Asammissatoti vedanādayopi ettha sitā, ettha paṭibaddhāti kāye vedanādianupassanāpasaṅgepi āpanne tadamissatoti attho.
Regarding "unmixed" (asammissato), it means that even feelings and so forth are associated here, dependent on this (body). Thus, even if there is an occasion to contemplate feelings and so forth within the body, it means that it is unmixed with them.
Không lẫn lộn (asammissato) nghĩa là, mặc dù các cảm thọ v.v., cũng nương tựa và gắn liền với thân, nhưng khi có sự gắn bó hoặc sự liên hệ với việc quán cảm thọ v.v., trong thân, thì đó là ý nghĩa của việc không lẫn lộn với chúng.
Avayavīgāhasamaññātidhāvanasārādānābhinivesanisedhanatthaṃ kāyaṃ aṅgapaccaṅgehi, tāni ca kesādīhi, kesādike ca bhūtupādāyarūpehi vinibbhujjanto ‘‘tathā na kāye’’tiādimāha.
In order to prevent the misconception of perceiving a whole, over-applying conventional terms, and clinging to essence, he says, "not in the body in that way" and so forth, dissecting the body into major and minor parts, those parts into hairs and so forth, and hairs and so forth into primary elements and derivative forms.
Để ngăn chặn sự chấp thủ vào một tổng thể, sự vượt quá các danh xưng thông thường, và sự chấp vào bản chất cốt yếu, khi phân tích thân thành các bộ phận lớn nhỏ, và các bộ phận đó thành tóc v.v., và tóc v.v., thành các sắc đại hiển và sắc y sinh, Ngài nói “không phải trong thân như vậy” v.v.
Pāsādādinagarāvayavasamūhe avayavīvādinopi avayavīgāhaṃ na karonti.
Even those who speak of a "whole" do not perceive a "whole" in a collection of parts like a palace or a city.
Ngay cả những người chấp vào tổng thể cũng không chấp thủ vào tổng thể các bộ phận của thành phố như cung điện v.v.
Nagaraṃ nāma koci attho atthīti pana kesañci samaññātidhāvanaṃ siyāti itthipurisādisamaññātidhāvane nagaranidassanaṃ vuttaṃ.
However, some might over-apply the conventional term, thinking that there is some real meaning to the word "city." Therefore, the simile of the city is given in connection with over-applying conventional terms like "woman" or "man."
Tuy nhiên, một số người có thể vượt quá danh xưng thông thường và cho rằng có một ý nghĩa nào đó gọi là thành phố; do đó, ví dụ về thành phố được đưa ra để minh họa sự vượt quá các danh xưng như đàn ông, đàn bà v.v.
Yaṃ passati itthiṃ vā purisaṃ vā, nanu cakkhunā itthipurisadassanaṃ natthīti?
"Whatever one sees, be it a woman or a man"—is it not true that there is no seeing of women or men with the eye?
Cái gì được thấy là đàn bà hay đàn ông, chẳng phải con mắt không thấy đàn bà hay đàn ông sao?
Saccaṃ natthi, ‘‘itthiṃ passāmi, purisaṃ passāmī’’ti pana pavattasaññāya vasena ‘‘yaṃ passatī’’ti vuttaṃ.
It is indeed true that there is none, but the phrase "whatever one sees" is said by way of the perception that arises, "I see a woman, I see a man."
Đúng vậy, không có. Nhưng câu “cái gì được thấy” được nói theo nghĩa của tưởng đã khởi lên: “Tôi thấy đàn bà, tôi thấy đàn ông”.
Micchādassane vā diṭṭhiyā yaṃ passati, na taṃ diṭṭhaṃ, taṃ rūpāyatanaṃ na hoti, rūpāyatanaṃ vā taṃ na hotīti attho.
Alternatively, if one sees with wrong view (diṭṭhi), what is seen is not truly seen; that is not a rūpāyatana (visual object). Or, it means that what is seen is not a rūpāyatana.
Hoặc, cái gì được thấy bởi tà kiến trong sự thấy sai lầm, cái đó không phải là cái được thấy, cái đó không phải là sắc xứ; hoặc, sắc xứ không phải là cái đó, đó là ý nghĩa.
Atha vā taṃ kesādibhūtupādāyasamūhasaṅkhātaṃ diṭṭhaṃ na hoti, diṭṭhaṃ vā yathāvuttaṃ na hotīti attho.
Or, it means that what is seen—the collection of hairs and so forth, consisting of primary elements and derivative forms—is not truly seen, or what is seen is not as described.
Hoặc, cái được thấy đó, tức là tập hợp các bộ phận như tóc v.v., các sắc đại hiển và sắc y sinh, không phải là cái được thấy; hoặc, cái được thấy không phải là cái đã được nói như vậy, đó là ý nghĩa.
Yaṃ diṭṭhaṃ taṃ na passatīti yaṃ rūpāyatanaṃ, kesādibhūtupādāyasamūhasaṅkhātaṃ vā diṭṭhaṃ, taṃ paññācakkhunā bhūtato na passatīti attho.
"What is seen, that he does not see" means that what is seen as a rūpāyatana, or a collection of hairs and so forth, consisting of primary elements and derivative forms—that, he does not see as real with the eye of wisdom.
Cái gì được thấy, cái đó không được thấy (yaṃ diṭṭhaṃ taṃ na passati) nghĩa là, cái sắc xứ, hay cái tập hợp các bộ phận như tóc v.v., các sắc đại hiển và sắc y sinh, cái được thấy đó, không được thấy một cách chân thật bằng tuệ nhãn, đó là ý nghĩa.
Na aññadhammānupassīti na aññasabhāvānupassī, asubhādito aññākārānupassī na hotīti vuttaṃ hoti.
"Not contemplating other phenomena" means not contemplating other characteristics. It is said that one does not contemplate characteristics other than the repulsive (asubha) and so forth.
Không quán pháp khác (na aññadhammānupassī) nghĩa là không quán bản chất khác, không quán các trạng thái khác ngoài bất tịnh v.v., đó là điều đã được nói.
Pathavīkāyanti kesādipathaviṃ dhammasamūhattā kāyoti vadati, lakkhaṇapathavimeva vā anekappabhedasakalasarīragataṃ pubbāpariyabhāvena pavattamānaṃ samūhavasena gahetvā kāyoti vadati, evaṃ aññatthāpi.
Regarding "earth element-body" (pathavīkāyaṃ), he refers to the earth element, such as hairs, as a "body" because it is a collection of phenomena (dhammasamūha). Or, he refers to the characteristic earth element itself, which is present throughout the entire body in many variations, continuously arising in a sequence, as a "body" by taking it as a collective. The same applies to other elements.
Địa đại (pathavīkāyaṃ) nghĩa là, Ngài nói địa đại như tóc v.v., là một kāya (thân) vì đó là một tập hợp các pháp; hoặc, Ngài nói kāya khi lấy chính địa đại về đặc tính, vốn tồn tại trong toàn bộ cơ thể với nhiều loại khác nhau, theo cách thức trước sau, như một tập hợp; cũng vậy ở những chỗ khác.
Sabbatthikanti sabbattha bhavaṃ.
"Sabbatthikaṃ" means existing everywhere.
Phổ biến (sabbatthikaṃ) nghĩa là tồn tại ở khắp mọi nơi.
Sabbasmiṃ līne uddhaṭe ca citte icchitabbattā, sabbe vā līne uddhaṭe ca bhāvetabbā bojjhaṅgā atthikā etāyāti sabbatthikā.
Because it is desirable in all minds that are sluggish or agitated, or because all factors of awakening (bojjhaṅgā) that are to be developed in a sluggish or agitated state are beneficial (atthikā) to it, it is sabbatthikā.
Do được mong muốn trong tâm bị co rút và tâm bị phóng dật ở khắp mọi nơi; hoặc, tất cả các chi giác ngộ (bojjhaṅga) cần được tu tập trong tâm bị co rút và tâm bị phóng dật đều có ích cho điều này, nên gọi là phổ biến (sabbatthikā).
Antosaṅkhepoti antoolīyanā kosajjanti attho.
"Intrusion" (antosaṅkhepo) means internal withdrawal, i.e., laziness.
Sự co rút bên trong (antosaṅkhepo) nghĩa là sự chìm đắm bên trong, tức là sự biếng nhác.
Avisesena dvīhipi nīvaraṇappahānaṃ vuttanti katvā puna ekekena vuttappahānavisesaṃ dassetuṃ ‘‘visesenā’’ti āha, ‘‘vineyya nīvaraṇānī’’ti avatvā abhijjhādomanassavinayassa vā payojanaṃ dassento ‘‘visesenā’’tiādimāha.
Having stated the abandonment of the two hindrances (abhijjhā-domanassa) in general, he then says "in particular" to show the specific abandonment mentioned for each. Or, without saying "having removed the hindrances," he says "in particular" and so forth, intending to show the purpose of removing covetousness and distress.
Sau khi nói rằng sự đoạn trừ các triền cái được nói đến một cách tổng quát bằng cả hai (tham ái và sân hận), để chỉ ra sự khác biệt của sự đoạn trừ đã được nói đến từng cái một, Ngài nói “một cách đặc biệt” (visesenā). Hoặc, để chỉ ra mục đích của việc chế ngự tham ái và sân hận mà không nói “hãy chế ngự các triền cái”, Ngài nói “một cách đặc biệt” v.v.
Kāyānupassanābhāvanāya ujuvipaccanīkānaṃ anurodhavirodhādīnaṃ pahānadassanañhi etassa payojananti.
Indeed, the purpose of this is to show the abandonment of direct opposites such as delight and aversion in the development of kāyānupassanā.
Thật vậy, mục đích của điều này là để chỉ ra sự đoạn trừ những điều đối nghịch trực tiếp như sự ưa thích và sự ghét bỏ v.v., trong sự tu tập quán thân.
Kāyabhāvanāyāti kāyānupassanābhāvanā adhippetā.
"Through the development of the body" implies the development of kāyānupassanā.
Sự tu tập thân (kāyabhāvanāya) là ám chỉ sự tu tập quán thân.
Tenāti anurodhādippahānavacanena.
"By that" means by the statement of abandoning delight and so forth.
Do đó (tena) là do lời nói về sự đoạn trừ sự ưa thích v.v.
Sabbatthikakammaṭṭhānaṃ buddhānussati mettā maraṇassati asubhabhāvanā ca.
The universally beneficial meditation subjects (sabbatthikakammaṭṭhānaṃ) are recollection of the Buddha, loving-kindness, mindfulness of death, and contemplation of repulsiveness.
Thiền đề phổ biến (sabbatthikakammaṭṭhānaṃ) là Phật tùy niệm (buddhānussati), Từ tâm (mettā), Niệm chết (maraṇassati) và tu tập bất tịnh (asubhabhāvanā).
Satisampajaññena etena yoginā parihariyamānaṃ taṃ sabbatthikakammaṭṭhānaṃ vuttaṃ satisampajaññabalena avicchinnassa tassa pariharitabbattā, satiyā vā samatho vutto samādhikkhandhasaṅgahitattā.
That universally beneficial meditation subject, when maintained continuously by the yogi with mindfulness and clear comprehension, is said to be "universally beneficial" because it must be maintained continuously by the power of mindfulness and clear comprehension. Or, serenity (samatha) is said to be through mindfulness because it is included in the aggregate of concentration.
Thiền đề phổ biến đó được nói là được hành trì bởi hành giả này với chánh niệm và tỉnh giác (satisampajaññena), vì nó cần được hành trì liên tục nhờ sức mạnh của chánh niệm và tỉnh giác; hoặc, sự an tịnh (samatha) được nói là do chánh niệm, vì nó được bao gồm trong uẩn định (samādhikkhandha).
Rūpādiārammaṇachandādiadhipatiñāṇādisahajātakāmāvacarādibhūminānattabhedānaṃ kusalākusalatabbipākakiriyānānattabhedassa ca ādi-saddena sasaṅkhārikāsaṅkhārikasavatthukāvatthukādinānattabhedānañca vasenāti yojetabbaṃ.
It should be connected by way of the diverse distinctions of object starting with form, dominant factors starting with desire, concomitants starting with knowledge, and planes of existence starting with the sense-sphere; and also by way of the diverse distinctions of wholesome, unwholesome, their results, and functional consciousness; and by the word "ādi" (and so forth), by way of the diverse distinctions of volitional, non-volitional, with support, without support, and so forth.
Nên kết hợp với từ “v.v.” (ādi-saddena) là theo các loại khác nhau như: đối tượng là sắc v.v.; chủ tể là dục v.v.; đồng sinh là trí tuệ v.v.; các cõi khác nhau như Dục giới v.v.; các loại khác nhau như thiện, bất thiện, quả dị thục của chúng và các hành vi; và các loại khác nhau như hữu tác ý (sasaṅkhārika), vô tác ý (asaṅkhārika), có đối tượng (savatthuka), không đối tượng (avatthuka) v.v.
Suññatādhammassāti ‘‘dhammā honti, khandhā hontī’’tiādinā (dha. sa. 121) suññatāvāre āgatasuññatāsabhāvassa vasena.
"Of the empty phenomenon" (suññatādhammassā): by way of the nature of emptiness (suññatā) as it appears in the discourse on emptiness, starting with "phenomena are, aggregates are."
Pháp không (suññatādhammassa) là theo bản chất của tánh không đã được nói đến trong phần tánh không với câu “các pháp là, các uẩn là” v.v.
Kāmañcetthātiādinā pubbe pahīnattā puna pahānaṃ na vattabbanti codanaṃ dasseti, maggacittakkhaṇe vā ekattha pahīnaṃ sabbattha pahīnaṃ hotīti visuṃ visuṃ na vattabbanti.
By "although here" and so forth, he presents the objection that since they were abandoned previously, they should not be spoken of as being abandoned again; or that what is abandoned in one place during the moment of path-consciousness is abandoned everywhere, and thus should not be spoken of separately.
Với câu “mặc dù ở đây” v.v., Ngài chỉ ra sự chất vấn rằng vì đã được đoạn trừ trước đó, nên không cần phải nói lại về sự đoạn trừ; hoặc, tại khoảnh khắc tâm đạo, cái gì đã được đoạn trừ ở một chỗ thì đã được đoạn trừ ở khắp mọi nơi, nên không cần phải nói riêng từng cái một.
Tattha purimacodanāya nānāpuggalaparihāro, pacchimāya nānācittakkhaṇikaparihāro.
Among those two objections, the former is resolved by (referring to) different individuals, and the latter by (referring to) different moments of consciousness.
Trong hai sự chất vấn đó, sự chất vấn trước được giải đáp bằng sự khác biệt về cá nhân, sự chất vấn sau được giải đáp bằng sự khác biệt về khoảnh khắc tâm.
Lokiyabhāvanāya hi kāye pahīnaṃ na vedanādīsu vikkhambhitaṃ hoti.
Indeed, what is abandoned in the body through mundane development is not suppressed in feelings and so forth.
Thật vậy, trong sự tu tập thế gian, cái đã được đoạn trừ trong thân thì không bị đoạn trừ hoàn toàn trong các cảm thọ v.v.
Yadipi na pavatteyya, na paṭipakkhabhāvanāya tattha sā abhijjhādomanassassa appavatti hotīti puna tappahānaṃ vattabbamevāti.
Even if it does not arise, that non-arising of covetousness and distress is not through counter-development there. Therefore, their abandonment must be spoken of again.
Ngay cả khi nó không khởi lên, nhưng nếu sự đoạn trừ tham ái và sân hận đó không xảy ra ở đó bằng sự tu tập đối nghịch, thì vẫn cần phải nói lại về sự đoạn trừ đó.
Ubhayattha vā ubhayaṃ sambhavato yojetabbaṃ.
Or, both should be connected in both cases as being possible.
Hoặc, cả hai điều này đều có thể được kết hợp ở cả hai nơi.
Ekattha pahīnaṃ sesesupi pahīnaṃ hotīti maggasatipaṭṭhānabhāvanaṃ, lokiyabhāvanāya vā sabbattha appavattimattaṃ sandhāya vuttaṃ.
The statement "what is abandoned in one place is abandoned in the rest as well" is said with reference to the development of path-Satipaṭṭhāna, or to the mere non-arising everywhere through mundane development.
Câu “cái gì đã được đoạn trừ ở một chỗ thì cũng được đoạn trừ ở những chỗ còn lại” được nói đến để chỉ sự tu tập niệm xứ đạo, hoặc chỉ sự không khởi lên hoàn toàn ở khắp mọi nơi trong sự tu tập thế gian.
‘‘Pañcapi khandhā loko’’ti hi catūsupi vuttanti.
Indeed, it is said in all four*, "The five aggregates are the world."
Quả thật, “năm uẩn là thế gian” đã được nói đến trong cả bốn (loại quán niệm xứ).
356. Sabbappakāravacanena uddese dassitā ajjhattādianupassanā pakārā ca gahitā.
By the term "all kinds," the methods of introspection (anupassanā) such as internal (ajjhatta), which were shown in the uddesa, are also included.
Với từ ngữ “tất cả các loại”, các loại quán niệm nội thân, v.v., được trình bày trong phần tóm tắt đã được bao gồm.
Tattha antogadhā cuddasa pakārā, kāyagatāsatisutte vuttā kesādivaṇṇakasiṇārammaṇacatukkajjhānappakārā, lokiyādippakārā cāti tepi gahitā eva.
Therein, the fourteen kinds contained within them, the kinds of the fourfold jhāna with hair and other parts as the object of a vaṇṇakasiṇa mentioned in the Kāyagatāsati Sutta, and worldly (lokiya) and other kinds—these too are included.
Trong đó, mười bốn loại được bao gồm, các loại thiền Tứ thiền có đề mục là biến xứ màu sắc như tóc, v.v., được nói đến trong kinh Kāyagatāsati, và các loại thế gian, v.v., cũng đã được bao gồm.
Niddese hi ekappakāraniddesena nidassanamattaṃ katanti, sabbappakāraggahaṇañca bāhiresupi ekadesasambhavato katanti daṭṭhabbaṃ.
For in the niddesa, only an example (nidassana) is given by explaining one kind, and the inclusion of all kinds is understood as being done because a partial (ekadesa) presence is possible even in external*.
Vì trong phần trình bày chi tiết, chỉ có một ví dụ được đưa ra bằng cách trình bày một loại duy nhất, và việc bao gồm tất cả các loại là do khả năng hiện hữu một phần trong các trường hợp bên ngoài, nên điều này cần được hiểu.
Tiriyaṃ tacaparicchinnanti ettha nanu kesalomanakhānaṃ atacaparicchinnatā tacassa ca atthīti?
Here, regarding "bounded by skin across" (tiriyaṃ tacaparicchinnaṃ), is it not the case that hair, body-hair, and nails are not bounded by skin, and skin itself is also not bounded by skin?
Trong câu “được da bao bọc ngang”, chẳng phải tóc, lông, móng không bị da bao bọc, và da thì có sao?
Yadipi atthi, tacaparicchinnabahulatāya pana tacaparicchinnatā na na hoti kāyassāti evaṃ vuttaṃ.
Although it is so, it is said in this way that the body is indeed bounded by skin due to the abundance of parts bounded by skin.
Mặc dù đúng là có, nhưng vì phần lớn cơ thể được da bao bọc, nên không phải là thân không bị da bao bọc; đã được nói như vậy.
Taco pariyanto assāti tacapariyantoti vuttoti etena pana vacanena kāyekadesabhūto taco gahito eva.
By this statement, it is said that "skin is its boundary" (taco pariyanto assāti tacapariyanto), meaning the skin, which is a part of the body, is indeed included.
Tuy nhiên, với câu nói “da là giới hạn của nó, nên gọi là tacapariyanta”, thì da, một phần của cơ thể, đã được bao gồm.
Tappaṭibaddhā ca kesādayo tadanupaviṭṭhamūlā tacapariyantāva hontīti dvattiṃsākārasamūho sabbopi kāyo tacapariyantoti vuttoti veditabbo.
And the hair and so on, connected to that* and having their roots embedded in it, are indeed bounded by skin; thus, the entire body, the collection of thirty-two parts, is said to be bounded by skin, so it should be understood.
Và tóc, v.v., gắn liền với da, có gốc rễ đâm sâu vào da, đều có giới hạn là da. Vì vậy, toàn bộ cơ thể, tập hợp của ba mươi hai phần, được gọi là tacapariyanta (có giới hạn là da), nên điều này cần được hiểu.
‘‘Pūraṃ nānappakārassā’’ti vuttaṃ, ke pana te pakārā?
It is said, "full of various kinds" (pūraṃ nānappakārassa); what, then, are those kinds?
Đã nói “đầy rẫy những thứ bất tịnh đủ loại”, vậy những loại đó là gì?
Yehi nānappakāraṃ asuci vuttanti kesā lomātiādi vuttanti imamatthaṃ dīpento āha ‘‘ete kesādayo ākārā’’ti.
To illustrate the meaning that the various impurities are spoken of by those kinds, saying "hair, body-hair, etc." (kesā lomā tiādi), he states, "these kinds are hair and so on."
Để làm rõ ý nghĩa này, rằng “những thứ bất tịnh đủ loại” được nói đến là tóc, lông, v.v., Ngài đã nói “những thể trạng như tóc này”.
Ākārā pakārāti hi eko attho.
Indeed, "ākāra" and "pakāra" are synonyms.
Vì ākāra (thể trạng) và pakāra (loại) có cùng một ý nghĩa.
Nisinnassa yāva aparipphandanisajjāmūlakaṃ dukkhaṃ uppajjati, yāvatā uṭṭhāti vā, tāva eko nisajjavāro.
For one who is seated, as long as suffering arises from the root of an unmoving posture, or as long as one gets up, that is one sitting period (nisajjavāra).
Khi ngồi, cho đến khi nỗi khổ phát sinh do sự ngồi bất động, và cho đến khi đứng dậy, đó là một thời kỳ ngồi.
Yena vidhinā uggahe kusalo hoti, so sattavidho vidhi ‘‘uggahakosalla’’nti vuccati, taṃnibbattaṃ vā ñāṇaṃ.
The sevenfold method by which one is skilled in learning (uggahe) is called "skill in learning" (uggahakosallaṃ), or the knowledge that arises from it.
Phương pháp mà người ta thành thạo trong việc nắm bắt (đề mục thiền) được gọi là “uggahakosalla” (sự khéo léo trong việc nắm bắt), hoặc đó là tuệ phát sinh từ đó.
Pathavīdhātubahulabhāvato matthaluṅgassa karīsāvasāne tantiāropanamāha.
He states that the brain (matthaluṅga) is placed at the end of the excrement (karīsa) due to its abundance of the earth element (pathavīdhātu).
Vì tủy não có nhiều địa đại, nên đã nói về việc đưa nó vào kinh điển ở cuối phần phân tích về phân.
Ettha pana maṃsaṃ…pe… vakkaṃ…pe… kesāti evaṃ vakkapañcakādīsu anulomasajjhāyaṃ vatvā paṭilomasajjhāyo purimehi sambandho vutto.
Here, however, it is stated that after reciting the forward recitation (anulomasajjhāya) of the five groups of kidney (vakka) and so on, such as "flesh… heart… kidney… hair" (maṃsaṃ…pe… vakkaṃ…pe… kesā), the backward recitation (paṭilomasajjhāya) is connected to the preceding ones.
Ở đây, sau khi nói về việc tụng đọc xuôi các ngũ phần như thịt… v.v… thận… v.v… tóc, thì sự liên kết của việc tụng đọc ngược với các phần trước đã được đề cập.
Svāyaṃ ye parato visuṃ tipañcāhaṃ, purimehi ekato tipañcāhanti chapañcāhaṃ sajjhāyā vakkhamānā, tesu ādiantadassanavasena vuttoti daṭṭhabbo.
This method of recitation should be understood as being stated to show the beginning and end of the recitations that will be explained later, which are recited separately for three or five days, and together with the preceding ones for three or five days, making it six five-day periods.
Và việc tụng đọc này cần được hiểu là đã được nói đến theo cách trình bày phần đầu và phần cuối của những bài tụng sẽ được nói đến sau này, đó là ba hoặc năm ngày riêng biệt, và ba hoặc năm ngày cùng với các phần trước, tức là sáu lần năm ngày.
Anulomapaṭilomasajjhāyepi hi paṭilomasajjhāyo antimoti.
For even in the forward and backward recitation, the backward recitation is the last.
Vì trong việc tụng đọc xuôi và ngược, việc tụng đọc ngược là cuối cùng.
Sajjhāyappakārantaraṃ vā etampīti veditabbaṃ.
Or it should be understood that this too is another kind of recitation.
Hoặc điều này cũng cần được hiểu là một loại tụng đọc khác.
Hatthasaṅkhalikā aṅgulipanti.
Hatthasaṅkhalikā means a row of fingers (aṅgulipanti).
Hatthasaṅkhalikā là hàng ngón tay.
Lakkhaṇapaṭivedhassāti asubhalakkhaṇapaṭivedhassa, dhātulakkhaṇapaṭivedhassa vā.
Of the penetration of characteristics (lakkhaṇapaṭivedhassa) means of the penetration of the characteristic of impurity (asubhalakkhaṇa), or of the penetration of the characteristic of elements (dhātulakkhaṇa).
Lakkhaṇapaṭivedhassa (của sự thấu hiểu các đặc tính) là của sự thấu hiểu đặc tính bất tịnh, hoặc của sự thấu hiểu đặc tính của các yếu tố (dhātu).
Okkamanavissajjananti paṭipajjitabbavajjetabbe maggeti attho.
Entering and abandoning (okkamanavissajjanaṃ) means the paths to be practiced and to be avoided.
Okkamanavissajjana (việc đi vào và đi ra) có nghĩa là con đường cần được thực hành và con đường cần được tránh.
Bahiddhā puthuttārammaṇeti ettha kāyānupassanaṃ hitvā subhādivasena gayhamānā kesādayopi bahiddhā puthuttārammaṇānevāti veditabbā.
Here, regarding external objects of various kinds (bahiddhā puthuttārammaṇe), it should be understood that even hair and so on, when taken as beautiful and so on, apart from kāyānupassanā, are external objects of various kinds.
Trong câu bahiddhā puthuttārammaṇe (trong các đối tượng bên ngoài khác nhau), các phần như tóc, v.v., được xem xét dưới dạng subha (đẹp) thay vì quán niệm thân, cũng cần được hiểu là các đối tượng bên ngoài khác nhau.
Ukkuṭṭhukkaṭṭhiṭṭhāneyeva uṭṭhahitvāti pubbe viya ekattha katāya ukkuṭṭhiyā kamena sabbatālesu patitvā uṭṭhahitvā pariyantatālaṃ āditālañca agantvā tato tato tattha tattheva katāya ukkuṭṭhiyā uṭṭhahitvāti attho.
Having arisen in the very posture of squatting and rising (ukkuṭṭhukkaṭṭhiṭṭhāneyeva uṭṭhahitvā) means, just as before, after having caused a squatting position in one place, one falls down sequentially on all palm trees, then rises, and without going to the last palm tree or the first palm tree, one rises from a squatting position created there and then in those very places, and so on.
Ukkuṭṭhukkaṭṭhiṭṭhāneyeva uṭṭhahitvā (đứng dậy ngay tại chỗ đã ngồi xổm) có nghĩa là, thay vì ngồi xổm tại một chỗ như trước, rồi lần lượt nhảy xuống tất cả các cây thốt nốt và đứng dậy, rồi không đi đến cây thốt nốt cuối cùng và cây thốt nốt đầu tiên, mà đứng dậy ngay tại chỗ đã ngồi xổm ở bất cứ cây thốt nốt nào.
Adhicittanti samathavipassanācittaṃ.
Adhicitta means the mind of samatha and vipassanā.
Adhicitta (tâm siêu việt) là tâm samatha-vipassanā (tịnh chỉ và tuệ quán).
Anuyuttenāti yuttapayuttena, bhāventenāti attho.
By one who is intent (anuyuttena) means by one who is striving and engaged, by one who is developing.
Anuyuttena (người tinh tấn) có nghĩa là người chuyên cần, người tu tập.
Samādhinimittaṃ upalakkhaṇākāro samādhiyeva.
The sign of concentration (samādhinimittaṃ) is concentration itself, characterized as a distinguishing mark.
Samādhinimittaṃ (tướng định) là chính samādhi (định) với hình thức của dấu hiệu nhận biết.
Manasi kātabbanti citte kātabbaṃ, uppādetabbanti attho.
Should be brought to mind (manasi kātabbaṃ) means should be done in the mind, should be produced.
Manasi kātabba (cần phải ghi nhớ) có nghĩa là cần phải thực hiện trong tâm, cần phải phát sinh.
Samādhikāraṇaṃ vā ārammaṇaṃ samādhinimittaṃ āvajjitabbanti attho.
Or it means that the object, which is the cause of concentration, is the sign of concentration, and should be attended to.
Hoặc có nghĩa là đối tượng là nguyên nhân của định, tướng định, cần phải quán chiếu.
Ṭhānaṃ atthīti vacanaseso, taṃ cittaṃ kosajjāya saṃvatteyya, etassa saṃvattanassa kāraṇaṃ atthīti attho.
The rest of the sentence is "there is a ground" (ṭhānaṃ atthīti); the meaning is that mind might lead to laziness, and there is a cause for this leading.
Phần còn lại của câu là “có chỗ”, có nghĩa là tâm đó có thể dẫn đến sự lười biếng, và có nguyên nhân cho sự dẫn đến này.
Taṃ vā manasikaraṇaṃ cittaṃ kosajjāya saṃvatteyyāti etassa ṭhānaṃ kāraṇanti attho.
Or it means that that act of bringing to mind might lead the mind to laziness; there is a ground, a cause for this.
Hoặc sự tác ý đó, tâm đó có thể dẫn đến sự lười biếng, nguyên nhân của điều này là chỗ.
Na ca pabhaṅgūti kammaniyabhāvūpagamanena ca pabhijjanasabhāvanti attho.
And not brittle (na ca pabhaṅgū) means that it is also not prone to breaking down by becoming pliable for work.
Na ca pabhaṅgū (và không dễ vỡ) có nghĩa là nó có bản chất dễ bị phá vỡ do đạt đến trạng thái dễ uốn nắn (kammaññabhāva).
Ālimpetīti ādīpeti jāleti.
Ālimpeti means to ignite, to set ablaze.
Ālimpetī (thắp sáng) có nghĩa là đốt cháy, làm bùng cháy.
Tañcāti taṃ piḷandhanavikatisaṅkhātaṃ atthaṃ payojanaṃ.
And that (tañca) means that purpose, that benefit, which is called an ornament's modification.
Tañcā (và điều đó) là mục đích, lợi ích được gọi là sự biến đổi của đồ trang sức.
Assāti suvaṇṇakārassa anubhoti sambhoti sādheti.
Assā means that the goldsmith experiences (anubhoti), accomplishes, achieves that purpose.
Assā (của người đó) là người thợ kim hoàn anubhoti (đạt được, hoàn thành).
Assa vā suvaṇṇassa taṃ atthaṃ suvaṇṇakāro anubhoti pāpuṇāti.
Or the goldsmith experiences (anubhoti), attains, that purpose of the gold.
Hoặc người thợ kim hoàn anubhoti (đạt được) taṃ (mục đích đó) của assa (vàng).
Abhiññāya iddhividhādiñāṇena sacchikaraṇīyassa iddhividhapaccanubhavanādikassa abhiññāsacchikaraṇīyassa.
For what is to be realized by higher knowledge (abhiññāsacchikaraṇīyassa) means for the realization of supernormal powers (iddhividha) and other things, to be realized by knowledge of supernormal powers and other knowledges, such as the experience of supernormal powers and so on.
Abhiññāsacchikaraṇīyassa (của điều cần được chứng ngộ bằng thắng trí) là của điều cần được chứng ngộ bằng thắng trí, như sự trải nghiệm các thần thông, v.v., bằng tuệ thần thông, v.v.
Paccakkhaṃ yassa atthi, so sakkhi, sakkhino bhabbatā sakkhibhabbatā, sakkhibhavanatāti vuttaṃ hoti.
One who has direct experience (paccakkhaṃ) is a witness (sakkhi); the potentiality of a witness is sakkhibhabbatā, meaning the state of being able to be a witness.
Người nào có sự chứng kiến trực tiếp thì là sakkhi (người chứng kiến), sự xứng đáng làm người chứng kiến là sakkhibhabbatā, có nghĩa là khả năng trở thành người chứng kiến.
Sakkhi ca so bhabbo cāti vā sakkhibhabbo.
Or he is a witness and he is capable, so he is sakkhibhabba.
Hoặc người đó vừa là người chứng kiến vừa là người xứng đáng, nên gọi là sakkhibhabbo.
Ayañhi iddhividhādīnaṃ bhabbo, tattha ca sakkhīti sakkhibhabbo, tassa bhāvo sakkhibhabbatā, taṃ pāpuṇāti.
For this person is capable of supernormal powers and so on, and is a witness in that regard; his state is sakkhibhabbatā, he attains that.
Thật vậy, người này xứng đáng với các thần thông, v.v., và là người chứng kiến trong đó, nên gọi là sakkhibhabbo. Trạng thái của người đó là sakkhibhabbatā, người đó đạt được điều đó.
Āyataneti pubbahetādike kāraṇe sati.
When there is a basis (āyatane) means when there is a cause, such as a prior condition.
Āyatane (trong căn cứ) có nghĩa là khi có nguyên nhân, v.v., là điều kiện trước đó.
Sītibhāvanti nibbānaṃ, kilesadarathavūpasamaṃ vā.
Coolness (sītibhāvaṃ) means Nibbāna, or the calming of the defilements' fever.
Sītibhāvaṃ (sự mát mẻ) là Nibbāna (Niết Bàn), hoặc sự lắng dịu của sự phiền não và khổ đau.
Sampahaṃsetīti samapavattaṃ cittaṃ tathāpavattiyā paññāya toseti uttejeti.
Sampahaṃseti means to delight and arouse the equally progressing mind with such a progression of wisdom.
Sampahaṃsetī (làm cho hoan hỷ) có nghĩa là làm cho tâm bình đẳng hoan hỷ và phấn chấn bằng tuệ phát sinh theo cách đó.
Yadā vā nirassādaṃ cittaṃ bhāvanāya na pakkhandati, tadā jātiādīni saṃvegavatthūni paccavekkhitvā sampahaṃseti samuttejeti.
Or when the mind, devoid of delight, does not engage in meditation, then having reflected on the causes of urgency (saṃvega) such as birth and so on, one sampahaṃseti (arouses) and thoroughly stirs up*.
Hoặc khi tâm không còn hứng thú và không hướng đến sự tu tập, thì sau khi quán chiếu các đối tượng gây cảm động như sinh, v.v., sẽ sampahaṃseti (làm cho hoan hỷ) và phấn chấn.
Sukhumampīti yathāvuttaoḷārikacammato sukhumaṃ antomukhacammādi.
Even subtle (sukhumampīti) refers to the subtle inner skin of the mouth and so on, which is finer than the gross skin mentioned.
Sukhumampī (ngay cả những thứ vi tế) là da bên trong miệng, v.v., vi tế hơn da thô đã nói.
Koṭṭhāsesu vā tacena paricchinnattā yaṃ durupalakkhaṇīyaṃ, taṃ ‘‘sukhuma’’nti vuttaṃ.
Or that which is difficult to discern in the parts due to being covered by skin is called "subtle."
Hoặc điều gì khó nhận biết do bị da bao bọc trong các bộ phận, điều đó được gọi là “vi tế”.
Tañhi vuttanayena tacaṃ vivaritvā passantassa pākaṭaṃ hotīti.
For that becomes evident to one who observes by opening the skin in the manner described.
Vì khi người ta mở da ra và nhìn theo cách đã nói, điều đó sẽ trở nên rõ ràng.
Tattha jaṅghaṭṭhikassa patiṭṭhitaṭṭhānanti jaṇṇukaṭṭhimhi pavisitvā ṭhitaṭṭhānanti adhippāyo.
"The place where the leg bone (jaṅghaṭṭhika) is fixed" (tattha jaṅghaṭṭhikassa patiṭṭhitaṭṭhānaṃ)—the intention is the place where it enters and is situated in the kneecap bone (jaṇṇukaṭṭhi).
Tattha jaṅghaṭṭhikassa patiṭṭhitaṭṭhānaṃ (chỗ xương ống chân bám vào) có nghĩa là chỗ xương ống chân đi vào và nằm trong xương đầu gối.
Tena aṭṭhinā patiṭṭhitaṭṭhānaṃ yaṃ kaṭiṭṭhino, taṃ aggachinnamahāpunnāgaphalasadisaṃ.
That place of the hip bone (kaṭiṭṭhino) which is fixed by that bone is like a large punnāga fruit with its tip cut off.
Chỗ mà xương kaṭiṭṭhi (xương hông) được tena (xương đùi) bám vào, patiṭṭhitaṭṭhānaṃ (chỗ bám vào đó) aggachinnamahāpunnāgaphalasadisaṃ (giống như quả pūnnāga lớn bị cắt đầu).
Sīsakapaṭṭaveṭhakaṃ veṭhetvā ṭhapitasīsamayaṃ paṭṭakaṃ.
A band of lead, wrapped and placed.
Sīsakapaṭṭaveṭhakaṃ là một tấm bảng làm bằng chì, được quấn và đặt.
Suttakantanasalākāviddhā goḷakā vaṭṭanāti vuccanti, vaṭṭanānaṃ āvali vaṭṭanāvali.
The spools pierced by reeds used for spinning threads are called vaṭṭanā. Vaṭṭanāvali is a row of vaṭṭanā (spools) or a row of bamboo shoots.
Các cuộn chỉ được xuyên qua bằng các thanh kim loại dùng để dệt chỉ được gọi là vaṭṭana. Vaṭṭanāvali là một chuỗi các cuộn chỉ.
Avalekhanasatthakaṃ ucchutacāvalekhanasatthakaṃ.
Avalekhanasatthakaṃ is a small knife for scraping sugarcane peel.
Avalekhanasatthakaṃ là con dao nhỏ dùng để gọt vỏ mía.
Ekattārammaṇabaleneva vāti vikkhambhitanīvaraṇena susamāhitacittena upaṭṭhitassa nānārammaṇavipphandanavirahena ekasabhāvassa ārammaṇassa vasena.
Or by the power of a single object (ekattārammaṇa) means by virtue of an object of a singular nature, which arises for one whose hindrances are suppressed and whose mind is well-composed, due to the absence of the mind scattering among various objects.
Hoặc chỉ bằng sức mạnh của một đối tượng duy nhất có nghĩa là do sự hiện diện của một đối tượng có bản chất duy nhất, không có sự phân tán của nhiều đối tượng, đối với một tâm đã được định tĩnh tốt với các chướng ngại (nīvaraṇa) đã bị khuất phục.
Tañhi ekattārammaṇaṃ upaṭṭhahamānameva attani abhiratiṃ, sātisayaṃ pharaṇapītiṃ, iṭṭhākārānubhavanañca somanassaṃ uppādeti.
For, when that single object appears, it gives rise to delight in oneself, intense pervasive rapture, and the joy of experiencing a desirable state.
Chính đối tượng duy nhất đó, khi hiện hữu, tạo ra sự hoan hỷ (abhirati) trong tự thân, niềm hỷ lạc (pīti) lan tỏa vượt trội, và sự hoan hỷ (somanassa) khi trải nghiệm các trạng thái mong muốn.
Na hi abhiratisomanassehi vinā anatikkantapītisukhassa ekattupaṭṭhānaṃ atthīti.
Indeed, without delight and joy, there is no single-pointed presentation of the object for one who has not transcended the pleasure of rapture.
Vì không có sự hiện hữu của một đối tượng duy nhất mà không có niềm hoan hỷ và sự hoan hỷ, đối với người chưa vượt qua hỷ lạc.
Avisesato pana sādhāraṇavasenāti paṭikūladhātuvaṇṇavisesaṃ akatvā samathavipassanāsādhāraṇavasenāti attho.
Avisesato pana sādhāraṇavasenāti means "without making a distinction of the repugnant elements or their colors, but in a way common to both samatha and vipassanā".
Avisesato pana sādhāraṇavasenā có nghĩa là không phân biệt đặc tính của các yếu tố (dhātu) hoặc đặc tính ghê tởm, mà theo cách thông thường của samatha và vipassanā.
Tividhenāti anulomādinā vakkhamānena.
Tividhenāti means "by the three methods mentioned below, such as anuloma (forward order)".
Tividhenā có nghĩa là theo các phương pháp sẽ được giải thích, bắt đầu bằng anuloma.
Cha māseti addhamāse ūnepi māsaparicchedena paricchijjamāne sajjhāye cha māsā paricchedakā hontīti katvā vuttanti veditabbaṃ.
Cha māseti (six months) should be understood as having been said because, even if it is less than half a month, when the recitation is apportioned by months, six months become the determining period.
Cha māse (sáu tháng) nên được hiểu là được nói với ý rằng, khi việc tụng niệm được phân chia theo tháng, ngay cả khi thiếu nửa tháng, sáu tháng là khoảng thời gian phân chia.
Paricchijjamānassa māsantaragamananivāraṇañhi chamāsaggahaṇaṃ, na sakalachamāse parivattadassanatthaṃ.
For, the mention of six months serves to prevent (the recitation) from extending beyond that period, not to show that the entire six months are spent in repeated recitation.
Việc đề cập đến sáu tháng là để ngăn chặn việc tụng niệm chuyển sang các tháng khác, chứ không phải để chỉ ra việc tụng niệm luân phiên trong suốt sáu tháng.
Ācariyāti aṭṭhakathācariyā.
Ācariyāti refers to the Aṭṭhakathā teachers.
Ācariyā là các vị Luận sư.
Paṭipāṭiyā aṭṭhīnīti paṭipāṭiyā aṭṭhīni koṭiyā ṭhitāni.
Paṭipāṭiyā aṭṭhīnīti means "bones arranged in order, standing tip to tip".
Paṭipāṭiyā aṭṭhīnī có nghĩa là các xương xếp thành hàng, đứng ở cuối.
Na ettha koci attā nāma atthi, aṭṭhīni eva aṭṭhipuñjamatto evāyaṃ saṅghāṭoti dasseti.
This shows that there is no self here; this aggregate is just bones, merely a pile of bones.
Điều này cho thấy rằng không có tự ngã (attā) nào ở đây, mà chỉ là một đống xương, chỉ là một tập hợp xương.
Anekasandhiyamitoti anekehi sandhīhi yamito sambaddho so aṭṭhipuñjoti dasseti.
Anekasandhiyamitoti means "joined and connected by many joints", showing that it is a pile of bones.
Anekasandhiyamito cho thấy rằng đống xương đó được kết nối và liên kết bởi nhiều khớp.
Na kehicīti yamentaṃ attānaṃ paṭisedheti.
Na kehicīti refutes the notion of a self that governs it.
Na kehicī bác bỏ ý niệm về một tự ngã (attā) điều khiển.
Codito jarāya maraṇābhimukhagamanena codito.
Codito means "urged by old age, urged towards death".
Codito có nghĩa là bị thúc đẩy bởi sự già nua, bởi sự hướng về cái chết.
Mahābhūtaṃ upādārūpena paricchinnaṃ ‘‘nīlaṃ pītaṃ sugandhaṃ duggandha’’ntiādinā.
The mahābhūta (primary elements) are delimited by the upādārūpa (derived material qualities) as "blue, yellow, fragrant, foul-smelling," and so on.
Mahābhūtaṃ upādārūpena paricchinnaṃ (đại chủng được phân định bằng sắc y sinh) theo cách như "xanh, vàng, thơm, hôi", v.v.
Upādārūpaṃ mahābhūtena tannissitassa tassa tato bahi abhāvā.
The upādārūpa is delimited by the mahābhūta because the former, being dependent on the latter, cannot exist outside of it.
Upādārūpaṃ mahābhūtena (sắc y sinh được phân định bằng đại chủng) là vì sắc y sinh không tồn tại bên ngoài đại chủng mà nó nương tựa.
Chāyātapānaṃ ātapapaccayachāyuppādakabhāvo aññamaññaparicchedakatā.
The condition of shade and sun being that the sun causes the shade, and their mutual delimitation.
Sự tương hỗ trong việc phân định giữa bóng tối và ánh sáng là việc ánh sáng là nguyên nhân tạo ra bóng tối.
Rūpakkhandhassa pariggahitattā tadantogadhānaṃ cakkhādiāyatanadvārānaṃ vasena taṃtaṃdvārikā arūpino khandhā pākaṭā honti, āyatanāni ca dvārāni ca āyatanadvārānīti vā attho.
Because the rūpakkhandha (form aggregate) is encompassed, the immaterial aggregates that arise through the respective sense-door ayatana (sense bases) like the eye, which are included within it, become manifest. Or the meaning is that the āyatanas are also dvāras (doors), hence āyatanadvārāni (sense-door bases).
Vì uẩn sắc đã được bao gồm, các uẩn vô sắc liên quan đến từng cửa giác quan như mắt, v.v., được bao gồm trong đó, trở nên rõ ràng; hoặc có nghĩa là các căn và các cửa là các căn-cửa.
Tena rūpāyatanādīnañca vasenāti vuttaṃ hoti.
Thus, it is said that it is also by means of the rūpāyatanas (visual bases) and so on.
Do đó, điều này cũng có nghĩa là theo các căn sắc, v.v.
Upaṭṭhātīti vaṇṇādivasena upaṭṭhātīti attho.
Upaṭṭhātīti means "appears by way of its color and so on".
Upaṭṭhātī có nghĩa là hiện hữu theo màu sắc, v.v.
Pañcaṅgasamannāgateti nātidūranāccāsannagamanāgamanasampannanti ekaṅgaṃ, divā abbokiṇṇaṃ rattiṃ appasaddaṃ appanigghosanti ekaṃ, appaḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassanti ekaṃ, tasmiṃ kho pana senāsane viharantassa appakasirena uppajjati cīvara…pe… parikkhāroti ekaṃ, tasmiṃ pana senāsane therā bhikkhū viharanti bahussutāti ekaṃ (a. ni. 10.11).
Pañcaṅgasamannāgateti refers to the five factors: a dwelling not too far nor too near for going and coming, where it is not crowded during the day and quiet at night with little noise, where there are no annoying insects, mosquitoes, wind, sun, or crawling creatures, where one dwelling in that lodging easily obtains robes...and other requisites, and where there live venerable bhikkhus who are learned (A.N. 10.11).
Pañcaṅgasamannāgate (được trang bị năm yếu tố) là: một yếu tố là sự đi lại không quá xa cũng không quá gần; một yếu tố là ban ngày không đông đúc, ban đêm không ồn ào, không có tiếng động lớn; một yếu tố là không có sự tiếp xúc với muỗi, ruồi, gió, nắng nóng, bò sát; một yếu tố là y phục, v.v., vật dụng cần thiết dễ dàng có được khi sống trong chỗ ở đó; và một yếu tố là có các vị trưởng lão Tỳ-kheo đa văn sống trong chỗ ở đó (A.N. 10.11).
Pañcaṅgasamannāgatenāti appābādhāsāṭheyyasaddhāpaññāvīriyehi padhāniyaṅgehi samannāgatena.
Pañcaṅgasamannāgatenāti means "endowed with the primary factors (padhāniyaṅga) such as freedom from illness, sincerity, faith, wisdom, and energy".
Pañcaṅgasamannāgatenā có nghĩa là được trang bị các yếu tố chính của sự nỗ lực (padhāniyaṅga) như không bệnh tật, không gian xảo, có niềm tin, trí tuệ và tinh tấn.
Uṭṭhānakadāyanti tehi khettehi uṭṭhānakaṃ, tehi dātabbadhaññanti attho.
Uṭṭhānakadāyanti means "that which arises from those fields, that which is to be given from those fields".
Uṭṭhānakadāya có nghĩa là sản phẩm từ những cánh đồng đó, là ngũ cốc phải được dâng cúng từ chúng.
Ettha ca aṭṭhakumbhadāyakakhettaṃ viya mukhadhovanakiccaṃ, soḷasakumbhadāyakaṃ viya khādanabhuñjanakiccaṃ daṭṭhabbaṃ lahukagarukabhāvato.
Here, the task of washing the face should be seen like a field yielding eight kumbhas, and the task of eating and drinking like a field yielding sixteen kumbhas, due to their light and heavy nature.
Ở đây, việc rửa mặt nên được xem như cánh đồng cúng dường tám kumbha, và việc ăn uống nên được xem như cánh đồng cúng dường mười sáu kumbha, do tính chất nhẹ và nặng của chúng.
Tato pana yaṃ dukkhaṃ nibbattati, taṃ aññañca dvattiṃsākāramanasikārena ca nivattatīti āha ‘‘ettheva kammaṃ kātabba’’nti.
Then, the suffering that arises from that, and other suffering, ceases through mindfulness of the thirty-two parts. Therefore, it is said: ‘‘ettheva kammaṃ kātabba’’nti (work should be done right here).
Và nỗi khổ sinh ra từ đó, cùng với những nỗi khổ khác, có thể được loại bỏ bằng cách quán niệm ba mươi hai phần cơ thể, do đó nói "công việc phải được thực hiện ở đây".
Ettāvatāti ekadivasaṃ tiṃsa vāre manasikāraṭṭhapanena.
Ettāvatāti means "by establishing mindfulness thirty times a day".
Ettāvatā có nghĩa là bằng cách thiết lập sự quán niệm ba mươi lần trong một ngày.
Sahassuddhāraṃ sādhetvāti sahassavaḍḍhitaṃ iṇaṃ yojetvā.
Sahassuddhāraṃ sādhetvāti means "having arranged the debt that has increased by a thousandfold".
Sahassuddhāraṃ sādhetvā có nghĩa là đã sắp xếp một khoản nợ tăng lên một ngàn.
Uddharitabboti uddhāroti hi vaḍḍhi vuccatīti.
For, that which is to be extracted is called uddhāro (interest).
Vì uddhāra có nghĩa là lãi suất, là thứ phải được rút ra.
Suddhacittenāti vikkhepādikilesavirahitacittena.
Suddhacittenāti means "with a mind free from distraction and other defilements".
Suddhacittenā có nghĩa là với một tâm không bị xao lãng và các phiền não khác.
Kesādīsu tace rajjantā succhavicammaṃ tacoti gahetvā ‘‘suvaṇṇādivaṇṇo me taco’’tiādinā rajjanti.
Those who are attached to the skin among the hairs, etc., take good-colored skin as 'skin' and become attached, saying, "My skin is the color of gold," and so on.
Những người mê đắm vào da (taca) trong tóc, v.v., lấy da có màu sắc đẹp là da, và mê đắm theo cách "da của tôi có màu vàng", v.v.
Kammameva visesādhigamassa ṭhānanti kammaṭṭhānaṃ bhāvanā vuccati.
Kammaṭṭhānaṃ (meditation subject) is called bhāvanā (mental development) because it is the ground for the attainment of special states.
Chính hành động (kamma) là nơi đạt được những thành tựu đặc biệt, do đó kammaṭṭhānaṃ được gọi là sự tu tập (bhāvanā).
Tenāha ‘‘manasikarontassa appanaṃ pāpuṇātī’’ti.
Therefore, he says: ‘‘manasikarontassa appanaṃ pāpuṇātī’’ti (for one who is mindful, it reaches absorption).
Do đó, ngài nói: "khi quán niệm, nó đạt đến sự an trú".
Kammassa vā bhāvanāya ṭhānaṃ ārammaṇaṃ appanārammaṇabhāvūpagamanena appanaṃ pāpuṇātīti vuttaṃ.
Or it is said that the object, which is the ground of kamma (action) or bhāvanā (mental development), reaches appanā (absorption) by becoming an object of appanā.
Hoặc có nghĩa là đối tượng (ārammaṇa) của sự tu tập (bhāvanā), tức là nơi chốn của hành động, đạt đến sự an trú bằng cách trở thành đối tượng của sự an trú.
‘‘Mālakatthero kira dīghabhāṇakaabhayattheraṃ hatthe gahetvā ‘āvuso abhaya, imaṃ tāva pañhaṃ uggaṇhāhī’ti vatvā āha ‘mālakatthero dvattiṃsakoṭṭhāsesu dvattiṃsapaṭhamajjhānalābhī, sace rattiṃ ekaṃ, divā ekaṃ samāpajjati, atirekaḍḍhamāsena puna sampajjati.
“It is said that Malla katthera, holding Dīghabhāṇaka Abhaya Thera by the hand, said, ‘Friend Abhaya, first learn this problem,’ and then said, ‘Malla katthera is a master of thirty-two first jhāna attainments in the thirty-two parts. If he attains one at night and one during the day, he completes it again in more than half a month.
"Đại đức Mallaka, được biết, đã nắm tay Đại đức Abhaya, người tụng đọc Dīghanikāya, và nói: 'Thưa Đại đức Abhaya, trước hết hãy học vấn đề này.' Rồi ngài nói: 'Đại đức Mallaka là người đạt được ba mươi hai thiền định sơ khởi trong ba mươi hai phần cơ thể. Nếu ngài nhập một thiền vào ban đêm và một thiền vào ban ngày, ngài sẽ hoàn thành lại trong hơn nửa tháng.
Sace pana devasikaṃ ekameva samāpajjati, atirekamāsena puna sampajjatī’’’ti.
But if he attains only one each day, he completes it again in more than a month.’”
Nhưng nếu ngài chỉ nhập một thiền mỗi ngày, ngài sẽ hoàn thành lại trong hơn một tháng.'"
Anupādinnakapakkhe ṭhitānīti etena cetiyapabbatavāsī mahātissatthero viya, saṅgharakkhitattherupaṭṭhākasāmaṇero viya ca anupādinnakapakkhe ṭhapetvā gahetuṃ sakkontassa dasavidhāsubhavasena jīvamānakasarīrepi upaṭṭhite upacārappatti dassitā hotīti veditabbā.
By the phrase " standing in the non-appropriated aspect," it should be understood that the attainment of access concentration is shown for a yogi who is capable of taking for meditation (the body), having placed it in the non-appropriated aspect, by way of the ten kinds of foulness, even in a living body, just like the Elder Mahātissa who resided on Cetiyapabbata, and like the novice attendant of Elder Saṅgharakkhita, when it appears (as a meditation object).
Với câu Anupādinnakapakkhe ṭhitāni này, cần phải hiểu rằng, như Trưởng lão Mahātissa cư ngụ tại núi Cetiyapabbata, và như Sa-di thị giả của Trưởng lão Saṅgharakkhita, khi mười loại bất tịnh (asubha) hiện khởi trong thân thể đang sống của một hành giả có khả năng đặt mình vào phần không bị chấp thủ (anupādinna) và quán xét, thì sự đạt đến cận định (upacāra-samādhi) đã được chỉ ra.
‘‘Atthissa kāye’’ti pana sattavasena kesādīsu gayhamānesu yathā ‘‘imasmiṃ kāye’’ti satta-ggahaṇarahite ahaṃkāravatthumhi viddhastāhaṃkāre sadā sannihite pākaṭe ca attano kāye upaṭṭhānaṃ hoti, na tathā tatthāti appanaṃ appattā ādīnavānupassanāva tattha hotīti adhippāyenāha ‘‘asubhānupassanāsaṅkhātā pana vipassanābhāvanā hotīti veditabbā’’ti.
But with regard to the phrase "in another's body" – just as when things like hair are taken in the sense of a living being, there arises the presence (of foulness as a meditation object) in one's own body, which is free from the apprehension of a living being by the thought "in this body," in which the thought of "I" is destroyed, which is always close at hand and manifest – it is not so in another's body. Therefore, with the intention that only the contemplation of danger, which has not attained absorption, arises there, (the compiler) says " the development of insight, namely the contemplation of foulness, should be understood."
Tuy nhiên, với ý nghĩa rằng, khi những thứ như tóc được xem là một chúng sinh trong câu “trong thân này”, thì trong thân mình, nơi không có sự chấp thủ chúng sinh và nơi ngã mạn đã bị phá hủy, nơi luôn hiện hữu và rõ ràng, sự hiện khởi (upaṭṭhāna) xảy ra như thế nào, thì trong thân người khác không thể như vậy; do đó, sự quán chiếu về sự nguy hiểm (ādīnavānupassanā) không đạt đến an chỉ (appanā) mới xảy ra ở đó, nên đã nói: “Cần phải hiểu rằng đó là sự tu tập thiền quán (vipassanābhāvanā) được gọi là quán bất tịnh (asubhānupassanā).”
362. Vatthupariññāyāti abhijjhādomanassānaṃ vatthubhūtassa kāyassa parijānanena.
362. For the discernment of the basis means by discerning the body, which is the basis for covetousness and distress.
362. Vatthupariññāyā nghĩa là do sự thấu triệt thân thể, vốn là đối tượng của tham ái và ưu phiền.
Appitāti gamitā, sā ca vināsitatāti āha ‘‘vināsitā’’ti.
Appitā means gone, and that is to say, destroyed, hence (the compiler) says " destroyed."
Appitā nghĩa là đã được loại bỏ, và sự loại bỏ đó là đã bị hủy diệt, nên đã nói “vināsitā” (đã bị hủy diệt).
Appavattiyaṃ ṭhapitātipi appitāti ayamattho niruttisiddhiyā vuttoti daṭṭhabbo.
It should be seen that this meaning, that appitā also means placed in non-arising, is stated in the science of etymology.
Cũng cần hiểu rằng ý nghĩa này của appitā là “đã được đặt vào trạng thái không còn tái diễn” đã được nói trong Niruttisiddhi.
Vigatantā katāti idāni kātabbo anto etesaṃ natthīti vigatantā, evaṃbhūtā katāti attho.
Made without limit means that there is now no end for them to be made; this is the meaning of "made such that they have no end."
Vigatantā katā nghĩa là “đã làm cho không còn tận cùng”; tức là, bây giờ không còn tận cùng để làm cho chúng nữa.
Kammameva visesādhigamassa ṭhānaṃ kammaṭṭhānaṃ, kamme vā ṭhānaṃ bhāvanārambho kammaṭṭhānaṃ, tañca anupassanāti āha ‘‘anupassanāya kammaṭṭhāna’’nti, anupassanāya vuttanti adhippāyo.
The practice itself is the means of attaining special qualities (adhigama), thus it is kammaṭṭhāna (meditation object); or, that which is established in practice (kamma), the beginning of development, is kammaṭṭhāna; and that is contemplation. Hence, (the compiler) says " the kammaṭṭhāna of contemplation," meaning that it is spoken of as contemplation.
Chính hành động là nơi đạt được các thành tựu đặc biệt (visesādhigama) là kammaṭṭhāna (đề mục thiền định), hoặc sự nỗ lực tu tập là nơi của hành động là kammaṭṭhāna, và đó là sự quán chiếu (anupassanā), nên đã nói “anupassanāya kammaṭṭhāna” (đề mục thiền định của quán chiếu), ý nghĩa là đã được nói về sự quán chiếu.
363. Sampajānassa vediyanaṃ sampajānavediyanaṃ.
363. The experience of one who comprehends is sampajānavediyana (comprehending experience).
363. Cảm thọ của người có chánh niệm là sampajānavediyanaṃ (sự cảm thọ với chánh niệm).
Vatthunti sukhādīnaṃ ārammaṇamāha, tena vatthu ārammaṇaṃ etissāti vatthuārammaṇāti samāso daṭṭhabbo.
By " vatthu" (basis), it refers to the object of pleasure, etc. Therefore, the compound vatthuārammaṇā (having basis as object) should be understood as: "the object for this (feeling) is the basis."
Vatthuṃ nói đến đối tượng của lạc thọ, v.v.; do đó, cần hiểu rằng sự ghép từ là vatthuārammaṇā (có đối tượng là nền tảng).
Vohāramattaṃ hotīti etena ‘‘sukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’’ti idaṃ vohāramattena vuttanti dasseti.
By the phrase " it is merely a conventional expression," it shows that "I experience a pleasant feeling" is stated merely by way of conventional expression.
Với câu Vohāramattaṃ hotīti, cho thấy rằng câu “Ta cảm thọ lạc thọ” này chỉ được nói theo nghĩa thông thường.
Vīriyasamādhiṃ yojetvāti adhivāsanavīriyassa adhimattatāya tassa samatāya ubhayaṃ saha yojetvā.
Having combined energy and concentration means having combined both, due to the excessive nature of the energy of endurance and its equality with concentration.
Vīriyasamādhiṃ yojetvā nghĩa là kết hợp cả hai (tinh tấn và định) lại với nhau, do sự tinh tấn chịu đựng (adhivāsanavīriya) ở mức độ cao và sự quân bình của nó.
Saha paṭisambhidāhīti lokuttarapaṭisambhidāhi saha.
Together with the Paṭisambhidās means together with the supramundane Paṭisambhidās.
Saha paṭisambhidāhīti nghĩa là cùng với các tuệ phân tích (paṭisambhidā) siêu thế.
Lokiyānampi vā sati uppattikāle tattha samatthataṃ sandhāya ‘‘saha paṭisambhidāhī’’ti vuttanti daṭṭhabbaṃ.
Or it should be understood that " together with the Paṭisambhidās" is stated with reference to the capability of even the mundane (Paṭisambhidās) when they arise.
Hoặc, cần hiểu rằng “saha paṭisambhidāhī” được nói để chỉ sự thành thạo trong các tuệ phân tích thế gian khi chúng phát sinh.
Samasīsīti vārasamasīsī hutvā paccavekkhaṇavārassa anantaravāre parinibbāyīti attho.
Samasīsī means that having become 'equal-headed in terms of turns,' he attained Nibbāna in the turn immediately following the turn of recollection.
Samasīsī nghĩa là, sau khi đạt đến sự quân bình về thời gian, vị ấy nhập Niết-bàn ngay sau thời gian quán xét.
Saṅkhepamanasikāravasena mahāsatipaṭṭhāne, vitthāramanasikāravasena rāhulovādadhātuvibhaṅgādīsu.
By way of condensed attention in the Mahāsatipaṭṭhāna Sutta; by way of detailed attention in the Rāhulovāda, Dhātuvibhaṅga, and other Suttas.
Saṅkhepamanasikāravasena (theo cách tác ý tóm tắt) là trong Mahāsatipaṭṭhāna Sutta, còn vitthāramanasikāravasena (theo cách tác ý chi tiết) là trong Rāhulovāda, Dhātuvibhaṅga, v.v.
Phassapañcamakeyevāti eva-saddena vuttesu tīsupi mukhesu pariggahassa samānataṃ dasseti.
By the word " eva" in " phassapañcamakeyevā," it shows the similarity of comprehension in all three aspects (of form, unpleasantness, and knowledge by hearing) mentioned.
Với Phassapañcamakeyevā, từ eva cho thấy sự nắm bắt là như nhau trong cả ba phương diện đã được nói đến.
Nāmarūpavavatthānassa adhippetattā niravasesarūpapariggahassa dassanatthaṃ ‘‘vatthu nāma karajakāyo’’ti āha, na cakkhādīni chavatthūnīti.
Since the ascertainment of nāmarūpa is intended, (the compiler) says " vatthu refers to the generated body" to show the comprehension of all physical forms without remainder, not the six bases like the eye, etc.
Vì sự phân định danh sắc (nāmarūpavavatthāna) được mong muốn, để chỉ ra sự nắm bắt toàn bộ sắc, đã nói “vatthu nāma karajakāyo” (nền tảng là thân do nghiệp sinh), chứ không phải sáu nền tảng như mắt, v.v.
Karajakāyassa pana vatthubhāvasādhanatthaṃ ‘‘idañca pana me viññāṇaṃ ettha sitaṃ, ettha paṭibaddha’’nti (dī. ni. 1.235; ma. ni. 2.252) suttaṃ ābhataṃ.
And to establish the basis-nature of the generated body, the Sutta passage "And this consciousness of mine is bound here, attached here" is cited.
Để chứng minh rằng thân do nghiệp sinh (karajakāya) là nền tảng, kinh “Và thức này của tôi đã an trú ở đây, đã bị ràng buộc ở đây” đã được trích dẫn.
Phassaviññāṇānaṃ pākaṭatā kesañci hotīti yesaṃ na hoti, te sandhāyāha ‘‘phassavasena vā hi…pe… na pākaṭaṃ hotī’’ti.
The manifestation of contact and consciousness occurs for some. Therefore, with reference to those for whom it does not occur, (the compiler) says " for by way of contact, indeed… not manifest."
Vì sự rõ ràng của xúc và thức xảy ra với một số người, nên đã nói “phassavasena vā hi…pe… na pākaṭaṃ hoti” để chỉ những người mà điều đó không xảy ra.
Tesaṃ pana aññesañca sabbesaṃ veneyyānaṃ vedanā pākaṭāti āha ‘‘vedanāvasena pana pākaṭaṃ hotī’’ti.
But for them and for all other trainees, feeling is manifest. Hence, (the compiler) says " but it is manifest by way of feeling."
Nhưng cảm thọ là rõ ràng đối với tất cả những người đáng được giáo hóa khác, nên đã nói “vedanāvasena pana pākaṭaṃ hoti”.
Satadhotasappi nāma satavāraṃ vilāpetvā vilāpetvā udake pakkhipitvā uddharitvā gahitasappi.
Satadhotasappi (ghee washed a hundred times) refers to ghee that has been melted repeatedly a hundred times, placed in water, removed, and then taken.
Satadhotasappi là bơ đã được làm tan chảy và nhúng vào nước một trăm lần, rồi vớt ra và lấy.
Vinivattetvāti catukkhandhasamudāyato visuṃ uddharitvā.
Having separated means having extracted separately from the aggregate of the four mental aggregates.
Vinivattetvā nghĩa là tách riêng ra khỏi khối bốn uẩn.
Mahāsatipaṭṭhānasuttādīsu katthaci paṭhamaṃ rūpakammaṭṭhānaṃ vatvā pacchā arūpakammaṭṭhānaṃ vedanāvasena vinivattetvā dassitaṃ.
In the Mahāsatipaṭṭhāna Sutta and others, in some places, the rūpa-kammaṭṭhāna is stated first, and afterwards the arūpa-kammaṭṭhāna is presented by separating it by way of feeling.
Trong Mahāsatipaṭṭhāna Sutta, v.v., ở một số chỗ, sau khi nói về đề mục thiền định sắc (rūpakammaṭṭhāna) trước, sau đó đề mục thiền định vô sắc (arūpakammaṭṭhāna) được chỉ ra bằng cách tách riêng theo cảm thọ.
Katthaci arūpakammaṭṭhānaṃ eva vedanāvasena arūparāsito, ñātapariññāya pariññātato vā rūpārūparāsito vā vinivattetvā dassitaṃ.
In some places, only the arūpa-kammaṭṭhāna is presented by separating it by way of feeling from the aggregate of immateriality, or from what is discerned by discernment of the known, or from the aggregate of materiality and immateriality.
Ở một số chỗ khác, chỉ đề mục thiền định vô sắc được chỉ ra bằng cách tách riêng theo cảm thọ từ khối vô sắc, hoặc từ những pháp đã được thấu triệt bằng tri kiến thấu triệt (ñātapariññā), hoặc từ khối sắc và vô sắc.
Tatthāpi yesu paṭhamaṃ ñātapariññā vuttā, tesu tadantogadhaṃ.
Even there, in those where discernment of the known is mentioned first, it is included therein.
Trong những chỗ đó, ở những kinh mà tri kiến thấu triệt được nói trước, thì nó được bao gồm trong đó.
Yesu na vuttā, tesu ca vedanāya ārammaṇamattaṃ saṃkhittaṃ pāḷianāruḷhaṃ rūpakammaṭṭhānaṃ sandhāya rūpakammaṭṭhānassa paṭhamaṃ kathitatā vuttāti veditabbā.
In those where it is not mentioned, it should be understood that the prior mention of the rūpa-kammaṭṭhāna is with reference to a concise rūpa-kammaṭṭhāna, which is merely an object of feeling and not included in the Pāli (text).
Ở những kinh mà nó không được nói, thì sự đề cập đầu tiên về đề mục thiền định sắc cần được hiểu là để chỉ đề mục thiền định sắc tóm tắt, không được bao gồm trong Pāḷi, chỉ là đối tượng của cảm thọ.
365. Kilesasampayuttānaṃ dhammānaṃ kehici kilesehi vippayogepi sati yehi sampayuttā, tehi saṃkilesabhāvena sadisehi saṃkiliṭṭhattā itarehipi na visuddhatā hotīti āha ‘‘na pacchimapadaṃ bhajantī’’ti.
365. Even if there is disjunction from certain defilements for phenomena conjoined with defilements, since they are defiled by those with which they are conjoined, similar in nature as defilements, they are not purified by others (defilements as well). Hence, (the compiler) says " they do not partake of the latter term."
365. Mặc dù các pháp tương ưng với phiền não có thể không tương ưng với một số phiền não, nhưng vì chúng bị ô nhiễm bởi những phiền não mà chúng tương ưng, và những phiền não đó tương tự như sự ô nhiễm, nên chúng không thanh tịnh ngay cả với những phiền não khác, nên đã nói “na pacchimapadaṃ bhajantī” (không đạt đến trạng thái cuối cùng).
Duvidhanti visuṃ vacanaṃ sarāgasadosehi visiṭṭhaggahaṇatthaṃ.
Duvidhaṃ (twofold) is a separate statement for the purpose of specifically including mohamūladve (delusion-rooted two) distinct from sarāga and sadosa (consciousness rooted in greed and hatred).
Từ duvidhaṃ (hai loại) được nói riêng để chỉ sự nắm bắt đặc biệt của si mê (moha) khác với tâm tham (sarāga) và tâm sân (sadosa).
Avipassanupagattā ‘‘idha okāsova natthī’’ti vuttaṃ.
It is stated " there is no room here" because it does not pertain to Vipassanā.
Vì không thuộc về thiền quán (vipassanā), nên đã nói “idha okāsova natthī” (ở đây không có cơ hội).
Subhampīti kāmacchandopi.
Subhaṃpi means sensual desire (kāmacchanda) as well.
Subhampīti (ngay cả cái đẹp) cũng là dục tham (kāmacchanda).
So hi attano gahaṇākārena ‘‘subha’’nti vuccati, tenākārena pavattamānakassa aññassa kāmacchandassa nimittattā ‘‘nimitta’’nti cāti.
For it is called "subha" (beautiful) by its mode of apprehension, and it is called " nimitta" (sign) because it is the cause for the arising of other sensual desire functioning in that mode.
Nó được gọi là “đẹp” (subha) theo cách nắm bắt của chính nó, và cũng là “nimitta” (tướng) vì nó là tướng của dục tham khác đang hiện hành theo cách đó.
Ākaṅkhitassa hitasukhassa anupāyabhūto manasikāro anupāyamanasikāro.
Attention that is not a means to desired benefit and happiness is anupāyamanasikāra (attention not conducive to the goal).
Sự tác ý không đúng cách (ayoniso manasikāra) là sự tác ý không phải là phương tiện để đạt được lợi ích và hạnh phúc mong muốn, được gọi là anupāyamanasikāro.
Tatthāti nipphādetabbe ārammaṇabhūte ca duvidhepi subhanimitte.
Tatthā (there) refers to both kinds of beautiful signs: that which is to be produced and that which is the object.
Tatthāti (ở đó) là trong cả hai loại tướng đẹp (subhanimitta): cái cần được tạo ra và cái là đối tượng.
Asubhampīti asubhajjhānampi.
Asubhaṃpi means asubha-jhāna (foulness meditation) as well.
Asubhampīti (ngay cả cái bất tịnh) cũng là thiền bất tịnh (asubhajjhāna).
Taṃ pana dasasu asubhesu kesādīsu ca pavattaṃ daṭṭhabbaṃ.
That (asubha-jhāna) should be understood as occurring in the ten kinds of foulness and in hair, etc.
Cần hiểu rằng thiền này xảy ra trong mười loại bất tịnh và trong các phần như tóc, v.v.
Kesādīsu hi saññā asubhasaññāti girimānandasutte vuttāti.
For the perception of foulness in hair, etc., is called asubha-saññā, as stated in the Girimānanda Sutta.
Vì trong Girimānanda Sutta, tưởng (saññā) về các phần như tóc, v.v., được gọi là tưởng bất tịnh (asubhasaññā).
Ettha catubbidhassapi ayonisomanasikārassa yonisomanasikārassa ca dassanaṃ niravasesadassanatthaṃ katanti veditabbaṃ.
Here, the presentation of all four kinds of unwise attention and wise attention should be understood as made for the purpose of a complete presentation.
Ở đây, cần hiểu rằng việc chỉ ra cả bốn loại tác ý không đúng cách (ayoniso manasikāra) và tác ý đúng cách (yoniso manasikāra) là để chỉ ra một cách toàn diện.
Tesu pana asubhe subhanti asubhanti ca manasikāro idhādhippeto, tadanukulattā vā itarepīti.
Among them, however, attention to the beautiful as beautiful and as foul in the foul is intended here, or the others are also intended because they are conducive to that.
Tuy nhiên, trong số đó, sự tác ý về cái đẹp trong cái bất tịnh và cái bất tịnh được mong muốn ở đây, hoặc những cái khác cũng được mong muốn vì chúng phù hợp với điều đó.
Bhojane mattaññuno thinamiddhābhibhavābhāvā otāraṃ alabhamāno kāmarāgo pahīyatīti vadanti.
They say that for one who is moderate in eating, sensual desire is abandoned because it finds no foothold due to the absence of being overcome by sloth and torpor.
Họ nói rằng dục tham được đoạn trừ vì người biết tiết độ trong ăn uống không bị hôn trầm và thụy miên chi phối, nên không tìm được cơ hội.
Bhojananissitaṃ pana āhārepaṭikūlasaññaṃ, tabbipariṇāmassa tadādhārassa tassa ca upanissayabhūtassa asubhatādidassanaṃ, kāyassa ca āhāraṭṭhitikatādidassanaṃ so uppādetīti tassa kāmacchando pahīyateva, abhidhammapariyāyena sabbopi lobho kāmacchandanīvaraṇanti āha ‘‘arahattamaggenā’’ti.
However, if one develops the perception of repulsiveness in food, the contemplation of the impurity and so on of its decomposition, of its basis, and of that which serves as the strong support, and the contemplation of the body being sustained by food and so on, then his sensual desire is indeed abandoned. By the Abhidhamma method, all craving is a sensual-desire-hindrance, therefore (the compiler) said, "by the Arahant-path."
Tuy nhiên, vị ấy phát sanh tưởng bất tịnh trong vật thực vốn nương vào sự ăn uống, thấy được sự bất tịnh v.v... của sự biến hoại của vật thực ấy, của nơi chứa đựng vật thực ấy, và của chính vật thực ấy vốn là duyên trợ cho dục tham, và thấy được rằng thân này có sự tồn tại nhờ vật thực v.v... Do đó, dục tham của vị ấy chắc chắn được đoạn trừ. Theo cách trình bày của Abhidhamma, tất cả tham ái đều là dục tham triền cái, vì vậy ngài đã nói “bằng A-la-hán đạo”.
Odissakānodissakadisāpharaṇānanti attagaruatippiyasahāyamajjhattavasena odissakatā, sīmābhede kate anodissakatā, ekadisāpharaṇavasena disāpharaṇatā mettāya uggahaṇe veditabbā.
The phrase "with specific and non-specific pervasion of directions" should be understood in the apprehension of mettā as follows: specific (odissaka) by way of oneself, those worthy of respect, extremely dear companions, and neutral persons; non-specific (anodissaka) when a boundary is made; and pervasion of directions (disāpharaṇa) by way of pervading one direction.
Trong câu “sự biến mãn các phương có đối tượng và không có đối tượng”, sự có đối tượng được hiểu theo phương diện bản thân, người đáng kính, bạn thân thiết và người trung lập; sự không có đối tượng là khi ranh giới được xóa bỏ; sự biến mãn các phương là theo phương diện biến mãn một phương. Đây là cách cần hiểu trong việc học hỏi về tâm từ.
Vihāraracchāgāmādivasena vā odissakadisāpharaṇaṃ, vihārādiuddesarahitaṃ puratthimādidisāvasena anodissakadisāpharaṇanti evaṃ vā dvidhā uggahaṃ sandhāya ‘‘odissakānodissakadisāpharaṇāna’’nti vuttaṃ.
Or the phrase "with specific and non-specific pervasion of directions" was stated with reference to the two-fold apprehension: specific pervasion of directions by way of a monastery, a street, a village, etc., and non-specific pervasion of directions by way of directions like the East, without specifying a monastery, etc.
Hoặc, sự biến mãn các phương có đối tượng là theo phương diện trú xứ, đường sá, làng mạc v.v...; sự biến mãn các phương không có đối tượng là không nhắm đến trú xứ v.v..., mà theo các phương như phương đông v.v... Do nhắm đến hai cách học hỏi như vậy nên đã nói “sự biến mãn các phương có đối tượng và không có đối tượng”.
Uggaho ca yāva upacārā daṭṭhabbo, uggahitāya āsevanā bhāvanā.
Apprehension should be understood as extending up to access concentration (upacāra). Repeated cultivation of what has been apprehended is bhāvanā (development).
Và sự học hỏi nên được hiểu là cho đến cận hành định; sự thực hành thường xuyên đề mục đã học hỏi là sự tu tập.
Tattha ‘‘sabbe sattā pāṇā bhūtā puggalā attabhāvapariyāpannā’’ti etesaṃ vasena pañcavidhā, ekekasmiṃ ‘‘averā hontu, abyāpajjā, anīghā, sukhī attānaṃ pariharantū’’ti catudhā pavattito vīsatividhā vā anodhisopharaṇā mettā, ‘‘sabbā itthiyo purisā ariyā anariyā devā manussā vinipātikā’’ti sattodhikaraṇavasena pavattā sattavidhā, aṭṭhavīsatividhā vā odhisopharaṇā mettā, dasahi disāhi disodhikaraṇavasena pavattā dasavidhā ca disāpharaṇā mettā, ekekāya vā disāya sattādiitthiādiaverādiyogena asītādhikacatusatappabhedā anodhisoodhisopharaṇā veditabbā.
Here, the non-specific pervasion (anodhiso pharaṇā) of mettā is fivefold by way of "all beings, all living things, all creatures, all persons, all having individual existence," or twentyfold by being cultivated in four ways for each: "may they be free from enmity, free from affliction, free from trouble, may they maintain themselves happily." The specific pervasion (odhiso pharaṇā) of mettā is sevenfold by being cultivated by way of seven specified groups: "all women, all men, all noble ones, all ignoble ones, all devas, all humans, all those in states of woe," or twenty-eight-fold. The pervasion of directions (disāpharaṇā) of mettā is tenfold by being cultivated by way of the ten directions specifically, or it should be understood as having four hundred and eighty sub-divisions of non-specific and specific pervasion for each direction, combined with "beings" etc., "women" etc., "free from enmity" etc.
Ở đây, tâm từ biến mãn không có đối tượng có năm loại theo các câu “mong cho tất cả chúng sanh, tất cả sinh vật, tất cả loài hữu tình, tất cả cá nhân, tất cả những ai có thân”; và có hai mươi loại khi mỗi loại được triển khai theo bốn cách “mong cho không có oan trái, không có sân hận, không có phiền não, mong cho được an lạc tự thân”; tâm từ biến mãn có đối tượng có bảy loại, hoặc hai mươi tám loại, được triển khai theo bảy đối tượng là “tất cả nữ nhân, nam nhân, bậc Thánh, phàm nhân, chư thiên, nhân loại, và các loài đọa xứ”; tâm từ biến mãn các phương có mười loại, được triển khai theo mười phương làm đối tượng; hoặc nên hiểu rằng có bốn trăm tám mươi loại tâm từ biến mãn có và không có đối tượng, khi mỗi phương được kết hợp với các đối tượng như chúng sanh v.v..., nữ nhân v.v..., và các lời nguyện như không oan trái v.v...
Atibhojane nimittaggāhoti atibhojane thinamiddhassa nimittaggāho, ‘‘ettake bhutte thinamiddhassa kāraṇaṃ hoti, ettake na hotī’’ti thinamiddhassa kāraṇākāraṇaggāhoti attho.
Atibhojane nimittaggāho means taking the sign of sloth and torpor in overeating; the meaning is discerning the cause or non-cause of sloth and torpor, by thinking "eating this much causes sloth and torpor, eating this much does not."
Sự nắm bắt tướng trong việc ăn quá độ là sự nắm bắt tướng của hôn trầm thụy miên trong việc ăn quá độ. Nghĩa là, sự nắm bắt nguyên nhân và không phải nguyên nhân của hôn trầm thụy miên, rằng “khi ăn chừng này thì là nguyên nhân của hôn trầm thụy miên, khi ăn chừng này thì không phải”.
Dhutaṅgānaṃ vīriyanissitattā āha ‘‘dhutaṅganissitasappāyakathāyapī’’ti.
Because the dhutaṅga practices are based on energy, (the compiler) said, "also by suitable talk rooted in dhutaṅga."
Vì các hạnh đầu đà nương vào tinh tấn, ngài nói “cả trong câu chuyện tương hợp nương vào hạnh đầu đà”.
Bahussutassa ganthato ca atthato ca atthādīni vicinantassa cetaso vikkhepo na hoti yathāvidhipaṭipattiyā yathānurūpapatikārappavattiyā katākatānusocanañcāti ‘‘bāhusaccenapi uddhaccakukkuccaṃ pahīyatī’’ti āha.
The scattering of mind does not occur for one who is learned and discerns meanings from both texts and meanings, as does regret over what has been done and what has not been done, due to practicing according to method and applying remedies appropriately. Therefore, (the compiler) said, "uddhacca-kukkucca is abandoned even by extensive learning."
Đối với người đa văn, khi quán xét nghĩa lý v.v... cả về phương diện văn tự và ý nghĩa, tâm không bị phân tán; và do thực hành đúng phương pháp và có cách đối trị thích hợp, sự hối tiếc về điều đã làm và chưa làm cũng không khởi lên. Vì vậy, ngài nói “trạo cử hối quá cũng được đoạn trừ nhờ sự đa văn”.
Vuḍḍhasevitā ca vuḍḍhasīlitaṃ āvahatīti cetovūpasamakarattā uddhaccakukkuccappahānakāritā vuttā.
Serving elders (vuḍḍhasevitā) leads to good conduct (vuḍḍhasīlita). Therefore, it is stated to cause the abandonment of uddhacca-kukkucca because it brings about mental tranquility.
Việc thân cận bậc trưởng thượng mang lại sự thực hành của bậc trưởng thượng, vì vậy, do làm cho tâm an tịnh, nó được nói là có khả năng đoạn trừ trạo cử hối quá.
Vuḍḍhataṃ pana anapekkhitvā vinayadharā kukkuccavinodakā kalyāṇamittā vuttāti daṭṭhabbā.
However, it should be understood that Vinaya-holders who dispel remorse are called kalyāṇamitta (noble friends), irrespective of their seniority.
Tuy nhiên, cần hiểu rằng các vị thiện hữu tri thức được nói đến ở đây là những vị thông thuộc Luật, có khả năng xua tan hối quá, không cần xét đến tuổi tác.
Kāmaṃ bahussutatāparipucchakatāhi aṭṭhavatthukāpi vicikicchā pahīyati, tathāpi ratanattayavicikicchāmūlikā sesavicikicchāti katvā āha ‘‘tīṇi ratanāni ārabbhā’’ti.
Even if the eight-fold doubt is abandoned by extensive learning and frequent inquiry, still, because the remaining doubts are rooted in doubt concerning the Triple Gem, (the compiler) said, "with regard to the three jewels."
Thật vậy, hoài nghi có tám đối tượng có thể được đoạn trừ nhờ sự đa văn và sự ham hỏi, tuy nhiên, vì các hoài nghi còn lại có gốc rễ từ hoài nghi về Tam Bảo, nên ngài nói “liên quan đến ba ngôi báu”.
Vinaye pakataññutā ‘‘sikkhāya kaṅkhatī’’ti (dha. sa. 1008; vibha. 915) vuttāya vicikicchāya pahānaṃ karotīti āha ‘‘vinaye ciṇṇavasībhāvassapī’’ti.
Familiarity with the Vinaya leads to the abandonment of doubt, as stated in "doubts about the training" (Dhs. 1008; Vibh. 915). Therefore, (the compiler) said, "also by being skilled and proficient in the Vinaya."
Sự thông thạo Luật có thể đoạn trừ hoài nghi được nói đến trong câu “nghi ngờ về học giới”, vì vậy ngài nói “cả sự thuần thục trong Luật”.
Okappaniyasaddhāsaṅkhātaadhimokkhabahulassāti anupavisanasaddhāsaṅkhātaadhimokkhena adhimuccanabahulassa.
Okappaniyasaddhāsaṅkhātaadhimokkhabahulassā means one who abounds in strong determination (adhimokkha) called penetrative faith (anupavisanasaddhā).
Của người có nhiều adhimokkha được gọi là tín okappaniya có nghĩa là của người có nhiều sự quyết đoán bằng adhimokkha, được gọi là tín anupavisana (tín thâm nhập).
Adhimuccanañca adhimokkhuppādanamevāti daṭṭhabbaṃ.
It should be understood that adhimuccana (strong determination) is nothing but the arising of adhimokkha.
Và cần hiểu rằng sự quyết đoán chính là sự phát sinh của adhimokkha.
Saddhāya vā ninnatā adhimutti.
Or, adhimutti is inclination (ninnatā) towards faith.
Hoặc, adhimutti là sự hướng về niềm tin.
Samathavipassanāsuddhavipassanāvasena paṭhamassa itaresañca kathitattāti attho.
The meaning is that it is spoken of by way of samatha-vipassanā and suddha-vipassanā for the first (contemplation of the body) and the others.
Nghĩa là, vì niệm xứ thứ nhất và các niệm xứ còn lại đã được trình bày theo phương diện chỉ quán và thuần quán.
Maggasampayuttā sati kāyānupassanā nāmāti āgamanavasena vuttaṃ.
The statement "mindfulness connected with the path is called contemplation of the body" is made by way of the arising (of the path).
Câu “niệm tương ưng với đạo được gọi là thân tùy quán” được nói theo phương diện của sự đi đến (của đạo).
Evaṃ tāva desanā puggale tiṭṭhatīti kāyānupassīādīnaṃ āgamanavasena visesetvā vuttā satipaṭṭhānadesanā puggale tiṭṭhatīti attho.
"Thus the teaching stands with reference to individuals" means that the Satipaṭṭhāna teaching, specified by way of the arising of individuals like the contemplator of the body, stands with reference to individuals.
“Như vậy, trước hết, lời dạy được đặt trên cá nhân” có nghĩa là lời dạy về niệm xứ, được nói một cách đặc biệt theo phương diện của sự đi đến (của đạo) đối với các vị thân tùy quán v.v..., được đặt trên cá nhân.
Na hi sakkā ekassa anekasamaṅgitā vattuṃ ekakkhaṇe anekasatisambhavāvabodhapasaṅgā, puggalaṃ pana āmasitvā sakiccaparicchinne dhamme vuccamāne kiccabhedena ekissāpi satiyā anekanāmatā hotīti dassento ‘‘kāye panā’’tiādimāha.
Indeed, it is not possible to speak of one individual possessing many (Satipaṭṭhānas) simultaneously, due to the implication of the possibility of many instances of mindfulness arising at one moment and being known (simultaneously). But when a phenomenon, delimited by its own function, is spoken of by referring to an individual, then even a single instance of mindfulness can have many names due to the difference in function. It is to show this that the phrase "but regarding the body" etc. is used.
Thật vậy, không thể nói rằng một người có thể có nhiều niệm xứ cùng lúc, vì sẽ dẫn đến việc thừa nhận rằng nhiều niệm có thể sinh khởi trong một khoảnh khắc. Tuy nhiên, khi nói về một pháp được phân định theo phận sự của nó, nhắm đến cá nhân, thì ngay cả một niệm duy nhất cũng có thể có nhiều tên gọi khác nhau tùy theo sự khác biệt về phận sự. Để chỉ ra điều này, ngài đã nói “còn trong thân...” v.v...
Yathā hi puggalakiccaṃ dhammā evāti dhammabhedena kāyānupassīādipuggalabhedova hoti, na evaṃ dhammassa dhammo kiccanti na dhammabhedena tassa bhedo, tasmā ekāva sati catuvipallāsappahānabhūtā magge samiddhā anatthantarena tappahānakiccabhedena cattāri nāmāni labhatīti ayamettha adhippāyo.
Just as the function of an individual is simply phenomena, and thus there is only a distinction of individuals like the body-contemplator due to the distinction of phenomena; so too, a phenomenon's function is not another phenomenon, and therefore it is not distinguished by the distinction of phenomena. Hence, the intention here is that the one mindfulness, which is the abandonment of the four perversions and is perfect on the path, attains four names due to the different functions of abandoning those perversions, without any other (extraneous) meaning.
Giống như phận sự của cá nhân chính là các pháp, do đó, sự khác biệt của các pháp dẫn đến sự khác biệt của các cá nhân như thân tùy quán v.v...; nhưng không phải pháp này là phận sự của pháp kia, do đó, sự khác biệt của các pháp không dẫn đến sự khác biệt của phận sự ấy. Vì vậy, chỉ có một niệm duy nhất, có khả năng đoạn trừ bốn điên đảo, khi viên mãn trong đạo, sẽ nhận được bốn tên gọi khác nhau tùy theo sự khác biệt về phận sự đoạn trừ các điên đảo ấy, mà không có một mục đích nào khác. Đây là ý nghĩa ở đây.
374. Abhidhammabhājanīye ‘‘kathañca bhikkhu kāye kāyānupassī viharati?
374. In the Abhidhamma-Bhājanīya, the Satipaṭṭhānas are taught by placing them in individuals and specifying them by way of arising, with phrases like "And how, bhikkhus, does a bhikkhu dwell contemplating the body in the body? Here, bhikkhus, at whatever time...pe... a bhikkhu contemplates the body in the body slowly gaining direct knowledge, that mindfulness at that time."
374. Trong Abhidhammabhājanīya, với câu “Và này các tỳ khưu, thế nào là tỳ khưu sống tùy quán thân trên thân?
Idha bhikkhu yasmiṃ samaye…pe… dandhābhiññaṃ kāye kāyānupassī, yā tasmiṃ samaye satī’’tiādinā āgamanavasena visesitāni satipaṭṭhānāni puggale ṭhapetvā desetvā puna ‘‘tattha katamaṃ satipaṭṭhānaṃ?
Then again, without referring to individuals and without specifying by way of arising, the method of pure Satipaṭṭhāna is stated, by way of a single mindfulness that accomplishes four functions, with phrases like "Among these, what is Satipaṭṭhāna? Here, bhikkhus, at whatever time...pe... slowly gaining direct knowledge...pe... that mindfulness at that time."
Ở đây, này các tỳ khưu, vào lúc... cho đến... có trí tuệ chậm lụt, vị ấy tùy quán thân trên thân, niệm nào có mặt vào lúc ấy...” v.v..., các niệm xứ được đặc tả theo phương diện của sự đi đến (của đạo) đã được thuyết giảng bằng cách đặt trên cá nhân. Sau đó, với câu “Trong đó, niệm xứ là gì?
Idha bhikkhu yasmiṃ samaye…pe… dandhābhiññaṃ…pe… yā tasmiṃ samaye satī’’tiādinā puggalaṃ anāmasitvā āgamavisesanañca akatvā catukiccasādhakekasativasena suddhikasatipaṭṭhānanayo vuttoti ayamettha nayadvaye viseso.
This is the difference between these two methods.
Ở đây, này các tỳ khưu, vào lúc... cho đến... có trí tuệ chậm lụt... cho đến... niệm nào có mặt vào lúc ấy...” v.v..., phương pháp niệm xứ thuần túy đã được nói đến theo phương diện của một niệm duy nhất thực hiện bốn phận sự, mà không đề cập đến cá nhân và không đặc tả theo phương diện của sự đi đến (của đạo). Đây là sự khác biệt giữa hai phương pháp này.
390. Kāraṇappadhānāti ‘‘anuppannapāpakānuppādādiatthā’’ti gahitā tatheva te hontīti taṃ atthaṃ sādhentiyevāti etassa atthassa dīpako sammā-saddoti yathādhippetatthassa anuppannapāpakānuppādādino kāraṇabhūtā, padhānakāraṇabhūtāti attho.
390. The term Kāraṇappadhānā means that these (four Right Efforts) are apprehended as "having the purpose of preventing the arising of unarisen unwholesome states, etc." And since they are indeed so, exactly as apprehended, and they accomplish that purpose, the word sammā (right) illustrates this meaning. Thus, the meaning is that they are the cause, the principal cause, of the intended purpose, such as the non-arising of unarisen unwholesome states.
390. Kāraṇappadhānā nghĩa là: (bốn pháp chánh cần này) được nhận thức là có mục đích là sự không phát sinh các pháp bất thiện chưa phát sinh, v.v. và chúng chỉ có thể hoàn thành mục đích đó đúng như đã nhận thức. Từ sammā (chánh) làm sáng tỏ ý nghĩa này, tức là chúng là nguyên nhân chính yếu, nguyên nhân hàng đầu của mục đích mong muốn là sự không phát sinh các pháp bất thiện chưa phát sinh, v.v.
Sammāsaddassa upāyayonisoatthadīpakataṃ sandhāya ‘‘upāyappadhānā yonisopadhānā’’ti vuttaṃ.
Referring to the word sammā as illustrating the meaning of means and wise attention, it is stated "upāyappadhānā, yonisopadhānā" (predominant in means, predominant in wise attention).
Liên quan đến việc từ sammā làm sáng tỏ ý nghĩa của phương tiện (upāya) và tác ý đúng đắn (yoniso), nên đã nói ‘‘upāyappadhānā yonisopadhānā’’ (phương tiện hàng đầu, tác ý đúng đắn hàng đầu).
Paṭipannakoti bhāvanamanuyutto.
Paṭipannako means one who is devoted to cultivation.
Paṭipannako nghĩa là người tinh tấn tu tập.
Bhusaṃ yogo payogo, payogova parakkamo payogaparakkamo.
Bhusaṃ yoga is intense exertion. Payoga (exertion) itself is parakkamo (effort), hence payogaparakkamo (exertion and effort).
Yogo là sự tinh tấn mãnh liệt, payogo là sự tinh tấn mãnh liệt, payogova là sự tinh tấn mãnh liệt đó chính là parakkamo (nỗ lực đạt đến cấp độ cao hơn), nên payogaparakkamo là sự tinh tấn mãnh liệt đạt đến cấp độ cao hơn.
Etānīti ‘‘vāyamatī’’tiādīni ‘‘āsevamāno vāyamatī’’tiādinā yojetabbāni.
Etāni (these) refers to the words "vayamati" (exerts) and so forth, which are to be connected with "āsevamāno vāyamati" (practicing, he exerts) and so forth.
Etāni (những điều này) nghĩa là các từ như “vāyamati” (tinh tấn) phải được kết nối với “āsevamāno vāyamati” (thường xuyên tinh tấn), v.v.
391. Dhammacchandoti taṇhādiṭṭhivīriyacchandā viya na añño dhammo, atha kho chandaniyasabhāvo evāti dassento āha ‘‘sabhāvacchando’’ti.
Dhammacchando means that it is not another phenomenon like craving, wrong view, or energy (chanda), but rather the very nature of wanting to do something. Thus, to show this, it is said "sabhāvacchando" (chanda by its nature).
391. Dhammacchando (dhammachanda) không phải là một pháp khác như taṇhāchanda (ái dục), diṭṭhichanda (tà kiến) hay vīriyachanda (tinh tấn), mà là bản chất của sự mong muốn. Để chỉ rõ điều này, đã nói ‘‘sabhāvacchando’’ (chanda tự tánh).
Tattha ‘‘yo kāmesu kāmacchando’’tiādīsu (dha. sa. 1103) taṇhā chandoti vuttāti veditabbo, ‘‘sabbeva nu kho, mārisa, samaṇabrāhmaṇā ekantavādā ekantasīlā ekantachandā ekantaajjhosānā’’ti (dī. ni. 2.366) ettha diṭṭhi, pamādaniddese ‘‘nikkhittachandatā nikkhittadhuratā’’ti vīriyanti vaṇṇeti.
There, in "yo kāmesu kāmacchando" and so forth, craving is said to be chanda. In "sabbeva nu kho, mārisa, samaṇabrāhmaṇā ekantavādā ekantasīlā ekantachandā ekantaajjhosānā", it refers to wrong view. In the explanation of heedlessness, "nikkhittachandatā nikkhittadhuratā" (abandoning of chanda, abandoning of the burden) is explained as energy.
Trong đó, cần hiểu rằng taṇhā (ái dục) được gọi là chanda (mong muốn) trong các đoạn như “yo kāmesu kāmacchando” (Dhammasaṅgaṇī 1103). Trong đoạn “sabbeva nu kho, mārisa, samaṇabrāhmaṇā ekantavādā ekantasīlā ekantachandā ekantaajjhosānā” (Dīgha Nikāya 2.366), diṭṭhi (tà kiến) được gọi là chanda. Trong phần giải thích về sự phóng dật, vīriya (tinh tấn) được mô tả là nikkhittachandatā (buông bỏ dục) và nikkhittadhuratā (buông bỏ gánh nặng).
406. Sabbapubbabhāgeti sabbamaggānaṃ pubbabhāge.
406. Sabbapubbabhāge means in the preceding part of all paths.
406. Sabbapubbabhāge (ở phần trước của tất cả) nghĩa là ở phần trước của tất cả các đạo.
Purimasminti ‘‘anuppannā me kusalā dhammā anuppajjamānā anatthāya saṃvatteyyu’’nti etthāpi ‘‘samathavipassanāva gahetabbā’’ti vuttaṃ aṭṭhakathāyaṃ, taṃ pana maggānuppannatāya bhāvato anuppajjamāne ca tasmiṃ vaṭṭānatthasaṃvattanato na yuttanti paṭikkhipati.
In the former (statement), regarding "anuppannā me kusalā dhammā anuppajjamānā anatthāya saṃvatteyyuṃ" (unarisen wholesome states, if they do not arise, would lead to my disadvantage), it is stated in the Aṭṭhakathā that "samathavipassanāva gahetabbā" (only samatha and vipassanā should be taken). However, this (interpretation) is rejected as inappropriate because the path itself has not yet arisen, and if it does not arise, it leads to the disadvantage of saṃsāra (cycle of existence).
Purimasmiṃ (trong phần trước) cũng đã nói trong Chú giải rằng “samathavipassanāva gahetabbā” (chỉ nên lấy samatha và vipassanā) trong câu “anuppannā me kusalā dhammā anuppajjamānā anatthāya saṃvatteyyu” (các pháp thiện chưa phát sinh nếu không phát sinh sẽ dẫn đến bất lợi cho tôi). Tuy nhiên, điều đó không phù hợp vì đạo chưa phát sinh và nếu nó không phát sinh thì sẽ dẫn đến sự bất lợi của luân hồi, nên bị bác bỏ.
Mahantaṃ gāravaṃ hoti, tasmā ‘‘saṅghagāravena yathāruci vindituṃ na sakkā’’ti saṅghena saha na nikkhami.
There is great reverence, therefore, due to reverence for the Saṅgha, it is "not possible to do as one wishes", and so he did not depart with the Saṅgha.
Mahantaṃ gāravaṃ hoti (có sự tôn kính lớn), do đó, “saṅghagāravena yathāruci vindituṃ na sakkā” (do tôn kính Tăng đoàn nên không thể tùy ý hành lễ), vì vậy đã không rời đi cùng Tăng đoàn.
Atimandāni noti nanu atimandānīti attho.
Atimandāni no means, "are they not very slight?"
Atimandāni no có nghĩa là “chẳng phải là quá ít sao?”
Santasamāpattito aññaṃ santhambhanakāraṇaṃ balavaṃ natthīti ‘‘tato parihīnā santhambhituṃ na sakkontī’’ti āha.
Since there is no stronger cause for stabilization than tranquil attainment (santasamāpatti), it is said "tato parihīnā santhambhituṃ na sakkonti" (those who have fallen from it cannot stabilize themselves).
Không có nguyên nhân hỗ trợ nào mạnh mẽ hơn santasamāpatti (thiền định an tịnh), vì vậy đã nói ‘‘tato parihīnā santhambhituṃ na sakkontī’’ (những người sa sút từ đó không thể tự mình hỗ trợ).
Na hi mahārajjumhi chinne suttatantū sandhāretuṃ sakkontīti.
Indeed, if a great rope is cut, strands of thread cannot hold it together.
Thật vậy, khi một sợi dây thừng lớn bị đứt, các sợi chỉ nhỏ không thể giữ được.
Samathe vatthuṃ dassetvā tena samānagatikā vipassanā cāti iminā adhippāyenāha ‘‘evaṃ uppannā samathavipassanā…pe… saṃvattantī’’ti.
Having shown the basis in samatha, and with the intention that vipassanā proceeds in the same way, it is said "evaṃ uppannā samathavipassanā…pe… saṃvattantī" (thus arisen samatha-vipassanā…pe… lead to).
Sau khi trình bày đối tượng trong samatha (tịnh), với ý nghĩa rằng vipassanā (quán) cũng có cùng tiến trình với nó, đã nói ‘‘evaṃ uppannā samathavipassanā…pe… saṃvattantī’’ (như vậy, samatha-vipassanā đã phát sinh…v.v… dẫn đến).
Cuddasa mahāvattāni khandhake vuttāni āgantukaāvāsikagamikaanumodana bhattagga piṇḍacārika āraññika senāsana jantāgharavaccakuṭi ācariyaupajjhāyasaddhivihārikaantevāsikavattāni cuddasa.
The fourteen great observances mentioned in the Khandhaka are the observances for an arriving bhikkhu, a resident bhikkhu, a departing bhikkhu, for approval, for the refectory, for an alms-round bhikkhu, for a forest-dwelling bhikkhu, for a dwelling, for the jantāghara (hot-room), for the latrine, and for a teacher, preceptor, co-resident, and pupil – these are fourteen.
Cuddasa mahāvattāni (mười bốn đại phận sự) là mười bốn phận sự được nói trong Khandhaka: phận sự đối với khách, đối với người lưu trú, đối với người đi, đối với việc tùy hỷ, đối với nhà ăn, đối với việc khất thực, đối với rừng, đối với chỗ ở, đối với nhà tắm, đối với nhà vệ sinh, đối với thầy, đối với Hòa thượng, đối với đệ tử và đối với người giúp việc.
Tato aññāni pana kadāci tajjanīyakammakatādikāle pārivāsikādikāle ca caritabbāni dvāsīti khuddakavattānīti kathitāni daṭṭhabbāni.
Other than these, eighty-two minor observances are to be seen as those to be practiced occasionally, such as during the time of censure, or during the period of probation (pārivāsa).
Ngoài ra, có tám mươi hai tiểu phận sự được nói là phải thực hành đôi khi, chẳng hạn như khi bị tajjanīyakamma (hành động khiển trách) hoặc pārivāsika (thời gian thử thách).
Na hi tāni sabbāsu avatthāsu caritabbāni, tasmā mahāvatte agaṇitāni.
Indeed, these are not to be practiced in all circumstances, hence they are not counted among the great observances.
Vì những điều đó không phải lúc nào cũng phải thực hành, nên chúng không được tính vào đại phận sự.
Tattha ‘‘pārivāsikānaṃ bhikkhūnaṃ vattaṃ paññāpessāmī’’ti ārabhitvā ‘‘na upasampādetabbaṃ…pe… na chamāyaṃ caṅkamante caṅkame caṅkamitabba’’nti (cūḷava. 76) vuttāni pakatatte caritabbavattāvasānāni chasaṭṭhi, tato paraṃ ‘‘na, bhikkhave, pārivāsikena bhikkhunā pārivāsikavuḍḍhatarena bhikkhunā saddhiṃ, mūlāyapaṭikassanārahena, mānattārahena, mānattacārikena, abbhānārahena bhikkhunā saddhiṃ ekacchanne āvāse vatthabba’’ntiādīni (cūḷava. 82) pakatatte caritabbehi anaññattā visuṃ visuṃ agaṇetvā pārivāsikavuḍḍhatarādīsu puggalantaresu caritabbattā tesaṃ vasena sampiṇḍetvā ekekaṃ katvā gaṇetabbāni pañcāti ekasattati vattāni, ukkhepanīyakammakatavattesu vattapaññāpanavasena vuttaṃ ‘‘na pakatattassa bhikkhuno abhivādanaṃ paccuṭṭhānaṃ…pe… nahāne piṭṭhiparikammaṃ sāditabba’’nti (cūḷava. 75) idaṃ abhivādanādīnaṃ assādiyanaṃ ekaṃ, ‘‘na pakatatto bhikkhu sīlavipattiyā anuddhaṃsetabbo’’tiādīni (cūḷava. 51) ca dasāti evaṃ dvāsīti honti.
Among them, beginning with "I shall lay down the observance for bhikkhus on probation," those mentioned, "one should not confer higher ordination…pe… one should not walk on a walking path while walking on the ground," are sixty-six, which are the culmination of observances to be practiced by an ordinary bhikkhu. Beyond that, "bhikkhus, a bhikkhu on probation should not dwell in a sheltered lodging with a senior bhikkhu on probation, nor with one liable for re-establishing to the beginning, nor with one liable for mānatta (penance), nor with one practicing mānatta, nor with one liable for rehabilitation," and so forth, are not counted separately because they are not distinct from those to be practiced by an ordinary bhikkhu. Instead, they are counted as five, by summing them up according to the different individuals such as senior bhikkhus on probation, and so forth, making one for each category, thus totaling seventy-one observances. In the observances for those who have incurred the act of suspension, what is stated as a rule for observances, "an ordinary bhikkhu should not accept salutation, rising to greet…pe… or massage of the back while bathing," is one (observance of) not accepting salutation etc., and "an ordinary bhikkhu should not be disparaged for a transgression of morality," and so forth, are ten, thus totaling eighty-two.
Trong số đó, sáu mươi sáu phận sự được nói là phải thực hành đối với người bình thường, bắt đầu từ “Ta sẽ quy định phận sự cho các Tỳ-khưu đang trong thời gian thử thách” và kết thúc bằng “không được thọ cụ túc giới…v.v… không được đi kinh hành trên đất khi có người đi kinh hành”. Sau đó, năm phận sự khác, chẳng hạn như “Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu đang trong thời gian thử thách không được ở chung một trú xứ có mái che với một Tỳ-khưu lớn tuổi hơn đang trong thời gian thử thách, với một Tỳ-khưu đáng bị trục xuất, với một Tỳ-khưu đáng bị mānatta (hành phạt), với một Tỳ-khưu đang thực hành mānatta, với một Tỳ-khưu đáng được phục hồi”, v.v., không được tính riêng lẻ vì chúng không khác biệt với các phận sự phải thực hành đối với người bình thường, mà được gộp lại thành từng loại theo các cá nhân khác nhau như Tỳ-khưu lớn tuổi hơn đang trong thời gian thử thách. Như vậy là bảy mươi mốt phận sự. Trong các phận sự liên quan đến ukkhepanīyakamma (hành động đình chỉ), điều được nói theo cách quy định phận sự là “một Tỳ-khưu bình thường không được chấp nhận lời chào, sự đứng dậy…v.v… sự xoa bóp lưng khi tắm” là một phận sự liên quan đến việc không chấp nhận lời chào, v.v., và mười phận sự khác như “một Tỳ-khưu bình thường không được làm nhục vì sự vi phạm giới luật”, v.v., như vậy tổng cộng là tám mươi hai phận sự.
Etesveva kānici tajjanīyakammakatādivattāni, kānici pārivāsikādivattānīti aggahitaggahaṇena dvāsītivattanti daṭṭhabbaṃ.
Among these same, some are observances for those who have incurred censure and so forth, and some are observances for those on probation and so forth. Thus, by taking what has not yet been taken, they should be understood as the eighty-two observances.
Chính trong số tám mươi hai phận sự này, một số là các phận sự liên quan đến tajjanīyakamma (hành động khiển trách), v.v., và một số là các phận sự liên quan đến pārivāsika (thời gian thử thách), v.v. Cần hiểu rằng tám mươi hai phận sự này là do việc bao gồm cả những điều chưa được bao gồm.
Idha vipākānubhavanavasena tadārammaṇaṃ, avipakkavipākassa sabbathā avigatattā bhavitvā vigatamattavasena kammañca ‘‘bhutvā vigatuppanna’’nti vuttaṃ, na aṭṭhasāliniyaṃ (dha. sa. aṭṭha. 1) viya rajjanādivasena anubhutvāpagataṃ javanaṃ, uppajjitvā niruddhatāvasena bhūtāpagatasaṅkhātaṃ sesasaṅkhatañca ‘‘bhūtāpagatuppanna’’nti, tasmā idha okāsakatuppannaṃ vipākameva vadati, na tattha viya kammampīti.
Here, bhutvā vigatuppannaṃ is said in terms of experiencing the result for tadārammaṇa (registering consciousness), and for kamma (kamma) in terms of its mere cessation after occurring, as its unripened result is in no way eradicated. It is not like in the Aṭṭhasālinī where javana (impulsive consciousness) is described as having been experienced and departed in terms of attachment etc., or other saṅkhata (conditioned) phenomena described as bhūtāpagatuppanna (arisen and departed) in terms of arising and ceasing. Therefore, here, only vipāka (result) that has arisen due to opportunity is spoken of, and not kamma as there.
Ở đây, tadārammaṇa (đối tượng đó) được nói theo cách trải nghiệm quả dị thục, và kamma (nghiệp) được nói là ‘‘bhutvā vigatuppanna’’ (đã trải nghiệm và biến mất) theo cách nó đã phát sinh và biến mất, vì quả dị thục chưa chín muồi vẫn chưa hoàn toàn biến mất. Điều này không giống như trong Aṭṭhasālinī, nơi javana (tốc hành tâm) được nói là đã trải nghiệm và biến mất theo cách tham đắm, v.v., và các pháp hữu vi còn lại được nói là ‘‘bhūtāpagatuppanna’’ (đã phát sinh và biến mất) theo cách đã phát sinh và diệt đi. Do đó, ở đây chỉ nói về vipāka (quả dị thục) đã phát sinh do cơ hội, chứ không phải kamma (nghiệp) như ở đó.
Anusayitakilesāti appahīnā maggena pahātabbā adhippetā.
Anusayitakilesā (latent defilements) are here intended as those defilements that are not yet abandoned and are to be abandoned by the path.
Anusayitakilesā (phiền não tiềm ẩn) có ý là những phiền não chưa được đoạn trừ và phải được đoạn trừ bằng đạo.
Tenāha ‘‘atītā vā…pe… na vattabbā’’ti.
Therefore, it is said "atītā vā…pe… na vattabbā" (past…pe… should not be declared).
Vì vậy, đã nói ‘‘atītā vā…pe… na vattebbā’’ (quá khứ hay…v.v… không nên nói).
Tesañhi ambataruṇopamāya vattamānāditā na vattabbāti.
Indeed, their being present etc. should not be declared, just like the simile of a young mango tree.
Thật vậy, trạng thái hiện tại, v.v., của chúng không nên được nói đến bằng ví dụ về cây xoài non.
Āhatakhīrarukkho viya nimittaggāhavasena adhigataṃ ārammaṇaṃ, anāhatakhīrarukkho viya avikkhambhitatāya antogadhakilesaṃ ārammaṇaṃ daṭṭhabbaṃ, nimittaggāhakāvikkhambhitakilesā vā puggalā āhatānāhatakhīrarukkhasadisā.
The object grasped by taking a sign, like a tree whose sap has been drawn, should be understood as an object. An object with defilements embedded within it due to not being suppressed, like a tree whose sap has not been drawn, should be understood. Alternatively, individuals whose defilements grasp signs and are not suppressed are like trees whose sap has been drawn and those whose sap has not been drawn.
Đối tượng đã được nắm giữ bằng cách nắm giữ tướng (nimitta), giống như cây có mủ đã bị đục; đối tượng có phiền não ẩn chứa bên trong do chưa được trấn áp, giống như cây có mủ chưa bị đục. Hoặc những người có phiền não nắm giữ tướng và chưa được trấn áp thì giống như cây có mủ đã bị đục và cây có mủ chưa bị đục.
Purimanayenevāti avikkhambhituppanne viya ‘‘imasmiṃ nāma ṭhāne nuppajjissantīti na vattabbā asamugghāṭitattā’’ti yojetvā vitthāretabbaṃ.
Purimanayeneva means that, just as in the case of unsuppressed defilements, it should be connected and elaborated by saying, "It should not be said that they will not arise in this particular place because they have not been eradicated."
Purimanayenevā (cũng theo cách trước) nghĩa là nên kết nối và mở rộng như trong trường hợp phiền não chưa được trấn áp và đã phát sinh: “Không thể nói rằng chúng sẽ không phát sinh ở nơi này, vì chúng chưa được nhổ tận gốc”.
Pāḷiyanti paṭisambhidāpāḷiyaṃ (paṭi. ma. 3.21).
Pāḷiyaṃ (in the Pāḷi) refers to the Paṭisambhidāpāḷi.
Pāḷiyaṃ (trong Pāḷi) nghĩa là trong Paṭisambhidāpāḷi (Paṭisambhidāmagga 3.21).
Maggena pahīnakilesānameva tidhā navattabbataṃ apākaṭaṃ pākaṭaṃ kātuṃ ajātaphalarukkho ābhato, atītādīnaṃ appahīnatādassanatthampi ‘‘jātaphalarukkhena dīpetabba’’nti āha.
To make manifest the unmanifest state of not being declared in three ways for defilements abandoned by the path, the simile of an unfruitful tree is presented. To show the non-abandonment of past defilements etc., it is also stated "jātaphalarukkhena dīpetabba" (it should be illustrated by a fruitful tree).
Cây không có trái được dùng làm ví dụ để làm rõ trạng thái không thể nói ra theo ba cách của những phiền não đã được đoạn trừ bằng đạo. Để chỉ ra trạng thái chưa được đoạn trừ của quá khứ, v.v., cũng đã nói ‘‘jātaphalarukkhena dīpetabba’’ (nên dùng cây có trái để chỉ rõ).
Tattha yathā acchinne rukkhe nibbattirahāni phalāni chinne anuppajjamānāni na kadāci sasabhāvāni ahesuṃ honti bhavissanti cāti atītādibhāvena na vattabbāni, evaṃ maggena pahīnakilesā ca daṭṭhabbā.
There, just as on an uncut tree, fruits that are fit to arise, when the tree is cut, do not arise and therefore were never, are not, and will not be inherently existing in the past, present, or future, and thus should not be declared as existing in those states; similarly, defilements abandoned by the path should be understood.
Trong đó, giống như những quả có thể phát sinh trên cây chưa bị chặt, khi cây bị chặt thì chúng không phát sinh, và chúng không bao giờ có bản chất riêng của chúng, chúng đã từng có, đang có và sẽ có, do đó không thể nói về chúng theo trạng thái quá khứ, v.v., thì những phiền não đã được đoạn trừ bằng đạo cũng nên được hiểu như vậy.
Yathā ca chede asati phalāni uppajjissanti, sati ca nuppajjissantīti chedassa sātthakatā, evaṃ maggabhāvanāya ca sātthakatā yojetabbā.
And just as when there is no cutting, fruits will arise, and when there is cutting, they will not arise—this is the beneficial nature of cutting; in the same way, the beneficial nature of developing the path should be applied.
Giống như khi cây không bị chặt thì quả sẽ sinh ra, nhưng nếu bị chặt thì quả sẽ không sinh ra, đó là sự hữu ích của việc chặt cây; cũng vậy, sự hữu ích của việc tu tập đạo lộ (magga-bhāvanā) cũng phải được hiểu theo cách này.
427. Pañhapucchake yaṃ vuttaṃ ‘‘vīriyajeṭṭhikāya pana aññassa vīriyassa abhāvā na vattabbāni maggādhipatīnīti vā na maggādhipatīnīti vā’’ti, ettha ‘‘maggādhipatīnī’’ti na vattabbatāya eva aññassa vīriyassa abhāvo kāraṇanti daṭṭhabbaṃ.
In the section on questioning, regarding what was said: "Because there is no other energy when energy is foremost, it should not be said whether they are or are not the path-chiefs," here, the absence of another energy should be understood as the reason for not calling them "path-chiefs."
427. Trong Pañhapucchaka, điều đã nói là “do không có tinh tấn (vīriya) khác ngoài tinh tấn là tối thượng, nên không thể nói là ‘các pháp chủ đạo lộ’ hay ‘không phải các pháp chủ đạo lộ’”, ở đây, cần hiểu rằng việc không có tinh tấn khác là lý do không thể nói là “các pháp chủ đạo lộ”.
Chandassa pana cittassa vā namaggabhūtassa adhipatino tadā abhāvā ‘‘na maggādhipatīnī’’ti na vattabbānīti vuttaṃ.
However, it was said that because there is no desire or consciousness that is not a factor of the path and also a chief at that time, they should not be called "not path-chiefs."
Tuy nhiên, do không có các pháp chủ như dục (chanda) hoặc tâm (citta) không thuộc đạo lộ vào thời điểm đó, nên đã nói rằng “không thể nói là ‘không phải các pháp chủ đạo lộ’”.
Chandacittānaṃ viya namaggabhūtassa aññassa vīriyādhipatino abhāvāti vā adhippāyo.
Or the intention is, because there is no other energy-chief that is not a factor of the path, like desire and consciousness.
Hoặc ý nghĩa là: do không có pháp chủ tinh tấn (vīriyādhipati) nào khác không thuộc đạo lộ, giống như dục và tâm.
Sammappadhānānaṃ tadā maggasaṅkhātaadhipatibhāvato vā ‘‘na maggādhipatīnī’’ti navattabbatā vuttāti veditabbā.
Alternatively, it should be understood that the state of not being called "not path-chiefs" was stated because the right efforts at that time are considered path-chiefs.
Hoặc cần biết rằng việc không thể nói “không phải các pháp chủ đạo lộ” đã được nói do vào thời điểm đó, các Chánh tinh tấn (sammappadhāna) có tính chất là pháp chủ được gọi là đạo lộ.
431. Iddhi-saddassa paṭhamo kattuattho, dutiyo karaṇattho vutto, pāda-saddassa eko karaṇamevattho vutto.
For the word iddhi, the first meaning is that of an agent, and the second is that of an instrument. For the word pāda, only the meaning of an instrument is given.
431. Đối với từ Iddhi (thần thông), nghĩa chủ thể (kattu-attha) được nói là thứ nhất, nghĩa công cụ (karaṇa-attha) là thứ hai. Đối với từ Pāda (chân, nền tảng), chỉ có một nghĩa là công cụ.
Pajjitabbāva iddhi vuttā, na ca ijjhantī pajjitabbā ca iddhi pajjanakaraṇena pādena samānādhikaraṇā hotīti ‘‘paṭhamenatthena iddhi eva pādo iddhipādo’’ti na sakkā vattuṃ, tathā iddhikiriyākaraṇena sādhetabbā ca vuddhisaṅkhātā iddhi pajjanakiriyākaraṇena pajjitabbāti dvinnaṃ karaṇānaṃ na asamānādhikaraṇatā sambhavatīti ‘‘dutiyenatthena iddhiyā pādo iddhipādo’’ti ca na sakkā vattuṃ, tasmā paṭhamenatthena iddhiyā pādo iddhipādo, dutiyenatthena iddhi eva pādo iddhipādoti evaṃ yojanā yujjati.
Only the iddhi that is to be reached is spoken of, but an iddhi that is both accomplished and to be reached cannot be co-referential with a pāda (basis) that is an instrument of reaching. Therefore, it is not possible to say, "by the first meaning, iddhi itself is pāda, hence iddhipāda." Similarly, an iddhi called growth, which is to be achieved by the instrument of the act of iddhi, is to be reached by the instrument of the act of reaching; thus, co-referentiality of the two instruments is not possible. Therefore, it is not possible to say, "by the second meaning, the pāda of iddhi is iddhipāda." For this reason, the joining of meanings is appropriate as follows: by the first meaning, the pāda of iddhi is iddhipāda; by the second meaning, iddhi itself is pāda, hence iddhipāda.
Iddhi được nói là điều cần đạt tới (pajjitabbā), nhưng iddhi là điều thành tựu (ijjhantī) và điều cần đạt tới (pajjitabbā) không thể đồng nhất với pāda là công cụ để đạt tới (pajjanakaraṇa), nên không thể nói “theo nghĩa thứ nhất, iddhi chính là pāda, là Iddhipāda”. Tương tự, iddhi được gọi là sự tăng trưởng (vuddhi), cần được thành tựu bằng công cụ của hành động iddhi (iddhikiriya-karaṇa), và là điều cần đạt tới (pajjitabbā) bằng công cụ của hành động đạt tới (pajjanakiriya-karaṇa), hai công cụ này không thể không đồng nhất, nên cũng không thể nói “theo nghĩa thứ hai, pāda của iddhi là Iddhipāda”. Do đó, sự kết hợp sau đây là phù hợp: theo nghĩa thứ nhất, pāda của iddhi là Iddhipāda; theo nghĩa thứ hai, iddhi chính là pāda, là Iddhipāda.
‘‘Chandaṃ ce…pe… ayaṃ vuccati chandasamādhī’’ti imāya pāḷiyā chandādhipati samādhi chandasamādhīti adhipati-saddalopaṃ katvā samāso vuttoti viññāyati, adhipati-saddatthadassanavasena pana ‘‘chandahetuko chandādhiko vā samādhi chandasamādhī’’ti aṭṭhakathāyaṃ vuttanti veditabbaṃ.
From the Pāḷi passage, "If one has desire… this is called chandasamādhi," it is understood that the compound chandasamādhi refers to concentration with desire as its chief, formed by the elision of the word adhipati. However, it should be known that in the Aṭṭhakathā, it is stated as "chandasamādhi is concentration caused by desire or having desire as predominant," to show the meaning of the word adhipati.
Với đoạn Pāḷi ‘‘Chandaṃ ce…pe… ayaṃ vuccati chandasamādhī’’ti (Đây gọi là định do dục), được hiểu là một hợp chất được tạo thành bằng cách lược bỏ từ adhipati (chủ) để trở thành chandasamādhi (định do dục) với ý nghĩa là định có dục là pháp chủ. Tuy nhiên, cần biết rằng trong Chú giải (Aṭṭhakathā), đã nói “định do dục là định có dục làm nhân hoặc dục là tối thắng” để chỉ rõ ý nghĩa của từ adhipati.
Padhānabhūtāti vīriyabhūtāti keci vadanti.
Some say that padhānabhūtā means "energy-become."
Padhānabhūtā (là tối thượng) – một số người nói là vīriyabhūtā (là tinh tấn).
Saṅkhatasaṅkhārādinivattanatthañhi padhānaggahaṇanti.
For the term padhāna (effort) is for setting aside conditioned formations and so on.
Vì việc sử dụng từ padhāna (tối thượng) là để loại bỏ các saṅkhāra (hành) hữu vi (saṅkhata-saṅkhāra) và những thứ tương tự.
Atha vā taṃ taṃ visesaṃ saṅkharotīti saṅkhāro, sabbaṃ vīriyaṃ.
Or else, that which forms a specific distinction is saṅkhāra (volitional formation), meaning all energy.
Hoặc, saṅkhāra (hành) là điều tạo tác (saṅkharoti) những đặc tính khác nhau, tức là tất cả tinh tấn.
Tattha catukiccasādhakato aññassa nivattanatthaṃ padhānaggahaṇanti padhānabhūtā seṭṭhabhūtāti attho.
Among these, the term padhāna is taken to set aside that which is other than the energy capable of achieving the four tasks; thus, padhānabhūtā means "foremost," or "become excellent."
Trong đó, việc sử dụng từ padhāna là để loại bỏ những tinh tấn khác ngoài tinh tấn thành tựu bốn chức năng (catukicca-sādhaka). Vậy, padhānabhūtā có nghĩa là seṭṭhabhūtā (là tối thắng).
Catubbidhassa pana vīriyassa adhippetattā bahuvacananiddeso kato.
As all four kinds of energy are intended, the plural is used.
Vì bốn loại tinh tấn được đề cập, nên đã sử dụng số nhiều.
Adhiṭṭhānaṭṭhenāti duvidhatthāyapi iddhiyā adhiṭṭhānatthena.
By way of support means by way of supporting both kinds of iddhi.
Adhiṭṭhānaṭṭhenā (theo nghĩa là nền tảng) có nghĩa là theo nghĩa là nền tảng cho cả hai loại iddhi.
Pādabhūtanti iminā visuṃ samāsayojanāvasena pana yo pubbe iddhipādattho pāda-saddassa upāyatthataṃ gahetvā yathāyutto vutto, so vakkhamānānaṃ paṭilābhapubbabhāgānaṃ kattukaraṇiddhibhāvaṃ, uttaracūḷabhājanīye vā vuttehi chandādīhi iddhipādehi sādhetabbāya iddhiyā kattiddhibhāvaṃ, chandādīnañca karaṇiddhibhāvaṃ sandhāya vuttoti veditabbo.
Through the separate compounding of pādabhūtaṃ and the interpretation previously given for iddhipāda, taking the word pāda to mean "means" (upāya), it should be understood that this refers to the state of being iddhi (accomplishment) as agent and instrument for the future attainments and their preceding factors, or the state of being iddhi as agent for the iddhi to be achieved by desire and so on, as stated in the final minor division, and the state of being iddhi as instrument for desire and so on.
Tuy nhiên, với cụm từ pādabhūtaṃ (là nền tảng), theo cách kết hợp hợp chất riêng biệt, ý nghĩa của Iddhipāda đã được giải thích trước đây bằng cách lấy nghĩa pāda là phương tiện (upāya), cần được hiểu là đề cập đến tính chất iddhi chủ thể (kattu-iddhi) và iddhi công cụ (karaṇa-iddhi) của các yếu tố thành tựu (paṭilābha) và các yếu tố đi trước (pubbabhāga) sẽ được nói đến, hoặc là đề cập đến tính chất iddhi chủ thể của iddhi cần được thành tựu bằng các Iddhipāda như dục (chanda) đã được nói trong Uttaracūḷabhājanīya, và tính chất iddhi công cụ của dục và các yếu tố khác.
Vīriyiddhipādaniddese ‘‘vīriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgata’’nti dvikkhattuṃ vīriyaṃ āgataṃ.
In the exposition of the vīriyiddhipāda (basis of power of energy), the word vīriya (energy) appears twice in "endowed with energy-concentration and volitional formations (saṅkhāra) of effort (padhāna)."
Trong phần trình bày về Vīriyiddhipāda, từ vīriya (tinh tấn) xuất hiện hai lần trong cụm ‘‘vīriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgata’’ṃ (được trang bị định do tinh tấn và hành tinh tấn).
Tattha purimaṃ samādhivisesanaṃ ‘‘vīriyādhipati samādhi vīriyasamādhī’’ti, dutiyaṃ samannāgamaṅgadassanaṃ.
There, the first is an adjective for concentration, meaning "concentration with energy as chief is vīriyasamādhi"; the second indicates an aspect of endowment.
Trong đó, từ đầu tiên là bổ ngữ cho samādhi (định) với ý nghĩa ‘‘định có tinh tấn là pháp chủ là định do tinh tấn’’, từ thứ hai là để chỉ ra yếu tố trang bị.
Dveyeva hi sabbattha samannāgamaṅgāni samādhi padhānasaṅkhāro ca, chandādayo samādhivisesanāni, padhānasaṅkhāro pana padhānavacaneneva visesito, na chandādīhīti na idha vīriyādhipatitā padhānasaṅkhārassa vuttā hoti.
Indeed, everywhere there are only two aspects of endowment: concentration (samādhi) and volitional formations of effort (padhānasaṅkhāra). Desire and so on are adjectives for concentration, but volitional formations of effort are specified only by the word padhāna, not by desire and so on. Thus, the supremacy of energy for volitional formations of effort is not stated here.
Thật vậy, ở mọi nơi, chỉ có hai yếu tố trang bị là samādhi và padhānasaṅkhāra (hành tinh tấn tối thượng); dục và các yếu tố khác là bổ ngữ cho samādhi, còn padhānasaṅkhāra thì chỉ được bổ ngữ bằng từ padhāna (tối thượng), chứ không phải bằng dục và các yếu tố khác. Do đó, ở đây, tính chất pháp chủ tinh tấn (vīriyādhipatitā) của padhānasaṅkhāra không được nói đến.
Vīriyañca samādhiṃ visesetvā ṭhitameva samannāgamaṅgavasena padhānasaṅkhāravacanena vuttanti nāpi dvīhi vīriyehi samannāgamo vutto hotīti.
And the energy, standing as an adjective to concentration, is expressed by the word "volitional formations of effort" as an aspect of endowment; thus, an endowment by two energies is also not stated.
Và tinh tấn đã được bổ ngữ cho samādhi, lại được nói bằng từ padhānasaṅkhāra theo nghĩa yếu tố trang bị. Do đó, cũng không nói đến sự trang bị bằng hai loại tinh tấn.
Yasmā pana chandādīhi visiṭṭho samādhi, tathā visiṭṭheneva ca tena sampayutto padhānasaṅkhāro sesadhammā ca, tasmā samādhivisesanānaṃ vasena cattāro iddhipādā vuttā.
However, since concentration is distinguished by desire and so on, and similarly, volitional formations of effort and other states are conjoined with that very distinguished concentration, therefore the four bases of power are spoken of in terms of the adjectives of concentration.
Tuy nhiên, vì định được đặc trưng bởi dục và các yếu tố khác, và hành tinh tấn tối thượng cùng các pháp còn lại cũng tương ưng với định được đặc trưng đó, nên bốn Iddhipāda đã được nói đến theo cách bổ ngữ cho định.
Visesanabhāvo ca chandādīnaṃ taṃtaṃavassayanavasena hotīti ‘‘chandasamādhi…pe… iddhipāda’’nti ettha nissayatthepi pāda-sadde upāyatthena chandādīnaṃ iddhipādatā vuttā hoti.
And the adjectival nature of desire and so on comes about by way of their respective reliance; thus, in "desire-concentration... bases of power," even though the word pāda is in the sense of reliance, the bases of power of desire and so on are stated in the sense of "means."
Và tính chất bổ ngữ của dục và các yếu tố khác là do sự nương tựa vào từng loại định. Do đó, trong đoạn ‘‘chandasamādhi…pe… iddhipāda’’ṃ, ngay cả khi từ pāda có nghĩa là nương tựa, tính chất Iddhipāda của dục và các yếu tố khác vẫn được nói đến theo nghĩa phương tiện.
Teneva uttaracūḷabhājanīye ‘‘cattāro iddhipādā chandiddhipādo’’tiādinā chandādīnameva iddhipādatā vuttā.
For this reason, in the final minor division, the four bases of power are stated as "the basis of power of desire, etc.," thereby asserting that desire and so on are the bases of power.
Vì lẽ đó, trong Uttaracūḷabhājanīya, tính chất Iddhipāda của dục và các yếu tố khác đã được nói đến qua câu ‘‘bốn Iddhipāda là dục-Iddhipāda’’ và tương tự.
Pañhapucchake ca ‘‘cattāro iddhipādā idha bhikkhu chandasamādhī’’tiādināva (vibha. 462) uddesaṃ katvāpi puna chandādīnaṃyeva kusalādibhāvo vibhattoti.
And in the section on questioning, after stating the summary "Here, Bhikkhus, the four bases of power are the desire-concentration, etc.," the wholesome nature of desire and so on was again analyzed.
Và trong Pañhapucchaka, sau khi tóm tắt bằng câu ‘‘Bốn Iddhipāda, này các Tỳ-kheo, là định do dục’’ và tương tự, tính chất thiện (kusala) và các yếu tố khác của dục và các yếu tố khác lại được phân tích.
Upāyiddhipādadassanatthameva hi nissayiddhipādadassanaṃ kataṃ, aññathā catubbidhatā na hotīti ayamettha pāḷivasena atthavinicchayo veditabbo.
Indeed, the explanation of the basis of power as reliance was given only to show the basis of power as a means; otherwise, the fourfold nature would not hold. This is how the determination of meaning in the Pāḷi tradition here should be understood.
Thật vậy, việc chỉ ra Iddhipāda nương tựa là để chỉ ra Iddhipāda phương tiện; nếu không, sẽ không có bốn loại. Đây là sự phân định ý nghĩa cần được hiểu theo Pāḷi.
433. Rathadhureti rathassa purato.
Rathadhure means "in front of the chariot."
433. Rathadhure (ở đầu xe) nghĩa là phía trước xe.
Hīnajātiko caṇḍālo upaṭṭhānādiguṇayogepi senāpatiṭṭhānādīni na labhatīti āha ‘‘jātiṃ sodhetvā…pe… jātiṃ avassayatī’’ti.
A person of low birth, a Caṇḍāla, does not obtain positions like commander, even if endowed with qualities like service, so it is said: "having purified one's birth... depends on birth."
Một người sinh ra trong gia đình thấp kém (hīnajātiko) như người Caṇḍāla, dù có phẩm chất phục vụ (upaṭṭhānādi-guṇa), cũng không được các vị trí như tổng tư lệnh (senāpatiṭṭhānādi). Do đó, đã nói ‘‘thanh lọc dòng dõi…pe… nương tựa dòng dõi’’.
Amantanīyoti hitāhitamantane na araho.
Amantanīyo means "not worthy of being consulted for good or ill."
Amantanīyo (không thể được khuyên bảo) nghĩa là không xứng đáng được khuyên bảo về điều lợi hay hại.
Mogharājatthero vīmaṃsaṃ avassayīti tassa bhagavā ‘‘suññato lokaṃ avekkhassū’’ti (su. ni. 1125) suññatākathaṃ kathesi, paññānissitamānaniggahatthañca dvikkhattuṃ pucchito pañhaṃ na kathesi.
Thera Mogharāja relied on investigation. So the Bhagavā taught him the discourse on emptiness, saying, "Look upon the world as empty." And when questioned twice, he did not answer the question, in order to suppress the pride dependent on wisdom.
Trưởng lão Mogharāja đã nương tựa vào sự thẩm sát (vīmaṃsā). Do đó, Đức Phật đã thuyết bài pháp về tánh không (suññatā-kathā) cho ngài: ‘‘Hãy quán sát thế gian là không (suññato lokaṃ avekkhassū)’’ (Sutta Nipāta 1125), và để chế ngự sự kiêu mạn dựa trên trí tuệ, Ngài đã không trả lời câu hỏi dù được hỏi hai lần.
Tattha punappunaṃ chanduppādanaṃ tosanaṃ viya hotīti chandassa upaṭṭhānasadisatā vuttā, thāmabhāvato vīriyassa sūrattasadisatā, ‘‘chadvārādhipati rājā’’ti (dha. pa. aṭṭha. 2.181 erakapattanāgarājavatthu) vacanato pubbaṅgamattā cittassa visiṭṭhajātisadisatā.
There, repeatedly generating desire is like pleasing the Buddha, so the comparability of desire to attendance is stated. Due to its strength, energy is comparable to bravery. And according to the saying, "The mind is the king, chief of the six doors," the foremost nature of consciousness is comparable to noble birth.
Ở đó, việc liên tục phát sinh dục được ví như sự làm hài lòng (tosanaṃ); tính chất tương tự sự dũng mãnh (sūrattasadisatā) của tinh tấn là do tính chất mạnh mẽ (thāmabhāva); tính chất tương tự dòng dõi cao quý (visiṭṭhajāti-sadisatā) của tâm là do tính chất đi trước (pubbaṅgamattā) theo câu ‘‘tâm là vua chủ sáu cửa’’ (Dhammapada-aṭṭhakathā 2.181, câu chuyện về vua thành Eraka).
Abhedatoti chandādike tayo tayo dhamme sampiṇḍetvā, iddhiiddhipāde amissetvā vā kathananti attho.
Abhedato means by combining the three qualities—desire and so on—or by speaking without mixing iddhi (power) and iddhipāda (basis of power).
Abhedato (không phân biệt) có nghĩa là việc nói đến ba pháp dục và các yếu tố khác bằng cách gộp lại, hoặc việc nói đến Iddhi và Iddhipāda mà không trộn lẫn.
Tattha chandavīriyādayo visesena ijjhanti etāyāti iddhīti vuccanti, ijjhatīti iddhīti avisesena samādhipadhānasaṅkhārāpīti.
Among these, desire, energy, and so on are called iddhi because they are accomplished in a special way by this (iddhi). And concentration, volitional formations of effort, and so on are also called iddhi because they are accomplished in a general way.
Trong đó, dục, tinh tấn và các yếu tố khác được gọi là Iddhi (thần thông) vì chúng đặc biệt thành tựu (ijjhanti) nhờ vào đó; và samādhi (định), padhānasaṅkhāra (hành tinh tấn tối thượng) cũng được gọi là Iddhi vì chúng thành tựu (ijjhati) một cách không phân biệt.
Chandiddhipādasamādhiddhipādādayo visiṭṭhā, pādo sabbiddhīnaṃ sādhāraṇattā avisiṭṭho, tasmā visiṭṭhesveva pavesaṃ avatvā avisiṭṭhe ca pavesaṃ vattuṃ yuttanti dassetuṃ sabbattha ‘‘pāde patiṭṭhātipi vattuṃ vaṭṭatī’’ti āha.
Chandiddhipāda, Samādhiddhipāda, and so on are special, but the associated dhamma called 'pāda' is not special because it is common to all Iddhis. Therefore, to show that it is proper to speak of its inclusion not only in the special dhammas like Chanda but also in the undistinguished dhammas, it is said in all places, "it is proper to say 'established in the pāda' as well."
Các iddhipāda như chanda-iddhipāda (căn bản thần thông do ý muốn), samādhi-iddhipāda (căn bản thần thông do định) v.v., là đặc biệt, còn pāda (căn bản) thì không đặc biệt vì nó phổ biến cho tất cả các thần thông. Do đó, để chỉ rõ rằng việc nói về sự đưa vào không chỉ trong những pháp đặc biệt mà còn trong những pháp không đặc biệt là phù hợp, nên ở khắp nơi đã nói: “cũng có thể nói là căn bản được thiết lập”.
Tatthevāti chandasamādhipadhānasaṅkhāraiddhipādesu, catūsu chandādikesvevāti attho.
"Tattheva" means in the four Iddhipādas of Chanda, Samādhi, Padhāna-saṅkhāra (effort), and Vīmaṁsā, that is to say, only in those beginning with Chanda.
“Tatthevā” có nghĩa là chỉ trong bốn iddhipāda như chanda (ý muốn), samādhi (định), padhāna-saṅkhāra (sự tinh tấn).
‘‘Chandavato ko samādhi na ijjhissatī’’ti samādhibhāvanāmukhena bhāvitā samādhibhāvitā.
"What kind of samādhi will not be accomplished for one who has chanda?" (The four khandhas) developed primarily through the development of samādhi are called 'samādhi-bhāvitā'.
“Đối với người có chanda, định nào sẽ không thành tựu?” — Bốn uẩn được phát triển thông qua việc tu tập định như vậy được gọi là samādhi-bhāvitā.
Ettha panāti bhedakathāyaṃ abhedakathanato abhinavaṃ natthīti attho.
"Ettha panā" means that in the method of differentiation, there is nothing new compared to the method of non-differentiation.
“Ettha panā” có nghĩa là trong phần phân loại này không có gì mới so với phần không phân loại.
Ye hi tayo dhammā abhedakathāyaṃ iddhiiddhipādotveva vuttā, te eva bhedakathāyaṃ iddhīpi honti iddhipādāpi, sesā iddhipādā evāti evaṃ abhinavābhāvaṃ dassento ‘‘chando samādhī’’tiādimāha.
To show this lack of newness, that the three dhammas which were described as only Iddhi and Iddhipāda in the method of non-differentiation are in the method of differentiation both Iddhi and Iddhipāda, and the remaining ones are only Iddhipādas, it is said: "Chando samādhī" and so on.
Để chỉ rõ rằng không có gì mới như vậy, tức là ba pháp đã được nói là iddhi và iddhipāda trong phần không phân loại, thì trong phần phân loại này chúng cũng là iddhi và iddhipāda, còn các pháp còn lại chỉ là iddhipāda, nên đã nói “chando samādhī” v.v.
Ime hi tayo…pe… na vinā, tasmā sesā sampayuttakā cattāro khandhā tesaṃ tiṇṇaṃ ijjhanena iddhi nāma bhaveyyuṃ, na attano sabhāvenāti te iddhipādā eva honti, na iddhīti evamidaṃ purimassa kāraṇabhāvena vuttanti veditabbaṃ.
"Ime hi tayo...pe... na vinā," therefore, the remaining four associated khandhas would be Iddhi by virtue of the accomplishment of those three, not by their own nature; thus, they are only Iddhipādas, not Iddhi. This should be understood as stated as a reason for the former.
“Ime hi tayo…pe… na vinā” (Ba pháp này... không thể thiếu), do đó, bốn uẩn đồng sinh còn lại có thể được gọi là iddhi do sự thành tựu của ba pháp đó, chứ không phải do tự tính của chúng. Vì vậy, chúng chỉ là iddhipāda, chứ không phải iddhi. Cần phải hiểu rằng điều này được nói như là nguyên nhân của điều trước.
Atha vā tiṇṇaṃ iddhitā iddhipādatā ca vuttā, sesānañca iddhipādatāva, taṃ sabbaṃ sādhetuṃ ‘‘ime hi tayo…pe… na vinā’’ti āha.
Alternatively, the quality of being Iddhi and Iddhipāda is stated for the three, and only the quality of being Iddhipāda for the rest. To establish all of that, it is said: "Ime hi tayo...pe... na vinā."
Hoặc, sự là iddhi và sự là iddhipāda của ba pháp đã được nói, còn các pháp còn lại chỉ là iddhipāda. Để chứng minh tất cả điều đó, đã nói “ime hi tayo…pe… na vinā”.
Tena yasmā ijjhanti, tasmā iddhi.
Because they are accomplished, therefore they are Iddhi.
Do đó, vì chúng thành tựu, nên chúng là iddhi.
Ijjhamānā ca yasmā sampayuttakehi saheva ijjhanti, na vinā, tasmā sampayuttakā iddhipādā, tadantogadhattā pana te tayo dhammā iddhipādāpi hontīti dasseti.
And because, when they are accomplished, they are accomplished only together with their associated factors, and not without them, therefore the associated factors are Iddhipādas; but since those three dhammas are included within them, they are also Iddhipādas, thus it is shown.
Và vì chúng thành tựu cùng với các pháp đồng sinh, chứ không thể thiếu, nên các pháp đồng sinh là iddhipāda. Tuy nhiên, vì ba pháp đó nằm trong số đó, nên chúng cũng là iddhipāda — điều này được chỉ rõ.
Sampayuttakānampi pana khandhānaṃ iddhibhāvapariyāyo atthīti dassetuṃ ‘‘sampayuttakā panā’’tiādimāha.
To show that there is also a method for the associated khandhas to be Iddhi, it is said: "Sampayuttakā panā" and so on.
Để chỉ rõ rằng cũng có một phương cách để các uẩn đồng sinh là iddhi, nên đã nói “sampayuttakā panā” v.v.
Catūsu khandhesu ekadesassa iddhitā, catunnampi ‘‘iddhiyā pādo iddhipādo’’ti iminā atthena iddhipādatā, punapi catunnaṃ khandhānaṃ ‘‘iddhi eva pādo iddhipādo’’ti iminā atthena iddhipādatā ca dassitā, na aññassāti katvā āha ‘‘na aññassa kassaci adhivacana’’nti.
The quality of being Iddhi for a portion of the four khandhas, the quality of being Iddhipāda for all four khandhas in the sense of "the pāda of Iddhi is Iddhipāda," and again the quality of being Iddhipāda for all four khandhas in the sense of "Iddhi itself is the pāda, thus Iddhipāda," are shown, and not for anything else. Therefore, it is said: "Not a designation for anything else."
Sự là iddhi của một phần trong bốn uẩn, sự là iddhipāda của cả bốn uẩn theo nghĩa “căn bản của thần thông là iddhipāda”, và một lần nữa, sự là iddhipāda của bốn uẩn theo nghĩa “thần thông chính là căn bản là iddhipāda” đã được chỉ rõ, chứ không phải của bất kỳ pháp nào khác. Do đó, đã nói “na aññassa kassaci adhivacana” (không phải là tên gọi của bất kỳ pháp nào khác).
Iminā ‘‘iddhi nāma anipphannā’’ti idaṃ vādaṃ paṭisedheti.
By this, the assertion "Iddhi is unproduced" is refuted.
Với điều này, luận sư bác bỏ luận điểm “iddhi là pháp chưa thành tựu”.
Paṭilābhapubbabhāgānaṃ paṭilābhasseva ca iddhiiddhipādatāvacanaṃ apubbanti katvā pucchati ‘‘kenaṭṭhena iddhi, kenaṭṭhena pādo’’ti.
Considering it unprecedented to speak of both the preceding stages of attainment and the attainment itself as Iddhi and Iddhipāda, it is asked: "In what sense is it Iddhi, and in what sense is it pāda?"
Việc gọi sự thành tựu và các giai đoạn trước sự thành tựu là iddhi và iddhipāda là điều chưa từng có. Do đó, luận sư hỏi: “Do nghĩa nào là iddhi, do nghĩa nào là pāda?”
Paṭilābho pubbabhāgo cāti vacanaseso.
The ellipses indicate "attainment and preceding stages."
Phần còn lại của câu là “sự thành tựu và giai đoạn trước sự thành tựu”.
Upāyo ca upāyabhāveneva attano phalassa patiṭṭhā hotīti āha ‘‘patiṭṭhānaṭṭheneva pādo’’ti.
And because the means, by its very nature as a means, is the support of its own result, it is said: "Pāda only in the sense of a support."
Và phương tiện chỉ là căn bản của kết quả của chính nó theo nghĩa là phương tiện. Do đó, đã nói: “chỉ là pāda theo nghĩa là chỗ nương tựa”.
Chandoyeva…pe… vīmaṃsāva vīmaṃsiddhipādoti kathitaṃ, tasmā na cattāro khandhā iddhiyā samānakālikā nānākkhaṇikā vā iddhipādā, jeṭṭhakabhūtā pana chandādayo eva sabbattha iddhipādāti ayameva tesaṃ aṭṭhakathācariyānaṃ adhippāyo.
"Chando-yeva...pe... vīmaṁsāva vīmaṁsiddhipādoti kathitaṁ," therefore, the four khandhas, whether simultaneous with Iddhi or occurring at different moments, are not Iddhipādas. Rather, it is the intention of those Aṭṭhakathā teachers that only the principal Chanda and so on are Iddhipādas everywhere.
“Chanda chính là...pe... vīmaṃsā chính là vīmaṃsa-iddhipāda được nói đến”. Do đó, bốn uẩn không phải là iddhipāda đồng thời hoặc khác thời với iddhi. Mà chính chanda v.v., là chủ yếu, là iddhipāda ở khắp mọi nơi – đây chính là ý của các vị Aṭṭhakathācariya (Luận sư chú giải).
Suttantabhājanīye hi abhidhammabhājanīye ca samādhivisesanavasena dassitānaṃ upāyabhūtānaṃ iddhipādānaṃ pākaṭakaraṇatthaṃ uttaracūḷabhājanīyaṃ vuttanti.
For the Uttaracūḷabhājanīya is taught to make clear the Iddhipādas, which are causal and presented in the Suttantabhājanīya and Abhidhammabhājanīya as qualifications of samādhi.
Thật vậy, phần Uttara-cūḷa-bhājanīya đã được nói ra để làm rõ các iddhipāda là phương tiện, đã được chỉ rõ trong phần Suttanta-bhājanīya và Abhidhamma-bhājanīya theo cách đặc tả samādhi.
Kecīti uttaravihāravāsitherā kira.
"Kecī" refers, it is said, to the Elder monks residing in Uttaravihāra.
“Kecī” (Một số người) có lẽ là các vị trưởng lão sống ở Uttaravihāra.
444. Abhidhammabhājanīye ‘‘iddhipādoti tathābhūtassa phasso…pe… paggāho avikkhepo’’ti (vibha. 447) iddhiiddhipādatthadassanatthaṃ paggāhāvikkhepā vuttā, cittapaññā ca saṅkhipitvāti.
444. In the Abhidhammabhājanīya, "Iddhipāda means contact of such a kind...pe... exertion and non-distraction" (vibha. 447) are stated as exertion and non-distraction to show the meaning of Iddhi and Iddhipāda, and also citta and paññā in brief.
444. Trong Abhidhamma-bhājanīya, để chỉ rõ ý nghĩa của iddhi và iddhipāda, đã nói: “iddhipāda có nghĩa là xúc của pháp như vậy...pe... sự nâng đỡ (paggāha) và sự không phân tán (avikkhepa)”. Citta (tâm) và paññā (tuệ) cũng được nói tóm tắt.
Cattāri nayasahassāni vibhattānīti idaṃ sādhipativārānaṃ paripuṇṇānaṃ abhāvā vicāretabbaṃ.
The statement "divided into four thousand methods" needs to be investigated, as there is no completeness of "adhipati-vāra" (governing factors) with adhipati.
Lời nói “cattāri nayasahassāni vibhattānī” (bốn ngàn phương pháp đã được phân loại) này cần được xem xét kỹ lưỡng vì không có đủ các vāra (phần) có adhipati (chủ đạo).
Na hi adhipatīnaṃ adhipatayo vijjanti, ekekasmiṃ pana iddhipādaniddese ekeko adhipativāro labbhatīti soḷasa soḷasa nayasatāni labbhanti.
For there are no adhipatis of adhipatis, but in each exposition of Iddhipāda, one adhipati-vāra is obtained; thus, only sixteen hundred methods are obtained.
Thật vậy, không có các adhipati của các adhipati. Tuy nhiên, trong mỗi phần trình bày về iddhipāda, có một adhipati-vāra (phần chủ đạo), do đó có mười sáu trăm phương pháp.
Nanu ca cattāropi adhipatayo ekakkhaṇe labbhanti, aññamaññassa pana adhipatayo na bhavanti ‘‘cattāro iddhipādā na maggādhipatino’’ti vuttattā.
Are not all four adhipatis obtained at a single moment? However, they are not adhipatis to each other, as it is said, "The four Iddhipādas are not maggādhipatis."
Há chẳng phải cả bốn adhipati đều có thể có mặt cùng một lúc sao? Tuy nhiên, chúng không phải là adhipati của nhau vì đã nói “bốn iddhipāda không phải là maggādhipati (chủ đạo của đạo).”
Rājaputtopamāpi hi etamatthaṃ dīpetīti?
Does not the simile of the princes also demonstrate this meaning?
Há chẳng phải ví dụ về các hoàng tử cũng làm sáng tỏ điều này sao?
Na, ekakkhaṇe dutiyassa adhipatino abhāvato eva, ‘‘na maggādhipatino’’ti vuttattā rājaputtopamā adhipatiṃ na karontīti imamevatthaṃ dīpeti, na adhipatīnaṃ sahabhāvaṃ.
No, it is precisely because there is no second adhipati at a single moment. The simile of the princes, by stating "not maggādhipatis," shows only this meaning, not the co-existence of adhipatis.
Không, chính vì không có adhipati thứ hai trong cùng một khoảnh khắc. Lời nói “không phải là maggādhipati” và ví dụ về các hoàng tử chỉ làm sáng tỏ ý nghĩa này, chứ không phải sự đồng hiện hữu của các adhipati.
Taṃ kathaṃ jānitabbanti?
How is this to be known?
Làm sao để biết điều đó?
Paṭikkhittattā.
Because it has been rejected.
Vì đã bị bác bỏ.
Adhipatipaccayaniddese hi aṭṭhakathāyaṃ (paṭṭhā. aṭṭha. 1.3) vuttā ‘‘kasmā pana yathā hetupaccayaniddese ‘hetū hetusampayuttakāna’nti vuttaṃ, evamidha ‘adhipatī adhipatisampayuttakāna’nti avatvā ‘chandādhipati chandasampayuttakāna’ntiādinā nayena desanā katāti?
Indeed, in the Aṭṭhakathā (paṭṭhā. aṭṭha. 1.3) on the Adhipatipaccayaniddesa, it is said: "Why, unlike in the Hetupaccayaniddesa where 'hetus for associated hetus' is stated, is the teaching here given in the manner of 'Chanda adhipati for associated chanda' and so on, instead of 'adhipatis for associated adhipatis'?"
Trong phần trình bày về Adhipati-paccaya (duyên chủ đạo), trong Aṭṭhakathā đã nói: “Tại sao, giống như trong phần trình bày về Hetu-paccaya (duyên nhân) đã nói ‘nhân là nhân của các pháp đồng sinh với nhân’, thì ở đây lại không nói ‘chủ đạo là chủ đạo của các pháp đồng sinh với chủ đạo’, mà lại thuyết giảng theo cách ‘chanda-adhipati (chủ đạo ý muốn) là chủ đạo của các pháp đồng sinh với chanda’ v.v.?”
Ekakkhaṇe abhāvato’’ti.
"Because of their non-existence at a single moment."
“Vì không có trong cùng một khoảnh khắc.”
Sati ca catunnaṃ adhipatīnaṃ sahabhāve ‘‘ariyamaggasamaṅgissa vīmaṃsādhipateyyaṃ maggaṃ bhāventassā’’ti visesanaṃ na kattabbaṃ siyā avīmaṃsādhipatikassa maggassa abhāvā.
If there were co-existence of the four adhipatis, then the qualification "of one possessing the noble path, developing the path with vīmaṁsā-adhipateyya" would not need to be made, because there would be no path without vīmaṁsā-adhipati.
Nếu bốn adhipati đồng hiện hữu, thì không cần phải có sự đặc tả “đối với người đang tu tập đạo với vīmaṃsa-adhipateyya (sự chủ đạo của sự thẩm sát) của người đang có ariya-magga (đạo thánh)”, vì không có magga nào không có vīmaṃsa-adhipati.
Chandādīnaṃ aññamaññādhipatikaraṇabhāve ca ‘‘vīmaṃsaṃ ṭhapetvā taṃsampayutto’’tiādinā chandādīnaṃ vīmaṃsādhipatikattavacanaṃ na vattabbaṃ siyā.
And if Chanda and so on were mutually adhipati-making, then the statement "excluding vīmaṁsā, that which is associated with it," and so on, speaking of Chanda and so on as having vīmaṁsā as adhipati, would not need to be said.
Và nếu chanda v.v., là adhipati của nhau, thì không cần phải nói rằng chanda v.v., có vīmaṃsa-adhipati theo cách “trừ vīmaṃsa và các pháp đồng sinh với nó” v.v.
Tathā ‘‘cattāro ariyamaggā siyā maggādhipatino, siyā na vattabbā maggādhipatino’’ti (dha. sa. 1429) evamādīhipi adhipatīnaṃ sahabhāvo paṭikkhitto evāti.
Similarly, the co-existence of adhipatis is rejected by statements such as "The four noble paths may be maggādhipatis, or may not be called maggādhipatis" (dha. sa. 1429).
Tương tự, sự đồng hiện hữu của các adhipati đã bị bác bỏ bởi những câu như “bốn ariya-magga có thể là maggādhipati, có thể không nên nói là maggādhipati” v.v.
‘‘Kilesavasena patiṭṭhānaṃ, abhisaṅkhāravasena āyūhanā.
"Establishment in the sense of defilements, exertion in the sense of formations.
“Patiṭṭhāna theo nghĩa phiền não, āyūhanā theo nghĩa các abhisaṅkhāra.
Tathā taṇhādiṭṭhīhi patiṭṭhānaṃ, avasesakilesābhisaṅkhārehi āyūhanā.
Similarly, establishment by craving and views, exertion by the remaining defilements and formations.
Cũng vậy, patiṭṭhāna bởi taṇhā (ái) và diṭṭhi (tà kiến), āyūhanā bởi các phiền não còn lại và các abhisaṅkhāra.
Taṇhāvasena patiṭṭhānaṃ, diṭṭhivasena āyūhanā.
Establishment in the sense of craving, exertion in the sense of views.
Patiṭṭhāna theo nghĩa taṇhā, āyūhanā theo nghĩa diṭṭhi.
Sassatadiṭṭhiyā patiṭṭhānaṃ, ucchedadiṭṭhiyā āyūhanā.
Establishment by eternalist view, exertion by annihilationist view.
Patiṭṭhāna bởi sassata-diṭṭhi (thường kiến), āyūhanā bởi uccheda-diṭṭhi (đoạn kiến).
Līnavasena patiṭṭhānaṃ, uddhaccavasena āyūhanā.
Establishment in the sense of sluggishness, exertion in the sense of restlessness.
Patiṭṭhāna theo nghĩa lười biếng (līna), āyūhanā theo nghĩa phóng dật (uddhacca).
Kāmasukhānuyogavasena patiṭṭhānaṃ, attakilamathānuyogavasena āyūhanā.
Establishment in the sense of devotion to sensual pleasures, exertion in the sense of devotion to self-mortification.
Patiṭṭhāna theo nghĩa hưởng thụ dục lạc, āyūhanā theo nghĩa tự hành khổ.
Sabbākusalābhisaṅkhāravasena patiṭṭhānaṃ, sabbalokiyakusalābhisaṅkhāravasena āyūhanā’’ti –
Establishment in the sense of all unwholesome formations, exertion in the sense of all mundane wholesome formations"—
Patiṭṭhāna theo nghĩa tất cả các akusala-abhisaṅkhāra (hành bất thiện), āyūhanā theo nghĩa tất cả các lokiya-kusala-abhisaṅkhāra (hành thiện thế gian)” —
Sammappavatte dhamme paṭisañcikkhati, upapattito ikkhati, tadākāro hutvā pavattatīti paṭisaṅkhānalakkhaṇo upekkhāsambojjhaṅgo.
The upekkhāsambojjhaṅga, characterized by investigation, carefully reflects upon the dhammas that proceed rightly, or contemplates them appropriately, or it proceeds having become of that nature of appropriate contemplation or reflection.
Vị ấy quán xét các pháp đang vận hành đúng đắn, quán xét một cách thích đáng, vận hành theo cách đó. Do đó, upekkhā-sambojjhaṅga (chi phần giác ngộ xả) có đặc tính là paṭisaṅkhāna (quán xét đúng đắn).
Evañca katvā ‘‘paṭisaṅkhā santiṭṭhanā gahaṇe majjhattatā’’ti upekkhākiccādhimattatāya saṅkhārupekkhā vuttā.
And so, it is said that saṅkhārupekkhā is "reflection, firm establishment, and impartiality in taking hold" as an abundance of the function of upekkhā.
Và như vậy, saṅkhārupekkhā (xả hành) đã được nói đến với sự vượt trội của chức năng xả, tức là “quán xét đúng đắn, an trú vững chắc, sự trung lập trong việc chấp thủ”.
Anukkamanikkhepe payojanaṃ purimassa purimassa pacchimapacchimakāraṇabhāvo.
The purpose of the sequential arrangement* is the causality of each preceding* for each succeeding*.
Trong việc sắp xếp các chi phần giác ngộ theo thứ tự, mục đích là chi phần trước là nguyên nhân của chi phần sau.
467. Balavatī eva sati satisambojjhaṅgoti katvā balavabhāvadīpanatthaṃ paññā gahitā, na yassa kassaci sampadhāraṇasati, kusaluppattikāraṇassa pana saraṇaṃ satīti dassento ‘‘vattaṃ vā’’tiādimāha.
467. Since strong mindfulness itself is the mindfulness factor of enlightenment (satisambojjhaṅga), wisdom (paññā) was taken to demonstrate its strength; it is not merely any mindfulness that discerns, but rather, intending to show that mindfulness is the recollection of the cause for the arising of wholesome states, it is said in “or the practice” and so on.
Vattasīse ṭhatvāti ‘‘aho vata me dhammaṃ suṇeyyuṃ, sutvā ca dhammaṃ pasīdeyyuṃ, pasannā ca me pasannākāraṃ kareyyu’’nti evaṃcitto ahutvā ‘‘svākkhāto bhagavatā dhammo…pe… viññūhi, aho vata me dhammaṃ suṇeyyuṃ, sutvā ca dhammaṃ ājāneyyuṃ, ājānitvā ca pana tathatthāya paṭipajjeyyu’’nti dhammasudhammataṃ paṭicca kāruññaṃ anuddayaṃ anukampaṃ upādāya mahākassapattherena viya bhāsitanti attho.
“Staying at the head of practice” means not having a mind like, “Oh, if only they would hear the Dhamma, and having heard it, be pleased with the Dhamma, and being pleased, would pay homage to me,” but rather, realizing the excellent nature of the Dhamma, “Well-proclaimed is the Dhamma by the Blessed One…*, oh, if only they would hear the Dhamma, and having heard it, comprehend the Dhamma, and having comprehended it, practice for that very goal,” and out of compassion, sympathy, and pity, speaking like the Elder Mahākassapa; this is the meaning.
“Vattasīse ṭhatvā” có nghĩa là, không phải với tâm ý: “Ôi, ước gì họ nghe Pháp của ta, nghe Pháp rồi họ sẽ tịnh tín, tịnh tín rồi họ sẽ làm những việc biểu lộ sự tịnh tín đối với ta”, mà là với tâm ý: “Pháp do Đức Thế Tôn thuyết giảng là khéo thuyết… cho người trí tự mình chứng nghiệm. Ôi, ước gì họ nghe Pháp của ta, nghe rồi họ sẽ hiểu, hiểu rồi họ sẽ thực hành để đạt được mục đích ấy”, như Tôn giả Mahākassapa đã nói, dựa trên sự thiện hảo của Pháp, vì lòng bi mẫn, thương xót và đồng cảm.
Vimuttāyatanasīseti ‘‘na heva kho satthā, apica kho yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena paresaṃ desessāmī’’ti evaṃ vimuttikāraṇapadhānabhāve ṭhatvā.
“At the head of liberation’s abode” means, "I will not teach as a teacher, but rather, as I have heard and as I have learned the Dhamma, I will teach it extensively to others," thus standing in the primary role as a cause for liberation.
“Vimuttāyatanasīse” có nghĩa là, không phải với tư cách là bậc Đạo Sư, mà là đứng trên lập trường của nguyên nhân giải thoát là chính, với tâm ý: “Ta sẽ thuyết giảng rộng rãi Pháp đã được nghe và đã được học cho người khác”.
Cirakatavattādivasena taṃsamuṭṭhāpako arūpakoṭṭhāso vutto, bhāvatthattā eva vā katabhāsita-saddā kiriyābhūtassa arūpakoṭṭhāsassa vācakāti katvā āha ‘‘kāyaviññattiṃ…pe… koṭṭhāsa’’nti.
The formless aggregate that gives rise to it by way of the practice performed long ago, and so on, is mentioned, or because the words kata (done) and bhāsita (spoken) themselves denote a formless aggregate that is a phenomenon of action (kiriyābhūtassa arūpakoṭṭhāsassa), it says “bodily intimation…pe… aggregate”.
Phần vô sắc (arūpakoṭṭhāsa) phát sinh từ đó được nói đến theo cách của bổn phận đã thực hiện từ lâu, v.v., hoặc vì bản chất của trạng thái (bhāvatthattā), các từ ‘kata’ (đã làm) và ‘bhāsita’ (đã nói) là những từ biểu thị phần vô sắc có bản chất là hành động, nên đã nói “kāyaviññattiṃ…pe… koṭṭhāsa” (sắc thân…pe… phần).
Bojjhaṅgasamuṭṭhāpakatā purimānaṃ channaṃ attano attano anantarikassa, paresaṃ sabbesaṃ vā taṃtaṃpariyāyena samuṭṭhāpanavasena yojetabbā.
The capacity to give rise to the Bojjhaṅgas of the preceding six (for equanimity Bojjhaṅga) should be applied by way of giving rise to its immediate successor in each case, or by giving rise to all others in their respective ways.
Bojjhaṅgasamuṭṭhāpakatā (sự phát sinh các chi phần giác ngộ) của sáu chi phần trước phải được kết hợp theo cách phát sinh chi phần kế tiếp của chính nó, hoặc theo cách phát sinh tất cả các chi phần khác theo từng phương tiện.
Kāmalokavaṭṭāmisāti taṇhā tadārammaṇā khandhāti vadanti, pañcakāmaguṇiko ca rāgo tadārammaṇañca kāmāmisaṃ, ‘‘sassato attā ca loko cā’’tiādinā lokaggahaṇavasena pavatto sassatucchedasahagato rāgo tadārammaṇañca lokāmisaṃ, lokadhammā vā, vaṭṭassādavasena uppanno saṃsārajanako rāgo tadārammaṇañca vaṭṭāmisaṃ.
“Bait of the sense-world and rebirth” (kāmalokavaṭṭāmisa) – they say that craving and the aggregates that are its objects are the bait of sense pleasures (kāmāmisa). Lust (rāga) associated with the five sense-desires and its objects is also kāmāmisa. Lust associated with eternalism and annihilationism, which arises by way of taking the world as in "the self and the world are eternal" and so on, along with its objects, is also lokāmisa; or the eight worldly conditions (loka-dhammas) are lokāmisa. Craving that arises by way of delighting in the cycle of existence and generates saṃsāra, along with its objects, is also vaṭṭāmisa.
Kāmalokavaṭṭāmisā (mồi dục giới, thế gian và luân hồi) – họ nói rằng đó là tham ái và các uẩn là đối tượng của tham ái. Tham ái (rāga) liên quan đến năm dục trần và đối tượng của nó là kāmāmisaṃ (mồi dục giới). Tham ái liên quan đến tà kiến thường kiến và đoạn kiến, phát sinh theo cách chấp thủ thế gian như “ngã và thế gian là thường còn”, v.v., và các uẩn là đối tượng của nó là lokāmisaṃ (mồi thế gian), hoặc các pháp thế gian. Tham ái phát sinh do sự thích thú trong luân hồi và là nguyên nhân của luân hồi, và các pháp luân hồi là đối tượng của nó là vaṭṭāmisaṃ (mồi luân hồi).
Maggassa pubbabhāgattā pubbabhāgā.
They are preceding parts because they are a part prior to the path.
Pubbabhāgā (phần trước) vì là phần trước của đạo.
468-469. Abhiññeyyā dhammā nāma ‘‘sabbe sattā āhāraṭṭhitikā, dve dhātuyo, tisso dhātuyo, cattāri ariyasaccāni, pañca vimuttāyatanāni, cha anuttariyāni, satta niddasavatthūni, aṭṭhābhibhāyatanāni, navānupubbavihārā, dasa nijjaravatthūnī’’ti evaṃpabhedā dhammā, ‘‘sabbaṃ, bhikkhave, abhiññeyya’’nti (saṃ. ni. 4.46) dassitā khandhādayo ca.
468-469. Phenomena to be fully understood are the categories of phenomena such as “all beings are sustained by food, two elements, three elements, four Noble Truths, five abodes of liberation, six unsurpassed things, seven grounds of instruction, eight stages of mastery, nine successive abiding, ten grounds for wearing out,” and also the aggregates and so on, indicated by “Bhikkhus, all is to be fully understood” (Saṃ. Ni. 4.46).
Vānanti vinandhanaṃ bhavādīnaṃ, gamanaṃ vā piyarūpasātarūpesu.
Vāna means the entanglement of existences and so on, or the going towards pleasant and agreeable forms.
Vānaṃ (tham ái) là sự trói buộc các cõi hữu, v.v., hoặc là sự hướng đến các đối tượng khả ái và khả lạc.
Caṅkamaṃ adhiṭṭhahantassa uppannavīriyaṃ vipassanāsahagatanti veditabbaṃ.
The energy that arises in one who undertakes walking meditation should be understood as accompanied by insight (vipassanā).
Caṅkamaṃ adhiṭṭhahantassa uppannavīriyaṃ (tinh tấn phát sinh nơi người đang thực hành kinh hành) phải được hiểu là tinh tấn đi kèm với thiền minh sát (vipassanā).
Ettakenāti ‘‘lokiyalokuttaramissakā kathitā’’ti ettāvatā.
By this much means by the extent of this statement, "mundane and supramundane were taught."
Ettakenā (chỉ chừng ấy) có nghĩa là “các pháp thế gian và siêu thế hỗn hợp đã được thuyết giảng” chỉ với chừng ấy.
Lokiyanti vadanto na kilamatīti kāyaviññattisamuṭṭhāpakassa lokiyattā acodanīyoti attho.
“One who calls it mundane does not tire” means that since that which gives rise to bodily intimation is mundane, it is not blameworthy; this is the meaning.
Lokiyanti vadanto na kilamatī (khi nói là thế gian, không mệt mỏi) có nghĩa là không đáng bị quở trách vì tinh tấn phát sinh từ thân biểu tri (kāyaviññatti) là thế gian.
Alabbha…pe… paṭikkhittāti rūpāvacare alabbhamānakaṃ pītisambojjhaṅgaṃ upādāya labbhamānāpi avitakkaavicārā pīti paṭikkhittā, ‘‘pītisambojjhaṅgo’’ti na vuttoti attho.
“Undiscoverable…pe… rejected” means that taking as a basis the joy factor of enlightenment (pītisambojjhaṅga) which is not obtainable in the rūpa-loka, joy (pīti) even if it is obtainable and without initial application and sustained application (avitakka-avicārā) is rejected, meaning it is not called "pītisambojjhaṅga."
Alabbha…pe… paṭikkhittā (không thể đạt được…pe… bị loại bỏ) có nghĩa là, dựa vào Pītisambojjhaṅga không thể đạt được trong cõi sắc giới, hỷ (pīti) dù có thể đạt được nhưng không có tầm không có tứ (avitakkaavicārā) đã bị loại bỏ, có nghĩa là không được nói là “Pītisambojjhaṅga”.
Kāmāvacare vā alabbhamānakaṃ avitakkaavicāraṃ pītiṃ upādāya labbhamānakāva pītibojjhaṅgabhūtā paṭikkhittā, avitakkaavicāro pītisambojjhaṅgo na vuttoti attho.
Or, taking as a basis joy without initial application and sustained application (avitakka-avicāra) which is not obtainable in the kāma-loka, even if it is obtainable and has become a Bojjhaṅga, it is rejected, meaning the pītisambojjhaṅga without initial application and sustained application is not mentioned.
Hoặc, dựa vào hỷ không tầm không tứ (avitakkaavicāraṃ pītiṃ) không thể đạt được trong cõi dục giới, hỷ (pīti) có thể đạt được nhưng có bản chất là chi phần giác ngộ đã bị loại bỏ, có nghĩa là Pītisambojjhaṅga không tầm không tứ không được nói đến.
Ajjhattavimokkhanti ajjhattadhamme abhinivisitvā tato vuṭṭhitamaggo ‘‘ajjhattavimokkho’’ti idha vuttoti adhippāyo.
“Inner liberation” refers here to the path that has emerged by having immersed itself in the inner phenomena; this is the intention.
Ajjhattavimokkhaṃ (giải thoát nội tại) ở đây có ý nghĩa là đạo phát sinh từ sự an trú vào các pháp nội tại được gọi là “ajjhattavimokkho”.
Na vāretabboti vipassanāpādakesu kasiṇādijhānesu satiādīnaṃ nibbedhabhāgiyattā na paṭikkhipitabboti attho.
“Should not be prevented” means that since mindfulness and other factors in kasiṇa-jhānas and other jhāna that are the basis for insight (vipassanā) are conducive to penetration (nibbedhabhāgiyattā), they should not be rejected; this is the meaning.
Na vāretabbo (không nên ngăn cấm) có nghĩa là không nên bác bỏ vì chánh niệm, v.v., trong các thiền định như kasiṇa, v.v., là nền tảng của thiền minh sát, có phần xuyên phá.
Anuddharantā pana vipassanā viya bodhiyā maggassa āsannakāraṇaṃ jhānaṃ na hoti, na ca tathā ekantikaṃ kāraṇaṃ, na ca vipassanākiccassa viya jhānakiccassa niṭṭhānaṃ maggoti katvā na uddharanti.
However, those who do not extract them do so because jhāna, unlike vipassanā, is not a proximate cause for enlightenment (bodhi) and is not such an absolute cause, and the culmination of jhāna-work is not the path, unlike the culmination of vipassanā-work.
Tuy nhiên, những vị không đề cập đến thì cho rằng thiền định không phải là nguyên nhân gần của sự giác ngộ như thiền minh sát, cũng không phải là nguyên nhân tuyệt đối như vậy, và sự hoàn thành công việc của thiền định không phải là đạo như công việc của thiền minh sát, nên họ không đề cập đến.
Tattha kasiṇajjhānaggahaṇena tadāyattāni āruppānipi gahitānīti daṭṭhabbāni.
Here, it should be seen that by the taking of kasiṇa-jhānas, the immaterial attainments (āruppāni) dependent on them are also included.
Ở đây, cần phải hiểu rằng khi nói đến thiền kasiṇa, thì các thiền vô sắc (āruppa) phụ thuộc vào đó cũng được bao gồm.
Asubhajjhānānaṃ avacanaṃ avitakkāvicārassa adhippetattā.
The non-mention of asubha-jhānas is because joy without initial and sustained application (avitakkāvicārassa pītisambojjhaṅga) is intended.
Việc không nói đến các thiền bất tịnh (asubhajjhāna) là do ý muốn nói đến hỷ (pīti) không tầm không tứ (avitakkāvicārassa).
470-471. Tadaṅgasamucchedanissaraṇavivekanissitataṃ vatvā paṭippassaddhivivekanissitattassa avacanaṃ ‘‘satisambojjhaṅgaṃ bhāvetī’’tiādinā (saṃ. ni. 5.182; vibha. 471) idha bhāvetabbānaṃ bojjhaṅgānaṃ vuttattā.
470-471. Having stated the reliance on abandonment by suppression (tadaṅga-samuccheda) and reliance on escape (nissaraṇa-viveka), the non-mention of reliance on tranquility (paṭippassaddhi-viveka) is because the Bojjhaṅgas to be developed here are mentioned by "he develops the mindfulness factor of enlightenment" and so on (Saṃ. Ni. 5.182; Vibha. 471).
Bhāvitabojjhaṅgassa hi sacchikātabbā phalabojjhaṅgā abhidhammabhājanīye vuttāti.
For the person who has developed the Bojjhaṅgas, the fruit-Bojjhaṅgas to be realized are mentioned in the Abhidhamma classification.
Vì các chi phần giác ngộ quả (phalabojjhaṅgā) cần được chứng ngộ bởi người đã tu tập chi phần giác ngộ đã được nói đến trong phần phân tích Abhidhamma.
Vossagga-saddo pariccāgattho pakkhandanattho cāti vossaggassa duvidhatā vuttā.
The word vossagga (relinquishment) has two meanings: abandonment (pariccāga) and penetration (pakkhandana).
Từ ‘vossagga’ có nghĩa là từ bỏ và có nghĩa là lao vào, do đó đã nói đến hai loại vossagga.
Yathāvuttenāti tadaṅgasamucchedappakārena tanninnabhāvārammaṇakaraṇappakārena ca.
“In the manner stated” means by way of abandonment by suppression (tadaṅga-samuccheda) and by way of being inclined towards it and making it an object.
Yathāvuttena (theo cách đã nói) có nghĩa là theo cách đoạn trừ từng phần (tadaṅgasamuccheda) và theo cách làm cho nó hướng đến và làm đối tượng của Niết Bàn.
Pariṇāmentaṃ vipassanākkhaṇe, pariṇataṃ maggakkhaṇe.
“Ripening” (pariṇāmentaṃ) is at the moment of insight (vipassanā); “ripened” (pariṇataṃ) is at the moment of the path (magga).
Pariṇāmentaṃ (đang trưởng thành) là vào khoảnh khắc thiền minh sát (vipassanākkhaṇe), pariṇataṃ (đã trưởng thành) là vào khoảnh khắc đạo (maggakkhaṇe).
493. Tasmiṃ samayeti lokiyakālena etesaṃ atirekakiccaṃ dasseti.
493. “At that time” indicates the extra function of these* in relation to the mundane period.
Viratiuppādanena micchāvācādīni puggalaṃ pajahāpentīti sammādiṭṭhādīni pañca ‘‘kārāpakaṅgānī’’ti vuttāni.
Wrong speech and so on cause an individual to abandon them by generating abstinence (virati). Therefore, right view and the other five* are called “factors that cause to act.”
Các pháp tà ngữ, v.v., khiến cá nhân từ bỏ chúng bằng cách tạo ra sự từ bỏ (virati), nên năm chi phần như chánh kiến, v.v., được gọi là “kārāpakaṅgānī” (các chi phần tạo tác).
Sammāvācādikiriyā hi virati, tañca etāni kārāpentīti.
The action of right speech and so on is abstinence, and these cause that* to happen.
Vì hành động chánh ngữ, v.v., là sự từ bỏ (virati), và những chi phần này tạo ra sự từ bỏ đó.
Virativasenāti viramaṇakiriyāvasena, na kārāpakabhāvena kattubhāvena cāti attho.
“By way of abstinence” means by way of the action of refraining, and not by way of being a causative factor or an agent; this is the meaning.
Virativasenā (theo cách từ bỏ) có nghĩa là theo cách hành động từ bỏ, không phải theo cách tạo tác hay cách hành động.
Imaṃ…pe… kiccātirekataṃ dassetunti lokuttarakkhaṇepi imāneva pañca sammāvācādittayassa ekakkhaṇe kārāpakānīti dassetunti attho.
“To show this…pe… additional function” means to show that these same five, even at the supramundane moment, are the causative factors of the triad of right speech and so on, simultaneously; this is the meaning.
Imaṃ…pe… kiccātirekataṃ dassetuṃ (để chỉ ra công năng vượt trội này…pe…) có nghĩa là để chỉ ra rằng ngay cả trong khoảnh khắc siêu thế, năm chi phần này, tức chánh kiến, v.v., là những chi phần tạo ra ba chi phần chánh ngữ, v.v., trong cùng một khoảnh khắc.
Micchādiṭṭhādikā dasa, tappaccayā akusalā ca dasāti vīsati akusalapakkhiyā, sammādiṭṭhādikā dasa, tappaccayā ca kusalā dasāti vīsati kusalapakkhiyā ca mahācattārīsakasutte (ma. ni. 3.136) vuttāti tassa etaṃ nāmaṃ.
Ten unwholesome states beginning with wrong view, and ten unwholesome states conditioned by them—thus twenty unwholesome factors; and ten wholesome states beginning with right view, and ten wholesome states conditioned by them—thus twenty wholesome factors—are stated in the Mahācattārīsaka Sutta. Therefore, this is its name.
Mười pháp tà kiến (micchādiṭṭhi) và mười pháp bất thiện (akusala) do chúng làm duyên, tổng cộng hai mươi pháp thuộc phe bất thiện (akusalapakkhiya); mười pháp chánh kiến (sammādiṭṭhi) và mười pháp thiện (kusala) do chúng làm duyên, tổng cộng hai mươi pháp thuộc phe thiện (kusalapakkhiya) đã được đề cập trong kinh Mahācattārīsaka, do đó đây là tên của kinh đó.
Pañcaṅgikamaggaṃ uddisitvā tattha ekekaṃ pucchitvā tassa tasseva samayavavatthānaṃ katvā vissajjanaṃ ‘‘pāṭiyekkaṃ pucchitvā pāṭiyekkaṃ vissajjana’’nti vuttaṃ.
To specify the five-factored path, and then to inquire about each factor individually, and having defined the sphere of each, to answer—this is called "inquiring individually and answering individually."
Việc trình bày con đường năm chi (pañcaṅgikamagga), sau đó hỏi từng chi một và xác định thời điểm (samaya) của từng chi rồi giải thích, được gọi là "hỏi từng phần và giải thích từng phần".
Saha pana pucchitvā pañcannampi samayavavatthānaṃ katvā vissajjane ‘‘tattha katamā sammādiṭṭhiyā paññā’’tiādiko paṭiniddeso ekato vissajjanapaṭiniddesattā na pāṭiyekkaṃ pucchāvissajjanaṃ nāma hotīti.
However, to inquire about them together and then, having defined the sphere of all five, to answer—as in "And what is the wisdom of right view?" and so on—this detailed exposition, being a detailed exposition that answers collectively, is not called an individual inquiry and answer.
Tuy nhiên, khi hỏi chung và sau đó xác định thời điểm của cả năm chi rồi giải thích, thì lời giải thích chi tiết bắt đầu bằng "Trong đó, trí tuệ nào là chánh kiến?" không được gọi là hỏi và giải thích từng phần, vì đó là lời giải thích chung.
Tattha pañcaṅgikavāre eva pāṭiyekkaṃ pucchāvissajjanaṃ sammādiṭṭhādīsu kārāpakaṅgesu ekekamukhāya bhāvanāya magguppattiṃ sandhāya katanti veditabbaṃ.
It should be understood that the individual inquiry and answer in the five-factored section is made with reference to the arising of the path through the cultivation of each of the causative factors, such as right view.
Trong trường hợp này, việc hỏi và giải thích từng phần trong phần năm chi (pañcaṅgikavāra) được hiểu là đề cập đến sự phát sinh của đạo (magga) thông qua sự tu tập từng chi một trong số các chi khởi tạo (kārāpakaṅga) như chánh kiến (sammādiṭṭhi) và các chi khác.
Vācādīni hi pubbasuddhiyā sijjhanti, na maggassa upacārenāti.
For speech and the other factors are perfected through prior purification, not through the approach of the path itself.
Vì lời nói (vācā) và các chi khác được thành tựu thông qua sự thanh tịnh ban đầu (pubbasuddhi), chứ không phải thông qua sự cận hành (upacāra) của đạo.
508. Jhānassa pubbabhāgakaraṇīyasampadā pātimokkhasaṃvarādi.
508. The preliminary requisites for jhāna are such as the Pātimokkha restraint.
508. Sự thành tựu các việc cần làm trước khi nhập thiền (pubbabhāgakaraṇīyasampadā) của thiền là sự phòng hộ giới bổn (pātimokkhasaṃvara) và các điều khác.
Asubhānussatiyo lokuttarajjhānāni ca ito bahiddhā natthīti sabbappakāra-ggahaṇaṃ karoti, suññā parappavādā samaṇebhīti (ma. ni. 1.139; a. ni. 4.241) vacanena samaṇabhāvakarapubbabhāgakaraṇīyasampadāsampannassapi abhāvaṃ dasseti.
The asubha-anussatis (meditations on impurity) and the supramundane jhānā do not exist outside this teaching; thus, the word sabbappakāra (all kinds) is used. And by the statement "empty are the teachings of others of true recluses" (MN 1.139; AN 4.241), it indicates the absence of even one endowed with the preliminary requisites that lead to recluseship.
Các niệm bất tịnh (asubhānussati) và các thiền siêu thế (lokuttarajjhāna) không tồn tại bên ngoài giáo pháp này, nên có sự bao gồm tất cả các loại (sabbappakāra), và bằng câu nói "Các tà kiến của các sa-môn khác đều trống rỗng" (Suññā parappavādā samaṇebhī), nó cho thấy sự không tồn tại của ngay cả những người đã thành tựu các việc cần làm trước khi nhập thiền để trở thành sa-môn.
Sikkhāpadesu nāmakāyādivasena vuttesu vacanānatikkamavasena sikkhitabbesu, avītikkamanaviraticetanāsaṅkhātesu vā sikkhākoṭṭhāsesu paripūraṇavasena sikkhitabbesu sā sā bhikkhusikkhādikā sikkhāpadekadesabhūtā sikkhitabbāti āha ‘‘sikkhāpadesūti idamassa sikkhitabbadhammaparidīpana’’nti.
With regard to the training rules, which are stated in terms of the body and so on, and which are to be observed by not transgressing the words, or which are to be fulfilled by practicing the portions of training that consist of volitions of non-transgression and abstention, that specific training (such as the bhikkhu's training) is a part of the training rules to be practiced. Thus, it is said: "sikkhāpadesūti idamassa sikkhitabbadhammaparidīpana" (the phrase "in the training rules" indicates the Dhamma to be practiced by him).
Trong các giới học (sikkhāpada) được trình bày theo thân danh (nāmakāya) và các điều khác, cần phải thực hành bằng cách không vi phạm lời dạy, hoặc trong các phần giới học (sikkhākoṭṭhāsa) cần phải thực hành bằng cách hoàn thiện sự từ bỏ ý muốn vi phạm (avītikkamanaviraticetanā), do đó, giới học của tỳ khưu và các giới học khác là một phần của giới học cần thực hành, nên nói "sikkhāpadesūti idamassa sikkhitabbadhammaparidīpana" (giới học là sự trình bày các pháp cần học của vị ấy).
Santosādivasena itarītarasantosaṃ, tassa ca vaṇṇavāditaṃ, aladdhā ca aparitassanaṃ, laddhā ca agadhitaparibhoganti ete guṇe dasseti.
By santosādi (contentment, etc.), it shows these qualities: contentment with whatever one gets, praising it, not worrying if one does not get it, and consuming what one gets without greed.
Theo sự biết đủ (santosa) và các điều khác, nó cho thấy các phẩm chất như sự biết đủ với bất cứ điều gì có được, sự ca ngợi điều đó, sự không lo lắng khi không có được, và sự sử dụng không tham đắm khi có được.
Jhānabhāvanāya kārakoti paridīpanaṃ kārakabhāvaparidīpanaṃ.
Kārakabhāvaparidīpanaṃ means revealing the doer, i.e., the one who cultivates jhāna.
Sự trình bày về người thực hành thiền định được gọi là kārakabhāvaparidīpana (sự trình bày về trạng thái của người thực hành).
Araññantiādinā senāsanassa pabhedaṃ, appasaddantiādinā nirādīnavataṃ, paṭisallānasāruppanti ānisaṃsaṃ dīpetīti āha ‘‘senāsanappabhede…pe… paridīpana’’nti.
By arañña (forest), etc., it clarifies the kind of dwelling place; by appasadda (quiet), etc., its safety; and by paṭisallānasāruppa (suitable for seclusion), its benefit. Thus, it is said: "senāsanappabhede…pe… paridīpana" (the kinds of dwelling… etc. … revealing).
Bằng cách dùng "rừng (arañña)" và các từ khác, nó trình bày sự phân loại của chỗ ở (senāsana); bằng cách dùng "ít tiếng động (appasadda)" và các từ khác, nó trình bày sự vô hại; bằng cách dùng "thích hợp cho sự độc cư (paṭisallānasāruppa)", nó trình bày lợi ích, nên nói "senāsanappabhede…pe… paridīpana" (sự phân loại chỗ ở...pe... sự trình bày).
509. Kammatthehi diṭṭhi-saddādīhi sāsanaṃ vuttanti ‘‘diṭṭhattā diṭṭhī’’tiādi vuttaṃ.
509. Because the teaching (sāsana) is spoken of by terms of action such as diṭṭhi (view) and saddhā (faith), it is said: "diṭṭhattā diṭṭhī" (it is diṭṭhi because it is seen), and so on.
509. Giáo pháp (sāsana) được nói đến bằng các từ mang nghĩa hành động như thấy (diṭṭhi), nghe (sadda) và các từ khác, nên nói "diṭṭhattā diṭṭhī" (thấy nên là thấy) và các điều khác.
Sabhāvaṭṭhenāti aviparītaṭṭhena.
Sabhāvaṭṭhenāti means in the sense of not being perverted.
Sabhāvaṭṭhenā (theo nghĩa tự tính) có nghĩa là theo nghĩa không sai lệch.
Sikkhiyamāno kāyādīni vineti, na aññathāti āha ‘‘sikkhitabbaṭṭhena vinayo’’ti, vinayo vā sikkhitabbāni sikkhāpadāni, khandhattayaṃ sikkhitabbanti vinayo viyāti vinayoti dasseti.
It is by being trained that one disciplines the body, etc., not otherwise; therefore, it is said: "sikkhitabbaṭṭhena vinayo" (Vinaya in the sense of what is to be trained). Or, Vinaya means the training rules that are to be observed, and the three trainings are to be observed; thus, it shows that vinaya is like vinaya.
Khi được thực hành, giới luật (vinaya) chế ngự thân và các hành động khác, chứ không phải cách khác, nên nói "sikkhitabbaṭṭhena vinayo" (giới luật là sự chế ngự theo nghĩa cần học); hoặc giới luật là các giới học (sikkhāpada) cần học, ba tạng (khandhattaya) cần học, nên nó giống như giới luật, do đó được gọi là giới luật (vinaya), điều này được giải thích.
Satthu anusāsanadānabhūtaṃ sikkhattayanti āha ‘‘anusiṭṭhidānavasenā’’ti.
It is said "anusiṭṭhidānavasenā" (in the manner of giving instruction) because the three trainings constitute the Buddha's giving of instruction.
Ba tạng giới học (sikkhattaya) là sự ban bố lời giáo huấn của Đức Phật, nên nói "anusiṭṭhidānavasenā" (theo cách ban bố lời giáo huấn).
Sammādiṭṭhipaccayattāti sammādiṭṭhiyā paccayattā.
Sammādiṭṭhipaccayattāti means being a condition for right view.
Sammādiṭṭhipaccayattā có nghĩa là do là duyên cho chánh kiến (sammādiṭṭhi).
Tisso hi sikkhā sikkhantassa sammādiṭṭhi paripūratīti.
For indeed, by practicing the three trainings, one's right view is perfected.
Vì khi một người thực hành ba tạng giới học, chánh kiến của người ấy sẽ được viên mãn.
‘‘Tasmātiha tvaṃ bhikkhu ādimeva visodhehi kusalesu dhammesu, ko cādi kusalānaṃ dhammānaṃ?
From the saying: "Therefore, bhikkhu, first purify the beginning of wholesome states. And what is the beginning of wholesome states?
Theo câu nói: "Này Tỳ khưu, do đó, ngươi hãy thanh tịnh hóa điều đầu tiên trong các pháp thiện. Điều gì là đầu tiên trong các pháp thiện?
Sīlañca suvisuddhaṃ diṭṭhi ca ujukā’’ti (saṃ. ni. 5.369) vacanato sammādiṭṭhipubbaṅgamaṃ sikkhattayaṃ.
It is well-purified sīla and upright diṭṭhi," the three trainings have right view as their precursor.
Đó là giới luật hoàn toàn thanh tịnh và kiến giải ngay thẳng" (Sīlañca suvisuddhaṃ diṭṭhi ca ujukā), ba tạng giới học có chánh kiến làm điềm báo trước.
Etasmiñca atthadvaye phalakāraṇopacārehi sikkhattayaṃ ‘‘diṭṭhī’’ti vuttaṃ, kusaladhammehi vā attano ekadesabhūtehīti adhippāyo.
And in these two senses, the three trainings are called "diṭṭhi" by way of the figure of speech of cause and effect, or it is the intention that they are so called by wholesome states that are parts of oneself.
Và trong hai nghĩa này, ba tạng giới học được gọi là "kiến giải (diṭṭhi)" theo cách ẩn dụ về quả và nhân, hoặc theo ý nghĩa là một phần của các pháp thiện của tự thân.
Bhagavato vinayanakiriyattā vinayo sikkhattayaṃ, taṃ pana vinayanaṃ dhammeneva avisamasabhāvena, desanādhammena vā pavattaṃ, na daṇḍādināti ‘‘dhammavinayo’’ti vuttaṃ.
Because it is the Buddha's act of disciplining, vinaya (discipline) refers to the three trainings. And that disciplining proceeds solely through the Dhamma, which is of an unperverted nature, or through the Dhamma of teaching, not through punishment, etc.; thus, it is called "dhammavinayo".
Giới luật (vinaya) là ba tạng giới học vì đó là hành động chế ngự của Đức Thế Tôn, nhưng sự chế ngự đó diễn ra chỉ bằng Pháp (dhamma) với tự tánh không bất bình đẳng, hoặc diễn ra bằng Pháp là giáo lý, chứ không phải bằng gậy gộc và các hình phạt khác, nên được gọi là "dhammavinayo" (Pháp và Luật).
Anavajjadhammatthanti paramānavajjanibbānatthaṃ, akuppacetovimuttiatthaṃ vā.
Anavajjadhammatthaṃ means for the purpose of Nibbāna, which is supremely faultless, or for the purpose of the unshakeable liberation of mind (akuppacetovimutti).
Anavajjadhammatthaṃ (vì mục đích pháp vô tội) có nghĩa là vì mục đích Niết Bàn vô tội tối thượng, hoặc vì mục đích giải thoát tâm bất động (akuppacetovimutti).
Dhammesu abhiññeyyādīsu abhijānanādikāraṇaṃ sikkhattayanti taṃ ‘‘dhammavinayo’’ti vuttaṃ.
The three trainings are the cause for direct knowledge (abhijānana) and so on, regarding the dhammas to be directly known (abhiññeyya) and so on; thus, they are called "dhammavinayo".
Ba tạng giới học là nguyên nhân của sự hiểu biết thâm sâu và các điều khác trong các pháp cần phải biết thâm sâu, nên nó được gọi là "dhammavinayo" (Pháp và Luật).
‘‘Imissā imasmi’’nti punappunaṃ vuccamānaṃ niyamakaraṇaṃ hoti, eva-saddalopo vā katoti adhippāyenāha ‘‘niyamo kato’’ti.
The repeated statement "imissā imasmiṃ" implies a restriction, or the particle eva has been omitted. Thus, it says: "niyamo kato" (a restriction is made).
Việc lặp đi lặp lại câu "Imissā imasmiṃ" (trong điều này, trong điều này) là để thiết lập một quy tắc, hoặc từ eva đã bị lược bỏ, theo ý nghĩa đó nên nói "niyamo kato" (quy tắc đã được thiết lập).
510. Bhikkhukoti anaññatthena ka-kārena padaṃ vaḍḍhitanti ‘‘bhikkhanadhammatāyā’’ti atthamāha.
510. Bhikkhukoti – the word is extended with the suffix ka to denote no other meaning, thus the meaning "bhikkhanadhammatāyā" (by the nature of begging) is given.
510. Bhikkhuko (người khất thực) là từ được mở rộng với tiếp vĩ ngữ -ka để chỉ sự không khác biệt, nên giải thích nghĩa là "bhikkhanadhammatāyā" (theo bản chất khất thực).
Bhikkhakoti pana pāṭhe bhikkhatīti bhikkhakoti attho.
However, in the reading bhikkhako, the meaning is "one who begs is a bhikkhaka."
Tuy nhiên, trong bản đọc Bhikkhako, nghĩa là người khất thực (bhikkhati) nên gọi là bhikkhako.
Jallikaṃ rajamissaṃ malaṃ, amissaṃ malameva.
Jallikaṃ is dirt mixed with dust; malaṃ is just dirt, unmixed.
Jallikaṃ là bụi bẩn lẫn lộn với đất, còn malaṃ chỉ là bụi bẩn không lẫn lộn.
Bhinnapaṭadharoti nibbacanaṃ bhinnapaṭadhare bhikkhu-saddassa niruḷhattā vuttaṃ.
The explanation bhinnapaṭadharo (wearer of ragged robes) is stated because the word bhikkhu is established by convention for one who wears ragged robes.
Giải thích Bhinnapaṭadharo (người mặc y vá) được nói đến vì từ bhikkhu đã trở nên thông dụng để chỉ người mặc y vá.
Yassa bhāvetabbo pahātabbo ca odhi avasiṭṭho atthi, so odhiso, arahā pana tadabhāvā odhirahitoti ‘‘anodhiso kilesānaṃ pahānā bhikkhū’’ti vutto.
One for whom there is a remaining boundary (odhi) to be cultivated and a remaining boundary to be abandoned is odhi-so. An Arahant, however, is without boundaries due to the absence of these; therefore, he is called "anodhiso kilesānaṃ pahānā bhikkhū" (a bhikkhu without boundaries, due to the abandonment of defilements).
Người nào còn có giới hạn (odhi) cần tu tập và cần đoạn trừ, người đó là odhiso; còn A-la-hán thì không có điều đó, nên không có giới hạn (odhirahita), do đó được gọi là "anodhiso kilesānaṃ pahānā bhikkhū" (Tỳ khưu là người đã đoạn trừ phiền não không giới hạn).
Odhi-saddo vā ekadese niruḷhoti sabbamaggā sabbakilesā ca arahatā bhāvitā pahīnā ca ‘‘odhī’’ti na vuccanti.
Alternatively, the word odhi is established in a specific sense; thus, all paths and all defilements, which have been cultivated and abandoned by an Arahant, are not referred to as odhī.
Hoặc từ odhi (giới hạn) chỉ thông dụng trong một phần, nên tất cả các đạo (magga) và tất cả các phiền não (kilesa) đã được A-la-hán tu tập và đoạn trừ thì không được gọi là "odhī".
Pahānāti idañca nibbacanaṃ bhedanapariyāyavasena vuttanti veditabbaṃ.
It should be understood that this explanation of pahānā (abandonment) is stated in the sense of breaking through.
Và lời giải thích Pahānā (đoạn trừ) này cần được hiểu là được nói theo nghĩa đồng nghĩa với sự phá hủy (bhedana).
Sekkho bhikkhūti satta sekkhā kathitā, bhinnattā pāpakānaṃ…pe… bhikkhūti khīṇāsavova kathitoti idaṃ dvayaṃ ‘‘sekkhoti puthujjanakalyāṇakena saddhiṃ satta ariyā, bhinnattāti iminā pana cattāro phalaṭṭhā’’ti iminā dvayena na sameti, tadidaṃ nippariyāyadassanaṃ vuttanti veditabbaṃ.
The statement "sekkhoti puthujjanakalyāṇakena saddhiṃ satta ariyā, bhinnattāti iminā pana cattāro phalaṭṭhā" (a sekkha is one of the seven noble ones, together with the noble disciple; by bhinnattā, however, it refers to the four who are established in the fruits) does not correspond to this pair: "Sekkho bhikkhūti satta sekkhā kathitā, bhinnattā pāpakānaṃ…pe… bhikkhūti khīṇāsavova kathito" (Seven trainees are called bhikkhus, because of breaking through evil… etc. … a bhikkhu is indeed one whose taints are destroyed). It should be understood that this is a direct exposition.
Hai điều này: "Sekkho bhikkhu" (Bậc Hữu học Tỳ khưu) nói về bảy bậc Hữu học, "bhinnattā pāpakānaṃ…pe… bhikkhu" (Tỳ khưu là người đã phá hủy các ác pháp) nói về bậc A-la-hán không khớp với hai điều này: "Sekkho nói về bảy bậc Thánh cùng với phàm phu thiện lành, còn bhinnattā nói về bốn bậc quả." Điều này cần được hiểu là một sự trình bày trực tiếp (nippariyāya) đã được nói đến.
‘‘Sesaṭṭhānesu puthujjanakalyāṇakādayo kathitā’’ti vuttaṃ, nanu paṭiññāya bhikkhusīlopi vuttoti?
It is stated: "Sesaṭṭhānesu puthujjanakalyāṇakādayo kathitā" (In other places, the ordinary virtuous person, etc., are mentioned). But isn't the bhikkhu of good conduct also mentioned by way of declaration?
Đã nói "Ở những nơi còn lại, phàm phu thiện lành và các bậc khác đã được nói đến", vậy chẳng phải giới luật của Tỳ khưu theo sự tuyên bố cũng đã được nói đến sao?
Vutto, na pana idhādhippeto sabbappakārajjhānanibbattakassa adhippetattā.
Yes, he is mentioned, but he is not intended here, as the intention is to refer to one who produces jhāna of all kinds.
Đã được nói đến, nhưng ở đây không có ý đó, vì ở đây có ý muốn nói đến người có khả năng tạo ra tất cả các loại thiền.
511. Nippariyāyato sīlaṃ samādānaviratiavītikkamanaviratibhāvatoti adhippāyo.
511. Nippariyāyato sīlaṃ (sīla without figurative meaning) means in the sense of abstention through undertaking and abstention through non-transgression.
511. Giới luật trực tiếp (nippariyāyato sīlaṃ) có ý nghĩa là theo bản chất của giới luật thọ trì (samādānavirati) và giới luật không vi phạm (avītikkamanavirati).
Anabhijjhādīni sandhāya cetasikasīlassa pariyāyasīlatā vuttā.
The figurative nature of mental sīla is stated with reference to non-covetousness (anabhijjhā), etc.
Tính chất giới luật gián tiếp của giới luật tâm sở (cetasikasīla) được nói đến khi đề cập đến sự không tham lam (anabhijjhā) và các điều khác.
Nagaravaḍḍhakī vatthuvijjācariyoti vadanti.
Nagaravaḍḍhakī (city builder) is said by some to mean an expert in architecture.
Người ta nói rằng nagaravaḍḍhakī (thợ xây thành phố) là bậc thầy về kiến trúc (vatthuvijjācariya).
Catubbidho āhāro asitādīni, bhakkhitabbabhuñjitabbalehitabbacubitabbāni vā.
The four kinds of food are chewed food and so on, or that which is to be gnawed, eaten, licked, or sucked.
Bốn loại đồ ăn (āhāra) là các thức ăn như asita (thức ăn cứng), hoặc các loại đồ ăn cần nhai, nuốt, liếm, và hút.
Pātimokkhasaṃvarena upeto pihitindriyo hoti tiṇṇaṃ sucaritānaṃ indriyasaṃvarāhārattā, pātimokkhasaṃvaro vā indriyasaṃvarassa upanissayo hoti.
A person endowed with Pātimokkha restraint has the sense-faculties restrained, because the three good conducts are nourished by sense-faculty restraint. Or, Pātimokkha restraint is a strong supporting condition for sense-faculty restraint.
Người được trang bị giới luật Pātimokkha (Pātimokkhasaṃvarena upeto) là người có các căn được che đậy (pihitindriya), bởi vì ba thiện hạnh (sucarita) là nguyên nhân của sự phòng hộ căn (indriyasaṃvara), hoặc sự phòng hộ Pātimokkha là sự hỗ trợ mạnh mẽ cho sự phòng hộ căn.
Iti pātimokkhasaṃvarena pihitindriyo ‘‘pātimokkhasaṃvarasaṃvuto’’ti vutto.
Therefore, a person whose sense-faculties are restrained through Pātimokkha restraint is called "restrained by Pātimokkha restraint."
Vì vậy, người có các căn được che đậy nhờ sự phòng hộ Pātimokkha được gọi là “được phòng hộ bởi sự phòng hộ Pātimokkha” (Pātimokkhasaṃvarasaṃvuto).
Iminā adhippāyena ‘‘saṃvuto’’ti etassa pihitindriyoti atthamāha.
With this intention, the meaning of "saṃvuto" (restrained) is said to be "pihitindriyo" (whose sense-faculties are restrained).
Với ý nghĩa này, từ “saṃvuto” (được phòng hộ) được giải thích là pihitindriyo (có các căn được che đậy).
Pātimokkhena ca saṃvarena cāti idaṃ pātimokkhato aññaṃ sīlaṃ kāyikaavītikkamādiggahaṇena gahitanti iminā adhippāyena vuttanti daṭṭhabbaṃ.
The phrase " by Pātimokkha and by restraint" should be understood as being said with the intention that another sīla (virtue), distinct from the Pātimokkha, is meant by the inclusion of non-transgression of bodily conduct, and so on.
Câu “Pātimokkhena ca saṃvarena ca” (bởi Pātimokkha và bởi sự phòng hộ) này phải được hiểu là giới luật khác ngoài Pātimokkha đã được bao gồm bằng cách đề cập đến sự không vi phạm thân nghiệp, v.v.
Dutiyo panattho dvinnampi ekatthataṃ sandhāya vutto.
However, the second meaning is stated with reference to both terms having the same meaning.
Tuy nhiên, ý nghĩa thứ hai được nói đến với ý định rằng cả hai từ đều có cùng một nghĩa.
513. Sabbampi dussīlyanti iminā abhijjhādayo ca gahitāti sandhāyāha ‘‘manasāpi ācarati eva, tasmā taṃ dassetu’’nti.
513. By " all unwholesome conduct," covetousness and other unwholesome deeds are also included. With this in mind, it is said: " one acts even with the mind, therefore, to show that."
513. Với cụm từ “tất cả sự ác hạnh (sabbampi dussīlya)” này, ý định là các phiền não như tham lam, v.v., cũng được bao gồm, và vì vậy, lời giải thích là “người đó cũng hành động bằng ý nghĩ, do đó để chỉ ra điều đó”.
Tatthāti kāyikavītikkamādivasena vuttesu anācāresu.
Therein: among the wrong conducts mentioned in terms of bodily transgressions, and so on.
Tatthā (trong đó) là trong các hành vi phi pháp được nói đến dưới dạng vi phạm thân nghiệp, v.v.
Garubhaṇḍavissajjanamāpajjatīti thullaccayaṃ āpajjatīti attho.
incurs a relinquishment of a grave article means incurs a thullaccaya offense.
Garubhaṇḍavissajjanamāpajjati có nghĩa là phạm tội thullaccaya (trọng tội).
Aropimoti saṅghikabhūmiyaṃ uṭṭhito vutto.
Aropimo refers to bamboo that has grown by itself on Sangha-owned land.
Aropimo (cái được trồng) được nói đến là tre mọc tự nhiên trên đất của Tăng.
Phātikammanti garubhaṇḍantarabhūtaṃ kammaṃ.
Phātikamma refers to work that is a garubhaṇḍa (heavy article) other than bamboo.
Phātikamma là hành động thuộc về tài sản nặng (garubhaṇḍa) khác ngoài tre.
Daṇḍakammanti yathāvuttaṃ hatthakammamāha.
Daṇḍakamma refers to the handiwork as described.
Daṇḍakamma (hành động trừng phạt) là hành động bằng tay như đã nói.
Sināyanti etenāti sinānaṃ, cuṇṇādi.
That by which one bathes is sinānaṃ, such as powdered soap-nut bark.
Người ta tắm bằng thứ này, nên nó được gọi là sinānaṃ (đồ tắm), tức là bột, v.v.
Saccālīkena piyavādī ‘‘cāṭū’’ti vuccati, cāṭuṃ attānaṃ icchatīti cāṭukāmo, tassa bhāvo cāṭukamyatā.
One who speaks pleasantly with both truth and falsehood is called a " cāṭu." One who desires to be a cāṭu is a cāṭukāmo; the state of being such is cāṭukamyatā.
Người nói lời dễ nghe bằng sự thật và sai lầm được gọi là “cāṭu” (kẻ dua nịnh), người mong muốn mình trở thành kẻ dua nịnh là cāṭukāmo (người thích dua nịnh), trạng thái đó là cāṭukamyatā (sự dua nịnh).
Muggasūpassa appavisanaṭṭhānaṃ nāma natthi sabbāhārehi aviruddhattāti adhippāyo.
There is no place where lentil soup cannot enter implies that it is not incompatible with any food.
Không có nơi nào mà súp đậu xanh không thể vào có nghĩa là nó không xung đột với bất kỳ loại thức ăn nào.
Paribhaṭati dhāreti, poseti vāti paribhaṭo, atha vā parivārabhūto bhaṭo sevako paribhaṭo.
One who carries or supports, or one who nourishes, is a paribhaṭa. Alternatively, a bhaṭa (servant) who is part of an entourage is a paribhaṭa.
Paribhaṭati (người mang vác) là người mang vác, nuôi dưỡng; hoặc paribhaṭo (người hầu cận) là người hầu cận, người phục vụ.
Bhaṇḍāgārikakammaṃ gihīnaṃ kariyamānaṃ vuttaṃ.
Bhaṇḍāgārikakammaṃ refers to the work of a storekeeper performed by lay people.
Bhaṇḍāgārikakammaṃ (công việc quản lý kho) được nói đến là công việc được thực hiện cho các gia chủ.
Piṇḍatthaṃ paṭipiṇḍadānaṃ, piṇḍaṃ datvā paṭipiṇḍaggahaṇaṃ vā piṇḍapaṭipiṇḍaṃ.
Piṇḍapaṭipiṇḍaṃ is the giving of food in return for alms, or the taking of alms in return for giving one's own food first.
Piṇḍapaṭipiṇḍaṃ là việc cúng dường đồ ăn cho các Tỳ-khưu, hoặc việc nhận lại đồ ăn sau khi đã cúng dường đồ ăn của mình.
Saṅghabhogacetiyabhogānaṃ ayoniso vicāraṇaṃ saṅghuppādacetiyuppādapaṭṭhapanaṃ, attano santake viya paṭipajjananti keci.
Saṅghuppādacetiyuppādapaṭṭhapanaṃ is the improper management of the Sangha's possessions and the cetiya's possessions. Some say it is treating them as one's own property.
Saṅghuppādacetiyuppādapaṭṭhapanaṃ là việc xem xét không đúng cách các tài sản của Tăng và tài sản của tháp thờ; một số người nói đó là hành động như đối với tài sản của chính mình.
514. Gāvo caranti etthāti gocaro, gocaro viyāti gocaro, abhiṇhaṃ caritabbaṭṭhānaṃ.
514. Gocaro is that place where cows graze. Or, it is like a grazing ground, a place where one constantly wanders.
514. Gāvo (bò) đi lại ở đây, nên nó là gocaro (bãi chăn thả), hoặc gocaro là nơi thường xuyên đi lại, giống như bãi chăn thả.
Gāvo vā cakkhādīni indriyāni, tehi caritabbaṭṭhānaṃ gocaro.
Or, the "cows" are the sense-faculties like the eye, and gocaro is the sphere where they wander.
Hoặc gāvo là các căn như mắt, v.v., gocaro là nơi mà chúng đi lại.
Ayutto gocaro agocaroti tadañño yutto ‘‘gocaro’’ti vutto.
An unsuitable sphere is agocaro; from this, a suitable sphere is called "gocaro."
Gocaro không phù hợp là agocaro (không phải bãi chăn thả); do đó, cái phù hợp khác với nó được gọi là “gocaro”.
515. Avarā pacchimā mattā etesanti oramattakāni.
515. The faults whose measure is the lowest, the last, are oramattakāni.
515. Oramattakāni là những điều lỗi nhỏ nhặt nhất.
Saṃyamakaraṇīyānīti kāyavācāsaṃyamamattena kattabbapaṭikammāni, vikkhipitabbāni vā.
Saṃyamakaraṇīyānī are the acts of remedy to be done merely by bodily and verbal restraint, or those to be abandoned.
Saṃyamakaraṇīyānī là những điều cần được sửa chữa chỉ bằng sự chế ngự thân và khẩu, hoặc những điều cần được loại bỏ.
‘‘Puna na evaṃ karomī’’ti cittena saṃvaramattena, indriyasaṃvareneva vā karaṇīyāni saṃvarakaraṇīyāni.
Saṃvarakaraṇīyāni are those to be done merely by the intention of restraint, saying, "I will not do this again," or those to be done by sense-faculty restraint itself.
Saṃvarakaraṇīyāni là những điều cần được thực hiện chỉ bằng sự chế ngự với ý nghĩ “ta sẽ không làm như vậy nữa”, hoặc chỉ bằng sự phòng hộ căn.
Divivihārajanapadavāsī divivihāravāsī.
Divivihāravāsī is a thera who dwells in the country of Divivihāra.
Vị Trưởng lão sống ở vùng Divivihāra là Divivihāravāsī.
Manassa adhiṭṭhānameva adhiṭṭhānāvikammaṃ.
The mere resolve of the mind is adhiṭṭhānāvikammaṃ.
Chỉ sự quyết định của tâm là adhiṭṭhānāvikammaṃ.
Desanā idha ‘‘vuṭṭhānāvikamma’’nti adhippetā.
Here, "vuṭṭhānāvikamma" is intended as instruction.
Ở đây, bài giảng được hiểu là “vuṭṭhānāvikammaṃ”.
Tattha ‘‘cittuppādakaraṇīyāni manasikārapaṭibaddhānī’’ti vacanato pātimokkhasaṃvaravisuddhatthaṃ anatikkamanīyāni anāpattigamanīyāni vajjāni vuttānīti ācariyassa adhippāyo.
There, according to the statement, "They are concerned with the arising of thought, dependent on attention," the teacher's intention is that the minor faults which are not to be transgressed and do not lead to an offense, are mentioned for the purification of Pātimokkha restraint.
Trong đó, theo lời dạy “cittuppādakaraṇīyāni manasikārapaṭibaddhānī” (những điều cần làm bằng sự phát khởi tâm, gắn liền với sự tác ý), ý định của vị thầy là những lỗi lầm không nên vượt qua, không dẫn đến phạm tội, đã được nói đến vì sự thanh tịnh của sự phòng hộ Pātimokkha.
Catubbidhassāti attānuvādaparānuvādadaṇḍaduggatibhayassa.
Catubbidhassā means the fourfold fear: of self-reproach, of others' reproach, of punishment, and of an evil destination.
Catubbidhassā (của bốn loại) là của sự sợ hãi tự trách, sự sợ hãi bị người khác khiển trách, sự sợ hãi bị hình phạt, và sự sợ hãi khổ cảnh.
516. ‘‘Idha bhikkhū’’ti bhikkhu eva adhippetoti sandhāya ‘‘sesasikkhā pana atthuddhāravasena sikkhā-saddassa atthadassanatthaṃ vuttā’’ti āha.
516. With the thought that "bhikkhu" in "Idha bhikkhū" refers only to a bhikkhu, it is said: " the other trainings are stated to show the meaning of the word 'sikkhā' in terms of essence."
516. Với ý định rằng “idha bhikkhū” (ở đây, Tỳ-khưu) chỉ đề cập đến Tỳ-khưu, lời giải thích là “những giới luật còn lại được nói đến để chỉ ra ý nghĩa của từ ‘sikkhā’ theo cách trích dẫn ý nghĩa”.
Bhikkhuggahaṇaṃ pana aggaparisāmukhena sabbajjhānanibbattakānaṃ catunnampi parisānaṃ dassanatthaṃ kataṃ.
However, the mention of "bhikkhu" is made to indicate all four assemblies that give rise to all meditations, with the foremost assembly as the principal one.
Tuy nhiên, việc đề cập đến Tỳ-khưu được thực hiện để chỉ ra cả bốn hội chúng có thể thành tựu tất cả các thiền định, thông qua hội chúng tối thượng.
Guṇato vā bhikkhu adhippetoti sabbāpi sikkhā idhādhippetāti daṭṭhabbā.
Or, a bhikkhu is intended in terms of his qualities, and thus all trainings are intended here.
Hoặc, Tỳ-khưu được đề cập theo phẩm chất; do đó, phải hiểu rằng tất cả các giới luật đều được đề cập ở đây.
Sabbena sikkhāsamādānenāti ettha yena samādānena sabbāpi sikkhā samādinnā honti, taṃ ekampi sabbasamādānakiccakarattā sabbasamādānaṃ nāma hoti, anekesu pana vattabbameva natthi.
Regarding " by undertaking all trainings": that single undertaking by which all trainings are undertaken is called "undertaking of all trainings" because it performs the function of undertaking all; there is no need to speak of it when there are many.
Trong cụm từ “sabbena sikkhāsamādānena” (bằng tất cả sự thọ trì giới luật), nếu chỉ có một sự thọ trì mà tất cả các giới luật đều được thọ trì, thì sự thọ trì đó được gọi là sabbasamādāna (sự thọ trì tất cả) vì nó thực hiện chức năng thọ trì tất cả; còn đối với nhiều sự thọ trì thì không cần phải nói.
Sabbena sikkhitabbākārenāti avītikkamadesanāvuṭṭhānavattacaraṇādiākārena.
By all modes of training means by modes such as non-transgression, instruction, rising from offense, and observing duties.
Sabbena sikkhitabbākārena (bằng tất cả các cách cần học) là bằng cách không vi phạm, giảng dạy, xuất tội, thực hành bổn phận, v.v.
Vītikkamanavasena sesassapi nissesatākaraṇaṃ sandhāya ‘‘bhinnassapī’’tiādimāha.
Referring to the complete annulment of the rest through transgression, the text states " bhinnassapī" and so on.
Với ý định rằng việc không còn gì của những giới luật còn lại cũng do sự vi phạm, lời giải thích bắt đầu bằng “bhinnassapī” (ngay cả khi bị phá vỡ).
519. Āvaraṇīyehi cittaparisodhanabhāvanā jāgariyānuyogoti katvā āha ‘‘bhāvana’’nti.
519. Knowing that the development of mental purification from hindrances is jāgariyānuyoga, it is said: " bhāvana" (development).
519. Vì sự tu tập làm thanh tịnh tâm khỏi những chướng ngại là sự tinh tấn thức tỉnh, nên lời giải thích là “bhāvana” (sự tu tập).
Suppapariggāhakanti ‘‘suppapariggāhakaṃ nāma idaṃ ito pubbe ito parañca natthi, ayametassa paccayo’’tiādinā pariggāhakaṃ.
Suppapariggāhakaṃ means knowing comprehensively, as in "this sleep, as something that was not before this (moment of entering subconsciousness without mixed vitthi-cittas) nor after this (moment of arising of vitthi-cittas that produce bodily and verbal actions), has this cause, which is bodily fatigue and the arising of sloth and torpor," and so on.
Suppapariggāhakaṃ (sự nắm bắt giấc ngủ tốt) là sự nắm bắt bằng cách nói “cái này không có trước hay sau cái này, đây là nguyên nhân của nó”, v.v.
522. Lokiyāyapi…pe… āhāti idaṃ vipassanābhāvanāya satipaṭṭhānādayo ekasmiṃ ārammaṇe saha nappavattanti, pavattamānānipi indriyabalāni bojjhaṅgesveva antogadhāni honti.
522. Lokiyāyapi…pe… āhā indicates that in Vipassanā bhāvanā, satipaṭṭhāna and other mental states do not arise together in a single object. Even if they arise together, the faculties and powers are included within the bojjhaṅgas.
522. Câu “Lokiyāyapi…pe… āhā” (ngay cả trong thế gian… v.v… đã nói) này có nghĩa là trong sự tu tập thiền quán (vipassanā-bhāvanā), các pháp như niệm xứ (satipaṭṭhāna), v.v., không đồng thời khởi lên trên một đối tượng duy nhất; và ngay cả khi các căn lực (indriyabala) khởi lên, chúng cũng được bao gồm trong các chi giác ngộ (bojjhaṅga).
Pītisambojjhaṅgaggahaṇena hi tadupanissayabhūtaṃ saddhindriyaṃ saddhābalañca gahitameva hoti ‘‘saddhūpanisaṃ pāmojja’’nti (saṃ. ni. 2.23) vuttattā.
Indeed, by taking pītisambojjhaṅga, the saddhindriya (faculty of faith) and saddhābala (power of faith) which are its strong supporting conditions are already included, as it is stated, "Joy has faith as its strong supporting condition."
Thật vậy, bằng cách đề cập đến hỷ giác chi (pītisambojjhaṅga), căn tín (saddhindriya) và tín lực (saddhābala) là những điều kiện hỗ trợ mạnh mẽ cho nó, đã được bao gồm, vì đã nói rằng “niềm vui có tín làm điều kiện” (Saṃ. Ni. 2.23).
Maggaṅgāni pañceva vipassanākkhaṇe pavattantīti imamatthaṃ sandhāya vuttanti daṭṭhabbaṃ.
It should be understood that this is said with reference to the fact that only five path factors arise at the moment of Vipassanā.
Phải hiểu rằng điều này được nói đến với ý định rằng chỉ có năm chi đạo (maggaṅga) khởi lên trong khoảnh khắc thiền quán.
523. Samantato, sammā, samaṃ vā sātthakādipajānanaṃ sampajānaṃ, tadeva sampajaññaṃ.
523. Sampajaññaṃ is the knowing thoroughly, correctly, or equally, and comprehensively, of what is beneficial and so on. That alone is sampajaññaṃ.
523. Sự hiểu biết đúng đắn, toàn diện, hoặc bình đẳng về các điều có lợi, v.v., là sampajānaṃ (sự hiểu biết rõ ràng), và đó chính là sampajaññaṃ (trạch pháp).
Tenāti satisampayuttattā eva uddese avuttāpi sati niddese ‘‘sato’’ti iminā vuttāti adhippāyo.
Tenā (by that) means that even though sati (mindfulness) is not mentioned in the summary, it is mentioned in the detailed explanation by "sato" (mindful), because it is conjoined with sati.
Tenā (bởi điều đó) có nghĩa là ngay cả khi niệm (sati) không được nói đến trong phần tóm tắt, nó vẫn được nói đến trong phần giải thích bằng từ “sato” (có niệm) vì nó luôn đi kèm với niệm.
Sātthakānaṃ abhikkamādīnaṃ sampajānanaṃ sātthakasampajaññaṃ.
Knowing thoroughly the beneficial advance and retreat, and so on, is sātthakasampajaññaṃ.
Sự hiểu biết rõ ràng về các hành động như đi tới, v.v., có lợi ích là sātthakasampajaññaṃ (trạch pháp có lợi ích).
Evaṃ sappāyasampajaññaṃ.
Similarly, sappāyasampajaññaṃ (thorough understanding of what is suitable).
Tương tự, sappāyasampajaññaṃ (trạch pháp phù hợp).
Abhikkamādīsu pana bhikkhācāragocare aññatthāpi ca pavattesu avijahite kammaṭṭhānasaṅkhāte gocare sampajaññaṃ gocarasampajaññaṃ.
However, the thorough understanding regarding the gocara (sphere of activity) called kammaṭṭhāna, which is not abandoned during advance, retreat, alms round, and other activities, is gocarasampajaññaṃ.
Tuy nhiên, đối với các hành động như đi tới, v.v., diễn ra trong việc khất thực (bhikkhācāra-gocara) và những nơi khác, nhưng không rời bỏ đối tượng thiền định (kammaṭṭhāna) được gọi là gocara, thì sự hiểu biết rõ ràng là gocarasampajaññaṃ (trạch pháp đối tượng).
Abhikkamādīsu asammuyhanameva sampajaññaṃ asammohasampajaññaṃ.
The thorough understanding which is simply non-delusion in advancing, retreating, and so on, is asammohasampajaññaṃ.
Sự không lầm lẫn trong các hành động như đi tới, v.v., chính là sự hiểu biết rõ ràng, đó là asammohasampajaññaṃ (trạch pháp không lầm lẫn).
Kammaṭṭhānasīsenevāti kammaṭṭhānaggeneva, kammaṭṭhānaṃ padhānaṃ katvā evāti attho.
519. Kammaṭṭhānasīsenevā means with kammaṭṭhāna as the chief, making kammaṭṭhāna primary.
Kammaṭṭhānasīsenevā (chỉ với thiền đề là chủ yếu) có nghĩa là chỉ với thiền đề là tối thượng, chỉ lấy thiền đề làm chính yếu.
Tena ‘‘pattampi acetana’’ntiādinā vakkhamānaṃ kammaṭṭhānaṃ, yathāparihariyamānaṃ vā avijahitvāti dasseti.
By this, it shows that the kammaṭṭhāna which will be spoken of, such as "even the bowl is inanimate," or the kammaṭṭhāna that is carried about, should not be abandoned.
Điều đó cho thấy rằng thiền đề sẽ được nói đến sau này, bắt đầu bằng “ngay cả bát cũng vô tri”, hoặc không rời bỏ thiền đề đang được thực hành.
‘‘Tasmā’’ti etassa ‘‘dhammakathā kathetabbāyevāti vadantī’’ti etena sambandho.
The word "tasmā" (therefore) is connected with "vadantī" (they say) in "dhammakathā kathetabbāyevāti vadantī" (they say that Dhamma talks should indeed be given).
Từ “tasmā” (vì vậy) có liên hệ với câu “dhammakathā kathetabbāyevāti vadantī” (họ nói rằng pháp thoại phải được giảng).
Bhayeti paracakkādibhaye.
Bhaye means in the fear of an enemy army, and so on.
Bhaye (trong sự sợ hãi) là trong sự sợ hãi từ quân thù, v.v.
‘‘Tasmātiha te, bāhiya, evaṃ sikkhitabbaṃ.
“Therefore, Bāhiya, you should train yourself thus:
“Này Bāhiya, do đó, ông phải học như thế này:
Diṭṭhe diṭṭhamattaṃ bhavissati, sute mute viññāte.
In what is seen, there will be merely the seen; in what is heard, merely the heard; in what is sensed, merely the sensed; in what is cognized, merely the cognized.
Trong cái đã thấy, chỉ là cái đã thấy; trong cái đã nghe, đã ngửi, đã nếm, đã xúc chạm, đã biết, chỉ là cái đã nghe, đã ngửi, đã nếm, đã xúc chạm, đã biết.”
Yato kho te, bāhiya, diṭṭhe diṭṭhamattaṃ bhavissati, sute mute viññāte viññātamattaṃ bhavissati, tato tvaṃ, bāhiya, na tena, yato tvaṃ, bāhiya, na tena.
Bāhiya, when for you, in the seen there will be just the seen; in the heard, smelt, tasted, touched, and cognized there will be just the cognized, then, Bāhiya, you will not be connected with that (the seen, etc.), from which (cause) you, Bāhiya, will not be connected with that (greed, etc., connected with the seen, etc.).
Này Bāhiya, khi đối với cái được thấy chỉ là cái được thấy, đối với cái được nghe chỉ là cái được nghe, đối với cái được nhận biết chỉ là cái được nhận biết, thì này Bāhiya, ngươi sẽ không còn bị ràng buộc bởi cái đó, vì này Bāhiya, ngươi sẽ không còn bị ràng buộc bởi cái đó.
Tato tvaṃ, bāhiya, na tattha, yato tvaṃ, bāhiya, na tattha.
Bāhiya, when from which (cause) you are not connected with that (greed, etc.), then, Bāhiya, you will not be in that (object such as the seen, etc., thinking "this is mine, this I am, this is my self").
Này Bāhiya, ngươi sẽ không còn ở trong đó, vì này Bāhiya, ngươi sẽ không còn ở trong đó.
Tato tvaṃ, bāhiya, nevidha na huraṃ na ubhayamantarena.
Bāhiya, when from which (cause) you are not in that (thinking "this is mine, this I am, this is my self"), then, Bāhiya, you will not be here (in this world), nor there (in the next world), nor in between both (this and the next world).
Này Bāhiya, ngươi sẽ không còn ở đây, không còn ở thế giới sau, và không còn ở giữa hai thế giới đó.
Esevanto dukkhassā’’ti (udā. 10) –
This is the end of suffering.”
Đó chính là sự chấm dứt của khổ đau.”
Khāṇuādipariharaṇatthaṃ, patiṭṭhitapādapariharaṇatthaṃ vā passena haraṇaṃ vītiharaṇanti vadanti.
They say that vītiharaṇa means to avoid (something) by the side, for the purpose of avoiding a stump, etc., or for the purpose of avoiding the established foot.
Việc di chuyển sang một bên để tránh các chướng ngại như gốc cây, hoặc để tránh việc đặt chân lên chỗ đã đứng, được gọi là vītiharaṇa.
Yāva patiṭṭhitapādo, tāva āharaṇaṃ atiharaṇaṃ, tato paraṃ haraṇaṃ vītiharaṇanti ayaṃ vā etesaṃ viseso.
Or this is the distinction between them: atiharaṇa is to draw (the foot) as far as the established foot, and vītiharaṇa is to draw beyond that.
Hoặc một sự khác biệt giữa chúng là: việc di chuyển chân sau đến ngang với chân trước đang đứng được gọi là atiharaṇa, còn việc di chuyển vượt quá chân trước đang đứng được gọi là vītiharaṇa.
Avīcinti nirantaraṃ.
Avīci means continuous, without interval.
Avīci nghĩa là không gián đoạn.
Paṭhamajavanepi…pe… na hotīti idaṃ pañcaviññāṇavīthiyaṃ itthipurisoti rajjanādīnaṃ abhāvaṃ sandhāya vuttaṃ.
The statement “ na hotīti (does not occur) even in the first javana, etc.” refers to the absence of attachment, etc., like “woman” or “man” in the five-door thought-process.
Câu “ngay cả trong javana đầu tiên... không có” này được nói để chỉ sự không có các phiền não như tham ái đối với hình ảnh nam nữ trong lộ trình ngũ song thức.
Tattha hi āvajjanavoṭṭhabbanānaṃ ayoniso āvajjanavoṭṭhabbanavasena iṭṭhe itthirūpādimhi lobho, aniṭṭhe ca paṭigho uppajjati.
For there, through inappropriate adverting and determining of the adverting and determining thoughts, greed arises for desirable female forms, etc., and aversion for undesirable ones.
Thật vậy, trong lộ trình đó, do sự chú ý và quyết định không đúng cách của āvajjanā và voṭṭhabbana, tham ái phát sinh đối với hình ảnh nữ giới dễ chịu, và sân hận phát sinh đối với hình ảnh không dễ chịu.
Manodvāre pana itthipurisoti rajjanādi hoti, tassa pañcadvārajavanaṃ mūlaṃ, yathāvuttaṃ vā sabbaṃ bhavaṅgādi.
However, in the mind-door, attachment, etc., like “woman” or “man” occurs, and the five-door javana is its root; or all the bhavaṅga, etc., as mentioned, are its root.
Tuy nhiên, trong lộ trình ý môn, có sự tham ái đối với hình ảnh nam nữ, v.v., mà javana của ngũ môn là gốc rễ, hoặc tất cả các bhavaṅga, v.v., như đã nói.
Evaṃ manodvārajavanassa mūlavasena mūlapariññā vuttā.
Thus, mūlapariññā (knowledge of the root) is stated with reference to the root of the mind-door javana.
Như vậy, mūlapariññā (sự liễu tri gốc rễ) được nói đến theo nghĩa gốc rễ của javana ý môn.
Āgantukatāvakālikatā pana pañcadvārajavanasseva apubbatittaratāvasena.
However, āgantukatāvakālikatā (being accidental and temporary) refers to the five-door javana itself, in terms of its being novel and momentary.
Còn āgantukatāvakālikatā (sự đến rồi đi và sự tạm thời) là của chính javana ngũ môn, theo nghĩa không phải là cái trước và là cái tạm thời.
Maṇisappo sīhaḷadīpe vijjamānā ekā sappajātīti vadanti.
They say that maṇisappo is a type of snake found in Sri Lanka.
Người ta nói rằng maṇisappo là một loài rắn tồn tại ở đảo Tích Lan.
Calananti kampanaṃ.
Calana means trembling.
Calana nghĩa là rung động.
Atiharatīti yāva mukhā āharati.
Atiharatī means to bring up to the mouth.
Atiharatī nghĩa là mang đến tận miệng.
Vītiharatīti tato yāva kucchi, tāva harati, kucchigataṃ vā passato harati.
Vītiharatī means to carry from there to the stomach, or to carry what has entered the stomach past it.
Vītiharatī nghĩa là mang từ đó đến tận bụng, hoặc mang thức ăn đã vào bụng đi qua.
Allattañca anupāletīti vāyuādīhi ativisosanaṃ yathā na hoti, tathā pāleti.
Allattañca anupāletī means to preserve (food) so that it does not become excessively dry due to wind, etc.
Allattañca anupāletī nghĩa là bảo vệ để không bị khô quá mức do gió, v.v.
Ābhujatīti pariyesanajjhoharaṇajiṇṇājiṇṇatādiṃ āvajjeti, vijānātīti attho.
Ābhujatī means to advert to, or know, the searching, swallowing, being digested or undigested, etc.
Ābhujatī nghĩa là chú ý, nhận biết việc tìm kiếm, nuốt, tiêu hóa hay không tiêu hóa, v.v.
Taṃtaṃvijānananipphādakoyeva hi payogo ‘‘sammāpayogo’’ti vuttoti.
For indeed, the exertion that brings about such knowing is called sammāpayogo (right application).
Thật vậy, chỉ có sự thực hành tạo ra sự nhận biết đó mới được gọi là “sammāpayogo” (sự thực hành đúng đắn).
Atha vā ‘‘sammāpaṭipattimāgamma abbhantare attā nāma koci bhujanako natthī’’tiādinā vijānanaṃ ābhujanaṃ.
Alternatively, ābhujana is the knowing that there is no individual who eats within oneself, having resorted to right practice, etc.
Hoặc, ābhujana là sự nhận biết rằng "không có bất kỳ ai là kẻ hưởng thụ bên trong thân này" dựa trên sự thực hành đúng đắn, v.v.
Ettakenāti kammaṭṭhānaṃ avissajjetvā catunnaṃ iriyāpathānaṃ pavattanavacanamattena gocarasampajaññaṃ na pākaṭaṃ hotīti attho.
Ettakenāti means that the comprehension of suitable objects (gocara-sampajañña) is not manifest merely by the statement of the four postures being maintained without abandoning the meditation object.
Ettakenā nghĩa là chỉ bằng lời nói về sự duy trì bốn oai nghi mà không từ bỏ đề mục thiền quán, sự tỉnh giác về đối tượng không trở nên rõ ràng.
Evaṃ pana sutte kammaṭṭhānaṃ avibhūtaṃ hotīti caṅkamanaṭṭhānanisajjāsu eva pavatte pariggaṇhantassa sutte pavattā apākaṭā hontīti attho.
And the meaning of “ Evaṃ pana sutte kammaṭṭhānaṃ avibhūtaṃ hoti” (thus, in sleep, the meditation object is not clearly manifest) is that for one who observes the phenomena occurring only during walking, standing, and sitting, the phenomena occurring during sleep are not manifest.
Và câu “Evaṃ pana sutte kammaṭṭhānaṃ avibhūtaṃ hotī” nghĩa là đối với người quán sát các pháp đang diễn ra chỉ trong khi đi kinh hành, đứng và ngồi, thì các pháp đang diễn ra trong khi ngủ không rõ ràng.
526. Upāsanaṭṭhānanti issāsānaṃ viya upāsanassa sikkhāyogakaraṇassa kammaṭṭhānaupāsanassa ṭhānanti attho.
526. Upāsanaṭṭhānanti means a place for practicing the meditation object, just as it is a place for archers to practice shooting arrows and to exert themselves in learning the skill.
Upāsanaṭṭhānaṃ nghĩa là nơi thực hành đề mục thiền quán, giống như nơi luyện tập bắn cung của những người thợ săn.
Tameva hi atthaṃ dassetuṃ ‘‘yogapatha’’nti āhāti.
It is to show this very meaning that he said yogapatha (path of practice).
Để chỉ rõ ý nghĩa đó, người ta nói “yogapatha” (con đường thực hành).
Sīsaṃ dhovatīti icchādāsabyā bhujissataṃ ñāpayati, micchāpaṭipannehi vā pakkhittaṃ ayasarajaṃ dhovati.
Sīsaṃ dhovatīti means that he makes known his freedom from the slavery of evil desires, or he washes away the dirt of ill-repute cast upon him by those who practice wrongly.
Sīsaṃ dhovatī nghĩa là biểu thị sự giải thoát khỏi sự nô lệ của dục vọng, hoặc gột rửa bụi bẩn của sự bất danh do những người hành tà đạo gây ra.
529. Vinayapariyāyena adinnādānapārājike āgataṃ.
529. Vinayapariyāyena refers to what is stated in the Pārājika for stealing.
Vinayapariyāyena (theo cách giải thích của Luật) được đề cập trong giới pācittiya về adinnādāna (trộm cắp).
Suttantapariyāyena āraññakasikkhāpade ‘‘pañcadhanusatikaṃ pacchima’’nti āgataṃ āraññikaṃ bhikkhuṃ sandhāya.
Suttantapariyāyena refers to what is stated in the Araññika Sikkhāpada, “five hundred bows at the last,” regarding a forest-dwelling monk.
Suttantapariyāyena (theo cách giải thích của Kinh) được đề cập trong giới luật āraññaka (người sống trong rừng) về “pañcadhanusatikaṃ pacchimaṃ” (tối đa năm trăm cung), ám chỉ vị tỳ-khưu sống trong rừng.
Na hi so vinayapariyāyike araññe vasanato ‘‘āraññako pantasenāsano’’ti sutte vuttoti.
For he is not called “a forest dweller, one with a secluded dwelling” in the suttas simply because he lives in a forest mentioned in the Vinaya-pariyāya.
Thật vậy, vị ấy không được gọi là “āraññako pantasenāsano” (người sống trong rừng, người sống nơi vắng vẻ) trong Kinh chỉ vì sống trong rừng theo cách giải thích của Luật.
533. Rahassa kiriyā rahassaṃ, taṃ arahati tassa yogganti rāhasseyyakaṃ.
533. A secret act is rahassa. What is fitting for it, or what is suitable for it, is rāhasseyyakaṃ.
Hành động bí mật là rahassaṃ, cái xứng đáng với nó, cái thích hợp với nó là rāhasseyyakaṃ.
Vicittā hi taddhitāti.
For the taddhita suffixes are diverse.
Thật vậy, các taddhita (hậu tố) rất đa dạng.
Rahasi vā sādhu rahassaṃ, tassa yoggaṃ rāhasseyyakaṃ.
Alternatively, what is good in secret is rahassa, and what is suitable for that is rāhasseyyakaṃ.
Hoặc, điều tốt ở nơi bí mật là rahassaṃ, cái thích hợp với nó là rāhasseyyakaṃ.
537. Pariggahitaniyyānanti pariggahitaniyyānasabhāvaṃ, kāyādīsu suṭṭhu pavattiyā niyyānasabhāvayuttanti attho.
537. Pariggahitaniyyānaṃ (well-grasped escape) means the state of being an escape that is well-grasped; that is, endowed with the nature of escape due to well-established activity in the body, etc.
Pariggahitaniyyānaṃ nghĩa là bản chất của sự thoát ly đã được nắm giữ, tức là được trang bị bản chất của sự thoát ly do sự vận hành tốt đẹp của thân, v.v.
Kāyādipariggahaṇaṃ ñāṇaṃ vā pariggaho, taṃ-sampayuttatāya pariggahitaṃ niyyānabhūtaṃ upaṭṭhānaṃ katvāti attho.
Alternatively, the grasping of the body, etc., is knowledge, or pariggaha. The meaning is: having made mindfulness that is grasped due to being conjoined with that (knowledge) and which is an escape.
Hoặc, sự nắm giữ thân, v.v., là trí tuệ, sự nắm giữ đó là pariggaha. Nghĩa là, đã thực hiện sự chú tâm (upaṭṭhāna) đã được nắm giữ và có tính chất thoát ly do sự tương ưng với trí tuệ đó.
546. Idaṃ sandhāyāti ‘‘dve dhammā’’ti sandhāya.
546. Idaṃ sandhāyāti refers to "dve dhammā" (two things).
Idaṃ sandhāya nghĩa là ám chỉ “dve dhammā” (hai pháp).
Ekavacanena ‘‘thinamiddha’’nti uddisitvāpi niddese ‘‘santā’’ti vacanabhedo, bahuvacanaṃ katanti attho.
Even though it is designated as "thinamiddha" (sloth and torpor) in the singular, the vacanabhedo (difference in number) with "santā" (are present) in the exposition means that a plural form is used.
Mặc dù đã đề cập “thinamiddhaṃ” (hôn trầm, thụy miên) bằng số ít, nhưng trong phần giải thích, đã sử dụng số nhiều “santā” (chúng tồn tại), nghĩa là vacanabhedo (sự thay đổi số).
Nirodhasantatāyāti vacanaṃ aṅgasantatāya, sabhāvasantatāya vā santatānivāraṇatthaṃ.
The statement nirodhasantatāyā (for the continuity of cessation) is to prevent continuity as a component (aṅga-santatā) or as an inherent nature (sabhāva-santatā).
Lời nói về nirodhasantatāya (sự an tịnh của diệt) là để ngăn chặn sự an tịnh do sự an tịnh của các chi phần hoặc sự an tịnh tự tính.
553. ‘‘Vantattā muttattā’’tiādīni, ‘‘ālokā hotī’’tiādīni ca ‘‘cattattātiādīnī’’ti vuttāni.
553. "Vantattā muttattā" (being disgorged, being released), etc., and "ālokā hotī" (is light), etc., are referred to as " cattattātiādīnī" (being abandoned, etc.).
Các từ như “vantattā muttattā” (đã nhổ bỏ, đã giải thoát), v.v., và “ālokā hotī” (là ánh sáng), v.v., được gọi là “cattattātiādīnī” (đã từ bỏ, v.v.).
Ādi-saddena vā dvinnampi niddesapadāni saṅgahetvā tattha yāni yesaṃ vevacanāni, tāneva sandhāya ‘‘aññamaññavevacanānī’’ti vuttanti daṭṭhabbaṃ.
Alternatively, it should be understood that by the word ādi, both sets of expository terms are included, and among them, those that are synonyms for each other are referred to as " aññamaññavevacanānī" (mutual synonyms).
Hoặc, cần phải hiểu rằng bằng từ ādi (v.v.), đã bao gồm cả các từ giải thích của cả hai, và chỉ ám chỉ những từ đồng nghĩa của chúng, nên được gọi là “aññamaññavevacanānī” (các từ đồng nghĩa lẫn nhau).
Paṭimuñcatoti etena sārambhaṃ abhibhavaṃ dasseti.
Paṭimuñcato (releasing) shows the suppression of agitation.
Bằng từ paṭimuñcato, người ta chỉ ra sự áp đảo với sự ràng buộc.
Nirāvaraṇā hutvā ābhujati sampajānātīti nirāvaraṇābhogā, taṃsabhāvattā vivaṭā.
Having become unimpeded, one adverts and comprehends; therefore, it is nirāvaraṇābhogā (unimpeded advertence), and due to that nature, it is vivaṭā (open).
Trở nên không chướng ngại, chú tâm và nhận biết là nirāvaraṇābhogā (sự chú tâm không chướng ngại), và do bản chất đó nên là vivaṭā (mở ra).
588. Niddesavasenāti ‘‘tattha katamā upekkhā?
588. Niddesavasenāti means by way of exposition such as "What is equanimity? The equanimity..."
Niddesavasena (theo cách giải thích) nghĩa là theo cách giải thích như “Thế nào là upekkhā? Upekkhā là cái nào?” v.v.
Yā upekkhā’’tiādiniddesavasena.
"Imāya upekkhāya upeto hotī" (is endowed with this equanimity), etc., they say, is paṭiniddesavasenāti (by way of counter-exposition).
Người ta nói rằng “Imāya upekkhāya upeto hotī” (được trang bị sự xả này), v.v., là paṭiniddesavasena (theo cách giải thích lại).
‘‘Imāya upekkhāya upeto hotī’’tiādi paṭiniddesavasenāti vadanti.
They say that "tattha katamā upekkhā?" (what is equanimity there?) points to the person, and "imāya upekkhāya upeto hotī" (is endowed with this equanimity) counter-points to the person.
Họ nói rằng, 'Với sự xả này, người ấy được trang bị,' v.v... là theo cách giải thích lại.
‘‘Tattha katamā…pe… imāya upekkhāya upeto hotī’’ti etena puggalo niddiṭṭho hoti, ‘‘samupeto’’tiādinā paṭiniddiṭṭho.
By this* 'What is that... endowed with this upekkhā', the individual is designated, and by* 'samupeto' and so on, he is redescribed.
Trong đó, câu ‘upekkha này là gì… người ấy an trú trong xả’ – qua lời giải thích này, cá nhân được chỉ rõ. Qua lời giải thích ‘samupeta’ (đầy đủ) v.v., cá nhân được chỉ rõ lại.
Yāva vā ‘‘samannāgato’’ti padaṃ, tāva niddiṭṭho, ‘‘tena vuccati upekkhako’’ti iminā paṭiniddiṭṭhoti tesaṃ vasena niddesapaṭiniddesā yojetabbā.
Or, he is designated up to the word 'possessed of' (samannāgato), and redescribed by 'therefore he is called upekkhako'; in this way, the designations and redescriptions should be applied in accordance with these.
Hoặc, cá nhân được chỉ rõ cho đến từ ‘samannāgato’ (đầy đủ), và được chỉ rõ lại bởi câu ‘do đó người ấy được gọi là upekkhaka (người có xả)’. Các lời giải thích và giải thích lại phải được kết hợp theo những từ này.
Pakārenāti upekkhāya ‘‘upekkhanā’’tiādidhammappakārena ‘‘upeto samupeto’’tiādipuggalappakārena ca upekkhakasaddassa atthaṃ ṭhapento paṭṭhapenti.
By way of aspect (pakārena), establishing the meaning of the word upekkhaka by the aspect of phenomena, such as upekkhanā (equanimous observation), and by the aspect of individuals, such as upeto (endowed) and samupeto (fully endowed), they classify it (paṭṭhapenti).
Bằng cách thức, tức là khi thiết lập ý nghĩa của từ upekkhaka theo cách thức của pháp như ‘upekkhanā’ (sự xả) v.v., và theo cách thức của cá nhân như ‘upeto samupeto’ (đạt được, đầy đủ) v.v., họ thiết lập một cách chi tiết.
‘‘Upekkhā’’ti etassa atthassa ‘‘upekkhanā’’ti kāraṇaṃ.
For the meaning of "upekkhā" (equanimity), "upekkhanā" (equanimous observation) is the reason.
‘Upekkhanā’ là nguyên nhân của ý nghĩa ‘upekkha’ này.
Upekkhanāvasena hi upekkhāti.
Indeed, upekkhā is by way of upekkhanā.
Thật vậy, do sự xả mà có upekkha.
Tathā ‘‘upeto samupeto’’ti etesaṃ ‘‘upāgato samupāgato’’ti kāraṇanti evaṃ dhammapuggalavasena tassa tassatthassa kāraṇaṃ dassentā vivaranti, ‘‘upekkhako’’ti imasseva vā atthassa ‘‘imāya upekkhāya upeto hotī’’tiādinā kāraṇaṃ dassentā.
Similarly, 'upāgato' (approached) and 'samupāgato' (fully approached) are the reason for these meanings of 'upeto' (endowed) and 'samupeto' (fully endowed); thus, they explain by showing the reason for each meaning by way of phenomena and individuals, or by showing the reason for this very meaning of 'upekkhako' (one who is equanimous) by 'he is endowed with this upekkhā', and so on.
Tương tự, ‘upāgato samupāgato’ là nguyên nhân của ‘upeto samupeto’. Như vậy, họ giải thích bằng cách trình bày nguyên nhân của từng ý nghĩa đó theo cách thức của pháp và cá nhân, hoặc trình bày nguyên nhân của chính ý nghĩa ‘upekkhako’ này bằng câu ‘do upekkha này mà người ấy an trú’ v.v.
‘‘Upekkhanā ajjhupekkhanā samupeto’’tiādinā byañjanānaṃ vibhāgaṃ dassentā vibhajanti.
They differentiate (vibhajanti) by showing the division of terms (byañjanānaṃ vibhāgaṃ) with 'upekkhanā', 'ajjhupekkhanā', 'samupeto', and so on.
Họ phân tích bằng cách trình bày sự phân chia của các từ ngữ qua ‘upekkhanā, ajjhupekkhanā, samupeto’ v.v.
Upekkhaka-saddantogadhāya vā upekkhāya tasseva ca upekkhaka-saddassa visuṃ atthavacanaṃ ‘‘yā upekkhā upekkhanā’’tiādinā, ‘‘imāya upekkhāya upeto hotī’’tiādinā ca byañjanavibhāgo.
Or, the separate statement of the meaning of upekkhā, which is included in the word upekkhaka, and of that very word upekkhaka, as in 'that upekkhā, upekkhanā', and so on, and 'endowed with this upekkhā', and so on, is the division of terms (byañjanavibhāgo).
Hoặc, sự phân chia từ ngữ là lời nói riêng biệt về ý nghĩa của upekkha nằm trong từ upekkhaka và của chính từ upekkhaka, qua ‘upekkha nào là upekkhanā’ v.v., và ‘do upekkha này mà người ấy an trú’ v.v.
Sabbathā aññātatā nikujjhitabhāvo, kenaci pakārena viññātepi niravasesaparicchindanābhāvo gambhīrabhāvo.
To be unknown in every way is concealedness (nikujjhitabhāvo); the inability to completely define, even if known in some aspect, is profoundness (gambhīrabhāvo).
Sự không được biết đến ở mọi khía cạnh là trạng thái bị che giấu; ngay cả khi được biết đến ở một khía cạnh nào đó, sự thiếu khả năng phân định hoàn toàn là trạng thái sâu sắc.
610. Viññāṇañcāyatananiddese ‘‘anantaṃ viññāṇanti taṃyeva ākāsaṃ viññāṇena phuṭaṃ manasi karoti anantaṃ pharati, tena vuccati anantaṃ viññāṇa’’nti ettha viññāṇenāti etaṃ upayogatthe karaṇavacanaṃ, taṃyeva ākāsaṃ phuṭaṃ viññāṇaṃ manasi karotīti kira aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
610. In the designation of the Sphere of Infinite Consciousness, in the passage 'infinite consciousness' (anantaṃ viññāṇanti)... 'he reflects on that very space as pervaded by consciousness, he pervades it infinitely, therefore it is called infinite consciousness' (anantaṃ viññāṇa), the word viññāṇena (by consciousness) is a karana (instrumental) case in the sense of 'upayoga' (application); it is said in the Aṭṭhakathā that he reflects on that very space, pervaded by consciousness.
610. Trong phần giải thích về Viññāṇañcāyatana, ở câu ‘anantaṃ viññāṇanti taṃyeva ākāsaṃ viññāṇena phuṭaṃ manasi karoti anantaṃ pharati, tena vuccati anantaṃ viññāṇa’ (Vô biên thức – người ấy tác ý không gian đó tràn đầy thức, người ấy tỏa khắp vô biên, do đó được gọi là vô biên thức), từ viññāṇena là một từ ở cách công cụ mang ý nghĩa của đối tượng (upayoga), và được nói trong Chú Giải rằng người ấy tác ý thức tràn đầy không gian đó.
Ayaṃ vā etassa attho – taṃyeva ākāsaṃ phuṭaṃ viññāṇaṃ viññāṇañcāyatanaviññāṇena manasi karotīti.
Alternatively, this is its meaning: he reflects on that very space pervaded by consciousness, by the consciousness of the Sphere of Infinite Consciousness.
Hoặc, ý nghĩa của câu này là: người ấy tác ý thức tràn đầy không gian đó bằng thức của Viññāṇañcāyatana.
Ayaṃ panattho yutto – taṃyeva ākāsaṃ viññāṇena phuṭaṃ tena gahitākāraṃ manasi karoti, evaṃ taṃ viññāṇaṃ anantaṃ pharatīti.
But this meaning is suitable: he reflects on that very space as pervaded by consciousness, as having an aspect grasped by that (consciousness), and thus that consciousness pervades infinitely.
Nhưng ý nghĩa này là hợp lý: người ấy tác ý không gian đó tràn đầy thức, với hình thái được thức đó nắm giữ. Như vậy, thức đó tỏa khắp vô biên.
Yañhi ākāsaṃ paṭhamāruppasamaṅgī viññāṇena anantaṃ pharati, taṃ pharaṇākārasahitameva viññāṇaṃ manasikaronto dutiyāruppasamaṅgī anantaṃ pharatīti vuccatīti.
For the space that one endowed with the first formless jhāna pervades infinitely with consciousness, it is said that one endowed with the second formless jhāna, reflecting on that consciousness together with the aspect of pervasion, pervades infinitely.
Thật vậy, không gian mà người thành tựu vô sắc thiền thứ nhất tỏa khắp vô biên bằng thức, thì người thành tựu vô sắc thiền thứ hai được gọi là tỏa khắp vô biên khi tác ý chính thức đó cùng với hình thái tỏa khắp đó.
615. Taṃyeva viññāṇaṃ abhāvetīti yaṃ pubbe ‘‘anantaṃ viññāṇa’’nti manasi kataṃ, taṃyevāti attho.
615. He makes that very consciousness nonexistent (taṃyeva viññāṇaṃ abhāvetī) means that very consciousness which was reflected upon earlier as 'infinite consciousness'.
615. Taṃyeva viññāṇaṃ abhāvetī (làm cho thức đó không còn) – ý nghĩa là chính thức mà trước đây đã được tác ý là ‘vô biên thức’.
Tasseva hi ārammaṇabhūtaṃ paṭhamena viya rūpanimittaṃ tatiyenāruppena abhāvetīti.
For, just as the meditation-sign (rūpanimittaṃ) is made nonexistent by the first (formless jhāna), so too, the first formless consciousness, which is the object of the second (formless jhāna), is made nonexistent by the third formless jhāna.
Thật vậy, cũng như ấn tướng sắc bị vô sắc thiền thứ nhất làm cho không còn, thì thức đó, vốn là đối tượng của nó, bị vô sắc thiền thứ ba làm cho không còn.
623. Abhidhammabhājanīye pañcakanayadassane ‘‘pañca jhānānī’’ti ca, ‘‘tattha katamaṃ paṭhamaṃ jhāna’’nti ca ādinā uddhaṭaṃ.
623. In the Abhidhamma-bhājanīya, in the explanation of the fivefold method, it is extracted by 'five jhānas' and 'among these, what is the first jhāna', and so on.
623. Trong Abhidhammabhājanīya, tại phần trình bày về phương pháp ngũ thiền, đã được trích dẫn bằng ‘năm thiền’ và ‘trong đó thiền thứ nhất là gì’ v.v.
Uddhaṭānaṃyeva catunnaṃ paṭhamatatiyacatutthapañcamajjhānānaṃ dassanato, dutiyasseva visesadassanato ca.
This is due to the showing of the first, third, fourth, and fifth jhānas, which are already extracted (in the fourfold method), and the showing of the specific characteristic of the second (jhāna) only.
Vì chỉ trình bày bốn thiền đã được trích dẫn là thiền thứ nhất, thứ ba, thứ tư và thứ năm, và chỉ trình bày sự đặc biệt của thiền thứ hai.
640. Lokuttarāpanetthāti etesu tīsujhānesu ‘‘lokuttarā siyā appamāṇārammaṇā’’ti evaṃ koṭṭhāsikā pana maggakāle, phalakāle vā lokuttarabhūtā evāti adhippāyo.
640. Here, supramundane (lokuttarā panetthā): The intention is that these jhānas, which are divided into 'supramundane and having immeasurable objects', are indeed supramundane at the time of the path and at the time of fruition.
640. Lokuttarā panetthā (siêu thế) – ý muốn nói rằng, trong ba thiền này, các phần của thiền ‘siêu thế có thể có đối tượng vô lượng’ là siêu thế trong thời điểm Đạo hoặc thời điểm Quả.
Paricchinnākāsakasiṇālokakasiṇānāpānabrahmavihāracatutthāni sabbatthapādakacatutthe saṅgahitānīti daṭṭhabbāni.
The fourth jhānas of limited space kasiṇa, light kasiṇa, Anāpāna, and Brahmavihāras should be understood as included in the all-supporting fourth jhāna (sabbatthapādakacatutthe).
Các thiền thứ tư của kasina không gian giới hạn, kasina ánh sáng, hơi thở vào ra, và Tứ Vô Lượng Tâm phải được xem là bao gồm trong thiền thứ tư làm nền tảng cho mọi nơi (sabbatthapādakacatuttha).
Buddhapaccekabuddhakhīṇāsavā maggaṃ bhāvayiṃsu, phalaṃ sacchikariṃsūti, bhāvessanti sacchikarissantīti ca heṭṭhimamaggaphalānaṃ vasena vuttanti veditabbaṃ.
It should be understood that 'Buddhas, Paccekabuddhas, and Arahants developed the path and realized the fruit' and 'will develop and will realize' are stated with reference to the lower paths and fruits.
Phải hiểu rằng câu ‘Chư Phật, chư Phật Độc Giác, và các A-la-hán đã tu tập Đạo và chứng đạt Quả’, và câu ‘sẽ tu tập và sẽ chứng đạt’ được nói theo các Đạo và Quả thấp hơn.
Kusalato terasasu hi catutthesu ayaṃ kathā pavattā, na ca kusalacatutthena arahattamaggaphalāni daṭṭhuṃ sakkoti.
Indeed, this discussion pertains to the thirteen fourth jhānas that are kusala, and one cannot see the Arahantship path and fruit with a kusala fourth jhāna.
Thật vậy, lời nói này được đề cập trong mười ba thiền thứ tư thuộc về thiện, và không thể nhìn thấy các Đạo và Quả A-la-hán bằng thiền thứ tư thuộc về thiện.
‘‘Kiriyato terasanna’’nti ettha lokuttaracatutthaṃ kiriyaṃ natthīti ‘‘dvādasanna’’nti vattabbaṃ, kusalato vā terasasu sekkhaphalacatutthaṃ antogadhaṃ katvā ‘‘kiriyato terasanna’’nti asekkhacatutthena saha vadatīti veditabbaṃ.
In 'of the thirteen kriyā', it should be said 'of the twelve', as there is no supramundane fourth jhāna that is kriyā, or it should be understood that 'of the thirteen kriyā' is said together with the asekha fourth jhāna, having included the sekha-phala fourth jhāna among the thirteen kusala jhānas.
Trong câu ‘kiriyato terasannaṃ’ (mười ba thiền thuộc về hành), vì không có thiền thứ tư siêu thế thuộc về hành, nên phải nói là ‘dvādasannaṃ’ (mười hai). Hoặc, phải hiểu rằng câu ‘kiriyato terasannaṃ’ được nói bằng cách bao gồm thiền thứ tư của Quả hữu học trong mười ba thiền thuộc về thiện, cùng với thiền thứ tư của bậc vô học.
Sabbatthapādakañcettha khīṇāsavānaṃ yāni abhiññādīni santi, tesaṃ sabbesaṃ pādakattā sabbatthapādakanti daṭṭhabbaṃ.
Here, the all-supporting (sabbatthapādaka) should be understood as such because it is the support for all the abhinnā and so on that Arahants possess.
Và ở đây, sabbatthapādaka (nền tảng cho mọi nơi) phải được hiểu là vì nó là nền tảng cho tất cả các thần thông v.v. mà các A-la-hán có.
Na hi tesaṃ vaṭṭaṃ atthīti.
For they have no saṃsāra.
Thật vậy, không có vòng luân hồi đối với họ.
Paricchannākāsakasiṇacatutthādīni viya vā navattabbatāya sabbatthapādakasamānattā sabbatthapādakatā daṭṭhabbā.
Or, its all-supporting nature (sabbatthapādakatā) should be understood as being similar to the all-supporting jhānas in not being expressible as limited, great, or immeasurable, like the fourth jhāna of limited space kasiṇa and so on.
Hoặc, sabbatthapādakatā (tính nền tảng cho mọi nơi) phải được xem là giống như các thiền thứ tư của kasina không gian giới hạn v.v., vì không thể nói là không có.
‘‘Ajjhatto dhammo ajjhattassa dhammassa ārammaṇapaccayena paccayo’’ti (paṭṭhā. 2.20.28) ettha ‘‘ajjhattā khandhā iddhividhañāṇassa pubbenivāsānussatiñāṇassa yathākammūpagañāṇassa anāgataṃsañāṇassa āvajjanāya ārammaṇapaccayena paccayo’’ti vuttattā na cetopariyañāṇaṃ viya yathākammūpagañāṇaṃ parasantānagatameva jānāti, sasantānagatampi pana apākaṭaṃ rūpaṃ dibbacakkhu viya apākaṭaṃ kammaṃ vibhāveti.
In the passage 'the internal phenomenon is a condition for the internal phenomenon by way of object condition' (Paṭṭhāna 2.20.28), it is stated that 'the internal aggregates are a condition for the iddhi-vidha-ñāṇa, pubbenivāsānussati-ñāṇa, yathākammūpaga-ñāṇa, anāgataṃsa-ñāṇa, and āvajjanā by way of object condition'. Therefore, yathākammūpaga-ñāṇa does not know only what is in another's mind, like cetopariya-ñāṇa; rather, it reveals obscure kamma just as the divine eye reveals obscure form that is in one's own mind.
Trong câu ‘Ajjhatto dhammo ajjhattassa dhammassa ārammaṇapaccayena paccayo’ (Pháp nội tại là duyên đối tượng cho pháp nội tại) trong Paṭṭhāna, vì đã nói rằng ‘các uẩn nội tại là duyên đối tượng cho thần thông trí, túc mạng trí, như nghiệp trí, vị lai trí, và sự hướng tâm’, nên như nghiệp trí không chỉ biết những gì thuộc dòng tâm thức của người khác như tâm hành trí, mà còn làm rõ nghiệp ẩn khuất trong dòng tâm thức của chính mình, giống như thiên nhãn làm rõ sắc ẩn khuất.
Tenāha ‘‘attano kammajānanakāle’’ti.
Therefore, it is said, 'at the time of knowing one's own kamma'.
Do đó, Ngài nói ‘trong thời điểm biết nghiệp của chính mình’.
642. Sabbadhīti disādesodhinā anodhisopharaṇaṃ vuttaṃ, sabbattatāya sabbāvantanti sattodhinā.
642. 'All-pervading' (sabbadhī) refers to pervasion without limitation by way of directions and localities; 'all beings' (sabbattatāya sabbāvantaṃ) refers to pervasion by way of sentient beings.
642. Sabbadhī (khắp mọi phương) – sự tỏa khắp không giới hạn được nói đến theo giới hạn phương hướng và địa điểm. Sabbattatāya sabbāvantaṃ (khắp mọi chúng sinh) – theo giới hạn chúng sinh.
Tenāha ‘‘anodhiso dassanattha’’nti.
Therefore, it is said, 'for the purpose of showing without limitation'.
Do đó, Ngài nói ‘để trình bày sự không giới hạn’.
Tathā-saddo iti-saddo vā na vuttoti ‘‘mettāsahagatena cetasā’’ti etassa anuvattakaṃ taṃ dvayaṃ tassa pharaṇantarādiṭṭhānaṃ aṭṭhānanti katvā na vuttaṃ, puna ‘‘mettāsahagatena cetasā’’ti vuttanti attho.
The words tathā (thus) or iti (so) are not stated because those two, which would follow 'with a mind accompanied by mettā', would be a place for other kinds of pervasion and so on, which is not the case; hence they are not stated, meaning that 'with a mind accompanied by mettā' is stated again.
Từ ‘tathā’ hoặc từ ‘iti’ không được nói đến – ý nghĩa là hai từ đó, vốn là từ nối tiếp của ‘mettāsahagatena cetasā’ (với tâm từ bi), không được nói đến vì chúng không phải là nền tảng cho các loại tỏa khắp khác v.v., và ‘mettāsahagatena cetasā’ được nói lại.
648. Heṭṭhā vuttoyevāti ‘‘sabbena sabbaṃ sabbathā sabba’’nti etesaṃ ‘‘sabbena sikkhāsamādānena sabbaṃ sikkhaṃ, sabbena sikkhitabbākārena sabbaṃ sikkha’’nti ca jhānavibhaṅge (vibha. aṭṭha. 516) attho vutto.
648. As stated below (heṭṭhā vuttoyevā), in the Jhānavibhaṅga, the meaning of "sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ" (all by all, in all ways, all) for these terms was given as "all training by all undertaking of training, all training by all modes of what should be trained."
648. Như đã nói ở dưới, ý nghĩa của các từ 'sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ' (tất cả mọi thứ, bằng mọi cách, hoàn toàn) đã được giải thích trong Phân tích Thiền định (VibhA. 516) là 'toàn bộ sự học tập bằng tất cả sự thực hành giới, toàn bộ sự học tập bằng tất cả các phương cách cần học hỏi'.
Idha pana sabbena avadhinā attasamatāya sabbasattayuttatāya ca sabbaṃ lokaṃ, sabbāvadhidisādipharaṇākārehi sabbaṃ lokanti ca attho yujjati.
Here, however, in this Appamaññā-vibhaṅga, the meaning is appropriate as "the entire world by all boundaries, by one's own equality, and by being connected with all beings, and the entire world by modes of pervading all boundaries and directions, etc."
Tuy nhiên, ở đây, ý nghĩa phù hợp là "toàn bộ thế gian" bằng mọi giới hạn, bằng sự bình đẳng với chính mình và bằng sự liên kết với tất cả chúng sinh; và "toàn bộ thế gian" bằng các cách thức lan tỏa đến mọi phương hướng và giới hạn.