294. Duvidhopi samuddiṭṭho, saddo cittotusambhavo saddo duvidhopi muninā samuddiṭṭho cittotusambhavo, saviññāṇakasaddova cittasamuṭṭhito hoti.
294. Sound, which is of two kinds, is declared to be originated from consciousness and temperature; sound, which is of two kinds, has been declared by the Sage to be originated from consciousness and temperature; only sound with consciousness as its source (saviññāṇakasadda) originates from consciousness.
294. Âm thanh được nói là có hai loại, sinh khởi từ tâm và thời tiết. Âm thanh được bậc Hiền giả nói là có hai loại, sinh khởi từ tâm và thời tiết. Chỉ có âm thanh hữu tình mới sinh khởi từ tâm.
Kathaṃ?
How?
Như thế nào?
Vacībhedakacittena bhūtāya jātāya bhūmiyā pathavīdhātuyā vikāratā pathavīlakkhaṇabhāvato atithaddhalakkhaṇatā vikāratā nāma.
From the state of a modification of the earth element, which exists and arises from consciousness that produces verbal expression (vacībhedakacittena), the characteristic of the earth element being extremely rigid is called a modification.
Do sự biến đổi của địa đại, tức là trạng thái của địa đại, do tâm tạo ra lời nói, sự biến đổi đó gọi là trạng thái cứng rắn quá mức.
Sā vacīviññatti viññāyatīti viññattiyā upādiṇṇaghaṭṭanassa kammajapathavīdhātuyā ghaṭṭanassa kāraṇaṃ cittajapathavīdhātuyā kammajapathavīdhātuyā ghaṭṭanañca saddo ca apubbaṃ acarimaṃ hoti.
That verbal intimation (vacīviññatti) is known by intimation; the impingement of that which is appropriated by kammaja-earth element and the impingement of cittaja-earth element and kammaja-earth element, and the sound occur simultaneously.
Sự biểu hiện của lời nói đó được nhận biết. Sự va chạm của đối tượng được nắm giữ bởi sự biểu hiện là nguyên nhân của sự va chạm của địa đại do nghiệp tạo ra. Sự va chạm của địa đại do tâm tạo ra và địa đại do nghiệp tạo ra, và âm thanh, không có trước sau.
296. Dharīyatīti gacchanto gacchanto janehi dharīyateti gandho.
296. That which is borne by people as it travels (gacchanto janehi dharīyateti) is scent (gandho).
296. Cái được giữ gìn bởi người đang đi là hương.
Gamu sappa gatimhi, dhara dhāraṇe.
The root gamu means "to go," and dhara means "to bear."
Gamu sappa trong ý nghĩa đi, dhara trong ý nghĩa giữ gìn.
Sūcanato attano sādhāraṇassa pupphādino vatthussa pakāsanatopi vā gandho nāma.
Or it is called scent (gandho) because of its indicating (sūcanato), meaning its revealing of its own common substance, such as flowers.
Vì sự biểu thị hoặc vì sự biểu thị vật chất của chính nó như hoa, nên gọi là hương.
Gandha sūcane.
The root gandha means "to indicate."
Gandha trong ý nghĩa biểu thị.
Ayaṃ gandho catūhi samuṭṭhānaṃ etassāti catusamuṭṭhāno.
This scent is produced from four sources (catusamuṭṭhāno), meaning it has four origins.
Hương này sinh khởi từ bốn nguyên nhân.
Gandhārammaṇasammato.
It is recognized as an object of smell (gandhārammaṇa).
Được xem là đối tượng hương.
301-3. Khaṇavatthuparittattā, āpāthaṃ na vajanti ye ye rūpādayo pañca visayā khaṇavatthuparittattā pañcārammaṇānaṃ khaṇassa parittattā mandattā tesaṃ appāyukattā vatthuparittattā pañcārammaṇānaṃ atikhuddakavatthukattā āpāthaṃ pañcadvāresu pākaṭabhāvaṃ na vajanti, pañcapasādesu ghaṭṭanakiccaṃ na sādhenti, te rūpādayo pañca visayā dhammārammaṇaṃ honti.
301-3. Those which, due to brevity of moment and object, do not come into range—those five sense-objects such as rūpa, because of the brevity of moment and object—meaning, because of the brevity of the moment of the five objects, their feebleness, their short lifespan, and the excessively minute object of the five objects—do not come into the range of clarity at the five doors, do not accomplish the function of impacting the five sense-bases— those five sense-objects such as rūpa become mind-objects (dhammārammaṇa).
301-3. Vì ít ỏi về sát-na và căn cứ, những gì không đi đến sự hiển lộ những năm đối tượng như sắc v.v. nào vì ít ỏi về sát-na (khaṇavatthuparittattā) của năm cảnh, tức là do sự yếu ớt, tuổi thọ ngắn của chúng; vì ít ỏi về căn cứ (vatthuparittattā), tức là do năm cảnh có căn cứ quá nhỏ bé, không đi đến sự hiển lộ (āpāthaṃ) ở năm cửa, không hoàn thành việc va chạm vào năm sắc căn, thì năm đối tượng như sắc v.v. ấy là cảnh pháp.
Iti yesaṃ ekaccānaṃ ācariyānaṃ mataṃ hoti.
This is the view of some teachers.
Như vậy là quan điểm của một số vị đạo sư.
Kirāti anussavanatthe nipāto.
Kirā is a particle indicating hearsay.
Kirā là một từ chỉ sự nghe nói.
Te paṭikkhipitabbāva te evaṃ vādino ekacce ācariyā paṭikkhipitabbā, mayā paṭisedhitabbā.
They should indeed be rejected; those teachers who speak thus should be rejected, refuted by me.
Những vị ấy cần phải bị bác bỏ (paṭikkhipitabbāva), những vị đạo sư có quan điểm như vậy cần phải bị tôi bác bỏ.
Cakkhuviññāṇaṃ sotaviññāṇassa gocarabhūtaṃ saddaṃ na paṭianubhoti, sotaviññāṇaṃ cakkhuviññāṇassa gocarabhūtaṃ rūpaṃ na paṭianubhoti.
Eye-consciousness does not directly experience a sound which is the domain of ear-consciousness; ear-consciousness does not directly experience a sight-object which is the domain of eye-consciousness.
Nhãn thức không cảm nhận thinh (saddaṃ) là đối tượng của nhĩ thức, nhĩ thức không cảm nhận sắc là đối tượng của nhãn thức.
Iti aññamaññassa gocaraṃ neva paccanubhontānaṃ tesaṃ pañcannaṃ cakkhuviññāṇādīnaṃ viññāṇānaṃ tañca gocaraṃ manodhātumanoviññāṇadhātusaṅkhātaṃ javanaṃ pana paccanubhoti.
Thus, as they (the five consciousnesses, eye-consciousness, etc.) do not directly experience each other's domain, but the impulsion (javana) comprising the mind-element and mind-consciousness element directly experiences that domain (the mind-object).
Như vậy, đối với những năm thức như nhãn thức v.v. ấy không cảm nhận đối tượng của nhau, nhưng javana (tốc hành tâm) bao gồm ý giới và ý thức giới lại cảm nhận đối tượng đó.
Iti vacanassa bhagavatā vuttattā paṭikkhipitabbā.
Thus, because this statement was made by the Blessed One, they should be rejected.
Vì Đức Thế Tôn đã nói như vậy, nên cần phải bác bỏ.
Rūpādayo pana visayā rūpādipañcārammaṇāni eva honti.
But the rūpa, etc., objects are indeed the five rūpa, etc. objects.
Còn những đối tượng như sắc v.v. thì chính là năm cảnh như sắc v.v. mà thôi.
304-6. Dibbacakkhādiñāṇānaṃ, rūpādīneva gocarā tāni rūpādīni eva gocarā dibbacakkhādiñāṇānaṃ anāpāthagatānaṃ eva pākaṭabhāvaṃ appattāneva.
304-6. The sight-objects (rūpa), etc., are indeed the domain of divine-eye, etc. knowledges, meaning those rūpa, etc. are indeed the domain of divine-eye, etc. knowledges, even though they have not come into clarity, have not attained clarity.
304-6. Chính sắc v.v. là đối tượng của các tuệ như thiên nhãn v.v. Chính sắc v.v. là đối tượng của các tuệ như thiên nhãn v.v. ngay cả khi chúng chưa đi đến sự hiển lộ, chưa đạt được sự rõ ràng.
Itipi vacanaṃ vuttaṃ na yujjati.
This statement is not appropriate.
Lời nói như vậy là không hợp lý.
Yaṃ dhammajātaṃ rūpārammaṇaṃ bhavantaṃ, taṃ dhammajātaṃ kathaṃ kena pakārena dhammārammaṇaṃ bhaveyya?
How could that element, which is a sight-object, become a mind-object?
Pháp tánh nào là cảnh sắc, pháp tánh ấy làm sao có thể trở thành cảnh pháp bằng cách nào?
Evaṃ sati rūpārammaṇassa dhammārammaṇatte sati etesaṃ rūpārammaṇadhammārammaṇānaṃ niyamopi kathaṃ bhave kena pakārena bhaveyya?
If this is so (if the sight-object is a mind-object), how could the distinction of these (sight-objects and mind-objects) exist?
Khi đã như vậy, khi cảnh sắc là cảnh pháp, thì sự quy định của những cảnh sắc và cảnh pháp này làm sao có thể bằng cách nào?
Sabbaṃ ārammaṇaṃ etaṃ etaṃ sabbaṃ ārammaṇaṃ chabbidhaṃ chappakāraṃ bhagavatā samudīritaṃ.
All these objects have been declared to be of six kinds by the Blessed One.
Tất cả cảnh này cảnh này tất cả có sáu loại (chabbidhaṃ) đã được Đức Thế Tôn tuyên bố.
Taṃ parittattikādīnaṃ vasena bahuppakārehi mataṃ.
That is considered to be of many kinds based on classifications such as paritta (limited), etc.
Cảnh đó được xem là có nhiều loại theo cách phân loại như cảnh nhỏ v.v.
308-10. Iṭṭhādibhedā pañceva, rūpasaddādayo pana dvipañcannaṃ viññāṇānaṃ paṭipāṭiyā anukkamena gocarā honti.
308-10. The five, such as desirable rūpa and sound, etc., are in sequence the domains of the ten sense-consciousnesses.
308-10. Năm sắc, thinh v.v. có sự phân biệt như khả ái v.v. là đối tượng của mười thức song ngũ theo thứ tự (paṭipāṭiyā).
Rūpādipañcakaṃ sabbaṃ, manodhātuttayassa tu manodhātuttayassa pana sabbaṃ rūpādipañcakaṃ ārammaṇaṃ hoti, etesaṃ terasannaṃ pana cittānaṃ rūpakkhandhova gocaro ārammaṇaṃ hoti.
But all of the five rūpa, etc., are for the three mind-elements; for the three mind-elements, all of the five rūpa, etc., are objects. However, for these thirteen consciousnesses, the rūpa-aggregate is the domain.
Còn đối với ba ý giới, tất cả năm sắc v.v. là đối tượng, nhưng đối với mười ba tâm này, chỉ có sắc uẩn là đối tượng (gocaro).
Nārūpaṃ nāmaṃ ārammaṇaṃ na karonti.
They do not take nāma as an object.
Không lấy danh làm đối tượng.
Na ca paññattiṃ paññattiṃ ārammaṇaṃ na karonti.
And they do not take concepts (paññatti) as an object.
Cũng không lấy khái niệm làm đối tượng.
Nātītaṃ atītaṃ ārammaṇaṃ na karonti.
They do not take the past as an object.
Không lấy quá khứ làm đối tượng.
Na canāgataṃ anāgataṃ ārammaṇaṃ na karonti eva.
And they do not take the future as an object.
Cũng không lấy vị lai làm đối tượng.
Hi saccaṃ vattamāno gocaro etesaṃ dvipañcaviññāṇānaṃ, manodhātuttayassa cāti terasannaṃ cittānaṃ taṃ ārammaṇaṃ vattamānaṃ eva paccuppannaṃ eva.
Indeed, the present domain is for these ten sense-consciousnesses and the three mind-elements, for these thirteen consciousnesses, that object is only present, only immediate.
Vì (hi) đối tượng hiện tại là đối tượng của mười thức song ngũ và ba ý giới, tức là mười ba tâm này, đối tượng đó chính là hiện tại.
312-3. Mahāpākānamaṭṭhannaṃ aṭṭhannaṃ mahāvipākānaṃ pavattiyaṃ chasu dvāresu tadārammaṇakiccānaṃ rūpādichaparittāni gocarā.
312-3. For the eight great resultants, in their occurrence at the six doors, the six limited objects such as rūpa, etc., are the domains for the function of tadārammaṇa.
312-3. Trong sự vận hành của tám quả Đại thiện, sáu cảnh Dục giới như sắc v.v. là đối tượng của các việc tadālambaṇa (thủ đắc cảnh) ở sáu cửa.
Santīraṇattayassapi pavattiyaṃ pañcadvāre santīraṇattayakiccassa, chadvāresu tadālambaṇakiccassa ca rūpādichaparittāni gocarā.
Also, in the occurrence of the three investigating consciousnesses, the six limited objects such as rūpa, etc., are the domains for the function of investigating consciousness at the five doors, and for the function of tadālambaṇa at the six doors.
Trong sự vận hành của ba tâm thẩm tấn, sáu cảnh Dục giới như sắc v.v. là đối tượng của việc thẩm tấn ở năm cửa và việc tadālambaṇa ở sáu cửa.
Rūpādayo parittā cha, hasituppādagocarā hasituppādassa rūpādayo cha parittā gocarā honti.
The six limited rūpa, etc., are the domains of the smile-producing consciousness.
Sáu cảnh Dục giới như sắc v.v. là đối tượng của tâm sanh khởi nụ cười (hasituppāda).
Pañcadvāre paṭuppannā pañcasu dvāresu ye gocarā paccuppannā, manodvāre tikālikā ye gocarā tikālikā tīsu kālesu niyuttā.
Those objects which are present at the five doors; those objects which are of three times (past, present, future) at the mind-door.
Những đối tượng hiện tại ở năm cửa (pañcadvāre paṭuppannā), những đối tượng thuộc ba thời (tikālikā) ở ý môn, tức là những đối tượng có mặt ở ba thời.
314-5. Dutiyāruppacittañca, catutthāruppamānasaṃ kusalavipākakiriyāvasena chabbidhaṃ cittaṃ mahaggatagocaraṃ niyataṃ niyatārammaṇaṃ hoti, taṃ chabbidhaṃ cittaṃ mahaggatagocaraṃ pubbe attanā adhigataākāsānañcāyatanaākiñcaññāyatanakusalārammaṇaṃ, tesu dve dutiyacatutthāruppapākā ‘‘yassa yassa kusalajhānassa yaṃ yaṃ ārammaṇaṃ gahetvā brahmaloke paṭisandhi hotī’’ti vacanato sakasakakusalassa ārammaṇaṃ eva tesaṃ vipākānaṃ ārammaṇaṃ hoti.
314-5. The second immaterial consciousness, and the fourth immaterial consciousness—this six-fold consciousness, by way of wholesome, resultant, and functional, has a fixed elevated object. That six-fold consciousness has an elevated object, namely, the wholesome objects of the attainment of infinite space and the attainment of nothingness, which were previously attained by oneself. Among these, the two second and fourth immaterial resultants have the object of their respective wholesome jhāna as their object, as it is said, "Whatever wholesome jhāna takes whatever object, by that one attains rebirth in the Brahma-world."
314-5. Tâm Vô sắc giới thứ hai và tâm Vô sắc giới thứ tư (catutthāruppamānasaṃ) là sáu tâm nhất định (niyataṃ) có đối tượng siêu thế theo cách thiện, quả, duy tác. Sáu tâm đó có đối tượng siêu thế là cảnh không vô biên xứ và vô sở hữu xứ đã được tự mình chứng đắc trước đây. Trong số đó, hai quả Vô sắc giới thứ hai và thứ tư, theo lời dạy "tâm thiền thiện nào đã lấy đối tượng nào làm duyên để tái sanh trong cõi Phạm thiên", thì đối tượng của thiền thiện tương ứng chính là đối tượng của các quả đó.
Nibbānārammaṇattā hi, ekantena anaññato aṭṭhānāsavacittānaṃ appamāṇova nibbānaṃ eva gocaraṃ ārammaṇaṃ hoti.
Because its object is Nibbāna, absolutely nothing else; for the path-consciousnesses, Nibbāna alone is the measureless domain, the object.
Vì có Nibbāna làm đối tượng, nên tuyệt đối không có gì khác (anaññato), đối tượng của các tâm thanh tịnh (āsava) là vô lượng (appamāṇova) Nibbāna.
Hi kasmā kāraṇā?
Why?
Vì (hi) lý do gì?
Nibbānārammaṇattā, na aññato ārammaṇato.
Because Nibbāna is the object, and not from another object.
Vì có Nibbāna làm đối tượng, không phải đối tượng nào khác.
316-320. Cattāro ñāṇahīnā ca, kāmāvacarapuññato kāmāvacarakusalavasena cattāro ñāṇahīnā ca kriyato kiriyavasena cattāro ñāṇahīnā ca dvādasākusalāni ca te parittārammaṇā ceva mahaggatagocarā ca, te na vattabbā ca honti.
316-320. The four Kāma-sphere wholesome consciousnesses dissociated from knowledge, and the four functional consciousnesses dissociated from knowledge, and the twelve unwholesome consciousnesses—these have limited objects and also elevated objects, but they should not be described as such.
316-320. Bốn tâm không hợp trí và bốn tâm không hợp trí theo cách thiện Dục giới, và bốn tâm không hợp trí theo cách duy tác (kriyato), và mười hai tâm bất thiện, những tâm đó vừa có đối tượng Dục giới vừa có đối tượng siêu thế, chúng không thể nói là gì.
Paññattārammaṇattā.
Because their object is concepts (paññatti).
Vì có khái niệm làm đối tượng.
Cattāro ñāṇasaṃyuttā, puññato kusalavasena cattāro ñāṇasampayuttā, kriyato kiriyavasena cattāro ñāṇasampayuttā ca tathā abhiññādvayañca kiriyāvoṭṭhabbanampi ca ekādasannaṃ etesaṃ cittānaṃ gocaro parittamahaggataappamāṇavasena tividho hoti.
The four wholesome consciousnesses associated with knowledge, and the four functional consciousnesses associated with knowledge, as well as the two abhiññā (super-knowledges), and the functional determining consciousness (kiriyāvoṭṭhabbana)—for these eleven consciousnesses, the domain is of three kinds: limited, elevated, and measureless.
Bốn tâm hợp trí, theo thiện (puññato) bốn tâm hợp trí theo cách thiện, và bốn tâm hợp trí theo cách duy tác (kriyato), và hai tâm thắng trí, và tâm chuyển ý duy tác, đối tượng của mười một tâm này có ba loại (tividho) theo cách Dục giới, siêu thế, và vô lượng.
Ime ekādasa na vattabbāpi honti.
These eleven should also not be described as such.
Những mười một tâm này cũng không thể nói là gì.
Paññattārammaṇattā.
Because their object is concepts (paññatti).
Vì có khái niệm làm đối tượng.
Yāni vuttāvasesāni vuttato cittato sesāni yāni cittāni, tāni na vattabbārammaṇānīti vibhāvinā viññeyyāni.
Whatever cittas remain from those already mentioned, are to be understood by the discerning as not having non-designatable objects.
Những tâm còn lại đã được đề cập – những tâm còn lại ngoài những tâm đã nói – thì không phải là những tâm lấy đối tượng có thể diễn tả được. Điều này cần được người có trí tuệ hiểu rõ.
322-6. Viññāṇānaṃ dvipañcannaṃ dvinnaṃ pañcaviññāṇānaṃ, manodhātuttayassa ca terasannaṃ cittānaṃ gocarā rūpādayo pañca dhammā paccuppannāva, aṭṭha kāmamahāvipākā tadārammaṇakiccavasena atītānāgatapaccuppannagocarā, cutikiccavasena atītārammaṇā, paṭisandhibhavaṅgakiccavasena paccuppannātītārammaṇā.
322-6. The five phenomena such as rūpa, which are the objects of the two five-fold viññāṇas and the three manodhātus—these thirteen cittas—are only present. The eight great kāmāvacara vipākas, in the function of tadārammaṇa, have past, future, and present objects; in the function of cuti, they have past objects; in the functions of paṭisandhi and bhavaṅga, they have present and past objects.
322-6. Đối với mười loại thức – mười loại ngũ song thức – và ba ý giới, đối tượng của mười ba tâm này là năm pháp như sắc (rūpa) chỉ là hiện tại. Tám đại quả thiện dục giới, theo chức năng tadārammaṇa, lấy đối tượng quá khứ, vị lai và hiện tại; theo chức năng cuti, lấy đối tượng quá khứ; theo chức năng paṭisandhi và bhavanga, lấy đối tượng hiện tại và quá khứ.
Somanassasantīraṇaṃ santīraṇakiccavasena paccuppannārammaṇaṃ.
Somanassasahagata santīraṇa, in the function of santīraṇa, has a present object.
Tâm hoan hỷ thẩm tấn, theo chức năng santīraṇa, lấy đối tượng hiện tại.
Tadārammaṇakiccavasena paccuppannānāgatātītārammaṇaṃ.
In the function of tadārammaṇa, it has present, future, and past objects.
Theo chức năng tadārammaṇa, lấy đối tượng hiện tại, vị lai, quá khứ.
Sesasantīraṇadvayaṃ santīraṇakiccavasena paccuppannārammaṇaṃ, tadārammaṇakiccavasena paccuppannānāgatātītārammaṇaṃ, cutikiccavasena atītārammaṇaṃ, paṭisandhibhavaṅgakiccavasena paccuppannātītārammaṇaṃ.
The remaining two santīraṇas, in the function of santīraṇa, have present objects; in the function of tadārammaṇa, they have present, future, and past objects; in the function of cuti, they have past objects; in the functions of paṭisandhi and bhavaṅga, they have present and past objects.
Hai tâm thẩm tấn còn lại, theo chức năng santīraṇa, lấy đối tượng hiện tại; theo chức năng tadārammaṇa, lấy đối tượng hiện tại, vị lai, quá khứ; theo chức năng cuti, lấy đối tượng quá khứ; theo chức năng paṭisandhi và bhavanga, lấy đối tượng hiện tại và quá khứ.
Hasituppādacittaṃ javanakiccavasena paccuppannātītānāgatagocaraṃ.
The hasituppāda citta, in the function of javana, has present, past, and future objects.
Tâm sinh khởi nụ cười, theo chức năng javana, lấy đối tượng hiện tại, quá khứ, vị lai.
Iti ete dvādasa mānasā pana siyātītārammaṇā atītārammaṇā siyuṃ.
Thus, these twelve mānasas, may have past objects.
Như vậy, mười hai tâm này có thể lấy đối tượng quá khứ.
Paccuppannānāgatagocarā paccuppannārammaṇā anāgatārammaṇā siyuṃ.
Having present and future objects, they may have present objects and future objects.
Lấy đối tượng hiện tại và vị lai – có thể lấy đối tượng hiện tại và vị lai.
Kāme vīsati kusalākusalā kriyato kiriyavasena kāme nava mānasā, voṭṭhabbaṃ voṭṭhabbanakiccavasena paccuppannārammaṇaṃ, āvajjanakiccavasena tikālārammaṇaṃ.
The twenty kāmāvacara kusala and akusala cittas, and the nine kāmāvacara mānasas by way of kiriya; the voṭṭhabbana, in the function of voṭṭhabbana, has a present object; in the function of āvajjana, it has objects of all three times.
Hai mươi tâm thiện và bất thiện dục giới, theo nghiệp – theo chức năng kiriyā – chín tâm dục giới, tâm phân đoán (voṭṭhabba) theo chức năng phân đoán lấy đối tượng hiện tại; theo chức năng āvajjanā, lấy đối tượng ba thời.
Mahākiriyamānasā javanakiccavasena tikālārammaṇā, sante paññattikāle navattabbārammaṇā.
The great kiriya mānasas, in the function of javana, have objects of all three times; when there is a paññatti object, they are not of the avattabbārammaṇa type.
Các đại tâm duy tác, theo chức năng javana, lấy đối tượng ba thời; đối với các đối tượng khái niệm (paññatti), chúng không phải là đối tượng có thể diễn tả được.
Dve abhiññāmānasāpi abhiññākiccavasena atītādigocarā siyuṃ.
The two abhiññā mānasas may also have past and other objects by way of abhiññā function.
Hai tâm thắng trí cũng có thể lấy đối tượng quá khứ, v.v., theo chức năng thắng trí.
Ime mānasā paññattikālepi sante navattabbā bhavanti.
These mānasas, when there is a paññatti object, are not of the avattabbārammaṇa type.
Những tâm này cũng trở thành không thể diễn tả được đối với các đối tượng khái niệm.
Rūpārūpabhavesu mayā vuttato sesāni sabbāni cittāni atītārammaṇādinā atītārammaṇādivasena paṇḍitena na vattabbāni na kathitabbāni honti eva, paññattārammaṇāni eva hontīti attho.
All the remaining cittas in the rūpa and arūpa realms, from what has been stated by me, by way of past objects and so forth, are not to be spoken of by the wise as having past objects and so forth, meaning they only have paññatti objects.
Tất cả những tâm còn lại trong các cõi sắc và vô sắc, theo cách tôi đã nói, không nên được bậc hiền trí nói là lấy đối tượng quá khứ, v.v. Đúng vậy, chúng chỉ là những tâm lấy đối tượng khái niệm, đó là ý nghĩa.
331-4. Cittesu pana sabbesu yāni cittāni arahattaphalaṃ arahattamaggaṃ gocaraṃ kātuṃ sakkonti, tāni kati cittāni me vada tāni mayhaṃ tvaṃ kathehi.
331-4. Among all cittas, tell me how many cittas are capable of making Arahantship-fruition and Arahantship-path their object.
331-4. Trong tất cả các tâm, những tâm nào có thể lấy quả A-la-hán và đạo A-la-hán làm đối tượng, hãy nói cho con biết có bao nhiêu tâm như vậy – xin thầy hãy nói cho con biết.
Sabbesu pana cittesu, cha ca cittāni me suṇa, bho bhaddamukha, tvaṃ mayhaṃ vacanaṃ suṇohi, sabbesu pana cittesu cha cittāni arahattaphalaṃ arahattamaggaṃ gocaraṃ kātuṃ sakkonti.
Among all cittas, listen to me about the six cittas, O noble one, listen to my words, among all cittas, six cittas are capable of making Arahantship-fruition and Arahantship-path their object.
Nhưng trong tất cả các tâm, hãy nghe con nói về sáu tâm, này thiện hữu, hãy nghe lời con nói, trong tất cả các tâm, có sáu tâm có thể lấy quả A-la-hán và đạo A-la-hán làm đối tượng.
Cattāro ñāṇasaṃyuttā, kiriyā ca voṭṭhabbanampi ca kiriyābhiññāmano cāti cha ca cittāni gocaraṃ kātuṃ sakkonti.
The four conjoined with knowledge, the kiriya voṭṭhabbana, and the kiriya abhiññāmano—these six cittas are capable of making them their object.
Bốn tâm hợp trí, tâm duy tác và tâm phân đoán duy tác, và tâm thắng trí duy tác – sáu tâm này có thể lấy làm đối tượng.
Puññato puññavasena cattāro ñāṇasampayuttā, puññato puññavasena abhiññācittañca arahattaphalaṃ maggaṃ gocaraṃ kātuṃ na sakkonti.
The four conjoined with knowledge by way of merit, and the abhiññā citta by way of merit, are not capable of making Arahantship-fruition and path their object.
Theo thiện – bốn tâm hợp trí theo chức năng thiện, và tâm thắng trí theo thiện thì không thể lấy quả A-la-hán và đạo làm đối tượng.
335-8. Arahato khīṇāsavassa maggacittaṃ phalamānasaṃ vā puthujjanā vā sekkhā vā vijānituṃ na sakkonti.
335-8. The path-citta or fruition-citta of an Arahant (one whose taints are destroyed) cannot be known by ordinary people or by trainees.
335-8. Tâm đạo hay tâm quả của A-la-hán (khīṇāsava) thì phàm phu hay bậc hữu học không thể biết được.
Kasmā kāraṇā?
For what reason?
Vì lý do gì?
Puthujjano sotāpannassa mānasaṃ na jānāti, sotāpanno sakadāgāmissa mānasaṃ na jānāti, sakadāgāmī anāgāmissa mānasaṃ na jānāti, anāgāmī arahantassa mānasaṃ na jānāti.
An ordinary person does not know the mind of a Stream-enterer, a Stream-enterer does not know the mind of a Once-returner, a Once-returner does not know the mind of a Non-returner, a Non-returner does not know the mind of an Arahant.
Phàm phu không biết tâm của bậc Nhập Lưu, bậc Nhập Lưu không biết tâm của bậc Nhất Lai, bậc Nhất Lai không biết tâm của bậc Bất Hoàn, bậc Bất Hoàn không biết tâm của bậc A-la-hán.
Heṭṭhimo heṭṭhimo puggalo uparūpari ṭhitassa puggalassa mānasaṃ neva jānāti, uparūpari ṭhito puggalopi heṭṭhimassa heṭṭhimassa puggalassa mānasaṃ jānāti.
The lower and lower individual indeed does not know the mind of the higher and higher individual, but the higher and higher individual does know the mind of the lower and lower individual.
Người thấp hơn không bao giờ biết được tâm của người cao hơn, nhưng người cao hơn thì biết được tâm của người thấp hơn.
339-342. Yo dhammo yassa dhammassa ārammaṇaṃ hoti, taṃ ārammaṇaṃ ekaṃ ekaṃ uddharitvā ito paraṃ pavakkhāmi.
339-342. Whatever phenomenon is the object of whatever phenomenon, I shall now explain that object, one by one, extracting it.
339-342. Pháp nào là đối tượng của pháp nào, tôi sẽ nói rõ từng đối tượng đó từ đây trở đi.
Kusalārammaṇaṃ kāme kāme aṭṭhavidhaṃ kusalaṃ aṭṭhavidhassa kāmāvacara kusalassa ārammaṇaṃ hoti.
A kusala object in the kāma realm: The eight types of kāmāvacara kusala become the object of the eight types of kāmāvacara kusala.
Đối tượng thiện trong dục giới – tám loại thiện dục giới là đối tượng của tám loại thiện dục giới.
Pubbeva kataṃ aṭṭhavidhaṃ mahākusalaṃ pacchā somanassasahagatañāṇasampayuttacittadvayena vā somanassasahagatañāṇavippayuttacittadvayena vā upekkhāsahagatañāṇasampayuttadvayena vā upekkhāsahagatañāṇavippayuttadvayena vā anussaraṇakaālādīsu tassa aṭṭhavidhassa kusalassa javanakiccavasena ārammaṇaṃ hoti, vippaṭisārakālādīsu dvādasavidhassa akusalassa ārammaṇaṃ hoti, kusalassa abhiññāmānasassa ca kiriyassa abhiññāmānasassa ca ārammaṇaṃ hoti, ekādasavidhassa kāmāvacaravipākassa tadārammaṇavasena ārammaṇaṃ hoti.
The eight types of great kusala previously performed, later, at the time of recollection and so forth, become the object of these eight types of kusala by way of the javana function, through two cittas conjoined with knowledge and accompanied by joy, or two cittas dissociated from knowledge and accompanied by joy, or two cittas conjoined with knowledge and accompanied by equanimity, or two cittas dissociated from knowledge and accompanied by equanimity; at the time of remorse and so forth, they become the object of the twelve types of akusala; they become the object of the kusala abhiññā mānasas and the kiriya abhiññā mānasas; they become the object of the eleven types of kāmāvacara vipāka by way of tadārammaṇa.
Tám đại thiện đã làm trước đó, sau này, trong các thời điểm hồi tưởng, v.v., bởi hai tâm hợp trí hoan hỷ hoặc hai tâm ly trí hoan hỷ, hoặc hai tâm hợp trí xả thọ hoặc hai tâm ly trí xả thọ, trở thành đối tượng theo chức năng javana của tám loại thiện đó; trong các thời điểm hối hận, v.v., trở thành đối tượng của mười hai loại bất thiện; trở thành đối tượng của tâm thắng trí thiện và tâm thắng trí duy tác; trở thành đối tượng theo chức năng tadārammaṇa của mười một loại quả dục giới.
Tathā kāmakriyassāti javanakiccavasena hasanassa āvajjanakiccavasena voṭṭhabbanassa javanakiccavasena mahākiriyassa ārammaṇaṃ hoti, etesaṃ channaṃ rāsīnaṃ ārammaṇaṃ siyā bhaveyya.
Likewise for the kāmāvacara kiriya cittas: they become the object of the hasana citta by way of the javana function, of the voṭṭhabbana by way of the āvajjana function, and of the great kiriya cittas by way of the javana function; these six groups may have such an object.
Cũng vậy, đối với tâm duy tác dục giới – trở thành đối tượng của tâm sinh khởi nụ cười theo chức năng javana, của tâm phân đoán theo chức năng āvajjanā, của đại tâm duy tác theo chức năng javana. Đối tượng của sáu nhóm này có thể xảy ra.
Rūpāvacarapuññāni pañca tato charāsito kāmavipākaṃ vajjetvā pañcannaṃ rāsīnaṃ ārammaṇāni honti.
The five rūpāvacara puñña cittas from that (from the six groups) omitting the kāmāvacara vipāka, become the objects of the five groups.
Năm thiện sắc giới từ đó – loại trừ quả dục giới từ sáu nhóm – trở thành đối tượng của năm nhóm.
Tadā lobhamūlamohamūlavasena attanā paṭiladdhajhānānaṃ anussaraṇakāle tassa dasavidhassa akusalassa ārammaṇaṃ hoti, tihetukapaṭisandhino sattassa jhānato parihīnassa jhānaṃ paccavekkhato jhānārammaṇaṃ domanassayuttaṃ hoti, tadā tassa paṭighadvayassa ārammaṇaṃ hoti.
Then, at the time of recollecting the jhānas attained by oneself through the roots of greed and delusion, they become the object of those ten types of akusala; for a being whose paṭisandhi is three-rooted and who has fallen from jhāna, when reflecting on jhāna, the jhāna-object becomes associated with displeasure; then it becomes the object of those two types of paṭigha.
Khi đó, trong thời điểm hồi tưởng các thiền đã đạt được do tâm tham và tâm si, trở thành đối tượng của mười loại bất thiện đó. Đối với chúng sinh tái sinh với ba nhân thiện, khi thiền bị suy giảm, khi quán xét thiền, đối tượng thiền trở nên ưu sầu. Khi đó, trở thành đối tượng của hai tâm sân.
Kāmakriyassāti ekantaparittārammaṇāni kiriyāmanodhātuhasanāni vajjetvā āvajjanakiccavasena voṭṭhabbanassa, javanakiccavasena mahākiriyassa ca ārammaṇaṃ hoti.
For the kāmāvacara kiriya cittas: excluding the exclusively limited-object kiriya manodhātu and hasana cittas, they become the object of the voṭṭhabbana by way of the āvajjana function, and of the great kiriya cittas by way of the javana function.
Đối với tâm duy tác dục giới – loại trừ ý giới duy tác và tâm cười duy tác chỉ lấy đối tượng hữu hạn – trở thành đối tượng của tâm phân đoán theo chức năng āvajjanā, và của đại tâm duy tác theo chức năng javana.
343. Āruppakusalañcāpi, tebhūmakusalassa ca mahākusalassa ca abhiññākiccavasena pañcamarūpakusalassa ca dutiyacatutthaarūpakusalassa ca tebhūmakakriyassāpi voṭṭhabbanassa mahākiriyassa ca abhiññākiccavasena pañcamarūpakiriyassa ca dutiyacatutthāruppakiriyassa ca ārammaṇaṃ hoti, dutiyāruppakiriyassa ca paṭhamāruppakiriyāya ārammaṇena bhavitabbaṃ, catutthāruppakiriyassa ca tatiyāruppakiriyāya ārammaṇena bhavitabbaṃ, evañca sati kathaṃ paṭhamāruppakusalaṃ dutiyāruppakiriyassa ārammaṇaṃ hoti, tatiyāruppakusalañca catutthāruppakiriyassa ārammaṇaṃ hotīti ce vattabbaṃ, yadā puthujjanayogī vā sekkho vā yogī rūpasamāpattiṃ samāpajjitvā tato vuṭṭhahitvā ākāsānañcāyatanasaṅkhātaṃ paṭhamāruppasamāpattiṃ samāpajjitvā vītarāgo hutvā attanā adhigatā samāpattiyo gahetvā puthujjanasekkhakāle attanā anadhigataṃ dutiyaṃ arūpasamāpattiṃ samāpajji, tadā khīṇāsavakāle samāpajjitaṃ dutiyaṃ arūpakiriyaṃ paṭhamāruppakusalaṃ ārammaṇaṃ karoti, evaṃ paṭhamāruppakusalaṃ dutiyāruppakiriyassa ārammaṇaṃ hoti.
343. Even arupāvacara kusala, and of the kusala of the three planes, and of great kusala, and of the fifth rūpāvacara kusala by way of the function of higher knowledge (abhiññā), and of the second and fourth arūpāvacara kusala, and also of kriya of the three planes, and of determining consciousness (voṭṭhabbana), and of great kriya, and of the fifth rūpāvacara kriya by way of the function of higher knowledge (abhiññā), and of the second and fourth arūpāvacara kriya becomes the object. And for the second arūpāvacara kriya, the first arūpāvacara kriya should be the object. And for the fourth arūpāvacara kriya, the third arūpāvacara kriya should be the object. If it is asked, "How, then, does the first arūpāvacara kusala become the object of the second arūpāvacara kriya, and the third arūpāvacara kusala become the object of the fourth arūpāvacara kriya?" it should be said: When a worldling yogī or a trainee yogī, having attained the rūpa jhānas and risen from them, then attained the first arūpāvacara jhana, which is called the base of infinite space (ākāsānañcāyatana), and having become dispassionate, taking the attainments he had realized, attained the second arūpa jhana which he had not realized during the time of being a worldling or trainee, at that time, the first arūpāvacara kusala makes the second arūpāvacara kriya, which was attained during the time of being an Arahant, its object. Thus, the first arūpāvacara kusala becomes the object of the second arūpāvacara kriya.
343. Thiện vô sắc và đại thiện tam giới, và thiện sắc thứ năm theo chức năng thắng trí, và thiện vô sắc thứ hai và thứ tư; và cả duy tác tam giới của phân đoán (voṭṭhabbana), và đại duy tác, và duy tác sắc thứ năm theo chức năng thắng trí, và duy tác vô sắc thứ hai và thứ tư, đều là đối tượng. Duy tác vô sắc thứ hai phải có duy tác vô sắc thứ nhất làm đối tượng, và duy tác vô sắc thứ tư phải có duy tác vô sắc thứ ba làm đối tượng. Nếu vậy, làm thế nào thiện vô sắc thứ nhất lại là đối tượng của duy tác vô sắc thứ hai, và thiện vô sắc thứ ba lại là đối tượng của duy tác vô sắc thứ tư? Nếu hỏi vậy, thì phải nói rằng: Khi một hành giả phàm phu hoặc một bậc hữu học đã nhập các thiền sắc, rồi xuất khỏi đó, nhập thiền vô sắc thứ nhất gọi là Không Vô Biên Xứ, rồi trở thành vị ly tham, nắm giữ các thiền đã chứng đắc, và trong thời phàm phu hoặc hữu học, đã nhập thiền vô sắc thứ hai mà mình chưa từng chứng đắc; thì lúc đó, duy tác vô sắc thứ hai được nhập trong thời A-la-hán lấy thiện vô sắc thứ nhất làm đối tượng. Như vậy, thiện vô sắc thứ nhất là đối tượng của duy tác vô sắc thứ hai.
Yadā yogī rūpasamāpattiyo samāpajjitvā tato vuṭṭhahitvā paṭhamāruppakusalaṃ dutiyāruppakusalaṃ tatiyāruppakusalañca samāpajjitvā khīṇāsavo hutvā attanā adhigatā samāpattiyo gahetvā attanā anadhigataṃ catutthaṃ arūpasamāpattiṃ samāpajji, tadā catutthāruppakiriyā tatiyāruppakusalaṃ ārammaṇaṃ karoti, evaṃ catutthāruppakiriyassa tatiyāruppakusalaṃ ārammaṇaṃ hoti, pacchā khīṇāsavakāle samāpajjitā rūpārūpasamāpattiyo honti.
When a yogī, having attained the rūpa jhānas and risen from them, then attained the first arūpāvacara kusala, the second arūpāvacara kusala, and the third arūpāvacara kusala, and having become an Arahant, taking the attainments he had realized, attained the fourth arūpa jhana which he had not realized, at that time, the fourth arūpāvacara kriya makes the third arūpāvacara kusala its object. Thus, the third arūpāvacara kusala becomes the object of the fourth arūpāvacara kriya. Afterwards, the rūpa and arūpa attainments are those attained during the time of being an Arahant.
Khi một hành giả đã nhập các thiền sắc, rồi xuất khỏi đó, nhập thiện vô sắc thứ nhất, thiện vô sắc thứ hai và thiện vô sắc thứ ba, rồi trở thành A-la-hán, nắm giữ các thiền đã chứng đắc, và đã nhập thiền vô sắc thứ tư mà mình chưa từng chứng đắc; thì lúc đó, duy tác vô sắc thứ tư lấy thiện vô sắc thứ ba làm đối tượng. Như vậy, thiện vô sắc thứ ba là đối tượng của duy tác vô sắc thứ tư. Sau này, các thiền sắc và vô sắc được nhập trong thời A-la-hán.
Yathā hoti, tathā eva akusalassapi ārammaṇaṃ hoti.
Just as it happens, so also it is the object of akusala.
Cũng vậy, bất thiện cũng có đối tượng.
344-7. Arūpāvacarapākānanti jātiniddhāraṇaṃ, catutthadutiyānaṃ arūpapākānampi ārammaṇaṃ hoti, ‘‘catutthadutiyāna’’nti vattabbe tiyānaṃ-saddassa lopaṃ katvā ‘‘catutthadū’’ti vuttaṃ, tadā dvinnaṃ arūpapākānaṃ paṭhamāruppatatiyāruppajavanāni ārammaṇāni honti, ‘‘yassa kusalassa jhānassa yaṃ ārammaṇaṃ gahetvā brahmaloke paṭisandhi hotī’’ti vacanato sakasakakusalānaṃ ārammaṇabhūtāni ākāsānañcāyatanaākiñcaññāyatanāni tesaṃ dutiyacatutthāruppapākānaṃ ārammaṇāni honti, evaṃ arūpakusalaṃ imesaṃ aṭṭharāsīnaṃ ārammaṇapaccayo hoti.
344-7. Arūpāvacarapākānaṁ is a determination of class. It is also the object of the fourth and second arūpa vipāka. When it should have been said "of the fourth and second," by dropping the word "tiyānaṁ," "catutthadū" is said. Then, the first arūpāvacara and third arūpāvacara javanas become the objects of the two arūpa vipākas. According to the saying, "Whatever object of kusala jhāna is taken, rebirth occurs in the Brahma-world," the ākāsānañcāyatana and ākiñcaññāyatana, which are the objects of their respective kusala, become the objects of these second and fourth arūpāvacara vipākas. Thus, arūpāvacara kusala becomes the object condition for these eighteen aggregates.
344-7. Của các quả vô sắc là sự xác định chủng loại. Các quả vô sắc thứ tư và thứ hai cũng là đối tượng. Khi đáng nói là "của thứ tư và thứ hai" (catutthadutiyānaṃ), thì đã lược bỏ từ "tiyānaṃ" và nói là "catutthadū". Lúc đó, các tốc hành vô sắc thứ nhất và thứ ba là đối tượng của hai quả vô sắc. Theo câu nói "quả thiền thiện nào lấy đối tượng nào mà có tái tục ở cõi Phạm thiên", thì Không Vô Biên Xứ và Vô Sở Hữu Xứ, vốn là đối tượng của các thiện tương ứng, là đối tượng của các quả vô sắc thứ hai và thứ tư. Như vậy, thiện vô sắc là duyên đối tượng cho mười tám nhóm này.
Apariyāpannapuññampi catubbidhalokuttarakusalampi kāmāvacarato kāmāvacaravasena kusalassa ñāṇasampayuttamahākusalassa ca kriyassa voṭṭhabbanassa, ñāṇasampayuttato kiriyassa ca rūpato rūpāvacaravasena pañcamassa rūpakusalassa ca pañcamassa rūpakiriyassa cāti catunnaṃ rāsīnaṃ ārammaṇaṃ sadā hoti, ayamettha adhippāyo – sekkhānaṃ ñāṇasampayuttamahākusalassa, voṭṭhabbanassa, pañcamassa rūpakusalassa ca tividhaṃ lokuttarapuññaṃ ārammaṇaṃ hoti.
Apariyāpannapuññampi (also supramundane kusala of four kinds) kāmāvacarato (by way of the sense-sphere) kusalassa (of mahākusala associated with knowledge) and kriyassa (of voṭṭhabbana, and of mahākiriya associated with knowledge), and rūpato (by way of the fine-material sphere) of the fifth rūpāvacara kusala and of the fifth rūpāvacara kriya—it is always the object for these four aggregates. The meaning here is this: For the mahākusala associated with knowledge of trainees, for voṭṭhabbana, and for the fifth rūpāvacara kusala, the three kinds of supramundane merit become the object.
Phước không thuộc luân hồi (apariyāpannapuñña), tức là bốn loại thiện siêu thế, từ dục giới theo cách dục giới, luôn là đối tượng của thiện đại thiện hợp trí, và duy tác của phân đoán, và duy tác hợp trí; từ sắc giới theo cách sắc giới, của thiện sắc thứ năm, và duy tác sắc thứ năm, tức là của bốn nhóm. Ý nghĩa ở đây là: ba loại phước siêu thế là đối tượng của đại thiện hợp trí, phân đoán, và thiện sắc thứ năm của bậc hữu học.
Khīṇāsavassa voṭṭhabbanassa, ñāṇasampayuttamahākiriyassa, pañcamassa rūpakiriyassa ca arahattapuññaṃ ārammaṇaṃ hoti.
For an Arahant's voṭṭhabbana, for mahākiriya associated with knowledge, and for the fifth rūpāvacara kriya, the merit of Arahantship becomes the object.
Phước A-la-hán là đối tượng của phân đoán, đại duy tác hợp trí, và duy tác sắc thứ năm của bậc A-la-hán.
Yathā tathā eva sabbaṃ akusalaṃ kāmāvacarato kāmāvacaravasena kusalassa mahākusalassa, kriyassa hasanavoṭṭhabbanamahākiriyassa ca rūpāvacarato pana rūpāvacaravasena pañcamassa rūpakusalassa, pañcamassa rūpakiriyassa ca ārammaṇaṃ hoti, yathā tathā eva sabbassa akusalassa ca kāmāvacaravipākānaṃ tadārammaṇakiccavasena ekādasannañcāti channaṃ rāsīnaṃ ārammaṇaṃ bhagavatā īritaṃ.
Just as it is, so also all akusala is the object of kusalassa (mahākusala) and kriyassa (hasana, voṭṭhabbana, mahākiriya) kāmāvacarato (by way of the sense-sphere), and of the fifth rūpāvacara kusala and the fifth rūpāvacara kriya rūpāvacarato (by way of the fine-material sphere). Just as it is, so also the Blessed One has declared that all akusala and the eleven sense-sphere vipākas, by way of tadārammaṇa function, are the object of these six aggregates.
Cũng vậy, tất cả bất thiện từ dục giới theo cách dục giới, là đối tượng của thiện đại thiện, và duy tác của duy tác cười (hasana) và phân đoán đại duy tác; còn từ sắc giới theo cách sắc giới, là đối tượng của thiện sắc thứ năm, và duy tác sắc thứ năm. Cũng vậy, Đức Thế Tôn đã nói rằng tất cả bất thiện và các quả dục giới, tức là mười một quả theo chức năng tadārammaṇa, là đối tượng của sáu nhóm này.
348-352. Vipākārammaṇaṃ kāme sabbaṃ vipākārammaṇaṃ kāmāvacaratopi kāmāvacaravasenapi kusalassa mahākusalassa, kriyassa hasanavoṭṭhabbanamahākiriyassa ca rūpāvacarato ceva rūpāvacaravasena ca eva pañcamassa rūpakusalassa, pañcamassa rūpakiriyassa ca kāmāvacarapākānaṃ kāmāvacaravipākānaṃ ekādasannañca tatheva akusalassa ca channaṃ rāsīnaṃ ārammaṇaṃ hoti.
348-352. Vipākārammaṇaṁ (vipāka as object) kāme (in the sense-sphere)—all vipāka as object is kāmāvacaratopi (also by way of the sense-sphere) kusalassa (of mahākusala), kriyassa (of hasana, voṭṭhabbana, mahākiriya), and rūpāvacarato ceva (and also by way of the fine-material sphere) of the fifth rūpāvacara kusala, and of the fifth rūpāvacara kriya, and of the eleven kāmāvacarapākānaṁ (sense-sphere vipākas), and likewise of akusala—it is the object of these six aggregates.
348-352. Đối tượng là quả trong dục giới, tất cả đối tượng là quả từ dục giới theo cách dục giới, là đối tượng của thiện đại thiện, và duy tác của duy tác cười và phân đoán đại duy tác; và từ sắc giới theo cách sắc giới, của thiện sắc thứ năm, và duy tác sắc thứ năm; và của mười một quả dục giới, và cũng vậy của bất thiện, tức là của sáu nhóm.
Rūpe vipākārammaṇaṃ kāmāvacaratopi ca kāmāvacaravasenapi ca kusalassa mahākusalassa, kriyassa ca voṭṭhabbanamahākiriyassa ca rūpāvacarato ceva rūpāvacaravasena ca eva kusalassa ca apuññassa cāti pañcannaṃ rāsīnaṃ gocaro hoti, arūpāvacarapākesu ayaṃ nayo bhagavatā mato.
In the rūpa-sphere, vipāka as object is kāmāvacaratopi ca (also by way of the sense-sphere) kusalassa (of mahākusala), and kriyassa ca (of voṭṭhabbana, mahākiriya), and rūpāvacarato ceva (and also by way of the fine-material sphere) of kusala and of unwholesome (apuñña)—it is the range of these five aggregates. This method is approved by the Blessed One for arūpāvacara vipākas.
Đối tượng là quả trong sắc giới từ dục giới theo cách dục giới, và của thiện đại thiện, và của duy tác phân đoán đại duy tác; và từ sắc giới theo cách sắc giới, của thiện và bất thiện, tức là đối tượng của năm nhóm. Trong các quả vô sắc, nguyên tắc này được Đức Thế Tôn chấp nhận.
Vaṭṭe na pariyāpannā nappaviṭṭhāti apariyāpannā, tesaṃ puggalānaṃ pākāpi kāmato kāmāvacaravasena kusalassa ñāṇasampayuttamahākusalassa, kriyassa ca voṭṭhabbanañāṇasampayuttamahākiriyassa ca rūpatopi rūpāvacaravasenapi kusalassa pañcamassa rūpakusalassa, kriyassa ca pañcamassa rūpakiriyassa ca evaṃ ārammaṇaṃ hotīti.
That which is not included or entered into the cycle (vaṭṭa) is apariyāpannā (supramundane). The vipākas of these individuals are also kāmato (by way of the sense-sphere) kusalassa (of mahākusala associated with knowledge), and kriyassa ca (of voṭṭhabbana and mahākiriya associated with knowledge), and rūpatopi (also by way of the fine-material sphere) kusalassa (of the fifth rūpāvacara kusala), and kriyassa ca (of the fifth rūpāvacara kriya)—thus it becomes the object.
Không thuộc luân hồi, không đi vào luân hồi, tức là không thuộc luân hồi (apariyāpannā). Các quả của những người đó từ dục giới theo cách dục giới, là đối tượng của thiện đại thiện hợp trí, và duy tác phân đoán đại duy tác hợp trí; và từ sắc giới theo cách sắc giới, của thiện sắc thứ năm, và duy tác sắc thứ năm. Như vậy, nó là đối tượng.
Etthāyamadhippāyo apariyāpannapuññe vuttanayeneva veditabbo.
The meaning here should be understood in the same way as stated for supramundane merit (apariyāpannapuñña).
Ở đây, ý nghĩa này nên được hiểu theo cách đã nói về phước không thuộc luân hồi.
353-6. Kāme idaṃ sabbakiriyacittaṃ kāmāvacaratopi ca kāmāvacaravasenapi ca kusalassa mahākusalassa, kriyassa ca hasanavoṭṭhabbanamahākiriyassa ca rūpāvacarato ceva rūpāvacaravasena ca eva kusalassa pañcamassa rūpakusalassa, kriyassa ca pañcamassa rūpakiriyassa ca ekādasakāmāvacarapākassa ca tatheva akusalassa ca etesaṃ channaṃ rāsīnaṃ ārammaṇaṃ hoti.
353-6. In the sense-sphere, all this kriya consciousness is kāmāvacaratopi ca (also by way of the sense-sphere) kusalassa (of mahākusala), and kriyassa ca (of hasana, voṭṭhabbana, mahākiriya), and rūpāvacarato ceva (and also by way of the fine-material sphere) kusalassa (of the fifth rūpāvacara kusala), and kriyassa ca (of the fifth rūpāvacara kriya), and of the eleven sense-sphere vipākas, and likewise of akusala—it is the object of these six aggregates.
353-6. Trong dục giới, tất cả tâm duy tác này từ dục giới theo cách dục giới, là đối tượng của thiện đại thiện, và duy tác của duy tác cười và phân đoán đại duy tác; và từ sắc giới theo cách sắc giới, của thiện sắc thứ năm, và duy tác sắc thứ năm; và của mười một quả dục giới, và cũng vậy của bất thiện, tức là của sáu nhóm này.
Yaṃ kriyāmānasaṃ rūpe rūpāvacare yaṃ kiriyāmānasaṃ, kāmapākaṃ tato vinā tato rāsito kāmapākaṃ vinā vajjetvā pañcannaṃ pana rāsīnaṃ ārammaṇaṃ hoti.
Yaṃ kriyāmānasaṁ rūpe (Whatever kriya mental consciousness is in the fine-material sphere), kāmapākaṁ tato vinā (excluding sense-sphere vipāka from that aggregate), it is the object of the other five aggregates.
Tâm duy tác nào trong sắc giới, tâm duy tác nào trong sắc giới, trừ quả dục giới ra khỏi nhóm đó, thì là đối tượng của năm nhóm còn lại.
Kāmāvacarato kāmāvacaravasena kiriyassa voṭṭhabbanamahākiriyassa ārammaṇaṃ hoti, hasanaṃ ekantaparittārammaṇattā rūpakiriyaṃ ārammaṇaṃ na karoti.
By way of the sense-sphere, it is the object of the kriya of voṭṭhabbana and mahākiriya. Hasana (smiling consciousness) does not make a rūpa-kriya its object because it is exclusively an object of very limited scope.
Từ dục giới theo cách dục giới, nó là đối tượng của duy tác phân đoán đại duy tác. Duy tác cười không lấy duy tác sắc làm đối tượng vì nó luôn có đối tượng rất nhỏ.
Kriyācittaṃ panāruppe arūpakiriyācittaṃ pana tesaṃ pañcannaṃ eva ca rāsīnaṃ āruppakriyassāpi paṭhamāruppakiriyaṃ dutiyāruppakiriyassa ārammaṇaṃ hoti, tatiyāruppakiriyaṃ catutthāruppakiriyassa ārammaṇaṃ hoti.
Kriyācittaṁ panāruppe (Arūpāvacara kriya consciousness, however), is the object of those same five aggregates, and also for āruppakriyassāpi (of arūpāvacara kriya)—the first arūpāvacara kriya is the object of the second arūpāvacara kriya, and the third arūpāvacara kriya is the object of the fourth arūpāvacara kriya.
Còn tâm duy tác trong vô sắc giới, tâm duy tác vô sắc thì là đối tượng của năm nhóm đó, và của duy tác vô sắc thứ nhất, duy tác vô sắc thứ hai là đối tượng; duy tác vô sắc thứ ba, duy tác vô sắc thứ tư là đối tượng.
Iti channaṃ rāsīnaṃ gocaro hotiyeva.
Thus, it becomes the range of the six aggregates.
Như vậy, nó là đối tượng của sáu nhóm.
361-2. Nānappakārakaṃ sabbaṃ, paññattārammaṇaṃ pana tebhūmakassa puññassa mahākusalassa, suddhajhānassa pañcavidhassa rūpakusalassa, paṭhamāruppatatiyāruppakusalassa ca tatheva akusalassa ca rūpārūpavipākassa sabbassa rūpavipākassa, paṭhamāruppatatiyāruppavipākassa ca tebhūmakakriyassa ca hasanavoṭṭhabbanamahākiriyassa sabbassa rūpakiriyassa, paṭhamāruppatatiyāruppakiriyassa cāti navannaṃ pana rāsīnaṃ ārammaṇapaccayo hoti.
361-2. All various conventional concepts are object conditions for these nine aggregates: of wholesome thoughts of the three planes (Tebhūmaka), i.e., the great wholesome thoughts, the five types of pure jhāna-wholesome thoughts, the first and third immaterial wholesome thoughts, and likewise of unwholesome thoughts, of resultant thoughts of the material and immaterial realms, i.e., all resultant fine-material thoughts, the first and third immaterial resultant thoughts, and of functional thoughts of the three planes, i.e., the smiling thought, the investigating thought, the great functional thoughts, all fine-material functional thoughts, and the first and third immaterial functional thoughts.
361-2. Tất cả các loại khác nhau, đối tượng chế định là duyên cảnh cho chín nhóm: của thiện ba cõi (đại thiện, năm loại sắc thiện của thiền thuần túy, sơ vô sắc thiện và tam vô sắc thiện), cũng vậy và của bất thiện, của quả sắc và vô sắc (tất cả sắc quả, sơ vô sắc quả và tam vô sắc quả), và của hành ba cõi (tâm hành hỷ, thẩm tấn, đại hành, tất cả sắc hành, sơ vô sắc hành và tam vô sắc hành).
365-9. Pañcābhiññā vivajjetvā, rūpārūpā anāsavā ime sabbe cittuppādā dhammārammaṇagocarā honti.
365-9. Excluding the five Abhiññās, all these cittuppādas of the material and immaterial realms and the Anāsavas (supramundane) have Dhammārammaṇa as their object.
365-9. Ngoại trừ năm thắng trí, các tâm sắc giới, vô sắc giới và vô lậu này, tất cả các tâm sinh khởi này đều có đối tượng là pháp.
Paṭhamāruppakusalaṃ dutiyāruppacetaso kusalassa ārammaṇaṃ hoti, dutiyāruppacetaso vipākassa ca ārammaṇaṃ hoti, dutiyāruppacetaso kiriyassa ca ārammaṇaṃ hoti.
The first immaterial wholesome thought is the object of the second immaterial wholesome thought; it is also the object of the resultant thought of the second immaterial (realm); and it is also the object of the functional thought of the second immaterial (realm).
Sơ vô sắc thiện là đối tượng của nhị vô sắc tâm thiện, là đối tượng của nhị vô sắc tâm quả, và là đối tượng của nhị vô sắc tâm hành.
Dutiyāruppacetaso kiriyassa paṭhamāruppakusalārammaṇabhāve kāraṇaṃ heṭṭhā vuttameva.
The reason for the second immaterial functional thought having the first immaterial wholesome thought as its object has been stated below.
Lý do nhị vô sắc tâm hành có đối tượng là sơ vô sắc thiện đã được nói ở dưới.
Paṭhamāruppapākoyaṃ, dutiyāruppacetaso kusalassa ca dutiyāruppacetaso vipākassa ca dutiyāruppacetaso kiriyassa ca ārammaṇaṃ na hoti.
This first immaterial resultant thought is not the object of the second immaterial wholesome thought, nor is it the object of the resultant thought of the second immaterial (realm), nor is it the object of the functional thought of the second immaterial (realm).
Quả sơ vô sắc này không phải là đối tượng của nhị vô sắc tâm thiện, cũng không phải là đối tượng của nhị vô sắc tâm quả, và cũng không phải là đối tượng của nhị vô sắc tâm hành.
Hi kasmā?
Why is this?
Vì sao?
Tesaṃ dutiyāruppakusalavipākakiriyānaṃ paṭhamāruppakusalārammaṇattā.
Because those second immaterial wholesome, resultant, and functional thoughts have the first immaterial wholesome thought as their object.
Vì các tâm nhị vô sắc thiện, quả, hành đó có đối tượng là sơ vô sắc thiện.
Paṭhamaṃ tu kriyācittaṃ paṭhamaṃ kiriyācittaṃ pana dutiyāruppacetaso puññassa ārammaṇaṃ na hoti.
But the first functional thought is not the object of the second immaterial meritorious thought.
Tâm hành sơ lại không phải là đối tượng của nhị vô sắc tâm thiện.
Dutiyāruppacetaso vipākassa ārammaṇaṃ na hoti.
It is not the object of the resultant thought of the second immaterial (realm).
Không phải là đối tượng của nhị vô sắc tâm quả.
Rūpārūpabhavesu hi khīṇāsavā vipākacittāni cutivasena sakasakakusalānaṃ ārammaṇaṃ karonti.
For in the material and immaterial existences, the resultant thoughts of Arahants make their respective wholesome thoughts their object by way of decease.
Vì trong các cõi sắc giới và vô sắc giới, các tâm quả của bậc Vô lậu lấy các thiện của chính mình làm đối tượng theo cách tử tâm.
Paṭhamaṃ tu kriyācittaṃ pana dutiyāruppacetaso kiriyassa ārammaṇaṃ hoti.
But the first functional thought is the object of the second immaterial functional thought.
Tâm hành sơ lại là đối tượng của nhị vô sắc tâm hành.
Iti evaṃ iminā mayā vuttappakārena cittānaṃ ārammaṇuppatti vibhāvinā dhīrena ñeyyā.
Thus, in this manner, the arising of cittas' objects, as stated by me, should be understood by the discerning one.
Như vậy, sự sinh khởi của các đối tượng tâm phải được người trí hiểu rõ theo cách tôi đã nói.
370-3. Puthujjanassa sekkhassa, arūpārammaṇaṃ dvidhā dvippakāraṃ kusalaṃ kusalassa dutiyāruppakusalassa ārammaṇaṃ hoti, taṃ paṭhamāruppakusalaṃ dutiyāruppavipākassa ārammaṇaṃ siyā bhaveyya.
370-3. For the ordinary person and the trainee, the immaterial object is twofold; the twofold wholesome thought is the object of the second immaterial wholesome thought, and it (the first immaterial wholesome thought) may be the object of the resultant thought of the second immaterial (realm).
370-3. Đối với phàm phu và bậc Hữu học, vô sắc đối tượng có hai loại thiện là đối tượng của nhị vô sắc thiện, nó (sơ vô sắc thiện) có thể là đối tượng của nhị vô sắc quả.
Khīṇāsavassa bhikkhussa, paṭhamāruppamānasaṃ ārammaṇaṃ tidhā tippakāraṃ hoti.
For the Arahant monk, the thought of the first immaterial realm as an object is threefold.
Đối với Tỳ-kheo Vô lậu, sơ vô sắc tâm là đối tượng có ba loại.
Iti vacanaṃ mahesinā vuttaṃ.
Thus was it said by the Great Sage.
Như vậy là lời Đức Đại Hiền đã nói.
Kriyassāpi dutiyāruppakiriyassāpi paṭhamāruppakiriyā ārammaṇaṃ hoti.
Even for the functional thought, the first immaterial functional thought is the object of the second immaterial functional thought.
Cũng của hành, sơ vô sắc hành cũng là đối tượng của nhị vô sắc hành.
Kusalampi paṭhamāruppakusalampi dutiyāruppakiriyassa ca ārammaṇaṃ hoti.
Also the wholesome thought, even the first immaterial wholesome thought, is the object of the second immaterial functional thought.
Thiện (sơ vô sắc thiện) cũng là đối tượng của nhị vô sắc hành.
Kusalaṃ paṭhamāruppakusalaṃ dutiyāruppavipākassa ārammaṇaṃ hoti.
The first immaterial wholesome thought is wholesome as the object of the resultant thought of the second immaterial (realm).
Thiện (sơ vô sắc thiện) là đối tượng của nhị vô sắc quả.
Evaṃ iminā mayā vuttappakārena paṭhamāruppamānasaṃ ārammaṇaṃ tidhā hoti.
Thus, in this manner, as stated by me, the thought of the first immaterial realm as an object is threefold.
Như vậy, theo cách tôi đã nói, sơ vô sắc tâm là đối tượng có ba loại.
Tatiyāruppacittampi catutthāruppacetaso kusalassa ārammaṇaṃ hoti, catutthāruppacetaso vipākassa ca taṃ ārammaṇaṃ hoti.
The third immaterial thought is also the object of the fourth immaterial wholesome thought, and it is also the object of the resultant thought of the fourth immaterial (realm).
Tam vô sắc tâm cũng là đối tượng của tứ vô sắc tâm thiện, và nó cũng là đối tượng của tứ vô sắc tâm quả.
Evameva yathā paṭhamāruppamānasaṃ ārammaṇaṃ dvidhā hoti, evameva tathā tatiyāruppacittaṃ ārammaṇaṃ dvidhā hoti.
Just as the thought of the first immaterial realm as an object is twofold, even so the third immaterial thought as an object is twofold.
Cũng vậy, như sơ vô sắc tâm là đối tượng có hai loại, thì tam vô sắc tâm cũng là đối tượng có hai loại.
Yathā paṭhamāruppamānasaṃ ārammaṇaṃ tidhā hoti, evameva tathā tatiyāruppacittaṃ ārammaṇaṃ tidhā siyā.
Just as the thought of the first immaterial realm as an object is threefold, even so the third immaterial thought as an object may be threefold.
Như sơ vô sắc tâm là đối tượng có ba loại, cũng vậy, tam vô sắc tâm cũng có thể là đối tượng có ba loại.
378-9. Kusalaṃ kāmalokasmiṃ kāmalokamhi kusalaṃ pavatte, paṭisandhiyañca taṃtaṃpaccayamāgamma taṃtaṃpaccayaṃ paṭicca.
378-9. Wholesome kamma in the sense-sphere occurs in the sense-sphere, and likewise at rebirth, by relying on various conditions.
378-9. Thiện trong dục giới khi thiện diễn tiến trong dục giới, và trong tái tục, nương vào các duyên đó.
So so paccayo taṃtaṃpaccayo, ‘‘tatapaccayo’’ti vattabbe niggahītāgamavasena ‘‘taṃtaṃpaccayo’’ti vuttaṃ.
That particular condition is called taṃtaṃpaccayo, and taṃtaṃpaccayo is stated as tatapaccayo through the insertion of niggahīta.
Duyên đó là "taṃ taṃ paccayo", được nói là "taṃ taṃ paccayo" theo cách thêm niggahīta thay vì nói "tatapaccayo".
Vicchākammadhārayasamāsoyaṃ.
This is a vicchākammadhārayasamāsa.
Đây là một hợp chất Karmadhāraya phân tán.
Vividhaṃ phalaṃ dadāti.
It yields diverse results.
Nó mang lại nhiều loại quả.
Ekāya cetanāya ekā paṭisandhi bhagavatā pakāsitā.
One rebirth for one volition was expounded by the Blessed One.
Đức Thế Tôn đã công bố một tái tục do một tác ý.
Nānākammehi nānā paṭisandhiyo ca bhavanti.
And diverse rebirths occur from diverse kammas.
Và các tái tục khác nhau cũng sinh ra từ các nghiệp khác nhau.
382-3. Tihetukena kammena, paṭisandhi tihetukā hoti, duhetukāpi paṭisandhi hoteva, ahetukā paṭisandhi neva hoti, ukkaṭṭhatihetukakammena tihetukā paṭisandhi, omakatihetukakammena duhetukā paṭisandhi hotīti adhippāyo.
382-3. By tri-rooted kamma, tri-rooted rebirth-linking occurs. Even a di-rooted rebirth-linking can occur, but an unrooted rebirth-linking does not occur. The intention is that a tri-rooted rebirth-linking results from excellent tri-rooted kamma, and a di-rooted rebirth-linking results from inferior tri-rooted kamma.
382-3. Do nghiệp tam nhân (tihetukena kammena), tái tục tam nhân (paṭisandhi tihetukā) xảy ra, tái tục nhị nhân (duhetukā) cũng xảy ra, nhưng tái tục vô nhân (ahetukā) thì không xảy ra. Ý nghĩa là: do nghiệp tam nhân cao cấp thì tái tục tam nhân, do nghiệp tam nhân thấp kém thì tái tục nhị nhân xảy ra.
Duhetukena kammena duhetukā paṭisandhi, ahetukāpi paṭisandhi hoteva, tihetukā paṭisandhi neva hoti.
By di-rooted kamma, a di-rooted rebirth-linking occurs. Even an unrooted rebirth-linking can occur, but a tri-rooted rebirth-linking does not occur.
Do nghiệp nhị nhân, tái tục nhị nhân xảy ra, tái tục vô nhân cũng xảy ra, nhưng tái tục tam nhân thì không xảy ra.
Ukkaṭṭhaduhetukakammena duhetukā paṭisandhi, omakaduhetukakammena ahetukā paṭisandhi hotīti adhippāyo.
The intention is that a di-rooted rebirth-linking results from excellent di-rooted kamma, and an unrooted rebirth-linking results from inferior di-rooted kamma.
Ý nghĩa là: do nghiệp nhị nhân cao cấp thì tái tục nhị nhân, do nghiệp nhị nhân thấp kém thì tái tục vô nhân xảy ra.
386-92. Vedanāparivattanaṃ ārammaṇena hoteva, tadārammaṇacittampi javanena niyāmitaṃ, somanassayutte kusale javane javite tadārammaṇampi somanassayuttameva hotīti attho.
386-92. The alteration of feeling occurs through the object; the object-apprehending consciousness is also determined by the impulsion. The meaning is that when an impulsion accompanied by joy is impelled, the object-apprehending consciousness is also accompanied by joy.
386-92. Sự thay đổi thọ (vedanāparivattanaṃ) xảy ra do đối tượng (ārammaṇena), tâm tadārammaṇa (tadārammaṇacittampi) cũng được điều chỉnh bởi tâm tốc hành (javanena), khi tâm tốc hành thiện (kusale javane) hợp hỷ (somanassayutte) đã tốc hành, thì tâm tadārammaṇa cũng hợp hỷ. Đó là ý nghĩa.
Upekkhāyuttakusalepi eseva nayo.
The same method applies to wholesome consciousness accompanied by equanimity.
Đối với tâm thiện hợp xả (upekkhāyuttakusale) cũng theo cách này.
Kāmāvacaracittena kusalenādinā paṭhamena kusalena tulyena vipākacittena.
By the wholesome, etc. sensuous-sphere consciousness, by the first wholesome, by the resultant consciousness that is similar.
Với tâm dục giới (kāmāvacaracittena) thiện (kusalenādinā) đầu tiên (paṭhamena) thiện (kusalena), với tâm quả (vipākacittena) tương tự.
Tatiyāvisesanaṃ.
It is a third case specific modifier.
Đây là tính từ của cách thứ ba.
Yena sattena gahitā paṭisandhi ce yadi, iṭṭhe balavārammaṇe manāpe atimahantārammaṇe tassa sattassa cakkhussa cakkhupasādassa āpāthaṃ pākaṭabhāvaṃ āgate sati manodhātuyā tāya bhavaṅgasmiṃ āvaṭṭite bhavaṅgasote chindite sati cakkhuviññāṇakādīsu vīthicittesu jātesu paṭhamaṃ kusalaṃ kāmamānasaṃ javanaṃ hutvā jāyate.
If a being has grasped rebirth-linking, when an agreeable and strong object of mind becomes evident to that being's eye (eye-faculty), and the stream of existence (bhavaṅga) is cut off in the mind-element, and the process-consciousnesses such as eye-consciousness arise, then the first wholesome sensuous-sphere impulsion arises.
Nếu (ce) tái tục (paṭisandhi) của chúng sinh nào (yena sattena gahitā) đã được chấp thủ, khi đối tượng dễ chịu (manāpe) và rất mạnh mẽ (atimahantārammaṇe) hiện diện (āgate) trong tầm mắt (cakkhussa āpāthaṃ) của chúng sinh đó, khi tâm ý giới (manodhātuyā) đó đã chuyển hướng (āvaṭṭite) trong bhavaṅga (bhavaṅgasmiṃ), khi các tâm lộ (vīthicittesu) như nhãn thức (cakkhuviññāṇakādīsu) đã phát sinh, thì tâm tốc hành dục giới thiện đầu tiên (paṭhamaṃ kusalaṃ kāmamānasaṃ javanaṃ) phát sinh.
Sattakkhattuvārāni javitvāna paṭhame mahākusale gate tadeva taṃ eva iṭṭhaṃ ārammaṇaṃ katvā teneva paṭhamamahākusalena sadisaṃ tadārammaṇavipākacittaṃ.
After impelling seven times, when the first great wholesome consciousness has ceased, that very object-apprehending resultant consciousness, similar to that first great wholesome consciousness, takes that very agreeable object.
Sau khi đã tốc hành bảy lần, và tâm đại thiện (mahākusale) đầu tiên đã qua đi, thì tâm quả tadārammaṇa (tadārammaṇavipākacittaṃ) đó (tadeva), tức là tâm quả tương tự như tâm đại thiện đầu tiên đó, lấy đối tượng dễ chịu đó làm đối tượng.
Sandhiyā tulyato paṭisandhiyā tulyabhāvena mūlabhavaṅganti mūlabhavaṅgaṃ nāma bhagavatā pavuccate.
Due to its similarity to rebirth-linking, it is called root-bhavaṅga by the Blessed One.
Do sự tương đồng với tái tục (sandhiyā tulyato), tâm đó được Thế Tôn gọi là bhavaṅga gốc (mūlabhavaṅganti).
Tañca tadārammaṇacittaṃ santīraṇaṃ somanassayuttaṃ santīraṇaṃ dassanaṃ sampaṭicchanaṃ ettha etasmiṃ vīthicitte gaṇanūpagacittāni gaṇanaṃ upagatāni cittāni cattāri eva bhavanti.
And that object-apprehending consciousness, the santīraṇa accompanied by joy, the seeing, the receiving, here in this process-consciousness, the enumerated consciousnesses are only four.
Và tâm đó (tañca) là tâm quả tadārammaṇa, tâm thẩm sát (santīraṇaṃ) hợp hỷ (somanassayuttaṃ santīraṇaṃ dassanaṃ sampaṭicchanaṃ), ở đây (ettha) trong lộ tâm này, các tâm được tính (gaṇanūpagacittāni) chỉ có bốn.
399-403. Yadā yasmiṃ kāle tasmiṃ cakkhudvāre iṭṭhamajjhattārammaṇaṃ pana tathā āpāthaṃ āgacchati ca, tadā vuttanayena āvajjanadassanasampaṭicchanacittesu jātesu idha imasmiṃ majjhattārammaṇe ārammaṇavasena vedanā parivattati, tasmā upekkhāsahagataṃ santīraṇaṃ mano hoti.
399-403. When at the time, in that eye-door, a moderately agreeable object likewise comes into the range, then, after the advertising, seeing, and receiving consciousnesses have arisen in the manner described, here in this moderately agreeable object, feeling changes due to the object. Therefore, the santīraṇa accompanied by equanimity arises as mind.
399-403. Khi nào (yadā), trong nhãn môn đó, đối tượng trung tính dễ chịu (iṭṭhamajjhattārammaṇaṃ) cũng hiện diện theo cách đó, khi đó, khi các tâm hướng tâm, nhãn thức, và tiếp thọ đã phát sinh theo cách đã nói, ở đây (idha), trong đối tượng trung tính này, thọ (vedanā) thay đổi tùy theo đối tượng, do đó tâm thẩm sát hợp xả (upekkhāsahagataṃ santīraṇaṃ mano) phát sinh.
Upekkhāsahagatesu eva catūsupi javanesu javitesu tehi javanehi tulyāni cattāri vipākacittāni jāyare.
When all four impulsions accompanied by equanimity have been impelled, four resultant consciousnesses similar to these impulsions arise.
Khi cả bốn tâm tốc hành hợp xả (upekkhāsahagatesu eva catūsupi javanesu) đã tốc hành, bốn tâm quả (vipākacittāni) tương tự các tâm tốc hành đó (tehi) phát sinh.
Accantaṃ ekantena vedanāya upekkhāvedanāya purimehi somanassasahagatehi cittehi asamānattā cattāri cittāni nāmato piṭṭhibhavaṅgāni nāma honti, piṭṭhibhavaṅgāni somanassavipākānaṃ pacchābhāge bhavaṅgānīti attho.
Because of their absolute dissimilarity in feeling (equanimity-feeling) from the previous consciousnesses accompanied by joy, these four consciousnesses are called "back-bhavaṅgas" by name. The meaning is that back-bhavaṅgas are the bhavaṅgas that arise after the resultants accompanied by joy.
Hoàn toàn (accantaṃ) do sự không tương đồng với các tâm trước đó (purimehi) hợp hỷ (somanassasahagatehi), bốn tâm này có tên là bhavaṅga hậu (piṭṭhibhavaṅgāni) do thọ (vedanāya) xả (upekkhāvedanāya), ý nghĩa là các bhavaṅga ở phía sau các tâm quả hợp hỷ.
Imāni upekkhāsahagatāni pañca vipākāni purimehi sattahi vipākehi saddhiṃ dvādasa vipākāni bhavanti.
These five resultant consciousnesses accompanied by equanimity, together with the seven previous resultants, amount to twelve resultants.
Năm tâm quả hợp xả này (imāni), cùng với bảy (sattahi) tâm quả trước đó, thì có mười hai tâm quả.
Iti vacanaṃ dhīro viniddise.
The wise one should thus classify this statement.
Bậc trí tuệ (dhīro) nên giải thích lời này (iti).
404-6. Yathā cakkhudvāre dvādasa vipākāni honti, tathā evaṃ sotādīsu dvāresupi dvādasa pākāni honti.
404-6. Just as there are twelve resultants in the eye-door, so too are there twelve resultants in the other doors such as the ear, etc.
404-6. Như có mười hai tâm quả trong nhãn môn, cũng vậy, có mười hai tâm quả trong các môn như nhĩ môn, v.v.
Iti vacanaṃ dhīro niddise, ime mayā vuttā vipākā samasaṭṭhi bhavanti.
The wise one should thus classify this statement; these resultants I have mentioned amount to sixty.
Bậc trí tuệ (dhīro) nên giải thích lời này (iti), các tâm quả tôi đã nói này là sáu mươi tâm.
Evaṃ iminā mayā vuttappakārena ekāya cetanāya kamme āyūhite pavattite samasaṭṭhi vipākāni uppajjanti, imasmiṃ vacane saṃsayo natthi.
Thus, in this manner I have described, when kamma is produced by one volition, sixty resultants arise. There is no doubt in this statement.
Như vậy (evaṃ), theo cách đã nói bởi tôi, khi nghiệp được thực hiện (āyūhite) với một tâm sở tư, sáu mươi tâm quả phát sinh, không có nghi ngờ gì trong lời nói này.
Gahitāggahaṇenettha ettha etesu vipākesu gahitānaṃ vipākānaṃ aggahaṇena cakkhudvāre dvādasa pākā, sotaviññāṇakādīni cattāri cāti soḷasa pākāni honti.
Here, by the non-grasping of what has been grasped, among these resultants, by the non-grasping of the grasped resultants, there are twelve resultants in the eye-door, and four others such as ear-consciousness, thus sixteen resultants.
Ở đây (ettha), trong các tâm quả này, do sự không chấp thủ các tâm quả đã được chấp thủ (gahitāggahaṇenettha), có mười hai tâm quả trong nhãn môn, và bốn tâm quả như nhĩ thức, v.v., tức là có mười sáu tâm quả.
407-11. Ekena tihetukakusalena asaṅkhārikena kammena āyūhite yathā, evameva sasaṅkhāratihetukakusalenāpi asaṅkhārasasaṅkhāraupekkhāsahagatehipi kusalehi kamme āyūhite pavattite tesaṃ tiṇṇaṃ kusalānaṃ vipākehi tīhipi dinnāya paṭisandhiyā eseva nayo paṇḍitena jānitabbo.
407-11. Just as when kamma is produced by one unprompted tri-rooted wholesome consciousness, in the same way, when kamma is produced by a prompted tri-rooted wholesome consciousness, and by unprompted and prompted wholesome consciousnesses accompanied by equanimity, the wise one should understand the same method for the rebirth-linking given by the three resultants of these three wholesome consciousnesses.
407-11. Như khi nghiệp được thực hiện (āyūhite) bởi một nghiệp thiện tam nhân vô hành (ekena tihetukakusalena asaṅkhārikena kammena), cũng vậy (evameva), khi nghiệp được thực hiện (āyūhite) bởi nghiệp thiện tam nhân hữu hành (sasaṅkhāratihetukakusalenāpi) và các nghiệp thiện hợp xả vô hành và hữu hành (asaṅkhārasasaṅkhāraupekkhāsahagatehipi kusalehi kamme), thì bậc hiền trí nên biết rằng cách này cũng áp dụng cho tái tục được cho bởi ba tâm quả của ba (tesaṃ) tâm thiện đó.
Idha imasmiṃ upekkhāsahagatadvaye iṭṭhamajjhattagocarassa vasena vipākacittappavattiṃ paṭhamaṃ dassetvā dassetabbātha pacchā tu, iṭṭhasmiṃ gocare idha atha pacchā mayā vuttacittappavattito pacchākāle pana idha imasmiṃ iṭṭhagocare ekekasmiṃ pana dvādasa dvādasa pākā paṇḍitena dassetabbā.
Here, in this pair accompanied by equanimity, after first showing the arising of resultant consciousnesses based on an agreeable-moderate object, then afterwards, the wise one should show twelve resultants each here in this agreeable object after the arising of consciousnesses I have mentioned.
Ở đây (idha), trong cặp tâm hợp xả này, sau khi đã trình bày sự phát sinh của tâm quả theo đối tượng trung tính dễ chịu, sau đó (atha pacchā tu), sau sự phát sinh của tâm đã nói bởi tôi, ở đây (idha), trong mỗi đối tượng dễ chịu, bậc hiền trí nên trình bày mười hai mười hai tâm quả.
Gahitāggahaṇenettha ettha etesu vipākesu gahitānaṃ vipākānaṃ aggahaṇena soḷasa pākacittāni honti.
Here, by the non-grasping of what has been grasped, among these resultants, by the non-grasping of the grasped resultants, sixteen resultant consciousnesses occur.
Ở đây (ettha), trong các tâm quả này, do sự không chấp thủ các tâm quả đã được chấp thủ (gahitāggahaṇenettha), có mười sáu tâm quả.
Pubbe kāle mayā vuttanayeneva sabbaṃ vacanaṃ asesato asesabhāvena paṇḍitena ñeyyaṃ.
Previously, in the manner I have described, all statements should be known completely by the wise one.
Tất cả (sabbaṃ) lời nói trước đây (pubbe) theo cách tôi đã nói, nên được bậc hiền trí biết hoàn toàn (asesato).
412-4. Tihetukena kammena, paṭisandhi tihetukā bhavati, iti ayaṃ vāro ettāvatā ettakena vacanena mayā vutto.
"By three-rooted kamma, rebirth-linking is three-rooted"—this section has been stated by me with this much wording.
412-4. Do nghiệp có ba nhân, tái sanh có ba nhân xảy ra, như thế, lượt này đến đây ta đã nói với lời nói chừng đó.
Ekaṃ kammaṃ ekasmiṃ bhave ekaṃ paṭisandhiṃ janeti, tato paṭisandhito aparaṃ aññaṃ dutiyaṃ paṭisandhiṃ na janeti, pavattiyaṃ anekāni vipākāni sañjaneti.
One kamma generates one rebirth-linking in one existence. From that rebirth-linking, it does not generate another, a second rebirth-linking. In the course of existence, it produces numerous results (vipāka).
Một nghiệp trong một kiếp sanh ra một tái sanh, từ tái sanh đó khác không sanh ra tái sanh thứ hai khác, trong sự tiếp diễn sanh ra nhiều quả.
Hi saccaṃ ‘‘ekaṃ kamma’’ntiādikaṃ vacanaṃ.
Indeed, the statement "one kamma," and so on, is true.
Quả thật lời nói “một nghiệp” v.v... là đúng.
Ekasmā bījā ekato bījato ekaṃ aṅkuraṃ jāyati, assa bījassa bahūni phalāni hetuppavattito salilādihetuppattiyā honti.
From one seed, one sprout arises. For that seed, many fruits occur due to the arising of causes such as water, and so on.
Từ một hạt giống sanh ra một mầm, của hạt giống này nhiều quả do sự phát sanh của nhân như nước v.v... mà có.
415-21. Duhetukena kammena, paṭisandhi duhetukā hoti, iti vacanaṃ ayaṃ vāro anupubbena anupaṭipāṭiyā āgato.
"By two-rooted kamma, rebirth-linking is two-rooted"—this statement, this section, has come in due order.
415-21. Do nghiệp có hai nhân, tái sanh có hai nhân xảy ra, như thế lời nói này, lượt này đã đến theo thứ tự.
Idha imasmiṃ adhikāre duhetukena puññena somanassayuttena asaṅkhārikena cittena kamme āyūhite pana duhetukena somanassayuttakusalena tulyena pākena yena sattena gahitā paṭisandhi ce, iṭṭhe ārammaṇe tassa sattassa cakkhudvāre āpāthaṃ āgate somanassayutte ñāṇahīne kusalamānase tasmiṃ duhetuke sattakkhattuṃ javitvāna gate taṃ eva ārammaṇaṃ katvā tadanantaraṃ tassa javanassa anantaraṃ taṃsarikkhakaṃ tena javanena sadisaṃ ekantaṃ asaṅkhārikamānasaṃ jāyati.
Here, in this context, if rebirth-linking has been taken by a being by a two-rooted wholesome kamma, propelled by a mind associated with joy and unprompted, similar to a two-rooted wholesome kamma associated with joy, then when a desirable object comes into range at the eye-door of that being, after that two-rooted wholesome mental state, associated with joy and devoid of wisdom, has flashed seven times, making that very object its support, immediately thereafter, a similar, exclusively unprompted mental state arises.
Ở đây trong trường hợp này, khi nghiệp được tạo tác bởi tâm thiện có hai nhân, hợp hỷ, vô hành, thì nếu chúng sanh nào đã thọ tái sanh bởi quả tương đương với tâm thiện có hai nhân, hợp hỷ đó, khi cảnh khả ái hiện ra ở nhãn môn của chúng sanh ấy, thì sau khi tâm thiện vô trí, hợp hỷ đó đã vận hành bảy sát-na, ngay sau đó tức là ngay sau sát-na vận hành đó, một tâm vô hành tương tự như sát-na vận hành đó sanh khởi.
Tanti taṃ cittaṃ mūlabhavaṅganti mūlabhavaṅgaṃ nāma tadārammaṇamiccapi tadārammaṇaṃ nāma ubhayampi nāmaṃ tasseva nāmaṃ tassa cittassa eva nāmaṃ.
That mind is called "root bhavanga" and also "tadārammaṇa"—both names belong to that very mind.
Tâm đó tức là tâm đó, được gọi là tâm hữu phần gốc và cũng được gọi là tâm tùy duyên cảnh; cả hai tên này đều là tên của tâm đó.
Iti evaṃ iminā pakārena bhagavatā paridīpitaṃ.
Thus, it has been expounded by the Blessed One in this manner.
Như thế theo cách này đã được Đức Thế Tôn thuyết giảng.
Duhetuke sasaṅkhāre kusale javane javitepi ca taṃsamaṃ tena cittena sadisaṃ āgantukasaṅkhātaṃ tadārammaṇamānasaṃ hoti.
Even when a two-rooted prompted wholesome javana has flashed, a similar tadārammaṇa mental state, referred to as adventitious, occurs.
Ngay cả khi tâm vận hành thiện có hai nhân, hữu hành đã vận hành, thì tâm tùy duyên cảnh được gọi là khách cũng tương đương với tâm đó.
422-9. Tatheva ca tathā eva ca iṭṭhamajjhattagocare duhetūnaṃ dvinnaṃ upekkhāyuttānaṃ javanānaṃ anantaraṃ tādisāni tehi javanehi sadisāni dve tadārammaṇamānasāni jāyante, tesaṃ tadārammaṇamānasānaṃ ‘‘piṭṭhibhavaṅga’’nti nāmaṃ, ‘‘āgantukabhavaṅga’’nti ca nāmaṃ hoti.
And just as it is, similarly, after two javanas associated with equanimity, concerning desirable or neutral objects, two similar tadārammaṇa mental states arise. These tadārammaṇa mental states are called "back bhavanga" and also "adventitious bhavanga."
422-9. Cũng như thế và cũng như thế, sau hai sát-na vận hành hợp xả của hai nhân trong cảnh khả ái trung tính, thì hai tâm tùy duyên cảnh tương tự như hai sát-na vận hành đó sanh khởi, của chúng tức là của các tâm tùy duyên cảnh đó có tên là “tâm hữu phần hậu” và cũng có tên là “tâm hữu phần khách”.
Santīraṇadvayañceva dassanaṃ sampaṭicchanaṃ imāni dve bhavaṅgāni cāti aṭṭha vipākā cakkhudvāre honti.
The two santīraṇas, and the seeing and receiving—these two bhavangas—thus, eight vipāka occur at the eye-door.
Hai tâm thẩm tấn và hai tâm tiếp thọ, cùng với hai tâm hữu phần này, tổng cộng là tám quả sanh khởi ở nhãn môn.
Evaṃ iminā mayā vuttappakārena pañcasu dvāresupi ca aṭṭha aṭṭha vipāke katvā pavattiyaṃ cattālīsa vipākāni bhavanti.
Thus, in this manner as stated by me, reckoning eight vipāka in each of the five doors, there are forty vipāka in the course of existence.
Như vậy theo cách ta đã nói, ở năm môn cũng có tám tám quả, tổng cộng có bốn mươi quả trong sự tiếp diễn.
Gahitāggahaṇenettha, cakkhudvāre panaṭṭha ca ettha etesu vipākesu gahitānaṃ vipākānaṃ aggahaṇena cakkhudvāre aṭṭha ca vipākā sotaghānādinā vipākena saddhiṃ dvādasa eva vipākāni bhavanti.
Here, by the non-grasping of grasped vipāka among these, there are indeed eight vipāka at the eye-door, and together with those of the ear, nose, and so on, there are exactly twelve vipāka.
Ở đây, do sự không thọ nhận những gì đã thọ nhận, thì ở nhãn môn có tám, và ở đây trong những quả này, do sự không thọ nhận những quả đã thọ nhận, thì ở nhãn môn có tám quả và cùng với quả nhãn, nhĩ, tỷ môn v.v... thì có mười hai quả.
Ekāya cetanāyevaṃ evaṃ iminā mayā vuttappakārena ekāya cetanāya kamme āyūhite pavattite pana sati dvādaseva vipākāni bhavanti.
Thus, in this manner as stated by me, when kamma is propelled by a single volition, there are exactly twelve vipāka.
Do một tư tâm như vậy, theo cách ta đã nói, khi nghiệp được tạo tác bởi một tư tâm, thì có mười hai quả.
Iti vacanaṃ vijitakusalayuddhasaṅgāmena pakāsitaṃ desitaṃ.
This statement has been expounded by one who has conquered the battle of wholesome deeds.
Lời nói này đã được thuyết giảng bởi người đã chiến thắng trận chiến thiện xảo.
Duhetukattayenāpi, sesena sadisena tu mayā vuttato duhetuto sesena duhetukattayenāpi sadisena pākena ādinnasandhino gahitapaṭisandhikassa sattassa evaṃ nayo mato kathito niraṅgaṇena.
And by the other two-rooted kamma, similar to the two-rooted kamma I mentioned, this method is declared by the unblemished one for a being who has taken rebirth.
Và cũng tương tự với phần còn lại của ba nhân có hai nhân theo cách ta đã nói, đối với chúng sanh đã thọ tái sanh bởi quả tương tự với phần còn lại của ba nhân có hai nhân, thì cách này đã được nói bởi người thanh tịnh.
Duhetukena kammena duhetukā paṭisandhi hoti.
By two-rooted kamma, two-rooted rebirth-linking occurs.
Do nghiệp có hai nhân, tái sanh có hai nhân xảy ra.
Iti ayaṃ vāro ca ettāvatā ettakena vacanena mayā vutto.
This section has been stated by me with this much wording.
Như thế, lượt này đến đây ta đã nói với lời nói chừng đó.
430-8. Duhetukena kammena ahetukā paṭisandhi hoti, iti ayaṃ vāro anupubbena paṭipāṭiyā āgato.
"By two-rooted kamma, rebirth-linking is rootless"—this section has come in due order.
430-8. Do nghiệp có hai nhân tái sanh vô nhân xảy ra, như thế, lượt này đã đến theo thứ tự.
Tesu catūsupi duhetukesu kusalesu cittesu aññatareneva hetukena kamme āyūhite pavattite sati tasseva duhetukassa kusalajavanassa pākabhūtāya upekkhāsahagatāhetukāya manoviññāṇadhātuyā ādinnapaṭisandhino sattassa sā paṭisandhi kammasadisā nāma na vattabbā paṇḍitehi.
Among those four two-rooted wholesome minds, when kamma is propelled by any one of them, the rebirth-linking of a being who has taken rebirth by a rootless mind-consciousness-element accompanied by equanimity, which is the result of that very two-rooted wholesome javana, should not be called similar to the kamma by the wise.
Trong bốn tâm thiện có hai nhân đó, khi nghiệp được tạo tác bởi một trong số đó, thì tái sanh đó của chúng sanh đã thọ tái sanh bởi tâm ý thức giới vô nhân hợp xả, là quả của sát-na vận hành thiện có hai nhân đó, thì các bậc hiền trí không nên nói là tương tự với nghiệp.
Hi saccaṃ ‘‘paṭisandhi na vattabbā’’tiādikaṃ vacanaṃ.
Indeed, the statement "rebirth-linking should not be called similar," and so on, is true.
Quả thật lời nói “không nên nói là tái sanh” v.v... là đúng.
Kammaṃ duhetukaṃ hoti, paṭisandhi ahetukā hoti.
The kamma is two-rooted, but the rebirth-linking is rootless.
Nghiệp có hai nhân, tái sanh vô nhân.
Tassa dehino sattassa vuḍḍhimupetassa vuḍḍhiṃ upagatassa cakkhudvāre pana iṭṭhamajjhattagocare āpāthamāgate sati duhetukānaṃ catunnaṃ puññānaṃ yassa kassaci javanassa avasānamhi idaṃ ahetukaṃ mano tadārammaṇabhāvena jāyati.
When an agreeable or neutral object comes into range at the eye-door of that being, who has attained growth, this rootless mind arises as tadārammaṇa at the end of any of the four two-rooted wholesome javanas.
Khi chúng sanh đó đã trưởng thành và cảnh khả ái trung tính hiện ra ở nhãn môn, thì ở cuối sát-na vận hành của bất kỳ tâm thiện nào trong bốn tâm thiện có hai nhân, thì tâm vô nhân này sanh khởi với vai trò là tùy duyên cảnh.
Ettha etasmiṃ vacane saṃsayo sandeho natthi, taṃ ahetukacittaṃ mūlabhavaṅgañca tadārammaṇameva ca hoti.
There is no doubt in this statement; that rootless mind is both root bhavanga and tadārammaṇa.
Ở đây, trong lời nói này không có nghi ngờ, tâm vô nhân đó vừa là tâm hữu phần gốc vừa là tùy duyên cảnh.
Cakkhuviññāṇakādīsupi vīthicittesu jātesu upekkhāsahagataṃyeva santīraṇampi ca hoti.
Even when path-minds such as eye-consciousness have arisen, the santīraṇa is also accompanied by equanimity.
Khi các tâm lộ như nhãn thức v.v... đã sanh khởi, thì tâm thẩm tấn cũng chỉ là tâm hợp xả.
Tesu ekaṃ ṭhapetvāna, gahitāggahaṇenidha tesu dvīsu santīraṇatadārammaṇakiccesu vipākesu ekaṃ santīraṇakiccaṃ tadārammaṇakiccaṃ taṃ cittaṃ ṭhapetvā gahitānaṃ vipākānaṃ aggahaṇena idha iṭṭhamajjhattārammaṇe gaṇanūpagacittāni tīṇiyeva bhavanti.
Excluding one among these two vipāka of santīraṇa and tadārammaṇa functions—i.e., excluding one mind, either the santīraṇa function or the tadārammaṇa function—by the non-grasping of grasped vipāka here, in the case of agreeable or neutral objects, there are only three countable minds.
Trừ một trong số đó, do không thọ nhận những gì đã thọ nhận, ở đây trong hai quả là tâm thẩm tấn và tâm tùy duyên cảnh, trừ một tâm thẩm tấn hoặc tâm tùy duyên cảnh, do sự không thọ nhận những quả đã thọ nhận, thì ở đây trong cảnh khả ái trung tính, chỉ có ba tâm được tính.
442-8. Cakkhudvāre tu cattāri, gahitāggahaṇenidha gahitānaṃ vipākānaṃ aggahaṇena cakkhudvāre pana cattāri vipākāni idha imasmiṃ iṭṭhārammaṇe sotaghānādinā vipākena saddhiṃ ahetukaṃ aṭṭhakaṃ hoti eva.
But at the eye-door, by the non-grasping of grasped vipāka here, there are indeed four vipāka at the eye-door, and here, in this desirable object, together with the vipāka of the ear, nose, and so on, there is indeed a rootless octad.
442-8. Ở nhãn môn thì có bốn, do sự không thọ nhận những gì đã thọ nhận, ở đây do sự không thọ nhận những quả đã thọ nhận, thì ở nhãn môn có bốn quả, ở đây trong cảnh khả ái này, cùng với quả nhãn, nhĩ, tỷ môn v.v... thì có tám tâm vô nhân.
Ahetukapaṭisandhissa sattassa duhetukaṃ, tihetukaṃ vā tadārammaṇaṃ na bhave na bhaveyya, duhetupaṭisandhino sattassa tihetukaṃ tadārammaṇaṃ na bhave.
For a being with rootless rebirth-linking, two-rooted or three-rooted tadārammaṇa would not occur; for a being with two-rooted rebirth-linking, three-rooted tadārammaṇa would not occur.
Tâm tùy duyên cảnh có hai nhân hoặc ba nhân không xảy ra đối với chúng sanh có tái sanh vô nhân, tâm tùy duyên cảnh có ba nhân không xảy ra đối với chúng sanh có tái sanh hai nhân.
Jātā sugatiyaṃ yena, pākena paṭisandhi tu sugatiyaṃ yena pākena paṭisandhi jātā, tena vipākena tulyampi, hīnaṃ vā tesaṃ tadārammaṇaṃ bhaveyya.
Rebirth-linking having arisen in a good destination by which vipāka—that tadārammaṇa may be similar to that vipāka, or inferior.
Mà tái sanh đã sanh ở thiện thú do quả nào, thì tâm tùy duyên cảnh của chúng có thể tương đương hoặc thấp hơn quả đó.
Manussalokaṃ sandhāya, vuttañcāhetukaṭṭhakaṃ sugatiyaṃ ahetukaṭṭhakañca manussalokañca sandhāya paṭicca kāraṇaṃ katvā mayā vuttaṃ.
And the rootless octad has been stated by me with reference to the human realm and the good destinations.
Và tám tâm vô nhân đã được nói là liên quan đến cõi người đã được ta nói là liên quan đến cõi người và tám tâm vô nhân ở thiện thú, tức là dựa vào đó làm nguyên nhân.
Catūsupi apāyesu pana apeto ayo patiṭṭhā etehīti apāyo, tesu.
And among all four apāyas (woeful states)—apāya means "that from which well-being is absent," in those.
Trong cả bốn ác thú đó, tức là những nơi không có sự an lạc.
Pavatte ahetukaṃ aṭṭhakaṃ āpāyikehi labbhati.
In the course of existence, the rootless octad is obtained by those in woeful states.
Trong sự tiếp diễn, tám tâm vô nhân được nhận bởi chúng sanh ở ác thú.
Thero nerayikānaṃ tu, dhammaṃ deseti vassati thiro thirakāradhammo yasmiṃ atthīti thero, dutiyaaggasāvakabhūto iddhimā moggallānatthero nerayikānaṃ niraye jātānaṃ sattānaṃ dhammaṃ deseti vassati, ‘‘ucchaṅge maṃ nisīditvā’’tiādīsu viya devaṃ vassāpetīti attho.
But the Elder teaches the Dhamma to those in hell, and causes it to rain. The one in whom the quality of steadfastness (thirakāra-dhamma) exists is an elder (thero). This refers to the Venerable Moggallāna, the second chief disciple, who was endowed with psychic power. He teaches the Dhamma to nerayikānaṃ (beings born in hell) and causes it to rain (vassati), meaning he causes rain to fall, similar to "having seated me on the lap" and so on, just as one causes rain for devas.
Trưởng lão thuyết pháp và ban bố cho các chúng sanh địa ngục. Trưởng lão (Thero) là người có pháp kiên cố, vững chắc; đó là Trưởng lão Moggallāna, đệ tử thượng thủ thứ hai, có thần thông. Cho các chúng sanh địa ngục (nerayikānaṃ), tức là các chúng sanh sinh trong địa ngục, ngài thuyết pháp và ban bố (vassati), nghĩa là làm cho mưa pháp tuôn xuống, giống như trong các câu "đặt ta lên lòng" và những câu tương tự, khiến trời mưa.
Gandhaṃ vāyuñca māpeti yadā, tadā pana tesaṃ nerayikānaṃ sattānaṃ tehi nerayikasattehi theraṃ disvā, dhammañca sutvā, gandhañca ghāyitvā jalaṃ udakañca pivataṃ pivantānaṃ muduṃ vāyuñca tehi phusataṃ phusantānaṃ tesaṃ nerayikasattānaṃ cakkhuviññāṇakādīni pañcapi puññajāni eva kusalavipākāni eva santīraṇadvayaṃ puññajaṃ eva kusalavipākaṃ eva puññajā eva ekā manodhātu iti aṭṭhakaṃ hoti.
When he creates scent and wind, then for those hell-beings who, having seen the Elder, heard the Dhamma, smelled the scent, drunk water (jalaṃ), and touched the soft wind (vāyuñca phusataṃ), their five consciousnesses, such as eye-consciousness, are only results of wholesome kamma (puññajāni eva). The two investigating consciousnesses are only results of wholesome kamma (puññajaṃ eva), and one mind-element is also a result of wholesome kamma. Thus, there are eight.
Khi ngài tạo ra hương và gió, lúc đó, đối với các chúng sanh địa ngục ấy, sau khi các chúng sanh địa ngục ấy thấy Trưởng lão, nghe pháp, ngửi hương, uống (pivataṃ) nước và chạm (phusataṃ) vào làn gió êm dịu, năm loại thức tri giác như nhãn thức và các loại khác của các chúng sanh địa ngục ấy chỉ là do phước (puññajāni eva), tức là chỉ là quả dị thục thiện; hai loại tiếp thâu (santīraṇa) chỉ là do phước (puññajaṃ eva), tức là chỉ là quả dị thục thiện; một ý giới (manodhātu) chỉ là do phước (puññajā eva), như vậy là có tám.
449-50. Ayaṃ tāva kathā ‘‘cakkhuviññāṇakādīni puññajānevā’’tiādikā ayaṃ kathā iṭṭhaiṭṭhamajjhattagocare kāmāvacare puññānaṃ javanānaṃ vasena mayā vuttā.
449-50. This explanation beginning with "the eye-consciousness and so on are only results of wholesome kamma" — this explanation was stated by me concerning the wholesome javana processes in the sense-sphere, with desirable, undesirable, and neutral objects.
449-50. Lời nói này – lời nói "nhãn thức và các loại khác chỉ là do phước" và những câu tương tự – lời nói này đã được tôi nói theo cách các tâm tốc hành thiện dục giới đối với cảnh khả ái, bất khả ái, và trung tính.
Tadārammaṇacetaso tadārammaṇacittassa yaṃ niyamattaṃ ‘‘tadārammaṇamānasaṃ javanena niyāmita’’ntiādivacanena mayā vuttaṃ, taṃ niyamattaṃ kusalaṃ sandhāya vuttaṃ.
Its regularity, the regularity of the relishing consciousness (tadārammaṇacetaso), which was stated by me in the saying "the relishing consciousness is regulated by the javana," that regularity was said in reference to wholesome kamma.
Sự quy định của tâm tiếp thâu cảnh ấy (tadārammaṇacetaso), tức là sự quy định của tâm tiếp thâu cảnh ấy mà tôi đã nói bằng lời "tâm tiếp thâu cảnh ấy được quy định bởi tâm tốc hành" và những câu tương tự, sự quy định ấy (taṃ) được nói liên quan đến tâm thiện.
Somanassayutte kāmāvacarakusale javite tadārammaṇampi somanassayuttameva hoti, upekkhāyutte kāmāvacarakusale javite tadārammaṇampi upekkhāyuttameva hoti, netaṃ akusale upekkhāyutte vicikicchādike akusale javane pana javite somanassayuttampi tadārammaṇaṃ hotīti adhippāyo.
When a sense-sphere wholesome javana accompanied by joy occurs, the relishing consciousness is also accompanied by joy. When a sense-sphere wholesome javana accompanied by equanimity occurs, the relishing consciousness is also accompanied by equanimity. This is not the case for unwholesome kamma. But when an unwholesome javana accompanied by equanimity, such as doubt, occurs, the relishing consciousness can also be accompanied by joy—this is the intention.
Khi tâm tốc hành thiện dục giới hợp hỷ được tác động, tâm tiếp thâu cảnh ấy cũng hợp hỷ; khi tâm tốc hành thiện dục giới hợp xả được tác động, tâm tiếp thâu cảnh ấy cũng hợp xả. Điều này không xảy ra đối với tâm bất thiện. Tuy nhiên, khi tâm tốc hành bất thiện hợp xả, như tâm hoài nghi (vicikicchā) và các loại khác, được tác động, tâm tiếp thâu cảnh ấy cũng hợp hỷ. Đó là ý nghĩa.
Itipi vacanaṃ ācariyena dīpitaṃ.
This phrase was also clarified by the teacher.
Cũng vậy (itipi), lời nói này được vị đạo sư chỉ ra.
451-7. Idha imasmiṃ adhippāye akusalacittesu somanassayuttesu catūsupi iṭṭhe ārammaṇe tesu cittesu javitesu somanassayuttā ahetumanoviññāṇadhātu tadanantaraṃ tesaṃ akusalajavanānaṃ anantaraṃ tadārammaṇabhāvena jāyati.
451-7. Here, in this meaning, when the four unwholesome cittas accompanied by joy are engaged with a desirable object, and those cittas (javanas) occur, an ahetuka mind-consciousness-element accompanied by joy arises immediately after them, as a relishing consciousness following those unwholesome javanas.
451-7. Ở đây (idha), trong ý nghĩa này, khi bốn tâm bất thiện hợp hỷ được tác động đối với cảnh khả ái, tâm ấy (tesu), tức là ý thức giới vô nhân hợp hỷ, ngay sau đó (tadanantaraṃ), tức là ngay sau các tâm tốc hành bất thiện ấy, sinh khởi như tâm tiếp thâu cảnh ấy.
Upekkhāyuttesu chasu akusalacittesu iṭṭhamajjhatte gocare javitesu puññajā upekkhāsahagatā ahetumanoviññāṇadhātu eva tadanantaraṃ vā tesaṃ upekkhāsahagatānaṃ channaṃ akusalajavanānaṃ anantaraṃ tadārammaṇabhāvena jāyati.
When the six unwholesome cittas accompanied by equanimity are engaged with desirable or neutral objects, and occur, then an ahetuka mind-consciousness-element accompanied by equanimity, which is a result of wholesome kamma (puññajā), arises immediately after those six unwholesome javanas accompanied by equanimity, as a relishing consciousness.
Khi sáu tâm bất thiện hợp xả được tác động đối với cảnh khả ái trung tính, ý thức giới vô nhân hợp xả do phước ngay sau đó (tadanantaraṃ), tức là ngay sau sáu tâm tốc hành bất thiện hợp xả ấy, sinh khởi như tâm tiếp thâu cảnh ấy.
Iṭṭhārammaṇayogasmiṃ buddharūpādiiṭṭhārammaṇayogasmiṃ kaṅkhato ‘‘buddho nu kho, no buddho’’ti kaṅkhantassa sattassa uddhatassa vā sattassa tadārammaṇamānasaṃ somanassayuttaṃ ahetukaṃ vipākaṃ hoti piṭṭhibhavaṅgaṃ.
In the case of a desirable object such as a Buddha image, for a being doubting "Is this a Buddha, or not a Buddha?" or for an agitated being, the relishing consciousness is an ahetuka vipāka accompanied by joy, which becomes the subsequent bhavanga.
Trong sự kết hợp với cảnh khả ái (iṭṭhārammaṇayogasmiṃ), tức là trong sự kết hợp với cảnh khả ái như hình tượng Đức Phật, đối với chúng sanh hoài nghi (kaṅkhato), tức là hoài nghi "Phật hay không phải Phật?", hoặc đối với chúng sanh phóng dật (uddhatassa), tâm tiếp thâu cảnh ấy là quả dị thục vô nhân hợp hỷ, là tâm hữu phần (bhavaṅga) phía sau.
Somanassayute citte, javane javite pana somanassayuttā eva pañca tadārammaṇamānasā paṇḍitena gavesitabbā.
When a citta accompanied by joy, a javana, has occurred, five relishing consciousnesses accompanied by joy should be investigated by the wise.
Khi tâm tốc hành hợp hỷ được tác động, năm tâm tiếp thâu cảnh ấy hợp hỷ cần được người trí tìm hiểu.
Upekkhāsahagate citte javane pana javite sati upekkhāsahagatā cha ca tadārammaṇamānasā paṇḍitena gavesitabbā.
When a citta accompanied by equanimity, a javana, has occurred, six relishing consciousnesses accompanied by equanimity should be investigated by the wise.
Khi tâm tốc hành hợp xả được tác động, sáu tâm tiếp thâu cảnh ấy hợp xả cần được người trí tìm hiểu.
458-63. Tihetusomanassena, ādinnapaṭisandhino sattassa jhānato parihīnassa vippaṭisārino taṃ jhānaṃ paccavekkhato paccavekkhantassa domanassayuttaṃ cittaṃ hoti.
458-63. For a being who received rebirth with three roots (tihetu), accompanied by joy, but has fallen from jhāna and feels remorse, when reviewing that jhāna, a citta accompanied by displeasure arises.
458-63. Đối với chúng sanh đã tái tục với ba nhân (tihetusomanassena, ādinnapaṭisandhino), tức là đối với chúng sanh đã tái tục với ba nhân, bị suy giảm thiền, hối hận, khi quán xét (paccavekkhato) thiền ấy, tâm ưu sầu (domanassa) sinh khởi.
Tassa domanassassa anantaraṃ kiṃ mānasaṃ jāyate, tvaṃ domanassayuttajavanassa anantaramānasaṃ brūhi kathehi.
After that displeasure, what kind of mind arises? You tell what mind follows an unwholesome javana accompanied by displeasure.
Sau đó (tassa), tức là sau tâm ưu sầu ấy, tâm nào sinh khởi? Ngươi hãy nói (brūhi) tâm ngay sau tâm tốc hành ưu sầu.
Paṭṭhāne paṭisiddhā hi domanassassānantaraṃ somanassassa uppatti paṭṭhāne paṭisiddhā paṭṭhānappakaraṇe bhagavatā nivāritā, assa somanassassa vā anantaraṃ domanassassa uppatti paṭṭhāne paṭṭhānappakaraṇe paṭisiddhā bhagavatā nivāritā.
Indeed, in the Paṭṭhāna, the arising of joy after displeasure is prohibited (paṭisiddhā hi) by the Blessed One in the Paṭṭhāna treatise. And also, the arising of displeasure after joy is prohibited by the Blessed One in the Paṭṭhāna treatise.
Sự sinh khởi của tâm hỷ sau tâm ưu sầu đã bị bác bỏ trong Paṭṭhāna (Paṭṭhāne paṭisiddhā hi), tức là đã bị Đức Phật bác bỏ trong Paṭṭhāna (Pháp Tụ). Hoặc (assa) sự sinh khởi của tâm ưu sầu sau tâm hỷ cũng đã bị Đức Phật bác bỏ trong Paṭṭhāna (Pháp Tụ).
Mahaggataṃ panārabbha mahaggataṃ paṭicca javane javitepi ca tadārammaṇamānasaṃ tattheva tasmiṃ paṭṭhāne eva paṭisiddhaṃ bhagavatā nivāritaṃ.
However, with reference to the developed consciousness, even when a javana has occurred, the relishing consciousness there in that same Paṭṭhāna is prohibited by the Blessed One.
Tuy nhiên, khi dựa vào cảnh siêu thế (mahaggataṃ panārabbha), tức là khi dựa vào cảnh siêu thế, ngay cả khi tâm tốc hành được tác động, tâm tiếp thâu cảnh ấy cũng đã bị bác bỏ (paṭisiddhaṃ) bởi Đức Phật ngay trong đó (tattheva), tức là trong Paṭṭhāna ấy.
Tasmā kāraṇā bhavaṅgapāto vā tadārammaṇameva vā na hoti.
Therefore, for that reason, there is neither a fall into bhavanga nor a relishing consciousness.
Vì lý do đó (tasmā), không có sự rơi vào hữu phần (bhavaṅgapāto) hoặc không có tâm tiếp thâu cảnh ấy.
Kiṃ nu kātabbaṃ tesaṃ bhavaṅgatadārammaṇānaṃ abhāve kāraṇaṃ yaṃ kātabbaṃ, amhehi taṃ kāraṇaṃ kiṃ nu pucchāma, taṃ tadatthaṃ ābhidhammikabhāvena ābhidhammika taṃ kāraṇaṃ vada vadāhi.
What should be done? The reason for the absence of these bhavanga and relishing consciousnesses, what should we ask about that reason? Abhidhammika, state that reason according to the Abhidhamma.
Nên làm gì (kiṃ nu kātabbaṃ)? Vì không có hữu phần và tâm tiếp thâu cảnh ấy, điều cần làm là gì? Chúng tôi hỏi điều cần làm ấy. Hỡi bậc A-tì-đàm, hãy nói (vada) điều cần làm ấy theo cách A-tì-đàm.
Upekkhāsahagatāhetumanoviññāṇadhātu puññāpuññavipākā tadārammaṇikā siyā bhaveyya.
An ahetuka mind-consciousness-element accompanied by equanimity, which is a result of wholesome or unwholesome kamma, might be a relishing consciousness.
Ý thức giới vô nhân hợp xả, quả dị thục thiện và bất thiện, có thể (siyā) là tâm tiếp thâu cảnh ấy.
464-7. Imassa tadārammaṇassa āvajjanaṃ kiṃ natthi?
464-7. Of this relishing consciousness, is there no advertence?
464-7. Sự hướng tâm (āvajjana) của tâm tiếp thâu cảnh ấy có phải là không có (kiṃ natthi)?
Taṃ tadārammaṇamānasaṃ kathaṃ kena pakārena jāyate?
How (kathaṃ) does that relishing consciousness arise?
Tâm tiếp thâu cảnh ấy (taṃ) sinh khởi bằng cách nào (kathaṃ)?
Bhavaṅgaāvajjanānaṃ cittānaṃ kiṃ āvajjanamattaṃ?
For the cittas of bhavanga and advertence, is there only advertence?
Sự hướng tâm (āvajjanamattaṃ) của các tâm hữu phần và hướng tâm (bhavaṅgaāvajjanānaṃ) là gì?
Maggassa anantarassa ca phalassāpi kiṃ āvajjanaṃ natthi?
Is there no advertence for the path and the subsequent fruit?
Sự hướng tâm của Đạo và quả ngay sau đó cũng không có phải không?
Nirodhā ca nirodhato vuṭṭhahantassa bhikkhuno phalacittassa vāti mayā sutaṃ, evaṃ iminā mayā vuttappakārena āvajjanaṃ natthi.
And from cessation, for a bhikkhu emerging from cessation, and for the fruit-citta—so I have heard. Thus, in the way I have stated, there is no advertence.
Và (ca) tôi đã nghe rằng đối với tâm quả của vị tỳ khưu xuất khỏi diệt tận định (nirodhā), tức là từ sự diệt tận, như vậy (evaṃ), theo cách tôi đã nói, sự hướng tâm không có.
Vinā āvajjanenāpi, hotu jāyatu mānasaṃ cittaṃ āvajjanena vinā āvajjanaṃ vajjetvā hotu jāyatu, kimassārammaṇaṃ assa tadārammaṇamānasassa kiṃ ārammaṇaṃ, paṇḍita, tvaṃ ārammaṇaṃ yadi jānāsi, taṃ ārammaṇaṃ brūhi mayhaṃ kathehi.
Let the mind arise even without advertence. Let the citta arise, avoiding advertence. What is its object? Wise one, what is the object of this relishing consciousness? If you know the object, tell it to me.
Hãy để tâm sinh khởi mà không cần hướng tâm (vinā āvajjanenāpi, hotu jāyatu mānasaṃ). Cảnh của tâm ấy (kimassārammaṇaṃ) là gì? Hỡi người trí, nếu ngươi biết cảnh ấy, hãy nói (brūhi) cảnh ấy cho ta.
Vinā ārammaṇenetaṃ etaṃ mānasaṃ ārammaṇena vinā ārammaṇaṃ vajjetvā na jāyati.
Indeed, this mind does not arise without an object.
Tâm này không sinh khởi mà không có cảnh (vinā ārammaṇenetaṃ etaṃ), tức là tâm này không sinh khởi mà không có cảnh (ārammaṇena vinā).
Hi saccaṃ ‘‘vinā ārammaṇeneta’’ntiādikaṃ vacanaṃ, tadārammaṇamānasaṃ yadā domanassayuttaṃ javanaṃ mahaggatārammaṇaṃ javati, tadā tasmiṃyeva javanacittakkhaṇe parittesu kāmāvacarārammaṇesu yaṃ kiñci parittārammaṇaṃ ārabbha paṭicca jāyati.
The statement "indeed, this does not arise without an object" is true. When a javana accompanied by displeasure has an object of developed consciousness, at that very javana citta-moment, it arises with reference to any sense-sphere object among the limited ones.
Thật vậy (hi), lời nói "không có cảnh" và những câu tương tự là đúng. Khi tâm tốc hành ưu sầu tác động đến cảnh siêu thế, thì trong các cảnh nhỏ (parittesu), tức là trong các cảnh dục giới, tâm tiếp thâu cảnh ấy sinh khởi dựa vào (ārabbha) bất kỳ (yaṃ kiñci) cảnh nhỏ nào, ngay trong sát na tâm tốc hành ấy.
468-73. Utubījaniyāmo ca utuniyāmo bījaniyāmo ca kammadhammaniyāmatā ca kammaniyāmatā ca sīlādipāramīdhammaniyāmatā ca cittassa niyāmo cāti pañca niyāmatā paṇḍitena ñeyyā.
468-73. The regulation of seasons (utu-niyāmo) and the regulation of seeds (bīja-niyāmo), and the regulation of kamma and Dhamma (kamma-dhamma-niyāmatā), and the regulation of citta—these five regulations should be known by the wise.
468-73. Và quy luật về thời tiết và quy luật về hạt giống (utubījaniyāmo ca), và quy luật về nghiệp và quy luật về pháp (kammadhammaniyāmatā ca), và quy luật về tâm, năm quy luật này cần được người trí biết đến.
Tattha tesu pañcasu niyāmesu sabbesaṃ pana rukkhānaṃ ekappahārena phalapupphādidhāraṇaṃ utu, ayaṃ utuniyāmatā.
Among them, among those five regulations, the simultaneous bearing of fruits, flowers, etc., by all trees is the season. This is the regulation of seasons.
Trong số đó (tattha), trong năm quy luật ấy, sự ra hoa kết quả cùng một lúc của tất cả các cây là quy luật về thời tiết (utu), đây là quy luật về thời tiết.
Tesaṃ tesaṃ tu bījānaṃ, taṃtaṃtulyaphalubbhavo tesaṃ tesaṃ bījānaṃ pana tehi tehi bījehi tulyānampi sassānaṃ phalānaṃ uppatti, ayaṃ bījaniyāmatā.
However, the arising of similar fruits from these and those seeds—the arising of fruits of grains that are similar from these and those seeds—this is the regulation of seeds.
Tuy nhiên, sự sinh khởi của các quả tương tự từ các hạt giống tương ứng (tesaṃ tesaṃ tu bījānaṃ, taṃtaṃtulyaphalubbhavo), tức là sự sinh khởi của các loại quả tương tự từ các hạt giống tương ứng, đây là quy luật về hạt giống.
Matthake nāḷikerassa nāḷikeraphalassa matthake chiddattaṃ chiddabhāvo, ayaṃ bījajo bījato jāto niyāmo.
The perforation (chiddattaṃ) at the top of a coconut fruit is a regulation born of seeds (bījajo).
Sự có lỗ ở đỉnh quả dừa (matthake nāḷikerassa chiddattaṃ), đây là quy luật do hạt giống (bījajo) sinh ra.
Tihetukakammaṃ tihetukañca vipākaṃ duhetukañca vipākaṃ ahetukañca vipākaṃ yato yaṃ kammaṃ deti, ayaṃ kammaniyāmatā.
The kamma with three roots gives vipāka with three roots, vipāka with two roots, and vipāka with no roots. This is the regulation of kamma.
Nghiệp ba nhân cho quả dị thục ba nhân, quả dị thục hai nhân, và quả dị thục vô nhân, đây là quy luật về nghiệp.
Bodhisattassa jātiyaṃ jinaṅkurassa jātikkhaṇe medanīkampanādikaṃ anekavisesattaṃ, ayaṃ sīlādipāramīdhammaniyāmatā.
The many special characteristics such as the trembling of the earth at the moment of the Bodhisatta's birth (jātiyaṃ), the Buddha-to-be's birth—this is the regulation of Dhamma (sīlādipāramīdhamma-niyāmatā) related to perfections like virtue.
Vào lúc Bồ Tát đản sinh (Bodhisattassa jātiyaṃ), tức là vào sát na đản sinh của vị Phật tương lai, có nhiều đặc điểm khác nhau như sự chấn động của mặt đất, đây là quy luật về pháp Ba-la-mật như giới hạnh.
Tena gocarena pasādasmiṃ ghaṭṭite sati idha imasmiṃ cittavīthiyaṃ āvajjanādīnaṃ cittānaṃ uppatti, ayaṃ cittaniyāmatā.
When the sense-object strikes the sense faculty, then here in this mind-process, there is the arising of consciousnesses beginning with adverting (āvajjana). This is the regularity of consciousness.
Khi đối tượng đó va chạm vào căn môn, ở đây trong lộ trình tâm này, sự khởi lên của các tâm hướng tâm, v.v., đây là quy luật của tâm.
474. Yo puggalo dhīro dhīrasampanno guṇasampanno vikkhittapāpo mohandhakārāpagamaṃ andhakāramanissāya avijjānissaraṇaṃ yadicche sace iccheyya, so dhīro imaṃ abhidhammāvatārappakaraṇaṃ andhajjanānaṃ andhasadisabālajanānaṃ hadayandhakāraṃ viddhaṃsanaṃ andhakārasannissitassa yassa hadayassa viddhaṃsanakaraṃ jalantaṃ dīpaṃ jalamānaṃ dīpaṃ.
474. If a person who is wise, endowed with wisdom, endowed with virtues, having dispelled evil, desires the dispelling of the darkness of delusion, which is the escape from ignorance by not relying on darkness, that wise person (should study) this Abhidhammāvatāra treatise, which is a blazing lamp that destroys the darkness of the hearts of blind people, meaning foolish people who are like the blind, a heart permeated by darkness.
474. Người nào trí tuệ (dhīro), đầy đủ trí tuệ, đầy đủ các đức tính, đã loại bỏ các ác nghiệp, nếu mong muốn (yadicche) sự thoát khỏi bóng tối vô minh (mohandhakārāpagamaṃ), thì người trí tuệ ấy nên thường xuyên (satataṃ) học tập (sikkhetha) bộ Abhidhammāvatāra này, là ngọn đèn rực sáng (jalantaṃ dīpaṃ) phá tan bóng tối trong tim (hadayandhakāraṃ viddhaṃsanaṃ) của những người ngu si như người mù (andhajjanānaṃ).
Payattoti pakārena yatati vīriyaṃ karotīti payatto, satataṃ sabbadā sikkhetha sajjhāyanadhāraṇacintanavasena sikkheyya.
Diligent (payatto) means one who strives in a specific way, one who makes effort; constantly, always, one should study by way of reciting, memorizing, and contemplating.
Payatto (tinh cần) là người nỗ lực, tinh tấn một cách đặc biệt; satataṃ (thường xuyên) là mọi lúc; sikkhetha (nên học tập) là nên học tập bằng cách tụng đọc, ghi nhớ và suy tư.
476-85. Panthamakkaṭako uṇṇanābhi panthamakkaṭako nāma pañcasu disāsu tassa suttaṃ pasāretvā jālamajjhe nipajjati.
476-85. The spider (panthamakkaṭaka) is an orb-weaving spider (uṇṇanābhi) that spreads its web in five directions and lies in the center of the web.
476-85. Panthamakkaṭako (con nhện đường) là con nhện (uṇṇanābhi) tên là panthamakkaṭako, nó giăng tơ ra năm hướng và nằm ở giữa mạng lưới.
Paṭhamāya disāyettha ettha etāsu disāsu paṭhamāya disāya pasārite sutte pāṇakena paṭaṅgena vā makkhikāya vā ghaṭṭite sati sā uṇṇanābhi kiñci calitvā phandanaṃ katvā nipannaṭṭhānato suttānusārena suttaṃ anusāretvā tassa pāṇakassa yūsaṃ yūsasaṅkhātaṃ soṇitaṃ pivati.
When, in one of these directions, meaning in one of these directions, the thread spread in the first direction is struck by a creature, a moth or a fly, that spider moves a little, making a tremor, and from its resting place, following the thread, it drinks the juice, meaning the blood, of that creature.
Ở đây (ettha) trong các hướng này, khi một con côn trùng (pāṇakena) hoặc một con bướm đêm (paṭaṅgena) hoặc một con ruồi (makkhikāya) va chạm vào sợi tơ đã giăng ra ở hướng thứ nhất, con nhện đó rung động (calitvā) một chút, sau khi tạo ra sự rung động, nó theo sợi tơ (suttānusārena) từ chỗ nó nằm, đến chỗ con côn trùng đó và uống máu (yūsaṃ) tức là máu được gọi là yūsa.
Punāgantvā tattheva tasmiṃ jālamajjheyeva yathāsukhaṃ nipajjati, yathā paṭhamāya disāya calanādikaṃ kiriyaṃ karoti, evameva dutiyādīsu catūsu disāsu calanādikaṃ kiriyaṃ karoti, evaṃ pañcasu disāsu suttaṃ viya pañca pasādā paṇḍitena daṭṭhabbā, majjhe makkaṭako viya ca cittaṃ pana paṇḍitena daṭṭhabbaṃ.
Coming back, it lies down comfortably right there in the middle of that web. Just as it performs the action of moving and so forth in the first direction, it likewise performs the action of moving and so forth in the other four directions. In this way, the five sense faculties (pasāda) should be understood by the wise as being like the thread in five directions, and the mind should be understood by the wise as being like the spider in the middle.
Sau khi trở lại, nó lại nằm thoải mái ngay tại đó (tattheva) ở giữa mạng lưới; cũng như nó thực hiện hành động rung động, v.v. ở hướng thứ nhất, tương tự, nó thực hiện hành động rung động, v.v. ở bốn hướng còn lại. Như vậy, người trí tuệ nên xem năm căn môn (pañca pasādā) như năm sợi tơ và tâm (cittaṃ) như con nhện ở giữa.
Pāṇakādīhi khuddakatiracchānehi tassa saṅghaṭṭanā viya ārammaṇe pana pasādānaṃ saṅghaṭṭanā paṇḍitena daṭṭhabbā.
The striking of the sense faculties by sense objects (ārammaṇa) should be understood by the wise as being like the striking of the spider by creatures such as tiny animals.
Sự va chạm của các đối tượng vào các căn môn nên được người trí tuệ xem như sự va chạm của các loài côn trùng, v.v. (pāṇakādīhi) tức các loài động vật nhỏ bé.
Jālamajjhe nipannāya uṇṇanābhiyā taṃ calanaṃ viya pasāde ghaṭṭetīti pasādaghaṭṭanaṃ, kiṃ taṃ?
The striking of the sense faculty (pasādaghaṭṭana) is that which strikes the sense faculty, just as the movement of the spider lying in the middle of the web. What is that?
Sự rung động đó của con nhện nằm giữa mạng lưới là sự va chạm vào căn môn (pasādaghaṭṭanaṃ), cái gì vậy?
Ārammaṇaṃ.
It is the sense object.
Đối tượng.
Tattha tissaṃ vīthiyaṃ pasādaghaṭṭanaṃ ārammaṇaṃ gahetvā manodhātukiriyācittaṃ bhavaṅgaṃ āvaṭṭetīti bhavaṅgāvaṭṭanaṃ mataṃ bhagavatā.
There, in that mind-process, taking the sense object that strikes the sense faculty, the mind-door functional consciousness (manodhātukiriyācitta) makes the life-continuum (bhavaṅga) vibrate; this vibration of the life-continuum (bhavaṅgāvaṭṭana) is considered by the Bhagavā.
Ở đó (tattha) trong lộ trình tâm đó, khi đối tượng va chạm vào căn môn, tâm ý giới tác ý (manodhātukiriyācittaṃ) nắm giữ đối tượng đó và làm cho tâm hữu phần (bhavaṅgaṃ) rung động, điều này được Đức Thế Tôn xem là sự rung động của hữu phần (bhavaṅgāvaṭṭanaṃ).
Tassa panthamakkaṭakassa suttānusāraṃva suttaṃ anugamanaṃ viya vīthicittappavattanaṃ paṇḍitena daṭṭhabbaṃ.
The occurrence of the mind-process (vīthicitta) should be understood by the wise as being like the following of the thread (suttānusāraṃ) by that spider.
Sự vận hành của các tâm lộ trình nên được người trí tuệ xem như sự theo dõi sợi tơ (suttānusāraṃva) của con nhện đường đó.
Sīse pana vijjhitvā assa makkaṭassa yūsapānaṃ viya javanassa cittassa ārammaṇesu pavattanaṃ paṇḍitena daṭṭhabbaṃ.
The engagement of the javana consciousnesses with the sense objects should be understood by the wise as being like the spider's drinking of the juice after piercing the head of the creature.
Sự vận hành của tâm tốc hành (javanassa cittassa) trên các đối tượng nên được người trí tuệ xem như sự uống máu của con nhện (assa) sau khi chích vào đầu.
Puna āgantvā suttajālamajjhe nipajjanaṃ yathā vatthuṃyeva hadayavatthuṃ eva nissāya cittassa parivattanaṃ paṇḍitena daṭṭhabbaṃ.
The mind's turning back to its base (vatthu), meaning the heart-base (hadayavatthu), should be understood by the wise as being like the spider coming back and lying down in the middle of the web.
Việc quay lại và nằm giữa mạng lưới tơ nên được người trí tuệ xem như sự xoay chuyển của tâm chỉ dựa vào căn cứ (vatthuṃyeva) tức căn cứ tim (hadayavatthuṃ).
486-93. Idaṃ tu pana opammaṃ, atthaṃ dīpeti kiṃ tu hi idaṃ opammaṃ kaṃ atthaṃ dīpeti pakāseti?
486-93. However, what meaning does this simile illuminate?
486-93. Tuy nhiên, ví dụ này, nó làm sáng tỏ ý nghĩa gì? (idaṃ tu pana opammaṃ, atthaṃ dīpeti kiṃ tu hi) Ví dụ này làm sáng tỏ (dīpeti pakāseti) ý nghĩa gì?
Paṭhamaṃ pasāde ārammaṇena ghaṭṭite sati pasādavatthuto pasādo vatthu nissayo etassāti pasādavatthu, cittaṃ, tato pasādavatthuto, paṭhamaṃ eva vatthusannissitaṃ bhavaṅgasaṅkhātaṃ mano jāyati, itipi attho tena opammena dīpito.
Firstly, when the sense object strikes the sense faculty, from the base of the sense faculty, which means from the sense faculty as its support, consciousness (citta) arises; first, the mind (mano), which is the life-continuum (bhavaṅga), arises, supported by the base itself. This meaning is also illuminated by that simile.
Trước hết, khi đối tượng va chạm vào căn môn, từ căn cứ căn môn (pasādavatthuto), tức là tâm, vì căn môn là căn cứ, là nơi nương tựa của nó, từ căn cứ căn môn đó, tâm ý (mano) tức tâm hữu phần nương tựa vào căn cứ khởi lên ngay từ đầu; ý nghĩa này cũng được ví dụ đó làm sáng tỏ.
Ekekārammaṇaṃ dvīsu dvīsu dvāresu sabbaso sabbappakārena pana āpāthaṃ āgacchati, ayamatthopi tena opammena dīpito ‘‘dvīsu dvīsu dvāresū’’ti, ekaṃ rūpārammaṇaṃ ekasmiṃyeva khaṇe cakkhudvāre, manodvāre cāti dvīsu dvāresu āpāthaṃ āgacchatīti attho.
Each sense object comes into range in all ways in each of two doors; this meaning is also illuminated by that simile, "in each of two doors." The meaning is that one visual object comes into range at the same moment in two doors: the eye-door and the mind-door.
Mỗi đối tượng lại xuất hiện hoàn toàn (sabbaso) ở hai cửa (dvīsu dvīsu dvāresu); ý nghĩa này cũng được ví dụ đó (tena opammena) làm sáng tỏ. "Ở hai cửa" có nghĩa là một đối tượng sắc (rūpārammaṇaṃ) xuất hiện ở hai cửa, tức cửa mắt và cửa ý, trong cùng một khoảnh khắc.
Sotadvārādīsupi eseva nayo ñeyyo.
The same principle should be understood for the ear-door and so forth.
Đối với cửa tai, v.v. cũng nên hiểu theo cách tương tự.
Rūpaṃ cakkhupasādamhi ghaṭṭetvā taṅkhaṇe pana tassa khaṇe pana tathā manodvāre pana āpāthaṃ āgacchati, bhavaṅgacalanassa paccayo hotīti attho.
When a visual object strikes the eye-sense faculty, then at that moment, it also comes into range at the mind-door, becoming a condition for the vibration of the life-continuum. This is the meaning.
Sắc va chạm vào nhãn căn, và ngay khoảnh khắc đó (taṅkhaṇe pana), nó cũng xuất hiện ở ý môn, tức là nó là duyên cho sự rung động của hữu phần.
Na saṃsayo etasmiṃ vacane saṃsayo natthi.
There is no doubt in this statement.
Không nghi ngờ (na saṃsayo) gì về lời nói này.
Yathā khago yathā sakuṇo.
Just as a bird (khago) means a bird.
Như con chim (yathā khago) tức như con chim.
Hi saccaṃ mayā vuttaṃ vacanaṃ.
Indeed (hi), what I have said is true.
Thật vậy (hi), lời ta nói là đúng.
Rukkhagge rukkhakoṭiyaṃ nilīyantova sākhino sākhaṃ ghaṭṭeti, tassa chāyā bhūmiyaṃ pathaviyaṃ pharati paṭihaññati.
At the top of a tree (rukkhagge), as it perches on a branch, it strikes the branch, and its shadow falls (pharati) upon the ground (bhūmiyaṃ).
Trên ngọn cây (rukkhagge), con chim đậu trên cành cây và va chạm vào cành cây, bóng của nó trải dài (pharati paṭihaññati) trên mặt đất (bhūmiyaṃ).
Idhāti nipāto.
Idha is a particle.
Idhā là một giới từ.
Sākhāya sakuṇena ghaṭṭanaṃ bhūmiyaṃ chāyāpharaṇāpi ca apubbaṃ acarimaṃ ekakkhaṇasmiṃyeva jāyare jāyanti.
The striking of the branch by the bird and the falling of the shadow on the ground arise (jāyare) simultaneously, without precedence or subsequence, at the very same moment.
Sự va chạm của con chim vào cành cây và sự trải dài của bóng trên mặt đất khởi lên (jāyare) trong cùng một khoảnh khắc, không trước không sau.
Evameva pana rūpassa, pasādassa ca ghaṭṭanaṃ, tatheva atthato atthavasena bhavaṅgacalanassāpi paccayattena paccayabhāvena manodvāre āpāthaṃ āgamanaṃ apubbaṃ acarimaṃ ekakkhaṇeyeva hoti.
Likewise, the striking of the visual object and the sense faculty, and similarly, in essence (atthato), the coming into range at the mind-door, being a condition for (paccayattena) the vibration of the life-continuum, also happens simultaneously, without precedence or subsequence, at the very same moment.
Cũng vậy, sự va chạm của sắc và căn môn, và cũng theo ý nghĩa (atthato) nó là duyên (paccayattena) cho sự rung động của hữu phần, sự xuất hiện ở ý môn cũng xảy ra trong cùng một khoảnh khắc, không trước không sau.
494-7. Tato paraṃ bhavaṅgasotaṃ chinditvā cakkhudvāre cakkhupasāde yathākkamaṃ āvajjane samuppanne, dassane samuppanne, sampaṭicchane samuppanne, santīraṇe samuppanne, tathā voṭṭhabbane ca samuppanne kusalaṃ javanacittaṃ javati, tathā akusalameva cittaṃ javati.
494-7. Thereafter, breaking the stream of life-continuum, when adverting, seeing, receiving, investigating, and determining arise in due order in the eye-door, meaning in the eye-sense faculty, then wholesome javana consciousnesses run, and unwholesome consciousnesses likewise run.
494-7. Sau đó, sau khi cắt đứt dòng hữu phần, khi các tâm hướng tâm, thấy, tiếp thâu, thẩm sát và xác định khởi lên ở cửa mắt (cakkhudvāre) tức nhãn căn theo thứ tự, tâm tốc hành thiện hoặc tâm tốc hành bất thiện sẽ tốc hành.
Sotadvārādīsupi saddādīnaṃ ārammaṇānaṃ ghaṭṭane eseva nayo avisesena viññunā viññeyyo.
In the ear-door and so forth, when sounds and other sense objects strike, the same principle should be understood by the discerning, without distinction.
Đối với cửa tai, v.v. khi các đối tượng âm thanh, v.v. va chạm, người trí tuệ nên hiểu cách này không khác biệt.
Etassa atthassa dīpane dovārikopamādīni vacanāni uddharitvā tato pakaraṇato nīharitvā ettha etasmiṃ vīthiyādhikāre viññunā dassetabbāni.
To illuminate this meaning, the sayings such as the simile of the doorkeeper (dovārikopamādīni) should be extracted from that treatise and shown here by the discerning in this context of mind-processes (vīthiyādhikāra).
Để làm sáng tỏ ý nghĩa này, các lời nói như ví dụ về người gác cổng, v.v. (dovārikopamādīni vacanāni) nên được người trí tuệ trích dẫn (uddharitvā) từ bộ luận đó và trình bày ở đây (ettha) trong phần về lộ trình tâm này.
498-9. Asambhedena cakkhussāti tassāpi cakkhu asambhinnaṃ hoti.
498-9. With the uncorrupted eye means that the eye itself is uncorrupted.
498-9. Asambhedena cakkhussā (mắt không bị biến hoại) có nghĩa là mắt đó cũng không bị biến hoại.
Jīvitā niruddhampi pittena vā semhena vā ruhirena vā palibuddhaṃ cakkhuviññāṇassa paccayo bhavituṃ asakkontaṃ sambhinnaṃ nāma, sakkontaṃ asambhinnaṃ nāma hoti.
An eye that is obstructed by bile, phlegm, or blood, even if it is not ceased from life, is called corrupted (sambhinna) as it cannot be a condition for eye-consciousness; if it can, it is called uncorrupted (asambhinna).
Mắt đã chết, hoặc bị che lấp bởi mật, đàm, hoặc máu, không thể là duyên cho nhãn thức, được gọi là bị biến hoại (sambhinnaṃ); có thể là duyên, được gọi là không bị biến hoại (asambhinnaṃ).
Tena cakkhupasādassa asambhinnena rūpāpāthagamanena ālokasannissayenāpi.
Therefore, by the uncorrupted eye-sense faculty, by the coming into range of the visual object, and also by the light as support.
Vì nhãn căn không bị biến hoại, và sự xuất hiện của sắc, và cũng vì sự nương tựa vào ánh sáng.
Tena tividhena paccayena samanakkārahetunā pañcadvārāvajjanapaccayena saha pavattanena.
And by these three conditions, along with the condition of attention (samanakkārahetunā), meaning occurring together with the condition of five-door adverting (pañcadvārāvajjanapaccaya).
Do ba duyên đó, cùng với duyên tác ý (samanakkārahetunā) tức cùng với sự vận hành của duyên hướng ngũ môn.
Etehi pana catūhi paccayehi saṃ ekato inti pavattantīti sametā, sametehi sahagatehi samāgamaṃ ekībhāvaṃ āgatehi, taṃ cakkhuviññāṇaṃ cakkhupasādanissitaṃ viññāṇaṃ sampayuttehi cetasikehi saha jāyate.
These four conditions, when they occur together, are united (sametā), meaning they have come to union, to oneness. That eye-consciousness (cakkhuviññāṇa), which is supported by the eye-sense faculty, arises together with its associated mental factors (cetasika).
Với bốn duyên này, chúng vận hành cùng nhau, tức là cùng với (sametehi) sự hiệp nhất, sự hợp nhất, nhãn thức (cakkhuviññāṇaṃ) tức thức nương tựa vào nhãn căn khởi lên cùng với các tâm sở tương ưng.
500-1. Asambhedena sotassa sotapasādassa asambhinnena saddāpāthagamena ca saddassa āpāthagamanena ca.
500-1. Through the undifferentiated ear-sense (sotapasāda) and the coming of sound within range.
500-1. Do sự không bị phá vỡ của tai (nhĩ căn không bị phá vỡ) và sự đi vào tầm nhận biết của âm thanh (âm thanh đi vào tầm nhận biết).
Ākāsanissayenāpi pihitakaṇṇacchiddassa sotaviññāṇaṃ nuppajjati.
Even relying on space, if the ear-opening is blocked, ear-consciousness does not arise.
Ngay cả khi nương vào không gian, với lỗ tai bị bịt kín, nhĩ thức không sinh khởi.
Tena tividhena paccayena.
By these three types of conditions.
Với ba loại duyên đó.
Samanakkārahetunā pañcadvārāvajjanapaccayena saha pavattena.
By the condition of attention, occurring together with the condition of five-door adverting.
Với nhân tác ý (cùng với duyên ngũ môn hướng tâm).
Etehi pana catūhi paccayehi sametehi sahagatehi samāgamaṃ ekībhāvaṃ āgatehi taṃ sotaviññāṇaṃ sampayuttehi saha jāyati.
When these four conditions, having come together, having become one, are met, that ear-consciousness arises together with its associated states.
Với bốn duyên này đã hợp nhất, đã đi đến sự hòa hợp, sự hợp nhất, nhĩ thức đó sinh khởi cùng với các pháp tương ưng.
502-3. Asambhedena ghānassa ghānapasādassa asambhinnena gandhāpāthagamena ca gandhassa āpāthagamanena ca.
502-3. Through the undifferentiated nose-sense (ghānapasāda) and the coming of smell within range.
502-3. Do sự không bị phá vỡ của mũi (tỉ căn không bị phá vỡ) và sự đi vào tầm nhận biết của mùi (mùi đi vào tầm nhận biết).
Vāyosannissayenāpīti ghānabilamhi pavisantena vāyunāti attho.
And by relying on air; this means by the air entering the nostril.
Ngay cả khi nương vào gió có nghĩa là do gió đi vào lỗ mũi.
Tena tividhena paccayena.
By these three types of conditions.
Với ba loại duyên đó.
Samanakkārahetunā pañcadvārāvajjanapaccayena saha pavattena.
By the condition of attention, occurring together with the condition of five-door adverting.
Với nhân tác ý (cùng với duyên ngũ môn hướng tâm).
Etehi pana catūhi paccayehi sametehi sahagatehi samāgamaṃ ekībhāvaṃ āgatehi taṃ ghānaviññāṇaṃ sampayuttehi saha jāyati.
When these four conditions, having come together, having become one, are met, that nose-consciousness arises together with its associated states.
Với bốn duyên này đã hợp nhất, đã đi đến sự hòa hợp, sự hợp nhất, tỉ thức đó sinh khởi cùng với các pháp tương ưng.
504-5. Asambhedena jivhāya jivhāya asambhinnena rasāpāthagamena ca rasassa āpāthagamanena ca.
504-5. Through the undifferentiated tongue-sense and the coming of taste within range.
504-5. Do sự không bị phá vỡ của lưỡi (lưỡi không bị phá vỡ) và sự đi vào tầm nhận biết của vị (vị đi vào tầm nhận biết).
Āposannissayenāpīti jivhātemanaṃ āpaṃ laddhā ca uppajjati, tena vinā sukkhakhādanīye jivhāya sāyitepi jivhāviññāṇaṃ nuppajjatīti attho.
And by relying on water; this means that it arises having obtained moisture on the tongue, and without it, even if dry food is eaten on the tongue, tongue-consciousness does not arise.
Ngay cả khi nương vào nước có nghĩa là khi lưỡi có được sự ẩm ướt thì nó sinh khởi, nếu không có nước, ngay cả khi nếm thức ăn khô trên lưỡi, thiệt thức cũng không sinh khởi.
Tena tividhena paccayena.
By these three types of conditions.
Với ba loại duyên đó.
Samanakkārahetunā pañcadvārāvajjanapaccayena saha pavattena.
By the condition of attention, occurring together with the condition of five-door adverting.
Với nhân tác ý (cùng với duyên ngũ môn hướng tâm).
Etehi pana catūhi paccayehi sametehi sahagatehi samāgamaṃ ekībhāvaṃ āgatehi taṃ jivhāviññāṇaṃ sampayuttehi saha jāyati.
When these four conditions, having come together, having become one, are met, that tongue-consciousness arises together with its associated states.
Với bốn duyên này đã hợp nhất, đã đi đến sự hòa hợp, sự hợp nhất, thiệt thức đó sinh khởi cùng với các pháp tương ưng.
506-7. Kāyapasādassa asambhedena phoṭṭhabbassa āpāthagamanena ca.
506-7. Through the undifferentiated body-sense (kāyapasāda) and the coming of tangibles within range.
506-7. Do sự không bị phá vỡ của thân căn và sự đi vào tầm nhận biết của xúc.
Pathavīnissayenāpīti tena vinā kāyadvārampīti bahiddhā mahābhūtārammaṇaṃ ajjhattikaṃ kāyapasādaṃ ghaṭṭetvā pasādapaccayesu mahābhūtesu paṭihaññati.
And by relying on earth-element; this means that without it, even the body-door (kāyadvāra) — the external object of the great elements — strikes the internal body-sense, and is impinged upon by the great elements, which are conditions for the sense-base.
Ngay cả khi nương vào đất có nghĩa là nếu không có nó, ngay cả thân môn bên ngoài, đối tượng là đại oai nghi, chạm vào thân căn bên trong, thì nó bị va chạm vào các đại oai nghi là duyên cho căn.
Tena tividhena paccayena.
By these three types of conditions.
Với ba loại duyên đó.
Samanakkārahetunā pañcadvārāvajjanapaccayena saha pavattena.
By the condition of attention, occurring together with the condition of five-door adverting.
Với nhân tác ý (cùng với duyên ngũ môn hướng tâm).
Etehi pana catūhi paccayehi sametehi sahagatehi samāgamaṃ ekībhāvaṃ āgatehi taṃ kāyaviññāṇaṃ sampayuttehi saha jāyati.
When these four conditions, having come together, having become one, are met, that body-consciousness arises together with its associated states.
Với bốn duyên này đã hợp nhất, đã đi đến sự hòa hợp, sự hợp nhất, thân thức đó sinh khởi cùng với các pháp tương ưng.
508-9. Asambhedā manassāpīti mananti bhavaṅgacittaṃ.
508-9. Through the undifferentiated mind, mind refers to the bhavanga-citta.
508-9. Do sự không bị phá vỡ của ý – ý là tâm hộ kiếp.
Taṃ niruddhampi āvajjanacittassa paccayo bhavituṃ asamatthaṃ mandatamagatameva vattamānampi sambhinnaṃ nāma hoti.
Even when it has ceased, if it is not capable of being a condition for the adverting-consciousness (āvajjanacitta), or if it is very weak, it is said to be differentiated.
Ngay cả khi tâm đó đã diệt, nó cũng không đủ sức làm duyên cho tâm hướng, nó trở nên yếu kém, và ngay cả khi nó đang vận hành, nó cũng bị phá vỡ.
Āvajjanassa paccayo bhavituṃ samatthaṃ asambhinnaṃ nāma.
That which is capable of being a condition for adverting is said to be undifferentiated.
Cái đủ sức làm duyên cho tâm hướng được gọi là không bị phá vỡ.
Manassa asambhedena dhammassa āpāthagamanena ca vatthusannissayena hadayavatthusannissayena.
Through the undifferentiated mind and the coming of phenomena within range, by relying on the base — by relying on the heart-base (hadayavatthu).
Do sự không bị phá vỡ của ý và sự đi vào tầm nhận biết của pháp, do nương vào vật (do nương vào ý vật).
Tena tividhena paccayena.
By these three types of conditions.
Với ba loại duyên đó.
Samanakkārahetunā manodvārāvajjanena saha pavattena.
By the condition of attention, occurring together with mind-door adverting.
Với nhân tác ý (cùng với ý môn hướng tâm).
Etehi pana catūhi paccayehi sametehi sahagatehi samāgamaṃ ekībhāvaṃ āgatehi taṃ manoviññāṇaṃ taṃ manoviññāṇasaṅkhātaṃ javanacittaṃ sampayuttehi saha jāyate.
When these four conditions, having come together, having become one, are met, that mind-consciousness, that javana-citta called mind-consciousness, arises together with its associated states.
Với bốn duyên này đã hợp nhất, đã đi đến sự hòa hợp, sự hợp nhất, ý thức đó (tâm tốc hành được gọi là ý thức đó) sinh khởi cùng với các pháp tương ưng.
510-11. Mano bhavaṅgacittaṃ nāma vibhāvinā veditabbaṃ.
510-11. The mind, which is bhavanga-citta, should be understood by an analyst.
510-11. Ý được biết là tâm hộ kiếp bởi người có trí tuệ.
Āvajjanakriyācittaṃ āvajjanakiriyācittadvayaṃ samanakkāro nāma vibhāvinā saññitaṃ.
The two adverting functional consciousnesses are called attention (samanakkāra) by an analyst.
Tâm tác ý duy tác (hai tâm tác ý duy tác) được gọi là tác ý bởi người có trí tuệ.
Vatthusannissayena iti ayaṃ pāṭho sabbattha sabbesu bhavesu na gacchati.
This phrase "by relying on the base" does not apply everywhere, in all existences.
Câu “do nương vào vật” này không áp dụng cho tất cả các cõi.
Pañcahi khandhehi vokāro vokiṇṇoti pañcavokāro, pañcavokārabhavaṃ sandhāya kāraṇaṃ katvā ‘‘vatthusannissayenā’’ti ayaṃ pāṭho pana kathito mayā, pañcavokārabhavo nāma kāmarūpabhavo, arūpabhavo catuvokārabhavo nāma, asaññībhavo ekavokārabhavo nāma.
Making the five-constituents-existence (pañcavokārabhava) as the reason, this phrase "by relying on the base" was stated by me; pañcavokārabhava means the sensuous and fine-material existences (kāmarūpabhava), the immaterial existence (arūpabhava) is called catuvokārabhava, and the non-percipient existence (asaññībhava) is called ekavokārabhava.
Năm uẩn được pha trộn với nhau nên gọi là ngũ uẩn cõi (pañcavokāro), câu “do nương vào vật” này đã được tôi nói nhằm đề cập đến ngũ uẩn cõi, ngũ uẩn cõi là cõi Dục và cõi Sắc, cõi Vô sắc được gọi là tứ uẩn cõi, cõi Vô tưởng được gọi là nhất uẩn cõi.
Ayaṃ pāṭho catuvokāraarūpabhavaṃ sandhāya na kathitoti attho.
This means that this phrase was not stated with reference to the four-constituents immaterial existence.
Câu này không được nói nhằm đề cập đến tứ uẩn cõi Vô sắc.
Vatthussa rūpattā arūpabhave kathaṃ vatthusannissayo bhaveyyāti attho.
Since the base is material, how could there be reliance on a base in the immaterial existence?
Vì vật là sắc pháp, nên làm sao có thể có sự nương tựa vào vật trong cõi Vô sắc?
512-4. Paṭisandhādicittāni, sabbānekūnavīsati honti, kāmāvacaresu dasa, rūpesu pañca, arūpīsu cattāri, sabbāni paṭisandhicittāni ekūnavīsati honti.
512-4. The patisandhi and other cittas, all nineteen, are ten in the sensuous sphere, five in the fine-material sphere, and four in the immaterial sphere; all patisandhi-cittas are nineteen.
512-4. Các tâm tái tục và các tâm khác, tất cả là mười chín tâm, mười tâm trong cõi Dục, năm tâm trong cõi Sắc, bốn tâm trong cõi Vô sắc, tất cả các tâm tái tục là mười chín.
Kammaṃ nāma kusalākusalacetanā.
Kamma refers to wholesome and unwholesome volitions (cetanā).
Nghiệp là thiện và bất thiện tư.
Kammanimittaṃ nāma rūpāni pañcārammaṇāni paññatti ca mahaggatacittañca.
Kamma-nimitta refers to material forms (rūpāni), the five sense-objects, and concepts (paññatti), and the developed consciousness (mahaggatacitta).
Nghiệp tướng là các sắc pháp, năm đối tượng và khái niệm, và tâm siêu thế.
Tathā gatinimittakaṃ nāma kapparukkhādayo, akusalapakkhe rūpādiārammaṇabhūtā lohakumbhādayo ca.
Likewise, gati-nimitta refers to wishing trees (kapparukkhādayo), etc., and for the unwholesome side, objects like iron cauldrons, etc., which are sense-objects such as material forms.
Cũng vậy, cảnh tướng là cây như ý, v.v., và các đối tượng như nồi đồng, v.v. thuộc về bất thiện.
Iti evaṃ iminā mayā vuttappakārena tesaṃ paṭisandhādicittānaṃ ārammaṇaṃ tividhaṃ bhagavatā udīritaṃ.
Thus, in this way, their objects (ārammaṇa) of patisandhi and other cittas, as explained by me, are declared by the Blessed One to be threefold.
Như vậy, theo cách đã nói bởi tôi, đối tượng của các tâm đó (các tâm tái tục và các tâm khác) được Thế Tôn tuyên bố có ba loại.
Kāmāvacarasandhīnaṃ parittārammaṇaṃ kāmāvacarārammaṇaṃ bhagavatā mataṃ.
For the sensuous patisandhis, the limited object (parittārammaṇa), i.e., a sensuous object, is considered by the Blessed One.
Đối tượng hữu hạn của các tâm tái tục cõi Dục được Thế Tôn chấp nhận là đối tượng cõi Dục.
Paccuppannaṃ rūpādipañcārammaṇaṃ, gatinimittaṃ pañcārammaṇañca paccuppannañca hoti.
Present refers to the five sense-objects such as material forms, and the gati-nimitta which is also a five sense-object, and is present.
Hiện tại là năm đối tượng như sắc, v.v., và cảnh tướng là năm đối tượng và cũng là hiện tại.
Atītaṃ vā kammaṃ kusalākusalacetanā atītāyeva, na paccuppannā.
Or past: kamma, i.e., wholesome and unwholesome volition, is always past, not present.
Hoặc quá khứ, nghiệp (thiện và bất thiện tư) chỉ là quá khứ, không phải hiện tại.
Anāgataṃ ārammaṇaṃ natthi.
There is no future object.
Không có đối tượng vị lai.
515-26. Aṭṭheva ca mahāvipākā, tīṇi santīraṇāni cāti ekādasavidhaṃ cittaṃ tadārammaṇasaññitaṃ.
515-26. There are eight great resultant cittas (mahāvipāka) and three investigating cittas (santīraṇa), thus eleven types of citta are called tadārammaṇa.
515-26. Tám đại quả dị thục và ba tâm thẩm tấn, tức là mười một loại tâm được gọi là tâm tùy thuộc đối tượng.
Ekādasavidhe citte tadārammaṇasaññite puññavipākāni kusalavipākā dasa honti, apuññajaṃ akusalavipākaṃ pana ekaṃ hoti.
Among the eleven types of citta called tadārammaṇa, there are ten wholesome resultants (puññavipāka), and one unwholesome resultant (apuññaja).
Trong mười một loại tâm được gọi là tâm tùy thuộc đối tượng, có mười tâm quả dị thục thiện, và một tâm quả dị thục bất thiện.
Mahāvipākā rūpārūpabhavadvaye na jāyanti, kāmarūpabhave santīraṇattayaṃ hoti.
The great resultant cittas do not arise in the two fine-material and immaterial existences, but the three investigating cittas occur in the sensuous and fine-material existences.
Các đại quả dị thục không sinh khởi ở hai cõi Sắc và Vô sắc, trong cõi Dục và cõi Sắc có ba tâm thẩm tấn.
Yāni tadārammaṇacittāni satthunā jinena vuttāni, tesu tadārammaṇacittesu ekampi tadārammaṇacittaṃ rūpārūpabhavadvaye tadārammaṇaṃ hutvā kadācipi nappavattati.
Among those tadārammaṇa cittas spoken of by the Teacher, the Buddha, not even one tadārammaṇa citta ever occurs as tadārammaṇa in the two fine-material and immaterial existences.
Trong các tâm tùy thuộc đối tượng đã được Đạo Sư (Đức Phật) nói đến, không một tâm tùy thuộc đối tượng nào có thể vận hành trong hai cõi Sắc và Vô sắc như là tâm tùy thuộc đối tượng.
Kasmā kāraṇā?
Why?
Tại sao?
Tattha tasmiṃ rūpārūpabhavadvaye ‘‘tadārammaṇaṃ na hotī’’ti vacanaṃ codako bhaveyya, bījassābhāvato pana na hotīti parihāro.
There might be an objection that the statement "tadārammaṇa does not occur there in those two fine-material and immaterial existences" is a query; but the answer is that it does not occur due to the absence of its seed.
Ở đó (trong hai cõi Sắc và Vô sắc), câu nói “không có tâm tùy thuộc đối tượng” có thể là một sự chất vấn, nhưng câu trả lời là không có vì không có hạt giống.
Akāmāvacarārammaṇe akāmāvacaradhamme idaṃ tadārammaṇamānasaṃ neva anubandhati.
This tadārammaṇa mind does not follow non-sensuous phenomena among non-sensuous objects.
Đối với đối tượng không thuộc cõi Dục (các pháp không thuộc cõi Dục), tâm tùy thuộc đối tượng này không theo.
Hi kasmā kāraṇā?
Indeed, why?
Vì lý do gì?
Parittārammaṇattā ca ekantena avassaṃ tadārammaṇamānasassa kāmāvacarārammaṇattā ca tathā aparicitattā ca sabbadā nānubandhati.
Because it is always of a limited object, and because it is absolutely of a limited object (kāmāvacarārammaṇa), and because it is unfamiliar, it never follows.
Vì nó hoàn toàn là đối tượng hữu hạn, và vì tâm tùy thuộc đối tượng chắc chắn là đối tượng cõi Dục, và vì nó không quen thuộc, nên nó không theo mãi mãi.
Tañhi yathā pitaraṃ vā pitusadisaṃ vā ñātiṃ anubandhantopi taruṇadārako gharadvārantaravīthicatukkādimhi pariciteyeva dese anubandhati, na araññaṃ vā yuddhabhūmiṃ vā gacchati, evaṃ kāmāvacare dhamme anubandhantampi mahaggatalokuttaradhammamārabbha pavattamāne dhamme nānubandhati.
Just as a young child who follows his father or a relative like his father follows only in familiar places like the threshold of a house, a street, or a crossroad, but does not go to a forest or a battlefield, so too, though it follows sensuous phenomena, it does not follow phenomena that arise with reference to developed (mahaggata) and supramundane (lokuttara) phenomena.
Giống như một đứa trẻ nhỏ, ngay cả khi nó theo cha hoặc một người thân giống cha, nó chỉ theo ở những nơi quen thuộc như cửa nhà, ngõ hẻm, ngã tư, v.v., chứ không đi vào rừng hoặc chiến trường; cũng vậy, ngay cả khi nó theo các pháp thuộc cõi Dục, nó không theo các pháp vận hành liên quan đến các pháp siêu thế cao thượng.
Yasmā cassa sabbo kāmāvacarapāko ca kiriyāmanodhātu kiriyāahetukamanoviññāṇadhātu somanassasahagatā ime dhammā parittārammaṇāti evaṃ accantaṃ parittameva ārammaṇaṃ vuttaṃ, tasmā cetaṃ mahaggatalokuttarārammaṇe kāmāvacaradhammepi nānubandhatīti veditabbaṃ.
Since all sensuous resultant states, and the functional mind-element (kiriyāmanodhātu), and the ahetuka functional mind-consciousness element (kiriyāahetukamanoviññāṇadhātu) accompanied by joy—these phenomena are stated to have a limited object, it should be understood that this also does not follow objects in developed and supramundane phenomena, even in sensuous phenomena.
Vì tất cả các quả dị thục cõi Dục, và ý giới duy tác, ý thức giới duy tác vô nhân đồng sanh với hỷ, các pháp này được nói là đối tượng hữu hạn một cách tuyệt đối, nên cần phải biết rằng nó không theo các đối tượng siêu thế cao thượng ngay cả trong các pháp thuộc cõi Dục.
527-32. Kiṃ tena yuttivādena, vuttaṃ aṭṭhakathāsu hi ‘‘janakaṃ tena tulya’’ntiādikena tena, yuttiyā vādo yuttivādo, ‘‘janakaṃ tena tulya’’ntiādikāya yuttikathāya kiṃ payojanaṃ vuttaṃ?
527-32. What is the purpose of that reasoning discourse, indeed, spoken in the commentaries? That is, by that* beginning with "similar to the producer," a discourse by reasoning is a reasoning discourse. What is the purpose of that reasoning statement beginning with "similar to the producer" (which is) spoken?
527-32. Kiṃ tena yuttivādena, vuttaṃ aṭṭhakathāsu hi (Việc gì với lý luận đó, quả thật đã được nói trong các bản Chú giải) – bởi câu ‘‘janakaṃ tena tulya’’ (giống như cái sinh ra) và những câu tương tự, một lý luận là một luận thuyết bằng lý lẽ. Lý thuyết lý luận bắt đầu bằng ‘‘janakaṃ tena tulya’’ đó có mục đích gì khi được nói ra?
Aṭṭhakathāsu hi saccaṃ ‘‘kiṃ tena yuttivādenā’’ti vacanaṃ, ‘‘atthakathāsū’’ti vattabbe samāse hi ttha-ssa ṭṭha-kāraṃ katvā ‘‘aṭṭhakathāsū’’ti vuttaṃ.
Indeed, in the commentaries, the statement "What is the purpose of that reasoning discourse?" is true. When "atthakathāsu" should be said, by making 'ttha' into 'ṭṭha' in the compound, "aṭṭhakathāsu" is said.
Quả thật, trong các bản Chú giải, câu ‘‘kiṃ tena yuttivādenā’’ (Việc gì với lý luận đó?) là chân thật. Khi cần nói ‘‘atthakathāsu’’ (trong các bản chú giải) trong một từ ghép, thì do thay đổi ‘ttha’ thành ‘ṭṭha’, nên đã nói ‘‘aṭṭhakathāsu’’.
Kāmāvacare dhamme paṭicca tadārammaṇabhāvadīpakaṃ vacanaṃ ācariyena vuttaṃ.
A statement elucidating the nature of tadārammaṇa with respect to phenomena in the sensuous realm was spoken by the teacher.
Lời nói làm sáng tỏ trạng thái tadārammaṇa (đăng đối cảnh) được các bậc đạo sư nói ra liên quan đến các pháp thuộc cõi dục (kāmāvacara).
Tadārammaṇacittāni, ekādasapi sabbaso sabbappakārenapi tadārammaṇacittāni nāmagottaṃ panārabbha tissādikaṃ nāmapaññattiṃ paṭicca kaccāyanagottakassapagottādikaṃ gottapaññattiṃ paṭicca javane javitepi ca tadārammaṇaṃ na gaṇhanti, rūpārūpabhavesu vā tadārammaṇaṃ na gaṇhanti.
All eleven tadārammaṇa cittas, that is, tadārammaṇa cittas in every respect, having arisen with respect to a name and clan, that is, with respect to a name-concept like Tissa and so on, and with respect to a clan-concept like Kaccāyana clan, Kassapa clan and so on, even when the javana has run its course, do not apprehend tadārammaṇa, nor do they apprehend tadārammaṇa in the rūpa or arūpa realms.
Tadārammaṇacittāni, ekādasapi sabbaso (Mười một tâm tadārammaṇa, tất cả mọi cách) – tất cả các tâm tadārammaṇa, bằng mọi cách, nāmagottaṃ panārabbha (nhưng liên quan đến danh và họ) – liên quan đến danh định (nāmapaññatti) như Tissa và những thứ tương tự, và liên quan đến họ định (gottapaññatti) như họ Kaccāyana, họ Kassapa và những thứ tương tự, thì ngay cả khi javana (tốc hành) đã diễn ra, tadārammaṇa không nắm giữ. Hoặc trong các cõi sắc (rūpabhava) và vô sắc (arūpabhava), tadārammaṇa không nắm giữ.
Yadā paññattimārabbha, javane javitepi vā yadā mayā vuttāya paññattiyā sesapaññattiṃ paṭicca javane javitepi vā tadārammaṇaṃ na labbhate ācariyena, tathā dukkhaaniccaanattalakkhaṇārammaṇikāya vipassanāya tadārammaṇaṃ na labbhate ācariyena.
When, having arisen with respect to a concept, even when the javana has run its course, when tadārammaṇa is not obtained by the teacher with respect to the remaining concepts among the concepts spoken by me, even when the javana has run its course, likewise tadārammaṇa is not obtained by the teacher in vipassanā that has as its object the characteristics of suffering, impermanence, and non-self.
Yadā paññattimārabbha, javane javitepi vā (Khi liên quan đến định, hoặc ngay cả khi javana đã diễn ra) – khi liên quan đến định đã được tôi nói ra, hoặc liên quan đến các định còn lại, ngay cả khi javana đã diễn ra, tadārammaṇa không đạt được bởi bậc đạo sư. Tương tự, đối với tuệ quán (vipassanā) có đối tượng là các đặc tính khổ (dukkha), vô thường (anicca), vô ngã (anatta), tadārammaṇa không đạt được bởi bậc đạo sư.
Tadārammaṇā na labbhanti, micchattaniyatesupi micchatte micchāsabhāve ‘‘natthi dinna’’ntyādivasena niyatāni cattāri diṭṭhiyuttajavanāni micchattaniyatāni, micchattaniyatesupi tadārammaṇaṃ na labbhate ācariyena, lokuttaradhamme ārabbha javane gatepi tadārammaṇaṃ na labbhate ācariyena.
Tadārammaṇa is not obtained even in those fixed in wrong views. Those four javana associated with wrong views, which are fixed in wrong view, in the nature of wrong view, with regard to "there is no gift" and so on, are called fixed in wrong views. Tadārammaṇa is not obtained by the teacher even in those fixed in wrong views. Even when the javana has run its course, having arisen with respect to supramundane phenomena, tadārammaṇa is not obtained by the teacher.
Tadārammaṇā na labbhanti, micchattaniyatesupi (Tadārammaṇa không đạt được, ngay cả trong những tâm cố định tà kiến) – trong tà kiến (micchatta), tức là bản chất tà, bốn tâm javana liên kết với tà kiến được cố định theo cách ‘‘natthi dinna’’ (không có bố thí) và những thứ tương tự, là những tâm cố định tà kiến (micchattaniyatāni). Ngay cả trong những tâm cố định tà kiến, tadārammaṇa không đạt được bởi bậc đạo sư. Liên quan đến các pháp siêu thế (lokuttaradhamma), ngay cả khi javana đã diễn ra, tadārammaṇa không đạt được bởi bậc đạo sư.
Tathā mahaggate dhamme ārabbha javane javitepi tadārammaṇaṃ na labbhate ācariyena, paṭisambhidāñāṇaṃ ārabbha javane javitepi tadārammaṇaṃ na labbhate ācariyena.
Likewise, having arisen with respect to elevated phenomena, even when the javana has run its course, tadārammaṇa is not obtained by the teacher. Having arisen with respect to analytical knowledge (paṭisambhidāñāṇa), even when the javana has run its course, tadārammaṇa is not obtained by the teacher.
Tương tự, liên quan đến các pháp đại hành (mahaggatadhamma), ngay cả khi javana đã diễn ra, tadārammaṇa không đạt được bởi bậc đạo sư. Liên quan đến các tuệ phân tích (paṭisambhidāñāṇa), ngay cả khi javana đã diễn ra, tadārammaṇa không đạt được bởi bậc đạo sư.
Manodvārepi sabbesaṃ javanānaṃ anantaraṃ anupubbato tadārammaṇacittāni bhavanti.
In the mind-door too, tadārammaṇa cittas arise sequentially immediately after all javana cittas.
Ngay cả trong ý môn (manodvāra), các tâm tadārammaṇa xảy ra tuần tự ngay sau tất cả các tâm javana.
535-6. Dvādasāpuññacittānaṃ dvādasaakusalacittānaṃ vipākā sattasattati pāpapākā dvādasapāpacittānaṃ vipākā caturāsīti pavattiyaṃ honti.
535-6. The seventy-seven results of twelve unwholesome cittas (akusalacittas), evil results of twelve evil cittas, that is, eighty-four results occur in the course of existence (pavatti).
535-6. Dvādasāpuññacittānaṃ (của mười hai tâm bất thiện) – quả của mười hai tâm bất thiện là bảy mươi bảy. Pāpapākā (quả của ác nghiệp) – quả của mười hai tâm ác là tám mươi bốn trong quá trình diễn tiến.
Ekassa somanassayuttadiṭṭhisampayuttākusalassa cakkhusotaghānajivhākāyaviññāṇāni, sampaṭicchanaṃ, upekkhāyuttasantīraṇāni cāti satta akusalapākā honti.
For one unwholesome citta associated with joy and wrong view, there are seven unwholesome results: eye, ear, nose, tongue, and body consciousnesses, receiving consciousness (sampaṭicchana), and investigating consciousnesses (santīraṇa) associated with equanimity.
Của một tâm bất thiện hợp tà kiến, hợp hỷ, có bảy quả bất thiện: nhãn thức, nhĩ thức, tỷ thức, thiệt thức, thân thức, tâm tiếp thọ, và tâm thẩm tấn hợp xả.
Tathā sesānaṃ ekādasannaṃ akusalānampi satta vipākā honti.
Likewise, for the other eleven unwholesome cittas, there are also seven results.
Tương tự, mười một tâm bất thiện còn lại cũng có bảy quả.
Ekādasavidhānaṃ tu, hitvā uddhaccamānasaṃ uddhaccamānasaṃ hitvā ekādasavidhānaṃ paṭisandhiyo ekādasavidhā ceva bhavanti.
But for the eleven types, excluding the citta of restlessness, the eleven types of rebirth-linking (paṭisandhi) also occur in eleven ways.
Ekādasavidhānaṃ tu, hitvā uddhaccamānasaṃ (Mười một loại, trừ tâm phóng dật) – trừ tâm phóng dật (uddhaccamānasa), có mười một loại tái tục (paṭisandhiyo) và cũng có mười một loại.
537-8. Kriyacittesu sabbesu yaṃ āvajjanadvayaṃ javanaṃ na ca hoti, taṃ āvajjanadvayaṃ karaṇamattattā kiriyāmattattā vātapupphasamaṃ vātapupphena sadisaṃ mataṃ bhagavatā.
537-8. That which is present in all functional cittas, the two advertences, and is not a javana, that twofold advertence due to being merely functional (kiriyāmattattā) is considered by the Blessed One to be like a wind-flower.
537-8. Kriyacittesu sabbesu yaṃ (Trong tất cả các tâm duy tác, cái nào) – hai tâm khai môn (āvajjana) không phải là javana. Taṃ (Cái đó), hai tâm khai môn, karaṇamattattā (chỉ là hành động đơn thuần), vātapupphasamaṃ (giống như hoa của cây bị gió thổi) – được Đức Phật xem là giống như hoa của cây bị gió thổi.
Ayametthādhippāyo – khīṇāsave uppannakāle vā taṃ āvajjanadvayaṃ kiriyacittaṃ bhavituṃ yuttaṃ.
This is the meaning here: that twofold advertence is fit to be a functional citta when it arises in an Arahant.
Ý nghĩa ở đây là: khi sinh khởi ở một vị Arahant (khīṇāsava), hai tâm khai môn đó thích hợp là tâm duy tác.
Sabbesu puthujjanesu uppannakāle kathaṃ kiriyā hotīti ce?
If one asks how it is functional when it arises in all ordinary individuals?
Nếu hỏi: khi sinh khởi ở tất cả phàm phu (puthujjana), tại sao lại là duy tác?
Karaṇamattattā aphaladāyakaṃ vātapupphaṃ viya aphaladāyakaṃ kiriyacittaṃ bhavituṃ yuttihāro kiriyā pana hoti.
Due to being merely functional, it is fit to be a functional citta, which is fruitless, like a wind-flower. The method of reasoning is that it is indeed functional.
Do chỉ là hành động đơn thuần, giống như hoa của cây bị gió thổi không mang lại quả, nên thích hợp là tâm duy tác không mang lại quả, và đó là một cách lý luận, nhưng nó là duy tác.
Yaṃ sabbaṃ kiriyacittaṃ kiccasādhanato javanakiccasādhanavasena javanattaṃ javanabhāvaṃ pattaṃ chinnamūlassa rukkhassa pupphaṃ aphalaṃ hoti yathā, evaṃ chinnāvijjātaṇhāmūlassa vītarāgassa taṃ sabbaṃ kiriyacittaṃ aphalaṃ vipākavirahitaṃ siyā bhaveyya.
All functional cittas, due to achieving their function, that is, due to achieving the function of javana, attain javana-nature. Just as the flower of a tree with a severed root is fruitless, so too for one whose roots of ignorance and craving are severed, that is, for one who is dispassionate, all those functional cittas would be fruitless, devoid of results.
Tất cả các tâm duy tác kiccasādhanato (do hoàn thành chức năng) – do hoàn thành chức năng javana, javanattaṃ (đạt trạng thái javana). Giống như hoa của một cái cây bị chặt gốc không có quả, thì tất cả các tâm duy tác đó của một vị đã chặt gốc vô minh (avijjā) và tham ái (taṇhā), tức là một vị đã ly tham (vītarāga), aphalaṃ (vô quả) – không có quả dị thục (vipāka) siyā (có thể là).
539-40. Paṭicca pana etasmā, phalametīti paccayo ekaṃ dhammaṃ paṭicca etasmā dhammato phalaṃ eti pavattati tasmā paccayo, yo dhammo yassa dhammassa ṭhitiyā uppattiyāpi upakāro nāma hoti, so dhammo tassa dhammassa paccayoti paccayo nāma paṇḍitena pavuccate.
539-40. But when, conditioned by this, a result arises, that is a condition (paccaya). When, conditioned by one phenomenon, a result arises from this phenomenon, therefore it is a condition. The phenomenon which is a support for the existence and also for the arising of another phenomenon, that phenomenon is called a condition for that phenomenon by the wise.
539-40. Paṭicca pana etasmā, phalametīti paccayo (Nhưng do cái này, quả sinh ra, nên là duyên) – liên quan đến một pháp, từ pháp etasmā (này), quả eti (sinh khởi), do đó là duyên (paccayo). Pháp nào là sự hỗ trợ cho sự tồn tại và sinh khởi của một pháp khác, so (pháp đó) tassa (của pháp đó) paccayoti (được người trí gọi là duyên).
Sambhavo pabhavo hetu kāraṇaṃ paccayo mato bhagavatā.
Origin, source, cause, reason, are considered by the Blessed One as condition.
Sự sinh khởi (sambhava), sự phát sinh (pabhava), nhân (hetu), nguyên nhân (kāraṇa) được Đức Phật xem là duyên.
Idaṃ vacanaṃ aññattha dīpanavacanaṃ.
This statement is an elucidating statement elsewhere.
Câu này là một câu làm sáng tỏ ở chỗ khác.
543-4. Dhammānaṃ kusalādīnaṃ, kusalādittasādhako yo dhammo kusalādīnaṃ dhammānaṃ kusalādittasādhako kusalādibhāvasādhako, so dhammo mūlaṭṭho nāma.
543-4. That which establishes the wholesome nature of wholesome and other phenomena, the phenomenon which establishes the wholesome nature and so on of wholesome and other phenomena, that phenomenon is called "root-nature."
543-4. Dhammānaṃ kusalādīnaṃ, kusalādittasādhako (Cái gì làm cho các pháp thiện, v.v., thành thiện, v.v.) – pháp nào làm cho các pháp thiện và những thứ tương tự thành thiện và những thứ tương tự, pháp đó là mūlaṭṭho (căn nguyên).
Evaṃ vacanaṃ eke ekacce ācariyā vadanti.
Some teachers say this statement.
Evaṃ (Như vậy), eke (một số) bậc đạo sư nói.
Evaṃ sante kusalākusalādīnaṃ dhammānaṃ kusalādittasādhakavasena mūlaṭṭhe sante taṃsamuṭṭhānarūpīsu tehi cittehi samuṭṭhānarūpesu tehi cittehi samuṭṭhitesu cittajarūpesu hetūnaṃ lobhādihetūnaṃ hetupaccayatā kadācipi neva sampajjati.
If this were so, that is, if there were a root-nature by way of establishing the wholesome nature and so on of wholesome, unwholesome, and other phenomena, then for material phenomena arisen from them (citta-produced rūpa), the root-conditionality of the roots (such as greed) would never be established.
Evaṃ sante (Nếu là như vậy) – nếu có căn nguyên (mūlaṭṭha) làm cho các pháp thiện, bất thiện, v.v., thành thiện, bất thiện, v.v., thì taṃsamuṭṭhānarūpīsu (trong các sắc do chúng sinh khởi) – trong các sắc do những tâm đó sinh khởi, tức là các sắc do tâm sinh (cittajarūpa), hetūnaṃ (của các nhân) – sự duyên nhân (hetupaccayatā) của các nhân như tham và những thứ tương tự sẽ không bao giờ xảy ra.
Ayametthādhippāyo – yadi cittesu rūpāni samuṭṭhāpentesu te lobhādayopi cittānaṃ sampayuttacittānaṃ ekuppādattā ca rūpāni samuṭṭhāpentiyeva.
This is the meaning here: if those roots, such as greed, also produce material phenomena while the cittas produce them, because they arise simultaneously with the cittas associated with them.
Ý nghĩa ở đây là: nếu các nhân như tham và những thứ tương tự cũng sinh khởi các sắc trong tâm, thì do chúng đồng sinh với các tâm liên hợp, chúng cũng sinh khởi các sắc.
Tadā tesaṃ mate tesaṃ cittajarūpānaṃ kusalādittaṃ siyā.
Then, according to their view, those citta-produced rūpas would be wholesome, etc.
Khi đó, theo quan điểm của họ, các sắc do tâm sinh đó có thể là thiện, v.v.
Na ca kadāci rūpāni kusalādināmakāni dissanti yasmā, tasmā cittajarūpānaṃ kusalādibhāvañāpanatthaṃ tesaṃ cittajarūpānaṃ te lobhādayo hetupaccayā na honti, iti vacanaṃ vattabbaṃ siyā.
Since material phenomena are never seen to be called wholesome and so on, therefore, to make known the wholesome nature and so on of citta-produced rūpas, it should be said that those roots are not conditions for those citta-produced rūpas.
Nhưng vì không bao giờ thấy các sắc được gọi là thiện, v.v., nên để làm rõ trạng thái thiện, v.v., của các sắc do tâm sinh đó, cần phải nói rằng các nhân như tham và những thứ tương tự không phải là duyên nhân của các sắc do tâm sinh đó.
Evañca sati cittajarūpāni nāma kadācipi viyuttāni caranti, tasmā kusalādittasādhako mūlaṭṭho na hoti.
And if this is the case, citta-produced rūpas sometimes arise disassociated; therefore, the root-nature that establishes wholesome nature and so on is not present.
Và nếu là như vậy, các sắc do tâm sinh đôi khi vận hành mà không liên kết, do đó căn nguyên làm cho các pháp thành thiện, v.v., không phải là mūlaṭṭho.
545-6. Hi saccaṃ ‘‘evaṃ sante tu hetūna’’ntiādikaṃ vacanaṃ.
545-6. Indeed, the statement "If this were so, for the roots..." and so on.
545-6. Hi (Quả thật) – câu ‘‘evaṃ sante tu hetūna’’ (nhưng nếu là như vậy, thì các nhân) và những thứ tương tự.
Te lobhādayo hetū tesaṃ rūpānaṃ kusalāditaṃ kusalādibhāvaṃ na sādhenti na nipphādenti.
Those roots, such as greed, do not establish the wholesome nature and so on of those rūpas.
Te (Các nhân đó) – các nhân như tham và những thứ tương tự kusalāditaṃ (trạng thái thiện, v.v.) của các sắc đó na sādhenti (không làm thành tựu).
Te hetū tesaṃ pana rūpānaṃ paccayā na ca na hontiyeva, tasmā kāraṇā kusalādīnaṃ dhammānaṃ kusalādittasādhako yo dhammo, so dhammo mūlaṭṭhoti mūlasabhāvo nāma samayaññunā samayavijānanasīlena viññunā gantabbo jānitabbo.
Nor are those roots conditions for those rūpas. Therefore, the phenomenon which establishes the wholesome nature and so on of wholesome and other phenomena, that phenomenon should be known by the one who understands the doctrine as root-nature.
Te (Các nhân đó) – nhưng các nhân đó na ca (và không) – không phải là duyên của các sắc đó. Tasmā (Do đó) – vì lý do đó, pháp nào làm cho các pháp thiện và những thứ tương tự thành thiện và những thứ tương tự, pháp đó mūlaṭṭhoti (là bản chất căn nguyên) – phải được người có trí (viññunā), người biết thời (samayaññunā) hiểu biết.
552-5. Rūpe vipākahetū kāmāvacarabhūmiyaṃ hetuyo viya hetupaccayā honti, pañcavokāre lokuttaravipākahetavo cittajānaṃ rūpānañca sampayuttānañca pañcavokārabhūmiyaṃ hetupaccayā honti.
552-5. Resultant roots in the rūpa-sphere are root-conditions like the roots in the kāma-sphere. Supramundane resultant roots in the five-constituent planes are root-conditions for mind-born rūpas and for conjoined (phenomena) in the five-constituent planes.
552-5. Các nhân quả trong cõi Sắc (rūpa) là các nhân duyên (hetupaccayā) giống như các nhân trong cõi Dục (kāmāvacarabhūmi). Các nhân quả siêu thế (lokuttaravipākahetavo) trong cõi ngũ uẩn (pañcavokāre) là các nhân duyên đối với các sắc do tâm sinh và các pháp tương ưng trong cõi ngũ uẩn.
Catuvokāre lokuttaravipākajā hetavo sampayuttānaṃ eva catuvokārabhūmiyaṃ hetupaccayā bhavanti.
Supramundane resultant roots in the four-constituent planes are root-conditions only for conjoined (phenomena) in the four-constituent planes.
Các nhân quả siêu thế trong cõi tứ uẩn chỉ là các nhân duyên đối với các pháp tương ưng trong cõi tứ uẩn mà thôi.
Itare catuvokāre arūpabhave vipākajā hetavo sampayuttānaṃ eva sabhūmiyaṃ attano bhūmiyaṃ arūpabhūmiyaṃ hetupaccayā honti.
Other resultant roots in the four-constituent planes, in the arūpa-existence, are root-conditions only for conjoined (phenomena) in their own plane, the arūpa-plane.
Các nhân khác (itare), tức các nhân quả trong cõi Vô sắc (arūpabhava) của cõi tứ uẩn, chỉ là các nhân duyên đối với các pháp tương ưng trong cõi riêng của chúng (sabhūmiyaṃ), tức cõi Vô sắc.
Hetuttho hetūnaṃ attho hetuyo ceva hetupaccayo ceva hetupaccayasambhavo hetupaccayuppatti, evameva evaṃ iminā pakārena.
The meaning of root (hetu), root-condition (hetupaccaya), and the arising of root-condition, is exactly this in this manner.
Ý nghĩa của nhân (hetuttho) là nhân duyên (hetuyo ceva) và sự phát sinh của nhân duyên (hetupaccayasambhavo), chính là như vậy (evameva).
Sañjāto sukhahetu yassāti sañjātasukhahetu, tena viññeyyo.
One for whom happiness has arisen due to a root is sañjāta-sukhahetu; by that, it should be understood.
Điều đó nên được hiểu là sañjātasukhahetu (nhân của sự an lạc đã phát sinh) vì sự an lạc đã phát sinh là nhân của nó.
556-8. Chando cittañca vīriyaṃ vīmaṃsā cāti catudhādhipatī lokādhipatinā satthunā vuttā.
556-8. Desire (chanda), consciousness (citta), energy (viriya), and investigation (vīmaṃsā)—these four dominant factors (adhipati) were spoken of by the Teacher, the Lord of the world.
556-8. Dục, tâm, tinh tấn và tuệ quán là bốn quyền năng đã được Đấng Đạo Sư, bậc Lãnh chúa của thế gian, thuyết giảng.
Chandaṃ jeṭṭhakaṃ katvā cittassa uppattikālasmiṃ yo chando, so chandādhipati nāma, chandaṃ dhuraṃ katvā samādhikaraṇacittassa eseva nayo sesesupi ca tīsu mayā vuttato chandādhipatito sesesupi ca adhipatīsu.
When desire is made foremost, the desire that arises at the time of the arising of consciousness, that is called chandādhipati (dominance of desire). This same method applies to the consciousness that makes desire its support (dhura). And also in the remaining three dominant factors, as explained by me regarding chandādhipati.
Dục được xem là chính yếu, dục nào có mặt trong lúc tâm phát sinh, dục đó được gọi là dục quyền năng (chandādhipati). Tương tự như vậy đối với tâm định lấy dục làm chủ đạo, và cũng vậy đối với ba quyền năng còn lại mà tôi đã đề cập từ dục quyền năng.
Yo dhammo jeṭṭhaṭṭhena upakārako, so dhammo adhipatīti adhipati nāma bhagavatā niddiṭṭho.
That phenomenon which is helpful by way of being foremost, that phenomenon is called adhipati, as taught by the Blessed One.
Pháp nào hữu ích với vai trò chính yếu, pháp đó được Đức Thế Tôn chỉ định là quyền năng (adhipati).
Yāni lokikāni eva bāttiṃsa pākacittāni honti, etesaṃ pākacittānaṃ puññāpuññādisaṅkhārā bhavādīsu yonigativiññāṇaṭṭhitisattāvāsesu paṭisandhipavattīsu yathā yena pakārena paccayā honti eva, imesaṃ vipākacittānaṃ tepi saṅkhārā bhavādīsu yonigativiññāṇaṭṭhitisattāvāsesu paṭisandhipavattīsu tathā tena pakārena vibhāvinā paṇḍitena viññātabbā.
Just as the wholesome and unwholesome saṅkhāras are conditions for these thirty-two resultant consciousnesses, which are exclusively mundane, in existences, etc. (yonis, destinies, stations of consciousness, abodes of beings), both in rebirth-linking and in the course of existence; in the same way, those saṅkhāras are to be understood by the discerning as being conditions for these resultant consciousnesses in existences, etc. (yonis, destinies, stations of consciousness, abodes of beings) in rebirth-linking and in the course of existence.
Những gì là ba mươi hai tâm quả thế gian, các hành thiện và bất thiện, v.v., là duyên đối với các tâm quả này trong các cõi hiện hữu, v.v. (bhavādīsu), tức các chủng loại sinh, các cảnh giới, các nơi trú ngụ của thức, các nơi cư trú của chúng sinh, trong sự tái tục và quá trình diễn tiến như thế nào (yathā), thì những hành đó cũng như vậy (tathā) là duyên đối với các tâm quả này trong các cõi hiện hữu, v.v. (bhavādīsu), tức các chủng loại sinh, các cảnh giới, các nơi trú ngụ của thức, các nơi cư trú của chúng sinh, trong sự tái tục và quá trình diễn tiến, nên được người có trí tuệ (vibhāvinā) hiểu rõ.
Tayo bhavā catasso ca yoniyo kāmabhavarūpabhavaarūpabhavavasena tayo bhavā, aṇḍajajalābujasaṃsedajaopapātikayonivasena catasso ca yoniyo, nirayagatitiracchānagatipetagatimanussagatidevagativasena gatipañcakaṃ, sandhisaññāya paṭisandhisaññāya nānattā nānābhāvato, kāyassāpi ca rūpakāyassāpi ca nānattā nānābhāvato kāmasugatiyo, nānā attā sabhāvo etassāti nānattā, nānatto rūpakāyo etesanti nānattakāyā, nānā sabhāvo etassāti nānattā, nānattāyeva saññā nānattasaññā, sā etesaṃ atthīti nānattasaññī nāma, paṭhamajjhānabhūmi ca caturāpāyabhūmiyo ca nānattakāyaekattasaññī nāma, dutiyajjhānabhūmi ekattakāyanānattasaññī nāma, tatiyajjhānabhūmivehapphalabhūmisuddhāvāsabhūmiyo ekattakāyaekattasaññī nāma, heṭṭhā ṭhitā rūpehi saddhiṃ sattaviññāṇaṭṭhitiyo, tiṭṭhanti viññāṇāni etthāti ṭhitiyo, viññāṇānaṃ ṭhitiyo viññāṇaṭṭhitiyo, viññāṇassa abhāvato asaññībhūmi na gayhate, catutthāruppabhūmi ca paṭuviññāṇābhāvato na gayhate.
Three existences and four types of generation: three existences by way of kāma-bhava, rūpa-bhava, and arūpa-bhava; and four types of generation by way of egg-born, womb-born, moisture-born, and spontaneous generation. Five destinies by way of hell-destiny, animal-destiny, ghost-destiny, human-destiny, and divine-destiny. Due to the diversity of perception (saññā) and rebirth-linking perception (paṭisandhisaññā), and due to the diversity of the body, even the rūpa-body, the sensuous fortunate destinations (kāmasugati) are called nānattakāya-nānattasaññī (diverse in body and diverse in perception), because their bodies are diverse and their perceptions are diverse. The first jhāna-plane and the four woeful planes are nānattakāya-ekattasaññī (diverse in body and unified in perception). The second jhāna-plane is ekattakāya-nānattasaññī (unified in body and diverse in perception). The third jhāna-plane, the Vehapphala plane, and the Suddhāvāsa planes are ekattakāya-ekattasaññī (unified in body and unified in perception). The seven stations of consciousness, situated below, together with rūpas. Stations of consciousness are places where consciousnesses stand. The asaññī-bhūmi is not included due to the absence of consciousness, and the fourth arūpa-bhūmi is not included due to the absence of earth-consciousness (paṭuviññāṇa).
Ba cõi hiện hữu và bốn chủng loại sinh: ba cõi hiện hữu theo cõi Dục, cõi Sắc, cõi Vô sắc; và bốn chủng loại sinh theo noãn sinh, thai sinh, thấp sinh, hóa sinh; năm cảnh giới (gatipañcakaṃ) theo cảnh giới địa ngục, súc sinh, ngạ quỷ, người, chư thiên; do sự khác biệt của nhận thức tái tục (paṭisandhisaññā), do sự khác biệt của thân, tức thân sắc, nên các cõi thiện dục giới (kāmasugatiyo) là nānattā (có bản chất khác biệt), nānatto rūpakāyo etesanti nānattakāyā (có thân sắc khác biệt), nānā sabhāvo etassāti nānattā (có bản chất khác biệt), nānattāyeva saññā nānattasaññā (nhận thức khác biệt), sā etesaṃ atthīti nānattasaññī (có nhận thức khác biệt) được gọi là như vậy; cõi thiền thứ nhất và bốn cõi khổ là nānattakāyaekattasaññī (có thân khác biệt và nhận thức đồng nhất) được gọi là như vậy; cõi thiền thứ hai là ekattakāyanānattasaññī (có thân đồng nhất và nhận thức khác biệt) được gọi là như vậy; cõi thiền thứ ba, cõi Vô tưởng (Vehapphala), các cõi Tịnh cư (Suddhāvāsa) là ekattakāyaekattasaññī (có thân đồng nhất và nhận thức đồng nhất) được gọi là như vậy; bảy nơi trú ngụ của thức (viññāṇaṭṭhitiyo) nằm bên dưới cùng với các sắc (rūpa), nơi mà thức trú ngụ được gọi là ṭhitiyo (nơi trú ngụ), nơi trú ngụ của thức là viññāṇaṭṭhitiyo; cõi Vô tưởng (asaññībhūmi) không được tính vì không có thức, và cõi Vô sắc thứ tư (catutthāruppabhūmi) cũng không được tính vì không có thức về đất.
Sattāvāsavasena asaññībhūmiṃ, catutthāruppabhūmiñca pana gahetvā te sattāvāsā nava eva honti.
However, including the asaññī-bhūmi and the fourth arūpa-bhūmi as abodes of beings, those abodes of beings become nine.
Nhưng nếu tính cõi Vô tưởng và cõi Vô sắc thứ tư theo các nơi cư trú của chúng sinh (sattāvāsa), thì có chín nơi cư trú của chúng sinh.
563-8. Kāme puññābhisaṅkhārasaññitā aṭṭha cetanā pūrenti attano kārakaṃ pūrenti ca, ajjhāsayaṃ pujjañca bhavaṃ nibbattentīti puññāni, abhisaṅkharonti vipākaṃ, kammajarūpañcāti abhisaṅkhārā, puññāni eva abhisaṅkhārā puññābhisaṅkhārā, teyeva saññitā puññābhisaṅkhārasaññitā, kāme puññābhisaṅkhārasaññitā aṭṭha cetanā.
563-8. Eight volitions (cetanā) designated as wholesome volitional formations (puññābhisaṅkhāra) in the kāma-sphere (kāme puññābhisaṅkhārasaññitā aṭṭha cetanā). They fulfill their causative function; they create merit and existence. Puññāni refers to that which develops and produces wholesome existence. Abhisaṅkhārā refers to that which forms resultant kamma and kamma-born rūpa. Puññābhisaṅkhārā are wholesome volitional formations. They are designated as puññābhisaṅkhārasaññitā. Eight volitions designated as wholesome volitional formations in the kāma-sphere.
563-8. Tám tâm sở tư (cetanā) được gọi là các hành thiện trong cõi Dục (kāme puññābhisaṅkhārasaññitā aṭṭha cetanā) là những gì hoàn thành điều kiện của chúng và sinh ra những hiện hữu tốt đẹp đáng được tôn kính, do đó chúng là các thiện nghiệp (puññāni). Chúng tạo ra quả và sắc do nghiệp sinh, do đó chúng là các hành (abhisaṅkhārā). Các hành thiện chính là các hành thiện (puññābhisaṅkhārā), và chúng được gọi là puññābhisaṅkhārasaññitā (được gọi là các hành thiện). Tám tâm sở tư được gọi là các hành thiện trong cõi Dục.
Navannaṃ pākacittānaṃ upekkhāyuttāhetukamahāvipākavasena navannaṃ pākacittānaṃ kāmasugatiyaṃ pana nānā vattamānacetanākhaṇato paraṃ khaṇaṃ etassāti nānākhaṇaṃ, taṃ eva nānakkhaṇikaṃ, tameva kammaṃ nānakkhaṇikakammaṃ, vattamānacetanāto parā atītacetanāti attho.
For the nine resultant consciousnesses, which are resultant mahā-vipāka accompanied by equanimity and without roots. In the kāma-sphere, nānakkhaṇika (of different moments) means that its moment is beyond the moment of the present volition. That kamma itself is nānakkhaṇikakamma. The meaning is that past volition is beyond the present volition.
Đối với chín tâm quả (navannaṃ pākacittānaṃ), tức chín tâm quả đại thiện vô nhân hợp xả (upekkhāyuttāhetukamahāvipāka), trong cõi thiện dục giới, nghiệp đó là nānakkhaṇikakammaṃ (nghiệp dị thời) vì nó có khoảnh khắc khác với khoảnh khắc của tâm sở tư hiện tại. Điều đó có nghĩa là tâm sở tư quá khứ khác với tâm sở tư hiện tại.
Balavā nissayapaccayo upanissayapaccayo, balavattho cettha upa-saddo, balavapaccayoti attho, nānakkhaṇikakammapaccayavasena balavapaccayavasena cāti attho.
A powerful supporting condition is upanissayapaccaya (proximate decisive support condition). Here, the prefix upa- means powerful. The meaning is a powerful condition. The meaning is by way of a powerful condition through the condition of kamma of different moments.
Duyên nương tựa mạnh mẽ là upanissayapaccayo (cận y duyên), ở đây tiền tố upa có nghĩa là mạnh mẽ, tức là duyên mạnh mẽ. Điều đó có nghĩa là theo duyên nghiệp dị thời và theo duyên mạnh mẽ.
Dvedhā dvīhi pakārehi tesaṃ paṭisandhiyaṃ paccayā bhavanti, tā aṭṭha kāmāvacaramahākusalacetanā upekkhāsahitāhetumanoviññāṇadhātuyā vinā upekkhāsahagatāhetumanoviññāṇadhātuṃ vajjetvā parittapākānaṃ cakkhusotaghānajivhākāyasampaṭicchanasomanassayuttāhetukakusalavipākānaṃ dvedhā nānakkhaṇikakammūpanissayapaccayehi pavattiyaṃ paccayā honti.
In two ways, by two methods, they become conditions for their rebirth-linking. Those eight great wholesome volitions of the sense-sphere, excluding the rootless mind-consciousness element accompanied by equanimity, become conditions in two ways, by way of concomitant karma and nissaya conditions, for the occurrence of the minor results (i.e., the rootless wholesome resultant eye-consciousness, ear-consciousness, nose-consciousness, tongue-consciousness, body-consciousness, receiving consciousness, and investigating consciousness accompanied by joy).
Theo hai cách (dvedhā), theo hai phương thức, chúng trở thành duyên cho sự tái tục của những tâm ấy. Tám đại thiện tâm dục giới ấy, trừ tâm ý thức giới vô nhân hợp xả (upekkhāsahitāhetumanoviññāṇadhātuyā vinā), tức là loại bỏ tâm ý thức giới vô nhân hợp xả, trở thành duyên cho sự vận hành của các quả dị thục nhỏ (parittapākānaṃ) – các quả dị thục thiện vô nhân hợp hỷ đi kèm với nhãn, nhĩ, tỷ, thiệt, thân tiếp thọ – theo hai cách (dvedhā) bằng các duyên nghiệp và cận y dị thời.
Tāyeva cetanā tā eva aṭṭha kāmāvacaramahākusalacetanā rūpabhave pañcannaṃ pākacittānaṃ kusalavipākacittānaṃ cakkhusotasampaṭicchanasomanassayuttaupekkhāyuttasantīraṇānaṃ dvedhā nānakkhaṇikakammūpanissayapaccayehi pavattiyaṃ paccayā honti.
These same volitions, these same eight great wholesome volitions of the sense-sphere, become conditions in two ways, by way of concomitant karma and nissaya conditions, for the occurrence of the five resultant cittas (i.e., the resultant wholesome eye-consciousness, ear-consciousness, receiving consciousness, and investigating consciousness accompanied by joy and by equanimity) in the fine-material existence.
Chính những tâm sở tư ấy (tāyeva cetanā) – chính tám đại thiện tâm dục giới ấy – trở thành duyên cho sự vận hành của năm tâm quả (pañcannaṃ pākacittānaṃ) trong cõi sắc – các tâm quả thiện là nhãn, nhĩ tiếp thọ, thẩm tấn hợp hỷ, thẩm tấn hợp xả – theo hai cách (dvedhā) bằng các duyên nghiệp và cận y dị thời.
Aṭṭhannaṃ tu parittānaṃ, kāme duggatiyaṃ tathā aṭṭhannaṃ parittānaṃ kusalavipākānaṃ cakkhusotaghānajivhākāyasampaṭicchanānaṃ, dvinnaṃ santīraṇānañca pavatte pavattikkhaṇe paccayā honti, paṭisandhiyaṃ paṭisandhikkhaṇe pana paccayā na honti.
As for the eight minor results, i.e., the wholesome resultant eye-consciousness, ear-consciousness, nose-consciousness, tongue-consciousness, body-consciousness, and the two investigating consciousnesses, in the sense-sphere unfortunate realms, they become conditions during the course of life (i.e., at the moment of occurrence), but they do not become conditions for rebirth-linking.
Đối với tám tâm nhỏ, và cả trong ác thú dục giới (aṭṭhannaṃ tu parittānaṃ, kāme duggatiyaṃ tathā), chúng trở thành duyên cho tám tâm quả thiện nhỏ là nhãn, nhĩ, tỷ, thiệt, thân tiếp thọ, và hai tâm thẩm tấn trong giai đoạn vận hành (pavatte), nhưng không phải là duyên trong giai đoạn tái tục (paṭisandhiyaṃ).
Vuttappakārāva kāme sugatiyaṃ yathāvuttappakārāva aṭṭha kāmāvacaramahākusalacetanā kāmasugatiyaṃ tathā soḷasannaṃ kusalavipākānaṃ pavatte pavattikkhaṇe dvedhā nānakkhaṇikakammūpanissayapaccayehi paccayā honti, pavatte pavattikkhaṇe sattannaṃ kusalavipākānaṃ paccayā honti.
Similarly, in the sense-sphere fortunate realms, of the aforementioned type, the eight great wholesome volitions of the sense-sphere, of the type already mentioned, become conditions during the course of life (i.e., at the moment of occurrence) in two ways, by way of concomitant karma and nissaya conditions, for the sixteen wholesome resultant cittas. During the course of life, they become conditions for the seven wholesome resultant cittas.
Cũng như đã nói trong thiện thú dục giới (vuttappakārāva kāme sugatiyaṃ), chính tám đại thiện tâm dục giới như đã nói, cũng vậy, trong thiện thú dục giới, trở thành duyên cho mười sáu tâm quả thiện trong giai đoạn vận hành (pavatte) theo hai cách (dvedhā) bằng các duyên nghiệp và cận y dị thời. Trong giai đoạn vận hành (pavatte), chúng trở thành duyên cho bảy tâm quả thiện.
Paṭisandhiyaṃ paṭisandhikkhaṇe navannaṃ kusalavipākacittānaṃ paccayā honti.
For rebirth-linking, they become conditions for the nine wholesome resultant cittas.
Trong giai đoạn tái tục (paṭisandhiyaṃ), chúng trở thành duyên cho chín tâm quả thiện.
569-74. Rūpe puññābhisaṅkhārā, rūpāvacarabhūmiyaṃ pañcannaṃ pākacittānaṃ paṭisandhiyaṃ paṭisandhikkhaṇe paccayā hontimāpuññasaṅkhārā, kāme duggatiyaṃ dvidhā ime apuññābhisaṅkhārā, imā kusalapaṭipakkhā uddhaccavajjā ekādasa cetanā kāmaduggatiyaṃ ekassa paṭisandhiviññāṇassa paṭisandhiyaṃ paṭisandhikkhaṇe dvidhā nānakkhaṇikakammūpanissayapaccayehi paccayā honti.
569-74. In the fine-material existence, these wholesome kammic formations become conditions for rebirth-linking (i.e., at the moment of rebirth-linking) for the five resultant cittas. These unwholesome kammic formations, in two ways, in the sense-sphere unfortunate realms, these unwholesome kammic formations (i.e., these eleven volitions, excluding restlessness, which are opposed to wholesome states) become conditions for rebirth-linking (i.e., at the moment of rebirth-linking) in two ways, by way of concomitant karma and nissaya conditions, for one rebirth-linking consciousness in the sense-sphere unfortunate realms.
569-74. Các hành thiện trong cõi sắc, trong cõi sắc giới (rūpe puññābhisaṅkhārā, rūpāvacarabhūmiyaṃ) trở thành duyên cho năm tâm quả trong giai đoạn tái tục (paṭisandhiyaṃ). Những hành bất thiện này, trong ác thú dục giới theo hai cách (hontimāpuññasaṅkhārā, kāme duggatiyaṃ dvidhā), những hành bất thiện này, những tâm sở tư này (imā) – mười một tâm sở tư trừ phóng dật, đối nghịch với thiện – trở thành duyên cho một tâm tái tục thức trong ác thú dục giới trong giai đoạn tái tục (paṭisandhiyaṃ) theo hai cách (dvidhā) bằng các duyên nghiệp và cận y dị thời.
Dvādasa akusalacetanā pavatte pavattikkhaṇe eva channaṃ cakkhusotaghānajivhākāyasampaṭicchanānaṃ akusalavipākānaṃ paccayā honti, paṭisandhiyaṃ paṭisandhikkhaṇe paccayā no honti.
The twelve unwholesome volitions become conditions for the six unwholesome resultant cittas (i.e., eye-consciousness, ear-consciousness, nose-consciousness, tongue-consciousness, body-consciousness, and receiving consciousness) only during the course of life (i.e., at the moment of occurrence). They do not become conditions for rebirth-linking (i.e., at the moment of rebirth-linking).
Mười hai tâm sở tư bất thiện trở thành duyên cho sáu (channaṃ) tâm quả bất thiện là nhãn, nhĩ, tỷ, thiệt, thân tiếp thọ chỉ trong giai đoạn vận hành (pavatte), không phải là duyên trong giai đoạn tái tục (paṭisandhiyaṃ).
Sattannampi bhavanteva pavatte pavattikkhaṇe paṭisandhiyaṃ paṭisandhikkhaṇe akusalavipākāni sattannaṃ cakkhusotaghānajivhākāyasampaṭicchanasantīraṇānaṃ paccayā bhavanti.
The seven unwholesome resultant cittas (i.e., eye-consciousness, ear-consciousness, nose-consciousness, tongue-consciousness, body-consciousness, receiving consciousness, and investigating consciousness) become conditions for all seven during the course of life (i.e., at the moment of occurrence) and for rebirth-linking (i.e., at the moment of rebirth-linking).
Trong tất cả các cõi, chỉ trong giai đoạn vận hành (sattannampi bhavanteva pavatte) và trong giai đoạn tái tục (paṭisandhiyaṃ), các tâm quả bất thiện trở thành duyên cho bảy tâm là nhãn, nhĩ, tỷ, thiệt, thân tiếp thọ và thẩm tấn.
Kāme sugatiyaṃ tesaṃ, sattannampi tatheva ca dvādasākusalacetanā kāme sugatiyaṃ tatheva ca tesaṃ sattannaṃ akusalavipākānaṃ pavatte pavattikkhaṇe paccayā honti, paṭisandhiyaṃ paṭisandhikkhaṇe paccayā na honti.
Similarly, for those seven in the sense-sphere fortunate realms, the twelve unwholesome volitions become conditions for those seven unwholesome resultant cittas during the course of life (i.e., at the moment of occurrence) in the sense-sphere fortunate realms. They do not become conditions for rebirth-linking (i.e., at the moment of rebirth-linking).
Trong thiện thú dục giới, cũng vậy đối với bảy tâm ấy (kāme sugatiyaṃ tesaṃ, sattannampi tatheva ca), mười hai tâm sở tư bất thiện trong thiện thú dục giới, cũng vậy, trở thành duyên cho bảy tâm quả bất thiện ấy trong giai đoạn vận hành (pavatte), không phải là duyên trong giai đoạn tái tục (paṭisandhiyaṃ).
Viññāṇānaṃ catunnampi, tesaṃ rūpabhave tathā tāyeva dvādasākusalacetanā rūpabhave tesaṃ catunnaṃ akusalavipākānaṃ cakkhusotasampaṭicchanasantīraṇasaṅkhātānaṃ viññāṇānaṃ tathā pavatte pavattikkhaṇe paccayā honti, paṭisandhiyaṃ paṭisandhikkhaṇe paccayā na honti.
Likewise, for the four consciousnesses in the fine-material existence, those same twelve unwholesome volitions become conditions for those four unwholesome resultant consciousnesses (namely, eye-consciousness, ear-consciousness, receiving consciousness, and investigating consciousness) during the course of life (i.e., at the moment of occurrence) in the fine-material existence. They do not become conditions for rebirth-linking (i.e., at the moment of rebirth-linking).
Cũng vậy đối với bốn thức ấy, trong cõi sắc giới (viññāṇānaṃ catunnampi, tesaṃ rūpabhave tathā), chính mười hai tâm sở tư bất thiện ấy trong cõi sắc giới, cũng vậy, trở thành duyên cho bốn (tesaṃ) thức quả bất thiện, tức là nhãn, nhĩ tiếp thọ và thẩm tấn trong giai đoạn vận hành (pavatte), không phải là duyên trong giai đoạn tái tục (paṭisandhiyaṃ).
So ca kāmabhaveniṭṭharūpādiupaladdhiyaṃ so ca apuññābhisaṅkhāro kāmabhave aniṭṭharūpādiupaladdhiyaṃ amanāparūpādīni ārammaṇāni upaladdhiyaṃ tesaṃ catunnaṃ apuññajānaṃ viññāṇānaṃ paccayo hoti.
And that unwholesome kammic formation in the sense-sphere existence is a condition for those four unwholesome consciousnesses during the perception of disagreeable sights and so forth (i.e., when perceiving unpleasant objects like forms) in the sense-sphere existence.
Và hành ấy trong dục giới, trong sự nhận thức các sắc v.v. không đáng ưa (so ca kāmabhaveniṭṭharūpādiupaladdhiyaṃ), hành bất thiện ấy trong dục giới, trong sự nhận thức các cảnh sắc v.v. không đáng ưa, tức là trong sự nhận thức các cảnh sắc v.v. không vừa ý, là duyên cho bốn thức sinh từ bất thiện ấy.
Hi saccaṃ ‘‘so ca kāmabhaveniṭṭha-rūpādiupaladdhiya’’ntiādikaṃ vacanaṃ.
Indeed, the statement "and that unwholesome kammic formation in the sense-sphere existence during the perception of disagreeable sights and so forth" is true.
Thật vậy (hi) câu nói ‘‘Và hành ấy trong dục giới, trong sự nhận thức các sắc v.v. không đáng ưa’’ và các câu tương tự.
Aniṭṭharūpādayo nāma visayā brahmaloke na vijjare na vijjanti.
Dis agreeable sights and so forth (i.e., sense objects) do not exist in the Brahma world.
Các đối tượng gọi là sắc v.v. không đáng ưa (aniṭṭharūpādayo) không tồn tại (na vijjare) trong cõi Phạm thiên.
575-6. Tathevāneñjasaṅkhāro na iñjati na phandati na calatīti āneñjaṃ, āneñjañca taṃ saṅkhāro cāti āneñjasaṅkhāro, tathā eva āneñjasaṅkhāro arūpāvacarabhūmiyaṃ catunnaṃ pākacittānaṃ pavatte pavattikkhaṇe paṭisandhiyaṃ paṭisandhikkhaṇe paccayo hoti.
575-6. Similarly, the imperturbable kammic formation (i.e., that which does not waver, tremble, or stir is āneñja; it is an āneñja and also a saṅkhāra, hence āneñjasaṅkhāra), similarly, the imperturbable kammic formation becomes a condition for the four resultant cittas in the immaterial existence during the course of life (i.e., at the moment of occurrence) and for rebirth-linking (i.e., at the moment of rebirth-linking).
575-6. Cũng vậy hành bất động (tathevāneñjasaṅkhāro). Không lay động, không rung chuyển, không xao động, nên gọi là bất động (āneñjaṃ). Hành bất động (āneñjasaṅkhāro) là hành ấy. Cũng vậy, hành bất động (āneñjasaṅkhāro) trở thành duyên cho bốn tâm quả trong cõi vô sắc trong giai đoạn vận hành (pavatte) và trong giai đoạn tái tục (paṭisandhiyaṃ).
Bhavesvete bhavesu ete vuttappakārā paccayā vuttappakārena paṭisandhipavattīsu yathā ca yena yena ca pakārena nānakkhaṇikakammūpanissayapaccayehi paccayā honti, tena paccayā tathā tena tena pakārena vibhāvinā vijānantena paṇḍitena ñeyyā.
In these existences, these aforementioned conditions in these existences, and the manner in which they become conditions for rebirth-linking and during the course of life by way of concomitant karma and nissaya conditions, should be understood by a discerning wise person in that manner.
Trong các cõi này (bhavesvete), những duyên như đã nói trong các cõi này, theo cách đã nói trong giai đoạn tái tục và vận hành, và theo cách (yathā ca) mà chúng trở thành duyên bằng các duyên nghiệp và cận y dị thời, thì cũng vậy (tathā) theo cách đó, chúng cần được người có trí tuệ (vibhāvinā) hiểu biết.
578-81. Avisesena puññābhi-saṅkhāro dvibhavesupi kāmapuññābhisaṅkhāravasena, rūpapuññābhisaṅkhāravasena ca puññābhisaṅkhāro avisesena samānabhāvena dvīsu bhavesu kāmarūpabhavesu paṭisandhiṃ datvā so saṅkhāro sabbapākaṃ janeti nibbatteti.
578-81. The wholesome kammic formation, without distinction, in both existences (i.e., by way of wholesome kammic formations of the sense-sphere and wholesome kammic formations of the fine-material sphere), that kammic formation, having produced rebirth-linking in both existences (the sense-sphere and fine-material existences), generates all results.
578-81. Hành thiện không phân biệt, trong cả hai cõi (avisesena puññābhi-saṅkhāro dvibhavesupi) – theo cách hành thiện dục giới và hành thiện sắc giới – hành thiện không phân biệt, một cách đồng đều, sau khi cho tái tục trong hai cõi là dục giới và sắc giới, nó (so) – hành ấy – tạo ra (janeti) tất cả các quả.
Tathā catūsu viññeyyo, aṇḍajādīsu yonisu dvibhavesu puññābhisaṅkhāro viya tathā catūsu aṇḍajādīsu so puññābhisaṅkhāro paṇḍitena ñeyyo.
Similarly, it should be known in the four origins, such as the egg-born, that same wholesome kammic formation should be known by a wise person in the four origins, such as the egg-born, just as it is in the two existences.
Cũng vậy cần được biết trong bốn loại sinh như noãn sinh v.v. (tathā catūsu viññeyyo, aṇḍajādīsu yonisu). Cũng như hành thiện trong hai cõi, hành thiện ấy cũng cần được người trí biết trong bốn loại sinh như noãn sinh v.v.
‘‘Aṇḍajādīsū’’ti vacanaṃ padumapaccekabuddhānaṃ manussattaṃ sandhāya vuttaṃ.
The phrase "in the egg-born and so forth" is spoken with reference to the human existence of the solitary Buddhas (Paccekabuddhas) who arose from lotuses.
Câu nói ‘‘trong các loại sinh như noãn sinh v.v.’’ được nói để chỉ sự làm người của các vị Phật Độc Giác sinh từ hoa sen.
Bahudevamanussānaṃ vasena dvīsu gatīsu eva ca tathā so puññābhisaṅkhāro paṇḍitena ñeyyo.
Similarly, that same wholesome kammic formation should be known by a wise person in both destinations by way of many deities and humans.
Cũng vậy, hành thiện ấy cần được người trí biết trong hai đường tái sinh, tức là trong nhiều chư thiên và loài người.
Tathā nānattakāyādi-viññāṇānaṃ ṭhitīsupi nānattakāyanānattasaññīnānattakaāyaekattasaññī ekattakāyanānattasaññī ekattakāyaekattasaññīnaṃ vasena catūsu viññāṇaṭṭhitīsu so puññābhisaṅkhāro paṇḍitena ñeyyo.
Similarly, in the stations of consciousness such as those with diverse bodies, that same wholesome kammic formation should be known by a wise person in the four stations of consciousness, which are: diverse bodies and diverse perceptions, diverse bodies and single perception, single body and diverse perceptions, and single body and single perception.
Cũng vậy trong các thức trú với thân và tưởng khác nhau v.v. (tathā nānattakāyādi-viññāṇānaṃ ṭhitīsupi). Hành thiện ấy cũng cần được người trí biết trong bốn thức trú, theo cách thân khác nhau và tưởng khác nhau, thân khác nhau và tưởng giống nhau, thân giống nhau và tưởng khác nhau, thân giống nhau và tưởng giống nhau.
Nānattakāyanānattasaññīnānattakāyaekattasaññīekattakāyanānattasaññīekattakāyaekattasaññīnaṃ vasena vuttappakārasmiṃ catubbidhe sattāvāse tathā so puññābhisaṅkhāro paṇḍitena ñeyyo.
Similarly, that same wholesome kammic formation should be known by a wise person in the aforementioned type of fourfold abodes of beings: diverse bodies and diverse perceptions, diverse bodies and single perception, single body and diverse perceptions, and single body and single perception.
Hành thiện ấy cũng cần được người trí biết trong các trú xứ của hữu tình đã nói (vuttappakārasmiṃ) – bốn loại trú xứ của hữu tình theo cách thân khác nhau và tưởng khác nhau, thân khác nhau và tưởng giống nhau, thân giống nhau và tưởng khác nhau, thân giống nhau và tưởng giống nhau.
Evaṃ iminā mayā vuttappakārena puññābhisaṅkhāro bhavādīsu bhavayonigativiññāṇaṭṭhitisattāvāsesu yathārahaṃ soḷasannaṃ kāmakusalapākānaṃ, pañcannaṃ rūpapākānañcāti ekavīsatipākānaṃ dvidhā nānakkhaṇikakammūpanissayapaccayena paccayo hoti.
Thus, in this way, the wholesome kammic formation, in the manner I have stated, becomes a condition in existences and so forth (i.e., existences, origins, destinations, stations of consciousness, and abodes of beings), respectively, by way of concomitant karma and nissaya conditions, for the sixteen wholesome results of the sense-sphere and the five results of the fine-material sphere, making a total of twenty-one results.
Như vậy (evaṃ), theo cách đã được tôi nói, hành thiện là duyên cho mười sáu tâm quả thiện dục giới và năm tâm quả sắc giới, tức là hai mươi mốt tâm quả theo hai cách (ekavīsatipākānaṃ dvidhā) – bằng duyên nghiệp và cận y dị thời – trong các cõi v.v. (bhavādīsu) – cõi, loại sinh, đường tái sinh, thức trú, trú xứ của hữu tình – một cách thích hợp.
584-6. Tathevāneñjasaṅkhāro tathā eva āneñjasaṅkhāro, ekārūpabhave ekasmiṃ arūpabhave ekissā opapātikayoniyā ceva ekissā devagatiyāpi ca ākāsānañcāyatanabhūmi viññāṇañcāyatanabhūmi ākiñcaññāyatanabhūmivasena tīsu eva cittaṭṭhitīsu catunnaṃ arūpabhūmīnaṃ vasena catubbidhe sattāvāse catunnaṃ arūpapākacittānaṃ dvedhā nānakkhaṇikakammopanissayapaccayehi so āneñjābhisaṅkhāro paccayo hoti.
584-6. Likewise, the imperturbable volitional formation (āneñjasaṅkhāro) is a condition, in two ways, through the condition of different-moment kamma (nānakkhaṇikakamma-upanissaya-paccaya), in one immaterial existence through one spontaneously arisen womb and one divine destiny, in three stations of consciousness namely, the sphere of infinite space, the sphere of infinite consciousness, and the sphere of nothingness, and in a fourfold abode of beings, meaning the four immaterial realms, for the four resultant immaterial consciousnesses.
584-6. Cũng vậy, phi công bất động (Tathevāneñjasaṅkhāro), cũng vậy, phi công bất động (āneñjasaṅkhāro) là nhân theo hai cách (dvedhā) trong bốn loại (catubbidhe) chúng sinh trú xứ (sattāvāse) là bốn cõi vô sắc, trong chỉ ba trú xứ tâm (tīsu eva cittaṭṭhitīsu) là cõi Không Vô Biên Xứ (ākāsānañcāyatana-bhūmi), cõi Thức Vô Biên Xứ (viññāṇañcāyatana-bhūmi), cõi Vô Sở Hữu Xứ (ākiñcaññāyatana-bhūmi), trong một cõi vô sắc (ekārūpabhave), trong một loài hóa sinh và một cõi trời, do các duyên nghiệp và y chỉ khác thời. So (phi công bất động) là nhân.
Paṭisandhipavattīnaṃ, vasenevaṃ bhavādīsu evaṃ iminā mayā vuttappakārena paṭisandhipavattīnaṃ vasena bhavādīsu yathā ye saṅkhārā esaṃ pākacittānaṃ paccayā honti, tathā te saṅkhārā evaṃ iminā mayā vuttappakārena paṇḍitena vijānitabbā.
In this way, according to rebirth-linking and continuation in existences and so forth, the formations which are conditions for these resultant consciousnesses should be understood by a wise person in the manner I have described.
Như vậy, các hành trong các cõi, v.v. là nhân cho tái sanh và tiếp diễn. Như vậy, theo cách đã được tôi nói, các hành (saṅkhārā) nào là nhân cho các tâm quả (pākacitta) theo cách của tái sanh (paṭisandhi) và tiếp diễn (pavatti) trong các cõi (bhava), v.v., thì những hành đó phải được người trí biết theo cách đã được tôi nói như vậy.
587-90. Na rūpārūpadhammānaṃ, saṅkanti pana vijjati rūpadhammānaṃ, cittacetasikasaṅkhātānaṃ nāmadhammānañca saṅkanti pana saṅkamanaṃ pana na vijjati.
587-90. But there is no transmigration of material and immaterial phenomena; there is no transmigration of material phenomena and of mental phenomena, i.e., consciousness and mental concomitants.
587-90. Tuy nhiên, không có sự chuyển di của các pháp sắc và vô sắc. Tuy nhiên, không có sự chuyển di (saṅkanti) của các pháp sắc (rūpadhamma) và các pháp danh (nāmadhamma) bao gồm tâm và sở hữu tâm.
Saṅkantibhāve asati atītabhavato idha imasmiṃ bhave rūpadhammānaṃ saṅkamanabhāve asati paṭisandhicittaṃ kathaṃ kena pakārena siyā bhaveyya?
When there is no transmigration, how could the rebirth-linking consciousness arise here in this existence from a past existence?
Khi không có sự chuyển di, thì tâm tái sanh (paṭisandhicitta) làm sao (kathaṃ) có thể có ở đây (idha) trong kiếp này, khi không có sự chuyển di của các pháp sắc từ kiếp quá khứ (atītabhava)?
Natthi cittassa saṅkanti, atītabhavato idha imasmiṃ bhave cittassa saṅkanti saṅkamanaṃ natthi, tato atītabhavato atītaṃ hetuṃ vinā vajjetvā idha imasmiṃ bhave cittassa pātubhāvo na vijjati.
There is no transmigration of consciousness from a past existence to this one; thus, without a past cause from a past existence, the appearance of consciousness here in this existence is not found.
Không có sự chuyển di của tâm từ kiếp quá khứ đến đây. Không có sự chuyển di của tâm đến đây trong kiếp này. Do đó, không có sự xuất hiện của tâm ở đây trong kiếp này mà không có (vinā) nhân quá khứ từ kiếp quá khứ.
Suladdhapaccayaṃ rūpārūpamattaṃ suṭṭhu laddhapaccayaṃ rūpanāmamattaṃ jāyati.
Only material and immaterial phenomena that have received conditions well arise.
Chỉ có sắc và vô sắc đầy đủ duyên (Suladdhapaccayaṃ rūpārūpamattaṃ) sanh khởi.
Evaṃ iminā mayā vuttappakārena paccayaṃ labhitvā uppajjamānaṃ rūpārūpamattaṃ rūpanāmamattaṃ jāyati.
In this way, only material and immaterial phenomena arise after receiving conditions as I have stated.
Như vậy, chỉ có sắc và danh (rūpanāmamattaṃ) sanh khởi sau khi nhận được duyên theo cách đã được tôi nói.
Evaṃ iminā mayā vuttappakārena paccayaṃ labhitvā uppajjamānaṃ rūpārūpamattaṃ bhavantaraṃ aññabhavaṃ paṭisandhiṃ upeti upagacchati.
Only material and immaterial phenomena, arising after receiving conditions in the manner I have stated, go to another existence, meaning rebirth-linking.
Chỉ có sắc và danh sanh khởi sau khi nhận được duyên theo cách đã được tôi nói, đi đến (upeti) kiếp khác (bhavantaraṃ) là tái sanh.
Iti vacanaṃ samaññāya lokiyavohārena pavuccate, satto vā natthi, satto jīvoti vevacanaṃ, attā vāpi na vijjati.
This statement is made by convention (samaññāya), in worldly usage; there is no being, nor is 'being' a synonym for 'living,' nor is there a self.
Lời "như vậy" (iti) được nói theo cách dùng thông thường (lokiyavohāra), không có chúng sinh, không có sinh vật là từ đồng nghĩa của chúng sinh, cũng không có tự ngã.
591-9. Tassidaṃ pākaṭaṃ katvā, paṭisandhikkamaṃ pana tassa sattassa idaṃ paṭisandhikkamaṃ sudubbudhaṃ atidubbijānaṃ pākaṭaṃ katvā ahaṃ dassayissāmi, tametaṃ paṭisandhikkamaṃ sādhu sādhukaṃ nibodhatha, sādhu sādhukaṃ manasi karotha, vividhesu ārammaṇesu lobhavasena cittaṃ anāmetvā vajiramañjūsāya anagghamaṇiratanaṃ pakkhipanto viya citte ṭhapetvāti attho.
591-9. Making this process of rebirth-linking clear, it is very difficult to understand, but I shall show it, making this process of rebirth-linking clear. Therefore, comprehend it well and pay good attention, as if placing a priceless jewel in a diamond casket, without allowing the mind to incline towards various objects through greed.
591-9. Sau khi làm cho tiến trình tái sanh này rõ ràng, thì tôi sẽ trình bày tiến trình tái sanh khó hiểu (sudubbudhaṃ) này của chúng sinh. Hãy khéo léo (sādhu) thấu hiểu tiến trình tái sanh đó, hãy khéo léo (sādhu) ghi nhớ, nghĩa là hãy giữ trong tâm như một người đang đặt một viên ngọc quý vô giá vào một chiếc hộp kim cương, không để tâm nghiêng về các đối tượng khác do tham ái.
Atītasmiṃ bhave tassa, āsannamaraṇassa hiito bhavato atītasmiṃ bhave āsannamaraṇassa tassa sarīrasmiṃ ātape pakkhittaṃ haritaṃ tālapaṇṇaṃ viya sussamāne sati cakkhundriyādike indriye naṭṭhe hadayavatthumattasmiṃ ṭhite kāyappasādike viññāṇe tasmiṃ khaṇe vatthusannissitaṃ hadayavatthunissitaṃ.
In that past existence, for that person nearing death, indeed, when the body dries up like a green palm leaf placed in the sun, with the eye-faculty and other faculties destroyed, and only the heart-base remaining, the consciousness that vitalizes the body, at that moment, is dependent on the base (vatthusannissita), dependent on the heart-base.
Khi chúng sinh đó trong kiếp quá khứ, gần kề cái chết, trong kiếp quá khứ từ kiếp này, khi chúng sinh đó gần kề cái chết, thân thể đang khô héo như lá cọ xanh phơi nắng, các căn như nhãn căn, v.v. đã mất, chỉ còn lại vật y cứ tâm (hadayavatthu), thì thức (viññāṇa) trong thân đó vào khoảnh khắc đó y cứ vào vật y cứ tâm (vatthusannissitaṃ) là vật y cứ tâm.
‘‘Citta’’nti vacanaṃ bhavaṅgamanodvārāvajjanajavanaṃ sandhāya vuttanti veditabbaṃ.
The term "consciousness" should be understood as referring to the bhavanga, mind-door adverting, and javana (impulsive) consciousness.
Lời "tâm" (cittaṃ) phải được hiểu là nói đến tâm bhavaṅga, tâm khai ý môn và tâm javana.
Pubbānusevitanti ito kālā pubbakāle tena pana anusevitaṃ anuciṇṇaṃ puññaṃ kammaṃ vā apuññaṃ eva vā kammaṃ kammanimittaṃ gatinimittaṃ vā kammaphalena dvāresu paccupaṭṭhitaṃ ālambitvā manodvārāvajjanajavanavasena sevitacittaṃ pavattati.
Previously cultivated means that a wholesome kamma or an unwholesome kamma, or a kamma-sign, or a destiny-sign, previously cultivated or practiced by that person at that time, presents itself at the doors due to its kamma-result and, being taken as an object, the consciousness that has been cultivated through mind-door adverting and javana consciousness continues to arise.
Đã được hành trì từ trước (Pubbānusevitaṃ): tâm đã được hành trì (sevitacitta) theo cách khai ý môn và javana tiếp diễn, sau khi nắm giữ đối tượng là thiện nghiệp hoặc bất thiện nghiệp đã được hành trì (anuciṇṇa) bởi chúng sinh đó trong quá khứ, hoặc là nghiệp tướng (kammanimitta) hoặc là cảnh tướng (gatinimitta) do quả nghiệp hiện diện ở các môn.
Evaṃ iminā mayā vuttappakārena pavattamānaṃ taṃ viññāṇaṃ taṃ javanacittaṃ laddhapaccayaṃ laddhārammaṇapaccayaṃ.
That consciousness, that javana consciousness, continuing in the manner I have stated, has received conditions, has received the condition of an object.
Thức đó (taṃ viññāṇaṃ) đang tiếp diễn theo cách đã được tôi nói đã nhận được duyên (laddhapaccayaṃ) là duyên đối tượng.
Avijjāya paṭicchannādīnave visayeti akusalajavane javite tassa javanassa avijjāya appaṭicchannadose tasmiṃ kammādike ārammaṇe kusalajavane javite tato cittavīthito pubbabhāge pavattāya avijjāya paṭicchannadose tasmiṃ kammādike ārammaṇe.
In an object where dangers are hidden by ignorance: when unwholesome javana consciousness has arisen, in that kamma and so forth as object, the fault is not concealed by ignorance for that javana consciousness. When wholesome javana consciousness has arisen, in that kamma and so forth as object, the fault is concealed by the ignorance that arose earlier in the mental process.
Trong đối tượng có sự nguy hại bị vô minh che lấp, nghĩa là khi tâm bất thiện javana đã javana, thì trong đối tượng nghiệp, v.v. đó có lỗi không bị vô minh che lấp; khi tâm thiện javana đã javana, thì trong đối tượng nghiệp, v.v. đó có lỗi bị vô minh che lấp do vô minh tiếp diễn trước lộ tâm đó.
Taṇhāti akusalajavanena sahajo lobho, akusalajavane vā javite tato vīthicittato pubbabhāge pavatto lobho taṇhā.
Craving is the greed co-arisen with unwholesome javana consciousness, or the greed that arose earlier than that mental process when unwholesome javana consciousness had arisen.
Tham ái (Taṇhā) là tham (lobha) đồng sanh với tâm bất thiện javana, hoặc tham ái là tham tiếp diễn trước lộ tâm đó khi tâm bất thiện javana đã javana.
Nametīti aññaṃ ārammaṇaṃ aggāhāpetvā daḷhaggāhavasena taṃ eva kammanimittagatinimittasaṅkhātaṃ ārammaṇaṃ gaṇhāpetīti attho.
It bends: it causes one to grasp that kamma-sign or destiny-sign as an object firmly, without taking another object.
Làm cho nghiêng về (Nametīti) có nghĩa là làm cho nắm giữ đối tượng nghiệp tướng và cảnh tướng đó một cách chắc chắn, không nắm giữ đối tượng khác.
Sahajā saṅkhārā pana tassa cittassa sahajā ekato jātā cetanā pana tasmiṃ yevārammaṇe khipanti pavattanti.
Co-arisen formations, however, meaning the volitions co-arisen with that consciousness, cast themselves upon that very object.
Tuy nhiên, các hành đồng sanh (Sahajā saṅkhārā pana) là các tác ý (cetanā) đồng sanh với tâm đó phóng ra (khipanti) trong cùng đối tượng đó.
Imasmiṃ paccuppannabhave ekasantativasā pavattāya taṇhāya namīyamānaṃ taṃ viññāṇaṃ orimā tīramhā rajjukaṃ ālambitvā mātikātikkamo puriso viya etaṃ purimaṃ nissayabhūtaṃ hadayavatthuṃ jahati chaḍḍeti, cuticittaṃ uppajjitvā nirujjhatīti attho.
That consciousness, being bent by craving that continues in this present existence due to one continuous stream (ekasantativasā), abandons that previous supporting heart-base, like a man who crosses the boundary (mātikātikkamo) by holding onto a rope from the near shore; this means the cuti-consciousness arises and ceases.
Thức đó (taṃ viññāṇaṃ) bị tham ái tiếp diễn do sự liên tục của một dòng trong kiếp hiện tại làm cho nghiêng về, từ bỏ (jahati) vật y cứ tâm (hadayavatthu) làm y chỉ trước đó, giống như một người vượt qua bờ (mātikātikkamo) bằng cách nắm lấy sợi dây từ bờ bên này, nghĩa là tâm tử (cuticitta) sanh khởi rồi diệt đi.
Aparaṃ kammasambhūtaṃ nissayaṃ aparaṃ aññakammato sambhūtaṃ nissayabhūtaṃ hadayavatthuṃ labhitvā vā alabhitvāpi vā ārammaṇādīhi paccayehi taṃ paṭisandhisaṅkhātaṃ mānasaṃ pavattati.
That rebirth-linking consciousness continues after obtaining a different base, arisen from kamma, i.e., a different heart-base arisen from kamma, or even without obtaining it, through conditions such as an object.
Tâm y chỉ khác do nghiệp sanh (Aparaṃ kammasambhūtaṃ nissayaṃ) là tâm (mānasaṃ) được gọi là tái sanh tiếp diễn do các duyên như đối tượng, v.v., sau khi nhận được hoặc không nhận được vật y cứ tâm làm y chỉ do nghiệp khác sanh khởi.
‘‘Labhitvā’’ti vacanaṃ kāmarūpabhavaṃ sandhāya vuttaṃ.
The term "obtaining" refers to the sense-sphere and fine-material existence.
Lời "nhận được" (Labhitvā) được nói đến cõi dục và cõi sắc.
‘‘Alabhitvā’’ti vacanaṃ arūpabhavaṃ sandhāya vuttaṃ.
The term "without obtaining" refers to the immaterial existence.
Lời "không nhận được" (Alabhitvā) được nói đến cõi vô sắc.
Ettha etesu cittesu purimaṃ ‘‘jahatī’’ti vacanena vuttañceva cittaṃ, cuticittaṃ pacchimaṃ ‘‘ārammaṇādīhi paccayehi pavattatī’’ti vacanena vuttañceva cittaṃ paṭisandhicittaṃ paṇḍitena veditabbaṃ.
Here, among these consciousnesses, the consciousness referred to by the earlier statement "abandons" is the cuti-consciousness, and the consciousness referred to by the later statement "continues through conditions such as an object" is the rebirth-linking consciousness, and this should be known by a wise person.
Ở đây, trong các tâm này, tâm được nói bằng lời "từ bỏ" (jahatīti) trước đó là tâm tử (cuticitta), và tâm được nói bằng lời "tiếp diễn do các duyên như đối tượng, v.v." sau đó là tâm tái sanh (paṭisandhicitta), phải được người trí biết.
600-6. Tadetaṃ taṃ etaṃ paṭisandhicittaṃ purimā bhavato idha imasmiṃ pacchimabhave nāpi āgataṃ, kammādiñca hetuṃ vinā vajjetvā paṭisandhicittaṃ pātubhūtaṃ na ceva taṃ ettha etasmiṃ vacane etassa paṭisandhicittassa purimā bhavato idha imasmiṃ paccuppannabhave anāgamane atītabhavahetūhi atītabhave kammādipaccayehi etassa paṭisandhicittassa sambhave.
600-6. That rebirth-linking consciousness has not come here to this present existence from the past existence, nor has the rebirth-linking consciousness appeared here without a cause such as kamma. In this statement, concerning the non-arrival of this rebirth-linking consciousness here to this present existence from a past existence, its arising is due to causes in the past existence, namely, kamma and other conditions.
600-6. Thức tái sanh đó (Tadetaṃ) không đến đây (idha) trong kiếp sau này từ kiếp trước, và tâm tái sanh không xuất hiện mà không có (vinā) nhân như nghiệp, v.v. Cũng không có sự không đến của tâm tái sanh đó ở đây (ettha) trong lời nói này, ở đây (idha) trong kiếp hiện tại từ kiếp trước, khi tâm tái sanh đó sanh khởi do các nhân từ kiếp quá khứ (atītabhavahetūhi) là các duyên như nghiệp, v.v. trong kiếp quá khứ.
Paṭighosadīpamuddādī, bhavantettha nidassanā ettha etasmiṃ tassa paṭisandhicittassa atītabhavato anāgamane atītabhave hetūhi sambhave paṭighosadīpamuddādiatthanidassanā upamā bhavanti.
Echoes, lamps, seals, etc., are here given as illustrations. Herein, in this context, regarding that relinking consciousness not coming from a past existence, but arising from causes in the past existence, illustrations such as echo, lamp, seal, etc., serve as examples of the meaning.
Tiếng vang, ánh đèn, dấu ấn, v.v., là những ví dụ ở đây. Ở đây, trong sự không đến từ kiếp quá khứ của tâm tái tục đó, những ví dụ như tiếng vang, ánh đèn, dấu ấn, v.v., phát sinh do các nhân trong kiếp quá khứ, là những ví dụ về ý nghĩa.
Aññatra aññasmiṃ paṭighosādīnaṃ atthānaṃ pavattiṭṭhāne āgantvā saddādihetukā saddādayo paccayā honti yathā.
Elsewhere, having come to another place where echoes, etc., occur, sounds, etc., become the conditions, just as sounds and other factors are the conditions.
Ở nơi khác, tại một nơi khác mà các ý nghĩa như tiếng vang, v.v., phát sinh, chúng đến và do âm thanh, v.v., làm nhân; âm thanh, v.v., trở thành các duyên, như vậy.
Idaṃ vuttaṃ hoti – imasmiṃ ṭhāne janehi pavattāpitā saddadīpamuddādayo atthā pabbatantarādīsu aññesu ṭhānesu pavattānaṃ paṭighosadīpamuddādīnaṃ atthānaṃ hetukā honti.
This means: the phenomena of sounds, lamps, seals, etc., activated by people in this place become the causes for the phenomena of echoes, lamps, seals, etc., that occur in other places like mountain crevices.
Điều này có nghĩa là – tại nơi này, các ý nghĩa như âm thanh, ánh đèn, dấu ấn, v.v., do mọi người tạo ra, trở thành nhân cho các ý nghĩa như tiếng vang, ánh đèn, dấu ấn, v.v., phát sinh ở những nơi khác như giữa các ngọn núi, v.v.
Tesu saddādīsu paccayesu santesu ye te paṭighosādayo honti, asantesu na honti yathā, evameva ca viññāṇaṃ atītabhavato paccuppannabhavaviññāṇavasena pavattaṃ viññāṇaṃ vibhāvinā veditabbaṃ.
Just as, when those conditions such as sounds, etc., are present, those echoes, etc., arise, and when they are absent, they do not arise; even so should consciousness—consciousness occurring in the present existence not having migrated from a past existence— be understood by the discerning one.
Khi các duyên như âm thanh, v.v., tồn tại thì những tiếng vang, v.v., đó có, khi không tồn tại thì không có, như vậy, cũng giống như thức; thức phát sinh theo cách thức của thức kiếp hiện tại từ kiếp quá khứ cần được người có trí phân biệt.
Santānabandhato santānabandhavasena ekatā atītabhavapaccuppannabhavaviññāṇavasena pavattassa viññāṇassa ekībhāvo natthi, nānatāpi tassa viññāṇassa nānābhāvopi paccekabhāvo api.
Through the continuity of succession, there is no oneness—no single identity—for the consciousness that occurs as past-existence consciousness and present-existence consciousness, nor is there diversity—no distinct individuality—for that consciousness.
Do sự liên tục của dòng chảy, do cách thức của sự liên tục của dòng chảy, sự đồng nhất của thức phát sinh theo cách thức của thức kiếp quá khứ và kiếp hiện tại không có, sự khác biệt của thức đó, sự khác biệt riêng lẻ cũng không có.
Sati santānabandhe tu, ekantenekatā siyā santānabandhe sati ekantena tassa viññāṇassa ekatā ekībhāvo siyā bhaveyya, khīrasabhāvato paggharaṇasabhāvato khīrato sambhūtaṃ ghanasabhāvaṃ kadācipi kismiñcipi kāle na bhaveyya, sabbadā paggharaṇasabhāvakhīrameva bhaveyyāti attho.
If there were absolute oneness due to the continuity of succession, then if there were continuity of succession, there would be absolute oneness—a single identity—for that consciousness; just as milk, which is of a flowing nature, would never at any time become thick like curd, but would always remain milk of a flowing nature, so it means.
Nếu có sự liên tục của dòng chảy, thì sẽ có sự đồng nhất tuyệt đối. Nếu có sự liên tục của dòng chảy, thì sự đồng nhất tuyệt đối của thức đó sẽ có; từ trạng thái sữa, từ trạng thái chảy, sữa sản sinh ra trạng thái đặc không bao giờ xảy ra vào bất cứ lúc nào, mà luôn luôn là sữa ở trạng thái chảy, đó là ý nghĩa.
Athāpi aparo nayopi sā ekantanānatā tassa viññāṇassa so ekantanānābhāvo yadi bhaveyya, khīrasāmiko so puggalo dadhisāmi na bhaveyya.
Moreover, another interpretation is: if that absolute diversity of consciousness were to exist, then the owner of the milk would not be the owner of the curd.
Hoặc là một cách khác, nếu sự khác biệt tuyệt đối đó của thức đó sẽ có, thì người chủ sữa sẽ không là chủ sữa đông.
Khīrakāle khīrassa issarabhūto sāmiko paggharaṇasabhāvaṃ jahitvā dadhissa uppajjamānakāle tassa dadhissa issaro na bhaveyya, tato khīrasāmiko añño puggalo tassa dadhissa anissaro asāmiko bhaveyyāti attho.
The owner who is lord of the milk at the time of milk, having abandoned its flowing nature, would not be the lord of the curd when that curd arises; hence, another person, other than the owner of the milk, would be non-lord, a non-owner of that curd, so it means.
Người chủ sở hữu sữa vào thời điểm sữa sẽ không là chủ sở hữu sữa đông khi nó phát sinh, bỏ qua trạng thái chảy, do đó, người chủ sữa sẽ là người khác không sở hữu, không làm chủ sữa đông đó, đó là ý nghĩa.
Yasmā kāraṇā ettha etasmiṃ paṭisandhikkamavinicchaye ekantaekatāpi vā ekantanānatāpi vā samayaññunā viññunā na ceva upagantabbā.
For the reason that here, in this analysis of the relinking process, neither absolute oneness nor absolute diversity should be accepted by a wise and knowledgeable person.
Vì lý do ở đây, trong sự phân định tiến trình tái tục này, cả sự đồng nhất tuyệt đối lẫn sự khác biệt tuyệt đối đều không nên được người hiểu biết, người có trí chấp nhận.
607-10. Evaṃ iminā mayā vuttappakārena asaṅkantipātubhāve saṅkantipātubhāvarahite bhave sati imasmiṃ manussattabhāve khandhādisamatā abhisambhūtā ye khandhā honti, etesaṃ idha imasmiṃ manussattabhāve niruddhattā idha imasmiṃ manussattabhāve janehi katassa tassa kammassa phalahetuno phalassa paccayabhūtassa parattha parasmiṃ loke āgamato ceva evaṃ aññassa sattassa aññato kammato hi tato sattato aññena sattena katato aññato ceva kammato taṃ phalaṃ siyā bhaveyya, ‘‘aññassa sattassā’’ti vacanena titthiyasattassapi kammaṃ aññassa ca phalaṃ dadeyyāti attho, tasmā kāraṇā etaṃ sabbaṃ eva ca tumhehi vuttavidhānaṃ na sundaraṃ.
607-10. Thus, if there is no transmigration in the manner I have stated, then if there is no transmigration, and the aggregates are similarly produced in this human existence, then because the aggregates that were present here in this human existence have ceased, if the fruit of that action performed by people here in this human existence, which is the condition for the fruit, were to come elsewhere in another world; and if that fruit were to come from another being and from another action—meaning, by the phrase "of another being," that the action of a heretical being could also give fruit to another— therefore, all of what you have stated is not good.
607-10. Như vậy, theo cách thức tôi đã nói, khi có sự tồn tại không có sự chuyển dịch và hiển lộ, thì các uẩn, v.v., đã được hình thành trong kiếp người này, do sự diệt tận của chúng ở đây trong kiếp người này, quả của nghiệp đó do con người tạo ra ở đây trong kiếp người này, là nhân của quả, do sự đến ở thế giới khác, và như vậy, quả đó sẽ có từ nghiệp khác của chúng sinh khác; từ nghiệp khác do chúng sinh khác tạo ra, và từ nghiệp khác nữa, đó là ý nghĩa của việc nói “của chúng sinh khác” là nghiệp của các ngoại đạo cũng có thể cho quả cho người khác, đó là ý nghĩa. Do đó, vì lý do này, tất cả những gì các vị đã nói đều không tốt.
Etthāhāti etasmiṃ ṭhāne ṭhatvā codako āha – nanu evaṃ ‘‘asaṅkantipātubhāve bhave satī’’tiādikaṃ vacanaṃ niyatīti?
Here, the questioner states, taking his stand on this point: Is it not definite that the statement, "if there is no transmigration," and so on, is established?
Ở đây, người chất vấn nói – chẳng phải lời nói “khi có sự tồn tại không có sự chuyển dịch và hiển lộ” v.v., là quy luật sao?
Vuccate – santāne yaṃ phalaṃ etaṃ ekasmiṃ santāne pavattamānaṃ yaṃ etaṃ phalaṃ aññassa sattassa na hoti, aññato kammato na ca hoti, bījānaṃ abhisaṅkhāro etassatthassa ‘‘ekasmiṃ santāne’’tiādikassa etassa atthassa sādhako nipphādako hoti.
It is said: This fruit which arises in one continuity of succession does not belong to another being, nor does it come from another action; the preparation of seeds proves the meaning of this statement, "in one continuity of succession," and so on.
Được nói rằng – quả này trong dòng chảy là quả phát sinh trong một dòng chảy, nó không phải của người khác, cũng không phải từ nghiệp khác; sự chuẩn bị hạt giống là bằng chứng cho ý nghĩa này, ý nghĩa của “trong một dòng chảy” v.v.
611-5. Ekasmiṃ pana santāne, vattamānaṃ phalaṃ pana aññassa sattassāpi vā na hoti, taṃ phalaṃ aññato kammato na hoti.
611-5. However, the fruit occurring in one continuity of succession does not belong to another being, nor does that fruit come from another action.
611-5. Tuy nhiên, quả phát sinh trong một dòng chảy không phải của người khác và quả đó không phải từ nghiệp khác.
Bījānaṃ abhisaṅkhāro etassatthassa ‘‘ekasmiṃ pana santāne’’tiādikassa etassa atthassa sādhako nipphādako hoti, bījānaṃ abhisaṅkhāre madhuādinā vatthunā janehi kate tassa bījassa santāne paṭhamaṃ laddhapaccayo paṭhamaṃ laddhamadhuādipaccayo tassa bījassa phalaṃ kālantare madhuādinā bījābhisaṅkharaṇato aññasmiṃ kāle madhuro hoti.
The preparation of seeds proves the meaning of this statement, "however, the fruit occurring in one continuity of succession," and so on. Indeed, the primary condition—the primary condition of honey, etc., made by people in the preparation of seeds—makes the fruit of that seed sweet after a period, at a time different from the preparation of the seed with honey, etc.
Sự chuẩn bị hạt giống là bằng chứng cho ý nghĩa này, ý nghĩa của “tuy nhiên, trong một dòng chảy” v.v. Trong sự chuẩn bị hạt giống, khi con người tạo ra với mật, v.v., duyên đầu tiên nhận được, duyên mật, v.v., đầu tiên nhận được trong dòng chảy của hạt giống đó, quả của hạt giống đó sau một thời gian trở nên ngọt vào một thời điểm khác sau khi hạt giống được chuẩn bị với mật, v.v.
Hi saccaṃ ‘‘bījānaṃ abhisaṅkhāre’’tiādikaṃ vacanaṃ.
Indeed, the statement "in the preparation of seeds," and so on, is true.
Thật vậy, lời nói “trong sự chuẩn bị hạt giống” v.v., là đúng.
Tāni hi tāni eva paṭhamaṃ madhuādinā janehi ropitāni bījāni abhisaṅkharaṇato kālantare madhurabhāvaṃ phalampi vā phalaṭṭhaṃ vā na pāpuṇanti.
Indeed, those seeds primarily planted by people with honey, etc., do not attain the state of being sweet or the state of a fruit after a period due to their preparation.
Thật vậy, những hạt giống đó được con người gieo trồng với mật, v.v., đầu tiên, do sự chuẩn bị, chúng không đạt đến trạng thái ngọt hoặc trạng thái quả sau một thời gian.
Evaṃ iminā pakārena idaṃ mayā vuttaṃ ‘‘ekasmiṃ pana santāne’’tiādikaṃ vacanaṃ paṇḍitena ñeyyaṃ.
Thus, this statement I have made, "however, the fruit occurring in one continuity of succession," and so on, should be understood by the wise.
Như vậy, theo cách thức này, điều này tôi đã nói, lời nói “tuy nhiên, trong một dòng chảy” v.v., cần được người có trí hiểu biết.
Api ca aparo nayo.
Moreover, another method:
Hơn nữa, một cách khác.
Bālakāle taruṇakāle tena taruṇena payuttena vijjāsipposadhādinā kammenāpi tassa vuddhakālasmiṃ phaladānasīlena ayaṃ ‘‘ekasmiṃ pana santāne’’tiādiko attho paṇḍitena dīpetabbo.
This meaning, "however, the fruit occurring in one continuity of succession," and so on, should be explained by the wise through the action of knowledge, crafts, medicine, etc., applied by a youth in childhood, which has the nature of giving fruit in his old age.
Vào thời thơ ấu, vào thời trẻ, ý nghĩa này “tuy nhiên, trong một dòng chảy” v.v., cần được người có trí làm sáng tỏ bằng kiến thức, nghề nghiệp, thuốc men, v.v., do người trẻ đó thực hành, có khả năng cho quả vào thời già của người đó.
616-20. Codako punāha – evaṃ santepi taṃ kammaṃ evaṃ iminā mayā vuttappakārena kamme santepi saṃvijjamānepi taṃ kammaṃ etasmiṃyeva khaṇe vijjamānampi vā phalassa paccayo hoti.
616-20. The questioner asks again: Even if such an action exists, even when such an action exists in the manner I have stated, that action, even existing at that very moment, is a condition for the fruit.
616-20. Người chất vấn lại nói – ngay cả khi nghiệp đó tồn tại như vậy, ngay cả khi nghiệp đó tồn tại theo cách thức tôi đã nói, nghiệp đó, ngay cả khi tồn tại trong khoảnh khắc này, cũng là duyên cho quả.
Atha vāvijjamānakaṃ paccayo na bhaveyya.
Or else, it might not be a condition if it were non-existent.
Hoặc là, không tồn tại thì không phải là duyên.
Etasmiṃyeva khaṇe avijjamānakaṃ kammaṃ vā phalassa paccayo hoti.
Or the action, non-existent at that very moment, is a condition for the fruit.
Hoặc là nghiệp không tồn tại trong khoảnh khắc này là duyên cho quả.
Sace yadi vijjamānaṃ phalassa paccayo hoti, tappavattikkhaṇe pana tassa kammassa pavattikkhaṇe tassa kammassa vijjamānakāle pana hetunā kammeneva saddhiṃ pākena bhavitabbaṃ.
If what exists is a condition for the fruit, then at the moment of that action's occurrence, at the time of that action's existence, the cause must be accompanied by the result.
Nếu nghiệp tồn tại là duyên cho quả, thì vào khoảnh khắc phát sinh của nó, vào khoảnh khắc phát sinh của nghiệp đó, vào thời điểm nghiệp đó tồn tại, do nhân, cùng với nghiệp, thì phải có quả.
Atha vā aparo nayo.
Or else, another method:
Hoặc là một cách khác.
Vijjamānaṃ niruddhaṃ kammaṃ vipākassa paccayo yadi bhaveyya, pavattikkhaṇato tassa kammassa pavattikkhaṇato pubbe vā kāle, tassa kammassa pavattikkhaṇato pacchā vā avijjamānakāleti attho.
If the existing ceased action were a condition for the result, then it would be before the moment of that action's occurrence, or after the moment of that action's occurrence, at a time of non-existence, so it means.
Nếu nghiệp tồn tại đã diệt là duyên cho quả, thì trước khoảnh khắc phát sinh của nghiệp đó, hoặc vào thời điểm không tồn tại sau khoảnh khắc phát sinh của nghiệp đó, đó là ý nghĩa.
Niccaphalaṃ siyāti sabbadā kammapaccayavirahitaṃ phalaṃ siyāti attho.
The fruit would be eternal, meaning the fruit would always be devoid of action as a condition.
Sẽ có quả thường hằng là quả luôn luôn không có duyên nghiệp, đó là ý nghĩa.
Ācariyena vuccate – ‘‘lobhaṃ, bhikkhave, pajahatha, sotāpattipaṭilābhāya ahameva pāṭibhogo’’tiādīsu pāṭhesu pāṭibhogo viya kammaṃ daṭṭhabbaṃ.
The teacher states: The action should be regarded like a guarantor (pāṭibhoga) in passages such as "Monks, abandon greed, I am the guarantor for the attainment of stream-entry."
Giáo thọ nói rằng – “Này các Tỳ-kheo, hãy từ bỏ tham ái, chính Ta là người bảo đảm cho sự chứng đắc quả Dự lưu” v.v., trong các đoạn văn, nghiệp cần được xem như người bảo đảm.
Sotāpattiphalaṃ viya kammato sambhūtaṃ phalaṃ daṭṭhabbaṃ.
The fruit born of action should be regarded like the fruit of stream-entry.
Quả phát sinh từ nghiệp cần được xem như quả Dự lưu.
Kaṭattāyeva janehi kaṭattāyeva taṃ kammaṃ phalassa paccayo hoti, assa vijjamānattaṃ na ca hoti, tassa avijjamānassa kammassa vijjamānatā vā na ca neva hoti.
Merely by having been done, that action is a condition for the fruit, it does not involve its existence, and its existence (of the non-existent action) is never present.
Chỉ do đã làm, nghiệp đó chỉ do con người đã làm là duyên cho quả, sự tồn tại của nó không có, và sự tồn tại của nghiệp không tồn tại đó không có.
623. Yaṃ ruppatīti rūpanti yaṃ dhammajātaṃ ruppati sītādinā viruddhapaccayena vikāramāpajjati.
623. That which is afflicted is form—that aggregate of phenomena which is afflicted, undergoes alteration by adverse conditions such as cold.
623. Pháp nào bị biến hoại, nên gọi là sắc, pháp nào bị biến hoại, tức là bị biến đổi bởi các duyên đối nghịch như lạnh, v.v.
Tathā rūpayatīti rūpaṃ yaṃ dhammajātaṃ vaṇṇavikāramāpajjamānaṃ hadayaṅgatabhāvaṃ ajjhāsayaṃ pakāseti, iti tasmā rūpaṃ, kiṃ taṃ?
Likewise, that which manifests is form—that aggregate of phenomena which, undergoing alteration of appearance, reveals its inherent nature, its intention. Therefore, it is form. What is that?
Cũng vậy, pháp nào biểu hiện, nên gọi là sắc, pháp nào khi biến đổi màu sắc thì biểu hiện ra trạng thái đã đi vào trong tim, tức là ý muốn, do đó gọi là sắc, đó là gì?
Vaṇṇāyatanaṃ.
The visible object.
Là xứ sắc.
Rūpārūpabhavātīto, surūpo rūpamabrvi bhagavā rūpārūpabhavaatīto surūpo rūpaṃ abrvi kathesi.
The Fortunate One, having transcended the realms of form and formlessness, being of beautiful form, declared form.
Đấng đã vượt qua sắc hữu và vô sắc hữu, có sắc tướng tốt đẹp, đã nói về sắc, Đức Thế Tôn, đấng đã vượt qua sắc hữu và vô sắc hữu, có sắc tướng tốt đẹp, đã nói về sắc, tức là đã thuyết giảng.
Atthīti kho, kaccāna, ayameko anto, anto kho, kaccāna, atthi iti ayaṃ eko anto koṭṭhāso, ayaṃ sassatadiṭṭhi.
"There is, Kaccāna, this one extreme": "There is, Kaccāna, this one part" is this eternalist view.
Này Kaccāna, có cái này, đây là một cực đoan; này Kaccāna, có cái này, đây là một cực đoan, một phần, đây là thường kiến.
Natthīti kho, kaccāna, ayaṃ dutiyo anto, ayaṃ ucchedadiṭṭhi.
"There is not, Kaccāna, this second extreme" is this annihilationist view.
Này Kaccāna, không có cái này, đây là cực đoan thứ hai, đây là đoạn kiến.
Khantī saccānulomikanti catunnaṃ saccānaṃ anulomikañāṇaṃ, saṅkhārupekkhāñāṇanti attho.
Patience conducive to truth means knowledge conducive to the four Noble Truths, that is to say, knowledge of equanimity regarding formations.
Sự kham nhẫn, trí tùy thuận chân lý, là trí tuệ tùy thuận bốn chân lý, nghĩa là trí tuệ về sự xả đối với các hành.
Yathābhūtañca yaṃ ñāṇanti sappaccayanāmarūpadassanaṃ ñāṇaṃ.
And the knowledge of things as they truly are means the knowledge that perceives dependent nāma-rūpa.
Và trí tuệ nào như thật, là trí tuệ thấy được danh sắc cùng với các duyên của chúng.
Etaṃ āsayasadditanti etaṃ āsayaṃ iti kathitaṃ.
This is called disposition—this is called āsaya.
Điều này được gọi bằng từ ý muốn, điều này được gọi là ý muốn.
Evaṃ vuttappakārena āsaye ñāṇaṃ nāma.
Thus, knowledge of disposition is as described.
Theo cách đã nói như vậy, gọi là trí tuệ về ý muốn.
Anusayo nāma diṭṭhānusayādayo anusayā satta.
Latent tendency (anusaya) refers to the seven latent tendencies, such as the latent tendency of wrong view.
Tùy miên là bảy tùy miên, bắt đầu từ kiến tùy miên.
Indriyānaṃ paropareti pare adhikabhāvena opare ca tikkhānubhāvena ayaṃ satto tikkhasaddhindriyo mudusaddhindriyo hīnasaddhindriyoti attho.
The superiority and inferiority of faculties means that this being has keen faith-faculty or dull faith-faculty or inferior faith-faculty, in terms of higher and lower keenness of nature.
Về sự hơn kém của các căn, về sự hơn kém, tức là về mức độ mạnh mẽ và yếu ớt, nghĩa là chúng sanh này có tín căn mạnh, tín căn yếu, tín căn thấp kém.
Samādhindriyādīsupi eseva nayo.
The same method applies to the concentration-faculty and others.
Đối với định căn, v.v., cũng theo cách này.
Iti sattānaṃ indriyānaṃ paraopare ñāṇaṃ.
Thus, knowledge of the superiority and inferiority of beings' faculties.
Như vậy, trí tuệ về sự hơn kém của các căn của chúng sanh.
690-1. Etāsaṃ pana lahutādīnaṃ tissannaṃ pavattiyaṃ nidassanaṃ kamato ārogyaṃ lahutā, madditaṃ dhammaṃ mudutā, dhantahemaṃ kammaññatā hoti.
690-1. For these three, lightness and so on, in their occurrence, the examples are: health for lightness, a kneaded dough for pliancy, and refined gold for adaptability.
690-1. Ví dụ về sự sanh khởi của ba pháp này, tức là khinh khoái, v.v., theo thứ tự là: sự không bệnh tật là khinh khoái, pháp được nhào nặn là nhu nhuyến, vàng đã được luyện là thích nghiệp.
Lahutādittayaṃ pana kammaṃ kātuṃ na sakkoti, āhārādittayaṃyeva lahutādittayaṃ karoti yasmā, tato taṃ tijaṃ nāma.
But the triad of lightness and so on cannot perform kamma; it is only the triad of food and so on that produces the triad of lightness and so on, therefore it is called "that which is threefold-born".
Tuy nhiên, bộ ba khinh khoái, v.v., không thể tự tạo ra nghiệp, mà chính bộ ba vật thực, v.v., tạo ra bộ ba khinh khoái, v.v., do đó, nó được gọi là do ba nguồn sanh.
Te middharūpavādācariyā paṭikkhipitabbā.
Those teachers who assert dullness as form should be refuted.
Những vị thầy chủ trương hôn trầm là sắc pháp ấy cần phải bị bác bỏ.
Kathaṃ?
How?
Bằng cách nào?
Addhā munisi sambuddho, natthi nīvaraṇā tavāti yo tvaṃ addhā ekantena muni asi sambuddho asi nīvaraṇā dhammā tava tuyhaṃ natthi, iti vacane sace middhaṃ nīvaraṇaṃ rūpe paviṭṭhaṃ siyā.
" Truly, you are the enlightened sage, there are no hindrances for you"—if, in this statement, dullness, which is a hindrance, were included in form, then it would be contradictory.
Chắc chắn Ngài là bậc Mâu-ni, bậc Chánh Đẳng Giác, Ngài không có các triền cái, Ngài, người chắc chắn là bậc Mâu-ni, là bậc Chánh Đẳng Giác, các pháp triền cái của Ngài không có, trong lời nói này, nếu hôn trầm triền cái được bao gồm trong sắc pháp.
Bhagavatā rūpakāyassa vijjamānattā ‘‘natthi nīvaraṇā tavā’’ti vacanaṃ vattabbaṃ siyā.
Since the Buddha possessed a physical body, the statement "there are no hindrances for you" would have to be uttered.
Vì Đức Thế Tôn vẫn có thân sắc, nên câu nói “Ngài không có các triền cái” không thể được nói ra.
Thinamiddhanīvaraṇaṃ avijjānīvaraṇena saha nīvaraṇañceva hoti, nīvaraṇasampayuttañca hoti.
The hindrance of sloth and torpor, together with the hindrance of ignorance, is both a hindrance and is associated with hindrances.
Hôn trầm-thụy miên triền cái cùng với vô minh triền cái vừa là triền cái, vừa tương ưng với triền cái.
Iti sampayuttavacanato sampayuttassa rūpassa abhāvato tampi na vattabbaṃ siyā.
Thus, from the statement "associated," due to the absence of associated form, that too would not have to be uttered.
Vì vậy, do lời nói về sự tương ưng, và do không có sắc pháp tương ưng, nên điều đó cũng không thể được nói ra.
Na purejātapaccayāti aññamaññapaccayāti attho.
Not by prior-origination condition—meaning by mutual condition.
Không phải là duyên sanh trước, nghĩa là duyên câu hữu.
Sace thinamiddhaṃ rūpaṃ siyā, kathaṃ arūpepi aññamaññaṃ siyā, na siyāti attho.
If sloth and torpor were form, how could there be mutual condition even in the formless? It would not be, is the meaning.
Nếu hôn trầm-thụy miên là sắc pháp, làm sao có thể có duyên câu hữu trong cõi vô sắc? Nghĩa là không thể có.
Arūpepi kāmacchandanīvaraṇaṃ paṭicca thinamiddhanīvaraṇaṃ uppajjati.
Even in the formless realm, the hindrance of sloth and torpor arises dependent on the hindrance of sensual desire.
Trong cõi vô sắc, hôn trầm-thụy miên triền cái sanh khởi do duyên dục tham triền cái.
Iti vacanena ca na middharūpaṃ siyā, arūpe kathaṃ siyāti attho.
Thus, by this statement, there would be no dullness as form; how could it be in the formless? is the meaning.
Và bởi lời nói này, hôn trầm không thể là sắc pháp, nghĩa là làm sao nó có thể có trong cõi vô sắc?
Arūpameva middhaṃ iti paṭikkhipitabbā.
It is only formless dullness that should be refuted.
Hôn trầm chính là vô sắc, vì vậy cần phải bác bỏ.
Arūpepi etassa middhassa uppattiyā sādhakavacanato niṭṭhaṃ ettha ca avagantabbaṃ ‘‘arūpa’’nti viññunā.
Here, from the corroborating statement that this dullness arises even in the formless realm, it should be understood by the wise as "formless".
Bởi lời nói chứng minh sự sanh khởi của hôn trầm này ngay cả trong cõi vô sắc, ở đây cần phải được bậc trí hiểu rõ rằng đó là “vô sắc”.
705-6. Kammena vīsati rūpāti aṭṭhindriyavatthuaṭṭhāvinibbhogasantatūpacayākāsā kammajā.
705-6. Twenty forms by kamma—the eight sense faculties, the heart-basis, the eight inseparable material qualities, continuity, and accumulation, and space are kamma-born.
705-6. Hai mươi sắc pháp do nghiệp sanh, tám sắc thần kinh, sắc vật chất, tám sắc bất ly, sắc tương tục, sắc tích tập, và hư không giới là do nghiệp sanh.
Cetasā viññattidvayasaddalahutādittayaavinibbhogasantatūpacayākāsā cittajā.
By mind, the two kinds of intimation, sound, the group of nine inseparable phenomena beginning with lightness, continuous accumulation, and the space element are mind-born.
Do tâm, hai loại biểu tri, âm thanh, sự nhẹ nhàng, v.v., ba loại bất khả phân ly, sự liên tục, sự tích lũy, không gian là những pháp do tâm sinh.
Utunā saddalahutādittayaavinibbhogasantatūpacayākāsā utujā.
By temperature, sound, the group of nine inseparable phenomena beginning with lightness, continuous accumulation, and the space element are temperature-born.
Do nhiệt độ, âm thanh, sự nhẹ nhàng, v.v., ba loại bất khả phân ly, sự liên tục, sự tích lũy, không gian là những pháp do nhiệt độ sinh.
Āhārato lahutādittayaavinibbhogasantatūpacayākāsā āhārajā.
From nutriment, the group of nine inseparable phenomena beginning with lightness, continuous accumulation, and the space element are nutriment-born.
Do vật thực, sự nhẹ nhàng, v.v., ba loại bất khả phân ly, sự liên tục, sự tích lũy, không gian là những pháp do vật thực sinh.
707-17. Jāyeyyuṃ yadi tānipīti tāni jaratāaniccatārūpā yadi jāyeyyuṃ, evaṃ sante tu tesaṃ jaratāaniccatā bhedā siyuṃ.
707-17. If those (even) were to arise, that is, if those forms of aging and impermanence were to arise, then their aging and impermanence would be changes.
707-17. Nếu chúng cũng sinh khởi (Jāyeyyuṃ yadi tānipī) có nghĩa là: Nếu những sắc già và sắc vô thường ấy sinh khởi, thì khi đó sự già và sự vô thường của chúng sẽ là sự hoại diệt.
Hi saccaṃ vacanaṃ pāko na paccati, bhedo vā na ca bhijjati yasmā, tasmā tesaṃ pākabhedā siyunti, taṃ vacanaṃ natthi.
Indeed, it is a true statement that ripening does not ripen, nor does change disintegrate; therefore, it is said that their ripening and changes would exist, but that statement is not true.
Thật vậy (Hi), lời nói rằng sự già không già đi, hoặc sự hoại diệt không hoại diệt, vì vậy sự già và sự hoại diệt của chúng sẽ là sự hoại diệt, lời nói ấy (taṃ) không có.
Etaṃ jaratāaniccatādvayaṃ jātassa nipphannarūpassa pākabhedattā na jāyati.
This duality of aging and impermanence, being the ripening and disintegration of the arisen (produced) form, does not arise.
Hai pháp già và vô thường này (etaṃ) không sinh khởi vì chúng là sự già và sự hoại diệt của sắc đã sinh (jātassa) rồi.
Siyā kassaci buddhetthāti ettha jaratāaniccatāvinicchayādhikāre kassaci janassa buddhi ñāṇaṃ yadi siyā, ‘‘rūpassūpacayo’’ti vacanena ‘‘jāti jāyatī’’ti vacanaṃ dīpitaṃ yathā, evaṃ tathā pākopi paccatu, bhedopi paribhijjatu, evaṃ buddhi siyā.
If someone were to have this understanding – in this context of determining aging and impermanence – if someone were to have understanding or knowledge, thinking that just as the statement "accumulation of form" implies "birth arises," so too let ripening ripen, and let disintegration disintegrate. If such an understanding were to arise.
Nếu có ai đó có trí tuệ ở đây (Siyā kassaci buddhetthā) có nghĩa là: Ở đây (ettha), trong phần xác định sự già và sự vô thường này, nếu trí tuệ (buddhi) của một người nào đó (kassaci) có thể là: giống như lời nói “sự tích lũy của sắc” đã chỉ ra lời nói “sự sinh khởi sinh khởi”, cũng vậy (evaṃ), sự già cũng già đi, sự hoại diệt cũng hoại diệt, nếu có trí tuệ như vậy.
Jāti na ceva jāyate.
Birth itself does not arise.
Sự sinh khởi không sinh khởi.
Iti iminā pakārena vibhāvinā ñeyyā.
Thus, it should be understood in this way of explanation.
Như vậy (iti), cần phải hiểu theo cách này.
Jāti jāyamānassa nipphannarūpassa nibbatti nāma pakāsitā.
Birth is declared to be the origination of an arisen form that is arising.
Sự sinh khởi được tuyên bố là sự phát sinh của sắc đã sinh khởi.
Tattha yassa siyā tattha vacane yassa janassa buddhi siyā.
Among them, if someone were to have there (in that statement), if someone were to have understanding.
Trong đó, nếu có ai có trí tuệ ở đó (Tattha yassa siyā tattha) có nghĩa là: trong lời nói đó, nếu người nào (yassa) có trí tuệ.
Yesaṃ nipphannarūpadhammānaṃ jāti atthi, sā jāti abhinibbattisammutiṃ tappaccayattavohāraṃ tesaṃ nipphannarūpadhammānaṃ paccayaṭṭhena laddhavohāraṃ kammajādikaṃ vohāraṃ labhateva yathā, tathā tesaṃ nipphannarūpadhammānaṃ te pākabhedā abhinibbattisammutiṃ nāma tappaccayattavohāraṃ labhanti, iti buddhi siyā.
Just as for those produced form-phenomena for which birth exists, that birth receives the designation of abhinibbattisammuti (conventional origination) and the designation of having that as a condition (causal conventional term), meaning a conventional term acquired through being a condition, such as kammaja (kamma-born), so too, if someone were to have the understanding that those ripening and changes for those produced form-phenomena also receive the designation of abhinibbattisammuti and the designation of having that as a condition.
Giống như sự sinh khởi của những pháp sắc đã sinh khởi nhận được sự quy ước về sự phát sinh và sự quy ước về nguyên nhân (tappaccayattavohāraṃ) là sự quy ước được nhận theo nghĩa nguyên nhân như nghiệp, v.v., cũng vậy, những sự già và sự hoại diệt đó của những pháp sắc đã sinh khởi nhận được sự quy ước về sự phát sinh, tức là sự quy ước về nguyên nhân, nếu có trí tuệ như vậy.
Tassa janassa evaṃ vattabbaṃ – idaṃ santatūpacayadvayaṃ kammādisambhavaṃ hoti yathā, evaṃ pākabhedā taṃ kammādisambhavavohāraṃ kadācipi na labhanti.
To that person, it should be said: Just as these two, continuous accumulation, arise from kamma etc., so too ripening and disintegration never receive that designation of arising from kamma etc.
Đối với người ấy, cần phải nói như thế này: giống như hai pháp liên tục và tích lũy này là do nghiệp, v.v., sinh ra, thì sự già và sự hoại diệt đó không bao giờ nhận được sự quy ước do nghiệp, v.v., sinh ra.
Hi saccaṃ vacanaṃ kasmā kāraṇā janakānaṃ kammādipaccayānaṃ ānubhāvasaṅkhāte khaṇuppāde tesaṃ pākabhedānaṃ abhāvato na labhanti.
Indeed, for what reason is it that they do not receive it? Because of the absence of those ripening and disintegration at the moment of production (khaṇuppāda) in the power (ānubhāva) of generating conditions such as kamma.
Thật vậy (Hi), lời nói tại sao (kasmā) không nhận được là vì không có sự già và sự hoại diệt đó trong khoảnh khắc phát sinh, tức là trong uy lực của các nguyên nhân sinh ra như nghiệp, v.v.
Vuttappakārena khaṇuppāde jātiparamparābhāvato sā jāti labbhate, tasmā kāraṇā jāti eva abhinibbattisammutiṃ paccayattavohāraṃ labhati, itaraṃ jaratāaniccatādvayaṃ pana na labhati.
Because birth, in the moment of production described earlier, has a succession of births, that birth alone receives the designation of abhinibbattisammuti (conventional origination) and the designation of being a condition. The other two, aging and impermanence, however, do not receive it.
Vì có sự liên tục của sự sinh khởi trong khoảnh khắc phát sinh theo cách đã nói, nên sự sinh khởi nhận được sự quy ước về sự phát sinh và sự quy ước về nguyên nhân, còn hai pháp già và vô thường kia thì không nhận được.
Taṃ jaratāaniccatādvayaṃ jiyyati iti bhijjati iti vā na vattabbaṃ hoti.
It should not be said that those two, aging and impermanence, age or disintegrate.
Không nên nói rằng hai pháp già và vô thường đó già đi hoặc hoại diệt.
Kammādipaccayānaṃ ānubhāvakkhaṇe tassa jaratāaniccatādvayassa paccayānaṃ abhāvato.
Because of the absence of conditions for that duality of aging and impermanence at the moment of the power of conditions such as kamma.
Vì không có các nguyên nhân của hai pháp già và vô thường đó (tassa) trong khoảnh khắc uy lực của các nguyên nhân như nghiệp, v.v.
718-23. Aniccaṃ saṅkhatañcetaṃ jarāmaraṇaṃ aniccasaṅkhātaṃ itipi vacanassa bhagavatā vuttattā jaratāaniccatādvayaṃ jāyati, evaṃ iti tvaṃ ce maññasi, evaṃ ‘‘jāyati evā’’ti vacanaṃ bhagavatā na vattabbaṃ.
718-23. If you think that this aging and death are impermanent and conditioned, that is, the duality of aging and impermanence arises because the Blessed One stated the phrase "aging and death are impermanent," then the Blessed One would not have uttered the phrase "it arises indeed."
718-23. Vô thường, hữu vi và sự già chết này (Aniccaṃ saṅkhatañcetaṃ jarāmaraṇaṃ) là vô thường, hữu vi, nếu bạn cho rằng hai pháp già và vô thường sinh khởi như vậy (itipi) vì Đức Phật đã nói lời đó, thì Đức Phật không nên nói lời như vậy (evaṃ) “chắc chắn là sinh khởi”.
Hi kasmā kāraṇā?
Indeed, for what reason?
Thật vậy (Hi), vì lý do gì?
‘‘Aniccaṃ saṅkhatañcetaṃ, jarāmaraṇamiccapī’’tivuttabhāvādinā ākāradesanāpariyāyena lesena bhagavatā aniccānaṃ nipphannarūpadhammānaṃ jarāmaraṇasaṅkhātaṃ sabhāvato jarāmaraṇaṃ aniccaṃ saṅkhatañcāpi cittajānaṃ vikārattā viññattiyo ‘‘cittajā’’ti vuttā viya, tathā evaṃ bhagavatā vuttaṃ.
Just as the two intimations, being transformations of mind-born phenomena, are called "mind-born," similarly, the Blessed One spoke in this way, through the mode of teaching, the way of exposition, such as "this is impermanent and conditioned, and also aging and death," declaring aging and death, which are impermanent and conditioned by nature, as impermanent and conditioned for impermanent produced form-phenomena.
Giống như các biểu tri được gọi là “do tâm sinh” vì chúng là sự biến dạng của các pháp sắc do tâm sinh, vì chúng là vô thường, hữu vi, cũng vậy (tathā), Đức Phật đã nói theo cách giảng dạy gián tiếp, theo phương pháp giảng dạy về hình tướng, rằng sự già chết của các pháp sắc vô thường đã sinh khởi, tức là sự già chết về bản chất, là vô thường và hữu vi.
Yadi evaṃ atthe sati etaṃ ruppanalakkhaṇattayaṃ ajātattā ca sabbathā sabbākārena khaṃpupphaṃva natthi, asaṅkhataṃ nibbānaṃ viya niccaṃvāti ca codako vadeyya, natthi niccanti idaṃ ubhayavacanaṃ no bhagavatā vattabbaṃ.
If this is so, if such a meaning holds, then the opponent might argue that this triad of characteristics, being unarisen, is in every way non-existent like a sky-flower, or that it is eternal like the unconditioned Nibbāna. But neither of these two statements (non-existent or eternal) should be uttered by the Blessed One.
Nếu có trường hợp như vậy (Yadi evaṃ), thì người chất vấn có thể nói rằng ba tướng hoại diệt này không tồn tại hoàn toàn (sabbathā) giống như hoa trên trời vì chúng không sinh khởi, hoặc chúng vĩnh cửu giống như Niết Bàn vô vi, thì Đức Phật không nên nói cả hai lời này là “không vĩnh cửu”.
Nissayadhammānaṃ āyattabhāvena pavattito pathaviyādīnaṃ nissayānaṃ bhāve sati tassa lakkhaṇattayassa bhāvato, tasmā khaṃpupphaṃva taṃ lakkhaṇattayaṃ na natthi, atthīti attho.
Because it occurs dependently on the supporting phenomena; when supporting elements like earth, etc., exist, that triad of characteristics exists. Therefore, that triad of characteristics is not non-existent like a sky-flower; it exists, this is the meaning.
Vì ba tướng hoại diệt đó tồn tại khi có sự tồn tại (bhāve) của các pháp nương tựa như đất, v.v., vì chúng hoạt động dựa trên sự nương tựa vào các pháp nương tựa, do đó ba tướng hoại diệt đó không không tồn tại như hoa trên trời, có nghĩa là chúng tồn tại.
Pathavīādīnaṃ abhāve taṃ lakkhaṇattayaṃ na ca labbhati yasmā, tasmā nibbānaṃ viya, tathā niccaṃ na.
Since that triad of characteristics cannot be obtained in the absence of earth, etc., it is not eternal like Nibbāna.
Vì ba tướng hoại diệt đó không thể có được khi không có đất, v.v., nên chúng không vĩnh cửu như Niết Bàn.
769. Bhavābhavaṃ vinanatoti khuddakaṃ, mahantaṃ bhavaṃ sibbanato.
769. By unweaving existence and non-existence means by stitching together small and great existences.
769. Kết nối các cõi hữu (Bhavābhavaṃ vinanato) có nghĩa là: kết nối các cõi hữu nhỏ và lớn.
Sabbūpadhipaṭinissaggoti sabbehi saṅkhārūpadhikilesūpadhikhandhūpadhīhi paṭinissajjanaṃ.
Relinquishment of all attachments means the complete relinquishing of all attachments in the form of conditioned phenomena (saṅkhārūpadhi), defilements (kilesūpadhi), and aggregates (khandhūpadhi).
Sự từ bỏ mọi chấp thủ (Sabbūpadhipaṭinissaggo) có nghĩa là: sự từ bỏ mọi chấp thủ do hành, chấp thủ do phiền não, chấp thủ do uẩn.
Accutirasaṃ acutisampattikaṃ.
The flavor of cessation means the attainment of cessation.
Vị bất tử (Accutirasaṃ) có nghĩa là: thành tựu sự bất tử.
Nibbānaṃ puṭṭhenāti sugatena nibbānaṃ puṭṭhena sāriputtattherena.
Nibbāna, when questioned means Nibbāna, when questioned by the Fortunate One (Buddha), (answered by) Thera Sāriputta.
Niết Bàn được hỏi (Nibbānaṃ puṭṭhenā) có nghĩa là: Niết Bàn được hỏi bởi Đức Thiện Thệ, bởi Trưởng lão Sāriputta.
Ubhinnaṃ suttānanti dhammasenāpativuttānaṃ dvinnaṃ suttānanti attho.
Of the two suttas means of the two suttas spoken by the Dhamma General.
Hai bài kinh (Ubhinnaṃ suttānaṃ) có nghĩa là: hai bài kinh do Pháp Tướng Quân thuyết giảng.
Khayassa upanissayattāti khayassa balavakāraṇattā.
Due to being a strong condition for destruction means due to being a powerful cause for destruction.
Vì là cận y duyên cho sự đoạn tận (Khayassa upanissayattā) có nghĩa là: vì là nguyên nhân mạnh mẽ cho sự đoạn tận.
Puthūnaṃ dhammānaṃ appamattakkhaṇe rāgādikkhayamattaṃ nibbānaṃ bhaveyya.
The mere destruction of greed, etc., for various phenomena at the moment of heedfulness, would be Nibbāna.
Trong khoảnh khắc không phóng dật của các pháp khác nhau, sự đoạn tận tham, v.v., có thể là Niết Bàn.
Sabbe bālaputhujjanā samadhigatanibbānā sacchikatanirodhā bhaveyyuṃ.
All ordinary unenlightened people would have attained Nibbāna and realized cessation.
Tất cả phàm phu ngu si có thể thành tựu Niết Bàn, chứng ngộ sự đoạn diệt.
Kiñca bhiyyo kiṃ uttari kāraṇañca atthīti attho.
What more means what further reason exists?
Còn gì nữa (Kiñca bhiyyo) có nghĩa là: còn có nguyên nhân gì khác nữa không?
Rāgādīnaṃ saṅkhatattā tesaṃ saṅkhatānaṃ nibbānaṃ saṅkhatalakkhaṇaṃ bhaveyya.
Because greed, etc., are conditioned, Nibbāna for those conditioned phenomena would possess the characteristic of conditioned phenomena.
Vì tham, v.v., là hữu vi, nên Niết Bàn của những pháp hữu vi đó có thể có tướng hữu vi.
Kiṃ panetthāti etesu khaṇesu kiṃ pana khaṇe tvaṃ vadesi.
But what do you say here means what moment do you speak of in these moments?
Trong đó, bạn nói gì (Kiṃ panetthā) có nghĩa là: trong những khoảnh khắc này, bạn nói gì trong khoảnh khắc nào?
Khīṇesvevāti bhavādīsu khīṇesu eva.
Only when ceased means only when existences, etc., have ceased.
Chỉ khi đã đoạn tận (Khīṇesvevā) có nghĩa là: chỉ khi các cõi hữu, v.v., đã đoạn tận.
Niruttaroti nipphannahāro.
Unsurpassed means having no further essence.
Vô thượng (Niruttaro) có nghĩa là: sự đoạn tận đã thành tựu.
Nissaraṇiyāti nissaraṇe niyuttā.
Leading to escape means appointed to escape.
Sự xuất ly (Nissaraṇiyā) có nghĩa là: được chỉ định cho sự xuất ly.
Yadidaṃ nekkhammaṃ yaṃ idaṃ kāmānaṃ etaṃ nissaraṇaṃ nirodho, tassa kiñcibhūtassa saṅkhatassa paṭiccasamuppannadhammajātassa nirodho nissaraṇanti, evaṃ iminā pakārena vuttassa tassa nissaraṇanāmakassa abhāvappattidosato nissaraṇanāmakānaṃ paṭhamajjhānaākāsānañcāyatanānampi abhāvo bhaveyya.
Which is renunciation – if this cessation, this escape from sensual pleasures, is the cessation of some conditioned phenomenon, a phenomenon arisen by dependent origination, then as stated in this way, there would be the fault of the non-existence of that called escape, and there would also be the non-existence of the first jhāna and the āyatanas of the space element, which are called escape.
Đó là sự xuất ly (Yadidaṃ nekkhammaṃ) có nghĩa là: sự đoạn diệt các dục, sự xuất ly này, sự đoạn diệt này, của pháp đó (tassa) là sự xuất ly, sự đoạn diệt của pháp hữu vi, của pháp duyên khởi, nếu sự xuất ly được nói như vậy (evaṃ) không tồn tại do lỗi không tồn tại, thì sự xuất ly của thiền định thứ nhất và các tầng không vô biên xứ cũng sẽ không tồn tại.
Atthi nissaraṇanti atthi nibbānaṃ.
There is escape means there is Nibbāna.
Có sự xuất ly (Atthi nissaraṇaṃ) có nghĩa là: có Niết Bàn.
Uppādādīnanti uppādaṭṭhitibhaṅgānaṃ.
Of origination, etc. means of origination, duration, and dissolution.
Của sự sinh, v.v. (Uppādādīnaṃ) có nghĩa là: của sự sinh, trụ, diệt.
Papañcābhāvatoti taṇhāmānadiṭṭhīnaṃ abhāvato.
Due to the absence of proliferation means due to the absence of craving, conceit, and wrong views.
Vì không có hý luận (Papañcābhāvato) có nghĩa là: vì không có tham ái, kiêu mạn, tà kiến.
777. Saddhābuddhikaraṃ tathāgatamate jinavacane sammohaviddhaṃsanaṃ paññāsambhavaṃ paññākāraṇaṃ sampasādanakaraṃ.
777. Instilling faith and wisdom in the teaching of the Tathāgata, in the words of the Conqueror, destroying delusion, giving rise to wisdom, causing wisdom, inspiring serene confidence.
777. Tathāgatamate (trong giáo lý của Như Lai) làm tăng trưởng niềm tin và trí tuệ, trong lời dạy của Đức Phật, tiêu diệt sự si mê. Paññāsambhavaṃ (làm phát sinh trí tuệ) là nguyên nhân của trí tuệ, làm cho trong sạch.
Atthabyañjanasālinanti atthabyañjanasāravantaṃ sumadhuraṃ sāraññu jinasāsanasāraññū vimhāpanaṃ accherakaraṃ imaṃ evaṃ vuttappakāraṃ abhidhammāvatāraṃ yo jānāti, so jano gambhīre nipuṇe nipuṇañāṇagocare abhidhammapiṭake padaṃ niṭṭhaṃ uttamasanniṭṭhānaṃ yāti pāpuṇāti.
Atthabyañjanasālina means "rich in meaning and expression," full of meaning and expression, very sweet; sāraññu means "one who knows the essence," one who knows the essence of the Buddha's dispensation; vimhāpanaṃ means "causing wonder," amazing. The person who understands this Abhidhammāvatāra, described in such a way, reaches a state of perfection, the highest resolution, in the profound subtle, the domain of subtle knowledge, Abhidhamma Piṭaka.
Atthabyañjanasālina có nghĩa là có cốt lõi về ý nghĩa và từ ngữ, rất ngọt ngào. Sāraññu (biết được cốt lõi) là người biết được cốt lõi của giáo pháp Đức Phật. Vimhāpanaṃ (làm kinh ngạc) là điều kỳ diệu. Người nào biết được Abhidhammāvatāra được nói theo cách này, người ấy sẽ đạt đến chỗ niṭṭhaṃ (tối thượng) là sự quyết định tối thượng trong Tạng Vi Diệu Pháp, là cảnh giới của trí tuệ tinh tế, sâu sắc và nipuṇe (tinh tế).
Vedakassāti sukhadukkhavedakassa.
Vedakassāti means "of the one experiencing pleasure and pain."
Vedakassā có nghĩa là của người cảm thọ khổ lạc.
Tadāyattavuttīnanti tesaṃ āyattā paṭibaddhā yesaṃ vipākānaṃ te tadāyattavuttino, tesaṃ.
Tadāyattavuttīnanti means "dependent on those," those results (vipāka) on which they are dependent, hence tadāyattavuttino, of those.
Tadāyattavuttīna có nghĩa là những quả dị thục mà sự tồn tại của chúng phụ thuộc vào những cái đó, của những cái đó.
Atra imasmiṃ ṭhāne ācariyena parihāro vuccate.
Atra means "in this place," a refutation is stated by the teacher.
Atra (ở đây), trong trường hợp này, vị Đạo Sư nói về sự bác bỏ.
Kutoyaṃ tava tatthānurodhoti tattha tasmiṃ aññassa attakārakassa abhāvepi sattusaṅkhātassa attano bhāvepi ayaṃ tava anurodho anunayo kuto kena kāraṇena idha imasmiṃ asati kattari kusalādīnaṃ atthibhāve kammavirodho kuto kena kāraṇena.
Kutoyaṃ tava tatthānurodhoti means "whence is this preference of yours there," meaning for what reason is this attachment, this inclination of yours, there, even in the absence of another agent, but in the presence of one's own self as a being? Idha means "in this" state, in the absence of an agent, for what reason is there a contradiction regarding the existence of wholesome and other kamma?
Kutoyaṃ tava tatthānurodho (sự chấp thủ của ông ở đó do đâu) là do nguyên nhân nào mà sự chấp thủ của ông ở đó, ngay cả khi không có người làm khác, nhưng có tự ngã được gọi là chúng sanh. Idha (ở đây), trong sự không có người làm này, khi các pháp thiện, v.v. tồn tại, sự mâu thuẫn với nghiệp do nguyên nhân nào?
Athāpīti aparo nayopi.
Athāpīti means "or, another interpretation."
Athāpī có nghĩa là một cách khác.
Kiñcetthāti ettha etissaṃ codanāyaṃ kiñci vattabbaṃ atthi, avasiṭṭhaṃ tāva brūhi, aparisamattā te codanā.
Kiñcetthāti means "is there anything to be said here," in this objection? Please state what remains; your objection is incomplete.
Kiñcetthā có nghĩa là ettha (trong sự chất vấn này) có kiñci (điều gì đó) cần nói, hãy nói phần còn lại đi, sự chất vấn của ông chưa hoàn tất.
Tassāti attano.
Tassāti means "of one's own self."
Tassā có nghĩa là của tự ngã.
Kārakavedakattābhāvoti kārakavedakattassa abhāvo siyā.
Kārakavedakattābhāvoti means "there would be an absence of agent and experiencer."
Kārakavedakattābhāvo có nghĩa là có thể không có tự ngã là người làm và người cảm thọ.
Atha na bhavatīti attano anāse cetanāpi anāso yadi na bhavati.
Atha na bhavatīti means "if, in the non-annihilation of the self, the annihilation of volition also does not occur."
Atha na bhavatī có nghĩa là nếu ý chí không phải là sự hủy diệt của tự ngã.
Paṭiññā hīnāti ‘‘cetanāya anañño attā’’ti paṭiññā hīnā.
Paṭiññā hīnāti means "the assertion 'the self is not different from volition' is flawed."
Paṭiññā hīnā có nghĩa là lời tuyên bố “tự ngã không khác với ý chí” là sai.
Vuttappakāratoti ‘‘attano anāse cetanāya nāso na bhavati’’iti vuttappakārato.
Vuttappakāratoti means "from the manner described," saying "'in the non-annihilation of the self, the annihilation of volition does not occur'."
Vuttappakārato có nghĩa là theo cách đã nói “khi tự ngã không hủy diệt, ý chí không hủy diệt”.
Viparītanti ‘‘attano anāse cetanāya anāso’’iti viparītaggahaṇaṃ siyā.
Viparītanti means "there would be a wrong apprehension," saying "'in the non-annihilation of the self, there is non-annihilation of volition'."
Viparīta có nghĩa là có thể có sự nắm giữ ngược lại “khi tự ngã không hủy diệt, ý chí không hủy diệt”.
Attā nassatu, cetanā tiṭṭhatu, atha pana evaṃ na bhavatīti attā nassatu, cetanā tiṭṭhatu, evaṃ gahaṇaṃ pana na bhavati.
Attā nassatu, cetanā tiṭṭhatu, atha pana evaṃ na bhavatīti means "let the self perish, let volition remain; but such an apprehension does not occur."
Attā nassatu, cetanā tiṭṭhatu, atha pana evaṃ na bhavatī có nghĩa là hãy để tự ngã hủy diệt, hãy để ý chí tồn tại, nhưng sự nắm giữ như vậy không xảy ra.
Anaññattapakkhaṃ pariccaja pariccajāhi ‘‘cetanāya anañño attā’’ti.
Pariccaja means "abandon, give up" the view of non-difference, "that the self is not different from volition."
Hãy pariccaja (từ bỏ) phe không khác biệt, tức là “tự ngã không khác với ý chí”.
Paṭiññā hīnā yassa so paṭiññāhīno.
One whose assertion is flawed is paṭiññāhīno.
Người có lời tuyên bố sai là paṭiññāhīno.
Ubhinnaṃ cetanattānaṃ ekadesatā ekadesabhāvo natthi.
Ubhinnaṃ means "of both" volition and self, ekadesatā means "there is no sameness of part."
Không có ekadesatā (sự đồng nhất) của ubhinnaṃ (cả hai) ý chí và tự ngã.
Evañca satīti evaṃ ubhinnaṃ ekadesassa abhāve sati ko doso iti tvaṃ ce vadeyyāsi.
Evañca satīti means "and if this is the case," if you were to say what fault there is in the absence of a sameness of part for both.
Evañca satī có nghĩa là nếu ông nói rằng “khi không có sự đồng nhất của cả hai như vậy, có lỗi gì?”.
Yaṃ pana tayā vuttaṃ yathā rūparasagandhādīnaṃ ekadese vattamānānampi lakkhaṇato aññattanti yaṃ vacanaṃ pana tayā vuttaṃ, taṃ vacanaṃ ayuttaṃ, nānurūpanti attho.
Yaṃ pana tayā vuttaṃ yathā rūparasagandhādīnaṃ ekadese vattamānānampi lakkhaṇato aññattanti means "but the statement made by you, 'just as even though form, taste, smell, and so forth exist in one place, they are different in their characteristics,' that statement is unfitting, it is not appropriate."
Yaṃ pana tayā vuttaṃ yathā rūparasagandhādīnaṃ ekadese vattamānānampi lakkhaṇato aññatta (những gì ông đã nói rằng ngay cả khi sắc, hương, vị, v.v. tồn tại ở một nơi, chúng vẫn khác biệt về đặc tính) có nghĩa là lời nói đó ayuttaṃ (không phù hợp).
Tava paṭiññā hīnāti ‘‘ekadese vattamānānaṃ cetanattānaṃ lakkhaṇato aññatta’’nti paṭiññā hīnā.
Tava paṭiññā hīnāti means "your assertion 'volition and self, though existing in one place, are different in their characteristics' is flawed."
Tava paṭiññā hīnā có nghĩa là lời tuyên bố “ý chí và tự ngã tồn tại ở một nơi nhưng khác biệt về đặc tính” là sai.