Table of Contents

⮲

Milindapañhapāḷi

Edit
1933

1. Gadrabhavaggo

Two qualities of a bee should be adopted.

1. Phẩm Con Lừa

1934
1. Gadrabhaṅgapañho
The Matrix is finished.
1. Câu Hỏi Về Đặc Tính Của Con Lừa
1935
1. ‘‘Bhante nāgasena, ‘gadrabhassa ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’nti yaṃ vadesi, katamaṃ taṃ ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’’nti?

1. The Chapter on the Donkey

1. “Kính bạch Đại đức Nāgasena, điều ngài nói ‘cần phải học lấy một đặc tính của con lừa,’ đặc tính duy nhất cần phải học lấy ấy là gì?”
‘‘Yathā, mahārāja, gadrabho nāma saṅkārakūṭepi catukkepi siṅghāṭakepi gāmadvārepi thusarāsimhipi yattha katthaci sayati, na sayanabahulo hoti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena tiṇasanthārepi paṇṇasanthārepi kaṭṭhamañcakepi chamāyapi yattha katthaci cammakhaṇḍaṃ pattharitvā yattha katthaci sayitabbaṃ, na sayanabahulena bhavitabbaṃ.
1. The Question on the Donkey's Quality
“Tâu Đại vương, ví như con lừa có thể nằm ngủ bất cứ nơi nào, dù là trên đống rác, ở ngã tư, ở ngã ba, ở cổng làng, hay trên đống trấu, nó không phải là loài ham ngủ. Cũng vậy, tâu Đại vương, một hành giả, một người tu tập thiền định, nên trải một miếng da ở bất cứ nơi nào rồi nằm ngủ, dù là trên nền cỏ, trên nền lá, trên giường gỗ, hay dưới đất, không nên là người ham ngủ.
Idaṃ, mahārāja, gadrabhassa ekaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
1. “Venerable Nāgasena, what is that one quality of a donkey that you say should be adopted?”
Tâu Đại vương, đây là đặc tính duy nhất của con lừa cần phải học lấy.
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena ‘kaliṅgarūpadhānā, bhikkhave, etarahi mama sāvakā viharanti appamattā ātāpino padhānasmi’nti.
“Just as, great king, a donkey lies down anywhere—on a heap of rubbish, at a crossroads, at a junction, at a village gate, or on a pile of husks—and is not fond of sleeping much; even so, great king, a yogi, one who practices meditation, should spread a piece of hide and lie down anywhere—on a bed of grass, on a bed of leaves, on a wooden couch, or on the ground—and should not be fond of sleeping much.
Điều này đã được Thế Tôn, bậc tối thượng giữa các vị trời, nói rằng: ‘Này các Tỳ khưu, hiện nay các đệ tử của ta sống như những khúc gỗ mục, không màng đến thân, tinh cần, nỗ lực.’”
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena sāriputtena dhammasenāpatināpi –
This, great king, is the one quality of a donkey that should be adopted.
Điều này cũng đã được Trưởng lão Sāriputta, vị Tướng quân Chánh pháp, nói rằng:
1936
‘‘‘Pallaṅkena nisinnassa, jaṇṇukenābhivassati;
This, great king, was also stated by the Blessed One, the God of gods: ‘Monks, my disciples now dwell like logs of wood, diligent, ardent, in exertion.’
“‘Dù ngồi thế kiết già, hay ngồi thế quỳ gối,
1937
Alaṃ phāsuvihārāya, pahitattassa bhikkhuno’’’ti.
And this, great king, was also stated by the Elder Sāriputta, the General of the Dhamma:
Đối với vị Tỳ khưu có tâm hướng đến Niết-bàn, thế là đủ để sống an lạc.’”
1938
Gadrabhaṅgapañho paṭhamo.
The First Question on the Qualities of a Donkey.
Câu Hỏi Về Đặc Tính Của Con Lừa, Thứ Nhất.
1939
2. Kukkuṭaṅgapañho
2. The Question on the Qualities of a Rooster
2. Câu Hỏi Về Đặc Tính Của Con Gà
1940
2. ‘‘Bhante nāgasena, ‘kukkuṭassa pañca aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni pañca aṅgāni gahetabbānī’’ti?
2. “Venerable Nāgasena, when you say, ‘Five qualities of a rooster should be adopted,’ what are those five qualities that should be adopted?”
2. “Kính bạch Đại đức Nāgasena, điều ngài nói ‘cần phải học lấy năm đặc tính của con gà,’ năm đặc tính cần phải học lấy ấy là gì?”
‘‘Yathā, mahārāja, kukkuṭo kālena samayena paṭisallīyati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena kālena samayeneva cetiyaṅgaṇaṃ sammajjitvā pānīyaṃ paribhojanīyaṃ upaṭṭhapetvā sarīraṃ paṭijaggitvā nahāyitvā cetiyaṃ vanditvā vuḍḍhānaṃ bhikkhūnaṃ dassanāya gantvā kālena samayena suññāgāraṃ pavisitabbaṃ.
“Just as, great king, a rooster retires to its roost at the proper time, even so, great king, a yogi, one engaged in meditation, should at the proper time sweep the cetiya courtyard, provide drinking and bathing water, attend to the body, bathe, venerate the cetiya, go to see the elder bhikkhus, and at the proper time enter a solitary dwelling.
“Tâu Đại vương, ví như con gà đi ngủ đúng giờ đúng lúc. Cũng vậy, tâu Đại vương, một hành giả, một người tu tập thiền định, nên vào nơi thanh vắng đúng giờ đúng lúc, sau khi đã quét dọn sân tháp, chuẩn bị nước uống và nước dùng, chăm sóc thân thể, tắm rửa, đảnh lễ bảo tháp, và đến yết kiến các vị Tỳ khưu trưởng lão.
Idaṃ, mahārāja, kukkuṭassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the first quality of a rooster that should be adopted.
Tâu Đại vương, đây là đặc tính thứ nhất của con gà cần phải học lấy.
1941
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, kukkuṭo kālena samayeneva vuṭṭhāti.
“Furthermore, great king, a rooster wakes up at the proper time.
“Lại nữa, tâu Đại vương, con gà thức dậy đúng giờ đúng lúc.
Evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena kālena samayeneva vuṭṭhahitvā cetiyaṅgaṇaṃ sammajjitvā pānīyaṃ paribhojanīyaṃ upaṭṭhapetvā sarīraṃ paṭijaggitvā cetiyaṃ vanditvā punadeva suññāgāraṃ pavisitabbaṃ.
Even so, great king, a yogi, one engaged in meditation, should at the proper time wake up, sweep the cetiya courtyard, provide drinking and bathing water, attend to the body, venerate the cetiya, and then again enter a solitary dwelling.
Cũng vậy, tâu Đại vương, một hành giả, một người tu tập thiền định, nên thức dậy đúng giờ đúng lúc, rồi lại vào nơi thanh vắng sau khi đã quét dọn sân tháp, chuẩn bị nước uống và nước dùng, chăm sóc thân thể, và đảnh lễ bảo tháp.
Idaṃ, mahārāja, kukkuṭassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the second quality of a rooster that should be adopted.
Tâu Đại vương, đây là đặc tính thứ hai của con gà cần phải học lấy.
1942
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, kukkuṭo pathaviṃ khaṇitvā khaṇitvā ajjhohāraṃ ajjhoharati.
“Furthermore, great king, a rooster digs and digs the earth and then eats its food.
“Lại nữa, tâu Đại vương, con gà bới đất tìm thức ăn rồi mới ăn.
Evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena paccavekkhitvā paccavekkhitvā ajjhohāraṃ ajjhoharitabbaṃ ‘neva davāya na madāya na maṇḍanāya na vibhūsanāya, yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya, iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi navañca vedanaṃ na uppādessāmi, yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsuvihāro cā’ti.
Even so, great king, a yogi, one engaged in meditation, should reflect again and again and then eat food, thinking: ‘Not for sport, not for indulgence, not for adornment, not for beautification, but only for the sustenance and maintenance of this body, for the cessation of harm, for the support of the brahmacariya; thus I will ward off old feelings and will not give rise to new feelings, and there will be for me a journey (of life), blamelessness, and comfortable living.’
Cũng vậy, tâu Đại vương, một hành giả, một người tu tập thiền định, nên thọ dụng vật thực sau khi đã quán xét kỹ lưỡng rằng: ‘Không phải để vui đùa, không phải để đam mê, không phải để trang điểm, không phải để làm đẹp, mà chỉ để thân này được duy trì, được bảo dưỡng, để chấm dứt sự khổ não, và để hỗ trợ cho phạm hạnh. Như vậy, ta sẽ diệt trừ cảm thọ cũ và không để cảm thọ mới phát sinh. Ta sẽ sống được, không bị chê trách, và được an lạc.’
Idaṃ, mahārāja, kukkuṭassa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the third quality of a rooster that should be adopted.
Tâu Đại vương, đây là đặc tính thứ ba của con gà cần phải học lấy.
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena –
And this, great king, was spoken by the Exalted One, the God of gods:
Điều này đã được Thế Tôn, bậc tối thượng giữa các vị trời, nói rằng:
1943
‘‘‘Kantāre puttamaṃsaṃva, akkhassabbhañjanaṃ yathā;
“‘Like son’s flesh in a wilderness, like ointment for an axle;
“‘Như ăn thịt con giữa sa mạc, như thoa dầu vào trục xe,
1944
Evaṃ āhari āhāraṃ, yāpanatthamamucchito’ti.
Thus he ate food, unattached, for sustenance.’
Hãy thọ dụng vật thực như vậy, không tham đắm, chỉ để duy trì mạng sống.’”
1945
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, kukkuṭo sacakkhukopi rattiṃ andho hoti.
“Furthermore, great king, a rooster, though having eyes, is blind at night.
“Lại nữa, tâu Đại vương, con gà dù có mắt nhưng ban đêm lại bị mù.
Evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena anandheneva andhena viya bhavitabbaṃ, araññepi gocaragāme piṇḍāya carantenapi rajanīyesu rūpasaddagandharasaphoṭṭhabbadhammesu andhena badhirena mūgena viya bhavitabbaṃ, na nimittaṃ gahetabbaṃ, nānubyañjanaṃ gahetabbaṃ.
Even so, great king, a yogi, one engaged in meditation, though not blind, should be as if blind; whether in the forest or in the village for alms, he should be as if blind, deaf, and mute regarding the sense objects of forms, sounds, smells, tastes, touches, and mental phenomena that excite passion; he should not grasp at signs, nor at specific features.
Cũng vậy, tâu Đại vương, một hành giả, một người tu tập thiền định, dù không mù nhưng nên hành xử như người mù. Dù ở trong rừng hay khi đi khất thực trong làng, đối với các pháp khả ái như sắc, thanh, hương, vị, xúc, nên hành xử như người mù, người điếc, người câm; không nên nắm bắt tướng chung, không nên nắm bắt tướng riêng.
Idaṃ, mahārāja, kukkuṭassa catutthaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the fourth quality of a rooster that should be adopted.
Tâu Đại vương, đây là đặc tính thứ tư của con gà cần phải học lấy.
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena mahākaccāyanena –
And this, great king, was spoken by the Elder Mahākaccāyana:
Điều này đã được Trưởng lão Mahākaccāyana nói rằng:
1946
‘Cakkhumāssa yathā andho, sotavā badhiro yathā;
‘Though having eyes, he should be like a blind man; though having ears, like a deaf man;
‘Người có mắt hãy như người mù, người có tai hãy như người điếc;
1947
Paññavāssa* yathā mūgo, balavā dubbaloriva;
Though wise, he should be like a mute; though strong, like a weak man;
Người có trí tuệ hãy như người câm, người có sức mạnh hãy như kẻ yếu;
1948
Attaatthe* samuppanne, sayetha matasāyika’nti.
When his own welfare arises, he should lie down like a corpse.’
Khi lợi ích cho mình khởi lên, hãy nằm như người đã chết.’”
1949
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, kukkuṭo leḍḍudaṇḍalaguḷamuggarehi paripātiyantopi sakaṃ gehaṃ na vijahati.
“Furthermore, great king, a rooster, even when pursued with clods, sticks, clubs, and hammers, does not abandon its own home.
“Lại nữa, tâu Đại vương, con gà dù bị xua đuổi bằng đất cục, gậy gộc, dùi cui, cũng không rời bỏ nhà mình.
Evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena cīvarakammaṃ karontenapi navakammaṃ karontenapi vattappaṭivattaṃ karontenapi uddisantenapi uddisāpentenapi yoniso manasikāro na vijahitabbo, sakaṃ kho panetaṃ, mahārāja, yogino gehaṃ, yadidaṃ yoniso manasikāro.
Even so, great king, a yogi, one engaged in meditation, even when engaged in robe-making, or new construction, or performing duties and counter-duties, or teaching, or causing others to teach, should not abandon proper attention (yoniso manasikāra); for this, great king, proper attention is the yogi’s own home.
Cũng vậy, tâu Đại vương, một hành giả, một người tu tập thiền định, không nên từ bỏ sự tác ý như lý, dù đang làm công việc may y, đang làm công việc xây dựng, đang làm các phận sự, đang đọc tụng hay đang cho người khác đọc tụng. Tâu Đại vương, đối với hành giả, ngôi nhà của mình chính là sự tác ý như lý.
Idaṃ, mahārāja, kukkuṭassa pañcamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the fifth quality of a rooster that should be adopted.
Tâu Đại vương, đây là đặc tính thứ năm của con gà cần phải học lấy.
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena ‘ko ca, bhikkhave, bhikkhuno gocaro sako pettiko visayo?
And this, great king, was spoken by the Exalted One, the God of gods: ‘What, bhikkhus, is the bhikkhu’s domain, his ancestral sphere?
Điều này đã được Thế Tôn, bậc tối thượng giữa các vị trời, nói rằng: ‘Này các Tỳ khưu, cảnh giới nào là của Tỳ khưu, là lãnh địa của cha ông?
Yadidaṃ cattāro satipaṭṭhānā’ti.
It is these four foundations of mindfulness (satipaṭṭhānā).’
Đó chính là Bốn Niệm Xứ.’”
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena sāriputtena dhammasenāpatināpi –
And this, great king, was also spoken by the Elder Sāriputta, the General of the Dhamma:
Điều này cũng đã được Trưởng lão Sāriputta, vị Tướng quân Chánh pháp, nói rằng:
1950
‘‘‘Yathā sudanto mātaṅgo, sakaṃ soṇḍaṃ na maddati;
“‘Just as a well-trained elephant does not crush its own trunk;
“‘Như con voi được huấn luyện thuần thục không làm tổn thương vòi của mình;
1951
Bhakkhābhakkhaṃ vijānāti, attano vuttikappanaṃ.
It knows what is edible and what is not, for its own sustenance.
biết thức ăn nên ăn và không nên ăn, là điều giúp nuôi mạng của mình.
1952
‘‘‘Tatheva buddhaputtena, appamattena vā pana;
“‘Even so, by a son of the Buddha, by one who is diligent;
“‘Cũng vậy, người con của Đức Phật, với sự không dể duôi;
1953
Jinavacanaṃ na madditabbaṃ, manasikāravaruttama’’’nti.
The supreme teaching of the Victor, which is excellent proper attention, should not be crushed.’”
không nên chà đạp lời dạy của Đấng Chiến Thắng, là sự tác ý tuyệt vời nhất.’”
1954
Kukkuṭaṅgapañho dutiyo.
The Second Question on the Qualities of a Rooster is concluded.
Câu hỏi về các đặc tính của gà, phần thứ hai.
1955
3. Kalandakaṅgapañho
3. The Question on the Qualities of a Squirrel
3. Câu hỏi về các đặc tính của con sóc
1956
3. ‘‘Bhante nāgasena, ‘kalandakassa ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’nti yaṃ vadesi, katamaṃ taṃ ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’’nti?
3. “Venerable Nāgasena, regarding what you said, ‘One quality of the squirrel should be adopted,’ what is that one quality to be adopted?”
3. "Bạch Đại đức Nāgasena, ngài nói rằng 'cần phải lấy một yếu tố của sóc', yếu tố đó là gì?"
‘‘Yathā, mahārāja, kalandako paṭisattumhi opatante naṅguṭṭhaṃ papphoṭetvā mahantaṃ katvā teneva naṅguṭṭhalaguḷena paṭisattuṃ paṭibāhati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena kilesasattumhi opatante satipaṭṭhānalaguḷaṃ papphoṭetvā mahantaṃ katvā teneva satipaṭṭhānalaguḷena sabbakilesā paṭibāhitabbā.
“Just as, O great king, when an enemy approaches, the squirrel shakes its tail, makes it large, and with that tail-club repels the enemy, even so, O great king, when the enemy of defilements approaches, the yogī, the meditator, should shake the club of mindfulness, make it large, and with that club of mindfulness, all defilements should be repelled.
"Này Đại vương, ví như con sóc khi kẻ thù ập đến, nó vẫy đuôi làm cho lớn ra, và dùng chính cái đuôi như một cây dùi cui để đẩy lùi kẻ thù. Cũng vậy, này Đại vương, hành giả yogāvacara khi kẻ thù phiền não ập đến, cần phải vẫy cây dùi cui chánh niệm (satipaṭṭhāna) làm cho lớn ra, và dùng chính cây dùi cui chánh niệm đó để đẩy lùi tất cả phiền não.
Idaṃ, mahārāja, kalandakassa ekaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, O great king, is the one quality of the squirrel to be adopted.
Này Đại vương, đây là một yếu tố cần phải lấy từ sóc.
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena cūḷapanthakena –
This was also spoken, O great king, by the Elder Cūḷapanthaka:
Này Đại vương, điều này cũng đã được Trưởng lão Cūḷapanthaka thuyết giảng:
1957
‘Yadā kilesā opatanti, sāmaññaguṇadhaṃsanā;
‘When defilements approach, destroying the qualities of a recluse,
‘Khi phiền não ập đến, hủy hoại phẩm hạnh Sa-môn;
1958
Satipaṭṭhānalaguḷena, hantabbā te punappuna’’’nti.
They should be struck again and again with the club of mindfulness.’”
Hãy dùng dùi cui chánh niệm, đánh chúng hết lần này đến lần khác.’"
1959
Kalandakaṅgapañho tatiyo.
The Third Question on the Quality of the Squirrel.
Vấn đề về yếu tố của sóc thứ ba.
1960
4. Dīpiniyaṅgapañho
4. The Question on the Quality of the Leopardess
4. Vấn đề về yếu tố của hổ cái
1961
4. ‘‘Bhante nāgasena, ‘dīpiniyā ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’nti yaṃ vadesi, katamaṃ taṃ ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’’nti?
4. “Venerable Nāgasena, regarding what you said, ‘One quality of the leopardess should be adopted,’ what is that one quality to be adopted?”
4. "Bạch Đại đức Nāgasena, ngài nói rằng 'cần phải lấy một yếu tố của hổ cái', yếu tố đó là gì?"
‘‘Yathā, mahārāja, dīpinī sakiṃ yeva gabbhaṃ gaṇhāti, na punappunaṃ purisaṃ upeti?
“Just as, O great king, a leopardess conceives only once, and does not approach a male again.
"Này Đại vương, ví như hổ cái chỉ mang thai một lần, không giao phối với hổ đực nhiều lần.
Evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena āyatiṃ paṭisandhiṃ uppattiṃ gabbhaseyyaṃ cutiṃ bhedaṃ khayaṃ vināsaṃ saṃsārabhayaṃ duggatiṃ visamaṃ sampīḷitaṃ disvā ‘punabbhave nappaṭisandahissāmī’ti yoniso manasikāro karaṇīyo.
Even so, O great king, the yogī, the meditator, having seen future rebirth, origination, gestation in the womb, passing away, dissolution, destruction, annihilation, the fear of saṃsāra, unfortunate destinations, unevenness, and oppression, should apply wise attention, thinking: ‘I will not conceive again in future existences.’
Cũng vậy, này Đại vương, hành giả yogāvacara khi thấy sự tái tục, sự sinh khởi, sự nằm trong bào thai, sự chết, sự tan rã, sự tiêu diệt, sự hủy hoại, sự sợ hãi của luân hồi, cảnh khổ, sự bất bình đẳng, sự bị áp bức trong tương lai, cần phải tác ý như lý (yoniso manasikāra) rằng: 'Ta sẽ không tái tục trong kiếp sống kế tiếp.'
Idaṃ, mahārāja, dīpiniyā ekaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, O great king, is the one quality of the leopardess to be adopted.
Này Đại vương, đây là một yếu tố cần phải lấy từ hổ cái.
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena suttanipāte dhaniyagopālakasutte –
This was also spoken, O great king, by the Bhagavā, the God of gods, in the Dhaniyagopālaka Sutta of the Suttanipāta:
Này Đại vương, điều này cũng đã được Đức Thế Tôn, vị Thiên nhân sư, thuyết giảng trong Kinh Dhaniyagopālaka thuộc Suttanipāta:
1962
‘‘‘Usabhoriva chetva bandhanāni, nāgo pūtilataṃva dālayitvā;
“‘Like a bull breaking its bonds, like an elephant tearing down a putrid creeper;
‘‘‘Như bò đực cắt đứt mọi ràng buộc, như voi đực phá tan dây thối;
1963
Nāhaṃ punupessaṃ gabbhaseyyaṃ, atha ce patthayasī pavassa devā’’’ti.
I shall not enter a womb again. If you wish, O devas, then rain!’”
Ta sẽ không nằm trong bào thai nữa, nếu ngài muốn, hỡi trời, hãy mưa xuống!’’’
1964
Dīpiniyaṅgapañho catuttho.
The Fourth Question on the Quality of the Leopardess.
Vấn đề về yếu tố của hổ cái thứ tư.
1965
5. Dīpikaṅgapañho
5. The Question on the Quality of the Leopard
5. Vấn đề về yếu tố của hổ đực
1966
5. ‘‘Bhante nāgasena, ‘dīpikassa dve aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni dve aṅgāni gahetabbānī’’ti?
5. “Venerable Nāgasena, regarding what you said, ‘Two qualities of the leopard should be adopted,’ what are those two qualities to be adopted?”
5. "Bạch Đại đức Nāgasena, ngài nói rằng 'cần phải lấy hai yếu tố của hổ đực', hai yếu tố đó là gì?"
‘‘Yathā, mahārāja, dīpiko araññe tiṇagahanaṃ vā vanagahanaṃ vā pabbatagahanaṃ vā nissāya nilīyitvā mige gaṇhāti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena vivekaṃ sevitabbaṃ araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ appasaddaṃ appanigghosaṃ vijanavātaṃ manussarāhaseyyakaṃ paṭisallānasāruppaṃ; vivekaṃ sevamāno hi, mahārāja, yogī yogāvacaro nacirasseva chaḷabhiññāsu ca vasibhāvaṃ pāpuṇāti.
“Just as, O great king, a leopard in the forest, relying on a thicket of grass, a thicket of trees, or a thicket of mountains, lies in hiding and catches animals, even so, O great king, the yogī, the meditator, should resort to solitude: a forest, the root of a tree, a mountain, a ravine, a mountain cave, a charnel ground, a forest grove, an open space, a heap of straw, a place of little noise, little clamor, free from the wind of passersby, a place where people keep secrets, suitable for seclusion. For, O great king, a yogī, a meditator, who resorts to solitude, quickly attains mastery in the six higher knowledges (chaḷabhiññā).
"Này Đại vương, ví như hổ đực ẩn mình trong rừng, nương tựa vào bụi cỏ, bụi cây, hoặc hốc núi để bắt thú. Cũng vậy, này Đại vương, hành giả yogāvacara cần phải sống độc cư, ở nơi rừng, gốc cây, núi, hang động, khe núi, nghĩa địa, rừng hoang, nơi trống trải, đống rơm, nơi ít tiếng động, ít ồn ào, nơi vắng vẻ, nơi con người kín đáo hay lui tới, nơi thích hợp cho sự độc cư; bởi vì, này Đại vương, hành giả yogī yogāvacara sống độc cư thì không lâu sau sẽ đạt được sự thành thạo trong sáu thắng trí.
Idaṃ, mahārāja, dīpikassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, O great king, is the first quality of the leopard to be adopted.
Này Đại vương, đây là yếu tố thứ nhất cần phải lấy từ hổ đực.
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therehi dhammasaṅgāhakehi –
This was also spoken, O great king, by the Elders who compiled the Dhamma:
Này Đại vương, điều này cũng đã được các Trưởng lão kết tập Pháp thuyết giảng:
1967
‘‘‘Yathāpi dīpiko nāma, nilīyitvā gaṇhate* mige;
“‘Just as a creature called a leopard, lies in hiding and catches animals;
‘‘‘Ví như hổ đực,
1968
Tathevāyaṃ buddhaputto, yuttayogo vipassako;
So too, this son of the Buddha, diligent and practicing insight meditation (vipassanā),
Ẩn mình để bắt thú;
1969
Araññaṃ pavisitvāna, gaṇhāti phalamuttama’nti.
Having entered the forest, attains the supreme fruit.’”
Cũng vậy, vị Phật tử này, với sự tinh tấn và tuệ quán,
1970
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, dīpiko yaṃ kiñci pasuṃ vadhitvā vāmena passena patitaṃ na bhakkheti.
“Furthermore, O great king, a leopard does not eat any animal it has killed if it falls on its left side.
Vào rừng, đạt được quả tối thượng.’"
Evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena veḷudānena vā pattadānena vā pupphadānena vā phaladānena vā sinānadānena vā mattikādānena vā cuṇṇadānena vā dantakaṭṭhadānena vā mukhodakadānena vā cātukamyatāya vā muggasupyatāya* vā pāribhaṭa* yatāya vā jaṅghapesanīyena vā vejjakammena vā dūtakammena vā pahiṇagamanena vā piṇḍapaṭipiṇḍena vā dānānuppadānena vā vatthuvijjāya vā nakkhattavijjāya vā aṅgavijjāya* vā aññataraññatarena vā buddhappaṭikuṭṭhena micchājīvena nipphāditaṃ bhojanaṃ na bhuñjitabbaṃ* vāmena passena patitaṃ pasuṃ viya dīpiko.
Just so, great king, a yogi, one devoted to meditation, should not partake of food obtained through offering bamboo, or offering leaves, or offering flowers, or offering fruits, or offering bathing powder, or offering clay, or offering perfumes, or offering tooth-sticks, or offering water for washing the face, or by flattery, or by speaking in a roundabout way, or by acting as a go-between for children, or by acting as a messenger, or by acting as a physician, or by acting as an envoy, or by going on errands, or by giving alms in return for alms, or by giving gifts in return for gifts, or by practicing geomancy, or by practicing astrology, or by practicing augury, or by any other wrong livelihood condemned by the Buddha, just as a leopard does not eat an animal that has fallen on its left side.
"Hơn nữa, này Đại vương, hổ đực không ăn con mồi bị nó giết mà rơi về phía bên trái. Cũng vậy, này Đại vương, hành giả yogāvacara không nên thọ dụng thức ăn được tạo ra bằng tà mạng, bị Đức Phật quở trách, như việc tặng tre, tặng lá, tặng hoa, tặng quả, tặng xà phòng tắm, tặng đất sét, tặng bột, tặng tăm xỉa răng, tặng nước rửa mặt, hoặc bằng cách nịnh bợ, bằng cách nói lời ngọt ngào như chè đậu xanh, bằng cách làm người hầu, bằng cách làm chân chạy việc, bằng cách làm thầy thuốc, bằng cách làm sứ giả, bằng cách đi làm việc được sai phái, bằng cách đổi bát cơm lấy bát cơm, bằng cách cho quà đổi quà, bằng cách xem đất đai, bằng cách xem sao, bằng cách xem tướng, hoặc bất kỳ tà mạng nào khác, giống như hổ đực không ăn con mồi rơi về phía bên trái.
Idaṃ, mahārāja, dīpikassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the second quality of the leopard that should be adopted.
Này Đại vương, đây là yếu tố thứ hai cần phải lấy từ hổ đực.
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena sāriputtena dhammasenāpatinā –
And this, great king, was spoken by the Elder Sāriputta, the General of the Dhamma:
Này Đại vương, điều này cũng đã được Trưởng lão Sāriputta, vị Đại tướng Pháp, thuyết giảng:
1971
‘‘‘Vacīviññattivipphārā, uppannaṃ madhupāyasaṃ;
“‘If I were to eat honey-rice
‘‘‘Món cơm sữa mật ong được tạo ra
1972
Sace bhutto bhaveyyāhaṃ, sājīvo garahito mama.
Produced by the exertion of verbal communication,
Bởi sự giao tiếp bằng lời nói, nếu ta đã ăn,
1973
‘‘‘Yadipi me antaguṇaṃ, nikkhamitvā bahī care;
Even if my intestines were to come out and move outside,
Thì sinh kế ấy đáng bị ta quở trách.
1974
Neva bhindeyyamājīvaṃ, cajamānopi jīvita’’’nti.
I would not violate my livelihood, even if I were to give up my life.’”
‘‘‘Dù ruột của ta có lòi ra ngoài,
1975
Dīpikaṅgapañho pañcamo.
The Fifth Question on the Leopard’s Qualities is concluded.
Ta cũng sẽ không phá hoại sinh kế, dù phải từ bỏ mạng sống.’"
1976
6. Kummaṅgapañho
6. The Question on the Turtle’s Qualities
Vấn đề về yếu tố của hổ đực thứ năm.
1977
6. ‘‘Bhante nāgasena, ‘kummassa pañca aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni pañca aṅgāni gahetabbānī’’ti?
6. “Venerable Nāgasena, when you say, ‘Five qualities of the turtle should be adopted,’ what are those five qualities that should be adopted?”
6. Vấn đề về yếu tố của rùa
‘‘Yathā, mahārāja, kummo udakacaro udakeyeva vāsaṃ kappeti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena sabbapāṇabhūtapuggalānaṃ hitānukampinā mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena sabbāvantaṃ lokaṃ pharitvā viharitabbaṃ.
Just as, great king, a turtle, an aquatic creature, makes its dwelling only in water, even so, great king, a yogi, one devoted to meditation, should abide pervading the entire world with a mind accompanied by loving-kindness, expansive, sublime, immeasurable, without enmity, without ill will, for the welfare and compassion of all living beings and individuals.
6. "Bạch Đại đức Nāgasena, ngài nói rằng 'cần phải lấy năm yếu tố của rùa', năm yếu tố đó là gì?"
Idaṃ, mahārāja, kummassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the first quality of the turtle that should be adopted.
"Này Đại vương, ví như rùa sống dưới nước, chỉ sống trong nước. Cũng vậy, này Đại vương, hành giả yogāvacara, với tâm từ bi hướng đến lợi ích và an lạc cho tất cả chúng sinh, với tâm từ vô lượng, quảng đại, vô biên, không hận thù, không ác ý, cần phải an trú bằng cách trải rộng khắp thế gian.
1978
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, kummo udake uppilavanto sīsaṃ ukkhipitvā yadi koci passati, tattheva nimujjati gāḷhamogāhati ‘mā maṃ te puna passeyyu’nti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena kilesesu opatantesu ārammaṇasare nimujjitabbaṃ gāḷhamogāhitabbaṃ ‘mā maṃ kilesā puna passeyyu’nti.
Furthermore, great king, when a turtle floats in the water, if it lifts its head and someone sees it, it immediately dives deep, immersing itself, thinking, ‘May they not see me again.’ Just so, great king, when defilements arise, a yogi, one devoted to meditation, should dive deep into the lake of sense objects, immersing themselves, thinking, ‘May defilements not see me again.’
Này Đại vương, đây là yếu tố thứ nhất cần phải lấy từ rùa.
Idaṃ, mahārāja, kummassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the second quality of the turtle that should be adopted.
"Hơn nữa, này Đại vương, khi rùa nổi lên mặt nước và ngẩng đầu lên, nếu có ai nhìn thấy, nó liền lặn sâu xuống ngay tại đó, với ý nghĩ 'mong họ đừng nhìn thấy ta nữa'. Cũng vậy, này Đại vương, hành giả yogāvacara khi phiền não ập đến, cần phải lặn sâu vào ao cảnh (ārammaṇasara), với ý nghĩ 'mong phiền não đừng nhìn thấy ta nữa'.
1979
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, kummo udakato nikkhamitvā kāyaṃ otāpeti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena nisajjaṭṭhānasayanacaṅkamato mānasaṃ nīharitvā sammappadhāne mānasaṃ otāpetabbaṃ.
Furthermore, great king, a turtle comes out of the water and suns its body. Just so, great king, a yogi, one devoted to meditation, should withdraw their mind from sitting, standing, lying down, and walking, and apply their mind to right exertion (sammappadhāna).
Này Đại vương, đây là yếu tố thứ hai cần phải lấy từ rùa.
Idaṃ, mahārāja, kummassa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the third quality of the turtle that should be adopted.
"Hơn nữa, này Đại vương, khi rùa bò lên khỏi nước để phơi mình. Cũng vậy, này Đại vương, hành giả yogāvacara cần phải rút tâm ra khỏi chỗ ngồi, chỗ nằm, chỗ đi kinh hành, và phơi tâm mình trong chánh tinh tấn (sammappadhāna).
1980
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, kummo pathaviṃ khaṇitvā vivitte vāsaṃ kappeti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena lābhasakkārasilokaṃ pajahitvā suññaṃ vivittaṃ kānanaṃ vanapatthaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ appasaddaṃ appanigghosaṃ pavivittamogāhitvā vivitte yeva vāsaṃ upagantabbaṃ.
Furthermore, great king, a turtle digs into the earth and makes its dwelling in a secluded place. Just so, great king, a yogi, one devoted to meditation, should abandon gain, honor, and fame, and resort to a solitary, secluded, empty forest, woodland, mountain, ravine, mountain cave, a place with little noise, little clamor, and dwell only in seclusion.
Này Đại vương, đây là yếu tố thứ ba cần phải lấy từ rùa.
Idaṃ, mahārāja, kummassa catutthaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the fourth quality of the turtle that should be adopted.
"Hơn nữa, này Đại vương, rùa đào đất và sống ở nơi vắng vẻ. Cũng vậy, này Đại vương, hành giả yogāvacara cần phải từ bỏ lợi lộc, danh vọng, tiếng tăm, đi sâu vào một khu rừng trống trải, vắng vẻ, một nơi hoang dã, một ngọn núi, một hang động, một khe núi, một nơi ít tiếng động, ít ồn ào, một nơi hoàn toàn vắng vẻ, và an trú ở nơi độc cư.
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena upasenena vaṅgantaputtena –
And this, great king, was spoken by the Elder Upasena, son of Vaṅganta:
Này Đại vương, đây là yếu tố thứ tư cần phải lấy từ rùa.
1981
‘‘‘Vivittaṃ appanigghosaṃ, vāḷamiganisevitaṃ;
“‘A bhikkhu should resort to a secluded dwelling,
Này Đại vương, điều này cũng đã được Trưởng lão Upasena, con trai của Vaṅganta, thuyết giảng:
1982
Seve senāsanaṃ bhikkhu, paṭisallānakāraṇā’ti.
With little clamor, frequented by wild animals, for the sake of solitude.’”
‘‘‘Tỳ-khưu hãy sống nơi trú xứ vắng vẻ, ít tiếng động, có thú dữ lui tới, vì mục đích độc cư.’"
1983
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, kummo cārikaṃ caramāno yadi kañci passati vā, saddaṃ suṇāti vā, soṇḍipañcamāni aṅgāni sake kapāle nidahitvā appossukko tuṇhībhūto tiṭṭhati kāyamanurakkhanto, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena sabbattha rūpasaddagandharasaphoṭṭhabbadhammesu āpatantesu chasu dvāresu saṃvarakavāṭaṃ anugghāṭetvā mānasaṃ samodahitvā saṃvaraṃ katvā satena sampajānena vihātabbaṃ samaṇadhammaṃ anurakkhamānena.
Furthermore, great king, when a turtle is moving about, if it sees anything or hears any sound, it withdraws its five limbs into its shell and remains unconcerned and silent, protecting its body. Just so, great king, a yogi, one devoted to meditation, should, when forms, sounds, smells, tastes, tactile objects, and mental objects arise at the six doors, not open the door of restraint, but compose their mind, establish restraint, and abide with mindfulness and clear comprehension, protecting their monastic practice (samaṇadhamma).
“Lại nữa, tâu đại vương, con rùa khi đi kiếm ăn, nếu thấy bất cứ ai hoặc nghe tiếng động, nó liền thu năm chi phần có đầu là thứ năm vào trong mai của mình, rồi đứng yên lặng, không lo âu, để bảo vệ thân mình. Cũng vậy, tâu đại vương, vị hành giả yogī, khi các pháp là sắc, thanh, hương, vị, xúc, và pháp trần xuất hiện ở khắp sáu căn môn, cần phải không mở cánh cửa phòng hộ, thu nhiếp tâm ý, thực hành sự phòng hộ, và sống với niệm và tỉnh giác, để bảo vệ pháp sa-môn.
Idaṃ, mahārāja, kummassa pañcamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the fifth quality of the turtle that should be adopted.
Tâu đại vương, đây là đặc tính thứ năm của con rùa cần phải học hỏi.
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena saṃyuttanikāyavare kummūpamasuttante –
This was also spoken, great king, by the Blessed One, the God of gods, in the excellent Saṃyutta Nikāya, in the Kummūpama Sutta:
Điều này, tâu đại vương, đã được Đức Thế Tôn, bậc Thiên-trung-Thiên, nói trong bài kinh Kummūpama Sutta (Kinh Ví Dụ Con Rùa) thuộc Tương Ưng Bộ kinh –
1984
‘‘‘Kummova aṅgāni sake kapāle, samodahaṃ bhikkhu manovitakke;
“‘Just as a tortoise withdraws its limbs into its own shell, so a bhikkhu, restraining his mental thoughts;
“‘Như rùa rút các chi, vào trong mai của mình; Tỳ-khưu thu nhiếp các tầm về tâm,
1985
Anissito aññamaheṭhayāno, parinibbutonūpavadeyya kañcī’’’ti.
Not relying, not harming another, being extinguished, he should not blame anyone.’”
Không nương tựa, không làm hại ai khác, đã tịch tịnh, không nên khiển trách bất cứ ai.’”
1986
Kummaṅgapañho chaṭṭho.
The Sixth Question on the Tortoise’s Limbs.
Câu hỏi về các đặc tính của rùa, phần thứ sáu.
1987
7. Vaṃsaṅgapañho
7. The Question on the Bamboo’s Limb
7. Câu hỏi về các đặc tính của cây tre
1988
7. ‘‘Bhante nāgasena, ‘vaṃsassa ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’nti yaṃ vadesi, katamaṃ taṃ ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’’nti?
7. “Venerable Nāgasena, what is that one limb of the bamboo that you say should be adopted?”
7. “Bạch Đại đức Nāgasena, điều ngài nói ‘nên học hỏi một đặc tính của cây tre’, đặc tính đó là gì?”
‘‘Yathā, mahārāja, vaṃso yattha vāto, tattha anulometi, nāññatthamanudhāvati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena yaṃ buddhena bhagavatā bhāsitaṃ navaṅgaṃ satthu sāsanaṃ, taṃ anulomayitvā kappiye anavajje ṭhatvā samaṇadhammaṃ yeva pariyesitabbaṃ.
“Just as, great king, a bamboo sways with the wind wherever it blows, and does not run to another place, even so, great king, a yogi, a meditator, having conformed to the ninefold teaching of the Master spoken by the Buddha, the Blessed One, should remain in what is proper and blameless, and should seek only the ascetic practice.
“Tâu đại vương, ví như cây tre, gió thổi hướng nào, nó uốn theo hướng đó, không chạy theo hướng khác. Cũng vậy, tâu đại vương, vị hành giả yogī cần phải thuận theo chín phần giáo pháp của Bậc Đạo Sư do Đức Phật, Thế Tôn, đã thuyết giảng, đứng vững trong những điều thích hợp và không có lỗi, và chỉ nên tìm cầu pháp sa-môn.
Idaṃ, mahārāja, vaṃsassa ekaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the one limb of the bamboo that should be adopted.
Tâu đại vương, đây là một đặc tính của cây tre cần phải học hỏi.
Bhāsitampetaṃ mahārāja therena rāhulena –
This was also spoken, great king, by the Elder Rāhula:
Điều này, tâu đại vương, đã được Trưởng lão Rāhula nói –
1989
‘‘‘Navaṅgaṃ buddhavacanaṃ, anulometvāna sabbadā;
“‘Having always conformed to the ninefold Buddha-word,
“‘Luôn luôn thuận theo, lời Phật dạy chín phần;
1990
Kappiye anavajjasmiṃ, ṭhatvāpāyaṃ samuttari’’’nti.
Having remained in what is proper and blameless, he crossed over the lower realms.’”
Đứng vững trong điều thích hợp, không lỗi lầm, vượt thoát khỏi đường ác.’”
1991
Vaṃsaṅgapañho sattamo.
The Seventh Question on the Bamboo’s Limb.
Câu hỏi về các đặc tính của cây tre, phần thứ bảy.
1992
8. Cāpaṅgapañho
8. The Question on the Bow’s Limb
8. Câu hỏi về các đặc tính của cây cung
1993
8. ‘‘Bhante nāgasena, ‘cāpassa ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’nti yaṃ vadesi, katamaṃ taṃ ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’’nti?
8. “Venerable Nāgasena, what is that one limb of the bow that you say should be adopted?”
8. “Bạch Đại đức Nāgasena, điều ngài nói ‘nên học hỏi một đặc tính của cây cung’, đặc tính đó là gì?”
‘‘Yathā, mahārāja, cāpo sutacchito namito* yāvaggamūlaṃ samakameva anunamati nappaṭitthambhati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena theranavamajjhimasamakesu anunamitabbaṃ nappaṭipharitabbaṃ.
“Just as, great king, a well-carved bow, when bent, bends evenly from tip to root and does not stiffen, even so, great king, a yogi, a meditator, should be compliant with bhikkhus who are elders, new, or middle-aged, and should not be resistant.
“Tâu đại vương, ví như cây cung được chuốt kỹ, khi uốn cong, nó uốn đều từ ngọn đến gốc, không cứng lại. Cũng vậy, tâu đại vương, vị hành giả yogī cần phải khiêm cung đối với các vị sa-môn trưởng lão, trung niên và mới tu, không nên cứng nhắc.
Idaṃ, mahārāja, cāpassa ekaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the one limb of the bow that should be adopted.
Tâu đại vương, đây là một đặc tính của cây cung cần phải học hỏi.
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena vidhura* jātake –
This was also spoken, great king, by the Blessed One, the God of gods, in the Vidhurapuṇṇaka Jātaka:
Điều này, tâu đại vương, đã được Đức Thế Tôn, bậc Thiên-trung-Thiên, nói trong Vidhura* Jātaka –
1994
‘‘‘Cāpovūnudaro dhīro, vaṃso vāpi pakampaye* ;
“‘A wise one, with a humble stomach, like a bow, or like a bamboo that sways;
“‘Người trí nên như cung, uốn mình, như cây tre, thuận theo;
1995
Paṭilomaṃ na vatteyya, sa rājavasatiṃ vase’’’ti.
Should not act contrary; such a one may dwell in the royal residence.’”
Không nên hành động ngược lại, người ấy có thể sống trong cung vua.’”
1996
Cāpaṅgapañho aṭṭhamo.
The Eighth Question on the Bow’s Limb.
Câu hỏi về các đặc tính của cây cung, phần thứ tám.
1997
9. Vāyasaṅgapañho
9. The Question on the Crow’s Limbs
9. Câu hỏi về các đặc tính của con quạ
1998
9. ‘‘Bhante nāgasena, ‘vāyasassa dve aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni dve aṅgāni gahetabbānī’’ti?
9. “Venerable Nāgasena, what are those two limbs of the crow that you say should be adopted?”
9. “Bạch Đại đức Nāgasena, điều ngài nói ‘nên học hỏi hai đặc tính của con quạ’, hai đặc tính đó là gì?”
‘‘Yathā, mahārāja, vāyaso āsaṅkitaparisaṅkito yattappayatto carati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena āsaṅkitaparisaṅkitena yattapayattena upaṭṭhitāya satiyā saṃvutehi indriyehi caritabbaṃ.
“Just as, great king, a crow moves about cautiously and diligently, even so, great king, a yogi, a meditator, should move about cautiously and diligently, with mindfulness established and senses restrained.
“Tâu đại vương, ví như con quạ đi lại với sự nghi ngờ, cảnh giác, thận trọng và cố gắng. Cũng vậy, tâu đại vương, vị hành giả yogī cần phải đi lại với sự nghi ngờ, cảnh giác, thận trọng và cố gắng, với niệm đã được thiết lập, và với các căn được phòng hộ.
Idaṃ, mahārāja, vāyasassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the first limb of the crow that should be adopted.
Tâu đại vương, đây là đặc tính thứ nhất của con quạ cần phải học hỏi.
1999
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, vāyaso yaṃ kiñci bhojanaṃ disvā ñātīhi saṃvibhajitvā bhuñjati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena ye te lābhā dhammikā dhammaladdhā antamaso pattapariyāpannamattampi, tathārūpehi lābhehi paṭivibhattabhoginā bhavitabbaṃ sīlavantehi sabrahmacārīhi.
“Furthermore, great king, a crow, having seen any food, shares it with its relatives and then eats; even so, great king, a yogi, a meditator, should be one who shares and enjoys such gains as are righteous and obtained by Dhamma, even if it is only enough to fill the bowl, with virtuous fellow-celibates.
“Lại nữa, tâu đại vương, con quạ khi thấy bất kỳ thức ăn nào, nó chia sẻ với bà con rồi mới ăn. Cũng vậy, tâu đại vương, vị hành giả yogī, đối với những vật thí thực hợp pháp, có được một cách hợp pháp, cho dù chỉ là một lượng vừa đủ trong bình bát, cũng nên có thói quen chia sẻ những vật thí thực như vậy với các vị đồng phạm hạnh có giới đức.
Idaṃ, mahārāja, vāyasassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the second limb of the crow that should be adopted.
Tâu đại vương, đây là đặc tính thứ hai của con quạ cần phải học hỏi.
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena sāriputtena dhammasenāpatinā –
This was also spoken, great king, by the Elder Sāriputta, the General of the Dhamma:
Điều này, tâu đại vương, đã được Trưởng lão Sāriputta, vị Pháp Tướng quân, nói –
2000
‘‘‘Sace me upanāmenti, yathāladdhaṃ tapassino;
“‘If ascetics offer me what they have obtained,
“‘Nếu các vị khổ hạnh, mang đến cho tôi những gì họ nhận được;
2001
Sabbe saṃvibhajitvāna, tato bhuñjāmi bhojana’’’nti.
I will share all of it and then eat the food.’”
Sau khi chia sẻ với tất cả, tôi mới dùng bữa ăn đó.’”
2002
Vāyasaṅgapañho navamo.
The Ninth Question on the Crow’s Limbs.
Câu hỏi về các đặc tính của con quạ, phần thứ chín.
2003
10. Makkaṭaṅgapañho
10. The Question on the Monkey’s Limbs
10. Câu hỏi về các đặc tính của con khỉ
2004
10. ‘‘Bhante nāgasena, ‘makkaṭassa dve aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni dve aṅgāni gahetabbānī’’ti?
10. “Venerable Nāgasena, what are those two limbs of the monkey that you say should be adopted?”
10. “Bạch Đại đức Nāgasena, điều ngài nói ‘nên học hỏi hai đặc tính của con khỉ’, hai đặc tính đó là gì?”
‘‘Yathā, mahārāja, makkaṭo vāsamupagacchanto tathārūpe okāse mahatimahārukkhe pavivitte sabbaṭṭhakasākhe* bhīruttāṇe vāsamupagacchati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena lajjiṃ pesalaṃ sīlavantaṃ kalyāṇadhammaṃ bahussutaṃ dhammadharaṃ vinayadharaṃ piyaṃ garubhāvanīyaṃ vattāraṃ vacanakkhamaṃ ovādakaṃ viññāpakaṃ sandassakaṃ samādapakaṃ samuttejakaṃ sampahaṃsakaṃ evarūpaṃ kalyāṇamittaṃ ācariyaṃ nissāya viharitabbaṃ.
“Just as, great king, a monkey, when going to dwell, goes to dwell in a secluded, very large tree with all its branches, in a place of fear and protection; even so, great king, a yogi, a meditator, should dwell relying on such a good friend and teacher who is modest, amiable, virtuous, of good conduct, learned, a keeper of the Dhamma, a keeper of the Vinaya, dear, respected, revered, a speaker, patient with words, an instructor, an explainer, an encourager, an inspirer, and a gladdener.
“Tâu đại vương, ví như con khỉ khi tìm nơi ở, nó đến ở một nơi như vậy, trên một cây lớn, vắng vẻ, có cành nhánh khắp nơi, là nơi trú ẩn an toàn khỏi sợ hãi. Cũng vậy, tâu đại vương, vị hành giả yogī cần phải sống nương tựa vào một vị thầy, một người bạn lành như vậy: người có tàm quý, trong sạch, có giới đức, có thiện pháp, đa văn, thông thuộc pháp, thông thuộc luật, đáng mến, đáng kính, là người nói đúng, chịu được lời nói, là người khuyên dạy, chỉ bảo, giải thích, khuyến khích, làm cho phấn chấn, và làm cho hoan hỷ.
Idaṃ, mahārāja, makkaṭassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the first characteristic to be adopted from the monkey.
Tâu đại vương, đây là đặc tính thứ nhất của con khỉ cần phải học hỏi.
2005
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, makkaṭo rukkhe yeva carati tiṭṭhati nisīdati, yadi niddaṃ okkamati, tattheva rattiṃ vāsamanubhavati.
‘‘Again, moreover, great king, the monkey walks, stands, and sits on the tree itself; if it falls asleep, it experiences its night's dwelling right there.
“Lại nữa, tâu đại vương, con khỉ chỉ đi, đứng, ngồi trên cây; nếu nó ngủ, nó cũng ở lại đêm trên đó.
Evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena pavanābhimukhena bhavitabbaṃ, pavane yeva ṭhānacaṅkamanisajjāsayanaṃ niddaṃ okkamitabbaṃ, tattheva satipaṭṭhānamanubhavitabbaṃ.
In the same way, great king, a yogi, a meditator, should be one who faces the forest; in the forest itself, one should stand, walk, sit, and lie down, fall asleep, and experience satipaṭṭhāna right there.
Cũng vậy, tâu đại vương, vị hành giả yogī cần phải hướng về rừng, chỉ ở trong rừng để đi, đứng, ngồi, nằm và ngủ, và ở đó thực hành niệm xứ.
Idaṃ, mahārāja, makkaṭassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the second characteristic to be adopted from the monkey.
Tâu đại vương, đây là đặc tính thứ hai của con khỉ cần phải học hỏi.
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena sāriputtena dhammasenāpatinā –
And this, great king, was spoken by the Elder Sāriputta, the General of the Dhamma:
Điều này, tâu đại vương, đã được Trưởng lão Sāriputta, vị Pháp Tướng quân, nói –
2006
‘‘‘Caṅkamantopi tiṭṭhanto, nisajjāsayanena vā;
‘‘‘Whether walking or standing, or by sitting or lying down,
“‘Dù đi kinh hành hay đứng, dù ngồi hay nằm;
2007
Pavane sobhate bhikkhu, pavanantaṃva vaṇṇita’’’nti.
A bhikkhu shines in the forest; dwelling in the forest is praised.’’’
Vị tỳ-khưu tỏa sáng trong rừng, như rừng đã được tán thán.’”
2008
Makkaṭaṅgapañho dasamo.
The Question on the Monkey's Characteristics, the Tenth.
Câu hỏi về các đặc tính của con khỉ, phần thứ mười.
2009
Gadrabhavaggo paṭhamo.
The Chapter on the Ass, the First.
Phẩm Con Lừa, phần thứ nhất.
2010
Tassuddānaṃ –
Its summary:
Phần tóm tắt của phẩm đó –
2011
Gadrabho ceva* kukkuṭo, kalando dīpini dīpiko;
The Ass (and the Harsh-voiced), the Fowl, the Squirrel, the Leopardess, the Leopard;
Con lừa và con gà, con sóc, con báo cái và báo đực;
2012
Kummo vaṃso ca cāpo ca, vāyaso atha makkaṭoti.
The Turtle, the Bamboo, the Bow, the Crow, and then the Monkey.
Con rùa, cây tre và cây cung, con quạ và rồi con khỉ.
2013

2. Samuddavaggo

2. The Chapter on the Ocean

2. Phẩm Biển Cả

2014
1. Lābulataṅgapañho
1. The Question on the Gourd-Creeper's Characteristics
1. Câu hỏi về các đặc tính của dây bầu
2015
1. ‘‘Bhante nāgasena, ‘lābulatāya ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’nti yaṃ vadesi, katamaṃ taṃ ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’’nti?
1. ‘‘Venerable Nāgasena, what is that one characteristic of the gourd-creeper that you say should be adopted?’’
1. “Bạch Đại đức Nāgasena, điều ngài nói ‘nên học hỏi một đặc tính của dây bầu’, đặc tính đó là gì?”
‘‘Yathā, mahārāja, lābulatā tiṇe vā kaṭṭhe vā latāya vā soṇḍikāhi ālambitvā tassūpari vaḍḍhati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena arahatte abhivaḍḍhitukāmena manasā ārammaṇaṃ ālambitvā arahatte abhivaḍḍhitabbaṃ.
‘‘Just as, great king, a gourd-creeper, clinging with its tendrils to grass, wood, or another creeper, grows upwards on it, in the same way, great king, a yogi, a meditator, wishing to grow in arahantship, should cling to an object with the mind and grow in arahantship.
“Tâu đại vương, ví như dây bầu bám vào cỏ, cây gỗ hoặc dây leo khác bằng các tua cuốn của nó rồi phát triển lên trên. Cũng vậy, tâu đại vương, vị hành giả yogī, muốn tăng trưởng trong quả A-la-hán, cần phải bám vào đối tượng bằng tâm và tăng trưởng trong quả A-la-hán.
Idaṃ, mahārāja, lābulatāya ekaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the one characteristic to be adopted from the gourd-creeper.
Tâu đại vương, đây là một đặc tính của dây bầu cần phải học hỏi.
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena sāriputtena dhammasenāpatinā –
And this, great king, was spoken by the Elder Sāriputta, the General of the Dhamma:
Điều này, tâu đại vương, đã được Trưởng lão Sāriputta, vị Pháp Tướng quân, nói –
2016
‘‘‘Yathā lābulatā nāma, tiṇe kaṭṭhe latāya vā;
‘‘‘Just as a gourd-creeper,
“‘Như dây bầu tên gọi, bám vào cỏ, cây gỗ, hay dây leo;
2017
Ālambitvā soṇḍikāhi, tato vaḍḍhati uppari.
Clinging with its tendrils to grass, wood, or another creeper, then grows upwards.
Bám bằng các tua cuốn, rồi từ đó vươn lên trên.
2018
‘‘‘Tatheva buddhaputtena, arahattaphalakāminā;
‘‘‘Just so, a son of the Buddha, desiring the fruit of arahantship,
“‘Cũng vậy, người con của Đức Phật, người mong muốn quả A-la-hán,
2019
Ārammaṇaṃ ālambitvā, vaḍḍhitabbaṃ asekkhaphale’’’ti.
Clinging to an object, should grow in the fruit of the Asekha.’’’
sau khi nắm bắt đề mục, cần phải phát triển trong quả vị Vô học.’”
2020
Lābulataṅgapañho paṭhamo.
The Question on the Gourd-Creeper's Characteristics, the First.
Câu hỏi về đặc tính của dây bầu, (phần) thứ nhất.
2021
2. Padumaṅgapañho
2. The Question on the Lotus's Characteristics
2. Câu hỏi về đặc tính của hoa sen
2022
2. ‘‘Bhante nāgasena, ‘padumassa tīṇi aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni tīṇi aṅgāni gahetabbānī’’ti?
2. ‘‘Venerable Nāgasena, what are those three characteristics of the lotus that you say should be adopted?’’
2. “Kính bạch ngài Nāgasena, điều ngài nói ‘cần phải nắm giữ ba đặc tính của hoa sen,’ ba đặc tính cần phải nắm giữ ấy là những gì?”
‘‘Yathā, mahārāja, padumaṃ udake jātaṃ udake saṃvaddhaṃ anupalittaṃ udakena, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena kule gaṇe lābhe yase sakkāre sammānanāya paribhogapaccayesu ca sabbattha anupalittena bhavitabbaṃ.
‘‘Just as, great king, a lotus born in water, grown in water, is unsoiled by water, in the same way, great king, a yogi, a meditator, should remain unsoiled everywhere: by families, by groups, by gains, by fame, by honor, by respect, and by requisites for use.
“Tâu Đại vương, ví như hoa sen sinh ra trong nước, lớn lên trong nước, nhưng không bị nước làm ô nhiễm; cũng vậy, tâu Đại vương, vị hành giả yogī cần phải không bị ô nhiễm trong tất cả mọi nơi: trong gia đình, trong hội chúng, trong tài lợi, danh vọng, sự cung kính, sự tôn trọng, và trong các vật dụng cần thiết.
Idaṃ, mahārāja, padumassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the first characteristic to be adopted from the lotus.
Tâu Đại vương, đây là đặc tính thứ nhất của hoa sen cần phải nắm giữ.
2023
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, padumaṃ udakā accuggamma ṭhāti.
‘‘Again, moreover, great king, the lotus stands rising above the water.
“Lại nữa, tâu Đại vương, hoa sen vươn lên khỏi mặt nước mà đứng.
Evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena sabbalokaṃ abhibhavitvā accuggamma lokuttaradhamme ṭhātabbaṃ.
In the same way, great king, a yogi, a meditator, having overcome the entire world, should stand rising above it in the supramundane Dhamma.
Cũng vậy, tâu Đại vương, vị hành giả yogī cần phải vượt qua, vươn lên trên tất cả thế gian mà đứng trong các pháp siêu thế.
Idaṃ, mahārāja, padumassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the second characteristic to be adopted from the lotus.
Tâu Đại vương, đây là đặc tính thứ hai của hoa sen cần phải nắm giữ.
2024
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, padumaṃ appamattakenapi anilena eritaṃ calati.
‘‘Again, moreover, great king, the lotus, stirred by even a slight breeze, trembles.
“Lại nữa, tâu Đại vương, hoa sen bị một làn gió dù rất nhẹ thổi đến cũng lay động.
Evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena appamattakesupi kilesesu saṃyamo karaṇīyo, bhayadassāvinā viharitabbaṃ.
In the same way, great king, a yogi, a meditator, should practice restraint even in the slightest defilements, and should dwell seeing danger.
Cũng vậy, tâu Đại vương, vị hành giả yogī cần phải thực hành sự thu thúc đối với cả những phiền não nhỏ nhặt, cần phải sống với tâm thấy sợ hãi.
Idaṃ, mahārāja, padumassa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the third characteristic to be adopted from the lotus.
Tâu Đại vương, đây là đặc tính thứ ba của hoa sen cần phải nắm giữ.
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena ‘aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesū’ti.
And this, great king, was spoken by the Blessed One, the God of gods: ‘Seeing danger in the slightest faults, one undertakes and trains in the training rules.’
Tâu Đại vương, điều này đã được Đức Thế Tôn, vị Thiên Trung Thiên, nói rằng: ‘Thấy sợ hãi trong những lỗi lầm dù nhỏ nhặt, vị ấy chấp nhận và tu học trong các học giới.’”
2025
Padumaṅgapañho dutiyo.
The Question on the Lotus's Characteristics, the Second.
Câu hỏi về đặc tính của hoa sen, (phần) thứ hai.
2026
3. Bījaṅgapañho
3. The Question on the Seed's Characteristics
3. Câu hỏi về đặc tính của hạt giống
2027
3. ‘‘Bhante nāgasena, ‘bījassa dve aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni dve aṅgāni gahetabbānī’’ti?
3. ‘‘Venerable Nāgasena, what are those two characteristics of the seed that you say should be adopted?’’
3. “Kính bạch ngài Nāgasena, điều ngài nói ‘cần phải nắm giữ hai đặc tính của hạt giống,’ hai đặc tính cần phải nắm giữ ấy là những gì?”
‘‘Yathā, mahārāja, bījaṃ appakampi samānaṃ bhaddake khette vuttaṃ deve sammā dhāraṃ pavecchante subahūni phalāni anudassati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena yathā paṭipāditaṃ sīlaṃ kevalaṃ sāmaññaphalamanudassati.
‘‘Just as, great king, a seed, though small, when sown in good soil and when the rain falls properly, yields abundant fruits, in the same way, great king, the sīla practiced by a yogi, a meditator, yields solely the fruits of recluseship.
“Tâu Đại vương, ví như hạt giống dù nhỏ, khi được gieo vào thửa ruộng tốt, và trời mưa thuận gió hòa, sẽ cho ra rất nhiều hoa trái; cũng vậy, tâu Đại vương, giới mà vị hành giả yogī đã thực hành đúng cách sẽ chỉ mang lại quả vị Sa-môn.
Evaṃ sammā paṭipajjitabbaṃ.
One should practice correctly in this way.
Cần phải thực hành đúng đắn như vậy.
Idaṃ, mahārāja, bījassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the first characteristic to be adopted from the seed.
Tâu Đại vương, đây là đặc tính thứ nhất của hạt giống cần phải nắm giữ.
2028
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, bījaṃ suparisodhite khette ropitaṃ khippameva saṃvirūhati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena mānasaṃ supariggahitaṃ suññāgāre parisodhitaṃ satipaṭṭhānakhettavare khittaṃ khippameva virūhati.
‘‘Furthermore, O great king, just as a seed planted in a well-cleared field quickly sprouts, even so, O great king, the mind of a diligent meditator, well-grasped and purified in a secluded dwelling, when cast into the excellent field of Satipaṭṭhāna, quickly sprouts.
“Lại nữa, tâu Đại vương, hạt giống được gieo trồng trong thửa ruộng đã được dọn dẹp kỹ lưỡng sẽ nảy mầm rất nhanh; cũng vậy, tâu Đại vương, tâm của vị hành giả yogī, được quản lý tốt, được thanh lọc ở nơi thanh vắng, khi được gieo vào thửa ruộng tối thượng là Tứ Niệm Xứ, sẽ nảy mầm rất nhanh.
Idaṃ, mahārāja, bījassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, O great king, is the second quality to be taken from the seed.
Tâu Đại vương, đây là đặc tính thứ hai của hạt giống cần phải nắm giữ.
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena anuruddhena –
This was also spoken, O great king, by the Elder Anuruddha:
Tâu Đại vương, điều này đã được Trưởng lão Anuruddha nói rằng –
2029
‘‘‘Yathāpi khette* parisuddhe, bījañcassa patiṭṭhitaṃ;
‘‘‘Just as in a pure field, with the seed well-established;
“‘Ví như trong thửa ruộng đã được dọn sạch, và hạt giống đã được gieo xuống;
2030
Vipulaṃ tassa phalaṃ hoti, api toseti kassakaṃ.
Its fruit becomes abundant, and it satisfies the farmer.
hoa trái của nó sẽ dồi dào, làm hài lòng người nông dân.
2031
‘‘‘Tatheva yogino cittaṃ, suññāgāre visodhitaṃ;
‘‘‘So too, the mind of a yogi, purified in a secluded dwelling;
“‘Cũng vậy, tâm của vị yogī, được thanh lọc ở nơi thanh vắng;
2032
Satipaṭṭhānakhettamhi, khippameva virūhatī’’’ti.
In the field of Satipaṭṭhāna, quickly sprouts and flourishes.’’’
trong thửa ruộng Tứ Niệm Xứ, sẽ nảy mầm rất nhanh.’”
2033
Bījaṅgapañho tatiyo.
The Question on the Qualities of the Seed, the Third.
Câu hỏi về đặc tính của hạt giống, (phần) thứ ba.
2034
4. Sālakalyāṇikaṅgapañho
4. The Question on the Qualities of the Sāl Tree
4. Câu hỏi về đặc tính của cây Sālakalyāṇikā
2035
4. ‘‘Bhante nāgasena, ‘sālakalyāṇikāya ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’nti yaṃ vadesi, katamaṃ taṃ ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’’nti?
4. ‘‘Venerable Nāgasena, when you say, ‘one quality should be taken from the sāl tree,’ which one quality is to be taken?’’
4. “Kính bạch ngài Nāgasena, điều ngài nói ‘cần phải nắm giữ một đặc tính của cây Sālakalyāṇikā,’ đặc tính cần phải nắm giữ ấy là gì?”
‘‘Yathā, mahārāja, sālakalyāṇikā nāma antopathaviyaṃ yeva abhivaḍḍhati hatthasatampi bhiyyopi, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena cattāri sāmaññaphalāni catasso paṭisambhidā chaḷabhiññāyo kevalañca samaṇadhammaṃ suññāgāre yeva paripūrayitabbaṃ.
‘‘Just as, O great king, the sāl tree grows within the earth itself, even a hundred cubits or more, even so, O great king, a diligent meditator should perfect the four fruits of recluseship, the four analytical knowledges (paṭisambhidā), the six supernormal powers (chaḷabhiññā), and all the ascetic practices (samaṇadhamma) in a secluded dwelling itself.
“Tâu Đại vương, ví như cây Sālakalyāṇikā phát triển ngay trong lòng đất, đến cả trăm do tuần hoặc hơn nữa; cũng vậy, tâu Đại vương, vị hành giả yogī cần phải hoàn thiện bốn quả vị Sa-môn, bốn Tuệ phân tích, sáu Thắng trí, và toàn bộ Sa-môn pháp ngay tại nơi thanh vắng.
Idaṃ, mahārāja, sālakalyāṇikāya ekaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, O great king, is the one quality to be taken from the sāl tree.
Tâu Đại vương, đây là một đặc tính của cây Sālakalyāṇikā cần phải nắm giữ.
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena rāhulena –
This was also spoken, O great king, by the Elder Rāhula:
Tâu Đại vương, điều này đã được Trưởng lão Rāhula nói rằng –
2036
‘‘‘Sālakalyāṇikā nāma, pādapo dharaṇīruho;
‘‘‘The sāl tree, a plant growing from the earth;
“‘Cây Sālakalyāṇikā, một loại cây mọc từ đất;
2037
Antopathaviyaṃ yeva, satahatthopi vaḍḍhati.
Grows even a hundred cubits within the earth itself.
phát triển ngay trong lòng đất, đến cả trăm do tuần.
2038
‘‘‘Yathā kālamhi sampatte, paripākena so dumo;
‘‘‘Just as when the time is right, that tree, through maturity;
“‘Khi thời điểm đến, cây ấy nhờ sự chín muồi;
2039
Uggañchitvāna ekāhaṃ, satahatthopi vaḍḍhati.
Having grown upwards in a single day, increases even a hundred cubits.
vươn lên trong một ngày, phát triển đến cả trăm do tuần.
2040
‘‘‘Evamevāhaṃ mahāvīra, sālakalyāṇikā viya;
‘‘‘Even so, O Great Hero, like the sāl tree;
“‘Cũng vậy, con, hỡi bậc Đại Anh Hùng, giống như cây Sālakalyāṇikā;
2041
Abbhantare suññāgāre, dhammato abhivaḍḍhayi’’’nti.
I have grown in accordance with the Dhamma within a secluded dwelling.’’’
đã phát triển theo Pháp ở bên trong, tại nơi thanh vắng.’”
2042
Sālakalyāṇikaṅgapañho catuttho.
The Question on the Qualities of the Sāl Tree, the Fourth.
Câu hỏi về đặc tính của cây Sālakalyāṇikā, (phần) thứ tư.
2043
5. Nāvaṅgapañho
5. The Question on the Qualities of the Boat
5. Câu hỏi về đặc tính của con thuyền
2044
5. ‘‘Bhante nāgasena, ‘nāvāya tīṇi aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni tīṇi aṅgāni gahetabbānī’’ti?
5. ‘‘Venerable Nāgasena, when you say, ‘three qualities should be taken from a boat,’ which are those three qualities to be taken?’’
5. “Kính bạch ngài Nāgasena, điều ngài nói ‘cần phải nắm giữ ba đặc tính của con thuyền,’ ba đặc tính cần phải nắm giữ ấy là những gì?”
‘‘Yathā, mahārāja, nāvā bahuvidhadārusaṅghāṭasamavāyena bahumpi janaṃ tārayati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena ācārasīlaguṇavattappaṭivattabahuvidhadhammasaṅghāṭasamavāyena sadevako loko tārayitabbo.
‘‘Just as, O great king, a boat, by the combination of various types of wood, ferries many people, even so, O great king, a diligent meditator, by the combination of various qualities such as conduct, morality, major and minor observances, should ferry the world, including its deities.
“Tâu Đại vương, ví như con thuyền, nhờ sự kết hợp của nhiều loại gỗ, có thể đưa nhiều người qua sông; cũng vậy, tâu Đại vương, vị hành giả yogī, nhờ sự kết hợp của nhiều loại pháp như आचार (ācāra - hạnh kiểm), giới, đức hạnh, và các bổn phận lớn nhỏ, cần phải đưa thế gian cùng với chư thiên qua sông.
Idaṃ, mahārāja, nāvāya paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, O great king, is the first quality to be taken from the boat.
Tâu Đại vương, đây là đặc tính thứ nhất của con thuyền cần phải nắm giữ.
2045
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, nāvā bahuvidhaūmitthanitavegavisaṭamāvaṭṭavegaṃ sahati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena bahuvidhakilesaūmivegaṃ lābhasakkārayasasilokapūjanavandanā parakulesu nindāpasaṃsāsukhadukkhasammānanavimānanabahuvidhadosaūmivegañca sahitabbaṃ.
‘‘Furthermore, O great king, a boat endures the force of various waves, thunderous currents, and swirling eddies; even so, O great king, a diligent meditator should endure the force of various waves of defilements, the force of waves of gain, honor, fame, renown, veneration, homage, censure and praise in other families, pleasure and pain, respect and disrespect, and various faults.
“Lại nữa, tâu Đại vương, con thuyền chịu đựng được sức mạnh của nhiều loại sóng gầm, sức mạnh của xoáy nước cuộn trào; cũng vậy, tâu Đại vương, vị hành giả yogī cần phải chịu đựng được sức mạnh của nhiều loại sóng phiền não, và sức mạnh của nhiều loại sóng lỗi lầm như tài lợi, sự cung kính, danh vọng, tiếng tăm, sự cúng dường, sự đảnh lễ, sự chê bai, sự tán dương, hạnh phúc, đau khổ, sự tôn trọng, sự khinh miệt trong các gia đình khác.
Idaṃ, mahārāja, nāvāya dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, O great king, is the second quality to be taken from the boat.
Tâu Đại vương, đây là đặc tính thứ hai của con thuyền cần phải nắm giữ.
2046
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, nāvā aparimitamanantamapāramakkhobhitagambhīre mahatimahāghose timitimiṅgalamakaramacchagaṇākule mahatimahāsamudde carati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena tiparivaṭṭa dvādasākāra catusaccābhisamayappaṭivedhe mānasaṃ sañcārayitabbaṃ.
‘‘Furthermore, O great king, a boat travels in the boundless, endless, shoreless, unagitated, deep, mighty, and roaring great ocean, teeming with groups of timi, timingala, and makara fish; even so, O great king, a diligent meditator should direct their mind to the penetration and realization of the Four Noble Truths, with their three revolutions and twelve aspects.
“Lại nữa, tâu Đại vương, con thuyền di chuyển trên đại dương bao la, không thể đo lường, vô tận, không bờ bến, không xáo động, sâu thẳm, gầm thét dữ dội, đầy rẫy các loài cá như timi, timiṅgala, và makara; cũng vậy, tâu Đại vương, vị hành giả yogī cần phải hướng tâm đến sự thấu hiểu và chứng ngộ Tứ Thánh Đế với ba vòng và mười hai hành tướng.
Idaṃ, mahārāja, nāvāya tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, O great king, is the third quality to be taken from the boat.
Tâu Đại vương, đây là đặc tính thứ ba của con thuyền cần phải nắm giữ.
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena saṃyuttanikāyavare saccasaṃyutte –
This was also spoken, O great king, by the Blessed One, the God of gods, in the Saccasaṃyutta of the excellent Saṃyutta Nikāya:
Tâu Đại vương, điều này đã được Đức Thế Tôn, vị Thiên Trung Thiên, nói trong bộ Saṃyuttanikāya tối thượng, phẩm Saccasaṃyutta –
2047
‘‘‘Vitakkentā ca kho tumhe, bhikkhave, ‘‘idaṃ dukkha’’nti vitakkeyyātha, ‘‘ayaṃ dukkhasamudayo’’ti vitakkeyyātha, ‘‘ayaṃ dukkhanirodho’’ti vitakkeyyātha, ‘‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti vitakkeyyāthā’’’ti.
‘‘‘When you reflect, O monks, you should reflect: “This is suffering”; you should reflect: “This is the origin of suffering”; you should reflect: “This is the cessation of suffering”; you should reflect: “This is the path leading to the cessation of suffering.”’’
“‘Này các Tỳ-khưu, khi các ngươi suy tầm, hãy suy tầm rằng: “Đây là khổ,” hãy suy tầm rằng: “Đây là khổ tập,” hãy suy tầm rằng: “Đây là khổ diệt,” hãy suy tầm rằng: “Đây là con đường đưa đến khổ diệt.”’”
2048
Nāvaṅgapañho pañcamo.
The Question on the Qualities of the Boat, the Fifth.
Câu hỏi về đặc tính của con thuyền, (phần) thứ năm.
2049
6. Nāvālagganakaṅgapañho
6. The Question on the Qualities of the Boat-Mooring
6. Câu hỏi về đặc tính của mỏ neo
2050
6. ‘‘Bhante nāgasena, ‘nāvālagganakassa dve aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni dve aṅgāni gahetabbānī’’ti?
6. ‘‘Venerable Nāgasena, when you say, ‘two qualities should be taken from a boat-mooring,’ which are those two qualities to be taken?’’
6. “Kính bạch ngài Nāgasena, điều ngài nói ‘cần phải nắm giữ hai đặc tính của mỏ neo,’ hai đặc tính cần phải nắm giữ ấy là những gì?”
‘‘Yathā, mahārāja, nāvālagganakaṃ bahuūmijālākulavikkhobhitasalilatale mahatimahāsamudde nāvaṃ laggeti ṭhapeti, na deti disāvidisaṃ harituṃ, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena rāgadosamohūmijāle mahatimahāvitakkasampahāre cittaṃ laggetabbaṃ, na dātabbaṃ disāvidisaṃ harituṃ.
“Just as, great king, an anchor holds and steadies a ship in the vast great ocean, whose waters are agitated and disturbed by many waves, and does not allow it to be carried in any direction; even so, great king, a yogi, a practitioner, should anchor his mind in the great impact of thoughts, amidst the waves of greed, hatred, and delusion, and not allow it to be carried in any direction.
“Tâu Đại vương, ví như mỏ neo giữ chặt con thuyền trên đại dương bao la, nơi mặt nước bị xáo động bởi vô số ngọn sóng, không cho nó trôi dạt khắp nơi; cũng vậy, tâu Đại vương, vị hành giả yogī cần phải giữ chặt tâm mình giữa những con sóng tham, sân, si, và giữa những đợt tấn công dữ dội của các tầm, không cho nó trôi dạt khắp nơi.
Idaṃ, mahārāja, nāvālagganakassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the first quality of an anchor that should be adopted.
Tâu Đại vương, đây là đặc tính thứ nhất của mỏ neo cần phải nắm giữ.
2051
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, nāvālagganakaṃ na plavati* visīdati, hatthasatepi udake nāvaṃ laggeti ṭhānamupaneti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena lābhayasasakkāramānanavandanapūjanaapacitīsu lābhaggayasaggepi na plavitabbaṃ, sarīrayāpanamattake yeva cittaṃ ṭhapetabbaṃ.
“Furthermore, great king, an anchor does not float but sinks; it secures a ship even in a hundred cubits of water and brings it to a standstill. Even so, great king, a yogi, a practitioner, should not float in gains, fame, honor, respect, veneration, worship, and reverence, nor in the highest gains and fame, but should keep his mind fixed solely on what is sufficient for the sustenance of the body.
“Lại nữa, tâu đại vương, cái neo thuyền không trôi nổi, mà chìm xuống, dù trong nước sâu trăm tay cũng níu giữ con thuyền, đưa nó đến nơi neo đậu; cũng vậy, tâu đại vương, hành giả yogāvacara không nên trôi nổi trong lợi lộc, danh vọng, cung kính, tôn trọng, cúng dường, lễ bái, tôn kính; dù ở đỉnh cao của lợi lộc và danh vọng, cũng chỉ nên đặt tâm vào việc duy trì thân mạng mà thôi.
Idaṃ, mahārāja, nāvālagganakassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the second quality of an anchor that should be adopted.
Tâu đại vương, đây là đặc tính thứ hai của cái neo thuyền cần phải học hỏi.”
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena sāriputtena dhammasenāpatinā –
This, great king, was also spoken by the Elder Sāriputta, the General of the Dhamma:
Đại vương, điều này cũng đã được Trưởng lão Sāriputta, vị Tướng quân Chánh pháp, thuyết giảng:
2052
‘‘‘Yathā samudde lagganakaṃ, na plavati visīdati;
“‘Just as an anchor in the ocean,
“Như neo thuyền dưới biển, không nổi lên, chìm xuống;
2053
Tatheva lābhasakkāre, mā plavatha visīdathā’’’ti.
Does not float but sinks;
Cũng vậy, trong lợi lộc và sự cung kính, chớ nổi lên, hãy chìm xuống.”
2054
Nāvālagganakaṅgapañho chaṭṭho.
Thus, in gains and honors, do not float, but sink into them.’”
Vấn đề về các yếu tố của neo thuyền, thứ sáu.
2055
7. Kūpaṅgapañho
6. The Question on the Qualities of an Anchor, the Sixth.
7. Vấn đề về các yếu tố của cột buồm
2056
7. ‘‘Bhante nāgasena, ‘kūpassa ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’nti yaṃ vadesi, katamaṃ taṃ ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’’nti?
7. The Question on the Qualities of a Mast
“Thưa Đại đức Nāgasena, điều ngài nói rằng ‘một yếu tố của cột buồm cần được nắm giữ’, yếu tố nào là một yếu tố cần được nắm giữ đó?”
‘‘Yathā, mahārāja, kūpo rajjuñca varattañca laṅkārañca dhāreti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena satisampajaññasamannāgatena bhavitabbaṃ, abhikkante paṭikkante ālokite vilokite samiñjite pasārite saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe asite pīte khāyite sāyite uccārapassāvakamme gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārinā bhavitabbaṃ.
7. “Venerable Nāgasena, when you say, ‘one quality of a mast should be adopted,’ what is that one quality that should be adopted?”
“Đại vương, cũng như cột buồm giữ dây thừng, dây da và cánh buồm, cũng vậy, Đại vương, hành giả (yogin), người tu tập (yogāvacara), cần phải có chánh niệm và tỉnh giác (satisampajañña). Khi đi tới, khi đi lui, khi nhìn về phía trước, khi nhìn xung quanh, khi co tay chân, khi duỗi tay chân, khi mang y Saṅghāṭi, bát và y, khi ăn, khi uống, khi nhai, khi nếm, khi đi đại tiện, tiểu tiện, khi đi, khi đứng, khi ngồi, khi ngủ, khi thức, khi nói, khi im lặng, cần phải hành động với sự tỉnh giác.
Idaṃ, mahārāja, kūpassa ekaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
“Just as, great king, a mast supports the rope, the leather strap, and the sail; even so, great king, a yogi, a practitioner, should be endowed with mindfulness and clear comprehension. He should act with clear comprehension in advancing and retreating, looking forward and looking around, bending and stretching, wearing the outer robe, carrying the bowl and inner robe, eating, drinking, chewing, tasting, in defecating and urinating, in walking, standing, sitting, sleeping, waking, speaking, and remaining silent.
Đại vương, đây là một yếu tố của cột buồm cần được nắm giữ.
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena ‘sato, bhikkhave, bhikkhu vihareyya sampajāno, ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanī’’’ti.
This, great king, is the one quality of a mast that should be adopted.
Đại vương, điều này cũng đã được Đức Thế Tôn, bậc tối thắng của chư thiên và loài người, thuyết giảng: ‘Này các Tỳ-kheo, Tỳ-kheo hãy sống có chánh niệm, tỉnh giác; đây là lời giáo huấn của chúng ta dành cho các ông’.”
2057
Kūpaṅgapañho sattamo.
This, great king, was also spoken by the Blessed One, the God of gods: ‘Mindful, monks, should a bhikkhu dwell, with clear comprehension; this is Our instruction to you.’”
Vấn đề về các yếu tố của cột buồm, thứ bảy.
2058
8. Niyāmakaṅgapañho
7. The Question on the Qualities of a Mast, the Seventh.
8. Vấn đề về các yếu tố của người lái thuyền
2059
8. ‘‘Bhante nāgasena, ‘niyāmakassa tīṇi aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni tīṇi aṅgāni gahetabbānī’’ti?
8. The Question on the Qualities of a Helmsman
“Thưa Đại đức Nāgasena, điều ngài nói rằng ‘ba yếu tố của người lái thuyền cần được nắm giữ’, ba yếu tố nào là những yếu tố cần được nắm giữ đó?”
‘‘Yathā, mahārāja, niyāmako rattindivaṃ satataṃ samitaṃ appamatto yattappayatto nāvaṃ sāreti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena cittaṃ niyāmayamānena rattindivaṃ satataṃ samitaṃ appamattena yattappayattena yoniso manasikārena cittaṃ niyāmetabbaṃ.
8. “Venerable Nāgasena, when you say, ‘three qualities of a helmsman should be adopted,’ what are those three qualities that should be adopted?”
“Đại vương, cũng như người lái thuyền ngày đêm không ngừng, liên tục, không phóng dật, nỗ lực điều khiển thuyền, cũng vậy, Đại vương, hành giả, người tu tập, cần phải điều khiển tâm mình ngày đêm không ngừng, liên tục, không phóng dật, với sự nỗ lực và tác ý đúng đắn (yoniso manasikāra).
Idaṃ, mahārāja, niyāmakassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
“Just as, great king, a helmsman steers the ship day and night, constantly, diligently, and with sustained effort; even so, great king, a yogi, a practitioner, should control his mind, and day and night, constantly, diligently, and with sustained effort, he should guide his mind with wise attention.
Đại vương, đây là yếu tố thứ nhất của người lái thuyền cần được nắm giữ.
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena dhammapade –
This, great king, is the first quality of a helmsman that should be adopted.
Đại vương, điều này cũng đã được Đức Thế Tôn, bậc tối thắng của chư thiên và loài người, thuyết giảng trong Pháp Cú (Dhammapada):
2060
‘‘‘Appamādaratā hotha, sacittamanurakkhatha;
This, great king, was also spoken by the Blessed One, the God of gods, in the Dhammapada:
“Hãy vui thích trong sự không phóng dật, hãy bảo vệ tâm mình;
2061
Duggā uddharathattānaṃ, paṅke sannova* kuñjaro’ti.
“‘Be devoted to heedfulness, protect your own mind;
Hãy tự mình thoát khỏi chỗ hiểm nghèo, như voi chìm trong bùn lầy.”
2062
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, niyāmakassa yaṃ kiñci mahāsamudde kalyāṇaṃ vā pāpakaṃ vā, sabbaṃ taṃ viditaṃ hoti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena kusalākusalaṃ sāvajjānavajjaṃ hīnappaṇītaṃ kaṇhasukkasappaṭibhāgaṃ vijānitabbaṃ.
Lift yourselves out of the mire, like an elephant stuck in the mud.’”
“Hơn nữa, Đại vương, người lái thuyền biết rõ mọi điều tốt lành hay bất thiện trên đại dương, cũng vậy, Đại vương, hành giả, người tu tập, cần phải biết rõ điều thiện và bất thiện, điều có lỗi và không lỗi, điều thấp kém và cao thượng, điều đen tối và trong sáng, điều đối nghịch.
Idaṃ, mahārāja, niyāmakassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
“Furthermore, great king, whatever is good or bad in the great ocean is known to the helmsman; even so, great king, a yogi, a practitioner, should discern what is wholesome and unwholesome, blameworthy and blameless, inferior and excellent, dark and bright with their respective counterparts.
Đại vương, đây là yếu tố thứ hai của người lái thuyền cần được nắm giữ.
2063
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, niyāmako yante muddikaṃ deti ‘mā koci yantaṃ āmasitthā’ti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena citte saṃvaramuddikā dātabbā ‘mā kiñci pāpakaṃ akusalavitakkaṃ vitakkesī’ti, idaṃ, mahārāja, niyāmakassa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the second quality of a helmsman that should be adopted.
“Hơn nữa, Đại vương, người lái thuyền đóng dấu niêm phong lên máy móc và nói: ‘Đừng ai chạm vào máy này’, cũng vậy, Đại vương, hành giả, người tu tập, cần phải đóng dấu niêm phong sự phòng hộ lên tâm mình và nói: ‘Đừng khởi lên bất kỳ tà tư duy bất thiện nào’, Đại vương, đây là yếu tố thứ ba của người lái thuyền cần được nắm giữ.
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena saṃyuttanikāyavare ‘mā, bhikkhave, pāpake akusale vitakke vitakkeyyātha, seyyathīdaṃ, kāmavitakkaṃ byāpādavitakkaṃ vihiṃsāvitakka’’’nti.
“Furthermore, great king, a helmsman places a seal on the rudder, saying, ‘Let no one touch the rudder’; even so, great king, a yogi, a practitioner, should place the seal of restraint on his mind, saying, ‘Let no evil, unwholesome thought be entertained.’ This, great king, is the third quality of a helmsman that should be adopted.
Đại vương, điều này cũng đã được Đức Thế Tôn, bậc tối thắng của chư thiên và loài người, thuyết giảng trong Tương Ưng Bộ (Saṃyutta Nikāya): ‘Này các Tỳ-kheo, chớ khởi lên những tà tư duy bất thiện, đó là dục tư duy (kāmavitakka), sân tư duy (byāpādavitakka), và hại tư duy (vihiṃsāvitakka)’.”
2064
Niyāmakaṅgapañho aṭṭhamo.
This, great king, was also spoken by the Blessed One, the God of gods, in the excellent Saṃyutta Nikāya: ‘Monks, do not entertain evil, unwholesome thoughts, namely, thoughts of sensual desire, thoughts of ill-will, thoughts of harm.’”
Vấn đề về các yếu tố của người lái thuyền, thứ tám.
2065
9. Kammakāraṅgapañho
8. The Question on the Qualities of a Helmsman, the Eighth.
9. Vấn đề về các yếu tố của người thợ
2066
9. ‘‘Bhante nāgasena, ‘kammakārassa ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’nti yaṃ vadesi, katamaṃ taṃ ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’’nti?
9. ‘‘Venerable Nāgasena, regarding what you said, ‘One quality of a worker should be adopted,’ which one quality should be adopted?’’
“Thưa Đại đức Nāgasena, điều ngài nói rằng ‘một yếu tố của người thợ cần được nắm giữ’, yếu tố nào là một yếu tố cần được nắm giữ đó?”
‘‘Yathā, mahārāja, kammakāro evaṃ cintayati ‘bhatako ahaṃ imāya nāvāya kammaṃ karomi, imāyāhaṃ nāvāya vāhasā bhattavetanaṃ labhāmi, na me pamādo karaṇīyo, appamādena me ayaṃ nāvā vāhetabbā’ti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena evaṃ cintayitabbaṃ ‘imaṃ kho ahaṃ cātumahābhūtikaṃ kāyaṃ sammasanto satataṃ samitaṃ appamatto upaṭṭhitassati sato sampajāno samāhito ekaggacitto jātijarābyādhimaraṇasokaparidevadukkhadomanassupāyāsehi parimuccissāmīti appamādo me karaṇīyo’ti, idaṃ, mahārāja, kammakārassa ekaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
‘‘Just as, great king, a worker thinks thus: ‘I am a hired hand, I perform work on this boat; by means of this boat, I receive wages for my food. I must not be negligent; I must steer this boat with diligence.’ Even so, great king, a yogi, one practicing meditation, should think thus: ‘By contemplating this body, which is composed of the four great elements, constantly and steadily, diligently, with mindfulness established, mindful, clearly comprehending, concentrated, with a unified mind, I shall be liberated from birth, old age, sickness, death, sorrow, lamentation, pain, dejection, and despair. I must be diligent.’ This, great king, is the one quality of a worker that should be adopted.
“Đại vương, cũng như người thợ suy nghĩ: ‘Ta là người làm công, ta làm việc trên con thuyền này, ta nhận lương thực và tiền công nhờ việc điều khiển con thuyền này, ta không được phép phóng dật, ta phải điều khiển con thuyền này với sự không phóng dật’, cũng vậy, Đại vương, hành giả, người tu tập, cần phải suy nghĩ: ‘Ta sẽ quán sát thân tứ đại này, liên tục, không ngừng, không phóng dật, với chánh niệm hiện tiền, tỉnh giác, định tĩnh, tâm nhất điểm, để thoát khỏi sinh, già, bệnh, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não; ta phải không phóng dật’, Đại vương, đây là một yếu tố của người thợ cần được nắm giữ.
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena sāriputtena dhammasenāpatinā –
This, great king, was also spoken by the Elder Sāriputta, the General of the Dhamma—
Đại vương, điều này cũng đã được Trưởng lão Sāriputta, vị Tướng quân Chánh pháp, thuyết giảng:
2067
‘‘‘Kāyaṃ imaṃ sammasatha, parijānātha punappunaṃ;
‘‘‘Contemplate this body, comprehend it again and again;
“Hãy quán sát thân này, hãy hiểu rõ nó nhiều lần;
2068
Kāye sabhāvaṃ disvāna, dukkhassantaṃ karissathā’ti.
Having seen the true nature in the body, you will make an end of suffering.’
Khi thấy bản chất của thân, các ông sẽ chấm dứt khổ đau.”
2069
Kammakāraṅgapañho navamo.
The Ninth Question on the Quality of a Worker.
Vấn đề về các yếu tố của người thợ, thứ chín.
2070
10. Samuddaṅgapañho
10. The Question on the Qualities of the Ocean
10. Vấn đề về các yếu tố của biển cả
2071
10. ‘‘Bhante nāgasena, ‘samuddassa pañca aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni pañca aṅgāni gahetabbānī’’ti?
10. ‘‘Venerable Nāgasena, regarding what you said, ‘Five qualities of the ocean should be adopted,’ which five qualities should be adopted?’’
“Thưa Đại đức Nāgasena, điều ngài nói rằng ‘năm yếu tố của biển cả cần được nắm giữ’, năm yếu tố nào là những yếu tố cần được nắm giữ đó?”
‘‘Yathā, mahārāja, mahāsamuddo matena kuṇapena saddhiṃ na saṃvasati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena rāgadosamohamānadiṭṭhimakkhapaḷāsaissāmacchariyamāyāsāṭheyyakuṭilavisamaduccaritakilesamalehi saddhiṃ na saṃvasitabbaṃ.
‘‘Just as, great king, the great ocean does not dwell with a dead corpse, even so, great king, a yogi, one practicing meditation, should not dwell with the defilements and impurities of lust, hatred, delusion, conceit, wrong view, disparagement, arrogance, envy, avarice, deceit, craftiness, crookedness, unrighteousness, and misconduct.
“Đại vương, cũng như đại dương không dung chứa xác chết, cũng vậy, Đại vương, hành giả, người tu tập, không nên dung chứa các ô nhiễm như tham, sân, si, mạn, tà kiến, lật lọng, kiêu căng, ganh tỵ, keo kiệt, lừa dối, xảo quyệt, quanh co, bất chính, ác hạnh.
Idaṃ, mahārāja, samuddassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the first quality of the ocean that should be adopted.
Đại vương, đây là yếu tố thứ nhất của biển cả cần được nắm giữ.
2072
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, mahāsamuddo muttāmaṇiveḷuriyasaṅkhasilāpavāḷaphalikamaṇivividharatananicayaṃ dhārento pidahati, na bahi vikirati.
‘‘Furthermore, great king, the great ocean conceals a collection of various jewels: pearls, gems, cat’s eyes, conch shells, rocks, coral, and crystal, and does not scatter them outside.
“Hơn nữa, Đại vương, đại dương chứa đựng và che giấu vô số châu báu như ngọc trai, đá quý, ngọc lưu ly, vỏ ốc, san hô, thủy tinh, và các loại đá quý khác, không vứt bỏ ra ngoài.
Evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena maggaphalajhānavimokkhasamādhisamāpattivipassanābhiññāvividhaguṇaratanāni adhigantvā pidahitabbāni, na bahi nīharitabbāni.
Even so, great king, a yogi, one practicing meditation, having attained the various jewel-like qualities of the paths, fruits, jhāna, vimokkha, samādhi, samāpatti, vipassanā, and abhiññā, should conceal them and not bring them forth externally.
Cũng vậy, Đại vương, hành giả, người tu tập, sau khi đạt được các loại châu báu công đức như Đạo, Quả, Thiền, Giải thoát, Định, Nhập định, Tuệ quán (Vipassanā), Thắng trí (Abhiññā), cần phải che giấu chúng, không phô bày ra ngoài.
Idaṃ, mahārāja, samuddassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the second quality of the ocean that should be adopted.
Đại vương, đây là yếu tố thứ hai của biển cả cần được nắm giữ.
2073
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, mahāsamuddo mahantehi mahābhūtehi saddhiṃ saṃvasati.
‘‘Furthermore, great king, the great ocean dwells with great beings.
“Hơn nữa, Đại vương, đại dương dung chứa những sinh vật lớn.
Evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena appicchaṃ santuṭṭhaṃ dhutavādaṃ sallekhavuttiṃ ācārasampannaṃ lajjiṃ pesalaṃ garuṃ bhāvanīyaṃ vattāraṃ vacanakkhamaṃ codakaṃ pāpagarahiṃ ovādakaṃ anusāsakaṃ viññāpakaṃ sandassakaṃ samādapakaṃ samuttejakaṃ sampahaṃsakaṃ kalyāṇamittaṃ sabrahmacāriṃ nissāya vasitabbaṃ.
Even so, great king, a yogi, one practicing meditation, should dwell relying on a noble friend, a fellow practitioner who is content with little, easily satisfied, an advocate of dhutaṅga, of austere practice, endowed with good conduct, conscientious, charming, worthy of respect, worthy of veneration, a speaker of Dhamma, tolerant of advice, an admonisher, a reproacher of evil, an instructor, an adviser, one who explains, encourages, inspires, and gladdens.
Cũng vậy, Đại vương, hành giả, người tu tập, cần phải nương tựa vào những thiện tri thức (kalyāṇamitta), những người đồng phạm hạnh (sabrahmacārī) có ít dục vọng, biết đủ, giữ hạnh đầu đà (dhutavāda), có nếp sống thanh tịnh (sallekhavutti), đầy đủ oai nghi (ācārasampanna), biết hổ thẹn (lajjī), đáng kính (pesala), đáng tôn trọng (garu), đáng tu tập (bhāvanīya), biết nói lời đúng đắn (vattāra), chịu khó lắng nghe (vacanakkhama), biết khiển trách (codaka), biết quở trách điều ác (pāpagarahī), biết khuyên bảo (ovādaka), biết giáo huấn (anusāsaka), biết làm cho hiểu rõ (viññāpaka), biết chỉ dẫn (sandassaka), biết khích lệ (samādapaka), biết thúc đẩy (samuttejaka), biết làm cho hoan hỷ (sampahaṃsaka).
Idaṃ, mahārāja, mahāsamuddassa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the third quality of the great ocean that should be adopted.
Đại vương, đây là yếu tố thứ ba của đại dương cần được nắm giữ.
2074
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, mahāsamuddo navasalilasampuṇṇāhi gaṅgāyamunāaciravatīsarabhūmahīādīhi nadīsatasahassehi antalikkhe saliladhārāhi ca pūritopi sakaṃ velaṃ nātivattati.
‘‘Furthermore, great king, even though the great ocean is filled by hundreds of thousands of rivers such as the Gaṅgā, Yamunā, Aciravatī, Sarabhū, and Mahī, and by streams of water from the sky, it does not overflow its shore.
“Hơn nữa, Đại vương, đại dương dù được đổ đầy bởi hàng trăm ngàn con sông mang nước mới như Gaṅgā, Yamunā, Aciravatī, Sarabhū, Mahī và các dòng nước từ trên trời, vẫn không vượt quá giới hạn của nó.
Evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena lābhasakkārasilokavandanamānanapūjanakāraṇā jīvitahetupi sañcicca sikkhāpadavītikkamo na karaṇīyo.
Even so, great king, a yogi, one practicing meditation, should not intentionally transgress a training rule, even for the sake of gains, honor, fame, homage, respect, worship, or even for the sake of life itself.
Cũng vậy, Đại vương, hành giả, người tu tập, dù vì lợi lộc, danh tiếng, sự cung kính, tôn trọng, cúng dường, hay thậm chí vì mạng sống, cũng không nên cố ý vi phạm giới luật.
Idaṃ, mahārāja, mahāsamuddassa catutthaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the fourth quality of the great ocean that should be adopted.
Đại vương, đây là yếu tố thứ tư của đại dương cần được nắm giữ.
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena –
This, great king, was also spoken by the Bhagavā, the God of gods—
Đại vương, điều này cũng đã được Đức Thế Tôn, bậc tối thắng của chư thiên và loài người, thuyết giảng:
2075
‘Seyyathāpi, mahārāja* , mahāsamuddo ṭhitadhammo velaṃ nātikkamati, evameva kho, mahārāja, yaṃ mahā sāvakānaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ, taṃ mama sāvakā jīvitahetupi nātikkamantī’ti.
‘Just as, great king, the great ocean, by its nature, does not transgress its shore, even so, great king, the training rule that has been laid down for my great disciples, my disciples do not transgress it even for the sake of life.’
‘Này Đại vương, cũng như đại dương giữ vững bản chất của mình và không vượt quá giới hạn, cũng vậy, này Đại vương, giới luật mà ta đã chế định cho các đại đệ tử, các đệ tử của ta không bao giờ vượt qua, dù vì mạng sống’.”
2076
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, mahāsamuddo sabbasavantīhi gaṅgāyamunāaciravatīsarabhūmahīhi antalikkhe udakadhārāhipi na paripūrati.
‘‘Furthermore, great king, the great ocean is never completely filled by all the flowing rivers—the Gaṅgā, Yamunā, Aciravatī, Sarabhū, and Mahī—nor by the streams of water from the sky.
“Lại nữa, Đại vương, đại dương không bao giờ đầy ắp bởi tất cả các con sông như Gaṅgā, Yamunā, Aciravatī, Sarabhū, Mahī, và cả bởi những dòng nước từ trên trời đổ xuống.
Evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena uddesaparipucchāsavanadhāraṇavinicchayaabhidhammavinayagāḷhasuttantaviggahapadanikkhepapadasandhi padavibhattinavaṅgajinasāsanavaraṃ suṇantenāpi na tappitabbaṃ.
Just so, great king, a yogi, one engaged in meditation, should not be satiated even by hearing the excellent nine-fold Dispensation of the Buddha, which encompasses learning, questioning, listening, memorizing, discerning Abhidhamma and Vinaya, thoroughly studying Suttantas, analyzing words, combining words, and parsing words.
Cũng vậy, Đại vương, một hành giả, một người tu tập, không nên thỏa mãn chỉ bằng việc nghe Chánh pháp cao quý của Đức Phật có chín chi phần, bao gồm các bài học, các câu hỏi, sự lắng nghe, ghi nhớ, phân định, Abhidhamma, Vinaya, các bài kinh sâu sắc, phân tích từ ngữ, kết hợp từ ngữ và phân tích ngữ pháp.
Idaṃ, mahārāja, mahāsamuddassa pañcamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, should be taken as the fifth characteristic of the great ocean.
Này Đại vương, đây là phẩm chất thứ năm của đại dương cần được noi theo.
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena sutasomajātake –
And this, great king, was spoken by the Exalted One, the God of gods, in the Sutasoma Jātaka:
Này Đại vương, điều này cũng đã được Đức Thế Tôn, vị Thiên nhân tối thượng, thuyết trong kinh Sutasoma Jātaka:
2077
‘‘‘Aggi yathā tiṇakaṭṭhaṃ dahanto, na tappati sāgaro vā nadīhi;
“‘As fire is not satiated by burning grass and wood, or the ocean by rivers;
“‘Như lửa đốt cỏ cây củi khô, không biết chán; hoặc như biển cả không đầy ắp bởi các con sông;
2078
Evampi ce* paṇḍitā rājaseṭṭha, sutvā na tappanti subhāsitenā’’’ti.
Even so, O best of kings, the wise are not satiated by hearing well-spoken words.’”
Cũng vậy, này bậc vua hiền trí tối thượng, những người trí nghe pháp lành mà không biết chán.’”
2079
Samuddaṅgapañho dasamo.Samuddavaggo dutiyo.
The Tenth Question on the Characteristics of the Ocean. The Second Chapter on the Ocean.
Vấn đề về phẩm chất của đại dương, thứ mười. Phẩm về đại dương, thứ hai.
2080
Tassuddānaṃ –
Its summary:
Đây là phần tóm tắt của phẩm đó –
2081
Lābulatā ca padumaṃ, bījaṃ sālakalyāṇikā;
Gourd-creeper and lotus, seed and Sālakalyāṇī;
Dây bầu, hoa sen, hạt giống, cây Sala Kalyāṇika;
2082
Nāvā ca nāvālagganaṃ, kūpo niyāmako tathā;
Boat and boat-mooring, well and steersman also;
Thuyền, neo thuyền, giếng nước, và người lái thuyền;
2083
Kammakāro samuddo ca, vaggo tena pavuccatīti.
Worker and ocean—by these is the chapter called.
Người làm công và đại dương, phẩm này được gọi tên như vậy.
2084

3. Pathavīvaggo

3. The Chapter on Earth

3. Phẩm về Đất

2085
1. Pathavīaṅgapañho
1. Question on the Characteristics of Earth
1. Vấn đề về phẩm chất của đất
2086
1. ‘‘Bhante nāgasena, ‘pathaviyā pañca aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni pañca aṅgāni gahetabbānī’’ti?
1. “Venerable Nāgasena, when you say, ‘Five characteristics of the earth should be adopted,’ what are those five characteristics that should be adopted?”
“Bạch Đại đức Nāgasena, ngài nói rằng ‘có năm phẩm chất của đất cần được noi theo’, đó là năm phẩm chất nào cần được noi theo?”
‘‘Yathā, mahārāja, pathavī iṭṭhāniṭṭhāni kappūrāgarutagaracandanakuṅkumādīni ākirantepi pittasemhapubbaruhirasedamedakheḷasiṅghāṇikalasika- muttakarīsādīni ākirantepi tādisā yeva, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena iṭṭhāniṭṭhe lābhālābhe yasāyase nindāpasaṃsāya sukhadukkhe sabbattha tādinā yeva bhavitabbaṃ.
“Just as, great king, the earth remains the same whether desirable and undesirable things like camphor, agarwood, taggara, sandalwood, saffron, etc., are cast upon it, or bile, phlegm, pus, blood, sweat, fat, mucus, snot, lymph, urine, feces, etc., are cast upon it; just so, great king, a yogi, one engaged in meditation, should remain the same in all circumstances: in gain and loss, fame and disrepute, blame and praise, pleasure and pain.
“Này Đại vương, cũng như đất, dù người ta đổ lên đó những thứ đáng ưa và không đáng ưa như long não, trầm hương, đàn hương, nghệ tây, v.v., hoặc đổ lên đó mật, đờm, mủ, máu, mồ hôi, mỡ, nước bọt, nước mũi, dịch khớp, nước tiểu, phân, v.v., thì đất vẫn không thay đổi. Cũng vậy, Đại vương, một hành giả, một người tu tập, phải luôn giữ tâm bình đẳng trong mọi sự đáng ưa và không đáng ưa, trong được và mất, trong danh và tiếng xấu, trong khen và chê, trong khổ và lạc.
Idaṃ, mahārāja, pathaviyā paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, should be taken as the first characteristic of the earth.
Này Đại vương, đây là phẩm chất thứ nhất của đất cần được noi theo.
2087
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, pathavī maṇḍanavibhūsanāpagatā sakagandhaparibhāvitā, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena vibhūsanāpagatena sakasīlagandhaparibhāvitena bhavitabbaṃ.
“Furthermore, great king, the earth is devoid of adornment and embellishment, imbued with its own scent. Just so, great king, a yogi, one engaged in meditation, should be devoid of embellishment, imbued with the scent of his own virtue.
“Lại nữa, Đại vương, đất không trang sức, không tô điểm, mà tự tỏa hương thơm tự nhiên. Cũng vậy, Đại vương, một hành giả, một người tu tập, phải từ bỏ trang sức, tô điểm, và tự mình tỏa hương thơm của giới đức.
Idaṃ, mahārāja, pathaviyā dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, should be taken as the second characteristic of the earth.
Này Đại vương, đây là phẩm chất thứ hai của đất cần được noi theo.
2088
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, pathavī nirantarā akhaṇḍacchiddā asusirā bahalā ghanā vitthiṇṇā, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena nirantaramakhaṇḍacchiddamasusirabahalaghanavitthiṇṇasīlena bhavitabbaṃ.
“Furthermore, great king, the earth is continuous, unbroken, without gaps, solid, dense, and vast. Just so, great king, a yogi, one engaged in meditation, should possess continuous, unbroken, gapless, solid, dense, and vast virtue.
“Lại nữa, Đại vương, đất liên tục, không đứt đoạn, không lỗ hổng, không rỗng ruột, dày đặc, kiên cố, rộng lớn. Cũng vậy, Đại vương, một hành giả, một người tu tập, phải có giới đức liên tục, không đứt đoạn, không lỗ hổng, không rỗng ruột, dày đặc, kiên cố, rộng lớn.
Idaṃ, mahārāja, pathaviyā tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, should be taken as the third characteristic of the earth.
Này Đại vương, đây là phẩm chất thứ ba của đất cần được noi theo.
2089
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, pathavī gāmanigamanagarajanapadarukkhapabbatanadītaḷākapokkharaṇīmigapakkhimanujanaranārigaṇaṃ dhārentīpi akilāsu hoti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena ovadantenapi anusāsantenapi viññāpentenapi sandassentenapi samādapentenapi samuttejentenapi sampahaṃsentenapi dhammadesanāsu akilāsunā bhavitabbaṃ.
“Furthermore, great king, the earth, though it supports villages, towns, cities, districts, trees, mountains, rivers, ponds, lakes, animals, birds, men, and women, does not grow weary. Just so, great king, a yogi, one engaged in meditation, should not grow weary in admonishing, instructing, informing, showing, encouraging, inspiring, and gladdening others in Dhamma discourses.
“Lại nữa, Đại vương, đất mang vác làng mạc, thị trấn, thành phố, quốc gia, cây cối, núi non, sông ngòi, ao hồ, hồ sen, thú vật, chim chóc, con người, đàn ông, đàn bà mà không mệt mỏi. Cũng vậy, Đại vương, một hành giả, một người tu tập, phải không mệt mỏi trong việc khuyên bảo, giáo huấn, làm cho hiểu biết, chỉ rõ, khuyến khích, thúc giục và làm cho hoan hỷ trong các bài thuyết pháp.
Idaṃ, mahārāja, pathaviyā catutthaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, should be taken as the fourth characteristic of the earth.
Này Đại vương, đây là phẩm chất thứ tư của đất cần được noi theo.
2090
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, pathavī anunayappaṭighavippamuttā, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena anunayappaṭighavippamuttena pathavisamena cetasā viharitabbaṃ.
“Furthermore, great king, the earth is free from attachment and aversion. Just so, great king, a yogi, one engaged in meditation, should dwell with a mind like the earth, free from attachment and aversion.
“Lại nữa, Đại vương, đất thoát ly khỏi sự ưa thích và ghét bỏ. Cũng vậy, Đại vương, một hành giả, một người tu tập, phải sống với tâm bình đẳng như đất, thoát ly khỏi sự ưa thích và ghét bỏ.
Idaṃ, mahārāja, pathaviyā pañcamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, should be taken as the fifth characteristic of the earth.
Này Đại vương, đây là phẩm chất thứ năm của đất cần được noi theo.
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, upāsikāya cūḷasubhaddāya sakasamaṇe parikittayamānāya –
And this, great king, was spoken by the female lay-follower Cūḷasubhaddā, extolling her own recluses:
Này Đại vương, điều này cũng đã được nữ cư sĩ Cūḷasubhaddā ca ngợi các vị Sa-môn của mình:
2091
‘‘‘Ekañce bāhaṃ vāsiyā, tacche kupitamānasā* ;
“‘If one arm with an adze,
“‘Nếu một cánh tay bị cưa bằng rìu, với tâm đầy giận dữ;
2092
Ekañcebāhaṃ gandhena, ālimpeyya pamoditā* .
With angry mind, were to be cut; and one arm with perfume, delighted, were to be anointed.
Và một cánh tay khác được xoa bằng hương thơm, với tâm hoan hỷ.
2093
‘‘‘Amusmiṃ paṭigho natthi, rāgo asmiṃ na vijjati;
“‘In that one there is no aversion, in this one no attachment is found;
“‘Không có sự ghét bỏ đối với người này, không có sự tham ái đối với người kia;
2094
Pathavīsamacittā te, tādisā samaṇā mamā’’’ti.
Their minds are like the earth, such are my recluses.’”
Tâm họ bình đẳng như đất, những vị Sa-môn của tôi là như vậy.’”
2095
Pathavīaṅgapañho paṭhamo.
The First Question on the Characteristics of Earth.
Vấn đề về phẩm chất của đất, thứ nhất.
2096
2. Āpaṅgapañho
2. Question on the Characteristics of Water
2. Vấn đề về phẩm chất của nước
2097
2. ‘‘Bhante nāgasena, ‘āpassa pañca aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni pañca aṅgāni gahetabbānī’’ti?
2. “Venerable Nāgasena, when you say, ‘Five characteristics of water should be adopted,’ what are those five characteristics that should be adopted?”
“Bạch Đại đức Nāgasena, ngài nói rằng ‘có năm phẩm chất của nước cần được noi theo’, đó là năm phẩm chất nào cần được noi theo?”
‘‘Yathā, mahārāja, āpo susaṇṭhitamakampitamaluḷitasabhāvaparisuddho, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena kuhanalapananemittakanippesikataṃ apanetvā susaṇṭhitamakampitamaluḷitasabhāvaparisuddhācārena bhavitabbaṃ.
“Just as, great king, water is well-established, unagitated, undisturbed, and naturally pure, even so, great king, a diligent meditator, having removed deceit, boasting, hinting, and disparagement, should have conduct that is well-established, unagitated, undisturbed, and naturally pure.
“Này Đại vương, cũng như nước có bản chất trong sạch, không lay động, không bị khuấy đục, được an định tốt. Cũng vậy, Đại vương, một hành giả, một người tu tập, phải từ bỏ sự lừa dối, khoe khoang, bói toán, nịnh hót, và có hành vi trong sạch, không lay động, không bị khuấy đục, được an định tốt.
Idaṃ, mahārāja, āpassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the first quality of water to be adopted.
Này Đại vương, đây là phẩm chất thứ nhất của nước cần được noi theo.
2098
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, āpo sītalasabhāvasaṇṭhito, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena sabbasattesu khantimettānuddayasampannena hitesinā anukampakena bhavitabbaṃ.
“Furthermore, great king, water is cool by nature; even so, great king, a diligent meditator should be endowed with patience, loving-kindness, and compassion towards all beings, seeking their welfare and showing sympathy.
“Lại nữa, Đại vương, nước có bản chất mát lạnh. Cũng vậy, Đại vương, một hành giả, một người tu tập, phải có lòng kiên nhẫn, từ bi, thương xót đối với tất cả chúng sinh, luôn mong muốn lợi ích và có lòng trắc ẩn.
Idaṃ, mahārāja, āpassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the second quality of water to be adopted.
Này Đại vương, đây là phẩm chất thứ hai của nước cần được noi theo.
2099
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, āpo asuciṃ suciṃ karoti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena gāme vā araññe vā upajjhāye upajjhāyamattesu ācariye ācariyamattesu sabbattha anadhikaraṇena bhavitabbaṃ anavasesakārinā.
“Furthermore, great king, water makes the impure pure; even so, great king, a diligent meditator should be without contention everywhere—in the village or forest, towards preceptors, those like preceptors, teachers, and those like teachers—acting without reservation.
“Lại nữa, Đại vương, nước làm cho những thứ không trong sạch trở nên trong sạch. Cũng vậy, Đại vương, một hành giả, một người tu tập, phải không gây tranh chấp, và luôn làm trọn vẹn bổn phận ở làng hay ở rừng, đối với vị Upajjhāya (Thầy Bổn Sư) và những người ngang hàng với Upajjhāya, đối với vị Ācariya (Thầy Giáo Thọ) và những người ngang hàng với Ācariya, ở khắp mọi nơi.
Idaṃ, mahārāja, āpassa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the third quality of water to be adopted.
Này Đại vương, đây là phẩm chất thứ ba của nước cần được noi theo.
2100
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, āpo bahujanapatthito, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena appicchasantuṭṭhapavivittapaṭisallānena satataṃ sabbalokamabhipatthitena bhavitabbaṃ.
“Furthermore, great king, water is desired by many; even so, great king, a diligent meditator should constantly be desired by all the world, being of few wishes, content, secluded, and withdrawn.
“Lại nữa, Đại vương, nước được nhiều người mong muốn. Cũng vậy, Đại vương, một hành giả, một người tu tập, phải luôn được tất cả mọi người trên thế gian mong muốn, với tâm ít dục, biết đủ, sống viễn ly và độc cư.
Idaṃ, mahārāja, āpassa catutthaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the fourth quality of water to be adopted.
Này Đại vương, đây là phẩm chất thứ tư của nước cần được noi theo.
2101
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, āpo na kassaci ahitamupadahati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena parabhaṇḍanakalahaviggahavivādarittajjhānaaratijananaṃ kāyavacīcittehi pāpakaṃ na karaṇīyaṃ.
“Furthermore, great king, water does no harm to anyone; even so, great king, a diligent meditator should not commit evil deeds by body, speech, or mind that cause quarrels, strife, disputes, disagreements, vain thoughts, or discontent among others.
“Lại nữa, Đại vương, nước không gây hại cho bất kỳ ai. Cũng vậy, Đại vương, một hành giả, một người tu tập, không nên làm điều ác bằng thân, khẩu, ý, gây ra sự cãi vã, tranh chấp, bất hòa, xung đột, suy nghĩ vô ích và sự không hoan hỷ cho người khác.
Idaṃ, mahārāja, āpassa pañcamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the fifth quality of water to be adopted.
Này Đại vương, đây là phẩm chất thứ năm của nước cần được noi theo.
Bhāsitampetaṃ mahārāja, bhagavatā, devātidevena kaṇhajātake –
This was also spoken, great king, by the Blessed One, the God of gods, in the Kaṇha Jātaka:
Này Đại vương, điều này cũng đã được Đức Thế Tôn, vị Thiên nhân tối thượng, thuyết trong kinh Kaṇha Jātaka:
2102
‘‘‘Varañce me ado sakka, sabbabhūtānamissara;
“‘If you grant me a boon, Sakka, lord of all beings,
“‘Này Sakka, nếu ngài ban cho tôi một điều ước, ngài là Chúa tể của tất cả chúng sinh;
2103
Na mano vā sarīraṃ vā, maṃ-kate sakka kassaci;
May no mind or body, Sakka, ever be afflicted by me on account of anyone;
Nguyện cho tâm hay thân của bất kỳ ai, vì tôi mà, này Sakka;
2104
Kadāci upahaññetha, etaṃ sakka varaṃ vare’’’ti.
This, Sakka, is the boon I choose.’”
Không bao giờ bị tổn hại. Này Sakka, tôi ước điều này.’”
2105
Āpaṅgapañho dutiyo.
The Second Question on the Qualities of Water.
Vấn đề về phẩm chất của nước, thứ hai.
2106
3. Tejaṅgapañho
3. The Question on the Qualities of Fire
3. Vấn đề về phẩm chất của lửa
2107
3. ‘‘Bhante nāgasena, ‘tejassa pañca aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni pañca aṅgāni gahetabbānī’’ti?
“Venerable Nāgasena, when you say, ‘Five qualities of fire are to be adopted,’ which are those five qualities to be adopted?”
“Bạch Đại đức Nāgasena, ngài nói rằng ‘có năm phẩm chất của lửa cần được noi theo’, đó là năm phẩm chất nào cần được noi theo?”
‘‘Yathā, mahārāja, tejo tiṇakaṭṭhasākhāpalāsaṃ ḍahati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena ye te abbhantarā vā bāhirā vā kilesā iṭṭhāniṭṭhārammaṇānubhavanā, sabbe te ñāṇagginā ḍahitabbā.
“Just as, great king, fire burns grass, wood, branches, and leaves, even so, great king, a diligent meditator should burn all those defilements, internal or external, which experience agreeable and disagreeable objects, with the fire of wisdom.
“Này Đại vương, cũng như lửa đốt cháy cỏ cây, cành lá. Cũng vậy, Đại vương, một hành giả, một người tu tập, phải dùng ngọn lửa trí tuệ để đốt cháy tất cả những phiền não bên trong hoặc bên ngoài, những cảm thọ đáng ưa và không đáng ưa.
Idaṃ, mahārāja, tejassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the first quality of fire to be adopted.
Này Đại vương, đây là phẩm chất thứ nhất của lửa cần được noi theo.
2108
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, tejo niddayo akāruṇiko, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena sabbakilesesu kāruññānuddayā na kātabbā.
“Furthermore, great king, fire is merciless and without compassion; even so, great king, a diligent meditator should not show compassion or sympathy towards any defilements.
“Lại nữa, Đại vương, lửa không có lòng thương xót, không có lòng trắc ẩn. Cũng vậy, Đại vương, một hành giả, một người tu tập, không nên có lòng thương xót hay trắc ẩn đối với tất cả các phiền não.
Idaṃ, mahārāja, tejassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the second quality of fire to be adopted.
Này Đại vương, đây là phẩm chất thứ hai của lửa cần được noi theo.
2109
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, tejo sītaṃ paṭihanati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena vīriyasantāpatejaṃ abhijanetvā kilesā paṭihantabbā.
“Furthermore, great king, fire repels cold; even so, great king, a diligent meditator should generate the burning energy of effort and repel defilements.
“Thưa Đại vương, một lần nữa, lửa xua tan cái lạnh; cũng vậy, thưa Đại vương, hành giả cần phải diệt trừ các phiền não bằng cách phát triển năng lực nhiệt tâm (vīriyasantāpatejaṃ).
Idaṃ, mahārāja, tejassa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the third quality of fire to be adopted.
Thưa Đại vương, đây là đặc tính thứ ba của lửa cần được noi theo.
2110
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, tejo anunayappaṭighavippamutto uṇhamabhijaneti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena anunayappaṭighavippamuttena tejosamena cetasā viharitabbaṃ.
“Furthermore, great king, fire, free from attachment and aversion, generates heat; even so, great king, a diligent meditator should dwell with a mind free from attachment and aversion, like fire.
“Thưa Đại vương, một lần nữa, lửa thoát khỏi sự yêu ghét (anunayappaṭighavippamutto) và tạo ra hơi nóng; cũng vậy, thưa Đại vương, hành giả cần phải an trú với tâm không yêu ghét, giống như lửa (tejosamena cetasā).
Idaṃ, mahārāja, tejassa catutthaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the fourth quality of fire to be adopted.
Thưa Đại vương, đây là đặc tính thứ tư của lửa cần được noi theo.
2111
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, tejo andhakāraṃ vidhamitvā* ālokaṃ dassayati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena avijjandhakāraṃ vidhamitvā ñāṇālokaṃ dassayitabbaṃ.
“Furthermore, great king, fire dispels darkness and reveals light; even so, great king, a diligent meditator should dispel the darkness of ignorance and reveal the light of wisdom.
“Thưa Đại vương, một lần nữa, lửa xua tan bóng tối và chiếu sáng; cũng vậy, thưa Đại vương, hành giả cần phải xua tan bóng tối vô minh (avijjandhakāraṃ) và chiếu sáng trí tuệ (ñāṇālokaṃ).
Idaṃ, mahārāja, tejassa pañcamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the fifth quality of fire to be adopted.
Thưa Đại vương, đây là đặc tính thứ năm của lửa cần được noi theo.
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena sakaṃ puttaṃ rāhulaṃ ovadantena –
This was also spoken, great king, by the Blessed One, the God of gods, when admonishing his son Rāhula:
Thưa Đại vương, điều này cũng đã được Đức Thế Tôn, bậc Thiên nhân sư, giảng dạy khi Ngài khuyên dạy con trai mình là Rāhula:
2112
‘Tejosamaṃ* , rāhula, bhāvanaṃ bhāvehi, tejosamaṃ hi te, rāhula, bhāvanaṃ bhāvayato uppannā?
‘Rāhula, cultivate a meditation like fire. For when you cultivate a meditation like fire, Rāhula, the arisen
‘Này Rāhula, hãy tu tập sự phát triển tâm (bhāvanaṃ) giống như lửa (tejosamaṃ); vì này Rāhula, khi con tu tập sự phát triển tâm giống như lửa, những xúc chạm dễ chịu và không dễ chịu (manāpāmanāpā phassā) sẽ không xâm chiếm tâm con.’”
Manāpāmanāpā phassā cittaṃ na pariyādāya ṭhassantī’’’ti.
agreeable and disagreeable contacts will not overwhelm your mind.’”
Manāpāmanāpā phassā cittaṃ na pariyādāya ṭhassantī’’’ti.
2113
Tejaṅgapañho tatiyo.
The Third Question on the Qualities of Fire.
Câu hỏi về các đặc tính của lửa, thứ ba.
2114
4. Vāyuṅgapañho
4. The Question on the Qualities of Wind
4. Câu hỏi về các đặc tính của gió
2115
4. ‘‘Bhante nāgasena, ‘vāyussa pañca aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni pañca aṅgāni gahetabbānī’’ti?
4. "Venerable Nāgasena, what are those five qualities of the wind that should be adopted, as you said, 'Five qualities of the wind should be adopted'?"
“Thưa Tôn giả Nāgasena, ngài nói rằng ‘năm đặc tính của gió cần được noi theo’, vậy năm đặc tính đó là gì?”
‘‘Yathā, mahārāja, vāyu supupphitavanasaṇḍantaraṃ abhivāyati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena vimuttivarakusumapupphitārammaṇavanantare ramitabbaṃ.
"Just as, great king, the wind blows through a grove of well-blossomed trees, even so, great king, a yogi, a meditator, should delight in the forest-like realm of the supreme flowers of liberation.
“Thưa Đại vương, như gió thổi qua những khu rừng cây đang nở hoa rực rỡ, cũng vậy, thưa Đại vương, hành giả cần phải vui thích trong khu rừng của đối tượng thiền định, nơi hoa giải thoát (vimuttivarakusumapupphitārammaṇavanantare) đang nở rộ.
Idaṃ, mahārāja, vāyussa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the first quality of the wind that should be adopted."
Thưa Đại vương, đây là đặc tính đầu tiên của gió cần được noi theo.
2116
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, vāyu dharaṇīruhapādapagaṇe mathayati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena vanantaragatena saṅkhāre vicinantena kilesā mathayitabbā.
"Furthermore, great king, just as the wind churns the multitude of trees growing on the earth, even so, great king, a yogi, a meditator, having entered the forest-like realm, should churn away defilements by discerning the conditioned phenomena.
“Thưa Đại vương, một lần nữa, gió làm lay động các hàng cây trên mặt đất; cũng vậy, thưa Đại vương, hành giả khi ở trong rừng, quán xét các hành (saṅkhāre vicinantena), cần phải làm lay động các phiền não (kilesā mathayitabbā).
Idaṃ, mahārāja, vāyussa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the second quality of the wind that should be adopted."
Thưa Đại vương, đây là đặc tính thứ hai của gió cần được noi theo.
2117
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, vāyu ākāse carati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena lokuttaradhammesu mānasaṃ sañcārayitabbaṃ.
"Furthermore, great king, just as the wind moves in the sky, even so, great king, a yogi, a meditator, should direct their mind towards the supramundane states.
“Thưa Đại vương, một lần nữa, gió di chuyển trong không gian; cũng vậy, thưa Đại vương, hành giả cần phải hướng tâm (mānasaṃ sañcārayitabbaṃ) đến các pháp siêu thế (lokuttaradhammesu).
Idaṃ, mahārāja, vāyussa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the third quality of the wind that should be adopted."
Thưa Đại vương, đây là đặc tính thứ ba của gió cần được noi theo.
2118
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, vāyu gandhaṃ anubhavati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena attano sīlavarasurabhigandho* anubhavitabbo.
"Furthermore, great king, just as the wind experiences fragrance, even so, great king, a yogi, a meditator, should experience the sweet fragrance of their own supreme sīla.
“Thưa Đại vương, một lần nữa, gió cảm nhận được hương thơm; cũng vậy, thưa Đại vương, hành giả cần phải cảm nhận được hương thơm đạo đức thanh cao của chính mình (attano sīlavarasurabhigandho).
Idaṃ, mahārāja, vāyussa catutthaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the fourth quality of the wind that should be adopted."
Thưa Đại vương, đây là đặc tính thứ tư của gió cần được noi theo.
2119
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, vāyu nirālayo aniketavāsī, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena nirālayamaniketamasanthavena sabbattha vimuttena bhavitabbaṃ.
"Furthermore, great king, just as the wind is unattached and has no fixed dwelling, even so, great king, a yogi, a meditator, should be unattached, without a fixed dwelling, and released from all associations.
“Thưa Đại vương, một lần nữa, gió không có nơi nương tựa, không có nhà cửa cố định; cũng vậy, thưa Đại vương, hành giả cần phải không có nơi nương tựa, không có nhà cửa, không có sự ràng buộc (asanthavena), và được giải thoát khỏi tất cả (sabbattha vimuttena).
Idaṃ, mahārāja, vāyussa pañcamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the fifth quality of the wind that should be adopted.
Thưa Đại vương, đây là đặc tính thứ năm của gió cần được noi theo.
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena suttanipāte –
This, great king, was also spoken by the Blessed One, the God of gods, in the Suttanipāta:
Thưa Đại vương, điều này cũng đã được Đức Thế Tôn, bậc Thiên nhân sư, giảng dạy trong Suttanipāta:
2120
‘‘‘Santhavāto bhayaṃ jātaṃ, niketā jāyate rajo;
"From association, fear arises; from a fixed dwelling, dust (defilement) is born;
“Từ sự ràng buộc mà sợ hãi sinh ra, từ nhà cửa mà bụi bẩn sinh ra;
2121
Aniketamasanthavaṃ, etaṃ ve munidassana’’’nti.
One who has no fixed dwelling and no association—that indeed is the vision of a sage."
Không nhà cửa, không ràng buộc, đó chính là cái thấy của bậc ẩn sĩ.”
2122
Vāyuṅgapañho catuttho.
The Fourth Question on the Qualities of the Wind is concluded.
Câu hỏi về các đặc tính của gió, thứ tư.
2123
5. Pabbataṅgapañho
5. The Question on the Qualities of the Mountain
5. Câu hỏi về các đặc tính của núi
2124
5. ‘‘Bhante nāgasena, ‘pabbatassa pañca aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni pañca aṅgāni gahetabbānī’’ti?
5. "Venerable Nāgasena, what are those five qualities of the mountain that should be adopted, as you said, 'Five qualities of the mountain should be adopted'?"
“Thưa Tôn giả Nāgasena, ngài nói rằng ‘năm đặc tính của núi cần được noi theo’, vậy năm đặc tính đó là gì?”
‘‘Yathā, mahārāja, pabbato acalo akampito* asampavedhī, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena sammānane vimānane sakkāre asakkāre garukāre agarukāre yase ayase nindāya pasaṃsāya sukhe dukkhe iṭṭhāniṭṭhesu sabbattha rūpasaddagandharasaphoṭṭhabbadhammesu rajanīyesu na rajjitabbaṃ, dussanīyesu na dussitabbaṃ, muyhanīyesu na muyhitabbaṃ, na kampitabbaṃ na calitabbaṃ, pabbatena viya acalena bhavitabbaṃ.
"Just as, great king, a mountain is unmoving, unshaken, and unwavering, even so, great king, a yogi, a meditator, should not be delighted by things that cause delight, should not be displeased by things that cause displeasure, should not be deluded by things that cause delusion, should not be shaken, should not be moved, but should be unmoving like a mountain, in honor and dishonor, respect and disrespect, reverence and irreverence, fame and infamy, blame and praise, pleasure and pain, desirable and undesirable things, and in all forms, sounds, smells, tastes, tangibles, and mental objects that cause delight.
“Thưa Đại vương, như núi vững chắc, không lay động, không rung chuyển (acalo akampito asampavedhī); cũng vậy, thưa Đại vương, hành giả cần phải không lay động, không rung chuyển như núi, trong mọi hoàn cảnh như được tôn trọng hay không được tôn trọng, được cúng dường hay không được cúng dường, được kính trọng hay không được kính trọng, được danh tiếng hay không được danh tiếng, bị chỉ trích hay được khen ngợi, trong hạnh phúc hay khổ đau, trong những điều mong muốn và không mong muốn, và trong tất cả các đối tượng sắc, thinh, hương, vị, xúc, pháp dễ gây tham ái thì không tham ái, dễ gây sân hận thì không sân hận, dễ gây si mê thì không si mê.
Idaṃ, mahārāja, pabbatassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the first quality of the mountain that should be adopted.
Thưa Đại vương, đây là đặc tính đầu tiên của núi cần được noi theo.
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena –
This, great king, was also spoken by the Blessed One, the God of gods:
Thưa Đại vương, điều này cũng đã được Đức Thế Tôn, bậc Thiên nhân sư, giảng dạy:
2125
‘‘‘Selo yathā ekaghano* , vātena na samīrati;
"As a solid rock, is not stirred by the wind;
“Như tảng đá nguyên khối, không bị gió làm rung chuyển;
2126
Evaṃ nindāpasaṃsāsu, na samiñjanti paṇḍitā’ti.
Even so, the wise are not moved by blame or praise."
Cũng vậy, người trí không lay động trước lời khen chê.”
2127
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, pabbato thaddho na kenaci saṃsaṭṭho, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena thaddhena asaṃsaṭṭhena bhavitabbaṃ, na kenaci saṃsaggo karaṇīyo.
"Furthermore, great king, just as a mountain is firm and unmixed with anything, even so, great king, a yogi, a meditator, should be firm and unmixed; no association should be made with anyone.
“Thưa Đại vương, một lần nữa, núi thì cứng rắn, không hòa lẫn với bất cứ thứ gì; cũng vậy, thưa Đại vương, hành giả cần phải cứng rắn, không hòa lẫn, không nên có sự hòa lẫn với bất cứ ai.
Idaṃ, mahārāja, pabbatassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the second quality of the mountain that should be adopted.
Thưa Đại vương, đây là đặc tính thứ hai của núi cần được noi theo.
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena –
This, great king, was also spoken by the Blessed One, the God of gods:
Thưa Đại vương, điều này cũng đã được Đức Thế Tôn, bậc Thiên nhân sư, giảng dạy:
2128
‘‘‘Asaṃsaṭṭhaṃ gahaṭṭhehi, anāgārehi cūbhayaṃ;
"Unassociated with householders, and with the homeless ones too,
“Không hòa lẫn với người tại gia, cũng không hòa lẫn với người xuất gia;
2129
Anokasārimappicchaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’nti.
Wandering without attachment, with few desires—him I call a brāhmaṇa."
Không có nơi nương tựa, ít dục vọng, Ta gọi người đó là Bà-la-môn.”
2130
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, pabbate bījaṃ na virūhati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena sakamānase kilesā na virūhāpetabbā.
"Furthermore, great king, just as no seed sprouts on a mountain, even so, great king, a yogi, a meditator, should not allow defilements to sprout in their own mind.
“Thưa Đại vương, một lần nữa, hạt giống không nảy mầm trên núi; cũng vậy, thưa Đại vương, hành giả không nên để các phiền não nảy mầm trong tâm mình.
Idaṃ, mahārāja, pabbatassa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the third quality of the mountain that should be adopted.
Thưa Đại vương, đây là đặc tính thứ ba của núi cần được noi theo.
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena subhūtinā –
This, great king, was also spoken by the Elder Subhūti:
Thưa Đại vương, điều này cũng đã được Trưởng lão Subhūti giảng dạy:
2131
‘‘‘Rāgūpasaṃhitaṃ cittaṃ, yadā uppajjate mama;
"When a mind associated with passion arises in me,
“Khi tâm tôi khởi lên, bị tham ái chi phối;
2132
Sayaṃva paccavekkhāmi* , ekaggo* taṃ damemahaṃ.
I myself reflect upon it; alone, I subdue it.
Tôi tự quán xét, một mình tôi chế ngự nó.
2133
‘‘‘Rajjase* rajanīye ca, dussanīye ca dussase;
"You are attached to what causes attachment, and you are displeased by what causes displeasure;
Ngươi tham đắm những gì đáng tham, ngươi sân hận những gì đáng sân;
2134
Muyhase* mohanīye ca, nikkhamassu vanā tuvaṃ.
You are bewildered by bewildering things; depart from this forest!
Ngươi si mê những gì đáng si, hãy rời khỏi khu rừng này đi.
2135
‘‘‘Visuddhānaṃ ayaṃ vāso, nimmalānaṃ tapassinaṃ;
‘‘‘This is the dwelling place of the pure, of the stainless ascetics;
Đây là nơi cư ngụ của những bậc thanh tịnh, những bậc khổ hạnh không tỳ vết;
2136
Mā kho visuddhaṃ dūsesi, nikkhamassu vanā tuva’nti.
do not defile the pure; depart from this forest!’”
Đừng làm ô uế nơi thanh tịnh này, hãy rời khỏi khu rừng này đi.”
2137
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, pabbato accuggato, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena ñāṇaccuggatena bhavitabbaṃ.
“Furthermore, great king, a mountain is exceedingly high; in the same way, great king, a yogi, a meditator, should be exceedingly high in wisdom.
“Thưa Đại vương, một lần nữa, núi thì cao ngất; cũng vậy, thưa Đại vương, hành giả cần phải có trí tuệ cao ngất (ñāṇaccuggatena).
Idaṃ, mahārāja, pabbatassa catutthaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the fourth quality of a mountain to be adopted.
Thưa Đại vương, đây là đặc tính thứ tư của núi cần được noi theo.
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena –
This was also spoken, great king, by the Lord, the God of gods:
Thưa Đại vương, điều này cũng đã được Đức Thế Tôn, bậc Thiên nhân sư, giảng dạy:
2138
‘‘‘Pamādaṃ appamādena, yadā nudati paṇḍito;
‘‘‘When a wise person dispels heedlessness with heedfulness,
“Khi người trí xua tan sự phóng dật bằng sự không phóng dật;
2139
Paññāpāsādamāruyha, asoko sokiniṃ pajaṃ;
having ascended the palace of wisdom, sorrowless, he surveys the sorrowing populace;
Leo lên lầu trí tuệ, không sầu khổ, nhìn xuống chúng sinh đang sầu khổ;
2140
Pabbataṭṭhova bhūmaṭṭhe* , dhīro bāle avekkhatī’ti.
the wise one, like one standing on a mountain, looks down upon the fools on the ground.’”
Như người đứng trên núi nhìn xuống những kẻ dưới đất, bậc trí nhìn những kẻ ngu si.”
2141
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, pabbato anunnato anonato, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena unnatāvanati na karaṇīyā.
“Furthermore, great king, a mountain is neither elevated nor depressed; in the same way, great king, a yogi, a meditator, should not create elevation or depression.
“Thưa Đại vương, một lần nữa, núi không nhô lên, không hạ xuống; cũng vậy, thưa Đại vương, hành giả không nên có sự nhô lên hay hạ xuống (unnatāvanati).
Idaṃ, mahārāja, pabbatassa pañcamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the fifth quality of a mountain to be adopted.
Thưa Đại vương, đây là đặc tính thứ năm của núi cần được noi theo.
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, upāsikāya cūḷasubhaddāya sakasamaṇe parikittayamānāya –
This was also spoken, great king, by the laywoman Cūḷasubhaddā, praising her own samaṇas:
Thưa Đại vương, điều này cũng đã được nữ cư sĩ Cūḷasubhaddā giảng dạy khi ca ngợi các sa-môn của mình:
2142
‘‘‘Lābhena unnato loko, alābhena ca onato;
‘‘‘The world is elevated by gain, and depressed by loss;
“Thế gian nhô lên vì lợi lộc, và hạ xuống vì không lợi lộc;
2143
Lābhālābhena ekatthā* , tādisā samaṇā mamā’’’ti.
my samaṇas are of one nature regarding gain and loss.’”
Nhưng các sa-môn của tôi thì bình đẳng (ekatthā) trong lợi lộc và không lợi lộc.”
2144
Pabbataṅgapañho pañcamo.
The Fifth Question on the Qualities of a Mountain.
Câu hỏi về các đặc tính của núi, thứ năm.
2145
6. Ākāsaṅgapañho
6. The Question on the Qualities of Space
6. Câu hỏi về các đặc tính của không gian
2146
6. ‘‘Bhante nāgasena, ‘ākāsassa pañca aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni pañca aṅgāni gahetabbānī’’ti?
6. “Venerable Nāgasena, when you say, ‘Five qualities of space are to be adopted,’ what are those five qualities to be adopted?”
“Thưa Tôn giả Nāgasena, ngài nói rằng ‘năm đặc tính của không gian cần được noi theo’, vậy năm đặc tính đó là gì?”
‘‘Yathā, mahārāja, ākāso sabbaso agayho, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena sabbaso kilesehi agayhena bhavitabbaṃ.
“Just as, great king, space is entirely ungraspable, in the same way, great king, a yogi, a meditator, should be entirely ungraspable by defilements.
“Này Đại vương, ví như hư không hoàn toàn không thể nắm giữ, cũng vậy, này Đại vương, một hành giả nên hoàn toàn không bị các phiền não nắm giữ.
Idaṃ, mahārāja, ākāsassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the first quality of space to be adopted.
Này Đại vương, đây là phẩm chất đầu tiên của hư không nên được thọ trì.
2147
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, ākāso isitāpasabhūtadijagaṇānusañcarito, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena ‘aniccaṃ dukkhaṃ anattā’ti saṅkhāresu mānasaṃ sañcārayitabbaṃ.
“Furthermore, great king, space is traversed by groups of sages, ascetics, beings, and birds; in the same way, great king, a yogi, a meditator, should let his mind wander among formations (saṅkhāras) as ‘impermanent, suffering, non-self.’
“Lại nữa, này Đại vương, ví như hư không là nơi các vị ẩn sĩ, đạo sĩ, chúng sinh và loài chim bay lượn, cũng vậy, này Đại vương, hành giả nên để tâm mình đi vào các pháp hữu vi (saṅkhāra) với nhận thức ‘vô thường, khổ, vô ngã’.
Idaṃ, mahārāja, ākāsassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the second quality of space to be adopted.
Này Đại vương, đây là phẩm chất thứ hai của hư không nên được thọ trì.
2148
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, ākāso santāsanīyo, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena sabbabhavapaṭisandhīsu mānasaṃ ubbejayitabbaṃ, assādo na kātabbo.
“Furthermore, great king, space is terrifying; in the same way, great king, a yogi, a meditator, should make his mind tremble at all rebirths in all existences, and should not find delight.
“Lại nữa, này Đại vương, ví như hư không đáng sợ hãi, cũng vậy, này Đại vương, hành giả nên khiến tâm mình kinh hãi trước tất cả các kiếp tái sinh (bhava) và sự tái tục (paṭisandhi), không nên tìm kiếm sự thỏa mãn.
Idaṃ, mahārāja, ākāsassa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the third quality of space to be adopted.
Này Đại vương, đây là phẩm chất thứ ba của hư không nên được thọ trì.
2149
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, ākāso ananto appamāṇo aparimeyyo, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena anantasīlena aparimitañāṇena bhavitabbaṃ.
“Furthermore, great king, space is endless, immeasurable, incomprehensible; in the same way, great king, a yogi, a meditator, should be of endless virtue and immeasurable wisdom.
“Lại nữa, này Đại vương, ví như hư không là vô tận, vô lượng, không thể đo lường, cũng vậy, này Đại vương, hành giả nên có giới hạnh vô tận và trí tuệ vô hạn.
Idaṃ, mahārāja, ākāsassa catutthaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the fourth quality of space to be adopted.
Này Đại vương, đây là phẩm chất thứ tư của hư không nên được thọ trì.
2150
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, ākāso alaggo asatto appatiṭṭhito apalibuddho, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena kule gaṇe lābhe āvāse palibodhe paccaye sabbakilesesu ca sabbattha alaggena bhavitabbaṃ, anāsattena appatiṭṭhitena apalibuddhena bhavitabbaṃ.
“Furthermore, great king, space is unattached, unentangled, unsupported, unhindered; in the same way, great king, a yogi, a meditator, should be unattached everywhere—to family, to groups, to gain, to dwelling, to hindrances, to requisites, and to all defilements; he should be unentangled, unsupported, unhindered.
“Lại nữa, này Đại vương, ví như hư không không dính mắc, không chấp trước, không nương tựa, không bị ràng buộc, cũng vậy, này Đại vương, hành giả nên không dính mắc vào mọi thứ: gia đình, hội chúng, lợi lộc, trú xứ, chướng ngại, vật thực và tất cả các phiền não; nên không chấp trước, không nương tựa, không bị ràng buộc.
Idaṃ, mahārāja, ākāsassa pañcamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the fifth quality of space to be adopted.
Này Đại vương, đây là phẩm chất thứ năm của hư không nên được thọ trì.
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena sakaṃ puttaṃ rāhulaṃ ovadantena – ‘seyyathāpi, rāhula* , ākāso na katthaci patiṭṭhito, evameva kho tvaṃ, rāhula, ākāsasamaṃ bhāvanaṃ bhāvehi, ākāsasamaṃ hi te, rāhula, bhāvanaṃ bhāvayato uppannā manāpāmanāpā phassā cittaṃ pariyādāya ṭhassantī’’’ti.
This was also spoken, great king, by the Lord, the God of gods, admonishing his son Rāhula: ‘Just as, Rāhula, space is not established anywhere, in the same way, Rāhula, cultivate the meditation like space. For when you, Rāhula, cultivate the meditation like space, agreeable and disagreeable contacts that arise will not overwhelm your mind.’”
Này Đại vương, điều này cũng đã được Đức Thế Tôn, bậc Thiên trung chi Thiên, thuyết giảng khi khuyên dạy con trai mình là Rāhula: ‘Này Rāhula, ví như hư không không nương tựa vào bất cứ điều gì, cũng vậy, này Rāhula, con hãy tu tập sự phát triển tâm (bhāvanā) giống như hư không. Này Rāhula, khi con tu tập sự phát triển tâm giống như hư không, những xúc chạm dễ chịu và khó chịu khởi lên sẽ không thể chiếm đoạt tâm con.’”
2151
Ākāsaṅgapañho chaṭṭho.
The Sixth Question on the Qualities of Space.
Vấn đề về phẩm chất của hư không, thứ sáu.
2152
7. Candaṅgapañho
7. The Question on the Qualities of the Moon
7. Vấn đề về phẩm chất của mặt trăng
2153
7. ‘‘Bhante nāgasena, ‘candassa pañca aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni pañca aṅgāni gahetabbānī’’ti?
7. “Venerable Nāgasena, when you say, ‘Five qualities of the moon are to be adopted,’ what are those five qualities to be adopted?”
“Bạch Đại đức Nāgasena, ngài nói rằng ‘năm phẩm chất của mặt trăng nên được thọ trì’, năm phẩm chất đó là gì?
‘‘Yathā, mahārāja, cando sukkapakkhe udayanto uttaruttariṃ vaḍḍhati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena ācārasīlaguṇavattappaṭipattiyā āgamādhigame paṭisallāne satipaṭṭhāne indriyesu guttadvāratāya bhojane mattaññutāya jāgariyānuyoge uttaruttariṃ vaḍḍhitabbaṃ.
“Just as, great king, the moon, rising in the bright fortnight, grows ever more; in the same way, great king, a yogi, a meditator, should grow ever more in conduct, virtue, qualities, practices, acquisition of knowledge, attainment, seclusion, mindfulness, guarded sense-doors, moderation in food, and devotion to wakefulness.
“Này Đại vương, ví như mặt trăng khi mọc lên trong kỳ trăng sáng thì ngày càng tăng trưởng, cũng vậy, này Đại vương, hành giả nên ngày càng tăng trưởng trong giới hạnh, phẩm hạnh, sự thực hành các quy tắc, trong sự học hỏi và chứng đắc, trong sự độc cư, trong Tứ niệm xứ (satipaṭṭhāna), trong các căn (indriya), trong sự giữ gìn các cửa căn, trong sự biết đủ về vật thực, trong sự tinh tấn thức tỉnh.
Idaṃ, mahārāja, candassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, great king, is the first quality of the moon to be adopted.
Này Đại vương, đây là phẩm chất đầu tiên của mặt trăng nên được thọ trì.
2154
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, cando uḷārādhipati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena uḷārena chandādhipatinā bhavitabbaṃ.
“Furthermore, O great king, the moon is the glorious chief of the stars. In the same way, O great king, a diligent yogin should be one with sublime aspiration as his chief.
“Lại nữa, này Đại vương, ví như mặt trăng là bậc tối thượng, cũng vậy, này Đại vương, hành giả nên có ý chí (chanda) tối thượng.
Idaṃ, mahārāja, candassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, O great king, is the second quality of the moon to be adopted.
Này Đại vương, đây là phẩm chất thứ hai của mặt trăng nên được thọ trì.
2155
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, cando nisāya carati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena pavivittena bhavitabbaṃ.
“Furthermore, O great king, the moon travels by night. In the same way, O great king, a diligent yogin should be secluded.
“Lại nữa, này Đại vương, ví như mặt trăng đi lại vào ban đêm, cũng vậy, này Đại vương, hành giả nên sống độc cư.
Idaṃ, mahārāja, candassa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, O great king, is the third quality of the moon to be adopted.
Này Đại vương, đây là phẩm chất thứ ba của mặt trăng nên được thọ trì.
2156
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, cando vimānaketu, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena sīlaketunā bhavitabbaṃ.
“Furthermore, O great king, the moon is a banner of mansions. In the same way, O great king, a diligent yogin should have sīla as his banner.
“Lại nữa, này Đại vương, ví như mặt trăng là ngọn cờ của các cung điện, cũng vậy, này Đại vương, hành giả nên có giới hạnh làm ngọn cờ.
Idaṃ, mahārāja, candassa catutthaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, O great king, is the fourth quality of the moon to be adopted.
Này Đại vương, đây là phẩm chất thứ tư của mặt trăng nên được thọ trì.
2157
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, cando āyācitapatthito udeti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena āyācitapatthitena kulāni upasaṅkamitabbāni.
“Furthermore, O great king, the moon rises when entreated and longed for. In the same way, O great king, a diligent yogin should approach families when entreated and longed for.
“Lại nữa, này Đại vương, ví như mặt trăng được cầu mong và ước nguyện mà mọc lên, cũng vậy, này Đại vương, hành giả nên đến thăm các gia đình khi được cầu mong và ước nguyện.
Idaṃ, mahārāja, candassa pañcamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
This, O great king, is the fifth quality of the moon to be adopted.
Này Đại vương, đây là phẩm chất thứ năm của mặt trăng nên được thọ trì.
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena saṃyuttanikāyavare ‘candūpamā, bhikkhave, kulāni upasaṅkamatha, apakasseva kāyaṃ apakassa cittaṃ niccanavakā kulesu appagabbhā’’’ti* .
This, O great king, was also spoken by the Exalted One, the God of gods, in the excellent Saṃyutta Nikāya: ‘Monks, approach families like the moon, withdrawing the body, withdrawing the mind, ever new in families, not presumptuous.’
Này Đại vương, điều này cũng đã được Đức Thế Tôn, bậc Thiên trung chi Thiên, thuyết giảng trong Tương Ưng Bộ (Saṃyutta Nikāya) rằng: ‘Này các Tỳ-khưu, hãy đến các gia đình như mặt trăng, với thân và tâm thu thúc, luôn khiêm tốn trong các gia đình.’”
2158
Candaṅgapañho sattamo.
The Seventh Question on the Qualities of the Moon.
Vấn đề về phẩm chất của mặt trăng, thứ bảy.
2159
8. Sūriyaṅgapañho
8. The Question on the Qualities of the Sun
8. Vấn đề về phẩm chất của mặt trời
Next Page →

Settings