Milindapañhapāḷi

2172

9. Sakkaṅgapañho

9. The Question on the Qualities of Sakka

9. Vấn đề về phẩm chất của Sakka

2173

9. ‘‘Bhante nāgasena, ‘sakkassa tīṇi aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni tīṇi aṅgāni gahetabbānī’’ti?

“Venerable Nāgasena, when you say, ‘Three qualities of Sakka are to be adopted,’ what are those three qualities to be adopted?”

9. ‘‘Thưa Tôn giả Nāgasena, ngài nói rằng 'phải lấy ba yếu tố của Sakka (Đế Thích)', vậy ba yếu tố đó là gì?"

‘‘Yathā, mahārāja, sakko ekantasukhasamappito, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena ekantapavivekasukhābhiratena bhavitabbaṃ.

“Just as, great king, Sakka is wholly devoted to happiness, even so, great king, a yogī, a meditator, should be wholly delighted in the happiness of seclusion.

"Tâu Đại vương, như Sakka hoàn toàn an trú trong hạnh phúc, cũng vậy, tâu Đại vương, một hành giả (yogī), một người tu tập (yogāvacara) phải hoàn toàn hoan hỷ trong hạnh phúc của sự độc cư (paviveka).

Idaṃ, mahārāja, sakkassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the first quality of Sakka to be adopted.

Tâu Đại vương, đây là yếu tố đầu tiên của Sakka cần phải lấy."

2174

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, sakko deve disvā paggaṇhāti, hāsamabhijaneti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena kusalesu dhammesu alīnamatanditaṃ santaṃ mānasaṃ paggahetabbaṃ, hāsamabhijanetabbaṃ, uṭṭhahitabbaṃ ghaṭitabbaṃ vāyamitabbaṃ.

“Furthermore, great king, Sakka, upon seeing devas, cheers them on and generates joy. Even so, great king, a yogī, a meditator, should cheer on a mind that is not sluggish, not lazy, and tranquil in wholesome states, should generate joy, should rise up, strive, and exert himself.

"Lại nữa, tâu Đại vương, Sakka khi thấy các vị trời thì nâng đỡ, tạo ra niềm hân hoan; cũng vậy, tâu Đại vương, một hành giả (yogī), một người tu tập (yogāvacara) phải nâng đỡ tâm mình trong các pháp thiện lành, không lười biếng, không uể oải, phải tạo ra niềm hân hoan, phải đứng dậy, phải tinh tấn, phải nỗ lực.

Idaṃ, mahārāja, sakkassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the second quality of Sakka to be adopted.

Tâu Đại vương, đây là yếu tố thứ hai của Sakka cần phải lấy."

2175

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, sakkassa anabhirati nuppajjati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena suññāgāre anabhirati na uppādetabbā.

“Furthermore, great king, discontent does not arise in Sakka. Even so, great king, a yogī, a meditator, should not generate discontent in an empty dwelling.

"Lại nữa, tâu Đại vương, đối với Sakka không có sự bất lạc khởi lên; cũng vậy, tâu Đại vương, một hành giả (yogī), một người tu tập (yogāvacara) không được để sự bất lạc khởi lên trong nơi độc cư.

Idaṃ, mahārāja, sakkassa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the third quality of Sakka to be adopted.

Tâu Đại vương, đây là yếu tố thứ ba của Sakka cần phải lấy.

Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena subhūtinā –

This, great king, was also spoken by the Elder Subhūti:

Tâu Đại vương, điều này cũng đã được Tôn giả Subhūti nói:

2176

‘‘‘Sāsane te mahāvīra, yato pabbajito ahaṃ;

“‘Great hero, since I went forth in your Dispensation,

‘‘‘Thưa bậc Đại hùng, từ khi con xuất gia trong giáo pháp của Ngài;

2177

Nābhijānāmi uppannaṃ, mānasaṃ kāmasaṃhita’’’nti.

I do not know of a mind arisen, associated with sensual desires.’”

Con không biết có tâm nào khởi lên liên quan đến dục lạc’."

2178

Sakkaṅgapañho navamo.

The ninth question on the qualities of Sakka is concluded.

Vấn đề về các yếu tố của Sakka, thứ chín, chấm dứt.

2179

10. Cakkavattiṅgapañho

10. The Question on the Qualities of a Cakkavatti

10. Vấn đề về các yếu tố của Chuyển Luân Vương

2180

10. ‘‘Bhante nāgasena, ‘cakkavattissa cattāri aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni cattāri aṅgāni gahetabbānī’’ti?

“Venerable Nāgasena, when you say, ‘Four qualities of a Cakkavatti are to be adopted,’ what are those four qualities to be adopted?”

10. ‘‘Thưa Tôn giả Nāgasena, ngài nói rằng 'phải lấy bốn yếu tố của Chuyển Luân Vương', vậy bốn yếu tố đó là gì?"

‘‘Yathā, mahārāja, cakkavattī catūhi saṅgahavatthūhi janaṃ saṅgaṇhāti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena catassannaṃ parisānaṃ mānasaṃ saṅgahetabbaṃ anuggahetabbaṃ sampahaṃsetabbaṃ.

“Just as, great king, a Cakkavatti binds people with the four bases of beneficence, even so, great king, a yogī, a meditator, should bind, support, and gladden the minds of the four assemblies.

"Tâu Đại vương, như Chuyển Luân Vương tập hợp dân chúng bằng bốn pháp nhiếp sự (saṅgahavatthu); cũng vậy, tâu Đại vương, một hành giả (yogī), một người tu tập (yogāvacara) phải tập hợp, nâng đỡ và làm cho tâm của bốn chúng (parisā) hoan hỷ.

Idaṃ, mahārāja, cakkavattissa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the first quality of a Cakkavatti to be adopted.

Tâu Đại vương, đây là yếu tố đầu tiên của Chuyển Luân Vương cần phải lấy."

2181

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, cakkavattissa vijite corā na uṭṭhahanti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena kāmarāgabyāpādavihiṃsāvitakkā na uppādetabbā.

“Furthermore, great king, thieves do not arise in the dominion of a Cakkavatti. Even so, great king, a yogī, a meditator, should not generate thoughts of sensual desire, ill-will, or harm.

"Lại nữa, tâu Đại vương, trong vương quốc của Chuyển Luân Vương, bọn trộm cướp không nổi dậy; cũng vậy, tâu Đại vương, một hành giả (yogī), một người tu tập (yogāvacara) không được để các tà tư duy về dục ái (kāmarāga), sân hận (byāpāda) và hại người (vihiṃsā) khởi lên.

Idaṃ, mahārāja, cakkavattissa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the second quality of a Cakkavatti to be adopted.

Tâu Đại vương, đây là yếu tố thứ hai của Chuyển Luân Vương cần phải lấy.

Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena –

This, great king, was also spoken by the Exalted One, the God of gods:

Tâu Đại vương, điều này cũng đã được Đức Thế Tôn, bậc Thiên nhân sư nói:

2182

‘‘‘Vitakkūpasame ca yo rato, asubhaṃ bhāvayate^* sadā sato;

“‘He who delights in the calming of thoughts, ever mindful, constantly contemplates the foul;

‘‘‘Ai hoan hỷ trong sự an tịnh các tà tư duy, luôn tỉnh giác quán tưởng sự bất tịnh;

2183

Esa kho byantikāhiti, esa checchati mārabandhana’nti.

He indeed will bring to an end, he will cut the bonds of Māra.’”

Người ấy chắc chắn sẽ chấm dứt, người ấy sẽ cắt đứt sự trói buộc của Māra’."

2184

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, cakkavattī divase divase samuddapariyantaṃ mahāpathaviṃ anuyāyati kalyāṇapāpakāni vicinamāno, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena kāyakammaṃ vacīkammaṃ manokammaṃ divase divase paccavekkhitabbaṃ ‘kiṃ nu kho me imehi tīhi ṭhānehi anupavajjassa divaso vītivattatī’ti.

“Furthermore, great king, a Cakkavatti travels throughout the great earth, bounded by the ocean, day by day, discerning good and bad. Even so, great king, a yogī, a meditator, should reflect day by day on his bodily action, verbal action, and mental action: ‘Has this day passed for me without fault in these three respects?’

"Lại nữa, tâu Đại vương, Chuyển Luân Vương ngày ngày tuần du khắp đại địa cho đến bờ biển, phân biệt điều thiện và điều ác; cũng vậy, tâu Đại vương, một hành giả (yogī), một người tu tập (yogāvacara) phải ngày ngày quán xét thân nghiệp, khẩu nghiệp, ý nghiệp của mình, 'liệu ngày của ta có trôi qua mà không bị khiển trách về ba phương diện này không?'

Idaṃ, mahārāja, cakkavattissa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the third quality of a Cakkavatti to be adopted.

Tâu Đại vương, đây là yếu tố thứ ba của Chuyển Luân Vương cần phải lấy.

Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena aṅguttaranikāyavare –

This, great king, was also spoken by the Exalted One, the God of gods, in the excellent Aṅguttara Nikāya:

Tâu Đại vương, điều này cũng đã được Đức Thế Tôn, bậc Thiên nhân sư, nói trong Tăng Chi Bộ Kinh tối thượng:

2185

‘Kathambhūtassa me rattindivā vītivattantīti^* pabbajitena abhiṇhaṃ paccavekkhitabba’nti.

‘How do my nights and days pass? A renunciant should constantly reflect thus.’”

‘Một người xuất gia phải thường xuyên quán xét: Ngày đêm của ta trôi qua như thế nào?’."

2186

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, cakkavattissa abbhantarabāhirārakkhā susaṃvihitā hoti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena abbhantarānaṃ bāhirānaṃ kilesānaṃ ārakkhāya satidovāriko ṭhapetabbo.

“Furthermore, great king, the inner and outer protection of a Cakkavatti is well-arranged. Even so, great king, a yogī, a meditator, should establish mindfulness as a doorkeeper for the protection of inner and outer defilements.

"Lại nữa, tâu Đại vương, sự bảo vệ bên trong và bên ngoài của Chuyển Luân Vương được sắp xếp rất tốt; cũng vậy, tâu Đại vương, một hành giả (yogī), một người tu tập (yogāvacara) phải đặt người gác cổng là chánh niệm (satidovāriko) để bảo vệ các phiền não bên trong và bên ngoài.

Idaṃ, mahārāja, cakkavattissa catutthaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the fourth quality of a Cakkavatti to be adopted.

Tâu Đại vương, đây là yếu tố thứ tư của Chuyển Luân Vương cần phải lấy.

Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena –

This, great king, was also spoken by the Exalted One, the God of gods:

Tâu Đại vương, điều này cũng đã được Đức Thế Tôn, bậc Thiên nhân sư nói:

2187

‘Satidovāriko, bhikkhave, ariyasāvako akusalaṃ pajahati kusalaṃ bhāveti, sāvajjaṃ pajahati, anavajjaṃ bhāveti, suddhamattānaṃ pariharatī’’’ti.

‘Bhikkhus, an Ariyan disciple, having mindfulness as a doorkeeper, abandons unwholesome states, develops wholesome states, abandons blameworthy states, develops blameless states, and maintains himself in purity.’”

‘Này các Tỳ-kheo, vị Thánh đệ tử có chánh niệm làm người gác cổng, từ bỏ điều bất thiện, tu tập điều thiện; từ bỏ điều có lỗi, tu tập điều không lỗi; giữ gìn tự thân trong sạch’."

2188

Cakkavattiṅgapañho dasamo.

The tenth question on the qualities of a Cakkavatti is concluded.

Vấn đề về các yếu tố của Chuyển Luân Vương, thứ mười, chấm dứt.

2189

Pathavīvaggo tatiyo.

The Third Chapter on Earth.

Phẩm Đất, thứ ba, chấm dứt.

2190

Tassuddānaṃ –

Its summary:

Tóm tắt của phẩm đó –

2191

Pathavī āpo ca tejo ca, vāyo ca pabbatena ca;

Earth, water, and fire, and wind, and with the mountain;

Đất, Nước, Lửa, Gió, và Núi;

2192

Ākāso candasūriyo ca, sakko ca cakkavattināti.

Space, the moon and sun, Sakka, and the universal monarch.

Không gian, Mặt trăng, Mặt trời, Sakka và Chuyển Luân Vương.

2193

4. Upacikāvaggo

4. The Chapter on the Termite

4. Phẩm Mối

2194

1. Upacikaṅgapañho

1. The Question on the Characteristic of the Termite

1. Vấn đề về yếu tố của Mối

2195

1. ‘‘Bhante nāgasena, ‘upacikāya ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’nti yaṃ vadesi, katamaṃ taṃ ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’’nti?

1. ‘‘Venerable Nāgasena, regarding what you said, ‘one characteristic should be taken from the termite,’ which one characteristic should be taken?’’

1. ‘‘Thưa Tôn giả Nāgasena, ngài nói rằng 'phải lấy một yếu tố của mối', vậy yếu tố đó là gì?"

‘‘Yathā, mahārāja, upacikā upari chadanaṃ katvā attānaṃ pidahitvā gocarāya carati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena sīlasaṃvarachadanaṃ katvā mānasaṃ pidahitvā piṇḍāya caritabbaṃ, sīlasaṃvarachadanena kho, mahārāja, yogī yogāvacaro sabbabhayasamatikkanto hoti.

‘‘Just as, great king, a termite, having made a covering above, conceals itself and goes about for food, even so, great king, a yogi, a meditator, having made the covering of moral restraint, should conceal their mind and go about for alms. Indeed, great king, a yogi, a meditator, by means of the covering of moral restraint, transcends all fears.

"Tâu Đại vương, như mối xây tổ che chắn bên trên, tự che mình rồi đi kiếm ăn; cũng vậy, tâu Đại vương, một hành giả (yogī), một người tu tập (yogāvacara) phải xây dựng sự che chắn của giới luật (sīlasaṃvara), che đậy tâm mình rồi đi khất thực. Tâu Đại vương, nhờ sự che chắn của giới luật, hành giả (yogī), người tu tập (yogāvacara) vượt qua mọi nỗi sợ hãi.

Idaṃ, mahārāja, upacikāya ekaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ, bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena upasenena vaṅgantaputtena –

This, great king, is the one characteristic to be taken from the termite. This too, great king, was spoken by the Elder Upasena, son of Vaṅganta—

Tâu Đại vương, đây là yếu tố duy nhất của mối cần phải lấy. Tâu Đại vương, điều này cũng đã được Tôn giả Upasena, con của Vaṅganta, nói:

2196

‘‘‘Sīlasaṃvarachadanaṃ, yogī katvāna mānasaṃ;

‘‘‘The yogi, having made the covering of moral restraint for the mind,

‘‘‘Hành giả (yogī) đã làm cho tâm mình được che chắn bởi sự phòng hộ giới luật;

2197

Anupalitto lokena, bhayā ca parimuccatī’’’ti.

Unstained by the world, is freed from fear.’’’

Không bị thế gian làm ô nhiễm, và được giải thoát khỏi mọi nỗi sợ hãi’."

2198

Upacikaṅgapañho paṭhamo.

The first question on the characteristic of the termite is concluded.

Vấn đề về yếu tố của Mối, thứ nhất, chấm dứt.

2199

2. Biḷāraṅgapañho

2. The Question on the Characteristic of the Cat

2. Vấn đề về các yếu tố của Mèo

2200

2. ‘‘Bhante nāgasena, ‘biḷārassa dve aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni dve aṅgāni gahetabbānī’’ti?

2. ‘‘Venerable Nāgasena, regarding what you said, ‘two characteristics should be taken from the cat,’ which are those two characteristics to be taken?’’

2. ‘‘Thưa Tôn giả Nāgasena, ngài nói rằng 'phải lấy hai yếu tố của mèo', vậy hai yếu tố đó là gì?"

‘‘Yathā, mahārāja, biḷāro guhāgatopi susiragatopi hammiyantaragatopi undūraṃ yeva pariyesati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena gāmagatenāpi araññagatenāpi rukkhamūlagatenāpi suññāgāragatenāpi satataṃ samitaṃ appamattena kāyagatāsatibhojanaṃ yeva pariyesitabbaṃ.

"Just as, great king, a cat, whether it goes into a cave, into a hollow tree, or into the interior of a palace, seeks only mice, even so, great king, a yogi, a meditator, whether he goes to a village, to a forest, to the foot of a tree, or to an empty dwelling, should constantly, calmly, and diligently seek only the nutriment of mindfulness of the body (kāyagatāsati)."

"Tâu Đại vương, như mèo, dù vào hang, vào lỗ cây, hay vào giữa cung điện, nó chỉ tìm kiếm chuột; cũng vậy, tâu Đại vương, một hành giả (yogī), một người tu tập (yogāvacara), dù đi vào làng, vào rừng, dưới gốc cây, hay vào nơi độc cư, phải luôn luôn không phóng dật tìm kiếm thức ăn là niệm thân (kāyagatāsati).

Idaṃ, mahārāja, biḷārassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

"This, great king, is the first quality to be adopted from the cat."

Tâu Đại vương, đây là yếu tố đầu tiên của mèo cần phải lấy."

2201

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, biḷāro āsanne yeva gocaraṃ pariyesati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena imesu yeva pañcasu upādānakkhandhesu udayabbayānupassinā viharitabbaṃ ‘iti rūpaṃ iti rūpassa samudayo iti rūpassa atthaṅgamo, iti vedanā iti vedanāya samudayo iti vedanāya atthaṅgamo, iti saññā iti saññāya samudayo iti saññāya atthaṅgamo, iti saṅkhārā iti saṅkhārānaṃ samudayo iti saṅkhārānaṃ atthaṅgamo, iti viññāṇaṃ iti viññāṇassa samudayo iti viññāṇassa atthaṅgamo’ti.

"Furthermore, great king, a cat seeks its prey only nearby. Even so, great king, a yogi, a meditator, should dwell observing the rise and fall in these five clinging-aggregates (upādānakkhandha), thinking: 'Such is form, such is the origin of form, such is the passing away of form; such is feeling, such is the origin of feeling, such is the passing away of feeling; such is perception, such is the origin of perception, such is the passing away of perception; such are mental formations, such is the origin of mental formations, such is the passing away of mental formations; such is consciousness, such is the origin of consciousness, such is the passing away of consciousness.'"

"Lại nữa, tâu Đại vương, mèo chỉ tìm kiếm thức ăn ở gần; cũng vậy, tâu Đại vương, một hành giả (yogī), một người tu tập (yogāvacara) phải an trú quán chiếu sự sinh diệt ngay trong năm uẩn chấp thủ này: 'Đây là sắc, đây là sự tập khởi của sắc, đây là sự diệt tận của sắc; đây là thọ, đây là sự tập khởi của thọ, đây là sự diệt tận của thọ; đây là tưởng, đây là sự tập khởi của tưởng, đây là sự diệt tận của tưởng; đây là hành, đây là sự tập khởi của hành, đây là sự diệt tận của hành; đây là thức, đây là sự tập khởi của thức, đây là sự diệt tận của thức'.

Idaṃ, mahārāja, biḷārassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

"This, great king, is the second quality to be adopted from the cat."

Tâu Đại vương, đây là yếu tố thứ hai của mèo cần phải lấy.

Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena –

"This too, great king, was spoken by the Exalted One, the God of gods:

Tâu Đại vương, điều này cũng đã được Đức Thế Tôn, bậc Thiên nhân sư nói:

2202

‘‘‘Na ito dūre bhavitabbaṃ, bhavaggaṃ kiṃ karissati;

"'One should not be far from this; what will the highest existence (bhavagga) do?

‘‘‘Không nên ở xa đây, cõi hữu (bhavagga) sẽ làm gì được;

2203

Paccuppannamhi vohāre, sake kāyamhi vindathā’’’ti.

In the present phenomenon, find it within your own body.'"

Hãy tìm thấy ngay trong thân mình, trong hiện tại này’."

2204

Biḷāraṅgapañho dutiyo.

The Second Question on the Qualities of the Cat.

Vấn đề về các yếu tố của Mèo, thứ hai, chấm dứt.

2205

3. Undūraṅgapañho

3. The Question on the Qualities of the Mouse

3. Vấn đề về yếu tố của Chuột

2206

3. ‘‘Bhante nāgasena, ‘undūrassa^* ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’nti yaṃ vadesi, katamaṃ taṃ ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’’nti?

"Venerable Nāgasena, when you say 'one quality should be adopted from the mouse,' what is that one quality to be adopted?"

3. ‘‘Thưa Tôn giả Nāgasena, ngài nói rằng 'phải lấy một yếu tố của chuột', vậy yếu tố đó là gì?"

‘‘Yathā, mahārāja, undūro itocito ca vicaranto āhārūpāsīsako yeva carati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena itocito ca vicarantena yoniso manasikārūpāsīsakeneva bhavitabbaṃ.

"Just as, great king, a mouse wandering here and there moves about only seeking food, even so, great king, a yogi, a meditator, wandering here and there, should be only seeking proper attention (yoniso manasikāra)."

“Thưa Đại vương, ví như một con chuột đi đây đi đó, chỉ tìm kiếm thức ăn mà thôi. Cũng vậy, thưa Đại vương, một hành giả (yogin), một người tu tập (yogāvacara) khi đi đây đi đó, chỉ nên tìm kiếm sự tác ý đúng đắn (yoniso manasikāra).

Idaṃ, mahārāja, undūrassa ekaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

"This, great king, is the one quality to be adopted from the mouse."

Thưa Đại vương, đây là một đặc tính cần học hỏi từ chuột.

Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena upasenena vaṅgantaputtena –

"This too, great king, was spoken by the Elder Upasena, son of Vaṅganta:

Thưa Đại vương, Tôn giả Upasena, con của Vanganta, cũng đã nói điều này:

2207

‘‘‘Dhammāsīsaṃ^* karitvāna, viharanto vipassako;

"'Having made Dhamma his aspiration, dwelling as an insight meditator,

“Lấy Chánh pháp làm nơi nương tựa, vị hành giả sống với tuệ quán;

2208

Anolīno viharati, upasanto sadā sato’’’ti.

He dwells unattached, calm, always mindful.'"

Không chán nản, vị ấy sống an tịnh, luôn luôn tỉnh giác.”

2209

Undūraṅgapañho tatiyo.

The Third Question on the Qualities of the Mouse.

Vấn đề về đặc tính của chuột, thứ ba.

2210

4. Vicchikaṅgapañho

4. The Question on the Qualities of the Scorpion

4. Vấn đề về đặc tính của bọ cạp

2211

4. ‘‘Bhante nāgasena, ‘vicchikassa ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’nti yaṃ vadesi, katamaṃ taṃ ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’’nti?

"Venerable Nāgasena, when you say 'one quality should be adopted from the scorpion,' what is that one quality to be adopted?"

“Bạch Tôn giả Nāgasena, ngài nói ‘cần học hỏi một đặc tính từ bọ cạp’, đặc tính ấy là gì?”

‘‘Yathā, mahārāja, vicchiko naṅgulāvudho naṅgulaṃ ussāpetvā carati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena ñāṇāvudhena bhavitabbaṃ, ñāṇaṃ ussāpetvā viharitabbaṃ.

"Just as, great king, a scorpion, whose weapon is its tail, moves about with its tail raised, even so, great king, a yogi, a meditator, should have knowledge as his weapon, and should dwell with knowledge raised."

“Thưa Đại vương, ví như bọ cạp dùng đuôi làm vũ khí, giương đuôi lên mà đi. Cũng vậy, thưa Đại vương, một hành giả (yogin), một người tu tập (yogāvacara) nên có trí tuệ làm vũ khí, nên sống với trí tuệ được giương cao.

Idaṃ, mahārāja, vicchikassa ekaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

"This, great king, is the one quality to be adopted from the scorpion."

Thưa Đại vương, đây là một đặc tính cần học hỏi từ bọ cạp.

Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena upasenena vaṅgantaputtena –

"This too, great king, was spoken by the Elder Upasena, son of Vaṅganta:

Thưa Đại vương, Tôn giả Upasena, con của Vanganta, cũng đã nói điều này:

2212

‘‘‘Ñāṇakhaggaṃ gahetvāna, viharanto vipassako;

"'Having taken the sword of knowledge, dwelling as an insight meditator,

“Cầm thanh gươm trí tuệ, vị hành giả sống với tuệ quán;

2213

Parimuccati sabbabhayā, duppasaho ca so bhave’’’ti.

He is released from all fear, and becomes unconquerable.'"

Giải thoát khỏi mọi sợ hãi, vị ấy trở nên khó bị đánh bại.”

2214

Vicchikaṅgapañho catuttho.

The Fourth Question on the Qualities of the Scorpion.

Vấn đề về đặc tính của bọ cạp, thứ tư.

2215

5. Nakulaṅgapañho

5. The Question on the Qualities of the Mongoose

5. Vấn đề về đặc tính của cầy mangut

2216

5. ‘‘Bhante nāgasena, ‘nakulassa ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’nti yaṃ vadesi, katamaṃ taṃ ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’’nti?

"Venerable Nāgasena, when you say 'one quality should be adopted from the mongoose,' what is that one quality to be adopted?"

“Bạch Tôn giả Nāgasena, ngài nói ‘cần học hỏi một đặc tính từ cầy mangut’, đặc tính ấy là gì?”

‘‘Yathā, mahārāja, nakulo uragamupagacchanto bhesajjena kāyaṃ paribhāvetvā uragamupagacchati gahetuṃ, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena kodhāghātabahulaṃ kalahaviggahavivādavirodhābhibhūtaṃ lokamupagacchantena mettābhesajjena mānasaṃ anulimpitabbaṃ.

"Just as, great king, a mongoose, when approaching a snake, anoints its body with medicine before approaching the snake to seize it, even so, great king, a yogi, a meditator, when approaching a world abundant in anger and hatred, overwhelmed by quarrels, disputes, arguments, and opposition, should anoint his mind with the medicine of loving-kindness (mettā)."

“Thưa Đại vương, ví như cầy mangut khi đến gần rắn, nó bôi thuốc khắp thân rồi mới đến gần để bắt rắn. Cũng vậy, thưa Đại vương, một hành giả (yogin), một người tu tập (yogāvacara) khi đến gần thế gian đầy sân hận, tranh cãi, xung đột, bất hòa và đối kháng, nên thoa tâm mình bằng thuốc từ bi (mettā).

Idaṃ, mahārāja, nakulassa ekaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

"This, great king, is the one quality to be adopted from the mongoose."

Thưa Đại vương, đây là một đặc tính cần học hỏi từ cầy mangut.

Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena sāriputtena dhammasenāpatinā –

"This too, great king, was spoken by the Elder Sāriputta, the General of the Dhamma:

Thưa Đại vương, Tôn giả Sāriputta, vị Đại tướng Pháp, cũng đã nói điều này:

2217

‘‘‘Tasmā sakaṃ paresampi, kātabbā mettabhāvanā;

"'Therefore, for oneself and for others,

“Vì vậy, nên tu tập lòng từ, cho mình và cho người;

2218

Mettacittena pharitabbaṃ, etaṃ buddhāna sāsana’’’nti.

The development of loving-kindness should be done; one should pervade with a mind of loving-kindness: this is the teaching of the Buddhas.'"

Nên lan tỏa tâm từ, đây là lời dạy của chư Phật.”

2219

Nakulaṅgapañho pañcamo.

The Fifth Question on the Qualities of the Mongoose.

Vấn đề về đặc tính của cầy mangut, thứ năm.

2220

6. Jarasiṅgālaṅgapañho

6. The Question on the Qualities of the Old Jackal

6. Vấn đề về đặc tính của cáo già

2221

6. ‘‘Bhante nāgasena, ‘jarasiṅgālassa dve aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni dve aṅgāni gahetabbānī’’ti?

"Venerable Nāgasena, when you say 'two qualities should be adopted from the old jackal,' what are those two qualities to be adopted?"

“Bạch Tôn giả Nāgasena, ngài nói ‘cần học hỏi hai đặc tính từ cáo già’, hai đặc tính ấy là gì?”

‘‘Yathā, mahārāja, jarasiṅgālo bhojanaṃ paṭilabhitvā ajigucchamāno yāvadatthaṃ āharayati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena bhojanaṃ paṭilabhitvā ajigucchamānena sarīrayāpanamattameva paribhuñjitabbaṃ.

‘‘Just as, great king, an old jackal, having obtained food, consumes it to its fill without disgust, even so, great king, a yogi, a meditator, having obtained food, should consume it only to sustain the body, without disgust.

“Thưa Đại vương, ví như cáo già khi kiếm được thức ăn, nó không ghê tởm mà ăn no đủ. Cũng vậy, thưa Đại vương, một hành giả (yogin), một người tu tập (yogāvacara) khi kiếm được thức ăn, không nên ghê tởm mà chỉ nên thọ dụng vừa đủ để duy trì thân mạng.

Idaṃ, mahārāja, jarasiṅgālassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the first quality to be adopted from the old jackal.

Thưa Đại vương, đây là đặc tính thứ nhất cần học hỏi từ cáo già.

Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena mahākassapena –

This, great king, was also spoken by the Elder Mahākassapa –

Thưa Đại vương, Tôn giả Mahākassapa cũng đã nói điều này:

2222

‘‘‘Senāsanamhā oruyha, gāmaṃ piṇḍāya pāvisiṃ;

‘‘‘Having descended from my dwelling, I entered the village for alms.

“Từ chỗ ở của mình, tôi xuống làng khất thực;

2223

Bhuñjantaṃ purisaṃ kuṭṭhiṃ, sakkacca naṃ upaṭṭhahiṃ.

I attended respectfully upon a leper who was eating.

Tôi cung kính trợ giúp một người phong cùi đang ăn.

2224

‘‘‘So me pakkena hatthena, ālopaṃ upanāmayi;

‘‘‘He offered me a morsel with his festering hand;

Người ấy, với bàn tay lở loét, đưa cho tôi một nắm cơm;

2225

Ālopaṃ pakkhipantassa, aṅgulipettha chijjatha.

As he put the morsel in, his finger broke off there.

Khi người ấy bỏ nắm cơm vào, ngón tay của người ấy đứt lìa rơi vào đó.

2226

‘‘‘Kuṭṭamūlañca nissāya, ālopaṃ taṃ abhuñjisaṃ;

‘‘‘Leaning against a wall, I ate that morsel;

Nương tựa vào gốc tường, tôi đã ăn nắm cơm ấy;

2227

Bhuñjamāne vā bhutte vā, jegucchaṃ me na vijjatī’ti.

Whether eating or having eaten, I had no disgust.’’

Khi đang ăn hay đã ăn xong, tôi không hề có chút ghê tởm nào.”

2228

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, jarasiṅgālo bhojanaṃ paṭilabhitvā na vicināti lūkhaṃ vā paṇītaṃ vāti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena bhojanaṃ paṭilabhitvā na vicinitabbaṃ ‘lūkhaṃ vā paṇītaṃ vā sampannaṃ vā asampannaṃ vā’ti, yathāladdhena santussitabbaṃ.

‘‘Furthermore, great king, an old jackal, having obtained food, does not discriminate whether it is coarse or fine; even so, great king, a yogi, a meditator, having obtained food, should not discriminate ‘whether it is coarse or fine, perfect or imperfect,’ but should be content with whatever is obtained.

“Hơn nữa, thưa Đại vương, cáo già khi kiếm được thức ăn, nó không phân biệt thô hay ngon. Cũng vậy, thưa Đại vương, một hành giả (yogin), một người tu tập (yogāvacara) khi kiếm được thức ăn, không nên phân biệt ‘thô hay ngon, đầy đủ hay không đầy đủ’, mà nên bằng lòng với những gì đã nhận được.

Idaṃ, mahārāja, jarasiṅgālassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the second quality to be adopted from the old jackal.

Thưa Đại vương, đây là đặc tính thứ hai cần học hỏi từ cáo già.

Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena upasenena vaṅgantaputtena –

This, great king, was also spoken by the Elder Upasena, son of Vaṅganta –

Thưa Đại vương, Tôn giả Upasena, con của Vanganta, cũng đã nói điều này:

2229

‘‘‘Lūkhenapi ca santusse, nāññaṃ patthe rasaṃ bahuṃ;

‘‘‘One should be content even with coarse food, and not long for many other tastes;

“Nên bằng lòng với thức ăn thô, đừng ham muốn nhiều món ngon khác;

2230

Rasesu anugiddhassa, jhāne na ramate^* mano;

For one who is greedy for tastes, the mind does not delight in jhāna;

Tâm của người tham đắm các món ngon, không an trú trong thiền định;

2231

Itarītarena santuṭṭho^* , sāmaññaṃ paripūratī’’’ti.

Content with whatever is obtained, one fulfills the ascetic life.’’

Người bằng lòng với bất cứ thứ gì, sẽ hoàn thành đời sống Sa-môn.”

2232

Jarasiṅgālaṅgapañho chaṭṭho.

The Sixth Question on the Qualities of the Old Jackal.

Vấn đề về đặc tính của cáo già, thứ sáu.

2233

7. Migaṅgapañho

7. The Question on the Qualities of the Deer

7. Vấn đề về đặc tính của nai

2234

7. ‘‘Bhante nāgasena, ‘migassa tīṇi aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni tīṇi aṅgāni gahetabbānī’’ti?

7. ‘‘Venerable Nāgasena, when you say, ‘Three qualities of a deer should be adopted,’ what are those three qualities to be adopted?’’

“Bạch Tôn giả Nāgasena, ngài nói ‘cần học hỏi ba đặc tính từ nai’, ba đặc tính ấy là gì?”

‘‘Yathā, mahārāja, migo divā araññe carati, rattiṃ abbhokāse, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena divā araññe viharitabbaṃ, rattiṃ abbhokāse.

‘‘Just as, great king, a deer roams in the forest by day and in the open by night, even so, great king, a yogi, a meditator, should dwell in the forest by day and in the open by night.

“Thưa Đại vương, ví như nai ban ngày đi trong rừng, ban đêm ở ngoài trời. Cũng vậy, thưa Đại vương, một hành giả (yogin), một người tu tập (yogāvacara) nên sống trong rừng vào ban ngày và ở ngoài trời vào ban đêm.

Idaṃ, mahārāja, migassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the first quality to be adopted from the deer.

Thưa Đại vương, đây là đặc tính thứ nhất cần học hỏi từ nai.

2235

‘‘Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena lomahaṃsanapariyāye –

‘‘This, great king, was also spoken by the Blessed One, the God of gods, in the Lomahaṃsana Discourse –

“Thưa Đại vương, Thế Tôn, vị Thiên nhân của chư Thiên, cũng đã nói điều này trong Kinh Lông Dựng Tóc Gáy:

2236

‘So kho ahaṃ, sāriputta, yā tā rattiyo sītā hemantikā antaraṭṭhakā himapātasamayā^* , tathārūpāsu rattīsu rattiṃ abbhokāse viharāmi, divā vanasaṇḍe.

‘I, Sāriputta, during those cold, wintry nights, in the eight-day interlude of snowfall, would dwell in the open at night and in the forest grove by day.

‘Này Sāriputta, những đêm đông lạnh giá, giữa mùa đông có tuyết rơi, trong những đêm như vậy, ta sống ngoài trời vào ban đêm, và trong rừng vào ban ngày.

Gimhānaṃ pacchime māse divā abbhokāse viharāmi, rattiṃ vanasaṇḍe’ti.

In the last month of summer, I would dwell in the open by day and in the forest grove by night.’

Vào tháng cuối cùng của mùa hè, ta sống ngoài trời vào ban ngày, và trong rừng vào ban đêm.’

2237

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, migo sattimhi vā sare vā opatante vañceti^* palāyati, na kāyamupaneti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena kilesesu opatantesu vañcayitabbaṃ^* palāyitabbaṃ, na cittamupanetabbaṃ.

‘‘Furthermore, great king, when a spear or an arrow falls, a deer evades and flees, not exposing its body; even so, great king, when defilements fall, a yogi, a meditator, should evade and flee, not exposing the mind.

“Hơn nữa, thưa Đại vương, nai khi bị giáo hay tên bắn tới, nó tránh né và bỏ chạy, không để thân mình bị chạm tới. Cũng vậy, thưa Đại vương, một hành giả (yogin), một người tu tập (yogāvacara) khi phiền não ập đến, nên tránh né và bỏ chạy, không để tâm mình bị chạm tới.

Idaṃ, mahārāja, migassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the second quality to be adopted from the deer.

Thưa Đại vương, đây là đặc tính thứ hai cần học hỏi từ nai.

2238

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, migo manusse disvā yena vā tena vā palāyati ‘mā maṃ te addasaṃsū’ti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena bhaṇḍanakalahaviggahavivādasīle dussīle kusīte saṅgaṇikārāme disvā yena vā tena vā palāyitabbaṃ ‘mā maṃ te addasaṃsu, ahañca te mā addasa’nti.

‘‘Furthermore, great king, when a deer sees humans, it flees in any direction, thinking, ‘May they not see me’; even so, great king, a yogi, a meditator, upon seeing quarrelsome, contentious, disputatious, immoral, lazy, or gregarious individuals, should flee in any direction, thinking, ‘May they not see me, and may I not see them.’

“Hơn nữa, thưa Đại vương, nai khi thấy người, nó bỏ chạy theo bất cứ hướng nào ‘để họ không thấy ta’. Cũng vậy, thưa Đại vương, một hành giả (yogin), một người tu tập (yogāvacara) khi thấy những người hay tranh cãi, xung đột, bất hòa, vô giới hạnh, lười biếng, ưa thích tụ tập, nên bỏ chạy theo bất cứ hướng nào ‘để họ không thấy ta, và ta cũng không thấy họ’.

Idaṃ, mahārāja, migassa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the third quality to be adopted from the deer.

Thưa Đại vương, đây là đặc tính thứ ba cần học hỏi từ nai.

Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena sāriputtena dhammasenāpatinā –

This, great king, was also spoken by the Elder Sāriputta, the General of the Dhamma –

Thưa Đại vương, Tôn giả Sāriputta, vị Đại tướng Pháp, cũng đã nói điều này:

2239

‘‘‘Mā me kadāci pāpiccho, kusīto hīnavīriyo;

‘‘‘May no evil-wisher, lazy, weak in energy,

“Mong rằng ta không bao giờ gặp kẻ có ý xấu, lười biếng, yếu kém tinh tấn;

2240

Appassuto anācāro, sammato^* ahu katthacī’’’ti.

Of little learning, or ill-behaved, ever be associated with me anywhere.’’

Kẻ ít học, vô đạo đức, ở bất cứ nơi đâu.”

2241

Migaṅgapañho sattamo.

The Seventh Question on the Qualities of the Deer.

Vấn đề về đặc tính của nai, thứ bảy.

2242

8. Gorūpaṅgapañho

8. The Question on the Qualities of the Ox

8. Vấn đề về đặc tính của bò

2243

8. ‘‘Bhante nāgasena, ‘gorūpassa cattāri aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni cattāri aṅgāni gahetabbānī’’ti?

8. ‘‘Venerable Nāgasena, when you say, ‘Four qualities of an ox should be adopted,’ what are those four qualities to be adopted?’’

“Bạch Tôn giả Nāgasena, ngài nói ‘cần học hỏi bốn đặc tính từ bò’, bốn đặc tính ấy là gì?”

‘‘Yathā, mahārāja, gorūpo sakaṃ gehaṃ na vijahati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena sako kāyo na vijahitabbo ‘aniccucchādanaparimaddanabhedanavikiraṇaviddhaṃsanadhammo ayaṃ kāyo’ti.

‘‘Just as, great king, a bull does not abandon its own home, even so, great king, a yogi, a meditator, should not abandon their own body, reflecting: ‘This body is subject to impermanence, to being covered, massaged, broken, scattered, and destroyed.’

“Thưa Đại vương, ví như bò không rời bỏ nhà của mình. Cũng vậy, thưa Đại vương, một hành giả (yogin), một người tu tập (yogāvacara) không nên rời bỏ thân mình (nghĩa là không nên quên quán chiếu thân), quán chiếu rằng ‘thân này có bản chất là vô thường, là bị che đậy, bị nghiền nát, bị tan rã, bị phân tán, bị hủy hoại’.

Idaṃ, mahārāja, gorūpassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the first characteristic to be taken from the bull.

Thưa Đại vương, đây là đặc tính thứ nhất cần học hỏi từ bò.

2244

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, gorūpo ādinnadhuro sukhadukkhena dhuraṃ vahati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena ādinnabrahmacariyena sukhadukkhena yāva jīvitapariyādānā āpāṇakoṭikaṃ brahmacariyaṃ caritabbaṃ.

‘‘Furthermore, great king, a bull, having taken up a burden, carries it with ease and difficulty. Even so, great king, a yogi, a meditator, having taken up the holy life, should practice the holy life with ease and difficulty until the end of life, until the last breath.

“Lại nữa, Đại vương, một con bò đã nhận gánh nặng thì phải mang gánh nặng ấy với cả khổ lẫn vui. Cũng vậy, Đại vương, một hành giả đã thọ trì phạm hạnh thì phải thực hành phạm hạnh ấy với cả khổ lẫn vui, cho đến khi mạng sống chấm dứt, cho đến hơi thở cuối cùng.

Idaṃ, mahārāja, gorūpassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the second characteristic to be taken from the bull.

Đại vương, đây là chi phần thứ hai của con bò cần phải thọ trì.

2245

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, gorūpo chandena ghāyamāno pānīyaṃ pivati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena ācariyupajjhāyānaṃ anusiṭṭhi chandena pemena pasādena ghāyamānena paṭiggahetabbā.

‘‘Furthermore, great king, a bull drinks water with desire, sensing it. Even so, great king, a yogi, a meditator, should accept the instructions of their teachers and preceptors with desire, affection, and faith, sensing them.

“Lại nữa, Đại vương, một con bò uống nước với sự ham muốn (chandena ghāyamāno). Cũng vậy, Đại vương, một hành giả phải thọ nhận lời giáo huấn của các vị thầy và vị Upajjhāya với sự ham muốn, lòng yêu mến và sự thanh tịnh (ghāyamānena paṭiggahetabbā).

Idaṃ, mahārāja, gorūpassa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the third characteristic to be taken from the bull.

Đại vương, đây là chi phần thứ ba của con bò cần phải thọ trì.

2246

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, gorūpo yena kenaci vāhiyamāno vahati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena theranavamajjhimabhikkhūnampi gihiupāsakassāpi ovādānusāsanī sirasā sampaṭicchitabbā.

‘‘Furthermore, great king, a bull carries whatever it is made to carry. Even so, great king, a yogi, a meditator, should accept with their head the advice and instruction of elder, newly ordained, and middle monks, and also of lay devotees.

“Lại nữa, Đại vương, một con bò mang vác bất cứ thứ gì mà người ta chất lên. Cũng vậy, Đại vương, một hành giả phải cung kính tiếp nhận lời khuyên dạy và giáo huấn của các Tỳ-khưu trưởng lão, trung niên, tân học, cũng như của các gia chủ và cận sự nam.

Idaṃ, mahārāja, gorūpassa catutthaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the fourth characteristic to be taken from the bull.

Đại vương, đây là chi phần thứ tư của con bò cần phải thọ trì.

Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena sāriputtena dhammasenāpatinā –

This too, great king, was spoken by the Elder Sāriputta, the General of the Dhamma—

Đại vương, điều này cũng đã được Tôn giả Sāriputta, vị Pháp tướng quân, nói rằng –

2247

‘‘‘Tadahu pabbajito santo, jātiyā sattavassiko;

‘‘‘Even if one who was ordained that very day,

“Dù chỉ mới xuất gia hôm ấy, mới bảy tuổi tính theo năm sinh;

2248

Sopi maṃ anusāseyya, sampaṭicchāmi matthake^* .

Seven years old by birth,

Vị ấy cũng có thể khuyên dạy ta, ta sẽ tiếp nhận trên đỉnh đầu.

2249

‘‘‘Tibbaṃ chandañca pemañca, tasmiṃ disvā upaṭṭhape;

Should instruct me, I would accept it on my head.

Khi thấy nơi vị ấy có ý muốn và lòng yêu mến mãnh liệt, ta sẽ thiết lập;

2250

Ṭhapeyyācariyaṭṭhāne, sakkacca naṃ punappuna’’’nti.

Having seen intense desire and affection in him, I would establish it;

Ta sẽ thiết lập vị ấy ở vị trí của một vị thầy, và cung kính nhiều lần.”

2251

Gorūpaṅgapañho aṭṭhamo.

I would place him in the position of a teacher, respectfully again and again.’’’

Câu hỏi về các chi phần của con bò là thứ tám.

2252

9. Varāhaṅgapañho

The eighth question on the characteristic of the bull is concluded.

9. Câu hỏi về các chi phần của con heo rừng

2253

9. ‘‘Bhante nāgasena, ‘varāhassa dve aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni dve aṅgāni gahetabbānī’’ti?

9. The Question on the Characteristic of the Boar

9. “Bạch Đại đức Nāgasena, ngài nói rằng ‘hai chi phần của con heo rừng cần phải thọ trì’, hai chi phần ấy là gì?”

‘‘Yathā, mahārāja, varāho santattakaṭhite^* gimhasamaye sampatte udakaṃ upagacchati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena dosena citte āluḷitakhalitavibbhantasantatte sītalāmatapaṇītamettābhāvanaṃ upagantabbaṃ.

9. ‘‘Venerable Nāgasena, regarding what you said, ‘two characteristics should be taken from the boar,’ which are those two characteristics to be taken?’’

“Thưa Đại vương, ví như con heo rừng khi mùa hè đến, đất đai khô cằn nóng bức, nó tìm đến nước. Cũng vậy, Đại vương, khi tâm của hành giả bị khuấy động, vướng mắc, hoang mang, nóng nảy vì sân hận, thì hành giả ấy phải tìm đến sự tu tập tâm từ bi mát mẻ, bất tử và thù thắng.

Idaṃ, mahārāja, varāhassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

‘‘Just as, great king, a boar, when the extremely hot summer season arrives, approaches water, even so, great king, a yogi, a meditator, when the mind is disturbed, stumbled, confused, and heated by anger, should approach the cool, ambrosial, excellent meditation of mettā.

Đại vương, đây là chi phần thứ nhất của con heo rừng cần phải thọ trì.

2254

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, varāho cikkhallamudakamupagantvā nāsikāya pathaviṃ khaṇitvā doṇiṃ katvā doṇikāya sayati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena mānase kāyaṃ nikkhipitvā ārammaṇantaragatena sayitabbaṃ.

This, great king, is the first characteristic to be taken from the boar.

“Lại nữa, Đại vương, con heo rừng tìm đến chỗ nước bùn, dùng mũi đào đất tạo thành một cái hố, rồi nằm trong cái hố đó. Cũng vậy, Đại vương, hành giả phải đặt thân vào tâm, và nằm xuống với tâm đã đạt đến đối tượng (thiền định).

Idaṃ, mahārāja, varāhassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

‘‘Furthermore, great king, a boar, having approached muddy water, digs the earth with its snout, makes a hollow, and lies down in the hollow. Even so, great king, a yogi, a meditator, having placed the body in the mind, should lie down with the mind fixed on the object of meditation.

Đại vương, đây là chi phần thứ hai của con heo rừng cần phải thọ trì.

Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena piṇḍolabhāradvājena –

This, great king, is the second characteristic to be taken from the boar. This too, great king, was spoken by the Elder Piṇḍolabhāradvāja—

Đại vương, điều này cũng đã được Tôn giả Piṇḍolabhāradvāja nói rằng –

2255

‘‘‘Kāye^* sabhāvaṃ disvāna, vicinitvā vipassako;

‘‘‘Having seen the true nature of the body, the vipassanā practitioner,

“Sau khi thấy bản chất trong thân, vị Vipassī quán sát;

2256

Ekākiyo adutiyo, seti ārammaṇantare’’’ti.

Having investigated, solitary and without a second, lies down within the object of meditation.’’’

Độc cư không bạn, nằm giữa các đối tượng (thiền định).”

2257

Varāhaṅgapañho navamo.

The Ninth Question on the Boar's Qualities.

Câu hỏi về các chi phần của con heo rừng là thứ chín.

2258

10. Hatthiṅgapañho

10. The Question on the Elephant's Qualities

10. Câu hỏi về các chi phần của con voi

2259

10. ‘‘Bhante nāgasena, ‘hatthissa pañca aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni pañca aṅgāni gahetabbānī’’ti?

10. “Venerable Nāgasena, you said that ‘five qualities of an elephant should be adopted.’ Which are these five qualities that should be adopted?”

10. “Bạch Đại đức Nāgasena, ngài nói rằng ‘năm chi phần của con voi cần phải thọ trì’, năm chi phần ấy là gì?”

‘‘Yathā, mahārāja, hatthī nāma caranto yeva pathaviṃ dāleti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena kāyaṃ sammasamāneneva sabbe kilesā dāletabbā.

“Just as, great king, an elephant, while walking, splits the earth, even so, great king, a yogi, a meditator, by contemplating the body, should split all defilements.

“Thưa Đại vương, ví như con voi khi đi, nó làm nứt đất. Cũng vậy, Đại vương, hành giả phải quán sát thân, và tất cả các phiền não phải được đoạn trừ.

Idaṃ, mahārāja, hatthissa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the first quality of an elephant that should be adopted.

Đại vương, đây là chi phần thứ nhất của con voi cần phải thọ trì.

2260

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, hatthī sabbakāyeneva apaloketi, ujukaṃ yeva pekkhati, na disāvidisā viloketi, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena sabbakāyena apalokinā bhavitabbaṃ, na disāvidisā viloketabbā, na uddhaṃ ulloketabbaṃ, na adho oloketabbaṃ, yugamattapekkhinā bhavitabbaṃ.

“Furthermore, great king, an elephant looks back with its entire body, it looks straight ahead, it does not look in all directions and intermediate directions. Even so, great king, a yogi, a meditator, should look back with their entire body, should not look in all directions and intermediate directions, should not look up, should not look down, but should look only a yoke's length ahead.

“Lại nữa, Đại vương, con voi nhìn bao quát bằng toàn thân, chỉ nhìn thẳng, không nhìn các hướng hay các góc, cũng vậy, Đại vương, hành giả phải nhìn bao quát bằng toàn thân, không nhìn các hướng hay các góc, không nhìn lên trên, không nhìn xuống dưới, phải nhìn xa khoảng một ách xe.

Idaṃ, mahārāja, hatthissa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the second quality of an elephant that should be adopted.

Đại vương, đây là chi phần thứ hai của con voi cần phải thọ trì.

2261

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, hatthī anibaddhasayano gocarāyamanugantvā na tameva desaṃ vāsatthamupagacchati, na dhuvappatiṭṭhālayo, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena anibaddhasayanena bhavitabbaṃ, nirālayena piṇḍāya gantabbaṃ, yadi passati vipassako manuññaṃ patirūpaṃ ruciradese bhavaṃ maṇḍapaṃ vā rukkhamūlaṃ vā guhaṃ vā pabbhāraṃ vā, tattheva vāsamupagantabbaṃ, dhuvappatiṭṭhālayo na kātabbo.

“Furthermore, great king, an elephant does not have a fixed resting place; after going to its feeding ground, it does not return to that same spot to dwell; it does not have a permanent, fixed abode. Even so, great king, a yogi, a meditator, should not have a fixed resting place, should go for alms without attachment. If a vipassaka sees a pleasant, suitable, charming place—a pavilion, or the root of a tree, or a cave, or a mountain overhang—they should dwell there, and not make a permanent, fixed abode.

“Lại nữa, Đại vương, con voi không có chỗ nằm cố định, sau khi đi tìm thức ăn, nó không trở lại cùng một nơi để ở, không có chỗ ở cố định. Cũng vậy, Đại vương, hành giả phải không có chỗ nằm cố định, phải đi khất thực không chấp trước, nếu vị Vipassī thấy một nơi chốn dễ chịu, thích hợp, đẹp đẽ như một ngôi nhà tạm, gốc cây, hang động, hay vách đá, thì nên đến đó ở, không nên tạo một chỗ ở cố định.

Idaṃ, mahārāja, hatthissa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the third quality of an elephant that should be adopted.

Đại vương, đây là chi phần thứ ba của con voi cần phải thọ trì.

2262

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, hatthī udakaṃ ogāhitvā sucivimalasītalasalilaparipuṇṇaṃ kumuduppalapadumapuṇḍarīkasañchannaṃ mahatimahantaṃ padumasaraṃ ogāhitvā kīḷati gajavarakīḷaṃ, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena sucivimalavippasannamanāviladhammavaravāripuṇṇaṃ vimuttikusumasañchannaṃ mahāsatipaṭṭhānapokkharaṇiṃ ogāhitvā ñāṇena saṅkhārā odhunitabbā vidhunitabbā, yogāvacarakīḷā kīḷitabbā.

“Furthermore, great king, an elephant, having entered the water, having entered a vast and immense lotus pond filled with pure, unblemished, cool water, covered with water lilies, blue lotuses, red lotuses, and white lotuses, plays the noble elephant's sport. Even so, great king, a yogi, a meditator, having entered the great Satipaṭṭhāna pond, which is filled with the pure, unblemished, clear, undefiled water of the excellent Dhamma, and covered with the flowers of liberation, should shake off and cast away formations with wisdom, and play the meditator's sport.

“Lại nữa, Đại vương, con voi xuống nước, xuống một hồ sen rộng lớn, đầy nước trong sạch, tinh khiết, mát lạnh, được bao phủ bởi hoa súng, hoa sen, hoa sen trắng, rồi vui đùa như một vị voi chúa. Cũng vậy, Đại vương, hành giả phải xuống hồ sen Đại Niệm xứ, đầy nước Pháp thù thắng trong sạch, tinh khiết, thanh tịnh, không vẩn đục, được bao phủ bởi hoa giải thoát, dùng trí tuệ để gột rửa, loại bỏ các hành, và vui đùa như một hành giả.

Idaṃ, mahārāja, hatthissa catutthaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the fourth quality of an elephant that should be adopted.

Đại vương, đây là chi phần thứ tư của con voi cần phải thọ trì.

2263

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, hatthī sato pādaṃ uddharati, sato pādaṃ nikkhipati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena satena sampajānena pādaṃ uddharitabbaṃ, satena sampajānena pādaṃ nikkhipitabbaṃ, abhikkamapaṭikkame samiñjanapasāraṇe sabbattha satena sampajānena bhavitabbaṃ.

“Furthermore, great king, an elephant lifts its foot mindfully, and places its foot mindfully. Even so, great king, a yogi, a meditator, should lift their foot mindfully and with clear comprehension, and place their foot mindfully and with clear comprehension; in advancing and retreating, in bending and stretching, they should be mindful and clearly comprehending in all things.

“Lại nữa, Đại vương, con voi nhấc chân lên một cách tỉnh giác, đặt chân xuống một cách tỉnh giác. Cũng vậy, Đại vương, hành giả phải nhấc chân lên một cách tỉnh giác và có chánh niệm, đặt chân xuống một cách tỉnh giác và có chánh niệm, trong mọi hành vi tiến lên, lùi lại, co duỗi, đều phải tỉnh giác và có chánh niệm.

Idaṃ, mahārāja, hatthissa pañcamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the fifth quality of an elephant that should be adopted.

Đại vương, đây là chi phần thứ năm của con voi cần phải thọ trì.

Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena saṃyuttanikāyavare –

This, great king, was also spoken by the Blessed One, the God of gods, in the excellent Saṃyutta Nikāya:

Đại vương, điều này cũng đã được Đức Thế Tôn, bậc tối thượng trong các chư thiên, nói trong Tương Ưng Bộ Kinh rằng –

2264

‘‘‘Kāyena saṃvaro sādhu, sādhu vācāya saṃvaro;

“‘Good is restraint in body, good is restraint in speech;

“Thân chế ngự là tốt, lời nói chế ngự là tốt;

2265

Manasā saṃvaro sādhu, sādhu sabbattha saṃvaro;

Good is restraint in mind, good is restraint everywhere;

Tâm chế ngự là tốt, tất cả đều chế ngự là tốt;

2266

Sabbattha saṃvuto lajjī, rakkhitoti pavuccatī’’’ti.

One who is restrained everywhere, modest, is said to be protected.’”

Người biết hổ thẹn, chế ngự mọi nơi, được gọi là người được bảo vệ.”

2267

Hatthiṅgapañho dasamo.Upacikāvaggo catuttho.

The Tenth Question on the Elephant's Qualities. The Fourth Chapter, Upacikā Vagga, is concluded.

Câu hỏi về các chi phần của con voi là thứ mười. Phẩm Upacikā là thứ tư.

2268

Tassuddānaṃ –

Its summary:

Tóm tắt của phẩm ấy –

2269

Upacikā biḷāro ca, undūro vicchikena ca;

Ant, Cat, and Rat, with Scorpion;

Kiến, Mèo, Chuột, và Bò Cạp;

2270

Nakulo siṅgālo migo,

Mongoose, Jackal, Deer,

Chồn, Chó Rừng, Nai,

2271

Gorūpo varāho hatthinā dasāti.

Ox, Boar, with Elephant—these are ten.

Bò, Heo Rừng, cùng với Voi là mười.

2272

5. Sīhavaggo

5. Sīha Vagga

5. Phẩm Sư Tử

2273

1. Sīhaṅgapañho

1. The Question on the Lion's Qualities

1. Câu hỏi về các chi phần của Sư Tử

2274

1. ‘‘Bhante nāgasena, ‘sīhassa satta aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni satta aṅgāni gahetabbānī’’ti?

1. “Venerable Nāgasena, you said that ‘seven qualities of a lion should be adopted.’ Which are these seven qualities that should be adopted?”

1. “Bạch Đại đức Nāgasena, ngài nói rằng ‘bảy chi phần của con sư tử cần phải thọ trì’, bảy chi phần ấy là gì?”

‘‘Yathā, mahārāja, sīho nāma setavimalaparisuddhapaṇḍaro, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena setavimalaparisuddhapaṇḍaracittena byapagatakukkuccena bhavitabbaṃ.

“Just as, great king, a lion is purely white, unblemished, perfectly clean, and bright. Even so, great king, a yogi, a meditator, should have a purely white, unblemished, perfectly clean, and bright mind, free from remorse.

“Thưa Đại vương, ví như con sư tử thì trắng tinh, trong sạch và thuần khiết. Cũng vậy, Đại vương, hành giả phải có tâm trắng tinh, trong sạch, thuần khiết, và không có sự hối tiếc (kukkucca).

Idaṃ, mahārāja, sīhassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the first quality of a lion that should be adopted.

Đại vương, đây là chi phần thứ nhất của con sư tử cần phải thọ trì.

2275

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, sīho catucaraṇo vikkantacārī, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena caturiddhipādacaraṇena bhavitabbaṃ.

“Furthermore, great king, a lion walks with powerful strides on four feet. Even so, great king, a yogi, a meditator, should walk with the four iddhipādas.

“Lại nữa, Đại vương, con sư tử đi lại oai vệ bằng bốn chân. Cũng vậy, Đại vương, hành giả phải đi lại bằng bốn thần túc (iddhipāda).

Idaṃ, mahārāja, sīhassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the second quality of a lion that should be adopted.

Đại vương, đây là chi phần thứ hai của con sư tử cần phải thọ trì.

2276

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, sīho abhirūparucirakesarī, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena abhirūparucirasīlakesarinā bhavitabbaṃ.

“Furthermore, great king, a lion has a beautiful and charming mane. Even so, great king, a yogi, a meditator, should have a beautiful and charming mane of sīla.

“Lại nữa, Đại vương, con sư tử có bờm đẹp đẽ và duyên dáng. Cũng vậy, Đại vương, hành giả phải có bờm giới hạnh đẹp đẽ và duyên dáng.

Idaṃ, mahārāja, sīhassa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

Great King, this is the third characteristic of a lion that should be adopted.

Đại vương, đây là chi phần thứ ba của con sư tử cần phải thọ trì.

2277

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, sīho jīvitapariyādānepi na kassaci onamati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārapariyādānepi na kassaci onamitabbaṃ.

‘‘Furthermore, Great King, just as a lion does not bow down to anyone even at the end of its life, so too, Great King, a diligent meditator should not bow down to anyone even if robes, almsfood, dwellings, requisites for the sick, medicine, and other requisites run out.

“Thưa Đại vương, lại nữa, sư tử dù đến cuối đời cũng không cúi đầu trước bất cứ ai. Cũng vậy, thưa Đại vương, hành giả yogāvacara không nên cúi đầu trước bất cứ ai, ngay cả khi y phục, thức ăn khất thực, chỗ ở, thuốc men và vật dụng cần thiết cho người bệnh cạn kiệt.

Idaṃ, mahārāja, sīhassa catutthaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

Great King, this is the fourth characteristic of a lion that should be adopted.

Thưa Đại vương, đây là chi phần thứ tư của sư tử cần phải noi theo.

2278

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, sīho sapadānabhakkho yasmiṃ okāse nipatati, tattheva yāvadatthaṃ bhakkhayati, na varamaṃsaṃ vicināti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena sapadānabhakkhena bhavitabbaṃ, na kulāni vicinitabbāni, na pubbagehaṃ hitvā kulāni upasaṅkamitabbāni, na bhojanaṃ vicinitabbaṃ, yasmiṃ okāse kabaḷaṃ ādīyati, tasmiṃ yeva okāse bhuñjitabbaṃ sarīrayāpanatthaṃ^* , na varabhojanaṃ vicinitabbaṃ.

‘‘Furthermore, Great King, just as a lion is a sequential feeder, and wherever it falls, it eats its fill there, and does not seek choice meat, so too, Great King, a diligent meditator should be a sequential feeder, should not seek out families, should not abandon a former dwelling to approach other families, should not seek out food; wherever a morsel is received, it should be eaten in that very place for the sustenance of the body, and choice food should not be sought.

“Thưa Đại vương, lại nữa, sư tử ăn theo thứ tự, ở chỗ nào nó đến thì nó ăn no đủ ở đó, không kén chọn thịt ngon. Cũng vậy, thưa Đại vương, hành giả yogāvacara phải ăn theo thứ tự, không nên kén chọn gia đình thí chủ, không nên bỏ nhà cũ mà đến các gia đình khác, không nên kén chọn thức ăn. Ở chỗ nào nhận được miếng ăn thì nên ăn ở đó chỉ để duy trì thân mạng, không nên kén chọn thức ăn ngon.

Idaṃ, mahārāja, sīhassa pañcamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

Great King, this is the fifth characteristic of a lion that should be adopted.

Thưa Đại vương, đây là chi phần thứ năm của sư tử cần phải noi theo.

2279

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, sīho asannidhibhakkho, sakiṃ gocaraṃ bhakkhayitvā na puna taṃ upagacchati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena asannidhikāraparibhoginā bhavitabbaṃ.

‘‘Furthermore, Great King, just as a lion is a non-storing feeder, having eaten once in its hunting ground, it does not return there again, so too, Great King, a diligent meditator should be one who consumes without storing.

“Thưa Đại vương, lại nữa, sư tử không tích trữ thức ăn, một khi đã ăn ở một chỗ chăn thả thì không quay lại chỗ đó nữa. Cũng vậy, thưa Đại vương, hành giả yogāvacara phải là người dùng các vật dụng mà không tích trữ.

Idaṃ, mahārāja, sīhassa chaṭṭhaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

Great King, this is the sixth characteristic of a lion that should be adopted.

Thưa Đại vương, đây là chi phần thứ sáu của sư tử cần phải noi theo.

2280

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, sīho bhojanaṃ aladdhā na paritassati, laddhāpi bhojanaṃ agadhito^* amucchito anajjhosanno paribhuñjati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena bhojanaṃ aladdhā na paritassitabbaṃ, laddhāpi bhojanaṃ agadhitena amucchitena anajjhosannena ādīnavadassāvinā nissaraṇapaññena paribhuñjitabbaṃ.

‘‘Furthermore, Great King, just as a lion does not fret if it does not get food, and even if it gets food, it eats without craving, without infatuation, without attachment, so too, Great King, a diligent meditator should not fret if food is not obtained, and even if food is obtained, it should be consumed without craving, without infatuation, without attachment, seeing the danger, with wisdom leading to liberation.

“Thưa Đại vương, lại nữa, sư tử không lo lắng khi không có thức ăn, và khi có thức ăn thì nó ăn mà không tham đắm, không mê muội, không chấp trước. Cũng vậy, thưa Đại vương, hành giả yogāvacara không nên lo lắng khi không có thức ăn, và khi có thức ăn thì nên thọ dụng mà không tham đắm, không mê muội, không chấp trước, thấy rõ sự nguy hiểm, với trí tuệ thoát ly.

Idaṃ, mahārāja, sīhassa sattamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

Great King, this is the seventh characteristic of a lion that should be adopted.

Thưa Đại vương, đây là chi phần thứ bảy của sư tử cần phải noi theo.

Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena saṃyuttanikāyavare theraṃ mahākassapaṃ parikittayamānena –

This was also spoken, Great King, by the Bhagavā, the God of gods, praising the Elder Mahākassapa in the excellent Saṃyutta Nikāya:

Thưa Đại vương, điều này cũng đã được Đức Thế Tôn, bậc Thiên Trung Thiên, tuyên thuyết trong Tương Ưng Bộ Kinh khi ca ngợi Trưởng lão Mahākassapa:

2281

‘Santuṭṭhoyaṃ, bhikkhave, kassapo itarītarena piṇḍapātena, itarītarapiṇḍapātasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī, na ca piṇḍapātahetu anesanaṃ appatirūpaṃ āpajjati, aladdhā ca piṇḍapātaṃ na paritassati, laddhā ca piṇḍapātaṃ agadhito amucchito anajjhosanno ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjatī’’’ti.

‘Monks, Kassapa is content with whatever almsfood he gets, and he praises contentment with whatever almsfood he gets. He does not resort to an improper search on account of almsfood. When he does not get almsfood, he does not fret. When he gets almsfood, he consumes it without craving, without infatuation, without attachment, seeing the danger, with wisdom leading to liberation.’’’

‘Này các Tỳ-kheo, Kassapa này bằng lòng với bất cứ thức ăn khất thực nào, và tán thán sự bằng lòng với bất cứ thức ăn khất thực nào. Vị ấy không vì thức ăn khất thực mà tìm cầu những điều không thích hợp. Khi không có thức ăn khất thực, vị ấy không lo lắng. Khi có thức ăn khất thực, vị ấy thọ dụng mà không tham đắm, không mê muội, không chấp trước, thấy rõ sự nguy hiểm, với trí tuệ thoát ly.’”

2282

Sīhaṅgapañho paṭhamo.

The First Question on the Lion's Characteristics.

Vấn đề về các chi phần của sư tử, thứ nhất.

2283

2. Cakkavākaṅgapañho

2. The Question on the Cakkavāka Bird's Characteristics

2. Vấn đề về các chi phần của chim Cakkavāka

2284

2. ‘‘Bhante nāgasena, ‘cakkavākassa tīṇi aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni tīṇi aṅgāni gahetabbānīti’’?

2. ‘‘Venerable Nāgasena, when you say, ‘Three characteristics of the cakkavāka bird should be adopted,’ what are those three characteristics that should be adopted?’’

“Bạch Đại đức Nāgasena, ngài nói rằng ‘ba chi phần của chim Cakkavāka cần phải noi theo’, vậy ba chi phần đó là gì?”

‘‘Yathā, mahārāja, cakkavāko yāva jīvitapariyādānā dutiyikaṃ na vijahati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena yāva jīvitapariyādānā yoniso manasikāro na vijahitabbo.

‘‘Just as, Great King, the cakkavāka bird does not abandon its mate until the end of its life, so too, Great King, a diligent meditator should not abandon proper attention (yoniso manasikāra) until the end of life.

“Thưa Đại vương, ví như chim Cakkavāka không rời bỏ bạn đời cho đến cuối đời. Cũng vậy, thưa Đại vương, hành giả yogāvacara không nên rời bỏ tác ý như lý (yoniso manasikāra) cho đến cuối đời.

Idaṃ, mahārāja, cakkavākassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

Great King, this is the first characteristic of the cakkavāka bird that should be adopted.

Thưa Đại vương, đây là chi phần thứ nhất của chim Cakkavāka cần phải noi theo.

2285

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, cakkavāko sevālapaṇakabhakkho, tena ca santuṭṭhiṃ āpajjati, tāya ca santuṭṭhiyā balena ca vaṇṇena ca na parihāyati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena yathālābhasantoso karaṇīyo, yathālābhasantuṭṭho kho, mahārāja, yogī yogāvacaro na parihāyati sīlena, na parihāyati samādhinā, na parihāyati paññāya, na parihāyati vimuttiyā, na parihāyati vimuttiñāṇadassanena, na parihāyati sabbehi kusalehi dhammehi.

‘‘Furthermore, Great King, just as the cakkavāka bird feeds on moss and algae, and is content with that, and does not decline in strength and beauty due to that contentment, so too, Great King, a diligent meditator should practice contentment with whatever is obtained. For, Great King, a diligent meditator who is content with whatever is obtained does not decline in sīla, does not decline in samādhi, does not decline in paññā, does not decline in vimutti, does not decline in vimuttiñāṇadassana, and does not decline in all wholesome qualities.

“Thưa Đại vương, lại nữa, chim Cakkavāka ăn rong rêu và cỏ dại, và bằng lòng với thức ăn đó, nhờ sự bằng lòng đó mà không suy giảm sức lực và vẻ đẹp. Cũng vậy, thưa Đại vương, hành giả yogāvacara phải thực hành sự bằng lòng với những gì đã có. Thưa Đại vương, hành giả yogāvacara bằng lòng với những gì đã có thì không suy giảm giới hạnh, không suy giảm định, không suy giảm tuệ, không suy giảm giải thoát, không suy giảm giải thoát tri kiến, không suy giảm tất cả các thiện pháp.

Idaṃ, mahārāja, cakkavākassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

Great King, this is the second characteristic of the cakkavāka bird that should be adopted.

Thưa Đại vương, đây là chi phần thứ hai của chim Cakkavāka cần phải noi theo.

2286

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, cakkavāko pāṇe na viheṭhayati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena nihitadaṇḍena nihitasatthena lajjinā dayāpannena sabbapāṇabhūtahitānukampinā bhavitabbaṃ.

‘‘Furthermore, Great King, just as the cakkavāka bird does not harm living beings, so too, Great King, a diligent meditator should be one who has laid down the rod, laid down the weapon, who is conscientious, compassionate, and kindly disposed towards all living beings and creatures.

“Thưa Đại vương, lại nữa, chim Cakkavāka không làm hại các loài hữu tình. Cũng vậy, thưa Đại vương, hành giả yogāvacara phải là người đã đặt gậy xuống, đã đặt vũ khí xuống, có lòng hổ thẹn, có lòng từ bi, thương xót và quan tâm đến lợi ích của tất cả chúng sinh.

Idaṃ, mahārāja, cakkavākassa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

Great King, this is the third characteristic of the cakkavāka bird that should be adopted.

Thưa Đại vương, đây là chi phần thứ ba của chim Cakkavāka cần phải noi theo.

Bhāsatampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena cakkavākajātake –

This, great king, was also spoken by the Exalted One, the God of gods, in the Cakkavāka Jātaka –

Thưa Đại vương, điều này cũng đã được Đức Thế Tôn, bậc Thiên Trung Thiên, tuyên thuyết trong kinh Cakkavāka Jātaka:

2287

‘‘‘Yo na hanti na ghāteti, na jināti na jāpaye;

‘‘‘One who neither kills nor causes to kill, neither conquers nor causes to conquer;

“‘Ai không giết, không sai khiến người giết, không thắng, không sai khiến người thắng;

2288

Mettaṃso^* sabbabhūtesu, veraṃ tassa na kenacī’’’ti.

Whose portion is loving-kindness towards all beings, has no enmity with anyone.’’’

Người ấy có tâm từ bi đối với tất cả chúng sinh, không có thù oán với bất cứ ai.’”

2289

Cakkavākaṅgapañho dutiyo.

The Second Question on the Qualities of the Cakkavāka is finished.

Vấn đề về các chi phần của chim Cakkavāka, thứ hai.

2290

3. Peṇāhikaṅgapañho

3. The Question on the Qualities of the Peṇāhikā Bird

3. Vấn đề về các chi phần của chim Peṇāhika

2291

3. ‘‘Bhante nāgasena, ‘peṇāhikāya dve aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni dve aṅgāni gahetabbānī’’ti?

3. ‘‘Venerable Nāgasena, when you say, ‘Two qualities of the peṇāhikā bird are to be adopted,’ what are those two qualities to be adopted?’’

“Bạch Đại đức Nāgasena, ngài nói rằng ‘hai chi phần của chim Peṇāhika cần phải noi theo’, vậy hai chi phần đó là gì?”

‘‘Yathā, mahārāja, peṇāhikā sakapatimhi usūyāya chāpake na posayati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena sakamane^* kilese uppanne usūyāyitabbaṃ, satipaṭṭhānena sammāsaṃvarasusire pakkhipitvā manodvāre kāyagatāsati bhāvetabbā.

‘‘Just as, great king, the peṇāhikā bird, out of jealousy towards her own mate, does not raise her young, even so, great king, a yogī, a yogāvacara, when defilements arise in his own mind, should be jealous of them, and having cast them into the aperture of right restraint through mindfulness, he should develop mindfulness of the body at the mind-door.

“Thưa Đại vương, ví như chim Peṇāhika không nuôi con vì ganh tị với chồng. Cũng vậy, thưa Đại vương, hành giả yogāvacara khi các phiền não sinh khởi trong tâm mình thì phải ganh tị với chúng, phải đặt chúng vào lỗ hổng của sự phòng hộ chân chính bằng niệm xứ, và phải tu tập niệm thân (kāyagatāsati) ở ý môn.

Idaṃ, mahārāja, peṇāhikāya paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the first quality of the peṇāhikā bird to be adopted.

Thưa Đại vương, đây là chi phần thứ nhất của chim Peṇāhika cần phải noi theo.

2292

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, peṇāhikā pavane divasaṃ gocaraṃ caritvā sāyaṃ pakkhigaṇaṃ upeti attano guttiyā, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena ekakena pavivekaṃ sevitabbaṃ saṃyojanaparimuttiyā, tatra ratiṃ alabhamānena upavādabhayaparirakkhaṇāya saṅghaṃ osaritvā saṅgharakkhitena vasitabbaṃ.

‘‘Furthermore, great king, the peṇāhikā bird, having wandered for food in the forest all day, approaches a flock of birds in the evening for her own protection; even so, great king, a yogī, a yogāvacara, should resort to solitude alone for the liberation from fetters; if he does not find delight there, he should approach the Saṅgha and dwell protected by the Saṅgha, for protection from the fear of blame.

“Thưa Đại vương, lại nữa, chim Peṇāhika đi kiếm ăn trong rừng cả ngày rồi chiều tối trở về với đàn chim để tự bảo vệ. Cũng vậy, thưa Đại vương, hành giả yogāvacara phải sống độc cư, thực hành viễn ly để giải thoát khỏi các kiết sử. Nếu không tìm thấy niềm vui ở đó, thì để tránh sự chỉ trích, nên trở về sống trong Tăng đoàn, được Tăng đoàn bảo vệ.

Idaṃ, mahārāja, peṇāhikāya dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the second quality of the peṇāhikā bird to be adopted.

Thưa Đại vương, đây là chi phần thứ hai của chim Peṇāhika cần phải noi theo.

Bhāsitampetaṃ, mahārāja, brahmunā sahampatinā bhagavato santike –

This, great king, was also spoken by Brahmā Sahampati in the presence of the Exalted One –

Thưa Đại vương, điều này cũng đã được Phạm thiên Sahampati tuyên thuyết trước Đức Thế Tôn:

2293

‘‘‘Sevetha pantāni senāsanāni, careyya saṃyojanavippamokkhā;

‘‘‘One should resort to secluded dwellings, one should practice for the liberation from fetters;

“‘Hãy nương tựa những trú xứ xa vắng, hãy sống để giải thoát khỏi các kiết sử;

2294

Sace ratiṃ nādhigaccheyya tattha, saṅghe vase rakkhitatto satīmā’’’ti.

If one finds no delight there, one should dwell in the Saṅgha, with a protected self and mindful.’’’

Nếu không tìm thấy niềm vui ở đó, thì hãy sống trong Tăng đoàn, tự giữ gìn và có niệm.’”

2295

Peṇāhikaṅgapañho tatiyo.

The Third Question on the Qualities of the Peṇāhikā Bird is finished.

Vấn đề về các chi phần của chim Peṇāhika, thứ ba.

2296

4. Gharakapotaṅgapañho

4. The Question on the Quality of the Gharakapota

4. Vấn đề về chi phần của chim bồ câu nhà

2297

4. ‘‘Bhante nāgasena, ‘gharakapotassa ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’nti yaṃ vadesi, katamaṃ taṃ ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’’nti?

4. ‘‘Venerable Nāgasena, when you say, ‘One quality of the gharakapota is to be adopted,’ what is that one quality to be adopted?’’

“Bạch Đại đức Nāgasena, ngài nói rằng ‘một chi phần của chim bồ câu nhà cần phải noi theo’, vậy chi phần đó là gì?”

‘‘Yathā, mahārāja, gharakapoto paragehe vasamāno na tesaṃ kiñci bhaṇḍassa nimittaṃ gaṇhāti, majjhatto vasati saññābahulo, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena parakulaṃ upagatena tasmiṃ kule itthīnaṃ vā purisānaṃ vā mañce vā pīṭhe vā vatthe vā alaṅkāre vā upabhoge vā paribhoge vā bhojanavikatīsu vā na nimittaṃ gahetabbaṃ, majjhattena bhavitabbaṃ, samaṇasaññā paccupaṭṭhapetabbā.

‘‘Just as, great king, a gharakapota dwelling in another’s house does not take any sign of their belongings, but dwells indifferent and full of awareness, even so, great king, a yogī, a yogāvacara, having gone to another’s family, should not take any sign of the women or men in that family, or of beds, chairs, clothes, ornaments, or things to be used or enjoyed, or varieties of food; he should be indifferent, and the perception of a recluse should be established.

“Thưa Đại vương, ví như chim bồ câu nhà khi sống trong nhà người khác thì không để ý đến bất cứ dấu hiệu nào của tài sản của họ, mà sống trung lập, đầy chánh niệm. Cũng vậy, thưa Đại vương, hành giả yogāvacara khi đến nhà người khác, không nên để ý đến phụ nữ hay đàn ông, giường hay ghế, y phục hay trang sức, các vật dụng hay đồ dùng, hay các loại thức ăn. Phải sống trung lập, phải thiết lập nhận thức của một Sa-môn.

Idaṃ, mahārāja, gharakapotassa ekaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the one quality of the gharakapota to be adopted.

Thưa Đại vương, đây là chi phần duy nhất của chim bồ câu nhà cần phải noi theo.

Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena cūḷanāradajātake –

This, great king, was also spoken by the Exalted One, the God of gods, in the Cūḷanārada Jātaka –

Thưa Đại vương, điều này cũng đã được Đức Thế Tôn, bậc Thiên Trung Thiên, tuyên thuyết trong kinh Cūḷanārada Jātaka:

2298

‘‘‘Pavisitvā parakulaṃ, pānatthaṃ bhojanāya vā^* ;

‘‘‘Having entered another’s family, for drink or for food;

“‘Khi vào nhà người khác, để uống hay để ăn;

2299

Mitaṃ khāde mitaṃ bhuñje, na ca rūpe manaṃ kare’’’ti.

One should eat in moderation, one should consume in moderation, and one should not fix one’s mind on forms.’’’

Hãy ăn uống vừa phải, và đừng để tâm vào sắc tướng.’”

2300

Gharakapotaṅgapañho catuttho.

The Fourth Question on the Quality of the Gharakapota is finished.

Vấn đề về chi phần của chim bồ câu nhà, thứ tư.

2301

5. Ulūkaṅgapañho

5. The Question on the Qualities of the Owl

5. Vấn đề về các chi phần của chim cú

2302

5. ‘‘Bhante nāgasena, ‘ulūkassa dve aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni dve aṅgāni gahetabbānī’’ti?

5. ‘‘Venerable Nāgasena, when you say, ‘Two qualities of the owl are to be adopted,’ what are those two qualities to be adopted?’’

5. “Bạch ngài Nāgasena, ngài nói rằng ‘cần phải học hỏi hai đặc tính của con cú mèo’, vậy hai đặc tính cần phải học hỏi ấy là những gì?”

‘‘Yathā, mahārāja, ulūko kākehi paṭiviruddho, rattiṃ kākasaṅghaṃ gantvā bahūpi kāke hanati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena aññāṇena paṭiviruddho kātabbo, ekena raho nisīditvā aññāṇaṃ sampamadditabbaṃ, mūlato chinditabbaṃ.

‘‘Just as, great king, an owl is hostile to crows, and going to a flock of crows at night, kills many crows, even so, great king, a yogī, a yogāvacara, should be hostile to ignorance; sitting alone in solitude, he should thoroughly crush ignorance, he should cut it off at the root.

“Tâu đại vương, ví như con cú mèo đối nghịch với loài quạ, ban đêm nó vào giữa bầy quạ và giết chết nhiều con quạ; cũng vậy, tâu đại vương, hành giả yogāvacara phải đối nghịch với vô minh, ngồi một mình nơi thanh vắng, phải đè nén vô minh, phải chặt đứt tận gốc rễ.

Idaṃ, mahārāja, ulūkassa paṭhamaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the first quality of the owl to be adopted.

Tâu đại vương, đây là đặc tính thứ nhất của con cú mèo cần phải học hỏi.

2303

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, ulūko suppaṭisallīno hoti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena paṭisallānārāmena bhavitabbaṃ paṭisallānaratena.

‘‘Furthermore, great king, an owl is very secluded; even so, great king, a yogī, a yogāvacara, should be one who delights in seclusion, one who is fond of seclusion.

“Lại nữa, tâu đại vương, con cú mèo sống rất độc cư; cũng vậy, tâu đại vương, hành giả yogāvacara phải là người ưa thích độc cư, vui thích trong sự độc cư.

Idaṃ, mahārāja, ulūkassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the second quality of the owl to be adopted.

Tâu đại vương, đây là đặc tính thứ hai của con cú mèo cần phải học hỏi.

Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena saṃyuttanikāyavare –

This, great king, was also spoken by the Exalted One, the God of gods, in the Saṃyutta Nikāya –

Tâu đại vương, điều này đã được Đức Thế Tôn, bậc Thiên-nhân-sư, nói trong bộ Tương Ưng Nikāya cao quý:

2304

‘‘‘Idha, bhikkhave, bhikkhu paṭisallānārāmo paṭisallānarato ‘‘idaṃ dukkha’’nti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhasamudayo’’ti yathā bhūthaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhanirodho’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti yathābhūtaṃ pajānātī’’’ti.

‘‘‘Here, bhikkhus, a bhikkhu who delights in seclusion, who is fond of seclusion, understands ‘This is suffering’ as it really is, understands ‘This is the origin of suffering’ as it really is, understands ‘This is the cessation of suffering’ as it really is, understands ‘This is the path leading to the cessation of suffering’ as it really is.’’’

“‘Này các Tỳ-khưu, ở đây, vị Tỳ-khưu ưa thích độc cư, vui thích trong sự độc cư, biết rõ như thật rằng: ‘Đây là khổ’, biết rõ như thật rằng: ‘Đây là khổ tập’, biết rõ như thật rằng: ‘Đây là khổ diệt’, biết rõ như thật rằng: ‘Đây là con đường đưa đến khổ diệt.’”

2305

Ulūkaṅgapañho pañcamo.

The Fifth Question on the Qualities of the Owl.

Câu hỏi về đặc tính của con cú mèo, thứ năm.

2306

6. Satapattaṅgapañho

6. The Question on the Qualities of the Satapatta Bird

6. Câu hỏi về đặc tính của chim cuốc

2307

6. ‘‘Bhante nāgasena, ‘satapattassa ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’nti yaṃ vadesi, katamaṃ taṃ ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’’nti?

6. “Venerable Nāgasena, you say that ‘one quality of the satapatta bird should be adopted.’ Which is that one quality that should be adopted?”

6. “Bạch ngài Nāgasena, ngài nói rằng ‘cần phải học hỏi một đặc tính của chim cuốc’, vậy một đặc tính cần phải học hỏi ấy là gì?”

‘‘Yathā, mahārāja, satapatto ravitvā paresaṃ khemaṃ vā bhayaṃ vā ācikkhati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena paresaṃ dhammaṃ desayamānena vinipātaṃ bhayato dassayitabbaṃ, nibbānaṃ khemato dassayitabbaṃ.

“Just as, great king, the satapatta bird, by its cry, indicates to others either safety or danger, even so, great king, a yogi, a meditator, when teaching the Dhamma to others, should show the states of woe (vinipāta) as fearful, and Nibbāna as safe.

“Tâu đại vương, ví như chim cuốc cất tiếng hót để báo cho kẻ khác biết điềm lành hay điềm dữ; cũng vậy, tâu đại vương, hành giả yogāvacara khi thuyết pháp cho người khác, phải chỉ ra cõi dữ là đáng sợ, và chỉ ra Niết-bàn là an ổn.

Idaṃ, mahārāja, satapattassa ekaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the one quality of the satapatta bird that should be adopted.

Tâu đại vương, đây là một đặc tính của chim cuốc cần phải học hỏi.

Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena piṇḍolabhāradvājena –

And this, great king, was spoken by the Elder Piṇḍolabhāradvāja:

Tâu đại vương, điều này đã được trưởng lão Piṇḍolabhāradvāja nói:

2308

‘‘‘Niraye bhayasantāsaṃ, nibbāne vipulaṃ sukhaṃ;

“‘The terror of fear in hell, the vast happiness in Nibbāna;

“‘Sự kinh hoàng trong địa ngục, và hạnh phúc lớn lao trong Niết-bàn;

2309

Ubhayānetānatthāni dassetabbāni yoginā’’’ti.

These two benefits should be shown by the yogi.’”

Hành giả phải chỉ rõ hai lợi ích này.’”

2310

Satapattaṅgapañho chaṭṭho.

The Sixth Question on the Qualities of the Satapatta Bird.

Câu hỏi về đặc tính của chim cuốc, thứ sáu.

2311

7. Vagguliṅgapañho

7. The Question on the Qualities of the Bat

7. Câu hỏi về đặc tính của con dơi

2312

7. ‘‘Bhante nāgasena, ‘vaggulissa dve aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni dve aṅgāni gahetabbānī’’ti?

7. “Venerable Nāgasena, you say that ‘two qualities of the bat should be adopted.’ Which are those two qualities that should be adopted?”

7. “Bạch ngài Nāgasena, ngài nói rằng ‘cần phải học hỏi hai đặc tính của con dơi’, vậy hai đặc tính cần phải học hỏi ấy là những gì?”

‘‘Yathā, mahārāja, vagguli gehaṃ pavisitvā vicaritvā nikkhamati, na tattha palibuddhati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena gāmaṃ piṇḍāya pavisitvā sapadānaṃ vicaritvā paṭiladdhalābhena khippameva nikkhamitabbaṃ, na tattha palibuddhena bhavitabbaṃ.

“Just as, great king, a bat enters a house, moves about, and then leaves, not becoming entangled there, even so, great king, a yogi, a meditator, having entered a village for alms, should move about from house to house, and having received alms, should quickly depart, not becoming entangled there.

“Tâu đại vương, ví như con dơi bay vào nhà, đi một vòng rồi bay ra, không bị ràng buộc ở đó; cũng vậy, tâu đại vương, hành giả yogāvacara khi vào làng để khất thực, đi theo thứ tự từng nhà, nhận được vật thực rồi phải nhanh chóng rời đi, không nên bị ràng buộc ở đó.

Idaṃ, mahārāja, vaggulissa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the first quality of the bat that should be adopted.

Tâu đại vương, đây là đặc tính thứ nhất của con dơi cần phải học hỏi.

2313

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, vagguli paragehe vasamāno na tesaṃ parihāniṃ karoti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena kulāni upasaṅkamitvā atiyācanāya vā viññattibahulatāya vā kāyadosabahulatāya vā atibhāṇitāya vā samānasukhadukkhatāya vā na tesaṃ koci vippaṭisāro karaṇīyo, napi tesaṃ mūlakammaṃ parihāpetabbaṃ, sabbathā vaḍḍhi yeva icchitabbā.

“Furthermore, great king, a bat, living in another’s house, does not cause them any loss. Even so, great king, a yogi, a meditator, having approached families, should not cause them any regret through excessive begging, or frequent requests, or many bodily faults, or excessive speech, or sharing equally in their joys and sorrows. Nor should their original livelihood be diminished; rather, their prosperity should always be wished for.

“Lại nữa, tâu đại vương, con dơi khi ở trong nhà người khác, nó không làm cho họ bị tổn thất; cũng vậy, tâu đại vương, hành giả yogāvacara khi đến gần các gia đình, không nên làm cho họ có bất kỳ sự hối tiếc nào do việc xin xỏ quá mức, hay do nhiều lần gợi ý, hay do nhiều lỗi lầm về thân, hay do nói quá nhiều, hay do đồng vui đồng buồn; cũng không nên làm cho công việc căn bản của họ bị suy giảm, mà phải luôn mong muốn cho họ được tăng trưởng về mọi mặt.

Idaṃ, mahārāja, vaggulissa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the second quality of the bat that should be adopted.

Tâu đại vương, đây là đặc tính thứ hai của con dơi cần phải học hỏi.

Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena dīghanikāyavare lakkhaṇasuttante –

And this, great king, was spoken by the Blessed One, the God of gods, in the Lakkhaṇa Sutta, within the excellent Dīgha Nikāya:

Tâu đại vương, điều này đã được Đức Thế Tôn, bậc Thiên-nhân-sư, nói trong kinh Tướng thuộc bộ Trường Nikāya cao quý:

2314

‘‘‘Saddhāya sīlena sutena buddhiyā, cāgena dhammena bahūhi sādhuhi;

“‘By faith, by virtue, by learning, by wisdom, by generosity, by Dhamma, and by many good qualities;

“‘Với tín, với giới, với văn, với trí, với thí, với pháp, với nhiều điều thiện;

2315

Dhanena dhaññena ca khettavatthunā, puttehi dārehi catuppadehi ca.

By wealth, by grain, by fields and properties, by sons, by wives, and by four-footed creatures.

Với tài sản, với lúa gạo, với ruộng vườn, với con cái, với vợ, và với loài bốn chân.

2316

‘‘‘Ñātīhi mittehi ca bandhavehi, balena vaṇṇena sukhena cūbhayaṃ;

“‘By relatives, by friends, and by kinsmen, by strength, by beauty, and by happiness in both ways;

“‘Với bà con, với bạn bè, và với quyến thuộc, với sức mạnh, với dung sắc, và với cả hai là hạnh phúc;

2317

Kathaṃ na hāyeyyuṃ pareti icchati, atthasamiddhiñca panābhikaṅkhatī’’’ti.

He wishes how others may not decline, and he also yearns for their prosperity.’”

Vị ấy mong muốn: ‘Làm sao để người khác không bị suy giảm?’, và còn mong mỏi sự thành tựu lợi ích.’”

2318

Vagguliṅgapañho sattamo.

The Seventh Question on the Qualities of the Bat.

Câu hỏi về đặc tính của con dơi, thứ bảy.

2319

8. Jalūkaṅgapañho

8. The Question on the Qualities of the Leech

8. Câu hỏi về đặc tính của con đỉa

2320

8. ‘‘Bhante nāgasena, ‘jalūkāya ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’nti yaṃ vadesi, katamaṃ taṃ ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’’nti?

8. “Venerable Nāgasena, you say that ‘one quality of the leech should be adopted.’ Which is that one quality that should be adopted?”

8. “Bạch ngài Nāgasena, ngài nói rằng ‘cần phải học hỏi một đặc tính của con đỉa’, vậy một đặc tính cần phải học hỏi ấy là gì?”

‘‘Yathā, mahārāja, jalūkā yattha allīyati, tattheva daḷhaṃ allīyitvā ruhiraṃ pivati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena yasmiṃ ārammaṇe cittaṃ allīyati, taṃ ārammaṇaṃ vaṇṇato ca saṇṭhānato ca disato ca okāsato ca paricchedato ca liṅgato ca nimittato ca daḷhaṃ patiṭṭhāpetvā tenevārammaṇena vimuttirasamasecanakaṃ pātabbaṃ.

“Just as, great king, a leech, wherever it clings, clings firmly there and drinks blood, even so, great king, a yogi, a meditator, when the mind clings to an object, should firmly establish that object by its color, by its shape, by its direction, by its space, by its delimitation, by its characteristic, and by its sign, and with that very object, should drink the unmixed flavor of liberation.

“Tâu đại vương, ví như con đỉa bám vào đâu thì nó bám chặt vào đó và hút máu; cũng vậy, tâu đại vương, hành giả yogāvacara, khi tâm bám vào đề mục nào, phải thiết lập vững chắc đề mục ấy về phương diện màu sắc, hình dáng, phương hướng, vị trí, giới hạn, tướng và nimitta, rồi với chính đề mục ấy mà uống lấy hương vị giải thoát không gì sánh bằng.

Idaṃ, mahārāja, jalūkāya ekaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the one quality of the leech that should be adopted.

Tâu đại vương, đây là một đặc tính của con đỉa cần phải học hỏi.

Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena anuruddhena –

And this, great king, was spoken by the Elder Anuruddha:

Tâu đại vương, điều này đã được trưởng lão Anuruddha nói:

2321

‘‘‘Parisuddhena cittena, ārammaṇe patiṭṭhāya;

“‘With a purified mind, having established oneself on the object;

“‘Với tâm thanh tịnh, an trú vào đề mục;

2322

Tena cittena pātabbaṃ, vimuttirasamasecana’’’nti.

With that mind, one should drink the unmixed flavor of liberation.’”

Với tâm ấy, hãy uống lấy hương vị giải thoát không gì sánh bằng.’”

2323

Jalūkaṅgapañho aṭṭhamo.

The Eighth Question on the Qualities of the Leech.

Câu hỏi về đặc tính của con đỉa, thứ tám.

2324

9. Sappaṅgapañho

9. The Question on the Qualities of the Snake

9. Câu hỏi về đặc tính của con rắn

2325

9. ‘‘Bhante nāgasena, ‘sappassa tīṇi aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni tīṇi aṅgāni gahetabbānī’’ti?

9. “Venerable Nāgasena, you say that ‘three qualities of the snake should be adopted.’ Which are those three qualities that should be adopted?”

9. “Bạch ngài Nāgasena, ngài nói rằng ‘cần phải học hỏi ba đặc tính của con rắn’, vậy ba đặc tính cần phải học hỏi ấy là những gì?”

‘‘Yathā, mahārāja, sappo urena gacchati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena paññāya caritabbaṃ, paññāya caramānassa kho, mahārāja, yogino cittaṃ ñāye carati, vilakkhaṇaṃ vivajjeti, salakkhaṇaṃ bhāveti.

“Just as, great king, a snake moves on its chest, even so, great king, a yogi, a meditator, should move with wisdom. For a yogi moving with wisdom, great king, the mind moves in the right way, avoids wrong characteristics, and cultivates right characteristics.

“Tâu đại vương, ví như con rắn di chuyển bằng ngực; cũng vậy, tâu đại vương, hành giả yogāvacara phải hành bằng trí tuệ. Tâu đại vương, khi hành bằng trí tuệ, tâm của hành giả sẽ hành theo lẽ phải, tránh xa những gì trái với đặc tính, và tu tập những gì đúng với đặc tính.

Idaṃ, mahārāja, sappassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the first quality of the snake that should be adopted.

Tâu đại vương, đây là đặc tính thứ nhất của con rắn cần phải học hỏi.

2326

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, sappo caramāno osadhaṃ parivajjento carati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena duccaritaṃ parivajjentena caritabbaṃ.

Furthermore, great king, a snake, when moving about, avoids medicine; in the same way, great king, a yogi, a meditator, should live by avoiding misconduct.

“Lại nữa, tâu đại vương, con rắn khi di chuyển, nó tránh xa các loại thảo dược; cũng vậy, tâu đại vương, hành giả yogāvacara phải hành trì bằng cách tránh xa ác hạnh.

Idaṃ, mahārāja, sappassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the second quality of the snake that should be adopted.

Tâu đại vương, đây là đặc tính thứ hai của con rắn cần phải học hỏi.

2327

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, sappo manusse disvā tappati^* socati cintayati, evameva kho mahārāja yoginā yogāvacarena kuvitakke, vitakketvā aratiṃ uppādayitvā tappitabbaṃ socitabbaṃ cintayitabbaṃ ‘pamādena me divaso vītināmito, na so puna sakkā laddhu’nti.

Furthermore, great king, a snake, seeing humans, suffers, grieves, and worries; in the same way, great king, a yogi, a meditator, having contemplated unwholesome thoughts and generated discontent, should suffer, grieve, and worry, thinking: ‘I have let the day pass in heedlessness; it cannot be regained.’

“Lại nữa, tâu đại vương, con rắn khi thấy con người thì nó nóng nảy, sầu muộn, lo lắng; cũng vậy, tâu đại vương, hành giả yogāvacara khi suy nghĩ về những tư duy xấu, phải làm phát sinh sự không hoan hỷ, phải nóng nảy, sầu muộn, lo lắng rằng: ‘Ngày của ta đã trôi qua trong sự dễ duôi, không thể nào lấy lại được nữa’.

Idaṃ, mahārāja, sappassa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the third quality of the snake that should be adopted.

Tâu đại vương, đây là đặc tính thứ ba của con rắn cần phải học hỏi.

Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā bhallāṭiyajātake dvinnaṃ kinnarānaṃ –

This was also spoken, great king, by the Bhagavā in the Bhallāṭiya Jātaka, concerning two kinnaras:

Tâu đại vương, điều này đã được Đức Thế Tôn nói trong Bhallāṭiya Jātaka về hai con kinnara:

2328

‘‘‘Mayekarattaṃ^* vippavasimha ludda, akāmakā aññamaññaṃ sarantā;

‘‘‘We were separated for one night, hunter, unwillingly, longing for each other;

“‘Hỡi người thợ săn, chúng tôi đã xa nhau một đêm, dù không muốn, vẫn nhớ về nhau;

2329

Tamekarattaṃ^* anutappamānā, socāma ‘sā ratti puna nahessatī’’’ti.

Grieving over that one night, we lament, ‘That night will not return again.’’’

Hối hận về đêm ấy, chúng tôi sầu muộn: ‘Đêm đó sẽ không bao giờ trở lại nữa.’”

2330

Sappaṅgapañho navamo.

The Question on the Qualities of the Snake, the Ninth.

Câu hỏi thứ chín về đặc tính của con rắn.

2331

10. Ajagaraṅgapañho

10. The Question on the Qualities of the Python

10. Câu hỏi về đặc tính của con trăn

2332

10. ‘‘Bhante nāgasena, ‘ajagarassa ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’nti yaṃ vadesi, katamaṃ taṃ ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’’nti?

10. ‘‘Venerable Nāgasena, when you say, ‘one quality of the python should be adopted,’ what is that one quality that should be adopted?’’

10. “Thưa ngài Nāgasena, điều ngài nói rằng: ‘Nên thọ trì một đặc tính của con trăn,’ đặc tính đó là gì?”

‘‘Yathā, mahārāja, ajagaro mahatimahākāyo bahūpi divase ūnūdaro dīnataro kucchipūraṃ āhāraṃ na labhati, aparipuṇṇo yeva yāvadeva sarīrayāpanamattakena yāpeti, evameva kho, mahārāja, yogino yogāvacarassa bhikkhācariyappasutassa parapiṇḍamupagatassa paradinnappāṭikaṅkhissa sayaṃgāhappaṭiviratassa dullabhaṃ udaraparipūraṃ āhāraṃ, api ca atthavasikena kulaputtena cattāro pañca ālope abhuñjitvā avasesaṃ udakena paripūretabbaṃ.

‘‘Just as, great king, a python, immense in body, for many days has an empty stomach, being weak, and does not obtain a stomach-full of food, but sustains itself only with what is sufficient for the maintenance of the body, even though not completely full; in the same way, great king, for a yogi, a meditator, who is devoted to alms-round, who approaches for others’ alms, who desires what is given by others, who refrains from taking things for himself, a stomach-full of food is hard to obtain. Nevertheless, a young man of good family, who is intent on his welfare, should not eat four or five mouthfuls, but should fill the rest with water.

“Tâu đại vương, ví như con trăn, thân hình to lớn, dù nhiều ngày bụng đói, yếu ớt, cũng không tìm được thức ăn no bụng, nó sống lay lắt chỉ vừa đủ để duy trì thân mạng chứ không bao giờ no đủ. Cũng vậy, tâu đại vương, đối với vị hành giả yogī chuyên tâm khất thực, sống nhờ vật thực của người khác, trông chờ vào sự bố thí của người khác, từ bỏ việc tự mình lấy, thật khó có được thức ăn no bụng. Hơn nữa, thiện nam tử mong cầu lợi ích, sau khi ăn bốn năm miếng, nên dùng nước cho đầy bụng phần còn lại.

Idaṃ, mahārāja, ajagarassa ekaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the one quality of the python that should be adopted.

Tâu đại vương, đây là một đặc tính của con trăn nên được thọ trì.

Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena sāriputtena dhammasenāpatinā –

This was also spoken, great king, by the Elder Sāriputta, the General of the Dhamma:

Tâu đại vương, điều này đã được trưởng lão Sāriputta, vị Tướng quân Chánh pháp, nói rằng:

2333

‘‘‘Allaṃ sukkhaṃ vā bhuñjanto, na bāḷhaṃ suhito siyā;

‘‘‘Whether eating wet or dry food, one should not be overly satisfied;

“‘Khi ăn đồ ướt hay đồ khô, không nên quá no đủ;

2334

Ūnūdaro mitāhāro, sato bhikkhu paribbaje.

With an empty stomach, moderate in food, mindful, a bhikkhu should wander.

Bụng vơi, ăn có chừng mực, vị tỳ-khưu chánh niệm nên du hành.

2335

‘‘‘Cattāro pañca ālope, abhutvā udakaṃ pive;

‘‘‘Not having eaten four or five mouthfuls, one should drink water;

“‘Sau khi ăn bốn năm miếng, nên uống nước;

2336

Alaṃ phāsu vihārāya, pahitattassa bhikkhuno’’’ti.

This is enough for comfortable dwelling for a bhikkhu with resolute effort.’’

Thế là đủ để vị tỳ-khưu có tâm chí quyết được an trú thoải mái.’”

2337

Ajagaraṅgapañho dasamo.

The Question on the Qualities of the Python, the Tenth.

Câu hỏi thứ mười về đặc tính của con trăn.

2338

Sīhavaggo pañcamo.

The Lion Chapter, the Fifth.

Phẩm Sư Tử, thứ năm.

2339

Tassuddānaṃ –

Its summary:

Tóm lược phẩm ấy:

2340

Kesarī cakkavāko ca, peṇāhi gharakapotako;

Lion, Cakkavāka, together with the Peṇā bird, and the domestic pigeon;

Sư tử, chim cakkavāka, chim ó, chim bồ câu nhà;

2341

Ulūko satapatto ca, vagguli ca jalūpikā;

Owl, Satapatta, and the bat, and the leech;

Chim cú, chim công, con dơi và con đỉa;

2342

Sappo ajagaro ceva, vaggo tena pavuccatīti.

Snake and python—by these is the chapter declared.

Con rắn và con trăn, do đó phẩm được gọi tên.

2343

6. Makkaṭakavaggo

6. The Spider Chapter

6. Phẩm Con Nhện

2344

1. Panthamakkaṭakaṅgapañho

1. The Question on the Qualities of the Roadside Spider

1. Câu hỏi về đặc tính của con nhện giăng tơ

2345

1. ‘‘Bhante nāgasena, ‘panthamakkaṭakassa ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’nti yaṃ vadesi, katamaṃ taṃ ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’’nti?

1. ‘‘Venerable Nāgasena, when you say, ‘one quality of the roadside spider should be adopted,’ what is that one quality that should be adopted?’’

1. “Thưa ngài Nāgasena, điều ngài nói rằng: ‘Nên thọ trì một đặc tính của con nhện giăng tơ,’ đặc tính đó là gì?”

‘‘Yathā, mahārāja, panthamakkaṭako panthe makkaṭajālavitānaṃ katvā yadi tattha jālake laggati kimi vā makkhikā vā paṭaṅgo vā, taṃ gahetvā bhakkhayati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena chasu dvāresu satipaṭṭhānajālavitānaṃ katvā yadi tattha kilesamakkhikā bajjhanti, tattheva ghātetabbā.

‘‘Just as, great king, a roadside spider, having made a web-canopy on the path, if a worm, a fly, or a moth gets caught in that web, it catches and eats it; in the same way, great king, a yogi, a meditator, having made a web-canopy of mindfulness-foundations at the six sense-doors, if the flies of defilements get caught there, they should be destroyed right there.

“Tâu đại vương, ví như con nhện giăng tơ trên đường, nếu có con sâu, con ruồi hay con thiêu thân nào vướng vào mạng nhện đó, nó liền bắt lấy và ăn thịt. Cũng vậy, tâu đại vương, vị hành giả yogī nên giăng mạng lưới niệm xứ ở sáu căn môn, nếu có con ruồi phiền não nào bị vướng vào, phải tiêu diệt chúng ngay tại đó.

Idaṃ, mahārāja, panthamakkaṭakassa ekaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the one quality of the roadside spider that should be adopted.

Tâu đại vương, đây là một đặc tính của con nhện giăng tơ nên được thọ trì.

Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena anuruddhena –

This was also spoken, great king, by the Elder Anuruddha:

Tâu đại vương, điều này đã được trưởng lão Anuruddha nói rằng:

2346

‘‘‘Cittaṃ niyame chasu dvāresu, satipaṭṭhānavaruttame;

‘‘‘One should restrain the mind at the six sense-doors, in the supreme foundation of mindfulness;

“‘Hãy kiểm soát tâm ở sáu căn môn, trong pháp niệm xứ tối thượng;

2347

Kilesā tattha laggā ce, hantabbā te vipassinā’’’ti.

If defilements are caught there, they should be slain by the vipassī.’’

Nếu các phiền não vướng mắc nơi đó, người tu vipassanā phải diệt trừ chúng.’”

2348

Panthamakkaṭakaṅgapañho paṭhamo.

The Question on the Qualities of the Roadside Spider, the First.

Câu hỏi thứ nhất về đặc tính của con nhện giăng tơ.

2349

2. Thanassitadārakaṅgapañho

2. The Question on the Qualities of the Suckling Child

2. Câu hỏi về đặc tính của trẻ sơ sinh bú mẹ

2350

2. ‘‘Bhante nāgasena, ‘thanassitadārakassa ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’nti yaṃ vadesi, katamaṃ taṃ ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’’nti?

2. ‘‘Venerable Nāgasena, when you say, ‘one quality of the suckling child should be adopted,’ what is that one quality that should be adopted?’’

2. “Thưa ngài Nāgasena, điều ngài nói rằng: ‘Nên thọ trì một đặc tính của trẻ sơ sinh bú mẹ,’ đặc tính đó là gì?”

‘‘Yathā, mahārāja, thanassitadārako sadatthe laggati, khīratthiko rodati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena sadatthe laggitabbaṃ, sabbattha dhammañāṇena bhavitabbaṃ, uddese paripucchāya sammappayoge paviveke garusaṃvāse kalyāṇamittasevane.

‘‘Just as, great king, a suckling child clings to its own welfare, and cries for milk; in the same way, great king, a yogi, a meditator, should cling to his own welfare, and be endowed with Dhamma-knowledge in all things: in teaching, in questioning, in right application, in seclusion, in association with teachers, and in associating with good friends.

“Tâu đại vương, ví như trẻ sơ sinh bú mẹ chỉ bám lấy lợi ích của mình, nó khóc vì muốn có sữa. Cũng vậy, tâu đại vương, vị hành giả yogī phải bám lấy lợi ích của mình, phải có trí tuệ về Pháp trong mọi việc: trong việc học hỏi, hỏi han, nỗ lực chân chánh, nơi thanh vắng, sống cùng thầy, và giao du với bạn lành.

Idaṃ, mahārāja, thanassitadārakassa ekaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This one quality of the suckling child, O great king, should be adopted.

Tâu đại vương, đây là một đặc tính của trẻ sơ sinh bú mẹ nên được thọ trì.

Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena dīghanikāyavare parinibbānasuttante –

This was also stated, O great king, by the Blessed One, the God of gods, in the excellent Dīgha Nikāya, in the Parinibbāna Sutta –

Tâu đại vương, điều này đã được Đức Thế Tôn, bậc Thiên Trung Thiên, nói trong kinh Đại Bát-niết-bàn, thuộc Trường Bộ Kinh ưu việt:

2351

‘‘‘Iṅghaṃ tumhe, ānanda, sāratthe^* ghaṭatha, sāratthe anuyuñjatha;

‘‘‘Come, Ānanda, strive for your own welfare, devote yourselves to your own welfare;

“‘Này Ānanda, các ngươi hãy nỗ lực vì lợi ích cốt lõi, hãy chuyên tâm vào lợi ích cốt lõi;

2352

Sāratthe appamattā ātāpino pahitattā viharathā’’’ti.

Dwell heedful, ardent, and resolute for your own welfare.’’’

Hãy sống không phóng dật, nhiệt tâm, quyết chí vì lợi ích cốt lõi.’”

2353

Thanassitadārakaṅgapañho dutiyo.

The Second Question on the Quality of the Suckling Child.

Câu hỏi thứ hai về đặc tính của trẻ sơ sinh bú mẹ.

2354

3. Cittakadharakummaṅgapañho

3. The Question on the Quality of the Mottled Tortoise

3. Câu hỏi về đặc tính của con rùa cạn

2355

3. ‘‘Bhante nāgasena, ‘cittakadharakummassa^* ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’nti yaṃ vadesi, katamaṃ taṃ ekaṃ aṅgaṃ gahetabba’’nti?

3. ‘‘Venerable Nāgasena, when you say, ‘One quality of the mottled tortoise should be adopted,’ what is that one quality to be adopted?’’

3. “Thưa ngài Nāgasena, điều ngài nói rằng: ‘Nên thọ trì một đặc tính của con rùa cạn,’ đặc tính đó là gì?”

‘‘Yathā, mahārāja, cittakadharakummo udakabhayā udakaṃ parivajjetvā vicarati, tāya ca pana udakaṃ parivajjanāya āyunā na parihāyati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena pamāde bhayadassāvinā bhavitabbaṃ, appamāde guṇavisesadassāvinā.

‘‘Just as, O great king, the mottled tortoise, fearing water, avoids water, and by avoiding water, it does not decline in life; even so, O great king, a yogi, a practitioner, should see danger in heedlessness and see special qualities in heedfulness.

“Tâu đại vương, ví như con rùa cạn vì sợ nước nên di chuyển tránh xa nước, và nhờ tránh xa nước như vậy mà tuổi thọ của nó không bị suy giảm. Cũng vậy, tâu đại vương, vị hành giả yogī phải thấy sự nguy hiểm trong phóng dật, và thấy công đức đặc biệt trong không phóng dật.

Tāya ca pana bhayadassāvitāya na parihāyati sāmaññā, nibbānassa santike upeti^* .

And by that seeing of danger, he does not decline from the holy life, but approaches Nibbāna.

Và nhờ thấy sự nguy hiểm như vậy, vị ấy không bị suy thoái khỏi đời sống sa-môn, mà đến gần Nibbāna.

Idaṃ, mahārāja, cittakadharakummassa ekaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This one quality of the mottled tortoise, O great king, should be adopted.

Tâu đại vương, đây là một đặc tính của con rùa cạn nên được thọ trì.

Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena dhammapade –

This was also stated, O great king, by the Blessed One, the God of gods, in the Dhammapada –

Tâu đại vương, điều này đã được Đức Thế Tôn, bậc Thiên Trung Thiên, nói trong kinh Pháp Cú:

2356

‘‘‘Appamādarato bhikkhu, pamāde bhayadassi vā;

‘‘‘A bhikkhu delighting in heedfulness, or seeing danger in heedlessness;

“‘Vị tỳ-khưu vui thích trong không phóng dật, hay thấy sự nguy hiểm trong phóng dật;

2357

Abhabbo parihānāya, nibbānasseva santike’’’ti.

Is incapable of decline, he is close to Nibbāna itself.’’’

Không thể bị suy thoái, vị ấy ở gần Nibbāna.’”

2358

Cittakadharakummaṅgapañho catuttho.

The Fourth Question on the Quality of the Mottled Tortoise.

Câu hỏi thứ tư về đặc tính của con rùa cạn.

2359

4. Pavanaṅgapañho

4. The Question on the Qualities of the Forest

4. Câu hỏi về đặc tính của khu rừng

2360

4. ‘‘Bhante nāgasena, ‘pavanassa pañca aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni pañca aṅgāni gahetabbānī’’ti?

4. ‘‘Venerable Nāgasena, when you say, ‘Five qualities of the forest should be adopted,’ what are those five qualities to be adopted?’’

4. “Thưa ngài Nāgasena, điều ngài nói rằng: ‘Nên thọ trì năm đặc tính của khu rừng,’ năm đặc tính đó là gì?”

‘‘Yathā, mahārāja, pavanaṃ nāma asucijanaṃ paṭicchādeti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena paresaṃ aparaddhaṃ khalitaṃ paṭicchādetabbaṃ na vivaritabbaṃ.

‘‘Just as, O great king, a forest conceals impure people, even so, O great king, a yogi, a practitioner, should conceal the faults and mistakes of others, not reveal them.

“Tâu đại vương, ví như khu rừng che giấu những kẻ bất tịnh. Cũng vậy, tâu đại vương, vị hành giả yogī nên che giấu lỗi lầm, thiếu sót của người khác, không nên phơi bày.

Idaṃ, mahārāja, pavanassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, O great king, is the first quality of the forest to be adopted.

Tâu đại vương, đây là đặc tính thứ nhất của khu rừng nên được thọ trì.

2361

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, pavanaṃ suññaṃ pacurajanehi, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena rāgadosamohamānadiṭṭhijālehi sabbehi ca kilesehi suññena bhavitabbaṃ.

‘‘Furthermore, O great king, a forest is empty of many people; even so, O great king, a yogi, a practitioner, should be empty of the nets of lust, hatred, delusion, conceit, and wrong views, and of all defilements.

“Lại nữa, tâu đại vương, khu rừng vắng bóng nhiều người. Cũng vậy, tâu đại vương, vị hành giả yogī phải trống không khỏi lưới tham, sân, si, mạn, tà kiến và tất cả các phiền não.

Idaṃ, mahārāja, pavanassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, O great king, is the second quality of the forest to be adopted.

Tâu đại vương, đây là đặc tính thứ hai của khu rừng nên được thọ trì.

2362

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, pavanaṃ vivittaṃ janasambādharahitaṃ, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena pāpakehi akusalehi dhammehi anariyehi pavivittena bhavitabbaṃ.

‘‘Furthermore, O great king, a forest is secluded, free from crowds of people; even so, O great king, a yogi, a practitioner, should be secluded from evil, unwholesome, and ignoble phenomena.

“Lại nữa, tâu đại vương, khu rừng thì viễn ly, không có sự đông đúc của con người. Cũng vậy, tâu đại vương, vị hành giả yogī phải viễn ly khỏi các pháp ác, bất thiện, không phải của bậc Thánh.

Idaṃ, mahārāja, pavanassa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, O great king, is the third quality of the forest to be adopted.

Tâu đại vương, đây là đặc tính thứ ba của khu rừng nên được thọ trì.

2363

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, pavanaṃ santaṃ parisuddhaṃ, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena santena parisuddhena bhavitabbaṃ, nibbutena pahīnamānena pahīnamakkhena bhavitabbaṃ.

‘‘Furthermore, O great king, a forest is peaceful and pure; even so, O great king, a yogi, a practitioner, should be peaceful and pure, extinguished, with conceit abandoned, with hypocrisy abandoned.

“Lại nữa, tâu đại vương, khu rừng thì tịch tịnh, trong sạch. Cũng vậy, tâu đại vương, vị hành giả yogī phải tịch tịnh, trong sạch, phải tịch lặng, đoạn trừ ngã mạn, đoạn trừ sự bội ơn.

Idaṃ, mahārāja, pavanassa catutthaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, O great king, is the fourth quality of the forest to be adopted.

Tâu đại vương, đây là đặc tính thứ tư của khu rừng nên được thọ trì.

2364

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, pavanaṃ ariyajanasaṃsevitaṃ, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena ariyajanasaṃsevitena bhavitabbaṃ.

‘‘Furthermore, O great king, a forest is frequented by noble ones; even so, O great king, a yogi, a practitioner, should be one frequented by noble ones.

“Lại nữa, tâu đại vương, khu rừng là nơi các bậc Thánh lui tới. Cũng vậy, tâu đại vương, vị hành giả yogī phải là người được các bậc Thánh lui tới.

Idaṃ, mahārāja, pavanassa pañcamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, O great king, is the fifth quality of the forest to be adopted.

Tâu đại vương, đây là đặc tính thứ năm của khu rừng nên được thọ trì.

Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena saṃyuttanikāyavare –

This was also stated, O great king, by the Blessed One, the God of gods, in the excellent Saṃyutta Nikāya –

Tâu đại vương, điều này đã được Đức Thế Tôn, bậc Thiên Trung Thiên, nói trong Tương Ưng Bộ Kinh ưu việt:

2365

‘‘‘Pavivittehi ariyehi, pahitattehi jhāyibhi;

‘‘‘Dwell together with noble ones who are secluded,

“‘Với các bậc Thánh viễn ly, có tâm chí quyết, là những người thiền định;

2366

Niccaṃ āraddhavīriyehi, paṇḍitehi sahāvase’’’ti.

Who are resolute, meditative, constantly ardent, and wise.’’’

Với những bậc trí tuệ luôn tinh tấn, hãy chung sống cùng.’”

2367

Pavanaṅgapañho catuttho.

The Fourth Question on the Qualities of the Forest.

Câu hỏi thứ tư về đặc tính của khu rừng.

2368

5. Rukkhaṅgapañho

5. The Question on the Qualities of the Tree

5. Câu hỏi về đặc tính của cây

2369

5. ‘‘Bhante nāgasena, ‘rukkhassa tīṇi aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni tīṇi aṅgāni gahetabbānī’’ti?

5. ‘‘Venerable Nāgasena, when you say, ‘Three qualities of the tree should be adopted,’ what are those three qualities to be adopted?’’

5. “Thưa ngài Nāgasena, điều ngài nói rằng: ‘Nên thọ trì ba đặc tính của cây,’ ba đặc tính đó là gì?”

‘‘Yathā, mahārāja, rukkho nāma pupphaphaladharo, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena vimuttipupphasāmaññaphaladhārinā bhavitabbaṃ.

‘‘Just as, O great king, a tree bears flowers and fruits, even so, O great king, a yogi, a practitioner, should be one who bears the flower of liberation and the fruit of the holy life.

“Tâu đại vương, ví như cây cối mang hoa và quả. Cũng vậy, tâu đại vương, vị hành giả yogī phải mang hoa giải thoát và quả sa-môn.

Idaṃ, mahārāja, rukkhassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, O great king, is the first quality of the tree to be adopted.

Tâu Đại vương, đây là thành phần thứ nhất của cây cần được thọ trì.

2370

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, rukkho upagatānamanuppaviṭṭhānaṃ janānaṃ chāyaṃ deti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena upagatānamanuppaviṭṭhānaṃ puggalānaṃ āmisappaṭisandhārena vā dhammappaṭisanthārena vā paṭisantharitabbaṃ.

“Furthermore, O great king, a tree gives shade to people who approach and enter it. In the same way, O great king, a yogi, a meditator, should extend hospitality to individuals who approach and enter, either with material offerings or with the Dhamma.

Lại nữa, đại vương, cây cho bóng mát đến những người đến gần và đi vào. Cũng vậy, đại vương, người hành giả, người tu tập thiền quán, nên tiếp đón những cá nhân đến gần và đi vào bằng sự tiếp đãi vật chất (āmisa) hoặc bằng sự tiếp đãi Pháp (dhamma).

Idaṃ, mahārāja, rukkhassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, O great king, is the second quality to be adopted from a tree.

Đại vương, đây là chi phần thứ hai của cây cần được thọ trì.

2371

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, rukkho chāyāvemattaṃ na karoti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena sabbasattesu vemattatā na kātabbā, coravadhakapaccatthikesupi attanipi samasamā mettābhāvanā kātabbā, ‘kinti ime sattā averā abyāpajjā^* anīghā sukhī attānaṃ parihareyyu’nti.

“Furthermore, O great king, a tree does not show partiality in its shade. In the same way, O great king, a yogi, a meditator, should not show partiality towards any beings; a mettā-bhāvanā (cultivation of loving-kindness) should be practiced equally towards thieves, murderers, enemies, and even oneself, thinking, ‘May these beings be free from enmity, free from affliction, free from trouble, and may they live happily.’

Lại nữa, đại vương, cây không tạo ra sự khác biệt về bóng mát. Cũng vậy, đại vương, người hành giả, người tu tập thiền quán, không nên tạo ra sự khác biệt đối với tất cả chúng sanh, mà nên thực hành thiền Từ (mettābhāvanā) bình đẳng đối với cả những kẻ thù giết người và chính mình, với ý nghĩ: ‘Làm sao cho những chúng sanh này không có oan trái, không có sự bức hại, không có phiền não, sống an lạc?’

Idaṃ, mahārāja, rukkhassa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, O great king, is the third quality to be adopted from a tree.

Đại vương, đây là chi phần thứ ba của cây cần được thọ trì.

Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena sāriputtena dhammasenāpatinā –

This, O great king, was also spoken by the Elder Sāriputta, the General of the Dhamma:

Đại vương, điều này cũng đã được Trưởng lão Sāriputta, vị Pháp tướng quân, nói:

2372

‘‘‘Vadhake devadattamhi, core aṅgulimālake;

“‘Towards Devadatta the murderer, and Aṅgulimāla the thief,

“Đối với Devadatta kẻ giết người, đối với Angulimāla kẻ cướp,

2373

Dhanapāle rāhule ca, sabbattha samako munī’’’ti.

Towards Dhanapāla and Rāhula, the Sage is equal to all.’”

Đối với Dhanapāla và đối với Rāhula, bậc Hiền giả (muni) bình đẳng với tất cả.”

2374

Rukkhaṅgapañho pañcamo.

The Fifth Question on the Qualities of a Tree.

Câu hỏi về các chi phần của cây, thứ năm.

2375

6. Meghaṅgapañho

6. The Question on the Qualities of a Cloud

6. Câu hỏi về các chi phần của đám mây

2376

6. ‘‘Bhante nāgasena, ‘meghassa pañca aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni pañca aṅgāni gahetabbānī’’ti?

“Venerable Nāgasena, when you say, ‘Five qualities are to be adopted from a cloud,’ what are those five qualities to be adopted?”

6. “Bạch Đại đức Nāgasena, ngài nói rằng ‘năm chi phần của đám mây cần được thọ trì’, năm chi phần ấy là gì?”

‘‘Yathā, mahārāja, megho uppannaṃ rajojallaṃ vūpasameti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena uppannaṃ kilesarajojallaṃ vūpasametabbaṃ.

“Just as, O great king, a cloud calms down the rising dust and dirt, in the same way, O great king, a yogi, a meditator, should calm down the rising dust and dirt of defilements.

“Thưa đại vương, như đám mây làm lắng dịu bụi bẩn đã sanh khởi, cũng vậy, đại vương, người hành giả, người tu tập thiền quán, nên làm lắng dịu bụi bẩn phiền não (kilesarajojalla) đã sanh khởi.

Idaṃ, mahārāja, meghassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, O great king, is the first quality to be adopted from a cloud.

Đại vương, đây là chi phần thứ nhất của đám mây cần được thọ trì.

2377

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, megho pathaviyā uṇhaṃ nibbāpeti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena mettābhāvanāya sadevako loko nibbāpetabbo.

“Furthermore, O great king, a cloud extinguishes the heat of the earth. In the same way, O great king, a yogi, a meditator, should extinguish the world with its devas through the cultivation of mettā.

Lại nữa, đại vương, đám mây làm nguội đi cái nóng của mặt đất. Cũng vậy, đại vương, người hành giả, người tu tập thiền quán, nên làm nguội đi thế gian cùng với chư thiên bằng sự thực hành thiền Từ (mettābhāvanā).

Idaṃ, mahārāja, meghassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, O great king, is the second quality to be adopted from a cloud.

Đại vương, đây là chi phần thứ hai của đám mây cần được thọ trì.

2378

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, megho sabbabījāni viruhāpeti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena sabbasattānaṃ saddhaṃ uppādetvā taṃ saddhābījaṃ tīsu sampattīsu ropetabbaṃ, dibbamānusikāsu sukhasampattīsu yāvaparamatthanibbānasukhasampatti.

“Furthermore, O great king, a cloud causes all seeds to sprout. In the same way, O great king, a yogi, a meditator, having generated saddhā (faith) in all beings, should plant that seed of saddhā in the three kinds of attainments: the bliss of divine and human attainments, up to the bliss of ultimate Nibbāna attainment.

Lại nữa, đại vương, đám mây làm cho tất cả hạt giống nảy mầm. Cũng vậy, đại vương, người hành giả, người tu tập thiền quán, nên làm sanh khởi đức tin (saddhā) cho tất cả chúng sanh, và gieo hạt giống đức tin ấy vào ba loại thành tựu: thành tựu an lạc của cõi trời và cõi người, cho đến thành tựu an lạc Niết Bàn tối thượng.

Idaṃ, mahārāja, meghassa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, O great king, is the third quality to be adopted from a cloud.

Đại vương, đây là chi phần thứ ba của đám mây cần được thọ trì.

2379

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, megho ututo samuṭṭhahitvā dharaṇitalaruhe tiṇarukkhalatāgumbaosadhivanappatayo parirakkhati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena yoniso manasikāraṃ nibbattetvā tena yoniso manasikārena samaṇadhammo parirakkhitabbo, yoniso manasikāramūlakā sabbe kusalā dhammā.

“Furthermore, O great king, a cloud, arising according to the season, protects the grasses, trees, creepers, bushes, medicinal plants, and forest trees that grow on the surface of the earth. In the same way, O great king, a yogi, a meditator, having produced proper attention (yoniso manasikāra), should protect the ascetic practice (samaṇadhamma) with that proper attention, for all wholesome states (kusalā dhammā) have proper attention as their root.

Lại nữa, đại vương, đám mây sanh khởi theo mùa, bảo vệ cỏ, cây, dây leo, bụi rậm, dược thảo và cây rừng mọc trên mặt đất. Cũng vậy, đại vương, người hành giả, người tu tập thiền quán, nên phát sanh sự tác ý đúng đắn (yoniso manasikāra), và bằng sự tác ý đúng đắn ấy, nên bảo vệ Sa-môn Pháp (samaṇadhamma), vì tất cả các Pháp thiện đều có nguồn gốc từ tác ý đúng đắn.

Idaṃ, mahārāja, meghassa catutthaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, O great king, is the fourth quality to be adopted from a cloud.

Đại vương, đây là chi phần thứ tư của đám mây cần được thọ trì.

2380

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, megho vassamāno naditaḷākapokkharaṇiyo kandarapadarasarasobbhaudapānāni ca paripūreti udakadhārāhi, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena āgamapariyattiyā dhammameghamabhivassayitvā adhigamakāmānaṃ mānasaṃ paripūrayitabbaṃ.

“Furthermore, O great king, a cloud, when raining, fills rivers, ponds, lakes, caves, ravines, pools, and wells with streams of water. In the same way, O great king, a yogi, a meditator, having caused the Dhamma-cloud of scriptural learning (āgama-pariyatti) to rain, should fill the minds of those desirous of attainment.

Lại nữa, đại vương, khi đám mây mưa xuống, nó làm đầy các sông, ao, hồ, hang động, khe núi, đầm lầy, hố sâu và giếng nước bằng dòng nước. Cũng vậy, đại vương, người hành giả, người tu tập thiền quán, nên làm mưa Pháp (dhammamegha) bằng sự học tập kinh điển (āgamapariyatti), và làm cho tâm trí của những người khao khát chứng đắc được viên mãn.

Idaṃ, mahārāja, meghassa pañcamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, O great king, is the fifth quality to be adopted from a cloud.

Đại vương, đây là chi phần thứ năm của đám mây cần được thọ trì.

Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena sāriputtena dhammasenāpatinā –

This, O great king, was also spoken by the Elder Sāriputta, the General of the Dhamma:

Đại vương, điều này cũng đã được Trưởng lão Sāriputta, vị Pháp tướng quân, nói:

2381

‘‘‘Bodhaneyyaṃ janaṃ disvā, satasahassepi yojane;

“‘Seeing a person capable of awakening, even at a hundred thousand yojanas,

“Khi thấy chúng sanh có khả năng giác ngộ, dù cách xa hàng trăm ngàn do tuần,

2382

Khaṇena upagantvāna, bodheti taṃ mahāmunī’’’ti.

The Great Sage approaches in an instant and awakens that person.’”

Bậc Đại Hiền giả (Mahāmuni) trong khoảnh khắc đến đó, và làm cho họ giác ngộ.”

2383

Meghaṅgapañho chaṭṭho.

The Sixth Question on the Qualities of a Cloud.

Câu hỏi về các chi phần của đám mây, thứ sáu.

2384

7. Maṇiratanaṅgapañho

7. The Question on the Qualities of a Jewel

7. Câu hỏi về các chi phần của ngọc báu

2385

7. ‘‘Bhante nāgasena, ‘maṇiratanassa tīṇi aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni tīṇi aṅgāni gahetabbānī’’ti?

“Venerable Nāgasena, when you say, ‘Three qualities are to be adopted from a jewel,’ what are those three qualities to be adopted?”

7. “Bạch Đại đức Nāgasena, ngài nói rằng ‘ba chi phần của ngọc báu (maṇiratana) cần được thọ trì’, ba chi phần ấy là gì?”

‘‘Yathā, mahārāja, maṇiratanaṃ ekantaparisuddhaṃ, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena ekantaparisuddhājīvena bhavitabbaṃ.

“Just as, O great king, a jewel is perfectly pure, in the same way, O great king, a yogi, a meditator, should have a perfectly pure livelihood.

“Thưa đại vương, như ngọc báu hoàn toàn trong sạch, cũng vậy, đại vương, người hành giả, người tu tập thiền quán, nên có một đời sống hoàn toàn trong sạch (ekantaparisuddhājīva).

Idaṃ, mahārāja, maṇiratanassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, O great king, is the first quality to be adopted from a jewel.

Đại vương, đây là chi phần thứ nhất của ngọc báu cần được thọ trì.

2386

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, maṇiratanaṃ na kenaci saddhiṃ missīyati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena pāpehi pāpasahāyehi saddhiṃ na missitabbaṃ.

“Furthermore, O great king, a jewel does not mix with anything. In the same way, O great king, a yogi, a meditator, should not mix with evil persons and evil friends.

Lại nữa, đại vương, ngọc báu không hòa lẫn với bất cứ thứ gì. Cũng vậy, đại vương, người hành giả, người tu tập thiền quán, không nên hòa lẫn với những kẻ ác, những bạn bè xấu.

Idaṃ, mahārāja, maṇiratanassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, O great king, is the second quality to be adopted from a jewel.

Đại vương, đây là chi phần thứ hai của ngọc báu cần được thọ trì.

2387

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, maṇiratanaṃ jātiratanehi yojīyati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena uttamavarajātimantehi saddhiṃ saṃvasitabbaṃ, paṭipannakaphalaṭṭhasekkhaphalasamaṅgīhi sotāpannasakadāgāmianāgāmiarahantatevijjachaḷabhiññasamaṇamaṇiratanehi saddhiṃ saṃvasitabbaṃ.

“Furthermore, great king, a jewel is joined with genuine gems. In the same way, great king, a yogi, a meditator, should associate with those endowed with excellent, noble birth, those endowed with the fruits of practice, the fruits of trainees, namely, the stream-enterers, once-returners, non-returners, Arahants, those with the three knowledges (tevijjā), and those with the six supernormal powers (chaḷabhiññā), who are like jewel-like recluses.

Lại nữa, đại vương, ngọc báu được kết hợp với những loại ngọc quý. Cũng vậy, đại vương, người hành giả, người tu tập thiền quán, nên sống chung với những bậc có phẩm hạnh tối thượng, những bậc Sa-môn ngọc báu như Sotāpanna, Sakadāgāmī, Anāgāmī, Arahant, Tam Minh (Tevijja), Lục Thông (Chaḷabhiñña), những vị đã thành tựu quả vị tu tập và quả vị học đạo.

Idaṃ, mahārāja, maṇiratanassa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the third quality of the jewel to be adopted.

Đại vương, đây là chi phần thứ ba của ngọc báu cần được thọ trì.

Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena suttanipāte –

This was also spoken, great king, by the Bhagavā, the God of gods, in the Sutta Nipāta:

Đại vương, điều này cũng đã được Đức Thế Tôn, vị Thiên trên các vị Thiên, nói trong Suttanipāta:

2388

‘‘‘Suddhā suddhehi saṃvāsaṃ, kappayavho patissatā;

“‘Pure ones, associate with pure ones, being mindful;

“Hỡi những người thanh tịnh, hãy sống chung với những người thanh tịnh, với sự tôn kính;

2389

Tato samaggā nipakā, dukkhassantaṃ karissathā’’’ti.

Then, being in harmony and discerning, you will make an end of suffering.’”

Rồi các ngươi sẽ hòa hợp và khôn ngoan, sẽ chấm dứt khổ đau.”

2390

Maṇiratanapañho sattamo.

The Seventh Question on the Qualities of a Jewel.

Câu hỏi về ngọc báu, thứ bảy.

2391

8. Māgavikaṅgapañho

8. The Question on the Qualities of a Hunter

8. Câu hỏi về các chi phần của người thợ săn

2392

8. ‘‘Bhante nāgasena, ‘māgavikassa cattāri aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni cattāri aṅgāni gahetabbānī’’ti?

“Venerable Nāgasena, when you say, ‘Four qualities of a hunter are to be adopted,’ what are those four qualities to be adopted?”

8. “Bạch Đại đức Nāgasena, ngài nói rằng ‘bốn chi phần của người thợ săn (māgavika) cần được thọ trì’, bốn chi phần ấy là gì?”

‘‘Yathā, mahārāja, māgaviko appamiddho hoti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena appamiddhena bhavitabbaṃ.

“Just as, great king, a hunter is not sluggish, even so, great king, a yogi, a meditator, should not be sluggish.

“Thưa đại vương, như người thợ săn ít ngủ, cũng vậy, đại vương, người hành giả, người tu tập thiền quán, nên ít ngủ.

Idaṃ, mahārāja, māgavikassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the first quality of a hunter to be adopted.

Đại vương, đây là chi phần thứ nhất của người thợ săn cần được thọ trì.

2393

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, māgaviko migesu yeva cittaṃ upanibandhati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena ārammaṇesu yeva cittaṃ upanibandhitabbaṃ.

“Furthermore, great king, a hunter fixes his mind solely on the deer. In the same way, great king, a yogi, a meditator, should fix his mind solely on the meditation objects (ārammaṇa).

Lại nữa, đại vương, người thợ săn chỉ chú tâm vào con mồi. Cũng vậy, đại vương, người hành giả, người tu tập thiền quán, nên chỉ chú tâm vào đối tượng thiền quán (ārammaṇa).

Idaṃ, mahārāja, māgavikassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the second quality of a hunter to be adopted.

Đại vương, đây là chi phần thứ hai của người thợ săn cần được thọ trì.

2394

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, māgaviko kālaṃ kammassa jānāti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena paṭisallānassa kālo jānitabbo ‘ayaṃ kālo paṭisallānassa, ayaṃ kālo nikkhamanāyā’ti.

“Furthermore, great king, a hunter knows the time for his work. In the same way, great king, a yogi, a meditator, should know the time for seclusion, thinking, ‘This is the time for seclusion, this is the time for emerging.’

Lại nữa, đại vương, người thợ săn biết thời điểm thích hợp cho công việc. Cũng vậy, đại vương, người hành giả, người tu tập thiền quán, nên biết thời điểm thích hợp cho sự độc cư (paṭisallāna), ‘đây là thời điểm cho sự độc cư, đây là thời điểm để xuất hành’.

Idaṃ, mahārāja, māgavikassa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the third quality of a hunter to be adopted.

Đại vương, đây là chi phần thứ ba của người thợ săn cần được thọ trì.

2395

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, māgaviko migaṃ disvā hāsamabhijaneti ‘imaṃ lacchāmī’ti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena ārammaṇe abhiramitabbaṃ, hāsamabhijanetabbaṃ ‘uttariṃ visesamadhigacchissāmī’ti.

“Furthermore, great king, a hunter, seeing a deer, generates joy, thinking, ‘I will get this.’ In the same way, great king, a yogi, a meditator, should delight in the meditation object, generating joy, thinking, ‘I shall attain further distinction.’

Lại nữa, đại vương, khi người thợ săn thấy con mồi, anh ta sanh khởi niềm vui ‘ta sẽ bắt được nó’. Cũng vậy, đại vương, người hành giả, người tu tập thiền quán, nên hoan hỷ với đối tượng thiền quán, nên sanh khởi niềm vui ‘ta sẽ đạt được sự thù thắng hơn’.

Idaṃ, mahārāja, māgavikassa catutthaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the fourth quality of a hunter to be adopted.

Đại vương, đây là chi phần thứ tư của người thợ săn cần được thọ trì.

Bhāsitampetaṃ mahārāja therena mogharājena –

This was also spoken, great king, by the Elder Mogharāja:

Đại vương, điều này cũng đã được Trưởng lão Mogharāja nói:

2396

‘‘‘Ārammaṇe labhitvāna, pahitattena bhikkhunā;

“‘Having obtained the meditation object, a bhikkhu with a mind directed^*,

“Sau khi đạt được đối tượng thiền quán, vị Tỳ-khưu với tâm chuyên chú,

2397

Bhiyyo hāso janetabbo, adhigacchissāmi uttari’’’nti.

Should generate more joy, thinking, “I shall attain further^*.”’”

Nên sanh khởi niềm vui lớn hơn, ‘ta sẽ đạt được sự thù thắng hơn’.”

2398

Māgavikaṅgapañho aṭṭhamo.

The Eighth Question on the Qualities of a Hunter.

Câu hỏi về các chi phần của người thợ săn, thứ tám.

2399

9. Bāḷisikaṅgapañho

9. The Question on the Qualities of a Fisherman

9. Câu hỏi về các chi phần của người đánh cá

2400

9. ‘‘Bhante nāgasena, ‘bāḷisikassa dve aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni dve aṅgāni gahetabbānī’’ti?

“Venerable Nāgasena, when you say, ‘Two qualities of a fisherman are to be adopted,’ what are those two qualities to be adopted?”

9. “Bạch Đại đức Nāgasena, ngài nói rằng ‘hai chi phần của người đánh cá (bāḷisika) cần được thọ trì’, hai chi phần ấy là gì?”

‘‘Yathā, mahārāja, bāḷisiko baḷisena macche uddharati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena ñāṇena uttariṃ sāmaññaphalāni uddharitabbāni.

“Just as, great king, a fisherman pulls out fish with a hook, even so, great king, a yogi, a meditator, should pull out the excellent fruits of recluseship (sāmaññaphala) with wisdom (ñāṇa).

“Thưa đại vương, như người đánh cá dùng lưỡi câu để bắt cá, cũng vậy, đại vương, người hành giả, người tu tập thiền quán, nên dùng trí tuệ (ñāṇa) để đạt được các quả vị Sa-môn (sāmaññaphala) thù thắng hơn.

Idaṃ, mahārāja, bāḷisikassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the first quality of a fisherman to be adopted.

Thưa Đại vương, đây là chi phần đầu tiên của người đánh cá cần phải thọ trì.

2401

‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, bāḷisiko parittakaṃ vadhitvā vipulaṃ lābhamadhigacchati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena parittalokāmisamattaṃ pariccajitabbaṃ.

“Furthermore, great king, a fisherman, having killed a small amount, obtains great gain. In the same way, great king, a yogi, a meditator, should renounce merely a small amount of worldly bait.

Lại nữa, thưa Đại vương, người đánh cá chỉ giết một ít cá mà thu được lợi lộc lớn. Cũng vậy, thưa Đại vương, hành giả (yogī), người tu tập (yogāvacara) cần phải từ bỏ một chút thế gian lợi dưỡng.

Lokāmisamattaṃ, mahārāja, pariccajitvā yogī yogāvacaro vipulaṃ sāmaññaphalaṃ adhigacchati.

Having renounced merely worldly bait, great king, a yogi, a meditator, attains abundant fruits of recluseship.

Thưa Đại vương, sau khi từ bỏ thế gian lợi dưỡng, hành giả, người tu tập đạt được quả Sa-môn rộng lớn.

Idaṃ, mahārāja, bāḷisikassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

This, great king, is the second quality of a fisherman to be adopted.

Thưa Đại vương, đây là chi phần thứ hai của người đánh cá cần phải thọ trì.

Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena rāhulena –

This was also spoken, great king, by the Elder Rāhula:

Thưa Đại vương, điều này cũng đã được Trưởng lão Rāhula thuyết giảng:

2402

‘‘‘Suññatañcānimittañca, vimokkhañcāppaṇihitaṃ;

“‘Having renounced worldly bait,

‘‘‘Tánh Không (Suññatā), Vô Tướng (Animitta) và Vô Nguyện (Appaṇihita) giải thoát,

2403

Caturo phale chaḷabhiññā, cajitvā lokāmisaṃ labhe’’’ti.

One may obtain the four fruits and the six supernormal powers, the liberation of emptiness, signlessness, and desirelessness.’”

Bốn quả, sáu thắng trí, từ bỏ thế gian lợi dưỡng mà đạt được.’’’

2404

Bāḷisikaṅgapañho navamo.

The Ninth Question on the Qualities of a Fisherman.

Câu hỏi về chi phần người đánh cá, thứ chín, đã xong.

2405

Table of Contents

9. Sakkaṅgapañho

9. The Question on the Qualities of Sakka

9. Vấn đề về phẩm chất của Sakka

10. Cakkavattiṅgapañho

10. The Question on the Qualities of a Cakkavatti

10. Vấn đề về các yếu tố của Chuyển Luân Vương

4. Upacikāvaggo

4. The Chapter on the Termite

4. Phẩm Mối

1. Upacikaṅgapañho

1. The Question on the Characteristic of the Termite

1. Vấn đề về yếu tố của Mối

2. Biḷāraṅgapañho

2. The Question on the Characteristic of the Cat

2. Vấn đề về các yếu tố của Mèo

3. Undūraṅgapañho

3. The Question on the Qualities of the Mouse

3. Vấn đề về yếu tố của Chuột

4. Vicchikaṅgapañho

4. The Question on the Qualities of the Scorpion

4. Vấn đề về đặc tính của bọ cạp

5. Nakulaṅgapañho

5. The Question on the Qualities of the Mongoose

5. Vấn đề về đặc tính của cầy mangut

6. Jarasiṅgālaṅgapañho

6. The Question on the Qualities of the Old Jackal

6. Vấn đề về đặc tính của cáo già

7. Migaṅgapañho

7. The Question on the Qualities of the Deer

7. Vấn đề về đặc tính của nai

8. Gorūpaṅgapañho

8. The Question on the Qualities of the Ox

8. Vấn đề về đặc tính của bò

9. Varāhaṅgapañho

9. Câu hỏi về các chi phần của con heo rừng

9. The Question on the Characteristic of the Boar

10. Hatthiṅgapañho

10. The Question on the Elephant's Qualities

10. Câu hỏi về các chi phần của con voi

5. Sīhavaggo

5. Sīha Vagga

5. Phẩm Sư Tử

1. Sīhaṅgapañho

1. The Question on the Lion's Qualities

1. Câu hỏi về các chi phần của Sư Tử

2. Cakkavākaṅgapañho

2. The Question on the Cakkavāka Bird's Characteristics

2. Vấn đề về các chi phần của chim Cakkavāka

3. Peṇāhikaṅgapañho

3. The Question on the Qualities of the Peṇāhikā Bird

3. Vấn đề về các chi phần của chim Peṇāhika

4. Gharakapotaṅgapañho

4. The Question on the Quality of the Gharakapota

4. Vấn đề về chi phần của chim bồ câu nhà

5. Ulūkaṅgapañho

5. The Question on the Qualities of the Owl

5. Vấn đề về các chi phần của chim cú

6. Satapattaṅgapañho

6. The Question on the Qualities of the Satapatta Bird

6. Câu hỏi về đặc tính của chim cuốc

7. Vagguliṅgapañho

7. The Question on the Qualities of the Bat

7. Câu hỏi về đặc tính của con dơi

8. Jalūkaṅgapañho

8. The Question on the Qualities of the Leech

8. Câu hỏi về đặc tính của con đỉa

9. Sappaṅgapañho

9. The Question on the Qualities of the Snake

9. Câu hỏi về đặc tính của con rắn

10. Ajagaraṅgapañho

10. The Question on the Qualities of the Python

10. Câu hỏi về đặc tính của con trăn

6. Makkaṭakavaggo

6. The Spider Chapter

6. Phẩm Con Nhện

1. Panthamakkaṭakaṅgapañho

1. The Question on the Qualities of the Roadside Spider

1. Câu hỏi về đặc tính của con nhện giăng tơ