234. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
234. At that time, the Blessed One, the Buddha, was dwelling in Sāvatthī, in Jeta's Grove, Anāthapiṇḍika's Monastery. As for "At that time, the venerable Seyyasaka was leading the brahmacariya discontentedly" – here, "venerable" (āyasmā) is an endearing term.
234. Vào thời ấy, Đức Phật, Thế Tôn đang ngự tại Xá-vệ, trong rừng Jeta, tại tịnh xá của ông Anāthapiṇḍika. Trong đoạn “Tena kho pana samayena āyasmā Seyyasako anabhirato brahmacariyaṃ caratī” (Vào thời ấy, Tôn giả Seyyasaka sống đời Phạm hạnh trong sự không hoan hỷ), āyasmāti là một từ ngữ thân ái.
Tena kho pana samayena āyasmā seyyasako anabhirato brahmacariyaṃ caratīti ettha āyasmāti piyavacanaṃ.
"Venerable" is an endearing term, or a pleasant word.
Seyyasakoti là tên của Tỳ-khưu ấy.
Seyyasakoti tassa bhikkhuno nāmaṃ.
"Seyyasaka" is the name of that bhikkhu.
Anabhiratoti (không hoan hỷ) có nghĩa là tâm bị phân tán, bị thiêu đốt bởi sự bức bách của dục ái, nhưng không phải là mong cầu trở lại đời sống cư sĩ.
Anabhiratoti vikkhittacitto kāmarāgapariḷāhena pariḍayhamāno na pana gihibhāvaṃ patthayamāno.
"Discontentedly" (anabhirato) means having a scattered mind, burning with the torment of sensual passion, but not wishing for the lay state.
So tena kiso hotīti (vị ấy trở nên gầy ốm vì điều đó) có nghĩa là Tôn giả Seyyasaka trở nên gầy ốm vì sự không hoan hỷ ấy.
So tena kiso hotīti so seyyasako tena anabhiratabhāvena kiso hoti.
"He became thin due to that" means that Seyyasaka became thin due to that state of discontent.
“Người ấy gầy yếu vì điều đó” nghĩa là vị Tỳ-khưu đó gầy yếu vì sự không hoan hỷ đó.
Addasā kho āyasmā udāyīti ettha udāyīti tassa therassa nāmaṃ, ayañhi seyyasakassa upajjhāyo lāḷudāyī nāma bhantamigasappaṭibhāgo niddārāmatādimanuyuttānaṃ aññataro lolabhikkhu.
"Then the venerable Udāyī saw" – here, "Udāyī" is the name of that Elder. Indeed, this Udāyī was Seyyasaka's Upajjhāya, named Lāḷudāyī, a frivolous bhikkhu, one of those devoted to excessive sleep and the like, like a startled deer.
Addasā kho āyasmā Udāyīti (Tôn giả Udāyī đã nhìn thấy) trong đoạn này, Udāyīti là tên của vị Trưởng lão ấy. Vị ấy là thầy tế độ của Seyyasaka, tên là Lāḷudāyī, một Tỳ-khưu phóng túng, giống như con nai hoảng sợ, một trong những vị thích ngủ nghỉ, v.v.
Kacci no tvanti kacci nu tvaṃ.
"Kacci no tvaṃ" means "Kacci nu tvaṃ" (Are you practicing?).
Kacci no tvanti (có phải ông không?) có nghĩa là “kacci nu tvaṃ?” (có phải ông đang thực hành không?).
Yāvadatthaṃ bhuñjātiādīsu yāvatā atthoti yāvadatthaṃ.
In phrases like "Eat as much as you need" (yāvadatthaṃ bhuñjā), "yāvadatthaṃ" means "as much as is needed."
Trong các câu như Yāvadatthaṃ bhuñjāti (hãy ăn cho đủ), yāvatā atthoti yāvadatthaṃ.
Idaṃ vuttaṃ hoti – yāvatā te bhojanena attho yattakaṃ tvaṃ icchasi tattakaṃ bhuñja, yattakaṃ kālaṃ rattiṃ vā divā vā supituṃ icchasi tattakaṃ supa, mattikādīhi kāyaṃ ubbaṭṭetvā cuṇṇādīhi ghaṃsitvā yattakaṃ nhānaṃ icchasi tattakaṃ nhāya, uddesena vā paripucchāya vā vattapaṭipattiyā vā kammaṭṭhānena vā attho natthīti.
This means: "As much food as you need, eat that much; as long as you wish to sleep, night or day, sleep that long; anoint your body with clay and the like, rub it with powders and the like, bathe as much as you wish; there is no need for recitation, or asking questions, or observing duties, or meditation."
Điều này có nghĩa là: “Ông hãy ăn bao nhiêu thức ăn ông muốn, hãy ngủ bao lâu ông muốn, ban đêm hay ban ngày, hãy tắm bao lâu ông muốn bằng cách xoa bóp cơ thể với đất sét, v.v., chà xát với bột, v.v. Không có mục đích gì trong việc học hỏi, hỏi han, thực hành bổn phận hay thiền định.”
Yadā te anabhirati uppajjatīti yasmiṃ kāle tava kāmarāgavasena ukkaṇṭhitatā vikkhittacittatā uppajjati.
"When discontent arises in you" means at the time when weariness or a scattered mind arises in you due to sensual passion.
Yadā te anabhirati uppajjatīti (khi sự không hoan hỷ khởi lên nơi ông) có nghĩa là vào lúc nào sự chán nản, sự phân tán tâm do dục ái khởi lên nơi ông.
Rāgo cittaṃ anuddhaṃsetīti kāmarāgo cittaṃ dhaṃseti padhaṃseti vikkhipati ceva milāpeti ca.
"Passion afflicts the mind" means sensual passion afflicts, completely afflicts, scatters, and also withers the mind.
Rāgo cittaṃ anuddhaṃsetīti (dục ái làm ô uế tâm) có nghĩa là dục ái làm hư hoại, làm phân tán và làm suy yếu tâm.
Tadā hatthena upakkamitvā asuciṃ mocehīti tasmiṃ kāle hatthena vāyamitvā asucimocanaṃ karohi, evañhi te cittekaggatā bhavissati.
"Then, by making an effort with your hand, discharge semen" means at that time, make an effort with your hand to discharge semen, for then your mind will become one-pointed.
Tadā hatthena upakkamitvā asuciṃ mocehīti (lúc ấy, hãy dùng tay cố gắng để xuất tinh) có nghĩa là vào lúc ấy, hãy dùng tay cố gắng để xuất tinh, như vậy tâm ông sẽ được định tĩnh.
Iti taṃ upajjhāyo anusāsi yathā taṃ bālo bālaṃ mago magaṃ.
Thus, the preceptor instructed him, just as an unwise person would instruct an unwise person, or a deer a deer.
Vị thầy tế độ đã khuyên dạy vị ấy như vậy, giống như một người ngu khuyên một người ngu, một con thú khuyên một con thú.
235. Tesaṃ muṭṭhassatīnaṃ asampajānānaṃ niddaṃ okkamantānanti satisampajaññaṃ pahāya niddaṃ otarantānaṃ.
235. “While those, whose mindfulness was lost, who were without clear comprehension, were going to sleep” means for those abandoning mindfulness and clear comprehension and going to sleep.
235. Tesaṃ muṭṭhassatīnaṃ asampajānānaṃ niddaṃ okkamantānanti (những vị ấy mất chánh niệm, không có chánh tri, đang đi vào giấc ngủ) có nghĩa là những vị ấy từ bỏ chánh niệm và chánh tri, đang đi vào giấc ngủ.
Tattha kiñcāpi niddaṃ okkamantānaṃ abyākato bhavaṅgavāro pavattati, satisampajaññavāro gaḷati, tathāpi sayanakāle manasikāro kātabbo.
In that regard, even though for those entering sleep, the indeterminate bhavaṅga-process occurs and the process of mindfulness and clear comprehension ceases, nevertheless, attention should be paid at bedtime.
Trong đó, mặc dù khi đi vào giấc ngủ, tiến trình Bhavanga (hữu phần) bất định diễn ra, tiến trình chánh niệm và chánh tri bị gián đoạn, nhưng dù vậy, vào lúc nằm ngủ, cần phải tác ý.
Divā supantena yāva nhātassa bhikkhuno kesā na sukkhanti tāva supitvā vuṭṭhahissāmīti saussāhena supitabbaṃ.
A bhikkhu sleeping during the day should sleep with resolve, thinking, "I will sleep until the hair of the bathed bhikkhu is dry, and then I will get up."
Khi ngủ ban ngày, một Tỳ-khưu cần phải ngủ với quyết tâm: “Tôi sẽ ngủ cho đến khi tóc của tôi, sau khi tắm, chưa khô, rồi sẽ thức dậy.”
Rattiṃ supantena ettakaṃ nāma rattibhāgaṃ supitvā candena vā tārakāya vā idaṃ nāma ṭhānaṃ pattakāle vuṭṭhahissāmīti saussāhena supitabbaṃ.
A bhikkhu sleeping at night should sleep with resolve, thinking, "I will sleep for this much of the night, and I will get up when the moon or a star reaches this particular position."
Khi ngủ ban đêm, một Tỳ-khưu cần phải ngủ với quyết tâm: “Tôi sẽ ngủ một phần đêm nhất định, rồi sẽ thức dậy khi mặt trăng hoặc các vì sao đạt đến vị trí nhất định này.”
Buddhānussatiādīsu ca dasasu kammaṭṭhānesu ekaṃ aññaṃ vā cittaruciyaṃ kammaṭṭhānaṃ gahetvāva niddā okkamitabbā.
And one should enter sleep only after taking up one or another meditation subject (kammaṭṭhāna) among the ten anussati meditations, such as the recollection of the Buddha (buddhānussati), or a kammaṭṭhāna that is pleasing to the mind.
Và khi đi vào giấc ngủ, cần phải chọn một đề mục thiền định yêu thích trong mười đề mục thiền định như niệm Phật, v.v., hoặc một đề mục khác.
Evaṃ karonto hi sato sampajāno satiñca sampajaññañca avijahitvāva niddaṃ okkamatīti vuccati.
Indeed, one who acts thus is said to enter sleep mindfully and with clear comprehension, without abandoning mindfulness and clear comprehension.
Vì người thực hành như vậy được gọi là người có chánh niệm, có chánh tri, đi vào giấc ngủ mà không từ bỏ chánh niệm và chánh tri.
Te pana bhikkhū bālā lolā bhantamigasappaṭibhāgā na evamakaṃsu.
But those bhikkhus were foolish, frivolous, and like frightened deer; they did not act thus.
Nhưng những Tỳ-khưu ấy, những người ngu dốt, phóng túng, giống như con nai hoảng sợ, đã không làm như vậy.
Tena vuttaṃ – ‘‘tesaṃ muṭṭhassatīnaṃ asampajānānaṃ niddaṃ okkamantāna’’nti.
Therefore, it was said: "while those, whose mindfulness was lost, who were without clear comprehension, were going to sleep."
Vì thế đã được nói: “Tesaṃ muṭṭhassatīnaṃ asampajānānaṃ niddaṃ okkamantānaṃ.”
Atthi cettha cetanā labbhatīti ettha ca supinante assādacetanā atthi upalabbhati.
“Is there intention here? Is it found?” means here, in a dream, there is pleasurable intention, and it is found.
Atthi cettha cetanā labbhatīti (có ý muốn ở đây không?) có nghĩa là trong giấc mơ này, có ý muốn hưởng thụ và được nhận biết.
Atthesā, bhikkhave, cetanā; sā ca kho abbohārikāti bhikkhave esā assādacetanā atthi, sā ca kho avisaye uppannattā abbohārikā, āpattiyā aṅgaṃ na hoti.
“Bhikkhus, there is this intention; yet it is not punishable” means, bhikkhus, this pleasurable intention exists, but because it arises in a realm where one cannot restrain it, it is not punishable (abbohārika), it is not a factor of an offense.
Atthesā, bhikkhave, cetanā; sā ca kho abbohārikāti (Này các Tỳ-khưu, có ý muốn này; nhưng nó không được xem là một hành vi phạm giới) có nghĩa là, này các Tỳ-khưu, có ý muốn hưởng thụ này, nhưng vì nó khởi lên trong một đối tượng không thể kiểm soát, nên nó không được xem là một hành vi phạm giới, không phải là một yếu tố của giới.
Iti bhagavā supinante cetanāya abbohārikabhāvaṃ dassetvā ‘‘evañca pana bhikkhave imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha, sañcetanikā sukkavissaṭṭhi aññatra supinantā saṅghādiseso’’ti sānupaññattikaṃ sikkhāpadaṃ paññāpesi.
Thus, the Blessed One, having shown the unpunishable nature (abbohārikabhāva) of intention in a dream, laid down the training rule with a supplementary enactment, saying: “And thus, bhikkhus, you should recite this training rule: ‘Intentionally releasing semen, except in a dream, entails a Saṅghādisesa offense.’”
Như vậy, Đức Thế Tôn đã chỉ ra rằng ý muốn trong giấc mơ không được xem là một hành vi phạm giới, rồi Ngài đã ban hành giới bổn kèm theo giới phụ: “ Sañcetanikā sukkavissaṭṭhi aññatra supinantā saṅghādiseso” (Sự xuất tinh có chủ ý, trừ khi trong giấc mơ, là một Saṅghādisesa).
236-237. Tattha saṃvijjati cetanā assāti sañcetanā, sañcetanāva sañcetanikā, sañcetanā vā assā atthīti sañcetanikā.
236-237. In this regard, that which has a discernible intention is sañcetanā, and sañcetanā itself is sañcetanikā, or that which has intention is sañcetanikā.
236-237. Trong đó, sañcetanā là có ý muốn rõ ràng, chính sañcetanā là sañcetanikā, hoặc sañcetanikā là có ý muốn rõ ràng.
Yasmā pana yassa sañcetanikā sukkavissaṭṭhi hoti so jānanto sañjānanto hoti, sā cassa sukkavissaṭṭhi cecca abhivitaritvā vītikkamo hoti, tasmā byañjane ādaraṃ akatvā atthameva dassetuṃ ‘‘jānanto sañjānanto cecca abhivitaritvā vītikkamo’’ti evamassa padabhājanaṃ vuttaṃ.
However, since one for whom there is an intentional emission of semen (sukkavissaṭṭhi) is one who knows and clearly knows, and that emission constitutes an overt transgression for him after having willed and considered it, therefore, without regard for the literal expression, but only to show the meaning, its word-analysis is stated as: “one who knows, clearly knows, and transgresses after having willed and thought it over.”
Tuy nhiên, vì người nào có sự xuất tinh có chủ ý thì người ấy biết và nhận biết, và sự xuất tinh đó là một sự vi phạm do cố ý và vượt quá giới hạn, nên để chỉ rõ ý nghĩa mà không chú trọng đến văn tự, đã được nói về sự phân tích từ ngữ như sau: “ jānanto sañjānanto cecca abhivitaritvā vītikkamo” (biết, nhận biết, cố ý và vượt quá giới hạn).
Tattha jānantoti upakkamāmīti jānanto.
Therein, “one who knows” means one who knows, "I am making an effort."
Trong đó, jānantoti (biết) có nghĩa là biết “tôi đang cố gắng”.
Sañjānantoti sukkaṃ mocemīti sañjānanto, teneva upakkamajānanākārena saddhiṃ jānantoti attho.
“Clearly knows” means one who knows, "I am releasing semen," thus, one who knows along with the manner of knowing the effort.
Sañjānantoti (nhận biết) có nghĩa là nhận biết “tôi đang xuất tinh”, tức là biết cùng với cách thức biết về sự cố gắng.
Ceccāti mocanassādacetanāvasena cetetvā pakappetvā.
“Having willed (cecca)” means having willed and planned with the intention of delight in emission.
Ceccāti (cố ý) có nghĩa là cố ý và sắp đặt theo ý muốn hưởng thụ sự xuất tinh.
Abhivitaritvāti upakkamavasena maddanto nirāsaṅkacittaṃ pesetvā.
“Having thought it over (abhivitaritvā)” means having suppressed (the mind) by means of effort and having sent forth a mind free from apprehension.
Abhivitaritvāti (vượt quá giới hạn) có nghĩa là đè nén theo cách cố gắng, và gửi gắm một tâm không nghi ngờ.
Vītikkamoti evaṃ pavattassa yo vītikkamo ayaṃ sañcetanikāsaddassa sikhāppatto atthoti vuttaṃ hoti.
“Transgression” means the transgression of one who acts thus; this is said to be the ultimate meaning of the word sañcetanikā.
Vītikkamoti (sự vi phạm) có nghĩa là sự vi phạm xảy ra như vậy, đây là ý nghĩa cao nhất của từ sañcetanikā.
Vissaṭṭhīti vissaggo, atthato panetaṃ ṭhānācāvanaṃ hoti, tenāha – ‘‘vissaṭṭhīti ṭhānato cāvanā vuccatī’’ti.
“Emission” means release; but in essence, it is the displacement from its place. Therefore, he said, “Emission is said to be displacement from its place.”
Vissaṭṭhīti (sự xuất ra) là sự phóng thích, nhưng theo nghĩa thực, đó là sự di chuyển khỏi vị trí, vì vậy đã nói: “Vissaṭṭhīti ṭhānato cāvanā vuccatī” (Sự xuất ra được gọi là sự di chuyển khỏi vị trí).
Tattha vatthisīsaṃ kaṭi kāyoti tidhā sukkassa ṭhānaṃ pakappenti, eko kirācariyo ‘‘vatthisīsaṃ sukkassa ṭhāna’’nti āha.
In this regard, they conceive of the place of semen as threefold: the tip of the bladder, the loins, and the entire body. One teacher, it is said, said, "The tip of the bladder is the place of semen."
Trong đó, họ phân loại vị trí của tinh dịch thành ba loại: đỉnh bàng quang, thắt lưng, và toàn bộ cơ thể. Một vị luận sư nói rằng “đỉnh bàng quang là vị trí của tinh dịch”.
Eko ‘‘kaṭī’’ti, eko ‘‘sakalo kāyo’’ti, tesu tatiyassa bhāsitaṃ subhāsitaṃ.
Another said, "The loins," and another, "the entire body." Among these, the statement of the third is well-said.
Một vị nói “thắt lưng”, một vị nói “toàn bộ cơ thể”. Trong số đó, lời nói của vị thứ ba là lời nói đúng.
Kesalomanakhadantānañhi maṃsavinimuttaṭṭhānaṃ uccārapassāvakheḷasiṅghāṇikāthaddhasukkhacammāni ca vajjetvā avaseso chavimaṃsalohitānugato sabbopi kāyo kāyappasādabhāvajīvitindriyābaddhapittānaṃ sambhavassa ca ṭhānameva.
Indeed, excluding the parts of hair, body-hair, nails, and teeth that are free from flesh, and also excluding feces, urine, spittle, mucus, and hardened, dry skin, the entire remaining body, which is permeated by skin, flesh, and blood, is the place for the arising of the body-sensitivity, bhāva-rūpa, life-faculty, abaddhapitta, and semen.
Thật vậy, toàn bộ thân thể, trừ những chỗ không có thịt như tóc, lông, móng, răng, và trừ phân, nước tiểu, đờm, nước mũi, da khô cứng, còn lại tất cả phần da, thịt, máu đều là nơi phát sinh của kāyappasāda, bhāvarūpa, jīvitindriya, mật không bị ràng buộc, và tinh dịch.
Tathā hi rāgapariyuṭṭhānenābhibhūtānaṃ hatthīnaṃ ubhohi kaṇṇacūḷikāhi sambhavo nikkhamati, mahāsenarājā ca rāgapariyuṭṭhito sambhavavegaṃ adhivāsetuṃ asakkonto satthena bāhusīsaṃ phāletvā vaṇamukhena nikkhantaṃ sambhavaṃ dassesīti.
For example, from both ear-lobes of elephants overwhelmed by the onslaught of lust, semen emerges. And King Mahāsena, overwhelmed by lust, being unable to suppress the urge of semen, showed the semen that emerged through a wound after he had pierced the tip of his arm with a weapon.
Tương tự, tinh dịch thoát ra từ hai bên thái dương của những con voi bị dục vọng khống chế. Và vua Mahāsena, bị dục vọng quấy nhiễu, không thể chịu đựng được sự thôi thúc của tinh dịch, đã dùng dao rạch đầu cánh tay và cho tinh dịch thoát ra qua miệng vết thương.
Ettha pana paṭhamassa ācariyassa vāde mocanassādena nimitte upakkamato yattakaṃ ekā khuddakamakkhikā piveyya tattake asucimhi vatthisīsato muñcitvā dakasotaṃ otiṇṇamatte bahi nikkhante vā anikkhante vā saṅghādiseso.
Here, however, according to the doctrine of the first teacher, if, by making effort at the genital organ with the intention of delight in emission, semen—even as much as a small fly could drink—is released from the tip of the bladder and enters the urinary tract, whether it comes out or not, it is a Saṅghādisesa offense.
Ở đây, theo quan điểm của vị thầy đầu tiên, nếu tỳ-khưu nỗ lực với ý muốn xuất tinh do sự khoái lạc khi xuất ra, thì khi một lượng tinh dịch đủ để một con ruồi nhỏ uống, vừa thoát ra khỏi đầu bàng quang và đi vào dòng nước tiểu, dù đã ra ngoài hay chưa, thì phạm tội Saṅghādisesa.
Dutiyassa vāde tatheva kaṭito muccitvā dakasotaṃ otiṇṇamatte, tatiyassa vāde tatheva sakalakāyaṃ saṅkhobhetvā tato muccitvā dakasotaṃ otiṇṇamatte bahi nikkhante vā anikkhante vā saṅghādiseso.
According to the second teacher's doctrine, similarly, if it is released from the loins and enters the urinary tract. According to the third teacher's doctrine, similarly, if it agitates the entire body, is released from it, and enters the urinary tract, whether it comes out or not, it is a Saṅghādisesa offense.
Theo quan điểm của vị thầy thứ hai, cũng như vậy, khi tinh dịch thoát ra từ thắt lưng và vừa đi vào dòng nước tiểu. Theo quan điểm của vị thầy thứ ba, cũng như vậy, khi toàn bộ cơ thể bị kích động, và tinh dịch thoát ra từ đó, vừa đi vào dòng nước tiểu, dù đã ra ngoài hay chưa, thì phạm tội Saṅghādisesa.
Dakasotorohaṇañcettha adhivāsetvā antarā nivāretuṃ asakkuṇeyyatāya vuttaṃ, ṭhānā cutañhi avassaṃ dakasotaṃ otarati.
The "entering the urinary tract" here is said because it is impossible to suppress and prevent it once it has entered. For, semen that has been displaced from its place must necessarily enter the urinary tract.
Việc nói "đi vào dòng nước tiểu" ở đây là vì không thể ngăn cản giữa chừng sau khi đã cho phép, bởi vì tinh dịch đã rời khỏi vị trí chắc chắn sẽ đi vào dòng nước tiểu.
Tasmā ṭhānā cāvanamattenevettha āpatti veditabbā, sā ca kho nimitte upakkamantasseva hatthaparikammapādaparikammagattaparikammakaraṇena sacepi asuci muccati, anāpatti.
Therefore, in this case, the offense is understood to arise merely from the displacement from its place, but that is only for one who makes effort at the genital organ. If semen is released by massaging the hands, feet, or body, even if it is released, there is no offense.
Do đó, ở đây, cần phải biết rằng tội lỗi phát sinh ngay khi tinh dịch rời khỏi vị trí. Tuy nhiên, nếu tinh dịch thoát ra do hành động xoa bóp tay, chân, hoặc thân thể của người đang nỗ lực xuất tinh, thì không phạm tội.
Ayaṃ sabbācariyasādhāraṇavinicchayo.
This is the universally accepted decision of all teachers.
Đây là sự phân định chung của tất cả các vị thầy.
Tattha pittādīnaṃ khobhakaraṇapaccayayogena khubhitadhātuko dhātukkhobhato supinaṃ passati, passanto ca nānāvidhaṃ supinaṃ passati – pabbatā patanto viya, ākāsena gacchanto viya, vāḷamigahatthīcorādīhi anubaddho viya hoti.
Therein, one whose elements are disturbed by conditions causing disturbance, such as bile, experiences a dream due to elemental disturbance, and while dreaming, experiences various kinds of dreams—as if falling from a mountain, or as if going through the sky, or as if pursued by wild animals, elephants, thieves, and so forth.
Trong số đó, người có các yếu tố bị rối loạn do các điều kiện gây rối loạn như mật, nằm mơ do rối loạn các yếu tố. Khi nằm mơ, người đó thấy những giấc mơ đa dạng – như rơi từ núi, như bay trên trời, hoặc như bị thú dữ, voi, trộm cướp truy đuổi.
Anubhūtapubbato passanto pubbe anubhūtapubbaṃ ārammaṇaṃ passati.
One who dreams due to a previously experienced object experiences an object previously experienced.
Người nằm mơ do những gì đã trải nghiệm trước đây thì thấy những đối tượng đã từng trải nghiệm trước đó.
Devatopasaṃhārato passantassa devatā atthakāmatāya vā anatthakāmatāya vā atthāya vā anatthāya vā nānāvidhāni ārammaṇāni upasaṃharanti, so tāsaṃ devatānaṃ ānubhāvena tāni ārammaṇāni passati.
For one who dreams due to the intervention of deities, deities, out of desire for benefit or harm, or for benefit or for harm, present various objects. Such a person experiences those objects by the power of those deities.
Đối với người nằm mơ do sự can thiệp của chư thiên, chư thiên vì muốn lợi ích hoặc bất lợi, vì mục đích lợi ích hoặc bất lợi, đã mang đến nhiều đối tượng khác nhau, và người đó thấy những đối tượng đó nhờ năng lực của chư thiên.
Pubbanimittato passanto puññāpuññavasena uppajjitukāmassa atthassa vā anatthassa vā pubbanimittabhūtaṃ supinaṃ passati, bodhisattassamātā viya puttapaṭilābhanimittaṃ, bodhisatto viya pañca mahāsupine (a. ni. 5.196), kosalarājā viya soḷasa supineti.
One who dreams due to a premonitory sign experiences a dream that is a premonitory sign of an event, beneficial or harmful, that is about to arise due to kamma (meritorious or demeritorious actions); like the Bodhisatta's mother seeing a dream as a sign of receiving a son, or the Bodhisatta seeing five great dreams, or King Kosala seeing sixteen dreams.
Người nằm mơ do điềm báo trước thì thấy giấc mơ là điềm báo trước cho điều lợi ích hoặc bất lợi sắp xảy ra, tùy theo nghiệp thiện hay bất thiện, như mẹ của Bồ Tát nằm mơ về điềm báo có con, như Bồ Tát nằm mơ năm giấc mơ lớn, như vua Kosala nằm mơ mười sáu giấc mơ.
Tañca panetaṃ catubbidhampi supinaṃ sekkhaputhujjanāva passanti appahīnavipallāsattā, asekkhā pana na passanti pahīnavipallāsattā.
But this fourfold dream is seen only by those on the path (sekha) and ordinary people (puthujjana), because their perversions (vipallāsa) have not been abandoned; but Asekha (arahats) do not see them, because their perversions have been abandoned.
Và tất cả bốn loại giấc mơ này chỉ được thấy bởi các bậc hữu học (sekha) và phàm phu (puthujjana) vì họ chưa đoạn trừ sự sai lầm (vipallāsa); còn các bậc vô học (asekha) thì không thấy vì họ đã đoạn trừ sự sai lầm.
Kiṃ panetaṃ passanto sutto passati paṭibuddho, udāhu neva sutto na paṭibuddhoti?
Does one who sees it see it while asleep, or while awake, or neither asleep nor awake?
Vậy, người nằm mơ thấy điều này là khi đang ngủ hay đang thức, hay không ngủ không thức?
Kiñcettha yadi tāva sutto passati abhidhammavirodho āpajjati, bhavaṅgacittena hi supati taṃ rūpanimittādiārammaṇaṃ rāgādisampayuttaṃ vā na hoti, supinaṃ passantassa ca īdisāni cittāni uppajjanti.
And if one sees it while asleep, there arises a contradiction with Abhidhamma, for one sleeps with the life-continuum consciousness (bhavaṅgacitta), and that consciousness does not have an object like a visual image, nor is it associated with lust and so on; but such consciousnesses arise in one who sees a dream.
Nếu nói rằng người nằm mơ thấy khi đang ngủ, thì sẽ mâu thuẫn với Abhidhamma, vì người ta ngủ với tâm bhavaṅga, và tâm đó không có đối tượng là sắc tướng hay các thứ tương tự, cũng không tương ưng với tham ái hay các thứ tương tự; trong khi đó, khi nằm mơ, những tâm như vậy lại phát sinh.
Atha paṭibuddho passati vinayavirodho āpajjati, yañhi paṭibuddho passati taṃ sabbohārikacittena passati, sabbohārikacittena ca kate vītikkame anāpatti nāma natthi.
If, however, one sees it while awake, there arises a contradiction with Vinaya, for what one sees while awake is seen with consciousness subject to transactions (sabbohārikacitta), and there is no such thing as non-offence when an transgression is committed with consciousness subject to transactions.
Nếu nói rằng người nằm mơ thấy khi đang thức, thì sẽ mâu thuẫn với Vinaya, vì khi người ta thấy điều gì khi đang thức, người ta thấy bằng tâm sabbohārika, và không có chuyện không phạm tội khi vi phạm bằng tâm sabbohārika.
Supinaṃ passantena pana katepi vītikkame ekantaṃ anāpatti eva.
However, even when an transgression is committed by one seeing a dream, there is always no offence.
Tuy nhiên, khi người nằm mơ vi phạm, thì hoàn toàn là không phạm tội.
Atha neva sutto na paṭibuddho passati, ko nāma passati; evañca sati supinassa abhāvova āpajjatīti, na abhāvo.
If one sees it neither asleep nor awake, then who sees it? And if that is the case, the non-existence of dreams would follow. But it is not non-existent.
Nếu nói rằng không ngủ không thức thì ai là người nằm mơ? Nếu vậy, giấc mơ sẽ không tồn tại. Không, không phải không tồn tại.
Yasmā kapimiddhapareto passati.
Because one sees it when overcome by monkey-sleep (kapimiddha).
Vì người ta nằm mơ khi bị mê ngủ như khỉ.
Vuttañhetaṃ – ‘‘kapimiddhapareto kho, mahārāja, supinaṃ passatī’’ti.
For this has been said: “Overcome by monkey-sleep, O great king, one sees a dream.”
Điều này đã được nói: "Này đại vương, người ta nằm mơ khi bị mê ngủ như khỉ."
Kapimiddhaparetoti makkaṭaniddāya yutto.
Overcome by monkey-sleep means endowed with monkey-sleep.
Kapimiddhapareto có nghĩa là bị mê ngủ như khỉ.
Yathā hi makkaṭassa niddā lahuparivattā hoti; evaṃ yā niddā punappunaṃ kusalādicittavokiṇṇattā lahuparivattā, yassā pavattiyaṃ punappunaṃ bhavaṅgato uttaraṇaṃ hoti tāya yutto supinaṃ passati, tenāyaṃ supino kusalopi hoti akusalopi abyākatopi.
Just as a monkey's sleep is one of quick changes, so too, sleep that is quick-changing due to being mixed repeatedly with wholesome thoughts and so on, during the occurrence of which there is repeated emergence from the life-continuum, is what causes one to see a dream. Hence, this dream can be wholesome, unwholesome, or indeterminate.
Như giấc ngủ của khỉ thay đổi nhanh chóng; tương tự, giấc ngủ thay đổi nhanh chóng do thường xuyên xen lẫn với tâm thiện và các tâm khác, trong đó thường xuyên có sự thoát ra khỏi bhavaṅga, người ta nằm mơ với giấc ngủ như vậy; do đó, giấc mơ này có thể là thiện, bất thiện hoặc vô ký.
Tattha supinante cetiyavandanadhammassavanadhammadesanādīni karontassa kusalo, pāṇātipātādīni karontassa akusalo, dvīhi antehi mutto āvajjanatadārammaṇakkhaṇe abyākatoti veditabbo.
Among these, a dream is wholesome for one who performs acts such as worshipping a cetiya, listening to Dhamma, or teaching Dhamma; it is unwholesome for one who commits acts such as taking life; and it should be understood as indeterminate during the moments of adverting (āvajjanā) and impression-grasping (tadārammaṇa), being free from both extremes.
Trong đó, giấc mơ là thiện khi người ta cúng dường tháp, nghe pháp, thuyết pháp, v.v.; là bất thiện khi người ta sát sinh, v.v.; là vô ký khi thoát khỏi cả hai cực đoan (thiện và bất thiện) trong khoảnh khắc āvajjanā và tadārammaṇa.
Svāyaṃ dubbalavatthukattā cetanāya paṭisandhiṃ ākaḍḍhituṃ asamattho, pavatte pana aññehi kusalākusalehi upatthambhito vipākaṃ deti.
This dream, having a weak basis, is unable to draw forth rebirth (paṭisandhi); however, in the course of existence (pavatta), when supported by other wholesome and unwholesome kamma, it yields results.
Giấc mơ này, do có nền tảng yếu kém, không thể kéo theo sự tái sinh (paṭisandhi), nhưng trong quá trình hiện hữu (pavatta), nếu được hỗ trợ bởi các nghiệp thiện hay bất thiện khác, nó có thể mang lại quả (vipāka).
Kiñcāpi vipākaṃ deti?
Even if it yields results?
Tuy nhiên, liệu nó có mang lại quả không?
Atha kho avisaye uppannattā abbohārikāva supinantacetanā.
Still, the volitions in dreams (supinantacetanā) are merely transactional (abbohārikā) because they arise in an uncontrolled sphere.
Mặc dù vậy, ý chí (cetanā) trong giấc mơ là không có giá trị (abbohārika) vì nó phát sinh trong một cảnh giới không thể kiểm soát.
Tenāha – ‘‘ṭhapetvā supinanta’’nti.
Therefore it is said: “excluding during a dream”.
Do đó, đã nói: "ngoại trừ trong giấc mơ."
Saṅghādisesoti imassa āpattinikāyassa nāmaṃ.
Saṅghādisesa is the name of this category of offence.
Saṅghādisesa là tên của loại tội này.
Tasmā yā aññatra supinantā sañcetanikā sukkavissaṭṭhi, ayaṃ saṅghādiseso nāma āpattinikāyoti evamettha sambandho veditabbo.
Therefore, it should be understood that the connection here is that any intentional emission of semen, other than in a dream, is an offence called Saṅghādisesa.
Do đó, sự xuất tinh có chủ ý (sañcetanikā sukkavissaṭṭhi), ngoại trừ trong giấc mơ, được hiểu là loại tội Saṅghādisesa.
Vacanattho panettha saṅgho ādimhi ceva sese ca icchitabbo assāti saṅghādiseso.
The literal meaning here is that the Saṅgha is required at the beginning and at the end (of the rehabilitation process), hence Saṅghādisesa.
Nghĩa của từ ở đây là Saṅghādisesa (tội cần Tăng đoàn ở đầu và ở phần còn lại) vì Tăng đoàn cần thiết ở cả phần đầu và phần còn lại.
Kiṃ vuttaṃ hoti?
What is meant by this?
Điều đó có nghĩa là gì?
Imaṃ āpattiṃ āpajjitvā vuṭṭhātukāmassa yaṃ taṃ āpattivuṭṭhānaṃ, tassa ādimhi ceva parivāsadānatthāya ādito sese ca majjhe mānattadānatthāya mūlāya paṭikassanena vā saha mānattadānatthāya avasāne abbhānatthāya saṅgho icchitabbo.
It means that for one who has committed this offence and wishes to emerge from it, the Saṅgha is required at the beginning for the purpose of granting probation (parivāsa), and at the end (sese) in the middle for the purpose of granting Mānatta, or for granting Mānatta together with initial rehabilitation (mūlāya paṭikassana), and at the conclusion for the purpose of abbhāna.
Đối với người muốn thoát khỏi tội này sau khi đã phạm, Tăng đoàn cần thiết ở phần đầu của việc thoát tội để ban parivāsa, ở phần giữa để ban mānatta hoặc ban mānatta cùng với việc kéo về gốc (mūlāya paṭikassanā), và ở phần cuối để ban abbhāna.
Na hettha ekampi kammaṃ vinā saṅghena sakkā kātunti saṅgho ādimhi ceva sese ca icchitabbo assāti saṅghādisesoti.
For not even one act here can be done without the Saṅgha, thus the Saṅgha is required at the beginning and at the end, hence Saṅghādisesa.
Vì không một hành động nào ở đây có thể được thực hiện mà không có Tăng đoàn, nên Tăng đoàn cần thiết ở cả phần đầu và phần còn lại, do đó gọi là Saṅghādisesa.
Byañjanaṃ pana anādiyitvā atthameva dassetuṃ ‘‘saṅghova tassā āpattiyā parivāsaṃ deti, mūlāya paṭikassati, mānattaṃ deti, abbheti na sambahulā na ekapuggalo, tena vuccati saṅghādiseso’’ti idamassa padabhājanaṃ –
However, disregarding the wording and merely showing the meaning, its word-division is this: “The Saṅgha alone grants probation for that offence, restores to the original (mūlāya paṭikassati), grants Mānatta, rehabilitates (abbheti), not many individuals, not one individual, therefore it is called Saṅghādisesa”—
Tuy nhiên, không bám vào từ ngữ mà chỉ để giải thích ý nghĩa, phần giải thích từ này nói: "Chỉ có Tăng đoàn mới ban parivāsa cho tội đó, kéo về gốc, ban mānatta, và ban abbhāna, không phải một nhóm đông người cũng không phải một cá nhân, do đó gọi là Saṅghādisesa."
Evaṃ uddiṭṭhasikkhāpadaṃ padānukkamena vibhajitvā idāni imaṃ sukkavissaṭṭhiṃ āpajjantassa upāyañca kālañca adhippāyañca adhippāyavatthuñca dassetuṃ ‘‘ajjhattarūpe mocetī’’tiādimāha.
Having thus divided the laid down training rule (sikkhāpada) word by word, the text now states “discharges on an internal form” and so on, to show the means, the time, the intention, and the object of intention of one who commits this emission of semen.
Sau khi đã phân tích giới luật đã được trình bày theo thứ tự từng từ như vậy, bây giờ để chỉ ra phương tiện, thời gian, ý định và đối tượng của ý định cho người phạm tội xuất tinh này, Đức Phật đã nói “ajjhattarūpe moceti” (người ấy xuất tinh bằng thân thể của mình) v.v.
Ettha hi ajjhattarūpādīhi catūhi padehi upāyo dassito, ajjhattarūpe vā moceyya bahiddhārūpe vā ubhayattha vā ākāse vā kaṭiṃ kampento, ito paraṃ añño upāyo natthi.
Here, the means is shown by the four terms: internal form (ajjhattarūpa) and so on. One might discharge on an internal form, or an external form, or both, or by shaking the waist in the air; there is no other means beyond this.
Ở đây, phương tiện được chỉ ra bởi bốn từ: thân thể bên trong (ajjhattarūpa) v.v. Người ấy có thể xuất tinh bằng thân thể bên trong, hoặc bằng thân thể bên ngoài (bahiddhārūpa), hoặc bằng cả hai, hoặc bằng cách lắc hông trong không khí. Ngoài những cách này, không còn phương tiện nào khác.
Tattha rūpe ghaṭṭetvā mocentopi rūpena ghaṭṭetvā mocentopi rūpe moceticceva veditabbo.
Among these, one who discharges by rubbing on a form, or by rubbing with a form, is to be understood as discharging on a form.
Ở đây, người xuất tinh bằng cách cọ xát vào thân thể, hoặc xuất tinh bằng cách cọ xát với thân thể, đều phải được hiểu là xuất tinh bằng thân thể.
Rūpe hi sati so moceti na rūpaṃ alabhitvā.
For it is when there is a form that one discharges, not without obtaining a form.
Thật vậy, khi có thân thể thì người ấy xuất tinh, chứ không phải không có thân thể mà xuất tinh.
Rāgūpatthambhādīhi pana pañcahi kālo dassito.
The time is shown by the five terms: support of lust (rāgūpatthambha) and so on.
Thời gian được chỉ ra bởi năm điều: sự kích thích của dục vọng (rāgūpatthambha) v.v.
Rāgūpatthambhādikālesu hi aṅgajātaṃ kammaniyaṃ hoti, yassa kammaniyatte sati moceti.
For it is during times such as the support of lust that the organ becomes pliable (kammaniya), and one discharges when it is pliable.
Thật vậy, trong các thời điểm như sự kích thích của dục vọng v.v., cơ quan sinh dục trở nên sẵn sàng cho hành động, và khi nó sẵn sàng, người ấy xuất tinh.
Ito paraṃ añño kālo natthi, na hi vinā rāgūpatthambhādīhi pubbaṇhādayo kālabhedā mocane nimittaṃ honti.
There is no other time beyond this, for time divisions such as morning and so on are not a cause for discharge without the support of lust and so on.
Ngoài những thời điểm này, không còn thời điểm nào khác, vì không có sự kích thích của dục vọng v.v., các phân loại thời gian như buổi sáng v.v. không phải là dấu hiệu cho việc xuất tinh.
238. Ito paraṃ pana imesaṃyeva ajjhattarūpādīnaṃ padānaṃ pakāsanatthaṃ ‘‘ajjhattarūpeti ajjhattaṃ upādinne rūpe’’tiādi vuttaṃ, tattha ajjhattaṃ upādinne rūpeti attano hatthādibhede rūpe.
238. Furthermore, to clarify these very terms such as internal form (ajjhattarūpa), it is said: “Internal form means on an internal appropriated form” and so on. There, on an internal appropriated form means on one's own forms such as hands.
238. Hơn nữa, để làm rõ các từ ajjhattarūpe (bằng thân thể bên trong) v.v., đã nói “ajjhattarūpeti ajjhattaṃ upādinne rūpe” (ajjhattarūpa là thân thể bên trong đã được chấp thủ) v.v., ở đó, ajjhattaṃ upādinne rūpe có nghĩa là thân thể của chính mình như tay v.v.
Bahiddhā upādinneti parassa tādiseyeva.
On an external appropriated form means on another's similar forms.
Bahiddhā upādinne (thân thể bên ngoài đã được chấp thủ) có nghĩa là thân thể của người khác cũng tương tự như vậy.
Anupādinneti tāḷacchiddādibhede.
On an unappropriated form means on forms such as palm holes.
Anupādinne (không được chấp thủ) có nghĩa là thân thể như lỗ cây cọ v.v.
Tadubhayeti attano ca parassa ca rūpe, ubhayaghaṭṭanavasenetaṃ vuttaṃ.
On both means on one's own forms and another's forms; this is stated in terms of rubbing both.
Tadubhaye (cả hai) có nghĩa là thân thể của chính mình và của người khác; điều này được nói theo cách cọ xát cả hai.
Attano rūpena ca anupādinnarūpena ca ekato ghaṭṭanepi labbhati.
It can also be taken to mean rubbing one's own form and an unappropriated form together.
Điều đó cũng được áp dụng khi cọ xát thân thể của mình và thân thể không được chấp thủ cùng một lúc.
Ākāse vāyamantassāti kenaci rūpena aghaṭṭetvā ākāseyeva kaṭikampanapayaogena aṅgajātaṃ cālentassa.
Of one striving in the air means of one moving the organ by shaking the waist in the air without rubbing it against any form.
Ākāse vāyamantassā (đối với người cố gắng trong không khí) có nghĩa là đối với người cử động cơ quan sinh dục bằng cách lắc hông trong không khí mà không cọ xát với bất kỳ thân thể nào.
239. Arogo bhavissāmīti mocetvā arogo bhavissāmi.
“ I shall be healthy” means, by causing emission, “I shall be healthy.”
239. Arogo bhavissāmī (tôi sẽ khỏe mạnh) có nghĩa là tôi sẽ khỏe mạnh sau khi xuất tinh.
Sukhaṃ vedanaṃ uppādessāmīti mocanena ca muccanuppattiyā muttapaccayā ca yā sukhā vedanā hoti, taṃ uppādessāmīti attho.
“ I shall produce a pleasant feeling” means, by the effort of causing emission, and by the occurrence of emission, and by the cause of having emitted, I shall produce that pleasant feeling.
Sukhaṃ vedanaṃ uppādessāmī (tôi sẽ tạo ra cảm giác dễ chịu) có nghĩa là tôi sẽ tạo ra cảm giác dễ chịu phát sinh do nỗ lực xuất tinh và do sự giải thoát, và do sự giải thoát đã xảy ra.
Bhesajjaṃ bhavissatīti idaṃ me mocitaṃ kiñcideva bhesajjaṃ bhavissati.
“ It will be medicine” means this semen, caused to be emitted by me, will be some kind of medicine.
Bhesajjaṃ bhavissatī (nó sẽ là thuốc) có nghĩa là sự xuất tinh này sẽ là một loại thuốc nào đó cho tôi.
Dānaṃ dassāmīti mocetvā kīṭakipillikādīnaṃ dānaṃ dassāmi.
“ I shall give a gift” means, by causing emission, I shall give a gift to insects, ants, and so forth.
Dānaṃ dassāmī (tôi sẽ bố thí) có nghĩa là tôi sẽ bố thí cho các loài côn trùng, kiến v.v. sau khi xuất tinh.
Puññaṃ bhavissatīti mocetvā kīṭādīnaṃ dentassa puññaṃ bhavissati.
“ It will be merit” means, by causing emission, there will be merit for me who gives to insects and so forth.
Puññaṃ bhavissatī (nó sẽ là công đức) có nghĩa là sẽ có công đức cho tôi khi bố thí cho côn trùng v.v. sau khi xuất tinh.
Yaññaṃ yajissāmīti mocetvā kīṭādīnaṃ yaññaṃ yajissāmi.
“ I shall offer a sacrifice” means, by causing emission, I shall offer a sacrifice to insects and so forth.
Yaññaṃ yajissāmī (tôi sẽ cúng dường) có nghĩa là tôi sẽ cúng dường cho côn trùng v.v. sau khi xuất tinh.
Kiñci kiñci mantapadaṃ vatvā dassāmīti vuttaṃ hoti.
It means, having recited some mantra, “I shall give.”
Có nghĩa là tôi sẽ nói một câu thần chú nào đó rồi bố thí.
Saggaṃ gamissāmīti mocetvā kīṭādīnaṃ dinnadānena vā puññena vā yaññena vā saggaṃ gamissāmi.
“ I shall go to heaven” means, by causing emission, I shall go to heaven by the gift given to insects and so forth, or by the merit, or by the sacrifice.
Saggaṃ gamissāmī (tôi sẽ đi lên cõi trời) có nghĩa là tôi sẽ đi lên cõi trời nhờ sự bố thí, công đức hoặc cúng dường cho côn trùng v.v. sau khi xuất tinh.
Bījaṃ bhavissatīti kulavaṃsaṅkurassa dārakassa bījaṃ bhavissati, ‘‘iminā bījena putto nibbattissatī’’ti iminā adhippāyena mocetīti attho.
“ It will be a seed” means it will be the seed for a child, the sprout of the family lineage. It means one causes emission with this intention: “By this seed, a son will be born.”
Bījaṃ bhavissatī (nó sẽ là hạt giống) có nghĩa là nó sẽ là hạt giống cho một đứa trẻ, chồi non của dòng dõi gia đình. Có nghĩa là người ấy xuất tinh với ý định “nhờ hạt giống này mà con trai sẽ được sinh ra”.
Vīmaṃsatthāyāti jānanatthāya.
“ For the purpose of investigation” means for the purpose of knowing.
Vīmaṃsatthāyā (vì mục đích điều tra) có nghĩa là vì mục đích tìm hiểu.
Nīlaṃ bhavissatītiādīsu jānissāmi tāva kiṃ me mocitaṃ nīlaṃ bhavissati pītakādīsu aññataravaṇṇanti evamattho daṭṭhabbo.
In the cases of “ It will be blue” and so forth, the meaning should be understood as: “I will know if the semen caused to be emitted by me will be blue, or yellow, or some other color.”
Trong Nīlaṃ bhavissatī (nó sẽ có màu xanh) v.v., ý nghĩa phải được hiểu như sau: “Tôi sẽ tìm hiểu xem tinh dịch của tôi khi xuất ra sẽ có màu xanh hay một màu nào khác trong số màu vàng v.v.”
Khiḍḍādhippāyoti khiḍḍāpasuto, tena tena adhippāyena kīḷanto mocetīti vuttaṃ hoti.
“ Intent on play” means engaged in play. It is stated that one causes emission, playing with this or that intention.
Khiḍḍādhippāyo (ý định vui đùa) có nghĩa là người ấy say mê vui đùa, tức là người ấy xuất tinh trong khi vui đùa với ý định đó.
Tattha cetetīti mocanassādasampayuttāya cetanāya muccatūti ceteti.
There, “ intends” means he intends, “Let it be emitted,” with an intention associated with the pleasure of emission.
Ở đó, cetetī (có ý định) có nghĩa là người ấy có ý định “mong tinh dịch được xuất ra” với một ý định kèm theo sự thích thú khi xuất tinh.
Upakkamatīti tadanurūpaṃ vāyāmaṃ karoti.
“ Exerts himself” means he makes an effort appropriate to that.
Upakkamatī (nỗ lực) có nghĩa là người ấy thực hiện nỗ lực phù hợp với ý định đó.
Muccatīti evaṃ cetentassa tadanurūpena vāyāmena vāyamato sukkaṃ ṭhānā cavati.
“ Causes emission” means, for him who intends thus and exerts himself with an appropriate effort, semen departs from its place.
Muccatī (xuất tinh) có nghĩa là khi người ấy có ý định như vậy và nỗ lực theo ý định đó, tinh dịch rời khỏi vị trí của nó.
Āpatti saṅghādisesassāti imehi tīhi aṅgehi assa puggalassa saṅghādiseso nāma āpattinikāyo hotīti attho.
“ An offense of Saṅghādisesa” means that, by these three factors, this person incurs the category of offense called Saṅghādisesa.
Āpatti saṅghādisesassā (phạm tội Saṅghādisesa) có nghĩa là với ba yếu tố này, người đó phạm phải nhóm tội gọi là Saṅghādisesa.
Esa nayo bahiddhārūpetiādīsupi avasesesu aṭṭhavīsatiyā padesu.
This method applies to the remaining twenty-eight terms, such as “in the external form,” etc.
Nguyên tắc này cũng tương tự đối với hai mươi tám từ còn lại như bahiddhārūpe (bằng thân thể bên ngoài) v.v.
Ettha pana dve āpattisahassāni nīharitvā dassetabbāni.
Here, two thousand offenses should be set forth.
Tuy nhiên, ở đây cần phải chỉ ra hai ngàn tội.
Kathaṃ?
How?
Như thế nào?
Ajjhattarūpe tāva rāgūpatthambhe ārogyatthāya nīlaṃ mocentassa ekā āpatti, ajjhattarūpeyeva rāgūpatthambhe ārogyatthāya pītādīnaṃ mocanavasena aparā navāti dasa.
Firstly, in the internal form, when supported by passion, for the purpose of health, one offense for causing blue semen to be emitted; another nine for causing yellow, etc., to be emitted, also in the internal form, when supported by passion, for the purpose of health, thus ten.
Trước hết, đối với người xuất tinh màu xanh vì mục đích sức khỏe trong sự kích thích của dục vọng bằng thân thể bên trong, có một tội. Bằng chính thân thể bên trong, trong sự kích thích của dục vọng, vì mục đích sức khỏe, có thêm chín tội nữa theo cách xuất tinh màu vàng v.v., tổng cộng là mười tội.
Yathā ca ārogyatthāya dasa, evaṃ sukhādīnaṃ navannaṃ padānaṃ atthāya ekekapade dasa dasa katvā navuti, iti imā ca navuti purimā ca dasāti rāgūpatthambhe tāva sataṃ.
Just as there are ten for the purpose of health, so too, for the purpose of the nine terms such as pleasure, etc., there are ten for each term, making ninety; so, these ninety and the previous ten make one hundred when supported by passion.
Và cũng như có mười tội vì mục đích sức khỏe, tương tự, vì mục đích của chín từ như hạnh phúc v.v., mỗi từ có mười tội, tổng cộng là chín mươi tội. Như vậy, chín mươi tội này và mười tội trước đó, tổng cộng là một trăm tội trong trường hợp sự kích thích của dục vọng.
Yathā pana rāgūpatthambhe evaṃ vaccūpatthambhādīsupi catūsu ekekasmiṃ upatthambhe sataṃ sataṃ katvā cattāri satāni, iti imāni cattāri purimañca ekanti ajjhattarūpe tāva pañcannaṃ upatthambhānaṃ vasena pañca satāni.
Just as there are one hundred when supported by passion, similarly, in each of the four other supports such as when supported by feces, etc., there are one hundred, making four hundred; thus, these four hundred and the previous one hundred make five hundred in the internal form, according to the five supports.
Cũng như có một trăm tội trong trường hợp sự kích thích của dục vọng, tương tự, trong bốn trường hợp kích thích còn lại như sự kích thích do phân v.v., mỗi trường hợp có một trăm tội, tổng cộng là bốn trăm tội. Như vậy, bốn trăm tội này và một trăm tội trước đó, tổng cộng là năm trăm tội trong trường hợp năm loại kích thích bằng thân thể bên trong.
Yathā ca ajjhattarūpe pañca, evaṃ bahiddhārūpe pañca, ajjhattabahiddhārūpe pañca, ākāse kaṭiṃ kampentassa pañcāti sabbānipi catunnaṃ pañcakānaṃ vasena dve āpattisahassāni veditabbāni.
Just as there are five hundred in the internal form, similarly, there are five hundred in the external form, five hundred in the internal and external form, and five hundred for one who shakes his waist in the air; thus, all together, two thousand offenses are to be understood according to the four sets of five hundreds.
Và cũng như có năm trăm tội bằng thân thể bên trong, tương tự, có năm trăm tội bằng thân thể bên ngoài, năm trăm tội bằng cả thân thể bên trong và bên ngoài, và năm trăm tội cho người lắc hông trong không khí. Như vậy, tổng cộng là hai ngàn tội theo bốn nhóm năm trăm tội.
Tattha ārogyatthañca sukhatthañca ārogyatthañca bhesajjatthañcā ti evaṃ ārogyapadaṃ sabbapadehi yojetvā vuttamekaṃ khaṇḍacakkaṃ.
There, “ for the purpose of health and for the purpose of pleasure, for the purpose of health and for the purpose of medicine”—this is one khaṇḍacakka, stated by combining the term for health with all other terms.
Trong đó, một khaṇḍacakka được nói đến là khi từ “sức khỏe” được kết hợp với tất cả các từ khác như “vì sức khỏe và vì hạnh phúc, vì sức khỏe và vì thuốc men”. Có chín baddhacakka được nói đến khi các từ như “hạnh phúc” được kết hợp với tất cả các từ khác cho đến từ liền sau nó. Như vậy, có mười cakka có một gốc, chúng cần được hiểu rõ ràng khi được mở rộng cùng với các cakka có hai gốc v.v. Ý nghĩa ở đây đã rõ ràng.
Sukhapadādīni sabbapadehi yojetvā yāva attano attano atītānantarapadaṃ tāva ānetvā vuttāni nava baddhacakkānīti evaṃ ekekamūlakāni dasa cakkāni honti, tāni dumūlakādīhi saddhiṃ asammohato vitthāretvā veditabbāni.
Nine baddhacakkas are stated by combining terms such as pleasure, etc., with all other terms, up to their respective immediately preceding terms. Thus, there are ten cakkas, each with a single root; these should be elaborated without confusion, together with those having two roots, and so forth.
Có chín baddhacakka được nói đến khi các từ như “hạnh phúc” được kết hợp với tất cả các từ khác cho đến từ liền sau nó. Như vậy, có mười cakka có một gốc, chúng cần được hiểu rõ ràng khi được mở rộng cùng với các cakka có hai gốc v.v.
Attho panettha pākaṭoyeva.
The meaning here is self-evident.
Ý nghĩa ở đây đã rõ ràng.
Idāni yasmā ‘‘nīlaṃ mocessāmī’’ti cetetvā upakkamantassa pītakādīsu muttesupi pītakādivasena cetetvā upakkamantassa itaresu muttesupi nevatthi visaṅketo, tasmā etampi nayaṃ dassetuṃ ‘‘nīlaṃ mocessāmīti ceteti upakkamati pītakaṃ muccatī’’tiādinā nayena cakkāni vuttāni.
Now, since there is no error even if yellow, etc., is emitted when one intends for blue and exerts oneself, or if other colors are emitted when one intends for yellow, etc., and exerts oneself, to show this method, cakkas are stated in the manner of “ he intends for blue, he exerts himself, yellow is emitted,” etc.
Bây giờ, vì không có sự nghi ngờ nào khi một người có ý định và nỗ lực “Tôi sẽ giải thoát (màu) xanh” mà (màu) vàng v.v. được giải thoát, hoặc khi một người có ý định và nỗ lực theo cách (màu) vàng v.v. mà những thứ khác được giải thoát, nên để chỉ ra phương pháp này, các cakka đã được nói đến theo cách như “người ấy có ý định và nỗ lực (để có) màu xanh, (nhưng) màu vàng được giải thoát”. Sau đó, từ cuối cùng được kết hợp với chín từ như “xanh” v.v. và được gọi là kucchicakka (vòng bụng).
Tato paraṃ sabbapacchimapadaṃ nīlādīhi navahi padehi saddhiṃ yojetvā kucchicakkaṃ nāma vuttaṃ.
Thereafter, by combining the very last term with the nine terms such as blue, etc., a kucchi-cakka is stated.
Sau đó, từ cuối cùng được kết hợp với chín từ như “xanh” v.v. và được gọi là kucchicakka (vòng bụng).
Tato pītakādīni nava padāni ekena nīlapadeneva saddhiṃ yojetvā piṭṭhicakkaṃ nāma vuttaṃ.
Thereafter, by combining the nine terms such as yellow, etc., with only the single term blue, a piṭṭhi-cakka is stated.
Sau đó, chín từ như “vàng” v.v. được kết hợp chỉ với một từ “xanh” và được gọi là piṭṭhicakka (vòng lưng).
Tato lohitakādīni nava padāni ekena pītakapadeneva saddhiṃ yojetvā dutiyaṃ piṭṭhicakkaṃ vuttaṃ.
Thereafter, by combining the nine terms such as red, etc., with only the single term yellow, a second piṭṭhi-cakka is stated.
Sau đó, chín từ như “đỏ” v.v. được kết hợp chỉ với một từ “vàng” và được gọi là piṭṭhicakka thứ hai.
Evaṃ lohitakapadādīhi saddhiṃ itarāni nava nava padāni yojetvā aññānipi aṭṭha cakkāni vuttānīti evaṃ dasagatikaṃ piṭṭhicakkaṃ veditabbaṃ.
In this way, by combining the other nine terms with the terms such as red, etc., another eight cakkas are stated, so a piṭṭhi-cakka with ten steps is to be understood.
Tương tự, tám cakka khác cũng được nói đến bằng cách kết hợp chín từ còn lại với các từ như “đỏ” v.v. Như vậy, piṭṭhicakka có mười bước cần được hiểu.
Evaṃ khaṇḍacakkādīnaṃ anekesaṃ cakkānaṃ vasena vitthārato garukāpattimeva dassetvā idāni aṅgavaseneva garukāpattiñca lahukāpattiñca anāpattiñca dassetuṃ ‘‘ceteti upakkamati muccatī’’tiādimāha.
Having thus extensively shown only the grievous offense through various cakkas such as khaṇḍacakka, etc., he now states “ he intends, he exerts himself, he causes emission,” etc., to show the grievous offense, the light offense, and no offense, based on the factors.
Sau khi đã chỉ ra chi tiết các lỗi nghiêm trọng (garukāpatti) theo nhiều cakka như khaṇḍacakka v.v., bây giờ để chỉ ra lỗi nghiêm trọng, lỗi nhẹ (lahukāpatti) và không lỗi (anāpatti) theo các yếu tố, Đức Phật đã nói “có ý định, nỗ lực và giải thoát” v.v.
Tattha purimanayena ajjhattarūpādīsu rāgādiupatthambhe sati ārogyādīnaṃ atthāya cetentassa upakkamitvā asucimocane tivaṅgasampannā garukāpatti vuttā.
There, according to the former method, when there is excitement due to passion, etc., in the internal form, etc., for the purpose of health, etc., if one intends and exerts oneself and emits impure fluid, a grievous offense complete with three factors is stated.
Trong đó, lỗi nghiêm trọng với ba yếu tố được nói đến khi một người có ý định vì sức khỏe v.v. với sự hỗ trợ của tham ái v.v. trong các sắc pháp bên trong v.v. theo phương pháp trước, và sau khi nỗ lực thì giải thoát tinh dịch.
Dutiyena nayena cetentassa upakkamantassa ca mocane asati duvaṅgasampannā lahukā thullaccayāpatti.
According to the second method, if one intends and exerts oneself but there is no emission, it is a light offense of thullaccaya, complete with two factors.
Theo phương pháp thứ hai, khi một người có ý định và nỗ lực nhưng không giải thoát, đó là lỗi nhẹ thullaccaya với hai yếu tố.
‘‘Ceteti na upakkamati muccatī’’tiādīhi chahi nayehi anāpatti.
No offense is incurred by the six methods, such as “ he intends, but does not exert himself, and it is emitted,” etc.
Không có lỗi theo sáu phương pháp như “có ý định nhưng không nỗ lực và giải thoát” v.v.
Ayaṃ pana āpattānāpattibhedo saṇho sukhumo, tasmā suṭṭhu sallakkhetabbo.
This distinction between offenses and non-offenses is subtle and delicate, therefore it should be thoroughly considered.
Sự phân biệt lỗi và không lỗi này rất tinh vi và sâu sắc, do đó cần phải xem xét kỹ lưỡng.
Suṭṭhu sallakkhetvā kukkuccaṃ pucchitena āpatti vā anāpatti vā ācikkhitabbā, vinayakammaṃ vā kātabbaṃ.
Having thoroughly considered, the Vinayadhara, when questioned by a monk experiencing remorse, should declare it as an offense or a non-offense, or perform a Vinaya-act.
Sau khi đã xem xét kỹ lưỡng, một tỳ khưu được hỏi về sự hối hận (kukkucca) phải được chỉ ra là có lỗi hay không có lỗi, hoặc phải thực hiện một hành động Vinaya.
Asallakkhetvā karonto hi roganidānaṃ ajānitvā bhesajjaṃ karonto vejjo viya vighātañca āpajjati, na ca taṃ puggalaṃ tikicchituṃ samattho hoti.
For by acting without due consideration, a Vinayadhara is like a physician who administers medicine without knowing the cause of the disease; he falls into trouble and is unable to treat that person.
Thật vậy, một người làm mà không xem xét kỹ lưỡng sẽ gặp phải rắc rối, giống như một thầy thuốc kê thuốc mà không biết nguyên nhân bệnh, và không thể chữa trị cho người đó.
Tatrāyaṃ sallakkhaṇavidhi – kukkuccena āgato bhikkhu yāvatatiyaṃ pucchitabbo – ‘‘katarena payogena katarena rāgena āpannosī’’ti.
Herein, this is the method of consideration: a monk who comes with remorse should be asked thrice, “By what act, by what defilement have you fallen into this (offense)?”
Ở đây, phương pháp xem xét là: một tỳ khưu đến vì hối hận phải được hỏi ba lần – “Ngươi đã phạm lỗi bằng nỗ lực nào, bằng tham ái nào?”
Sace paṭhamaṃ aññaṃ vatvā pacchā aññaṃ vadati na ekamaggena katheti, so vattabbo – ‘‘tvaṃ na ekamaggena kathesi pariharasi, na sakkā tava vinayakammaṃ kātuṃ gaccha sotthiṃ gavesā’’ti.
If at first he says one thing, and afterwards another, not speaking consistently, he should be told, “You do not speak consistently, you evade; it is not possible to perform a Vinaya-act for you. Go, seek your own welfare.”
Nếu lúc đầu người ấy nói một điều khác, sau đó lại nói một điều khác, không nói theo một cách nhất quán, thì phải nói với người ấy rằng: “Ngươi không nói theo một cách nhất quán, ngươi đang lảng tránh. Không thể thực hiện hành động Vinaya cho ngươi. Hãy đi tìm sự an lành cho mình.”
Sace pana tikkhattumpi ekamaggeneva katheti, yathābhūtaṃ attānaṃ āvikaroti, athassa āpattānāpattigarukalahukāpattivinicchayatthaṃ ekādasannaṃ rāgānaṃ vasena ekādasa payogā samavekkhitabbā.
But if, even thrice, he speaks consistently and reveals himself truthfully, then, for the purpose of determining offenses, non-offenses, serious offenses, and light offenses, the eleven acts based on the eleven defilements should be examined.
Nhưng nếu người ấy nói theo một cách nhất quán ba lần, và tiết lộ sự thật về bản thân, thì mười một loại nỗ lực phải được xem xét theo mười một loại tham ái để phân định lỗi, không lỗi, lỗi nghiêm trọng và lỗi nhẹ.
Tatrime ekādasa rāgā – mocanassādo, muccanassādo, muttassādo, methunassādo, phassassādo, kaṇḍuvanassādo, dassanassādo, nisajjassādo, vācassādo, gehassitapemaṃ, vanabhaṅgiyanti.
Among these, there are eleven defilements: pleasure in causing emission, pleasure in emission, pleasure in the emitted semen, pleasure in sexual intercourse, pleasure in touch, pleasure in scratching, pleasure in seeing, pleasure in sitting, pleasure in speech, household-based affection, and 'breaking from the forest'.
Mười một loại tham ái đó là: thích sự giải thoát (mocanassādo), thích sự được giải thoát (muccanassādo), thích tinh dịch đã giải thoát (muttassādo), thích giao hợp (methunassādo), thích sự tiếp xúc (phassassādo), thích sự gãi (kaṇḍuvanassādo), thích sự nhìn (dassanassādo), thích sự ngồi (nisajjassādo), thích lời nói (vācassādo), tình cảm gắn bó với gia đình (gehassitapemaṃ), và vanabhaṅgiya (bẻ cây trong rừng).
Tattha mocetuṃ assādo mocanassādo, muccane assādo muccanassādo, mutte assādo muttassādo, methune assādo methunassādo, phasse assādo phassassādo, kaṇḍuvane assādo kaṇḍuvanassādo, dassane assādo dassanassādo, nisajjāya assādo nisajjassādo, vācāya assādo vācassādo, gehassitaṃ pemaṃ gehassitapemaṃ, vanabhaṅgiyanti yaṃkiñci pupphaphalādi vanato bhañjitvā āhaṭaṃ.
Among these, 'pleasure in causing emission' is the pleasure in causing emission; 'pleasure in emission' is the pleasure in the act of emission; 'pleasure in the emitted semen' is the pleasure in the emitted semen; 'pleasure in sexual intercourse' is the pleasure in sexual intercourse; 'pleasure in touch' is the pleasure in touch; 'pleasure in scratching' is the pleasure in scratching; 'pleasure in seeing' is the pleasure in seeing; 'pleasure in sitting' is the pleasure in sitting; 'pleasure in speech' is the pleasure in speech; 'household-based affection' is affection based on the household; and 'breaking from the forest' refers to anything brought from the forest, such as flowers and fruits, having been broken off.
Trong đó, thích sự giải thoát là mocanassādo; thích sự được giải thoát là muccanassādo; thích tinh dịch đã giải thoát là muttassādo; thích giao hợp là methunassādo; thích sự tiếp xúc là phassassādo; thích sự gãi là kaṇḍuvanassādo; thích sự nhìn là dassanassādo; thích sự ngồi là nisajjassādo; thích lời nói là vācassādo; tình cảm gắn bó với gia đình là gehassitapemaṃ; vanabhaṅgiya là bất cứ thứ gì như hoa quả v.v. được bẻ từ rừng mang về.
Ettha ca navahi padehi sampayuttaassādasīsena rāgo vutto.
Here, the defilement is spoken of under the heading of pleasure associated with nine terms.
Ở đây, tham ái được nói đến qua chín từ với tiêu đề là sự thích thú đi kèm.
Ekena padena sarūpeneva, ekena padena vatthunā vutto, vanabhaṅgo hi rāgassa vatthu na rāgoyeva.
With one term, it is spoken of by its own nature, and with one term, by its object; for 'breaking from the forest' is indeed the object of defilement, not defilement itself.
Với một từ, nó được nói đến theo bản chất của nó, với một từ, nó được nói đến bằng đối tượng của nó, vì vanabhaṅga là đối tượng của tham ái chứ không phải chính tham ái.
Etesaṃ pana rāgānaṃ vasena evaṃ payogā samavekkhitabbā – mocanassāde mocanassādacetanāya cetento ceva assādento ca upakkamati muccati saṅghādiseso.
However, the acts based on these defilements should be examined in this way: in 'pleasure in causing emission', if one makes an effort with the intention of and pleasure in causing emission, and emission occurs, it is a Saṅghādisesa.
Và theo các loại tham ái này, các nỗ lực phải được xem xét như sau: trong mocanassāda, nếu một người có ý định và thích thú với ý định mocanassāda, nỗ lực và giải thoát, thì đó là saṅghādisesa.
Tatheva cetento ca assādento ca upakkamati na muccati thullaccayaṃ.
Similarly, if one makes an effort with that intention and pleasure but emission does not occur, it is a Thullaccaya.
Tương tự, nếu người ấy có ý định và thích thú, nỗ lực nhưng không giải thoát, thì đó là thullaccaya.
Sace pana sayanakāle rāgapariyuṭṭhito hutvā ūrunā vā muṭṭhinā vā aṅgajātaṃ gāḷhaṃ pīḷetvā mocanatthāya saussāhova supati, supantassa cassa asuci muccati saṅghādiseso.
But if, at bedtime, overcome by lust, one vigorously presses the private part with the thigh or fist with the intention of causing emission and then falls asleep, and while sleeping, semen is emitted, it is a Saṅghādisesa.
Nhưng nếu khi đi ngủ, người ấy bị tham ái chi phối, và với ý định giải thoát, người ấy nỗ lực ngủ bằng cách ép chặt bộ phận sinh dục bằng đùi hoặc nắm tay, và trong khi ngủ, tinh dịch được giải thoát, thì đó là saṅghādisesa.
Sace rāgapariyuṭṭhānaṃ asubhamanasikārena vūpasametvā suddhacitto supati, supantassa muttepi anāpatti.
If, having subdued the excitement of lust by meditating on foulness, one sleeps with a pure mind, there is no offense even if semen is emitted while sleeping.
Nếu người ấy dập tắt sự chi phối của tham ái bằng cách quán niệm sự bất tịnh, và ngủ với tâm trong sạch, thì dù tinh dịch có được giải thoát trong khi ngủ cũng không có lỗi.
Muccanassāde attano dhammatāya muccamānaṃ assādeti na upakkamati anāpatti.
In 'pleasure in emission', if one takes pleasure in semen being emitted naturally, without making an effort, there is no offense.
Trong muccanassāda, nếu người ấy thích thú với sự giải thoát tự nhiên của mình mà không nỗ lực, thì không có lỗi.
Sace pana muccamānaṃ assādento upakkamati, tena upakkamena mutte saṅghādiseso.
But if, while taking pleasure in the emission, one makes an effort, and emission occurs through that effort, it is a Saṅghādisesa.
Nhưng nếu người ấy thích thú với sự giải thoát và nỗ lực, và tinh dịch được giải thoát do nỗ lực đó, thì đó là saṅghādisesa.
Attano dhammatāya muccamāne ‘‘mā kāsāvaṃ vā senāsanaṃ vā dussī’’ti aṅgajātaṃ gahetvā jagganatthāya udakaṭṭhānaṃ gacchati vaṭṭatīti mahāpaccariyaṃ vuttaṃ.
When semen is being emitted naturally, it is permissible, as stated in the Mahāpaccariya, to take hold of the private part and go to a water source for protection, thinking, "May I not stain the robe or the dwelling."
Trong Mahāpaccariya đã nói rằng, nếu tinh dịch tự nhiên được giải thoát, người ấy nắm lấy bộ phận sinh dục và đi đến chỗ nước để rửa sạch, nghĩ rằng “đừng làm bẩn y phục hay chỗ ở”, thì điều đó được phép.
Methunassāde methunarāgena mātugāmaṃ gaṇhāti, tena payogena asuci muccati, anāpatti.
In 'pleasure in sexual intercourse', if one takes a woman with sexual desire, and semen is emitted through that act, there is no offense.
Trong methunassāda, nếu người ấy nắm lấy một người phụ nữ vì tham ái giao hợp, và tinh dịch được giải thoát do nỗ lực nắm lấy đó, thì không có lỗi.
Methunadhammassa payogattā pana tādise gahaṇe dukkaṭaṃ, sīsaṃ patte pārājikaṃ.
However, because it is an act of sexual intercourse, such grasping entails a Dukkata, and if it reaches its culmination, it is a Pārājika.
Tuy nhiên, do hành vi giao cấu, trong trường hợp nắm giữ như vậy là một lỗi dukkaṭa; nếu đạt đến mức hoàn thành (sīsaṃ), thì là pārājika.
Sace methunarāgena ratto puna assādetvā mocanatthāya nimitte upakkamitvā moceti, saṅghādiseso.
If, inflamed by sexual desire, one again takes pleasure and then makes an effort at the private part to cause emission, and emission occurs, it is a Saṅghādisesa.
Nếu do dục ái tình dục mà bị mê đắm, lại hưởng thụ và nỗ lực ở bộ phận sinh dục để xuất tinh, thì là một lỗi saṅghādisesa.
Phassassāde duvidho phasso – ajjhattiko, bāhiro ca.
In 'pleasure in touch', there are two kinds of touch: internal and external.
Trong sự hoan lạc xúc chạm, xúc chạm có hai loại – nội xúc và ngoại xúc.
Ajjhattike tāva attano nimittaṃ thaddhaṃ mudukanti jānissāmīti vā lolabhāvena vā kīḷāpayato asuci muccati, anāpatti.
Firstly, in internal touch, if one causes semen to be emitted by playing with one's own private part, either to see if it is hard or soft, or out of frivolity, there is no offense.
Trước hết, trong nội xúc, nếu một người làm cho bộ phận sinh dục của mình cử động với ý nghĩ "ta sẽ biết nó cứng hay mềm" hoặc do sự phù phiếm mà xuất tinh, thì không phạm tội.
Sace kīḷāpento assādetvā mocanatthāya nimitte upakkamitvā moceti, saṅghādiseso.
But if, while playing with it, one takes pleasure and then makes an effort at the private part to cause emission, and emission occurs, it is a Saṅghādisesa.
Nếu trong khi làm cho cử động, người ấy hưởng thụ và nỗ lực ở bộ phận sinh dục để xuất tinh, thì là một lỗi saṅghādisesa.
Bāhiraphasse pana kāyasaṃsaggarāgena mātugāmassa aṅgamaṅgāni parāmasato ceva āliṅgato ca asuci muccati, anāpatti.
However, in external touch, if semen is emitted while caressing and embracing the limbs of a woman out of desire for physical contact, there is no offense.
Tuy nhiên, trong ngoại xúc, nếu một người do dục ái thân xúc mà chạm hoặc ôm các bộ phận cơ thể của phụ nữ và xuất tinh, thì không phạm tội.
Kāyasaṃsaggasaṅghādisesaṃ pana āpajjati.
But one incurs a Saṅghādisesa for physical contact.
Tuy nhiên, người ấy sẽ phạm lỗi saṅghādisesa về thân xúc.
Sace kāyasaṃsaggarāgena ratto puna assādetvā mocanatthāya nimitte upakkamitvā moceti visaṭṭhipaccayāpi saṅghādiseso.
If, inflamed by the desire for physical contact, one again takes pleasure and then makes an effort at the private part to cause emission, it is also a Saṅghādisesa due to the emission of semen.
Nếu do dục ái thân xúc mà bị mê đắm, lại hưởng thụ và nỗ lực ở bộ phận sinh dục để xuất tinh, thì đó cũng là lỗi saṅghādisesa do nguyên nhân xuất tinh.
Vanabhaṅge itthipurisā aññamaññaṃ kiñcideva tambūlagandhapupphavāsādippakāraṃ paṇṇākāraṃ mittasanthavabhāvassa daḷhabhāvatthāya pesenti ayaṃ vanabhaṅgo nāma.
In 'breaking from the forest', men and women exchange gifts of various kinds, such as betel, perfume, flowers, or unguents, to strengthen their friendship; this is called 'breaking from the forest'.
Vanabhaṅga (quà tặng từ rừng) là khi nam nữ gửi cho nhau một loại quà tặng như trầu, hương, hoa, nước hoa, v.v., để củng cố tình bạn thân thiết.
Tañce mātugāmo kassaci saṃsaṭṭhavihārikassa kulūpakabhikkhuno peseti, tassa ca ‘‘asukāya nāma idaṃ pesita’’nti sārattassa punappunaṃ hatthehi taṃ vanabhaṅgaṃ kīḷāpayato asuci muccati, anāpatti.
If a woman sends such a gift from the forest to a close-associating monk who frequently visits her family, and that monk, being extremely enamored, thinks, "This has been sent by such-and-such person," and repeatedly plays with that gift from the forest with his hands, and semen is emitted, there is no offense.
Nếu một người phụ nữ gửi vanabhaṅga đó cho một tỳ-khưu sống thân cận với gia đình, và tỳ-khưu đó, vì quá mê đắm với ý nghĩ "quà này do người phụ nữ kia gửi", lại nhiều lần đùa giỡn với vanabhaṅga đó bằng tay và xuất tinh, thì không phạm tội.
Sace vanabhaṅge sāratto puna assādetvā mocanatthāya nimitte upakkamitvā moceti, saṅghādiseso.
If, inflamed by the gift from the forest, one again takes pleasure and then makes an effort at the private part to cause emission, and emission occurs, it is a Saṅghādisesa.
Nếu do vanabhaṅga mà bị mê đắm, lại hưởng thụ và nỗ lực ở bộ phận sinh dục để xuất tinh, thì là một lỗi saṅghādisesa.
Sace upakkamantepi na muccati, thullaccayaṃ.
If one makes an effort but emission does not occur, it is a Thullaccaya.
Nếu dù nỗ lực mà không xuất tinh, thì là một lỗi thullaccaya.
Evametesaṃ ekādasannaṃ rāgānaṃ vasena ime ekādasa payoge samevekkhitvā āpatti vā anāpatti vā sallakkhetabbā.
Thus, having thoroughly examined these eleven ways of attachment, whether it is an offense or no offense, should be discerned.
Như vậy, cần phải xem xét mười một hành vi này dựa trên mười một loại dục ái đó để xác định là phạm tội hay không phạm tội.
Sallakkhetvā sace garukā hoti ‘‘garukā’’ti ācikkhitabbā.
Having discerned, if it is a grave offense, it should be declared as "grave."
Sau khi xác định, nếu là lỗi nặng thì phải nói là "lỗi nặng".
Sace lahukā hoti ‘‘lahukā’’ti ācikkhitabbā.
If it is a light offense, it should be declared as "light."
Nếu là lỗi nhẹ thì phải nói là "lỗi nhẹ".
Tadanurūpañca vinayakammaṃ kātabbaṃ.
And disciplinary action appropriate to it should be performed.
Và phải thực hiện giới luật tương ứng.
Evañhi kataṃ sukataṃ hoti roganidānaṃ ñatvā vejjena katabhesajjamiva, tassa ca puggalassa sotthibhāvāya saṃvattati.
For, what is done thus is well-done, like medicine prepared by a physician who knows the cause of the illness, and it leads to the well-being of that person.
Làm như vậy sẽ là tốt đẹp, giống như thầy thuốc kê đơn thuốc sau khi biết nguyên nhân bệnh, và điều đó sẽ dẫn đến sự an lành cho người đó.
262. Ceteti na upakkamatītiādīsu mocanassādacetanāya ceteti, na upakkamati, muccati, anāpatti.
262. In phrases like "intends, but does not exert effort," if one intends with the intention of the pleasure of emission, does not exert effort, and it is emitted, there is no offense.
262. Trong các trường hợp như "có ý định nhưng không nỗ lực", nếu có ý định xuất tinh do hoan lạc, nhưng không nỗ lực, và xuất tinh, thì không phạm tội.
Mocanassādapīḷito ‘‘aho vata mucceyyā’’ti ceteti, na upakkamati, na muccati, anāpatti.
Afflicted by the pleasure of emission, one thinks, "Oh, if only it would be emitted!" One intends thus, but does not exert effort, and it is not emitted, there is no offense.
Nếu bị dục ái xuất tinh hành hạ, người ấy có ý nghĩ "mong sao ta được xuất tinh", nhưng không nỗ lực, và không xuất tinh, thì không phạm tội.
Mocanassādena na ceteti, phassassādena kaṇḍuvanassādena vā upakkamati, muccati, anāpatti.
One does not intend with the pleasure of emission, but exerts effort due to the pleasure of touch or the pleasure of scratching, and it is emitted, there is no offense.
Nếu không có ý định xuất tinh do dục ái, nhưng nỗ lực do dục ái xúc chạm hoặc dục ái gãi ngứa, và xuất tinh, thì không phạm tội.
Tatheva na ceteti, upakkamati, na muccati, anāpatti.
Likewise, one does not intend, but exerts effort, and it is not emitted, there is no offense.
Tương tự, nếu không có ý định, nỗ lực, nhưng không xuất tinh, thì không phạm tội.
Kāmavitakkaṃ vitakkento mocanatthāya na ceteti, na upakkamati, muccati, anāpatti.
While reflecting on sensual thoughts, one does not intend for emission, does not exert effort, and it is emitted, there is no offense.
Nếu suy nghĩ về dục tầm, không có ý định xuất tinh, không nỗ lực, và xuất tinh, thì không phạm tội.
Sace panassa vitakkayatopi na muccati idaṃ āgatameva hoti, ‘‘na ceteti, na upakkamati, na muccati, anāpattī’’ti.
If, even while reflecting, it is not emitted, then this case is covered by "one does not intend, does not exert effort, and it is not emitted, there is no offense."
Tuy nhiên, nếu dù suy nghĩ mà không xuất tinh, thì điều này đã được nói rõ: "không có ý định, không nỗ lực, không xuất tinh, thì không phạm tội".
Vitakkavatthusmiṃ kāmavitakkanti gehassitakāmavitakkaṃ.
In the case of reflection, "sensual thought" means sensual thought based on household life.
Trong câu chuyện về tầm, "dục tầm" (kāmavitakkaṃ) là dục tầm liên quan đến gia đình.
Tattha kiñcāpi anāpatti vuttā, atha kho vitakkagatikena na bhavitabbaṃ.
Although no offense is stated there, one should not be led by such thoughts.
Mặc dù ở đó đã nói là không phạm tội, nhưng không nên đi theo dòng suy nghĩ đó.
Uṇhodakavatthūsu paṭhamaṃ uttānameva.
Among the hot water cases, the first is self-evident.
Trong các câu chuyện về nước nóng, câu chuyện đầu tiên đã rõ nghĩa.
Dutiye so bhikkhu mocetukāmo uṇhodakena nimittaṃ paharitvā paharitvā nhāyi, tenassa āpatti vuttā.
In the second, that bhikkhu, wishing for emission, bathed, repeatedly striking his genitals with hot water, hence an offense was declared for him.
Trong câu chuyện thứ hai, tỳ-khưu đó muốn xuất tinh, nên đã dùng nước nóng đập vào bộ phận sinh dục nhiều lần rồi tắm, do đó người ấy đã phạm tội.
Tatiye upakkamassa atthitāya thullaccayaṃ.
In the third, due to the presence of effort, a Thullaccaya offense.
Trong câu chuyện thứ ba, do có sự nỗ lực, nên là lỗi thullaccaya.
Bhesajjakaṇḍuvanavatthūni uttānatthāneva.
The cases of medicine and scratching are self-evident.
Các câu chuyện về thuốc và gãi ngứa thì đã rõ nghĩa.
264. Maggavatthūsu paṭhamassa thulaūrukassa maggaṃ gacchantassa sambādhaṭṭhāne ghaṭṭanāya asuci mucci, tassa namocanādhippāyattā anāpatti.
264. Among the road cases, for the first bhikkhu with thick thighs, semen was emitted due to friction in a constricted place while walking on the road; since he had no intention of emission, there is no offense.
264. Trong các câu chuyện về đường đi, đối với người có đùi to đi trên đường, do va chạm ở chỗ chật hẹp mà xuất tinh, người đó không có ý định xuất tinh, nên không phạm tội.
Dutiyassa tatheva mucci, mocanādhippāyattā pana saṅghādiseso.
For the second, it was emitted likewise, but due to his intention of emission, it is a Saṅghādisesa.
Đối với người thứ hai, cũng xuất tinh theo cách tương tự, nhưng do có ý định xuất tinh, nên là một lỗi saṅghādisesa.
Tatiyassa na mucci, upakkamasabbhāvato pana thullaccayaṃ.
For the third, it was not emitted, but due to the presence of effort, it is a Thullaccaya.
Đối với người thứ ba, không xuất tinh, nhưng do có sự nỗ lực, nên là một lỗi thullaccaya.
Tasmā maggaṃ gacchantena uppanne pariḷāhe na gantabbaṃ, gamanaṃ upacchinditvā asubhādimanasikārena cittaṃ vūpasametvā suddhacittena kammaṭṭhānaṃ ādāya gantabbaṃ.
Therefore, one who is walking on the road should not proceed if agitation arises; one should stop walking, calm the mind with a meditation on impurity (asubha) or similar, and then resume walking with a pure mind, taking up one's meditation object.
Vì vậy, khi đi trên đường, nếu dục ái phát sinh, không nên tiếp tục đi; phải dừng lại, dùng sự tác ý về bất tịnh, v.v., để làm cho tâm lắng dịu, rồi với tâm thanh tịnh, tiếp tục đi với đề mục thiền định.
Sace ṭhito vinodetuṃ na sakkoti, maggā okkamma nisīditvā vinodetvā kammaṭṭhānaṃ ādāya suddhacitteneva gantabbaṃ.
If one cannot remove it while standing, one should step off the road, sit down, remove it, and then, taking up one's meditation object, proceed with a pure mind.
Nếu đang đứng mà không thể xua tan (phiền não), thì nên rời khỏi con đường, ngồi xuống xua tan (phiền não) rồi, lấy đề mục thiền định (kammaṭṭhāna) và đi với tâm thanh tịnh.
Vatthivatthūsu te bhikkhū vatthiṃ daḷhaṃ gahetvā pūretvā pūretvā vissajjentā gāmadārakā viya passāvamakaṃsu.
In the bladder cases, those bhikkhus, holding their bladders tightly, filled and emptied them, urinating like village children.
Trong các trường hợp về bàng quang, các tỳ khưu ấy đã tiểu tiện như những đứa trẻ làng, bằng cách nắm chặt bàng quang, làm đầy rồi xả, làm đầy rồi xả.
Jantāgharavatthusmiṃ udaraṃ tāpentassa mocanādhippāyassāpi amocanādhippāyassāpi mutte anāpattiyeva.
In the bathroom case, for one warming the abdomen, there is no offense if semen is emitted, whether with or without the intention of emission.
Trong trường hợp về nhà tắm hơi, khi đang làm ấm bụng, dù có ý định xuất tinh hay không có ý định xuất tinh mà tinh xuất ra, thì vẫn không có tội.
Parikammaṃ karontassa nimittacālanavasena asuci mucci, tasmā āpattiṭṭhāne āpatti vuttā.
For one performing bodily care, semen was emitted by moving the genitals; therefore, an offense was declared for the place of offense.
Khi đang thực hiện các động tác chuẩn bị, do sự lay động của bộ phận sinh dục mà tinh xuất ra, do đó, tội đã được nói đến ở trường hợp có tội.
Upanijjhāyanavatthusmiṃ sacepi paṭasataṃ nivatthā hoti purato vā pacchato vā ṭhatvā ‘‘imasmiṃ nāma okāse nimitta’’nti upanijjhāyantassa dukkaṭameva.
In the gazing case, even if a woman is wearing a hundred layers of cloth, for one standing in front or behind and thinking, "The private part is in this particular place," and gazing intently, it is only a Dukkaṭa.
Trong trường hợp về việc nhìn chằm chằm, dù người phụ nữ ấy có mặc trăm lớp áo, nếu đứng trước hoặc sau mà nhìn chằm chằm với ý nghĩ “bộ phận sinh dục ở vị trí này”, thì chỉ là tội dukkaṭa.
Anivatthānaṃ gāmadārikānaṃ nimittaṃ upanijjhāyantassa pana kimeva vattabbaṃ.
What then needs to be said about one gazing intently at the private parts of unclothed village girls?
Huống hồ đối với những bé gái làng không mặc áo, thì còn phải nói gì nữa.
Tiracchānagatānampi nimitte eseva nayo.
The same method applies to the private parts of animals.
Đối với bộ phận sinh dục của loài súc sanh cũng theo cách này.
Ito cito ca aviloketvā pana divasampi ekapayogena upanijjhāyantassa ekameva dukkaṭaṃ.
For one gazing intently with a single application for even a day, without looking hither and thither, it is only one Dukkaṭa.
Nếu không nhìn chỗ này chỗ kia mà nhìn chằm chằm liên tục trong một ngày với một lần cố gắng, thì chỉ có một tội dukkaṭa.
Ito cito ca viloketvā punappunaṃ upanijjhāyantassa payoge payoge dukkaṭaṃ.
For one looking hither and thither and gazing intently repeatedly, it is a Dukkaṭa for each application.
Nếu nhìn chỗ này chỗ kia và nhìn chằm chằm lặp đi lặp lại, thì mỗi lần cố gắng là một tội dukkaṭa.
Ummīlananimīlanavasena pana na kāretabbo.
However, it should not be done by opening and closing the eyes.
Tuy nhiên, không nên thực hiện bằng cách nhắm mở mắt.
Sahasā upanijjhāyitvā puna paṭisaṅkhāya saṃvare tiṭṭhato anāpatti, taṃ saṃvaraṃ pahāya puna upanijjhāyato dukkaṭameva.
There is no offense for one who has gazed intently suddenly, then reflected again and stands in restraint; for one who abandons that restraint and gazes intently again, it is only a Dukkaṭa.
Nếu bất ngờ nhìn chằm chằm rồi sau đó quán xét lại và giữ gìn giới luật, thì không có tội; nếu từ bỏ sự giữ gìn ấy mà lại nhìn chằm chằm, thì chỉ là tội dukkaṭa.
267. Tāḷacchiddādivatthūni uttānatthāneva.
267. The cases of crevices and the like are self-evident.
267. Các trường hợp về lỗ thủng do cây thốt nốt, v.v., đều dễ hiểu.
Nhānavatthūsu ye udakasotaṃ nimittena pahariṃsu tesaṃ āpatti vuttā.
In the bathing cases, an offense was declared for those who struck the water current with their genitals.
Trong các trường hợp về tắm, những tỳ khưu đã dùng bộ phận sinh dục đập vào dòng nước thì bị nói là có tội.
Udañjalavatthūsupi eseva nayo.
The same method applies in the water-scooping cases as well.
Trong các trường hợp về bùn nước cũng theo cách này.
Ettha ca udañjalanti udakacikkhallo vuccati.
And here, "water-scooping" refers to muddy water.
Ở đây, udañjala có nghĩa là bùn có nước.
Eteneva upāyena ito parāni sabbāneva udake dhāvanādivatthūni veditabbāni.
By this same means, all subsequent cases of washing in water, etc., should be understood.
Bằng phương pháp này, tất cả các trường hợp tiếp theo về việc rửa trong nước, v.v., đều phải được hiểu tương tự.
Ayaṃ pana viseso.
This, however, is the distinction:
Tuy nhiên, có một điểm khác biệt.
Pupphāvaḷiyavatthūsu sacepi namocanādhippāyassa anāpatti, kīḷanapaccayā pana dukkaṭaṃ hotīti.
In the flower garland cases, even if there is no offense for one without the intention of emission, a Dukkaṭa still arises due to playing.
Trong các trường hợp về chuỗi hoa, dù không có ý định xuất tinh thì không có tội, nhưng do mục đích vui đùa mà có tội dukkaṭa.
269. Tena samayena buddho bhagavāti kāyasaṃsaggasikkhāpadaṃ.
269. "At that time the Buddha, the Blessed One" refers to the training rule concerning physical contact.
269. Vào thời điểm đó, Đức Phật, Thế Tôn là giới học về tiếp xúc thân thể.
Tatrāyaṃ anuttānapadavaṇṇanā – araññe viharatīti na āveṇike araññe, jetavanavihārasseva paccante ekapasse.
Herein, this is the commentary on the obscure terms: "residing in the forest" does not mean in an isolated forest, but in a specific part on the outskirts of the Jetavana monastery itself.
Ở đây, đây là phần giải thích các từ không rõ nghĩa – trú trong rừng không phải là trong một khu rừng riêng biệt, mà là ở một phía rìa của Tịnh xá Jetavana.
Majjhe gabbhoti tassa ca vihārassa majjhe gabbho hoti.
"A chamber in the middle" means there is a chamber in the middle of that monastery.
Có một căn phòng ở giữa – và giữa tịnh xá đó có một căn phòng.
Samantā pariyāgāroti samantā panassa maṇḍalamāḷaparikkhepo hoti.
"A surrounding hall" means it has a circular hall enclosure all around it.
Xung quanh có hàng rào bao quanh – và xung quanh nó có một hàng rào bao quanh như một hội trường tròn.
So kira majjhe caturassaṃ gabbhaṃ katvā bahi maṇḍalamāḷaparikkhepena kato, yathā sakkā hoti antoyeva āviñchantehi vicarituṃ.
It was apparently constructed by making a square chamber in the middle, and then encircling it with a circular hall enclosure, so that people could move about within it.
Người ta nói rằng nó được xây dựng với một căn phòng hình vuông ở giữa và một hàng rào bao quanh bên ngoài, để những người đi lại có thể di chuyển bên trong.
Evaṃ vutte sā brāhmaṇī taṃ brāhmaṇaṃ etadavocāti evaṃ tena brāhmaṇena pasaṃsitvā vutte sā brāhmaṇī ‘‘pasanno ayaṃ brāhmaṇo pabbajitukāmo maññe’’ti sallakkhetvā nigūhitabbampi taṃ attano vippakāraṃ pakāsentī kevalaṃ tassa saddhāvighātāpekkhā hutvā etaṃ ‘‘kuto tassa uḷārattatā’’tiādivacanamavoca.
When he had spoken thus, that brahmin woman said this to that brahmin: When the brahmin had praised him thus, that brahmin woman, thinking "This brahmin is pleased, I suppose he wants to ordain," and wishing to reveal her own transgression, which ought to have been concealed, focused solely on destroying his faith and uttered the words, "From where is his excellent self?" and so on.
Khi được nói như vậy, bà Bà-la-môn ấy nói với ông Bà-la-môn ấy – khi được ông Bà-la-môn ấy khen ngợi như vậy, bà Bà-la-môn ấy, nhận thấy “ông Bà-la-môn này có vẻ hoan hỷ, chắc muốn xuất gia”, đã tiết lộ hành vi sai trái của mình mà đáng lẽ phải giữ kín, chỉ vì muốn làm suy yếu đức tin của ông ấy, và nói câu “Làm sao ông ấy có được phẩm chất cao quý đó?” v.v.
Tattha uḷāro attā assāti uḷārattā, uḷārattano bhāvo uṭṭhārattatā.
Therein, uḷāratto (noble-selfed) is one whose self is noble; uḷārattatā is the state of having a noble self.
Ở đó, uḷāratta là người có tự ngã cao quý; uḷārattatā là trạng thái có tự ngã cao quý.
Kulitthīhītiādīsu kulitthiyo nāma gharassāminiyo.
In the words kulitthīhi (women of good family), etc., 'kulitthīyo' are wives, mistresses of the house.
Trong các từ như kulitthīhi, v.v., kulitthī là những người phụ nữ chủ gia đình.
Kuladhītaro nāma purisantaragatā kuladhītaro.
Kuladhītaro are daughters of good family who have been with other men.
Kuladhītaro là những cô gái đã kết hôn với người đàn ông khác.
Kulakumāriyo nāma aniviṭṭhā vuccanti.
Kulakumāriyo are called unmarried girls.
Kulakumāriyo là những cô gái chưa kết hôn.
Kulasuṇhā nāma parakulato ānītā kuladārakānaṃ vadhuyo.
Kulasuṇhā are the wives of sons of good families, brought from other families.
Kulasuṇhā là những nàng dâu được đưa về từ gia đình khác, là vợ của những người con trai trong gia đình.
Tattha sārattoti kāyasaṃsaggarāgena suṭṭhu ratto.
Therein, lustful (sāratto) means deeply attached by the lust of bodily contact.
Ở đó, sāratto nghĩa là rất tham đắm bởi tham ái tiếp xúc thân thể.
Apekkhavāti kāyasaṃsaggāpekkhāya apekkhavā.
Attached (apekkhavā) means attached by longing for bodily contact.
Apekkhavā nghĩa là có sự mong muốn tiếp xúc thân thể.
Paṭibaddhacittoti kāyasaṃsaggarāgeneva tasmiṃ vatthusmiṃ paṭibaddhacitto.
Whose mind is bound (paṭibaddhacitto) means whose mind is bound to that object by the lust of bodily contact.
Paṭibaddhacitto nghĩa là tâm bị trói buộc vào đối tượng đó bởi tham ái tiếp xúc thân thể.
Vipariṇatenāti parisuddhabhavaṅgasantatisaṅkhātaṃ pakatiṃ vijahitvā aññathā pavattena, virūpaṃ vā pariṇatena virūpaṃ parivattena, yathā parivattamānaṃ virūpaṃ hoti evaṃ parivattitvā ṭhitenāti adhippāyo.
Transformed (vipariṇatena) means having abandoned the natural state, which is the purified stream of bhavanga (life-continuum), and having proceeded otherwise; or, transformed into a different appearance; or, an appearance that has changed to become disfigured, that is the intention.
Vipariṇatena nghĩa là đã từ bỏ trạng thái tự nhiên, tức là dòng tâm bhavanga thanh tịnh, và đã chuyển biến theo một cách khác, hoặc đã biến đổi thành một hình thái khác, đã thay đổi một cách méo mó; ý nghĩa là đã biến đổi và đứng yên theo cách mà sự biến đổi trở nên méo mó.
Hatthaggāhaṃ vātiādibhedaṃ panassa vitthārena atthadassanaṃ.
The detailed explanation of its meaning, such as holding hands, etc., follows.
Phần giải thích chi tiết ý nghĩa của nó là các loại như nắm tay v.v.
Tattha hatthādīnaṃ vibhāgadassanatthaṃ ‘‘hattho nāma kapparaṃ upādāyā’’tiādimāha tattha kapparaṃ upādāyāti dutiyaṃ.
Therein, to show the distinction of hands, etc., it says "a hand, starting from the elbow," etc. In that phrase, "starting from the elbow" is the second part.
Ở đó, để chỉ rõ sự phân biệt của tay, v.v., Ngài nói: “ Tay là từ khuỷu tay trở xuống,” v.v. Ở đó, kapparaṃ upādāya là thứ hai.
Mahāsandhiṃ upādāya.
starting from the main joint.
Từ khớp lớn trở xuống.
Aññattha pana maṇibandhato paṭṭhāya yāva agganakhā hattho idha saddhiṃ aggabāhāya kapparato paṭṭhāya adhippeto.
However, elsewhere, a hand is defined as from the wrist up to the tips of the fingernails, but here, it is intended as from the elbow, including the upper arm.
Ở nơi khác, tay được hiểu là từ cổ tay đến đầu móng tay, nhưng ở đây, nó được hiểu là từ khuỷu tay trở xuống, bao gồm cả phần cánh tay trên.
Suddhakesā vāti suttādīhi amissā suddhā kesāyeva.
Or pure hair means hair that is pure, unmixed with threads, etc.
Suddhakesā vā nghĩa là tóc thuần túy, không lẫn lộn với chỉ, v.v.
Veṇīti tīhi kesavaṭṭīhi vinandhitvā katakesakalāpassetaṃ nāmaṃ.
A braid (veṇī) is the name for a cluster of hair woven with three strands of hair.
Veṇī là tên gọi của búi tóc được tết từ ba lọn tóc.
Suttamissāti pañcavaṇṇena suttena kese missetvā katā.
Mixed with thread means made by mixing hair with five-colored thread.
Suttamissā (trộn lẫn với chỉ) là được làm bằng cách trộn tóc với chỉ năm màu.
Mālāmissāti vassikapupphādīhi missetvā tīhi kesavaṭṭīhi vinandhitvā katā, avinaddhopi vā kevalaṃ pupphamissako kesakalāpo idha ‘‘veṇī’’ti veditabbo.
Mixed with flowers means made by mixing with jasmine flowers, etc., and woven with three strands of hair. Or, a cluster of hair mixed only with flowers, even if not woven, is to be understood as 'braid' here.
Mālāmissā (trộn lẫn với vòng hoa) là được làm bằng cách trộn với các loại hoa như hoa lài v.v... rồi tết lại bằng ba lọn tóc. Hoặc, ở đây, búi tóc chỉ đơn thuần trộn lẫn với hoa, dù không được tết, cũng nên được hiểu là "veṇī".
Hiraññamissāti kahāpaṇamālāya missetvā katā.
Mixed with silver means made by mixing with a garland of silver coins.
Hiraññamissā (trộn lẫn với bạc) là được làm bằng cách trộn với vòng hoa bằng bạc.
Suvaṇṇamissāti suvaṇṇacīrakehi vā pāmaṅgādīhi vā missetvā katā.
Mixed with gold means made by mixing with gold strips or pāmāṅga, etc.
Suvaṇṇamissā (trộn lẫn với vàng) là được làm bằng cách trộn với các dải vàng hoặc các vật trang sức bằng vàng như pāmaṅga v.v...
Muttāmissāti muttāvalīhi missetvā katā.
Mixed with pearls means made by mixing with strings of pearls.
Muttāmissā (trộn lẫn với ngọc trai) là được làm bằng cách trộn với các chuỗi ngọc trai.
Maṇimissāti suttārūḷhehi maṇīhi missetvā katā.
Mixed with jewels means made by mixing with jewels strung on a thread.
Maṇimissā (trộn lẫn với ngọc báu) là được làm bằng cách trộn với các viên ngọc được xâu bằng chỉ.
Etāsu hi yaṃkiñci veṇiṃ gaṇhantassa saṅghādisesoyeva.
For one who grasps any such braid, it is a Saṅghādisesa offense.
Trong số những loại này, vị tỳ khưu nắm lấy bất kỳ loại bím tóc nào cũng phạm tội saṅghādisesa.
‘‘Ahaṃ missakaveṇiṃ aggahesi’’nti vadantassa mokkho natthi.
For one who says, "I grasped a mixed braid," there is no exemption.
Người nói rằng: "Tôi đã nắm lấy bím tóc được trộn lẫn" thì không được thoát khỏi tội.
Veṇiggahaṇena cettha kesāpi gahitāva honti, tasmā yo ekampi kesaṃ gaṇhāti tassapi āpattiyeva.
Moreover, by grasping a braid here, hairs are also grasped; therefore, even one who grasps a single hair incurs an offense.
Và ở đây, việc nắm lấy bím tóc cũng bao gồm cả việc nắm lấy tóc. Do đó, người nào nắm lấy dù chỉ một sợi tóc cũng phạm tội.
Hatthañca veṇiñca ṭhapetvāti idha vuttalakkhaṇaṃ hatthañca sabbappakārañca veṇiṃ ṭhapetvā avasesaṃ sarīraṃ ‘‘aṅga’’nti veditabbaṃ.
Excluding the hand and the braid means that the hand as defined here and every type of braid are excluded, and the rest of the body is to be understood as an "limb" (aṅga).
Trừ bàn tay và bím tóc ra: Ở đây, cần hiểu rằng, trừ bàn tay có đặc điểm đã nêu và tất cả các loại bím tóc ra, phần thân còn lại được gọi là "bộ phận".
Evaṃ paricchinnesu hatthādīsu hatthassa gahaṇaṃ hatthaggāho, veṇiyā gahaṇaṃ veṇiggāho, avasesasasarīrassa parāmasanaṃ aññatarassa vā aññatarassa vā aṅgassa parāmasanaṃ, yo taṃ hatthaggāhaṃ vā veṇiggāhaṃ vā aññatarassa vā aññatarassa vā aṅgassa parāmasanaṃ samāpajjeyya, tassa saṅghādiseso nāma āpattinikāyo hotīti.
Thus, among the defined hands, etc., grasping a hand is hatthaggāho (grasping a hand), grasping a braid is veṇiggāho (grasping a braid), and touching any other part of the remaining body is touching any other limb. If one were to engage in such grasping of a hand or grasping of a braid or touching any other limb, that constitutes the class of offenses called Saṅghādisesa.
Như vậy, trong các phần đã được phân định là tay v.v..., việc nắm tay là hatthaggāho (nắm tay), việc nắm bím tóc là veṇiggāho (nắm bím tóc), việc sờ mó phần thân còn lại là sờ mó bộ phận này hay bộ phận khác. Vị tỳ khưu nào thực hiện việc nắm tay, hoặc nắm bím tóc, hoặc sờ mó bộ phận này hay bộ phận khác, vị ấy phạm tội thuộc nhóm tội saṅghādisesa.
Ayaṃ sikkhāpadassa attho.
This is the meaning of the training rule.
Đây là ý nghĩa của điều học.
272. Yasmā pana yo ca hatthaggāho yo ca veṇiggāho yañca avasesassa aṅgassa parāmasanaṃ taṃ sabbampi bhedato dvādasavidhaṃ hoti, tasmā taṃ bhedaṃ dassetuṃ ‘‘āmasanā parāmasanā’’tiādinā nayenassa padabhājanaṃ vuttaṃ.
272. However, since all grasping of a hand, grasping of a braid, and touching of any other limb are twelvefold in their distinctions, the analysis of the term is given in the manner of "touching (āmasanā), caressing (parāmasanā)," and so on, to show these distinctions.
272. Tuy nhiên, vì việc nắm tay, việc nắm bím tóc, và việc sờ mó các bộ phận còn lại, tất cả đều có mười hai loại khác nhau, nên để chỉ ra sự khác biệt đó, phần phân tích các từ đã được nói ra theo cách thức bắt đầu bằng "āmasanā, parāmasanā" (sờ, mó).
Tattha yañca vuttaṃ ‘‘āmasanā nāma āmaṭṭhamattā’’ti yañca ‘‘chupanaṃ nāma phuṭṭhamatta’’nti, imesaṃ ayaṃ viseso – āmasanāti āmajjanā phuṭṭhokāsaṃ anatikkamitvāpi tattheva saṅghaṭṭanā.
Therein, what is said to be "touching (āmasanā) means merely touching (āmaṭṭhamattā)" and "contact (chupana) means merely touching (phuṭṭhamatta)"—the difference between these is: āmasanā is a strong rubbing, a forceful friction at the point of contact itself, without extending beyond it.
Trong đó, điều được nói là "āmasanā là chỉ sờ soạng" và điều được nói là "chupana là chỉ chạm vào", sự khác biệt giữa chúng là như sau: āmasanā là sờ nắn, là sự cọ xát ngay tại chỗ đã chạm mà không vượt ra ngoài.
Ayañhi ‘‘āmaṭṭhamattā’’ti vuccati.
This is called "merely rubbing."
Điều này được gọi là "chỉ sờ soạng".
Chupananti asaṅghaṭṭetvā phuṭṭhamattaṃ.
Chupana (touching) is merely touching without rubbing.
Chupana là chỉ chạm vào mà không cọ xát.
273. Idāni yvāyaṃ otiṇṇo vipariṇatena cittena kāyasaṃsaggaṃ samāpajjati, tassa etesaṃ padānaṃ vasena vitthārato āpattibhedaṃ dassento ‘‘itthī ca hoti itthisaññī sāratto ca bhikkhu ca naṃ itthiyā kāyena kāya’’ntiādimāha.
273. Now, showing the detailed distinctions of offenses for the monk who, overwhelmed with a transformed mind, engages in bodily contact, by means of these terms, it says, "If a woman, and he perceives her as a woman, and is lustful, and the bhikkhu... with his body to her body," and so on.
273. Bây giờ, để chỉ ra sự phân loại các tội một cách chi tiết theo các từ này đối với vị tỳ khưu nào bị khuất phục, với tâm biến đổi mà thực hiện sự tiếp xúc thân thể, ngài đã nói bắt đầu bằng "là người nữ, và có tưởng là người nữ, và vị tỳ khưu có tâm tham luyến, dùng thân của mình chạm vào thân của người nữ".
Tattha bhikkhu ca naṃ itthiyā kāyena kāyanti so sāratto ca itthisaññī ca bhikkhu attano kāyena.
Therein, "and the bhikkhu... with his body to her body" means that bhikkhu, being lustful and perceiving her as a woman, with his own body.
Trong đó, vị tỳ khưu dùng thân của mình chạm vào thân của người nữ nghĩa là: vị tỳ khưu đó có tâm tham luyến và có tưởng là người nữ, dùng thân của mình.
Nanti nipātamattaṃ.
Na (her) is merely a particle.
Na chỉ là một tiểu từ.
Atha vā etaṃ tassā itthiyā hatthādibhedaṃ kāyaṃ.
Alternatively, this refers to her body, distinguished as hands, etc.
Hoặc là, (chạm vào) thân thể này của người nữ đó, được phân chia thành tay v.v...
Āmasati parāmasatīti etesu ce ekenāpi ākārena ajjhācarati, āpatti saṅghādisesassa.
If he transgresses in any one of these ways, such as touching or caressing, there is an offense of saṅghādisesa.
Āmasati, parāmasati: nếu vi phạm bằng bất kỳ cách thức nào trong số này, thì phạm tội saṅghādisesa.
Tattha sakiṃ āmasato ekā āpatti, punappunaṃ āmasato payoge payoge saṅghādiseso.
Therein, if he touches once, there is one offense; if he touches again and again, there is a saṅghādisesa for each application.
Trong đó, sờ một lần thì phạm một tội, sờ nhiều lần thì mỗi lần cố gắng đều phạm tội saṅghādisesa.
Evametesu āmasanādīsu ekenāpi ākārena ajjhācārato itthiyā itthisaññissa saṅghādiseso, vematikassa thullaccayaṃ, paṇḍakapurisatiracchānagatasaññissāpi thullaccayameva.
Thus, in any one of these forms of transgression, such as touching, for one who has the perception of a woman towards a woman, it is a saṅghādisesa; for one who is in doubt, it is a thullaccaya; for one who perceives her as a paṇḍaka, a man, or an animal, it is also a thullaccaya.
Như vậy, trong các hành vi sờ mó v.v... này, người vi phạm bằng bất kỳ cách nào đối với người nữ và có tưởng là người nữ thì phạm tội saṅghādisesa. Người có nghi ngờ thì phạm tội thullaccaya. Người có tưởng là paṇḍaka, nam nhân, hoặc loài vật thì cũng phạm tội thullaccaya.
Paṇḍake paṇḍakasaññissa thullaccayaṃ, vematikassa dukkaṭaṃ.
Towards a paṇḍaka, for one who has the perception of a paṇḍaka, it is a thullaccaya; for one who is in doubt, it is a dukkaṭa.
Đối với paṇḍaka, người có tưởng là paṇḍaka thì phạm tội thullaccaya. Người có nghi ngờ thì phạm tội dukkaṭa.
Purisatiracchānagataitthisaññissāpi dukkaṭameva.
For one who has the perception of a man or an animal towards a woman, it is also a dukkaṭa.
Người có tưởng là nam nhân, loài vật, hoặc người nữ thì cũng phạm tội dukkaṭa.
Purise purisasaññissāpi vematikassāpi itthipaṇḍakatiracchānagatasaññissāpi dukkaṭameva.
Towards a man, for one who has the perception of a man, or is in doubt, or has the perception of a woman, paṇḍaka, or animal, it is also a dukkaṭa.
Đối với nam nhân, người có tưởng là nam nhân, hoặc có nghi ngờ, hoặc có tưởng là người nữ, paṇḍaka, hay loài vật, thì cũng phạm tội dukkaṭa.
Tiracchānagatepi sabbākārena dukkaṭamevāti.
And towards an animal, in all cases, it is only a dukkaṭa.
Đối với loài vật, trong mọi trường hợp đều phạm tội dukkaṭa.
Imā ekamūlakanaye vuttā āpattiyo sallakkhetvā imināva upāyena ‘‘dve itthiyo dvinnaṃ itthīna’’ntiādivasena vutte dumūlakanayepi diguṇā āpattiyo veditabbā.
Having noted these offenses mentioned in the single-root method, it should be understood that by this very means, in the dual-root method mentioned with phrases like " two women, of two women," the offenses are double.
Sau khi xem xét các tội đã được nói trong phương pháp một đối tượng này, cần phải hiểu rằng các tội sẽ nhân đôi trong phương pháp hai đối tượng được nói theo cách thức bắt đầu bằng "hai người nữ, của hai người nữ" cũng bằng phương pháp này.
Yathā ca dvīsu itthīsu dve saṅghādisesā; evaṃ sambahulāsu sambahulā veditabbā.
And just as there are two saṅghādisesa offenses regarding two women, so too should numerous offenses be understood regarding numerous women.
Và như đối với hai người nữ có hai tội saṅghādisesa, cũng vậy, cần hiểu rằng đối với nhiều người nữ thì có nhiều tội.
Yo hi ekato ṭhitā sambahulā itthiyo bāhāhi parikkhipitvā gaṇhāti so yattakā itthiyo phuṭṭhā tāsaṃ gaṇanāya saṅghādisese āpajjati, majjhagatānaṃ gaṇanāya thullaccaye.
Indeed, a monk who embraces and holds many women standing together incurs saṅghādisesa offenses in proportion to the number of women he touches, and thullaccaya offenses in proportion to the number of women in the middle.
Vị tỳ khưu nào dùng hai cánh tay ôm lấy nhiều người nữ đang đứng cùng nhau, vị ấy phạm tội saṅghādisesa theo số lượng người nữ bị chạm vào, và phạm tội thullaccaya theo số lượng người ở giữa.
Tā hi tena kāyappaṭibaddhena āmaṭṭhā honti.
For they are touched by that which is connected to his body.
Vì những người nữ đó bị vị ấy sờ mó bằng vật liên quan đến thân.
Yo pana sambahulānaṃ aṅguliyo vā kese vā ekato katvā gaṇhāti, so aṅguliyo ca kese ca agaṇetvā itthiyo gaṇetvā saṅghādisesehi kāretabbo.
However, a monk who gathers the fingers or hair of many women together and holds them should be made liable for saṅghādisesa offenses by counting the women, not the fingers or hair.
Còn vị tỳ khưu nào gom ngón tay hoặc tóc của nhiều người nữ lại rồi nắm lấy, vị ấy phải bị xử tội saṅghādisesa bằng cách đếm số người nữ, không đếm số ngón tay và tóc.
Yāsañca itthīnaṃ aṅguliyo vā kesā vā majjhagatā honti, tāsaṃ gaṇanāya thullaccaye āpajjati.
And for those women whose fingers or hair are in the middle, he incurs thullaccaya offenses according to their number.
Và những người nữ có ngón tay hoặc tóc ở giữa thì vị ấy phạm tội thullaccaya theo số lượng của họ.
Tā hi tena kāyappaṭibaddhena āmaṭṭhā honti, sambahulā pana itthiyo kāyappaṭibaddhehi rajjuvatthādīhi parikkhipitvā gaṇhanto sabbāsaṃyeva antoparikkhepagatānaṃ gaṇanāya thullaccaye āpajjati.
For they are touched by that which is connected to his body. But a monk who embraces and holds many women with ropes, clothes, and other items connected to his body, incurs thullaccaya offenses according to the number of all those within the embrace.
Những người phụ nữ đó bị chạm vào bởi vật dính liền với thân thể đó. Nhưng khi một tỳ khưu ôm một nhóm phụ nữ bằng dây, y phục, v.v., những vật dính liền với thân thể, thì y phạm tội Thullaccaya theo số lượng của tất cả những người phụ nữ nằm trong vòng ôm đó.
Mahāpaccariyaṃ aphuṭṭhāsu dukkaṭaṃ vuttaṃ.
In the Mahāpaccariya, a dukkaṭa offense is stated for those not touched.
Trong Mahāpaccariya, tội Dukkaṭa được nói đến đối với những người phụ nữ không bị chạm vào.
Tattha yasmā pāḷiyaṃ kāyappaṭibaddhappaṭibaddhena āmasanaṃ nāma natthi, tasmā sabbampi kāyappaṭibaddhappaṭibaddhaṃ kāyappaṭibaddheneva saṅgahetvā mahāaṭṭhakathāyañca kurundiyañca vutto purimanayoyevettha yuttataro dissati.
Since there is no "touching by that which is connected to something connected to the body" in the Pāḷi, the previous method stated in the Mahāaṭṭhakathā and Kurundī — encompassing all that is connected to something connected to the body as if it were connected to the body itself — appears to be more appropriate here.
Vì ở đây, trong Pāḷi không có việc chạm vào vật dính liền với thân thể mà lại dính liền với vật dính liền với thân thể, nên tất cả những vật dính liền với thân thể mà lại dính liền với vật dính liền với thân thể đều được bao gồm trong vật dính liền với thân thể. Và ở đây, phương pháp trước đã được nói đến trong Mahāaṭṭhakathā và Kurundī dường như phù hợp hơn.
Yo hi hatthena hatthaṃ gahetvā paṭipāṭiyā ṭhitāsu itthīsu samasārāgo ekaṃ hatthe gaṇhāti, so gahititthiyā vasena ekaṃ saṅghādisesaṃ āpajjati, itarāsaṃ gaṇanāya purimanayeneva thullaccaye.
Indeed, a monk who holds hands with a woman and, having equal lust for women standing in a row, grasps one woman by the hand, incurs one saṅghādisesa offense due to the woman grasped, and thullaccaya offenses for the others according to the previous method.
Nếu một tỳ khưu, với lòng tham ái đối với thân thể như nhau, nắm tay một người phụ nữ trong số những người phụ nữ đang đứng nối tiếp nhau, thì y phạm một tội Saṅghādisesa do người phụ nữ bị nắm, và phạm tội Thullaccaya theo số lượng của những người phụ nữ còn lại theo phương pháp trước.
Sace so taṃ kāyappaṭibaddhe vatthe vā pupphe vā gaṇhāti, sabbāsaṃ gaṇanāya thullaccaye āpajjati.
If he grasps that woman by a cloth or flower connected to her body, he incurs thullaccaya offenses for all of them according to their number.
Nếu y nắm vào y phục hoặc hoa dính liền với thân thể của người phụ nữ đó, thì y phạm tội Thullaccaya theo số lượng của tất cả (những người phụ nữ).
Yatheva hi rajjuvatthādīhi parikkhipantena sabbāpi kāyappaṭibaddhena āmaṭṭhā honti, tathā idhāpi sabbāpi kāyappaṭibaddhena āmaṭṭhā honti.
For just as all women are touched by that which is connected to the body when encircling them with ropes, clothes, etc., so too here are all touched by that which is connected to the body.
Cũng như khi một tỳ khưu ôm các phụ nữ bằng dây, y phục, v.v., tất cả các phụ nữ đều bị chạm vào bởi vật dính liền với thân thể, thì ở đây cũng vậy, tất cả các phụ nữ đều bị chạm vào bởi vật dính liền với thân thể.
Sace pana tā itthiyo aññamaññaṃ vatthakoṭiyaṃ gahetvā ṭhitā honti, tatra ceso purimanayeneva paṭhamaṃ itthiṃ hatthe gaṇhāti gahitāya vasena saṅghādisesaṃ āpajjati, itarāsaṃ gaṇanāya dukkaṭāni.
However, if those women are holding each other's garment hems, and this monk grasps the first woman by the hand according to the previous method, he incurs a saṅghādisesa offense due to the woman grasped, and dukkaṭa offenses for the others according to their number.
Tuy nhiên, nếu những người phụ nữ đó đang đứng nắm vạt áo của nhau, và tỳ khưu này nắm tay người phụ nữ đầu tiên theo phương pháp trước, thì y phạm tội Saṅghādisesa do người phụ nữ bị nắm, và phạm tội Dukkaṭa theo số lượng của những người phụ nữ còn lại.
Sabbāsañhi tāsaṃ tena purimanayeneva kāyapaṭibaddhena kāyappaṭibaddhaṃ āmaṭṭhaṃ hoti.
For by his body-connected action, the body-connected item of all those others is touched, according to the previous method.
Vì vật dính liền với thân thể của tất cả những người phụ nữ đó đều bị chạm vào bởi vật dính liền với thân thể (của người phụ nữ đầu tiên) bởi tỳ khưu đó theo phương pháp trước.
Sace pana sopi taṃ kāyappaṭibaddheyeva gaṇhāti tassā vasena thullaccayaṃ āpajjati, itarāsaṃ gaṇanāya anantaranayeneva dukkaṭāni.
But if he also grasps her by something connected to her body, he incurs a thullaccaya offense for her, and dukkaṭa offenses for the others according to the immediately preceding method.
Tuy nhiên, nếu tỳ khưu đó nắm vào vật dính liền với thân thể của người phụ nữ đó, thì y phạm tội Thullaccaya do người phụ nữ đó, và phạm tội Dukkaṭa theo số lượng của những người phụ nữ còn lại theo phương pháp liền kề.
Yo pana ghanavatthanivatthaṃ itthiṃ kāyasaṃsaggarāgena vatthe ghaṭṭeti, thullaccayaṃ.
Moreover, a monk who brushes against a woman clad in thick garments with lust for bodily contact, incurs a thullaccaya.
Tuy nhiên, nếu một tỳ khưu, với lòng tham ái đối với thân thể, chạm vào y phục của một người phụ nữ mặc y phục dày, thì phạm tội Thullaccaya.
Viraḷavatthanivatthaṃ ghaṭṭeti, tatra ce vatthantarehi itthiyā vā nikkhantalomāni bhikkhuṃ bhikkhuno vā paviṭṭhalomāni itthiṃ phusanti, ubhinnaṃ lomāniyeva vā lomāni phusanti, saṅghādiseso.
If he brushes against a woman clad in thin garments, and if the hairs protruding from the woman through the gaps in her clothing touch the monk, or the monk's inwardly directed hairs touch the woman, or indeed, the hairs of both touch each other, it is a saṅghādisesa.
Nếu chạm vào người phụ nữ mặc y phục mỏng, và nếu lông của người phụ nữ lọt qua khe hở của y phục chạm vào tỳ khưu, hoặc lông của tỳ khưu lọt vào bên trong chạm vào người phụ nữ, hoặc lông của cả hai chạm vào nhau, thì phạm tội Saṅghādisesa.
Upādinnakena hi kammajarūpena upādinnakaṃ vā anupādinnakaṃ vā anupādinnakenapi kenaci kesādinā upādinnakaṃ vā anupādinnakaṃ vā phusantopi saṅghādisesaṃ āpajjatiyeva.
For even if one touches a sentient being's kammaja rūpa (body) or an insentient object, or touches a sentient being or an insentient object with something insentient like hair, one certainly incurs a saṅghādisesa.
Thật vậy, ngay cả khi chạm vào một vật hữu sinh (upādinnaka) hoặc vô sinh (anupādinnaka) bằng một vật hữu sinh là sắc do nghiệp sinh (kammajarūpa), hoặc chạm vào một vật hữu sinh hoặc vô sinh bằng một vật vô sinh nào đó như tóc, thì vẫn phạm tội Saṅghādisesa.
Tattha kurundiyaṃ ‘‘lomāni gaṇetvā saṅghādiseso’’ti vuttaṃ.
Therein, in the Kurundī, it is stated: "A saṅghādisesa is incurred by counting the hairs."
Ở đây, trong Kurundī, nói rằng "phạm tội Saṅghādisesa theo số lượng lông".
Mahāaṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘lomāni gaṇetvā āpattiyā na kāretabbo, ekameva saṅghādisesaṃ āpajjati.
However, in the Mahāaṭṭhakathā, it is stated: "He should not be made liable for offenses by counting the hairs; he incurs only one saṅghādisesa.
Tuy nhiên, trong Mahāaṭṭhakathā, nói rằng "không nên bắt y phạm tội theo số lượng lông, mà chỉ phạm một tội Saṅghādisesa.
Saṅghikamañce pana apaccattharitvā nipanno lomāni gaṇetvā kāretabbo’’ti vuttaṃ, tadeva yuttaṃ.
But if he lies on a saṅghika couch without spreading a covering, he should be made liable by counting the hairs." That is more appropriate.
Nhưng nếu nằm trên giường của Tăng mà không trải chiếu, thì nên bắt y phạm tội theo số lượng lông", điều này là phù hợp.
Itthivasena hi ayaṃ āpatti, na koṭṭhāsavasenāti.
For this offense is based on the woman, not on the body parts.
Vì tội này là do người phụ nữ, không phải do từng phần (của thân thể).
Ettha ‘‘vatthū’’ti itthī.
Here, "object" means a woman.
Ở đây, "vatthu" (đối tượng) là người phụ nữ.
‘‘Saññā’’ti itthisaññā.
"Perception" means perception of a woman.
"Saññā" (nhận thức) là nhận thức về người phụ nữ.
‘‘Rāgo’’ti kāyasaṃsaggarāgo.
"Lust" means lust for bodily contact.
"Rāga" (tham ái) là tham ái đối với sự tiếp xúc thân thể.
‘‘Phassappaṭivijānanā’’ti kāyasaṃsaggaphassajānanā.
"Knowing the touch" means knowing the touch in bodily contact.
"Phassappaṭivijānanā" (sự biết rõ về xúc chạm) là sự biết rõ về xúc chạm thân thể.
Tasmā yo itthiyā itthisaññī kāyasaṃsaggarāgena ‘‘kāyappaṭibaddhaṃ gahessāmī’’ti pavattopi kāyaṃ phusati, garukaṃ saṅghādisesaṃyeva āpajjati.
Therefore, if a monk, having the perception of a woman towards a woman, even with the intention of thinking, "I will take something attached to her body" due to lust for bodily contact, touches her body, he incurs only a grave Saṅghādisesa.
Do đó, nếu một tỳ khưu, có nhận thức về người phụ nữ đối với người phụ nữ, và với lòng tham ái đối với sự tiếp xúc thân thể, dù có ý định "tôi sẽ nắm vật dính liền với thân thể", lại chạm vào thân thể, thì y phạm tội Saṅghādisesa nặng.
Itaropi thullaccayanti mahāpadumatthero panāha –
Another monk incurs a thullaccaya—this is the detailed explanation. However, Mahāpadumatthera said:
Còn người kia phạm tội Thullaccaya, Trưởng lão Mahāpaduma lại nói:
Assāpāyaṃ laddhi itthiyā itthisaññino hi saṅghādiseso vutto.
This is also his view. Indeed, a Saṅghādisesa is stated for one who has the perception of a woman towards a woman.
Đây cũng là quan điểm của ngài: Thật vậy, tội Saṅghādisesa được nói đến đối với người có nhận thức về người phụ nữ đối với người phụ nữ.
Iminā ca itthisaññā virāgitā kāyappaṭibaddhe kāyappaṭibaddhasaññā uppāditā, taṃ gaṇhantassa pana thullaccayaṃ vuttaṃ.
By this, the perception of a woman is absent, and the perception of an object attached to the body is aroused. However, for one who grasps that, a thullaccaya is stated.
Và bởi điều này, nhận thức về người phụ nữ đã bị thay đổi, nhận thức về vật dính liền với thân thể đã được sinh ra đối với vật dính liền với thân thể. Tuy nhiên, tội Thullaccaya được nói đến đối với người nắm giữ nó.
Iminā ca gahaṇampi virāgitaṃ taṃ aggahetvā itthī gahitā, tasmā ettha itthisaññāya abhāvato saṅghādiseso na dissati, kāyappaṭibaddhassa aggahitattā thullaccayaṃ na dissati, kāyasaṃsaggarāgena phuṭṭhattā pana dukkaṭaṃ.
And by this, the grasping is also absent, and the woman is grasped without taking that (object attached to her body). Therefore, in this case, due to the absence of the perception of a woman, a Saṅghādisesa is not seen; due to the object attached to the body not being grasped, a thullaccaya is not seen. However, due to being touched with lust for bodily contact, it is a dukkaṭa.
Và bởi điều này, hành động nắm giữ cũng bị thay đổi, người phụ nữ bị nắm mà không nắm vật dính liền với thân thể. Do đó, ở đây không thấy tội Saṅghādisesa do không có nhận thức về người phụ nữ, không thấy tội Thullaccaya do không nắm vật dính liền với thân thể, nhưng phạm tội Dukkaṭa do đã chạm vào với lòng tham ái đối với sự tiếp xúc thân thể.
Kāyasaṃsaggarāgena hi imaṃ nāma vatthuṃ phusato anāpattīti natthi, tasmā dukkaṭamevāti.
Indeed, there is no statement like, "there is no offence for one who touches such and such an object with lust for bodily contact." Therefore, it is only a dukkaṭa.
Thật vậy, không có việc nói rằng "không phạm tội" đối với người chạm vào vật này với lòng tham ái đối với sự tiếp xúc thân thể, do đó chỉ là tội Dukkaṭa.
Idañca pana vatvā idaṃ catukkamāha.
Having said this, he then states this fourfold case:
Và sau khi nói điều này, ngài nói đến bốn trường hợp này:
‘‘Sārattaṃ gaṇhissāmī’ti sārattaṃ gaṇhi saṅghādiseso, ‘virattaṃ gaṇhissāmī’ti virattaṃ gaṇhi dukkaṭaṃ, ‘sārattaṃ gaṇhissāmī’ti virattaṃ gaṇhi dukkaṭaṃ, ‘virattaṃ gaṇhissāmī’ti sārattaṃ gaṇhi dukkaṭamevā’’ti.
"If one takes a woman with lust, intending to take a woman with lust, it is a Saṅghādisesa. If one takes a woman without lust, intending to take a woman without lust, it is a dukkaṭa. If one takes a woman without lust, intending to take a woman with lust, it is a dukkaṭa. If one takes a woman with lust, intending to take a woman without lust, it is only a dukkaṭa."
"'Tôi sẽ nắm vật bị tham ái' và nắm vật bị tham ái, phạm tội Saṅghādisesa. 'Tôi sẽ nắm vật không bị tham ái' và nắm vật không bị tham ái, phạm tội Dukkaṭa. 'Tôi sẽ nắm vật bị tham ái' và nắm vật không bị tham ái, phạm tội Dukkaṭa. 'Tôi sẽ nắm vật không bị tham ái' và nắm vật bị tham ái, chỉ phạm tội Dukkaṭa."
Kiñcāpi evamāha?
Although it is said thus,
Dù ngài có nói như vậy không?
Atha kho mahāsumattheravādoyevettha ‘‘itthi ca hoti itthisaññī sāratto ca bhikkhu ca naṃ itthiyā kāyena kāyappaṭibaddhaṃ āmasati parāmasati…pe… gaṇhāti chupati āpatti thullaccayassā’’ti imāya pāḷiyā ‘‘yo hi ekato ṭhitā sambahulā itthiyo bāhāhi parikkhipitvā gaṇhāti, so yattakā itthiyo phuṭṭhā tāsaṃ gaṇanāya saṅghādisese āpajjati, majjhagatānaṃ gaṇanāya thullaccaye’’tiādīhi aṭṭhakathāvinicchayehi ca sameti.
Nevertheless, the view of Mahāsumatthera here is consistent with the Pāḷi, "If there is a woman, and there is the perception of a woman, and the bhikkhu has lust, and he touches or handles with his body something attached to the woman's body... or grasps or touches it, he incurs a thullaccaya," and with the Aṭṭhakathā decisions such as, "If one takes many women standing together by embracing them with one's arms, one incurs Saṅghādisesa according to the number of women touched, and thullaccaya according to the number of those in the middle."
Tuy nhiên, quan điểm của Trưởng lão Mahāsumā ở đây phù hợp với đoạn Pāḷi "nếu có người phụ nữ và tỳ khưu có nhận thức về người phụ nữ và có tham ái, và y chạm, nắm… hoặc nắm, sờ thân thể hoặc vật dính liền với thân thể của người phụ nữ, thì phạm tội Thullaccaya" và các phán quyết trong Chú giải như "nếu một tỳ khưu ôm một nhóm phụ nữ đang đứng cùng nhau, thì y phạm tội Saṅghādisesa theo số lượng những người phụ nữ bị chạm vào, và phạm tội Thullaccaya theo số lượng những người ở giữa".
Yadi hi saññādivirāgena virāgitaṃ nāma bhaveyya ‘‘paṇḍako ca hoti itthisaññī’’tiādīsu viya ‘‘kāyappaṭibaddhañca hoti kāyasaññī cā’’tiādināpi nayena pāḷiyaṃ visesaṃ vadeyya.
If it were to be that the object itself were to be free from lust due to the absence of perception and so on, then the Pāḷi would state a distinction, as in "if there is an androgyne and there is the perception of a woman," and so on, by saying "if there is something attached to the body and there is the perception of something attached to the body," and so on.
Thật vậy, nếu có sự thay đổi do sự thay đổi của nhận thức, v.v., thì Pāḷi cũng sẽ nói rõ sự khác biệt theo cách "nếu có vật dính liền với thân thể và có nhận thức về thân thể", v.v., như trong các trường hợp "nếu có người ái nam ái nữ và có nhận thức về người phụ nữ".
Yasmā pana so na vutto, tasmā itthiyā itthisaññāya sati itthiṃ āmasantassa saṅghādiseso, kāyappaṭibaddhaṃ āmasantassa thullaccayanti yathāvatthukameva yujjati.
But since that is not stated, it is fitting that if there is a woman and the perception of a woman, touching the woman is a Saṅghādisesa, and touching something attached to the body is a thullaccaya, corresponding to the actual object.
Nhưng vì điều đó không được nói đến, nên khi có nhận thức về người phụ nữ đối với người phụ nữ, thì phạm tội Saṅghādisesa khi chạm vào người phụ nữ, và phạm tội Thullaccaya khi chạm vào vật dính liền với thân thể. Do đó, chỉ có việc áp dụng theo đối tượng thực tế là phù hợp.
Mahāpaccariyampi cetaṃ vuttaṃ – ‘‘nīlaṃ pārupitvā sayitāya kāḷitthiyā kāyaṃ ghaṭṭessāmī’ti kāyaṃ ghaṭṭeti, saṅghādiseso; ‘kāyaṃ ghaṭṭessāmī’ti nīlaṃ ghaṭṭeti, thullaccayaṃ; ‘nīlaṃ ghaṭṭessāmī’ti kāyaṃ ghaṭṭeti, saṅghādiseso; ‘nīlaṃ ghaṭṭessāmī’ti nīlaṃ ghaṭṭeti, thullaccaya’’nti.
This is also stated in Mahāpaccariya: "If, intending 'I will touch the body of a dark-skinned woman lying covered with a blue cloth,' one touches the body, it is a Saṅghādisesa. If, intending 'I will touch the body,' one touches the blue cloth, it is a thullaccaya. If, intending 'I will touch the blue cloth,' one touches the body, it is a Saṅghādisesa. If, intending 'I will touch the blue cloth,' one touches the blue cloth, it is a thullaccaya."
Điều này cũng được nói trong Mahāpaccariya: "Nếu một tỳ khưu, với ý định 'tôi sẽ chạm vào thân thể của người phụ nữ da đen đang ngủ đắp y phục màu xanh', chạm vào thân thể, thì phạm tội Saṅghādisesa; nếu với ý định 'tôi sẽ chạm vào thân thể', chạm vào y phục màu xanh, thì phạm tội Thullaccaya; nếu với ý định 'tôi sẽ chạm vào y phục màu xanh', chạm vào thân thể, thì phạm tội Saṅghādisesa; nếu với ý định 'tôi sẽ chạm vào y phục màu xanh', chạm vào y phục màu xanh, thì phạm tội Thullaccaya."
Yopāyaṃ ‘‘itthī ca paṇḍako cā’’tiādinā nayena vatthumissakanayo vutto, tasmimpi vatthu saññāvimativasena vuttā āpattiyo pāḷiyaṃ asammuyhantena veditabbā.
Also, in the method of mixed objects, stated with "woman and androgyne," and so on, the offences stated according to the nature of the object, perception, and doubt should be understood by one who is not confused by the Pāḷi.
Và phương pháp hỗn hợp đối tượng đã được nói đến theo cách "người phụ nữ và người ái nam ái nữ", v.v., trong đó các tội đã được nói đến theo sự sai lệch về đối tượng và nhận thức phải được hiểu bởi người không nhầm lẫn trong Pāḷi.
‘‘Itthī ca hoti itthisaññī sāratto ca itthī ca naṃ bhikkhussa kāyena kāya’’ntiādivāro pana bhikkhumhi mātugāmassa rāgavasena vutto.
The section beginning with "If there is a woman and she has the perception of a woman and the bhikkhu has lust and the woman touches the bhikkhu's body with her body" is stated based on the woman's lust towards the bhikkhu.
Còn đoạn bắt đầu bằng “Là người nữ, có tưởng là người nữ, có lòng ham muốn, và người nữ ấy thân chạm thân của vị tỳ-khưu” được nói ra do lòng tham ái của người nữ đối với vị tỳ-khưu.
Tattha itthī ca naṃ bhikkhussa kāyena kāyanti bhikkhumhi sārattā itthī tassa nisinnokāsaṃ vā nipannokāsaṃ vā gantvā attano kāyena taṃ bhikkhussa kāyaṃ āmasati…pe… chupati.
There, "If there is a woman and she touches the bhikkhu's body with her body" means a woman, full of lust for the bhikkhu, goes to his sitting or lying place and touches... or grasps his body with her own body.
Trong đó, người nữ ấy thân chạm thân của vị tỳ-khưu nghĩa là: người nữ có lòng ham muốn đối với vị tỳ-khưu, đi đến chỗ ngồi hoặc chỗ nằm của vị ấy, rồi dùng thân của mình sờ soạng... đến... chạm vào thân của vị tỳ-khưu ấy.
Sevanādhippāyo kāyena vāyamati, phassaṃ paṭivijānātīti evaṃ tāya āmaṭṭho vā chupito vā sevanādhippāyo hutvā sace phassappaṭivijānanatthaṃ īsakampi kāyaṃ cāleti phandeti, saṅghādisesaṃ āpajjati.
"If he endeavors with his body with the intention of associating, and perceives the touch," means if, being thus touched or grasped by her, and having the intention of associating, he moves or trembles his body even slightly for the purpose of perceiving the touch, he incurs a Saṅghādisesa.
Có ý định giao hợp, cố gắng bằng thân, và biết cảm giác xúc chạm: Khi bị người nữ ấy sờ soạng hoặc chạm vào như vậy, nếu có ý định giao hợp, và vì mục đích biết cảm giác xúc chạm mà thân có cử động hay rung động dù chỉ một chút, vị ấy phạm tội saṅghādisesa.
Ettha ca kāyena vāyamati na ca phassaṃ paṭivijānātīti attanā nissaṭṭhaṃ pupphaṃ vā phalaṃ vā itthiṃ attano nissaggiyena pupphena vā phalena vā paharantiṃ disvā kāyena vikāraṃ karoti, aṅguliṃ vā cāleti, bhamukaṃ vā ukkhipati, akkhiṃ vā nikhaṇati, aññaṃ vā evarūpaṃ vikāraṃ karoti, ayaṃ vuccati ‘‘kāyena vāyamati na ca phassaṃ paṭivijānātī’’ti.
Here, "endeavors with his body but does not perceive the touch" refers to one who, having released a flower or fruit, sees a woman hitting him back with a flower or fruit released by her, and makes a gesture with his body—or moves a finger, or raises an eyebrow, or winks an eye, or makes another such gesture. This is called "endeavoring with his body but not perceiving the touch."
Và ở đây, cố gắng bằng thân nhưng không biết cảm giác xúc chạm là: khi thấy một người nữ dùng hoa hoặc quả, là vật có thể ném đi của cô ta, đánh vào hoa hoặc quả, là vật có thể ném đi của mình, vị ấy có biểu hiện khác thường bằng thân, hoặc cử động ngón tay, hoặc nhướng mày, hoặc nháy mắt, hoặc làm một biểu hiện tương tự nào khác; đây được gọi là “cố gắng bằng thân nhưng không biết cảm giác xúc chạm”.
Ayampi kāyena vāyamitattā dukkaṭaṃ āpajjati, dvīsu itthīsu dve, itthīpaṇḍakesupi dve eva dukkaṭe āpajjati.
This person also incurs a dukkaṭa due to endeavoring with his body. In the case of two women, it is two (dukkatas); in the case of a woman and an androgyne, it is also two dukkaṭas.
Vị này cũng phạm tội dukkaṭa vì đã cố gắng bằng thân; đối với hai người nữ thì phạm hai tội dukkaṭa, đối với người nữ và người paṇḍaka cũng phạm hai tội dukkaṭa.
279. Evaṃ vatthuvasena vitthārato āpattibhedaṃ dassetvā idāni lakkhaṇavasena saṅkhepato āpattibhedañca anāpattibhedañca dassento ‘‘sevanādhippāyo’’tiādimāha.
Thus, having explained the classification of offences in detail according to the object, he now explains the classification of offences and non-offences concisely according to their characteristics, starting with " sevanādhippāyo" (one with the intention to associate).
279. Sau khi đã chỉ ra sự phân biệt tội một cách chi tiết theo đối tượng như vậy, bây giờ, để chỉ ra sự phân biệt tội và không có tội một cách tóm tắt theo đặc tính, ngài nói “có ý định giao hợp” v.v...
Tattha purimanaye itthiyā phuṭṭho samāno sevanādhippāyo kāyena vāyamati, phassaṃ paṭivijānātīti tivaṅgasampattiyā saṅghādiseso.
In the first method (purimanaye), if one is touched by a woman, and having the intention to associate, endeavors with the body and perceives the touch, it is a Saṅghādisesa, due to the presence of three factors.
Trong đó, theo phương pháp thứ nhất, khi bị người nữ chạm vào, có ý định giao hợp, cố gắng bằng thân, và biết cảm giác xúc chạm, do hội đủ ba yếu tố nên phạm tội saṅghādisesa.
Dutiye naye nissaggiyena nissaggiyāmasane viya vāyamitvā achupane viya ca phassassa appaṭivijānanato duvaṅgasampattiyā dukkaṭaṃ.
In the second method, due to not perceiving the touch, as in touching a nissaggiya with a nissaggiya, or as in not touching after endeavoring, it is a dukkaṭa, due to the presence of two factors.
Theo phương pháp thứ hai, giống như trường hợp dùng vật có thể ném đi sờ soạng vật có thể ném đi, sau khi cố gắng nhưng không chạm vào, và do không biết cảm giác xúc chạm, nên do hội đủ hai yếu tố mà phạm tội dukkaṭa.
Tatiye kāyena avāyamato anāpatti.
In the third method, there is no offence because there is no bodily endeavor.
Theo phương pháp thứ ba, do không cố gắng bằng thân nên không có tội.
Yo hi sevanādhippāyopi niccalena kāyena kevalaṃ phassaṃ paṭivijānāti sādiyati anubhoti, tassa cittuppādamatte āpattiyā abhāvato anāpatti.
If one, even with the intention to associate, merely perceives, enjoys, and experiences the touch with an unmoving body, there is no offence, because there is no offence for a mere arising of thought.
Bởi vì vị nào dù có ý định giao hợp nhưng chỉ biết, chấp nhận, và hưởng thụ cảm giác xúc chạm với thân bất động, vị ấy không có tội chỉ với sự khởi lên của tâm mà thôi.
Catutthe pana nissaggiyena nissaggiyāmasane viya phassappaṭivijānanāpi natthi, kevalaṃ cittuppādamattameva, tasmā anāpatti.
In the fourth case, there is also no perception of touch, as in touching a nissaggiya with a nissaggiya; it is merely an arising of thought. Therefore, there is no offence.
Còn theo phương pháp thứ tư, giống như trường hợp dùng vật có thể ném đi sờ soạng vật có thể ném đi, cũng không có sự biết cảm giác xúc chạm, chỉ đơn thuần là tâm khởi lên, do đó không có tội.
Mokkhādhippāyassa sabbākāresu anāpattiyeva.
For one whose intention is release (mokkhādhippāyassa), there is no offence in all circumstances.
Đối với người có ý định thoát ra, trong mọi trường hợp đều không có tội.
Ettha pana yo itthiyā gahito taṃ attano sarīrā mocetukāmo paṭippaṇāmeti vā paharati vā ayaṃ kāyena vāyamati phassaṃ paṭivijānāti.
Here, if one is seized by a woman and, wishing to free oneself from her body, pushes her away or strikes her, this is "endeavoring with the body and perceiving the touch."
Ở đây, vị nào bị người nữ nắm giữ, muốn giải thoát thân mình khỏi cô ta mà đẩy ra hoặc đánh, vị này là người cố gắng bằng thân và biết cảm giác xúc chạm.
Yo āgacchantiṃ disvā tato muñcitukāmo uttāsetvā palāpeti, ayaṃ kāyena vāyamati na ca phassaṃ paṭivijānāti.
If one sees a woman approaching and, wishing to escape from her, frightens her away or makes her flee, this is "endeavoring with the body but not perceiving the touch."
Vị nào thấy cô ta đang đến, muốn thoát khỏi đó nên dọa cho cô ta sợ hãi và bỏ chạy, vị này là người cố gắng bằng thân nhưng không biết cảm giác xúc chạm.
Yo tādisaṃ dīghajātiṃ kāye ārūḷhaṃ disvā ‘‘saṇikaṃ gacchatu ghaṭṭiyamānā anatthāya saṃvatteyyā’’ti na ghaṭṭeti, itthimeva vā aṅgaṃ phusamānaṃ ñatvā ‘‘esā ‘anatthiko ayaṃ mayā’ti sayameva pakkamissatī’’ti ajānanto viya niccalo hoti, balavitthiyā vā gāḷhaṃ āliṅgitvā gahito daharabhikkhu palāyitukāmopi suṭṭhu gahitattā niccalo hoti, ayaṃ na ca kāyena vāyamati, phassaṃ paṭivijānāti.
If one, seeing such a long-bodied female snake climbed onto the body, thinks, "Let it go slowly; if disturbed, it might lead to harm," and does not disturb it; or knowing that a woman is touching a limb, thinks, "She will depart on her own, knowing that 'this one is not interested in me'," and remains motionless as if unaware; or if a young bhikkhu, tightly embraced by a strong woman, wishes to escape but remains motionless due to being held tightly; this one neither exerts effort with the body nor discerns the touch.
Vị nào thấy một con vật thân dài như vậy bò lên người mình, nghĩ rằng “hãy để nó đi từ từ, nếu bị va chạm có thể gây ra tai họa” nên không va chạm; hoặc biết rằng chính người nữ đang chạm vào một bộ phận cơ thể, nghĩ rằng “cô ta sẽ tự mình bỏ đi khi biết ‘vị này không có nhu cầu với ta’” nên đứng yên như không biết; hoặc vị tỳ-khưu trẻ bị một người nữ khỏe mạnh ôm chặt, dù muốn bỏ chạy nhưng vì bị giữ quá chặt nên đứng yên; vị này là người không cố gắng bằng thân nhưng biết cảm giác xúc chạm.
Yo pana āgacchantiṃ disvā ‘‘āgacchatu tāva tato naṃ paharitvā vā paṇāmetvā vā pakkamissāmī’’ti niccalo hoti, ayaṃ mokkhādhippāyo na ca kāyena vāyamati, na ca phassaṃ paṭivijānātīti veditabbo.
But if one, seeing a woman approaching, thinks, "Let her come for a while, then I will strike her or send her away and depart," and remains motionless, this is to be understood as having an intention for liberation, but neither exerting effort with the body nor discerning the touch.
Còn vị nào thấy cô ta đang đến, nghĩ rằng “cứ để cô ta đến, sau đó ta sẽ đánh hoặc đẩy cô ta rồi bỏ đi” nên đứng yên, vị này nên được hiểu là người có ý định thoát ra, không cố gắng bằng thân, và không biết cảm giác xúc chạm.
281. Vinītavatthūsu – mātuyā mātupemenāti mātupemena mātuyā kāyaṃ āmasi.
281. In the cases that have been dealt with – mātuyā mātupemenā means he touched his mother's body with motherly affection.
281. Trong các trường hợp đã được xử, với tình thương của mẹ đối với mẹ nghĩa là đã sờ soạng thân mẹ với tình thương của mẹ.
Esa nayo dhītubhaginivatthūsu.
The same method applies to the cases of daughters and sisters.
Cách giải thích này cũng áp dụng cho các trường hợp con gái và chị em gái.
Tattha yasmā mātā vā hotu dhītā vā itthī nāma sabbāpi brahmacariyassa pāripanthikāva.
In these instances, because whether it be a mother or a daughter, any woman whatsoever is an obstacle to the brahmacariya.
Trong đó, bởi vì dù là mẹ hay con gái, người được gọi là nữ nhân đều là chướng ngại cho phạm hạnh.
Tasmā ‘‘ayaṃ me mātā ayaṃ dhītā ayaṃ me bhaginī’’ti gehassitapemena āmasatopi dukkaṭameva vuttaṃ.
Therefore, even for one who touches with household affection, thinking, "This is my mother, this is my daughter, this is my sister," only a dukkaṭa offense is stated.
Do đó, dù sờ soạng với tình thương thế tục rằng “đây là mẹ ta, đây là con gái ta, đây là chị em gái ta” cũng đã được nói là phạm tội dukkaṭa.
Imaṃ pana bhagavato āṇaṃ anussarantena sacepi nadīsotena vuyhamānaṃ mātaraṃ passati neva hatthena parāmasitabbā.
However, one who recollects this command of the Blessed One, even if he sees his mother being carried away by a river current, should not touch her with his hand.
Vị nào tưởng nhớ đến mệnh lệnh này của Đức Thế Tôn, nếu có thấy mẹ mình bị dòng sông cuốn trôi, cũng không được dùng tay chạm vào.
Paṇḍitena pana bhikkhunā nāvā vā phalakaṃ vā kadalikkhandho vā dārukkhandho vā upasaṃharitabbo.
But a wise bhikkhu should offer a boat, a plank, a banana trunk, or a log to her.
Tuy nhiên, vị tỳ-khưu trí tuệ nên đưa đến một chiếc thuyền, một tấm ván, một thân chuối, hoặc một khúc gỗ.
Tasmiṃ asati kāsāvampi upasaṃharitvā purato ṭhapetabbaṃ, ‘‘ettha gaṇhāhī’’ti pana na vattabbā.
If these are not available, even a Kāsāva robe should be brought near and placed in front, but it should not be said, "Hold onto this."
Nếu không có những thứ đó, nên đưa y kāṣāya đến và đặt trước mặt, nhưng không được nói “hãy nắm lấy đây”.
Gahite parikkhāraṃ kaḍḍhāmīti kaḍḍhantena gantabbaṃ.
Once she has taken hold, he should proceed, thinking, "I will pull the item."
Khi bà đã nắm lấy, vị ấy nên đi trong khi kéo với ý nghĩ “ta đang kéo y vật của mình”.
Sace bhāyati purato purato gantvā ‘‘mā bhāyī’’ti samassāsetabbā.
If she is afraid, he should go ahead and reassure her, saying, "Do not be afraid."
Nếu bà sợ hãi, nên đi trước và an ủi rằng “đừng sợ”.
Sace bhāyamānā puttassa sahasā khandhe vā abhiruhati, hatthe vā gaṇhāti, na ‘‘apehi mahallike’’ti niddhunitabbā, thalaṃ pāpetabbā.
If, being afraid, she suddenly climbs onto her son's shoulder or grabs his hand, she should not be pushed away with "Go away, old woman," but should be brought to dry land.
Nếu bà đang sợ hãi mà đột ngột trèo lên vai hoặc nắm lấy tay người con, không nên giũ ra và nói “tránh ra, bà già”, mà nên đưa bà vào bờ.
Kaddame laggāyapi kūpe patitāyapi eseva nayo.
The same method applies if she is stuck in mud or has fallen into a well.
Cách này cũng áp dụng khi bà bị kẹt trong bùn hoặc rơi xuống giếng.
Tatrapi hi yottaṃ vā vatthaṃ vā pakkhipitvā hatthena gahitabhāvaṃ ñatvā uddharitabbā, natveva āmasitabbā.
In such cases too, a rope or a cloth should be thrown to her, and once it is known that she has taken hold with her hand, she should be pulled out; she should never be touched.
Ngay cả trong trường hợp đó, nên quăng một sợi dây hoặc một mảnh vải xuống, và sau khi biết bà đã nắm lấy bằng tay thì mới kéo lên, tuyệt đối không được sờ soạng.
Na kevalañca mātugāmassa sarīrameva anāmāsaṃ, nivāsanapāvuraṇampi ābharaṇabhaṇḍampi tiṇaṇḍupakaṃ vā tāḷapaṇṇamuddikaṃ vā upādāya anāmāsameva, tañca kho nivāsanapārupanaṃ piḷandhanatthāya ṭhapitameva.
Moreover, not only a woman's body is not to be touched, but also her undergarment and outer robe, her ornaments and belongings, including even a grass coil or a palm-leaf ring, are not to be touched, provided that the undergarment and outer robe are intended for wearing.
Không chỉ thân thể của người nữ là không được sờ soạng, mà cả y phục mặc và choàng, đồ trang sức, cho đến vòng cỏ hay nhẫn lá cọ cũng không được sờ soạng; và đó là những thứ được để dành cho việc mặc, choàng và trang điểm.
Sace pana nivāsanaṃ vā pārupanaṃ vā parivattetvā cīvaratthāya pādamūle ṭhapeti vaṭṭati.
However, if one exchanges a lower garment or an outer robe and places it at one's feet for use as a civara, it is permissible.
Tuy nhiên, nếu người ta đổi y phục mặc hoặc choàng để lấy y và đặt dưới chân, thì được phép (chạm vào).
Ābharaṇabhaṇḍesu pana sīsapasādhanakadantasūciādikappiyabhaṇḍaṃ ‘‘imaṃ bhante tumhākaṃ gaṇhathā’’ti diyyamānaṃ sipāṭikāsūciādiupakaraṇatthāya gahetabbaṃ.
Among ornaments and belongings, acceptable items like hair ornaments, ivory hairpins, and the like, when offered with "Bhante, take this for yourselves," should be taken for use as implements like a needle-case or needle.
Vả lại, trong các vật trang sức, những vật dụng thích hợp như đồ trang điểm đầu, trâm cài tóc bằng ngà... khi được dâng cúng với lời nói: "Kính bạch Đại đức, xin ngài hãy nhận vật này cho các ngài", thì nên nhận lấy để làm các vật dụng như túi đựng, kim, v.v.
Suvaṇṇarajatamuttādimayaṃ pana anāmāsameva dīyyamānampi na gahetabbaṃ.
However, items made of gold, silver, pearls, etc., should not be taken, even when offered, as they are not to be touched.
Tuy nhiên, những vật làm bằng vàng, bạc, ngọc trai... thì không được nhận, dù được dâng cúng, vì chúng là vật không được chạm đến.
Na kevalañca etāsaṃ sarīrūpagameva anāmāsaṃ, itthisaṇṭhānena kataṃ kaṭṭharūpampi dantarūpampi ayarūpampi loharūpampi tipurūpampi potthakarūpampi sabbaratanarūpampi antamaso piṭṭhamayarūpampi anāmāsameva.
Not only is contact with the bodies of these women forbidden, but also wooden figures, ivory figures, iron figures, copper figures, lead figures, cloth figures, all kinds of jewel figures, and even figures made of flour, if they are shaped like women, are not to be touched.
Không chỉ những vật dụng gắn liền với thân thể của họ là không được chạm đến, mà cả hình tượng làm theo hình dáng người nữ, dù là hình tượng bằng gỗ, hình tượng bằng ngà, hình tượng bằng sắt, hình tượng bằng đồng, hình tượng bằng chì, hình tượng bằng vải, hình tượng bằng tất cả các loại bảo vật, cho đến cả hình tượng làm bằng bột, cũng đều không được chạm đến.
Paribhogatthāya pana ‘‘idaṃ tumhākaṃ hotū’’ti labhitvā ṭhapetvā sabbaratanamayaṃ avasesaṃ bhinditvā upakaraṇārahaṃ upakaraṇe paribhogārahaṃ paribhoge upanetuṃ vaṭṭati.
However, for the purpose of use, if one receives an item saying, "Let this be yours," and keeps it, it is permissible to break apart all figures except those made entirely of jewels, and to use what is suitable for implements as implements, and what is suitable for consumption as consumption.
Tuy nhiên, nếu nhận được với lời dâng cúng "Vật này hãy là của các ngài" để dùng làm vật dụng, thì sau khi nhận, ngoại trừ vật làm bằng tất cả các loại bảo vật, nên phá vỡ những vật còn lại, rồi vật nào thích hợp làm vật dụng thì dùng vào việc làm vật dụng, vật nào thích hợp để sử dụng thì dùng vào việc sử dụng.
Yathā ca itthirūpakaṃ; evaṃ sattavidhampi dhaññaṃ anāmāsaṃ.
Just as a woman's figure is not to be touched, so too are the seven kinds of grain not to be touched.
Và cũng như hình tượng người nữ (là vật không được chạm đến), bảy loại lúa thóc cũng là vật không được chạm đến.
Tasmā khettamajjhena gacchatā tatthajātakampi dhaññaphalaṃ na āmasantena gantabbaṃ.
Therefore, when walking through a field, one should not touch the grain and fruit growing there.
Vì vậy, khi đi giữa ruộng, không nên chạm vào quả thóc mọc ở đó mà đi.
Sace gharadvāre vā antarāmagge vā dhaññaṃ pasāritaṃ hoti passena ca maggo atthi na maddantena gantabbaṃ.
If grain is spread out at a house door or on an intermediate path, and there is a path at the side, one should not walk trampling the grain.
Nếu lúa thóc được phơi ở cửa nhà hay giữa đường, và có lối đi bên cạnh, thì không nên đi giẫm lên.
Gamanamagge asati maggaṃ adhiṭṭhāya gantabbaṃ.
If there is no walking path, one should walk by declaring it a path.
Nếu không có lối đi, nên chú nguyện "đây là đường đi" rồi đi.
Antaraghare dhaññassa upari āsanaṃ paññāpetvā denti nisīdituṃ vaṭṭati.
If a seat is arranged over grain inside a house and offered, it is permissible to sit.
Nếu trong nhà, họ trải chỗ ngồi trên đống lúa thóc và dâng cúng, thì được phép ngồi.
Keci āsanasālāyaṃ dhaññaṃ ākiranti, sace sakkā hoti harāpetuṃ harāpetabbaṃ, no ce ekamantaṃ dhaññaṃ amaddantena pīṭhakaṃ paññapetvā nisīditabbaṃ.
Some people spread grain in the alms-hall. If it is possible to have it removed, it should be removed; if not, a small seat should be arranged to one side, avoiding the grain, and one should sit.
Một số người rải lúa thóc trong nhà ăn, nếu có thể nhờ dọn đi thì nên nhờ dọn đi. Nếu không, nên trải một chiếc ghế nhỏ ở một góc, không giẫm lên lúa thóc, rồi ngồi.
Sace okāso na hoti, manussā dhaññamajjheyeva āsanaṃ paññapetvā denti, nisīditabbaṃ.
If there is no space, and people offer a seat right in the middle of the grain, it is permissible to sit.
Nếu không có chỗ trống, và người ta trải chỗ ngồi ngay giữa đống lúa thóc và dâng cúng, thì nên ngồi.
Tatthajātakāni muggamāsādīni aparaṇṇānipi tālapanasādīni vā phalāni kīḷantena na āmasitabbāni.
One should not playfully touch the legumes like mung beans and black gram growing there, or fruits like palm fruits and jackfruits.
Không nên nghịch ngợm chạm vào các loại đậu như đậu xanh, đậu đen... hoặc các loại quả như thốt nốt, mít... mọc ở đó.
Manussehi rāsikatesupi eseva nayo.
The same method applies to those piled up by people.
Đối với những đống (đậu, v.v.) do người ta chất lên, cũng áp dụng quy tắc tương tự.
Araññe pana rukkhato patitāni phalāni ‘‘anupasampannānaṃ dassāmī’’ti gaṇhituṃ vaṭṭati.
However, in the forest, it is permissible to pick up fallen fruits, thinking, "I will give them to unordained people."
Tuy nhiên, trong rừng, được phép nhặt những quả cây rụng xuống với ý định "sẽ cho những người chưa thọ cụ túc giới".
Muttā, maṇi, veḷuriyo, saṅkho, silā, pavāḷaṃ, rajataṃ, jātarūpaṃ, lohitaṅko, masāragallanti imesu dasasu ratanesu muttā adhotā anividdhā yathājātāva āmasituṃ vaṭṭati.
Among these ten jewels – pearls, gems, cat's eyes, conch shells, quartz, coral, silver, gold, ruby, and spotted gems – pearls that are uncleaned and undrilled, just as they naturally occurred, are permissible to touch.
Trong mười loại bảo vật này: ngọc trai, ngọc maṇi, ngọc veḷuriya, ốc xà cừ, đá, san hô, bạc, vàng, hồng ngọc, và ngọc masāragalla; đối với ngọc trai, chỉ được phép chạm vào khi nó ở trạng thái tự nhiên, chưa được rửa sạch và chưa được khoan lỗ.
Sesā anāmāsāti vadanti.
They say the rest are not to be touched.
Họ nói rằng những loại còn lại thì không được chạm đến.
Mahāpaccariyaṃ pana ‘‘muttā dhotāpi adhotāpi anāmāsā bhaṇḍamūlatthāya ca sampaṭicchituṃ na vaṭṭati, kuṭṭharogassa bhesajjatthāya pana vaṭṭatī’’ti vuttaṃ.
However, in the Mahāpaccariya, it is stated that "Pearls, whether cleaned or uncleaned, are not to be touched, and it is not permissible to accept them as payment for requisites, but it is permissible for medicine for leprosy."
Tuy nhiên, trong Mahāpaccarī, có nói rằng: "Ngọc trai, dù đã rửa hay chưa rửa, đều không được chạm đến, và cũng không được nhận để làm giá trị trao đổi vật dụng, nhưng được phép (nhận) để làm thuốc chữa bệnh phong cùi".
Antamaso jātiphalikaṃ upādāya sabbopi nīlapītādivaṇṇabhedo maṇi dhotaviddhavaṭṭito anāmāso, yathājāto pana ākaramutto pattādibhaṇḍamūlatthaṃ sampaṭicchituṃ vaṭṭatīti vutto.
Any type of gem, down to rock crystal, with various colors like blue and yellow, if cleaned, drilled, and rounded, is not to be touched; but one that has occurred naturally and is released from the mine, is stated to be permissible to accept for the purpose of paying for requisites like bowls.
Tất cả các loại ngọc maṇi có màu sắc khác nhau như xanh, vàng..., cho đến cả pha lê tự nhiên, sau khi đã được rửa sạch, khoan lỗ và mài tròn thì không được chạm đến; nhưng khi còn ở trạng thái tự nhiên, vừa được lấy ra từ mỏ, thì được nói là được phép nhận để làm giá trị trao đổi vật dụng như bình bát...
Sopi mahāpaccariyaṃ paṭikkhitto, pacitvā kato kācamaṇiyeveko vaṭṭatīti vutto.
That too is prohibited in the Mahāpaccariya, where it is stated that only one type, a glass gem made by heating, is permissible.
Điều đó cũng bị bác bỏ trong Mahāpaccarī, và được nói rằng chỉ có một loại ngọc làm từ men sứ đã được nung nấu là được phép.
Veḷuriyepi maṇisadisova vinicchayo.
Regarding cat's eyes, the determination is similar to that for gems.
Đối với ngọc veḷuriya, sự quyết định cũng tương tự như ngọc maṇi.
Saṅkho dhamanasaṅkho ca dhotaviddho ca ratanamisso anāmāso.
A conch for blowing, if cleaned, drilled, and mixed with jewels, is not to be touched.
Đối với ốc xà cừ, chỉ có loại ốc dùng để thổi, đã được rửa sạch, khoan lỗ và có pha lẫn bảo vật là không được chạm đến.
Pānīyasaṅkho dhotopi adhotopi āmāsova sesañca añjanādibhesajjatthāyapi bhaṇḍamūlatthāyapi sampaṭicchituṃ vaṭṭati.
A drinking conch, whether cleaned or uncleaned, is permissible to touch, and the remaining conch is permissible to accept for eye-ointment or other medicines, and also for payment for requisites.
Ốc xà cừ dùng làm cốc uống nước, dù đã rửa hay chưa rửa, đều được phép chạm đến; và các loại ốc khác cũng được phép nhận để làm thuốc như thuốc nhỏ mắt... hoặc để làm giá trị trao đổi vật dụng.
Silā dhotaviddhā ratanasaṃyuttā muggavaṇṇāva anāmāsā.
Quartz, if cleaned, drilled, combined with jewels, and of a pea-green color, is not to be touched.
Đối với đá, chỉ có loại đá màu đậu xanh, đã được rửa sạch, khoan lỗ và có gắn bảo vật là không được chạm đến.
Sesā satthakanisānādiatthāya gaṇhituṃ vaṭṭati.
The rest is permissible to take for knife-sharpening or similar purposes.
Các loại đá khác thì được phép nhận để làm đá mài dao nhỏ...
Ettha ca ratanasaṃyuttāti suvaṇṇena saddhiṃ yojetvā pacitvā katāti vadanti.
And in this regard, they say that "ratanasaṃyuttā" means made by combining and cooking with gold.
Ở đây, "có gắn bảo vật" được nói là loại đá đã được nấu chảy và kết hợp với vàng.
Pavāḷaṃ dhotaviddhaṃ anāmāsaṃ.
Polished and bored coral is anāmāsa.
San hô đã được rửa sạch và khoan lỗ thì không được chạm đến.
Sesaṃ āmāsaṃ bhaṇḍamūlatthañca sampaṭicchituṃ vaṭṭati.
The rest is āmāsa and is permissible to receive for the value of the goods.
Loại còn lại thì được phép chạm đến và được phép nhận để làm giá trị trao đổi vật dụng.
Mahāpaccariyaṃ pana ‘‘dhotampi adhotampi sabbaṃ anāmāsaṃ, na ca sampaṭicchituṃ vaṭṭatī’’ti vuttaṃ.
However, in the Mahāpaccarī, it is stated: "All coral, whether polished or unpolished, is anāmāsa and should not be received."
Tuy nhiên, trong Mahāpaccarī, có nói rằng: "Tất cả san hô, dù đã rửa hay chưa rửa, đều không được chạm đến, và cũng không được phép nhận".
Rajataṃ jātarūpañca katabhaṇḍampi akatabhaṇḍampi sabbena sabbaṃ bījato paṭṭhāya anāmāsañca asampaṭicchiyañca, uttararājaputto kira suvaṇṇacetiyaṃ kāretvā mahāpadumattherassa pesesi.
Silver and gold, whether crafted or uncrafted, are entirely anāmāsa and not to be received from their very origin; it is said that a certain Prince Uttara had a golden cetiya made and sent it to Mahāpadumatthera.
Bạc và vàng, dù đã được chế tác thành vật dụng hay chưa, trong mọi trường hợp, kể từ khi còn là mầm mống, đều không được chạm đến và không được nhận. Tương truyền, hoàng tử Uttara đã cho làm một bảo tháp bằng vàng và gửi đến cho Đại Trưởng lão Mahāpaduma.
Thero ‘‘na kappatī’’ti paṭikkhipi.
The Elder rejected it, saying, "It is not allowable."
Trưởng lão đã từ chối, nói rằng: "Không hợp lệ".
Cetiyaghare suvaṇṇapadumasuvaṇṇabubbuḷakādīni honti, etānipi anāmāsāni.
Golden lotuses, golden bubbles, and so forth are found in cetiya houses; these are also anāmāsa.
Trong nhà tháp, có những vật như hoa sen bằng vàng, bọt nước bằng vàng... những vật này cũng không được chạm đến.
Cetiyagharagopakā pana rūpiyachaḍḍakaṭṭhāne ṭhitā, tasmā tesaṃ keḷāpayituṃ vaṭṭatīti vuttaṃ.
However, the guardians of the cetiya house are considered as those who discard money, therefore it is permissible for them to handle them, it is said.
Tuy nhiên, có nói rằng các vị tỳ-khưu trông coi nhà tháp được xem như ở vị trí của người vứt bỏ tiền bạc, do đó, các vị ấy được phép di chuyển chúng.
Kurundiyaṃ pana taṃ paṭikkhittaṃ.
But in the Kurundī, that is forbidden.
Tuy nhiên, trong Kurundī, điều đó đã bị bác bỏ.
Suvaṇṇacetiye kacavarameva harituṃ vaṭṭatīti ettakameva anuññātaṃ.
Only the removal of rubbish from a golden cetiya is permitted; this much alone is allowed.
Chỉ có việc dọn dẹp rác trong bảo tháp bằng vàng là được cho phép.
Ārakūṭalohampi jātarūpagatikameva anāmāsanti sabbaaṭṭhakathāsu vuttaṃ.
Copper alloy is also treated like gold, being anāmāsa, as stated in all the commentaries.
Trong tất cả các Chú giải, có nói rằng đồng thau và đồng đỏ cũng giống như vàng, không được chạm đến.
Senāsanaparibhogo pana sabbakappiyo, tasmā jātarūparajatamayā sabbepi senāsanaparikkhārā āmāsā.
However, the use of lodgings is entirely allowable; therefore, all lodging requisites made of gold and silver are āmāsa.
Tuy nhiên, việc sử dụng sàng tọa là hoàn toàn hợp lệ, do đó, tất cả các vật dụng của sàng tọa làm bằng vàng và bạc đều được phép chạm đến.
Bhikkhūnaṃ dhammavinayavaṇṇanaṭṭhāne ratanamaṇḍape karonti phalikatthambhe ratanadāmapatimaṇḍite, tattha sabbūpakaraṇāni bhikkhūnaṃ paṭijaggituṃ vaṭṭati.
In places where the Dhamma and Vinaya are expounded for bhikkhus, crystal pavilions adorned with gem garlands are constructed, and all the appurtenances there are permissible for bhikkhus to maintain.
Tại nơi thuyết giảng Pháp và Luật cho các vị tỳ-khưu, người ta xây dựng các gian maṇḍapa bằng bảo vật, có các cột bằng pha lê, được trang trí bằng các dải bảo vật. Ở đó, các vị tỳ-khưu được phép chăm sóc tất cả các vật dụng.
Sabbaṃ āvudhabhaṇḍaṃ anāmāsaṃ, bhaṇḍamūlatthāya dīyyamānampi na sampaṭicchitabbaṃ.
All weapons are anāmāsa; even if offered for their value, they should not be received.
Tất cả các loại vũ khí đều không được chạm đến, dù được dâng cúng để làm giá trị trao đổi vật dụng cũng không được nhận.
Satthavaṇijjā nāma na vaṭṭati.
Trading in weapons is not allowable.
Việc buôn bán vũ khí là không hợp lệ.
Suddhadhanudaṇḍopi dhanujiyāpi patodopi aṅkusopi antamaso vāsipharasuādīnipi āvudhasaṅkhepena katāni anāmāsāni.
Even a plain bow-stave, a bow-string, a goad, an elephant hook, or even chisels, axes, and so forth, if made as weapons, are anāmāsa.
Ngay cả thân cung đơn thuần, dây cung, roi thúc, và móc câu, cho đến cả những vật như rìu, búa... được làm theo dạng vũ khí cũng không được chạm đến.
Sace kenaci vihāre satti vā tomaro vā ṭhapito hoti, vihāraṃ jaggantena ‘‘harantū’’ti sāmikānaṃ pesetabbaṃ.
If someone has placed a spear or a javelin in the monastery, the one maintaining the monastery should send a message to the owners to remove them.
Nếu có ai đó để một ngọn giáo hay một cây lao trong tu viện, vị tỳ-khưu chăm sóc tu viện nên gửi tin cho chủ nhân rằng: "Hãy đến mang đi".
Sace na haranti, taṃ acālentena vihāro paṭijaggitabbo.
If they do not remove them, the monastery should be maintained without disturbing them.
Nếu họ không mang đi, vị ấy nên chăm sóc tu viện mà không di chuyển vật đó.
Yuddhabhūmiyaṃ patitaṃ asiṃ vā sattiṃ vā tomaraṃ vā disvā pāsāṇena vā kenaci vā asiṃ bhinditvā satthakatthāya gahetuṃ vaṭṭati, itarānipi viyojetvā kiñci satthakatthāya gahetuṃ vaṭṭati kiñci kattaradaṇḍādiatthāya.
Upon seeing a sword, spear, or javelin fallen on a battlefield, it is permissible to break the sword with a stone or something else and take it for the purpose of making a knife; other items can also be dismantled, and some parts taken for the purpose of making a knife, and some for making a staff for a walking stick or similar.
Khi thấy một thanh kiếm, ngọn giáo, hay cây lao rơi trên chiến trường, được phép dùng đá hoặc vật gì đó để bẻ gãy thanh kiếm rồi lấy để làm dao nhỏ; các vật khác cũng được phép tháo rời ra, một phần để làm dao nhỏ, một phần để làm cán gậy...
‘‘Idaṃ gaṇhathā’’ti dīyyamānaṃ pana ‘‘vināsetvā kappiyabhaṇḍaṃ karissāmī’’ti sabbampi sampaṭicchituṃ vaṭṭati.
However, if something is given with the words, "Take this," it is permissible to receive all of it with the intention, "I will destroy it and make it into allowable requisites."
Tuy nhiên, khi được dâng cúng với lời nói: "Xin hãy nhận vật này", thì được phép nhận tất cả với ý định "sẽ phá hủy nó và làm thành vật dụng hợp lệ".
Macchajālapakkhijālādīnipi phalakajālikādīni saraparittānānīpi sabbāni anāmāsāni.
Fishing nets, bird nets, and so forth, as well as latticework boards and arrow-shields, all these are anāmāsa.
Tất cả những vật như lưới bắt cá, lưới bắt chim..., những vật che chắn như tấm khiên có lưới..., và các vật che chắn tên cũng đều không được chạm đến.
Paribhogatthāya labbhamānesu pana jālaṃ tāva ‘‘āsanassa vā cetiyassa vā upari bandhissāmi, chattaṃ vā veṭhessāmī’’ti gahetuṃ vaṭṭati.
However, among those received for use, a net, for instance, may be taken with the intention, "I will string it above a seat or a cetiya, or I will wrap it around an umbrella," and this is permissible.
Tuy nhiên, trong số những vật nhận được để sử dụng, đối với lưới, được phép nhận với ý định: "Tôi sẽ giăng nó lên trên chỗ ngồi hoặc bảo tháp, hoặc sẽ quấn quanh lọng".
Saraparittānaṃ sabbampi bhaṇḍamūlatthāya sampaṭicchituṃ vaṭṭati.
All arrow-shields are permissible to receive for their value.
Đối với vật che chắn tên, được phép nhận tất cả để làm giá trị trao đổi vật dụng.
Parūparodhanivāraṇañhi etaṃ na uparodhakaranti phalakaṃ dantakaṭṭhabhājanaṃ karissāmīti gahetuṃ vaṭṭati.
For this is for warding off harm from others, not for causing harm; thus, a board may be taken with the intention, "I will make it into a tooth-stick container," and this is permissible.
Bởi vì vật này dùng để ngăn chặn sự tấn công của người khác, chứ không phải để tấn công. Được phép nhận tấm khiên với ý định "sẽ làm thành vật đựng tăm xỉa răng".
Cammavinaddhāni vīṇābheriādīni anāmāsāni.
Instruments like vīṇās and drums covered with hide are anāmāsa.
Các loại nhạc cụ như đàn vīṇā, trống bheri... được bọc da thì không được chạm đến.
Kurundiyaṃ pana ‘‘bherisaṅghāṭopi vīṇāsaṅghāṭopi tucchapokkharampi mukhavaṭṭiyaṃ āropitacammampi vīṇādaṇḍakopi sabbaṃ anāmāsa’’nti vuttaṃ.
However, in the Kurundī, it is stated: "Both a drum covered with hide and a vīṇā covered with hide, even an empty drum shell, hide placed on the rim, or a vīṇā stick, all are anāmāsa."
Tuy nhiên, trong Kurundī, có nói rằng: "Trống lớn có da căng, đàn vīṇā có da căng, bầu trống rỗng, da căng trên vành miệng, và cả cần đàn vīṇā, tất cả đều không được chạm đến".
Onahituṃ vā onahāpetuṃ vā vādetuṃ vā vādāpetuṃ vā na labbhatiyeva.
It is absolutely not permissible to cover (with hide) oneself or have it covered, or to play it oneself or have it played.
Việc tự mình căng (da), nhờ người khác căng, tự mình chơi, hoặc nhờ người khác chơi đều không được phép.
Cetiyaṅgaṇe pūjaṃ katvā manussehi chaḍḍitaṃ disvāpi acāletvāva antarantare sammajjitabbaṃ, kacavarachaḍḍanakāle pana kacavaraniyāmeneva haritvā ekamantaṃ nikkhipituṃ vaṭṭatīti mahāpaccariyaṃ vuttaṃ.
Even upon seeing such an instrument discarded by people after making an offering in the cetiya compound, it should be swept around without moving it; but at the time of discarding rubbish, it is permissible to remove it as if it were mere rubbish and place it aside, as stated in the Mahāpaccarī.
Trong sân tháp, sau khi đã cúng dường, nếu thấy vật bị người ta bỏ đi, thì không được động đến, chỉ nên quét dọn ở giữa các khoảng trống. Nhưng khi đến lúc đổ rác, thì được phép dọn đi như rác và bỏ vào một chỗ riêng. Điều này được nói trong Mahāpaccariya.
Bhaṇḍamūlatthāya sampaṭicchitumpi vaṭṭati.
It is also permissible to receive it for its value.
Cũng được phép nhận để làm vốn buôn bán.
Paribhogatthāya labbhamānesu pana vīṇādoṇikañca bheripokkharañca dantakaṭṭhabhājanaṃ karissāma cammaṃ satthakakosakanti evaṃ tassa tassa parikkhārassa upakaraṇatthāya gahetvā tathā tathā kātuṃ vaṭṭati.
However, among those received for use, a vīṇā's body and a drum's shell may be taken with the intention, "We will make it into a tooth-stick container," and the hide, "We will make it into a knife sheath"; thus, it is permissible to take and make such things for the purpose of those respective requisites.
Tuy nhiên, đối với những vật được nhận để sử dụng, như vỏ đàn vīṇā, vỏ trống bheri, da (của đàn/trống), thì được phép lấy chúng để làm đồ dùng cho các vật dụng khác, chẳng hạn như làm hộp đựng tăm xỉa răng hoặc vỏ dao, và làm theo cách đó.
Purāṇadutiyikāvatthu uttānameva.
The Old Former Wife story is self-evident.
Sự việc về người vợ cũ thì rõ ràng.
Yakkhivatthusmiṃ sacepi paranimmitavasavattideviyā kāyasaṃsaggaṃ samāpajjati thullaccayameva.
In the Yakkhinī story, even if one engages in bodily contact with a devī of the Paranimmitavasavatti realm, it is still a thullaccaya offense.
Trong sự việc về nữ Dạ Xoa, ngay cả khi tiếp xúc thân thể với một vị nữ thần do người khác hóa ra (Paranimmitavasavattidevī), vẫn là một thullaccaya.
Paṇḍakavatthu ca suttitthivatthu ca pākaṭameva.
The Paṇḍaka story and the Sutittī story are also clear.
Sự việc về người hoạn và sự việc về nữ thần thì rõ ràng.
Matitthivatthusmiṃ pārājikappahonakakāle thullaccayaṃ, tato paraṃ dukkaṭaṃ.
In the Dead Woman story, it is a thullaccaya offense when it is sufficient for a pārājika, and thereafter a dukkaṭa.
Trong sự việc về người phụ nữ đã chết, khi chưa đủ điều kiện phạm tội pārājika thì là thullaccaya, sau đó là dukkaṭa.
Tiracchānagatavatthusmiṃ nāgamāṇavikāyapi supaṇṇamāṇavikāyapi kinnariyāpi gāviyāpi dukkaṭameva.
In the Animal story, it is only a dukkaṭa offense even with a Nāga maiden, a Supaṇṇa maiden, a Kinnarī, or a cow.
Trong sự việc về loài súc sinh, dù là nữ rắn thần (nāgamāṇavikā), nữ chim thần (supaṇṇamāṇavikā), nữ kinnarī hay bò cái, thì đều là dukkaṭa.
Dārudhītalikāvatthusmiṃ na kevalaṃ dārunā eva, antamaso cittakammalikhitepi itthirūpe dukkaṭameva.
In the Wooden Doll story, it is a dukkaṭa offense not only with a wooden figure, but even with a painted image of a woman.
Trong sự việc về búp bê gỗ, không chỉ với búp bê gỗ, mà ngay cả với hình ảnh phụ nữ được vẽ bằng tranh cũng là dukkaṭa.
282. Sampīḷanavatthu uttānatthameva.
282. The Squeezing story is of clear meaning.
282. Sự việc về việc ép buộc có ý nghĩa rõ ràng.
Saṅkamavatthusmiṃ ekapadikasaṅkamo vā hotu sakaṭamaggasaṅkamo vā, cālessāmīti payoge katamatteva cāletu vā mā vā, dukkaṭaṃ.
In the Bridge story, whether it is a single-plank bridge or a cart-road bridge, as soon as the effort to move it is made, whether it moves or not, it is a dukkaṭa offense.
Trong sự việc về cây cầu, dù là cầu một ván hay cầu đường xe bò, chỉ cần có ý định di chuyển nó thì dù có di chuyển được hay không, cũng là dukkaṭa.
Maggavatthu pākaṭameva.
The Path story is clear.
Sự việc về con đường thì rõ ràng.
Rukkhavatthusmiṃ rukkho mahanto vā hotu mahājambuppamāṇo khuddako vā, taṃ cāletuṃ sakkotu vā mā vā, payogamattena dukkaṭaṃ.
In the Tree story, whether the tree is large, the size of a great rose-apple tree, or small, whether one can move it or not, by the mere act of effort, it is a dukkaṭa offense.
Trong sự việc về cái cây, dù cái cây lớn bằng cây jambu lớn hay nhỏ, dù có thể di chuyển được hay không, chỉ cần có ý định di chuyển thì là dukkaṭa.
Nāvāvatthusmimpi eseva nayo.
The same applies to the Boat story.
Trong sự việc về con thuyền cũng theo cách tương tự.
Rajjavatthusmiṃyaṃ rajjuṃ āviñchanto ṭhānā cāletuṃ sakkoti, tattha thullaccayaṃ.
In the Rope story, if one can move a rope from its place by pulling it, it is a thullaccaya offense.
Trong sự việc về sợi dây, nếu kéo sợi dây mà có thể làm nó rời khỏi vị trí, thì phạm thullaccaya.
Yā mahārajju hoti, īsakampi ṭhānā na calati, tattha dukkaṭaṃ.
If it is a large rope that does not move even slightly from its place, it is a dukkaṭa offense.
Nếu đó là một sợi dây lớn, dù kéo một chút cũng không nhúc nhích khỏi vị trí, thì phạm dukkaṭa.
Daṇḍepi eseva nayo.
The same applies to a staff.
Đối với cây gậy cũng theo cách tương tự.
Bhūmiyaṃ patitamahārukkhopi hi daṇḍaggahaṇeneva idha gahito.
Even a large tree fallen on the ground is included here by the term "staff."
Ngay cả một cây lớn đổ trên đất cũng được bao gồm ở đây dưới danh mục cây gậy.
Pattavatthu pākaṭameva.
The Bowl story is clear.
Sự việc về chiếc bát thì rõ ràng.
Vandanavatthusmiṃ itthī pāde sambāhitvā vanditukāmā vāretabbā pādā vā paṭicchādetabbā, niccalena vā bhavitabbaṃ.
In the Salutation story, if a woman desires to massage and venerate the feet, she should be prevented, or the feet should be covered, or one should remain motionless.
Trong sự việc về việc đảnh lễ, nếu một người phụ nữ muốn xoa bóp chân và đảnh lễ, thì phải ngăn cản cô ấy, hoặc phải che chân lại, hoặc phải giữ nguyên không động đậy.
Niccalassa hi cittena sādiyatopi anāpatti.
For one who remains motionless, even if one assents in mind, there is no offense.
Thật vậy, đối với người không động đậy, dù có hoan hỷ trong tâm cũng không phạm tội.
Avasāne gahaṇavatthupākaṭamevāti.
Finally, the Receiving story is clear.
Cuối cùng, sự việc về việc cầm nắm thì rõ ràng.
283. Tena samayena buddho bhagavāti duṭṭhullavācāsikkhāpadaṃ.
283. "Tena samayena Buddho Bhagavā" refers to the Duṭṭhullavācā training rule.
283. Vào thời đó, Đức Phật, Thế Tôn là giới học về lời nói thô tục.
Tattha ādissāti apadisitvā.
There, ādissā means "referring to."
Ở đây, ādissā có nghĩa là chỉ vào.
Vaṇṇampi bhaṇatītiādīni parato āvi bhavissanti.
"Vaṇṇampi bhaṇatī" and so forth will become evident later.
Những từ như vaṇṇampi bhaṇatī sẽ được làm rõ sau.
Chinnikāti chinnaottappā.
Chinnikā means "those whose moral shame is cut off."
Chinnikā có nghĩa là người không còn hổ thẹn.
Dhuttikāti saṭhā.
Dhuttikā means "deceitful."
Dhuttikā có nghĩa là người xảo trá.
Ahirikāyoti nillajjā.
Ahirikāyo means "shameless."
Ahirikāyo có nghĩa là người vô liêm sỉ.
Uhasantīti sitaṃ katvā mandahasitaṃ hasanti.
Uhasantī means "smiling with a gentle smile."
Uhasantī có nghĩa là mỉm cười, cười nhẹ nhàng.
Ullapantīti ‘‘aho ayyo’’tiādinā nayena uccakaraṇiṃ nānāvidhaṃ palobhanakathaṃ kathenti.
Ullapantī means "uttering various enticing words of flattery, like 'Oh, venerable sir!'"
Ullapantī có nghĩa là nói những lời dụ dỗ khác nhau, nâng bổng lên, theo cách như "Ôi, Ngài thật tuyệt vời!"
Ujjagghantīti mahāhasitaṃ hasanti.
Ujjagghantī means "laughing loudly."
Ujjagghantī có nghĩa là cười lớn.
Uppaṇḍentīti ‘‘paṇḍako ayaṃ, nāyaṃ puriso’’tiādinā nayena parihāsaṃ karonti.
Uppaṇḍentī means "making fun, like 'This is a paṇḍaka, not a man,' and so forth."
Uppaṇḍentī có nghĩa là chế giễu theo cách như "Người này là hoạn, không phải là đàn ông."
285. Sārattoti duṭṭhullavācassādarāgena sāratto.
285. Sāratto means "lustful due to the passion for pleasant speech in lewd talk."
285. Sāratto có nghĩa là bị mê đắm bởi dục vọng yêu thích lời nói thô tục.
Apekkhavā paṭibaddhacittoti vuttanayameva, kevalaṃ idha vācassādarāgo yojetabbo.
The meaning of "having expectation, with an attached mind" is as stated; only here, the attachment of delight in improper speech should be applied.
Apekkhavā paṭibaddhacitto có nghĩa như đã nói, chỉ cần ở đây phải thêm vào sự mê đắm dục vọng đối với lời nói.
Mātugāmaṃ duṭṭhullāhi vācāhīti ettha adhippetaṃ mātugāmaṃ dassento ‘‘mātugāmo’’tiādimāha.
Here, in "a woman with improper speech," indicating the intended woman, it is said, "a woman," and so on.
Trong câu mātugāmaṃ duṭṭhullāhi vācāhī, để chỉ rõ người phụ nữ được đề cập, Đức Phật đã nói "mātugāmo" và những từ tương tự.
Tattha viññū paṭibalā subhāsitadubbhāsitaṃ duṭṭhullāduṭṭhullaṃ ājānitunti yā paṇḍitā sātthakaniratthakakathaṃ asaddhammasaddhammapaṭisaṃyuttakathañca jānituṃ paṭibalā, ayaṃ idha adhippetā.
There, "intelligent, capable of distinguishing between well-spoken and ill-spoken, between proper and improper (speech)" refers to a woman who is wise and capable of understanding beneficial and unbeneficial speech, and speech connected with good or bad conduct.
Ở đây, viññū paṭibalā subhāsitadubbhāsitaṃ duṭṭhullāduṭṭhullaṃ ājānitu có nghĩa là người phụ nữ thông minh, có khả năng phân biệt lời nói có lợi và không có lợi, lời nói liên quan đến phi pháp và chánh pháp, là người được đề cập ở đây.
Yā pana mahallikāpi bālā elamūgā ayaṃ idha anadhippetāti dasseti.
It indicates that a woman who is old, foolish, and mute is not intended here.
Còn người phụ nữ già yếu, ngu ngốc, câm điếc thì không được đề cập ở đây.
Obhāseyyāti avabhāseyya nānāppakārakaṃ asaddhammavacanaṃ vadeyya.
"Should make manifest" means to utter improper words of various kinds.
Obhāseyyā có nghĩa là nói những lời phi pháp khác nhau, nói lời thô tục.
Yasmā panevaṃ obhāsantassa yo so obhāso nāma, so atthato ajjhācāro hoti rāgavasena abhibhavitvā saññamavelaṃ ācāro, tasmā tamatthaṃ dassento ‘‘obhāseyyāti ajjhācāro vuccatī’’ti āha.
However, because the utterance of one who utters such words is, in essence, an transgression (ajjhācāro), an act of overwhelming the boundary of self-restraint due to passion, therefore, to show this meaning, it is said, "making manifest is called transgression."
Bởi vì sự nói thô tục đó, về bản chất, là một sự vi phạm, một hành vi vượt quá giới hạn của sự tự chế do dục vọng chi phối, nên để chỉ rõ ý nghĩa đó, Đức Phật đã nói: "Obhāseyyā được gọi là ajjhācāro (sự vi phạm)."
Yathā tanti ettha tanti nipātamattaṃ, yathā yuvā yuvatinti attho.
Here, in "yathā taṃ," "taṃ" is merely a particle; the meaning is "as a young man (to) a young woman."
Trong câu yathā ta, từ ta chỉ là một tiểu từ, ý nghĩa là như một người đàn ông trẻ nói với một người phụ nữ trẻ.
Dve magge ādissātiādi yenākārena obhāsato saṅghādiseso hoti, taṃ dassetuṃ vuttaṃ.
"Referring to the two passages," and so on, is stated to show the manner in which one incurs a Saṅghādisesa offense by making such utterances.
Dve magge ādissā và những từ tương tự được nói để chỉ ra cách nói thô tục nào dẫn đến tội saṅghādisesa.
Tattha dve maggeti vaccamaggañca passāvamaggañca.
There, "the two passages" means the urinary passage and the anal passage.
Ở đây, dve magge có nghĩa là đường đại tiện và đường tiểu tiện.
Sesaṃ uddese tāva pākaṭameva.
The rest is clear in the uddesa.
Phần còn lại trong phần tóm tắt (uddesa) thì rõ ràng.
Niddese pana thometīti ‘‘itthilakkhaṇena subhalakkhaṇena samannāgatāsī’’ti vadati, na tāva sīsaṃ eti.
In the niddesa, "praises" means to say, "You are endowed with feminine characteristics, with beautiful characteristics," but it does not yet reach the full offense.
Trong phần giải thích (niddesa), thometī có nghĩa là nói "Cô được trang bị những đặc điểm nữ tính tốt đẹp, những đặc điểm đáng yêu", thì vẫn chưa phạm tội nặng.
‘‘Tava vaccamaggo ca passāvamaggo ca īdiso tena nāma īdisena itthilakkhaṇena subhalakkhaṇena samannāgatāsī’’ti vadati, sīsaṃ eti, saṅghādiseso.
If one says, "Your urinary passage and anal passage are such-and-such, therefore you are endowed with such-and-such feminine characteristics, with such-and-such beautiful characteristics," it reaches the full offense, a Saṅghādisesa.
Nếu nói "Đường đại tiện và đường tiểu tiện của cô như thế này, bởi vì thế mà cô được trang bị những đặc điểm nữ tính tốt đẹp như vậy", thì phạm tội nặng, là saṅghādisesa.
Vaṇṇeti pasaṃsatīti imāni pana thomanapadasseva vevacanāni.
"Describes" and "extols" are synonyms of the word for praising.
Còn vaṇṇeti pasaṃsatī là những từ đồng nghĩa với từ thomanapada (từ khen ngợi).
Ācikkhanāya puṭṭho bhaṇatīti ‘‘kathaṃ dadamānā sāmikassa piyā hotī’’ti evaṃ puṭṭho ācikkhati.
Regarding explanation, "when asked, he speaks" means when asked, "How does one giving become dear to her husband?", he explains.
Trong phần giải thích về việc chỉ dẫn, puṭṭho bhaṇatī có nghĩa là được hỏi "Làm thế nào để làm cho chồng hài lòng?", thì người đó chỉ dẫn.
Ettha ca ‘‘evaṃ dehi evaṃ dadamānā’’ti vuttepi sīsaṃ na eti.
And even if it is said, "Give in this way, giving in this way," the full offense is not reached.
Ở đây, ngay cả khi nói "Hãy làm thế này, làm thế này", thì cũng không phạm tội nặng.
‘‘Methunadhammaṃ evaṃ dehi evaṃ upanehi evaṃ methunadhammaṃ dadamānā upanayamānā piyā hotī’’tiādinā pana nayena methunadhammena ghaṭiteyeva saṅghādiseso.
However, a Saṅghādisesa is incurred only when connected with the sexual act, for example, "Give sexual intercourse in this way, offer in this way; giving and offering sexual intercourse in this way, one becomes dear," and so on.
Tuy nhiên, chỉ khi kết hợp với hành vi tà dâm, theo cách như "Hãy làm hành vi tà dâm thế này, hãy dâng hành vi tà dâm thế này, làm hành vi tà dâm thế này thì sẽ làm cho chồng hài lòng", thì mới phạm saṅghādisesa.
Anusāsanīvacanesupi eseva nayo.
The same method applies to words of instruction.
Trong các lời khuyên bảo cũng theo cách tương tự.
Nimittamattāsīti tava itthinimittaṃ aparipuṇṇaṃ saññāmattamevāti vuttaṃ hoti.
"Nimittamattāsī" means "you are merely a mark"; it means that your female mark is incomplete, it is merely a designation.
Nimittamattāsī có nghĩa là dấu hiệu nữ tính của cô không hoàn chỉnh, chỉ là một sự nhận biết.
Alohitāti sukkhasotā.
"Alohitā" means "dry-channeled."
Alohitā có nghĩa là đường thoát nước khô ráo.
Dhuvalohitāti niccalohitā kilinnadakasotā.
"Dhuvalohitā" means "constantly bloody," "wet-channeled."
Dhuvalohitā nghĩa là người có máu thường xuyên, có đường tiểu ẩm ướt.
Dhuvacoḷāti niccapakkhittāṇicoḷā, sadā āṇicoḷakaṃ sevasīti vuttaṃ hoti.
"Dhuvacoḷā" means "constantly wearing an obstructing cloth"; it means you always use an obstructing cloth.
Dhuvacoḷā nghĩa là người thường xuyên đặt miếng vải nút vào, ý nói là người luôn phải dùng miếng vải để nút.
Paggharantīti savantī; sadā te muttaṃ savatīti vuttaṃ hoti.
"Paggharantī" means "leaking"; it means your urine always leaks.
Paggharantī nghĩa là người bị rỉ; ý nói là nước tiểu của ngươi luôn rỉ ra.
Sikharaṇīti bahinikkhantaāṇimaṃsā.
"Sikharaṇī" means "having exposed clitoral flesh."
Sikharaṇī nghĩa là người có cục thịt nút lòi ra ngoài.
Itthipaṇḍakāti animittāva vuccati.
"Itthipaṇḍakā" means a woman without a mark.
Itthipaṇḍakā được gọi là người nữ không có tướng.
Vepurisikāti samassudāṭhikā purisarūpā itthī.
"Vepurisikā" means a woman with a beard and tusks, having the form of a man.
Vepurisikā là người nữ có hình dạng nam giới, có râu và nanh.
Sambhinnāti sambhinnavaccamaggapassāvamaggā.
"Sambhinnā" means "having conjoined urinary and anal passages."
Sambhinnā là người có đường đại tiện và đường tiểu tiện thông nhau.
Ubhatobyañjanāti itthinimittena ca purisanimittena cāti ubhohi byañjanehi samannāgatā.
"Ubhatobyañjanā" means endowed with both marks, namely the female mark and the male mark.
Ubhatobyañjanā là người có đủ cả hai tướng, tức là tướng nữ và tướng nam.
Imesu ca pana ekādasasu padesu sikharaṇīsi sambhinnāsi ubhatobyañjanāsīti imāniyeva tīṇi padāni suddhāni sīsaṃ enti.
Among these eleven terms, only these three terms—"sikharaṇīsi, sambhinnāsi, ubhatobyañjanāsī"—in themselves incur the full offense.
Trong số mười một thuật ngữ này, chỉ có ba thuật ngữ này: sikharaṇīsi, sambhinnāsi, và ubhatobyañjanāsi là những thuật ngữ thuần túy đi đến hàng đầu.
Iti imāni ca tīṇi purimāni ca vaccamaggapassāvamaggamethunadhammapadāni tīṇīti cha padāni suddhāni āpattikarāni.
Thus, these three and the previous three terms—urinary passage, anal passage, and sexual act—make six terms that in themselves incur an offense.
Như vậy, ba thuật ngữ này và ba thuật ngữ trước đó là vaccamagga, passāvamagga, methunadhamma, tổng cộng sáu thuật ngữ này, tự thân chúng là những thuật ngữ thuần túy gây ra tội.
Sesāni animittātiādīni ‘‘animitte methunadhammaṃ me dehī’’ti vā ‘‘animittāsi methunadhammaṃ me dehī’’ti vā ādinā nayena methunadhammena ghaṭitāneva āpattikarāni hontīti veditabbāni.
The remaining terms, such as "animittā," are to be understood as incurring an offense only when connected with the sexual act, in such a way as "O unmarked one, give me sexual intercourse," or "You are unmarked, give me sexual intercourse."
Cần phải hiểu rằng các thuật ngữ còn lại như animittā, v.v., chỉ gây ra tội khi được kết hợp với methunadhamma theo cách nói như: “Hãy cho tôi hành dâm với người không có tướng” hoặc “Ngươi là người không có tướng, hãy cho tôi hành dâm”.
Ayaṃ pana viseso – adhakkhakanti akkhakato paṭṭhāya adho.
However, this is the distinction: "below the collarbone" means below, starting from the collarbone.
Tuy nhiên, đây là điểm khác biệt – adhakkhakaṃ là phần dưới kể từ xương đòn.
Ubbhajāṇumaṇḍala jāṇumaṇḍalato paṭṭhāya uddhaṃ.
"Above the kneecap" means upwards, starting from the kneecap.
Ubbhajāṇumaṇḍalaṃ là phần trên kể từ xương bánh chè.
Ubbhakkhakanti akkhakato paṭṭhāya uddhaṃ.
"Above the collarbone" means upwards, starting from the collarbone.
Ubbhakkhakaṃ là phần trên kể từ xương đòn.
Adho jāṇumaṇḍalanti jāṇumaṇḍalato paṭṭhāya adho.
"Below the kneecap" means downwards, starting from the kneecap.
Adho jāṇumaṇḍalaṃ là phần dưới kể từ xương bánh chè.
Akkhakaṃ pana jāṇumaṇḍalañca ettheva dukkaṭakkhette saṅgahaṃ gacchanti bhikkhuniyā kāyasaṃsagge viya.
The collarbone and kneecap are included in this very Dukkata offense area, just as in the case of physical contact with a bhikkhunī.
Tuy nhiên, xương đòn và xương bánh chè được bao gồm ngay trong phạm vi của tội dukkaṭa này, giống như trong trường hợp tiếp xúc thân thể với tỳ-khưu-ni.
Na hi buddhā garukāpattiṃ sāvasesaṃ paññapentīti.
For the Buddhas do not lay down serious offenses with a remainder.
Vì chư Phật không chế định tội nặng mà còn để sót.
Kāyappaṭibaddhanti vatthaṃ vā pupphaṃ vā ābharaṇaṃ vā.
"Attached to the body" means a garment, or flowers, or ornaments.
Kāyappaṭibaddhaṃ là y phục, hoa, hoặc đồ trang sức.
Anusāsanipurekkhārassāti ‘‘idānipi animittāsi ubhattobyañjanāsi appamādaṃ idāni kareyyāsi, yathā āyatimpi evarūpā na hohisī’’ti evaṃ anusiṭṭhiṃ purakkhatvā bhaṇantassa anusāsanipurekkhārassa anāpatti.
"One who prioritizes instruction" incurs no offense if he speaks prioritizing instruction, saying, "Even now you are unmarked, a hermaphrodite; you should now be diligent, so that you will not be like this in the future."
Anusāsanipurekkhārassa là không có tội đối với người nói với mục đích chính là sự giáo huấn, tức là người đặt sự giáo huấn lên hàng đầu khi nói rằng: “Ngay cả bây giờ, ngươi là người không có tướng, là người lưỡng tính, bây giờ hãy nỗ lực để trong tương lai ngươi sẽ không trở thành người như vậy nữa”.
Yo pana bhikkhunīnaṃ pāḷiṃ vācento pakativācanāmaggaṃ pahāya hasanto hasanto ‘‘sikharaṇīsi sambhinnāsi ubhatobyañjanāsī’’ti punappunaṃ bhaṇati, tassa āpattiyeva.
However, if a bhikkhu, while reciting the Pāḷi for bhikkhunīs, abandons the normal mode of recitation and repeatedly says, laughingly, "You are sikharaṇī, sambhinnā, ubhatobyañjanā," he incurs an offense.
Tuy nhiên, vị tỳ-khưu nào khi dạy Pāḷi cho các tỳ-khưu-ni, từ bỏ cách đọc thông thường, vừa cười vừa nói đi nói lại: “Ngươi là sikharaṇī, ngươi là sambhinnā, ngươi là ubhatobyañjanā”, vị ấy chắc chắn phạm tội.
Ummattakassa anāpatti.
There is no offense for one who is insane.
Người điên thì không có tội.
Idha ādikammiko udāyitthero, tassa anāpatti ādikammikassāti.
Here, the first offender was Thera Udāyi; there is no offense for the first offender.
Ở đây, người phạm tội đầu tiên là trưởng lão Udāyī, ngài không có tội vì là người phạm tội đầu tiên.
Cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāranti cīvarañca piṇḍapātañca senāsanañca gilānapaccayabhesajjaparikkhārañca.
Robes, almsfood, lodgings, and requisites of medicine for the sick means robes, almsfood, lodgings, and requisites of medicine for the sick.
Cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ là y, vật thực khất thực, sàng tọa, và vật dụng thuốc men cho người bệnh.
Gilānapaccayabhesajjaparikkhāranti cettha patikaraṇatthena paccayo, yassa kassaci sappāyassetaṃ adhivacanaṃ.
Here, requisites of medicine for the sick means a requisite in the sense of a remedy, which is a term for anything suitable for anyone.
Trong đó, gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ, paccaya có nghĩa là phương tiện chữa trị; đây là từ đồng nghĩa với bất cứ thứ gì thích hợp.
Bhisakkassa kammaṃ tena anuññātattāti bhesajjaṃ.
It is a physician's work, and it is medicine because it is permitted by him.
Bhesajja là việc làm của thầy thuốc, vì nó được thầy thuốc cho phép.
Gilānapaccayova bhesajjaṃ gilānapaccayabhesajjaṃ, yaṃkiñci gilānassa sappāyaṃ bhisakkakammaṃ telamadhuphāṇitādīti vuttaṃ hoti.
The requisite for the sick is medicine; it is called gilānapaccayabhesajjaṃ, meaning any suitable physician's work for the sick, such as oil, honey, treacle, etc.
Gilānapaccayabhesajja là thuốc men trị bệnh cho người bệnh; ý nói là bất cứ việc gì của thầy thuốc thích hợp cho người bệnh, như dầu, mật ong, đường phèn, v.v.
Parikkhāroti pana ‘‘sattahi nagaraparikkhārehi suparikkhataṃ hotī’’tiādīsu (a. ni. 7.67) parivāro vuccati.
However, parikkhāro in phrases like "suparikkhataṃ hotī"tiādīsu (A.N. 7.67) means "surrounding" or "attendant."
Còn parikkhāro, trong các câu như “được bảo vệ kỹ lưỡng bởi bảy lớp thành lũy của thành phố”, nó có nghĩa là sự bao bọc.
‘‘Ratho sīsaparikkhāro jhānakkho cakkavīriyo’’tiādīsu (saṃ. ni. 5.4) alaṅkāro.
In phrases like "Ratho sīsapparikhāro jhānakkho cakkavīriyo"tiādīsu (Saṃ.N. 5.4), it means "adornment."
Trong các câu như “cỗ xe có sự trang nghiêm là đầu, có trục là thiền, có bánh xe là tinh tấn”, nó có nghĩa là sự trang nghiêm.
‘‘Ye cime pabbajitena jīvitaparikkhārā samudānetabbā’’tiādīsu (ro. ni. 1.1.191) sambhāro.
In phrases like "Ye cime pabbajitena jīvitaparikkhārā samudānetabbā"tiādīsu (Ro.N. 1.1.191), it means "provision" or "equipment."
Trong các câu như “những vật dụng cần thiết cho cuộc sống mà người xuất gia phải tìm kiếm”, nó có nghĩa là vật hỗ trợ.
Idha pana sambhāropi parivāropi vaṭṭati.
Here, both "provision" and "surrounding" are applicable.
Ở đây, cả nghĩa vật hỗ trợ và sự bao bọc đều phù hợp.
Tañhi gilānapaccayabhesajjaṃ jīvitassa parivāropi hoti jīvitavināsakābādhuppattiyā antaraṃ adatvā rakkhaṇato, sambhāropi yathā ciraṃ pavattati evamassa kāraṇabhāvato, tasmā parikkhāroti vuccati.
For that requisite of medicine for the sick is both a surrounding for life, as it protects without allowing any interruption for the arising of life-destroying afflictions; and it is also a provision, in that it is a cause for prolonging life. Therefore, it is called parikkhāro.
Vì thuốc men trị bệnh cho người bệnh vừa là sự bao bọc cho sự sống, do nó bảo vệ bằng cách không cho cơ hội cho bệnh tật hủy hoại sự sống phát sinh, vừa là vật hỗ trợ, do nó là nguyên nhân giúp sự sống kéo dài, nên được gọi là parikkhāra.
Evaṃ gilānapaccayabhesajjañca taṃ parikkhāro cāti gilānapaccayabhesajjaparikkhāro, taṃ gilānapaccayabhesajjaparikkhāranti evamattho daṭṭhabbo.
Thus, the requisite of medicine for the sick and that which is a provision: gilānapaccayabhesajjaparikkhāro – in this way, the meaning should be understood as that requisite of medicine for the sick.
Như vậy, gilānapaccayabhesajjaparikkhāro là thuốc men trị bệnh cho người bệnh và cũng là vật dụng hỗ trợ, ý nghĩa nên được hiểu như vậy.
291. Santiketi upacāre ṭhatvā sāmantā avidūre, padabhājanepi ayamevaattho dīpito.
291. Santike means standing within the vicinity, near, not far away. The same meaning is indicated in the word division.
291. Santike là đứng trong phạm vi gần, ở gần, không xa; trong phần padabhājane cũng giải thích ý nghĩa này.
Attakāmapāricariyāyāti methunadhammasaṅkhātena kāmena pāricariyā kāmapāricariyā.
Attakāmapāricariyā means sexual service, or kāmapāricariyā by means of kāma, which is called the practice of sexual intercourse.
Attakāmapāricariyāya là sự phục vụ bằng dục lạc, tức là hành vi giao hợp; kāmapāricariyā là sự phục vụ bằng dục lạc.
Attano atthāya kāmapāricariyā attakāmapāricariyā, attanā vā kāmitā icchitāti attakāmā, sayaṃ methunarāgavasena patthitāti attho.
Kāmapāricariyā for one's own benefit is attakāmapāricariyā. Alternatively, attakāmā is that which is desired or wished for by oneself, meaning that which is longed for out of sexual passion by oneself.
Sự phục vụ vì lợi ích của mình bằng dâm dục là attakāmapāricariyā. Hoặc, sự phục vụ được mong muốn, ước ao bởi chính mình nên gọi là attakāmā; nghĩa là, được mong cầu bởi chính mình do lòng dâm dục.
Attakāmā ca sā pāricariyā cāti attakāmapāricariyā, tassā attakāmapāricariyāya.
And since it is self-desired and it is service, it is attakāmapāricariyā. For that attakāmapāricariyā.
Vừa là điều được chính mình mong muốn, vừa là sự phục vụ, nên gọi là attakāmapāricariyā. Của sự phục vụ vì lợi ích của mình bằng dâm dục ấy.
Vaṇṇaṃ bhāseyyāti guṇaṃ ānisaṃsaṃ pakāseyya.
Vaṇṇaṃ bhāseyya means he should speak of its qualities and benefits.
Tán thán nghĩa là tuyên dương công đức, lợi ích.
Tatra yasmā ‘‘attano atthāya kāmapāricariyā’’ti imasmiṃ atthavikappe kāmo ceva hetu ca pāricariyā ca attho, sesaṃ byañjanaṃ.
In this regard, since in the interpretation of the meaning "kāmapāricariyā for one's own benefit," the kāma, the reason, and the service are the core meaning, the rest is merely expression.
Ở đây, vì trong cách giải thích thứ nhất “sự phục vụ vì lợi ích của mình bằng dâm dục”, dâm dục là nhân, còn sự phục vụ là quả, phần còn lại chỉ là văn tự.
‘‘Attakāmā ca sā pāricariyā cāti attakāmapāricariyā’’ti imasmiṃ atthavikappe adhippāyo ceva pāricariyā cāti attho, sesaṃ byañjanaṃ.
In the interpretation of the meaning "attakāmā and it is service, therefore attakāmapāricariyā," the intention and the service are the core meaning, the rest is merely expression.
Trong cách giải thích thứ hai “vừa là điều được chính mình mong muốn, vừa là sự phục vụ, nên gọi là attakāmapāricariyā”, ý muốn và sự phục vụ là quả, phần còn lại chỉ là văn tự.
Tasmā byañjane ādaraṃ akatvā atthamattameva dassetuṃ ‘‘attano kāmaṃ attano hetuṃ attano adhippāyaṃ attano pāricariya’’nti padabhājanaṃ vuttaṃ.
Therefore, not dwelling on the expression but only on the meaning, the word division states: attano kāmaṃ attano hetuṃ attano adhippāyaṃ attano pāricariyaṃ (one's own desire, one's own cause, one's own intention, one's own service).
Do đó, không chú trọng vào văn tự mà chỉ để trình bày ý nghĩa cốt lõi, phần phân tích từ cú đã nói: “dục của mình, nhân của mình, ý muốn của mình, sự phục vụ của mình”.
‘‘Attano kāmaṃ attano hetuṃ attano pāricariya’’nti hi vutte jānissanti paṇḍitā ‘‘ettāvatā attano atthāya kāmapāricariyā vuttā’’ti.
For when it is said, attano kāmaṃ attano hetuṃ attano pāricariyaṃ, the wise will understand that "sexual service for one's own benefit has been spoken of to this extent."
Bởi khi nói “dục của mình, nhân của mình, sự phục vụ của mình”, các bậc trí giả sẽ hiểu rằng “bấy nhiêu đó đã nói lên sự phục vụ vì lợi ích của mình bằng dâm dục”.
‘‘Attano adhippāyaṃ attano pāricariya’’nti vuttepi jānissanti ‘‘ettāvatā attanā icchitakāmitaṭṭhena attakāmapāricariyā vuttā’’ti.
And when attano adhippāyaṃ attano pāricariyaṃ is said, they will also understand that "sexual service desired by oneself has been spoken of to this extent by the meaning of 'that which is desired or wished for by oneself'."
Khi nói “ý muốn của mình, sự phục vụ của mình”, họ cũng sẽ hiểu rằng “bấy nhiêu đó đã nói lên attakāmapāricariyā theo nghĩa là điều được chính mình ước ao, mong muốn”.
296. Tena samayena buddho bhagavāti sañcarittaṃ.
296. At that time the Buddha, the Blessed One refers to sañcaritta.
296. Vào lúc bấy giờ, Đức Phật, Đấng Thế Tôn... là về việc môi giới.
Tattha paṇḍitāti paṇḍiccena samannāgatā gatimantā.
Therein, paṇḍitā means endowed with wisdom, having intellectual discernment.
Trong đó, thông thái là có trí tuệ, có sự hiểu biết.
Byattāti veyyattiyena samannāgatā, upāyena samannāgatā upāyaññū visāradā.
Byattā means endowed with skill, endowed with means, knowing the means, and confident.
Sắc sảo là có sự khéo léo, có phương pháp, biết phương pháp, tự tin.
Medhāvinīti medhāya samannāgatā, diṭṭhaṃ diṭṭhaṃ karoti.
Medhāvinī means endowed with wisdom, one who does what has been seen (or understood).
Minh mẫn là có trí nhớ, thấy việc gì là làm được việc đó.
Dakkhāti chekā.
Dakkhā means clever.
Khéo léo là thành thạo.
Analasāti uṭṭhānavīriyasampannā.
Analasā means endowed with energy and effort.
Không lười biếng là có sự nỗ lực, tinh tấn.
Channāti anucchavikā.
Channā means suitable.
Phù hợp là thích hợp.
Suṇisabhogenāti yena bhogena suṇisā bhuñjitabbā hoti randhāpanapacāpanapaavesanādinā, tena bhuñjiṃsu.
Suṇisābhogenā means they used her in the manner a daughter-in-law is to be used, such as cooking, preparing, and serving food.
Đối xử như con dâu là họ đã đối xử theo cách mà một người con dâu phải được đối xử, như nấu nướng, dọn dẹp, phục vụ.
Tato aparena dāsibhogenāti māsātikkame yena bhogena dāsī bhuñjitabbā hoti khettakammakacavarachaḍḍanaudakāharaṇādinā, tena bhuñjiṃsu.
Tato aparena dāsibhogenā means after a month, they used her in the manner a female slave is to be used, such as working in the fields, disposing of rubbish, and fetching water.
Sau đó, đối xử như người hầu là sau một tháng, họ đã đối xử theo cách mà một người hầu phải được đối xử, như làm ruộng, quét rác, gánh nước.
Duggatāti daliddā, yattha vā gatā duggatā hoti tādisaṃ kulaṃ gatā.
Duggatā means poor; or, one who has gone to such a family where she becomes poor.
Khốn khổ là nghèo túng, hoặc đã đến một gia đình mà ở đó cô trở nên khốn khổ.
Māyyo imaṃ kumārikanti mā ayyo imaṃ kumārikaṃ.
Māyyo imaṃ kumārika means: "Sirs, do not use this girl."
Này các ngài, đừng đối xử với cô gái này là: này các ngài, đừng đối xử với cô gái này như vậy.
Āhārūpahāroti āhāro ca upahāro ca gahaṇañca dānañca, na amhehi kiñci āhaṭaṃ na upāhaṭaṃ tayā saddhiṃ kayavikkayo vohāro amhākaṃ natthīti dīpenti.
Āhārūpahāro means bringing and giving; or, taking and giving. This indicates: "We have not brought anything, nor have we given anything. We have no buying, selling, or transaction with you."
Mang đến và dâng tặng là mang đến và dâng tặng, nhận và cho. Họ muốn nói rằng: chúng tôi không mang đến gì, cũng không dâng tặng gì; giữa chúng tôi và ngài không có việc mua bán, giao dịch gì cả.
Samaṇena bhavitabbaṃ abyāvaṭena, samaṇo assa susamaṇoti samaṇena nāma īdisesu kammesu abyāvaṭena abyāpārena bhavitabbaṃ, evaṃ bhavanto hi samaṇo susamaṇo assāti, evaṃ naṃ apasādetvā ‘‘gaccha tvaṃ na mayaṃ taṃ jānāmā’’ti āhaṃsu.
Samaṇena bhavitabbaṃ abyāvaṭena, samaṇo assa susamaṇo means: "A bhikkhu should indeed be uninvolved and unconcerned with such matters. A bhikkhu who is so will be a good bhikkhu." Having thus reproached him, they said: "Go, we do not know you."
Một sa-môn phải là người không bận rộn, một sa-môn nên là một sa-môn chân chính nghĩa là: một người được gọi là sa-môn thì phải không bận rộn, không tham gia vào những việc như thế này; chỉ khi như vậy, một sa-môn mới là một sa-môn chân chính. Sau khi khiển trách ngài như vậy, họ nói: “Ngài hãy đi đi, chúng tôi không biết ngài là ai”.
300. Dhuttāti itthidhuttā.
300. Dhuttā means those devoted to women.
300. Những kẻ ăn chơi là những kẻ ham mê phụ nữ.
Paricārentāti manāpiyesu rūpādīsu ito cito ca samantā indriyāni cārentā, kīḷantā abhiramantāti vuttaṃ hoti.
Paricārentā means turning their senses around in pleasing sights and so forth, playing and enjoying themselves, it is said.
Đang hưởng thụ có nghĩa là đang để các giác quan đi lang thang đây đó trong các đối tượng sắc v.v… khả ái, khả ý; tức là đang vui chơi, giải trí.
Abbhutamakaṃsūti yadi karissati tvaṃ ettakaṃ jito, yadi na karissati ahaṃ ettakanti paṇamakaṃsu.
Abbhutamakaṃsū means they made a wager, saying: "If you do it, you win this much; if you don't, I win this much."
Họ đã cá cược là họ đã đặt cược rằng: nếu anh làm được thì anh thắng chừng này, nếu không làm được thì tôi thắng chừng này.
Bhikkhūnaṃ pana abbhutaṃ kātuṃ na vaṭṭati.
However, it is not proper for bhikkhus to make wagers.
Tuy nhiên, các tỳ khưu không được phép cá cược.
Yo karoti parājitena dātabbanti mahāpaccariyaṃ vuttaṃ.
It is stated in the Mahāpaccariya that whoever does so must give (the wager) if defeated.
Trong Mahāpaccarī có nói rằng: người nào làm vậy, người thua phải trả.
301. Sañcarittaṃ samāpajjeyyāti sañcaraṇabhāvaṃ samāpajjeyya.
301. Sañcarittaṃ samāpajjeyyā means he should engage in being a go-between.
301. Thực hiện việc môi giới là thực hiện hành vi môi giới.
Yasmā pana taṃ samāpajjantena kenaci pesitena katthaci gantabbaṃ hoti, parato ca ‘‘itthiyā vā purisamati’’nti ādivacanato idha itthipurisā adhippetā, tasmā tamatthaṃ dassetuṃ ‘‘itthiyā vā pahito purisassa santike gacchati, purisena vā pahito itthiyā santike gacchatī’’ti evamassa padabhājanaṃ vuttaṃ.
Since, by engaging in this, one is sent by someone to go somewhere, and from the statement "a woman's intention to a man" and so forth, women and men are intended here, therefore, to show this meaning, the word-division for it is stated as: "He goes to a man, sent by a woman; or he goes to a woman, sent by a man."
Vì người thực hiện việc đó phải đi đến một nơi nào đó do ai đó sai khiến, và vì từ các câu nói sau này như “ý của người nữ đối với người nam”, ở đây người nữ và người nam được ám chỉ, do đó, để trình bày ý nghĩa đó, phần phân tích từ cú của nó đã được nói rằng: “được người nữ sai đi đến chỗ người nam, hoặc được người nam sai đi đến chỗ người nữ”.
Itthiyā vā purisamatiṃ purisassa vā itthimatinti ettha āroceyyāti pāṭhaseso daṭṭhabbo, tenevassa padabhājane ‘‘purisassa matiṃ itthiyā āroceti, itthiyā matiṃ purisassa ārocetī’’ti vuttaṃ.
In itthiyā vā purisamatiṃ purisassa vā itthimati, the remainder of the text āroceyyāti should be understood, and for this reason, its word-division states: "He reports a man's intention to a woman, or a woman's intention to a man."
Ý của người nữ đối với người nam, hoặc ý của người nam đối với người nữ: ở đây, nên hiểu rằng có phần văn bản còn thiếu là “nên báo cho biết”. Chính vì vậy, trong phần phân tích từ cú của nó đã nói: “báo ý của người nam cho người nữ biết, báo ý của người nữ cho người nam biết”.
Idāni yadatthaṃ taṃ tesaṃ matiṃ adhippāyaṃ ajjhāsayaṃ chandaṃ ruciṃ āroceti, taṃ dassento ‘‘jāyattane vā jārattane vā’’tiādimāha.
Now, showing for what purpose he reports their intention, meaning, resolve, desire, or preference, he states: "jāyattane vā jārattane vā" and so forth.
Bây giờ, để chỉ ra mục đích của việc nói lên ý định, chủ ý, khuynh hướng, ý muốn, sở thích của họ, ngài đã nói những lời bắt đầu bằng ‘‘jāyattane vā jārattane vā’’.
Tattha jāyattaneti jāyābhāve.
Therein, jāyattane means for the purpose of being a wife.
Trong đó, jāyattane là trong vai trò làm vợ.
Jārattaneti jārabhāve.
Jārattane means for the purpose of being a paramour.
Jārattane là trong vai trò làm người tình.
Purisassa hi matiṃ itthiyā ārocento jāyattane āroceti, itthiyā matiṃ purisassa ārocento jārattane āroceti; apica purisasseva matiṃ itthiyā ārocento jāyattane vā āroceti nibaddhabhariyābhāve, jārattane vā micchācārabhāve.
Indeed, one who reports a man's intention to a woman reports it for the purpose of being a wife, and one who reports a woman's intention to a man reports it for the purpose of being a paramour; furthermore, one who reports a man's intention to a woman reports it for the purpose of being a permanent wife (nibaddhabhariyābhāve) or for the purpose of being an adulterous partner (micchācārabhāve).
Thật vậy, khi nói ý định của người nam cho người nữ, vị ấy nói trong vai trò làm vợ; khi nói ý định của người nữ cho người nam, vị ấy nói trong vai trò làm người tình; hơn nữa, khi nói ý định của chính người nam cho người nữ, vị ấy nói hoặc trong vai trò làm vợ, tức là vai trò người vợ chính thức, hoặc trong vai trò làm người tình, tức là vai trò của hành vi tà hạnh.
Yasmā panetaṃ ārocentena ‘‘tvaṃ kirassa jāyā bhavissasī’’tiādi vattabbaṃ hoti, tasmā taṃ vattabbatākāraṃ dassetuṃ ‘‘jāyattane vāti jāyā bhavissasi, jārattane vāti jārī bhavissasī’’ti assa padabhājanaṃ vuttaṃ.
Since, in reporting this, one must say "You will be his wife, they say" and so forth, therefore, to show this manner of speaking, its word-division states: "jāyattane vāti means you will be a wife, and jārattane vāti means you will be a paramour."
Và bởi vì người nói ra điều này phải nói rằng “hình như cô sẽ là vợ của ông ấy”, v.v..., cho nên để chỉ ra cách nói cần phải nói ấy, phần phân tích từ ngữ của nó đã được nói rằng: “jāyattane vā, nghĩa là cô sẽ là vợ; jārattane vā, nghĩa là cô sẽ là người tình”.
Eteneva ca upāyena itthiyā matiṃ purisassa ārocanepi pati bhavissasi, sāmiko bhavissasi, jāro bhavissasīti vattabbatākāro veditabbo.
By this same method, it should be understood that in reporting a woman's intention to a man, the manner of speaking is: "You will be a husband, you will be a master, you will be a paramour."
Và cũng bằng phương pháp này, khi nói ý định của người nữ cho người nam, cách nói cần phải nói nên được hiểu là “ông sẽ là chồng”, “ông sẽ là chủ”, “ông sẽ là người tình”.
Antamaso taṅkhaṇikāyapīti sabbantimena paricchedena yā ayaṃ taṅkhaṇe muhuttamatte paṭisaṃvasitabbato taṅkhaṇikāti vuccati, muhuttikāti attho.
Antamaso taṅkhaṇikāyapī means, to the very limit, even to this one who is called a taṅkhaṇikā because she is to be associated for a moment in that short time, meaning, a muhuttikā (one who is for a moment).
Antamaso taṅkhaṇikāyapi (cho đến cả trong trường hợp người vợ tạm thời) có nghĩa là, với sự phân định cuối cùng nhất, người phụ nữ nào được gọi là taṅkhaṇikā (người tạm thời) vì chỉ chung sống trong khoảnh khắc, trong một chốc lát, thì có nghĩa là muhuttikā (người trong chốc lát).
Tassāpi ‘‘muhuttikā bhavissasī’’ti evaṃ purisamatiṃ ārocentassa saṅghādiseso.
Even for him who reports a man's intention thus, saying "You will be a muhuttikā," it is a Saṅghādisesa offense.
Đối với người ấy cũng vậy, khi nói ý định của người nam như là “cô sẽ là người vợ trong chốc lát”, vị ấy phạm tội saṅghādisesa.
Etenevupāyena ‘‘muhuttiko bhavissasī’’ti evaṃ purisassa itthimatiṃ ārocentopi saṅghādisesaṃ āpajjatīti veditabbo.
By this same method, it should be understood that one who reports a woman's intention to a man, saying "You will be a muhuttika," also incurs a Saṅghādisesa offense.
Cũng bằng phương pháp này, nên hiểu rằng người nói ý định của người nữ cho người nam rằng “ông sẽ là người chồng trong chốc lát” cũng phạm tội saṅghādisesa.
303. Idāni ‘‘itthiyā vā purisamati’’nti ettha adhippetā itthiyo pabhedato dassetvā tāsu sañcarittavasena āpattibhedaṃ dassetuṃ ‘‘dasa itthiyo’’tiādimāha.
303. Now, having shown the women intended by "a woman's intention" and so forth, by their divisions, and to show the distinctions in offenses according to acting as a go-between among them, he stated "dasa itthiyo" (ten kinds of women) and so forth.
Bây giờ, sau khi đã chỉ ra các loại phụ nữ được ám chỉ trong câu “ý định của người nữ đối với người nam”, để chỉ ra sự phân loại tội theo cách làm môi giới đối với họ, ngài đã nói những lời bắt đầu bằng ‘‘dasa itthiyo’’ (mười loại phụ nữ).
Tattha māturakkhitāti mātarā rakkhitā.
Therein, māturakkhitā means protected by her mother.
Trong đó, māturakkhitā là người được mẹ bảo vệ.
Yathā purisena saṃvāsaṃ na kappeti, evaṃ mātarā rakkhitā, tenassa padabhājanepi vuttaṃ – ‘‘mātā rakkhati gopeti issariyaṃ kāreti vasaṃ vattetī’’ti.
She is protected by her mother in such a way that she cannot associate with a man; therefore, it is also stated in its word-division: "Her mother protects, guards, exercises authority, and controls her."
Người được mẹ bảo vệ theo cách mà cô ta không thể chung sống với người nam; do đó, trong phần phân tích từ ngữ của nó cũng đã nói rằng – “mẹ bảo vệ, che chở, thực thi quyền lực, kiểm soát”.
Tattha rakkhatīti katthaci gantuṃ na deti.
Therein, rakkhati means she does not allow her to go anywhere.
Trong đó, bảo vệ là không cho phép đi bất cứ đâu.
Gopetīti yathā aññe na passanti, evaṃ guttaṭṭhāne ṭhapeti.
Gopeti means she keeps her in a protected place so that others cannot see her.
Che chở là giữ ở một nơi kín đáo để người khác không nhìn thấy.
Issariyaṃ kāretīti serivihāramassā nisedhentī abhibhavitvā pavattati.
Issariyaṃ kāretī means she suppresses her free movement and controls her.
Thực thi quyền lực là ngăn cản sự tự do đi lại của cô ta, hành xử một cách áp đảo.
Vasaṃ vattetīti ‘‘idaṃ karohi, idaṃ mā akāsī’’ti evaṃ attano vasaṃ tassā upari vatteti.
Vasaṃ vattetī means she exercises her control over her, saying: "Do this, do not do that."
Kiểm soát là áp đặt quyền kiểm soát của mình lên cô ta, nói rằng “hãy làm điều này, đừng làm điều kia”.
Etenupāyena piturakkhitādayopi ñātabbā.
By this method, piturakkhitā and others should also be understood.
Theo phương pháp này, các trường hợp như người được cha bảo vệ v.v... cũng nên được hiểu tương tự.
Gottaṃ vā dhammo vā na rakkhati, sagottehi pana sahadhammikehi ca ekaṃ satthāraṃ uddissa pabbajitehi ekagaṇapariyāpannehi ca rakkhitā ‘‘gottarakkhitā dhammarakkhitā’’ti vuccati, tasmā tesaṃ padānaṃ ‘‘sagottā rakkhantī’’tiādinā nayena padabhājanaṃ vuttaṃ.
Lineage (gotta) or Dhamma does not protect, but a woman protected by those of the same lineage, by co-practitioners (sahadhammika), and by those who have gone forth dedicating themselves to one Teacher, or by those included in the same group, is called "gottarakkhitā" or "dhammarakkhitā." Therefore, the word-division for these terms is stated in the manner of "those of the same lineage protect" and so forth.
Dòng họ hay giáo pháp không bảo vệ, nhưng người phụ nữ được bảo vệ bởi những người cùng dòng họ, bởi những người cùng thực hành pháp, bởi những người đã xuất gia vì cùng một vị thầy, và bởi những người thuộc cùng một nhóm, thì được gọi là “gottarakkhitā” (người được dòng họ bảo vệ) và “dhammarakkhitā” (người được giáo pháp bảo vệ), do đó, phần phân tích từ ngữ của các từ đó đã được nói theo cách “những người cùng dòng họ bảo vệ”, v.v...
305. Idāni puriso bhikkhuṃ pahiṇatītiādīsu paṭiggaṇhātīti so bhikkhu tassa purisassa ‘‘gaccha, bhante, itthannāmaṃ māturakkhitaṃ brūhi, hohi kira itthannāmassa bhariyā dhanakkītā’’ti evaṃ vuttavacanaṃ ‘‘sādhu upāsakā’’ti vā ‘‘hotū’’ti vā ‘‘ārocessāmī’’ti vā yena kenaci ākārena vacībhedaṃ katvā vā sīsakampanādīhi vā sampaṭicchati.
Now, regarding puriso bhikkhuṃ pahiṇati (a man sends a bhikkhu), etc.: Paṭiggaṇhāti means that bhikkhu accepts the message spoken by that man—such as, "Go, Venerable Sir, and tell the woman named Mātarakkhitā, 'You will be the wife of the man named So-and-so, bought with wealth'"—by forming a verbal response in some way, saying, "Very well, lay follower," or "Let it be," or "I will inform her," or by nodding his head, etc.
Bây giờ, trong các câu như “puriso bhikkhuṃ pahiṇati” (người nam sai một tỳ khưu) v.v..., paṭiggaṇhāti (chấp nhận) có nghĩa là: vị tỳ khưu đó chấp nhận lời nói của người nam ấy, khi người đó nói rằng “thưa ngài, xin hãy đi nói với người phụ nữ tên là X, là người được mẹ bảo vệ, rằng ‘hình như cô sẽ là vợ được mua bằng tiền của người đàn ông tên là Y’”, bằng cách nói “lành thay, thí chủ” hoặc “được thôi” hoặc “tôi sẽ nói cho”, hoặc bằng cách thể hiện lời nói theo bất kỳ cách nào, hoặc bằng cách gật đầu, v.v...
Vīmaṃsatīti evaṃ paṭiggaṇhitvā tassā itthiyā santikaṃ gantvā taṃ sāsanaṃ āroceti.
Vīmaṃsati means that having thus accepted, he goes to that woman and delivers the message.
Vīmaṃsati (thăm dò) có nghĩa là: sau khi chấp nhận như vậy, vị ấy đến gặp người phụ nữ đó và nói lại lời nhắn đó.
Paccāharatīti tena ārocite sā itthī ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchatu vā paṭikkhipatu vā lajjāya vā tuṇhī hotu, puna āgantvā tassa purisassa taṃ pavattiṃ āroceti.
Paccāharati means that after he delivers the message, whether that woman accepts it by saying "Very well," or rejects it, or remains silent out of shyness, he returns and reports the matter to the man.
Paccāharati (báo lại) có nghĩa là: sau khi vị ấy đã nói, dù người phụ nữ đó chấp nhận bằng cách nói “lành thay” hay từ chối, hoặc im lặng vì xấu hổ, vị ấy quay lại và báo lại sự việc đó cho người nam kia.
Ettāvatā imāya paṭiggahaṇārocanapaccāharaṇasaṅkhātāya tivaṅgasampattiyā saṅghādiseso hoti.
To this extent, a Saṅghādisesa is incurred by this accomplishment of three factors, comprising acceptance, delivery, and reporting back.
Đến chừng đó, do sự hoàn thành ba yếu tố này, được gọi là chấp nhận, nói lại, và báo lại, tội saṅghādisesa xảy ra.
Sā pana tassa bhariyā hotu vā mā vā, akāraṇametaṃ.
Whether she becomes his wife or not, that is irrelevant.
Còn việc cô ta có trở thành vợ của người đó hay không, điều này không phải là nguyên nhân.
Sace pana so māturakkhitāya santikaṃ pesito taṃ adisvā tassā mātuyā taṃ sāsanaṃ āroceti, bahiddhā vimaṭṭhaṃ nāma hoti, tasmā visaṅketanti mahāpadumatthero āha.
However, if he, being sent to Mātarakkhitā, does not see her and informs her mother of the message, it is considered "investigated externally," and thus it is a discrepancy, according to Mahāpadumatthera.
Tuy nhiên, nếu vị ấy được sai đến chỗ người phụ nữ được mẹ bảo vệ, nhưng không gặp cô ta mà lại nói lời nhắn đó cho mẹ cô ta, thì đó được gọi là sự thăm dò sai đối tượng; do đó, đó là sự nhầm lẫn, Đại Trưởng lão Paduma đã nói như vậy.
Mahāsumatthero pana mātā vā hotu pitā vā antamaso gehadāsīpi añño vāpi yo koci taṃ kiriyaṃ sampādessati, tassa vuttepi vimaṭṭhaṃ nāma na hoti, tivaṅgasampattikāle āpattiyeva.
Mahāsumatthera, however, states that whether it be the mother or the father, or even a household slave or anyone else who can accomplish that task, even if told to them, it is not considered "investigated externally," and an offense is incurred at the time of the accomplishment of the three factors.
Nhưng Đại Trưởng lão Suma lại nói rằng: dù là mẹ hay cha, cho đến cả nữ tỳ trong nhà hay bất kỳ ai khác có thể hoàn thành việc đó, khi nói với người đó cũng không gọi là sự thăm dò sai đối tượng; vào thời điểm ba yếu tố được hoàn thành, tội vẫn xảy ra.
Nanu yathā ‘‘buddhaṃ paccakkhāmī’’ti vattukāmo virajjhitvā ‘‘dhammaṃ paccakkhāmī’’ti vadeyya paccakkhātāvassa sikkhā.
Is it not so that if one intends to say, "I renounce the Buddha," but errs and says, "I renounce the Dhamma," his training is renounced?
Chẳng phải giống như trường hợp người muốn nói “con xin từ bỏ Đức Phật” nhưng lại nói nhầm thành “con xin từ bỏ Giáo pháp”, thì giới của người đó đã bị từ bỏ rồi sao?
Yathā vā ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjāmī’’ti vattukāmo virajjhitvā ‘‘dutiyaṃ jhānaṃ samāpajjāmī’’ti vadeyya āpannovassa pārājikaṃ.
Or if one intends to say, "I will attain the first jhāna," but errs and says, "I will attain the second jhāna," he has incurred a Pārājika.
Hoặc ví như, người muốn nói “tôi nhập sơ thiền” nhưng nói sai thành “tôi nhập nhị thiền” thì vị ấy vẫn phạm tội pārājika.
Evaṃsampadamidanti āha.
He says this case is similar.
(Ngài) đã nói rằng trường hợp này cũng tương tự như vậy.
Taṃ panetaṃ ‘‘paṭiggaṇhāti, antevāsiṃ vīmaṃsāpetvā attanā paccāharati, āpatti saṅghādisesassā’’ti iminā sameti, tasmā subhāsitaṃ.
This view, however, is consistent with "he accepts, having his apprentice investigate, and reports back himself; an offense of Saṅghādisesa." Therefore, it is well-spoken.
Hơn nữa, điều này phù hợp với câu Pāli: “Nhận lời, sai đệ tử đi dò hỏi rồi tự mình mang tin về, phạm tội saṅghādisesa”. Do đó, đây là lời nói khéo.
Yathā ca ‘‘māturakkhitaṃ brūhī’’ti vuttassa gantvā tassā ārocetuṃ samatthānaṃ mātādīnampi vadato visaṅketo natthi, evameva ‘‘hohi kira itthannāmassa bhariyā dhanakkītā’’ti vattabbe ‘‘hohi kira itthannāmassa bhariyā chandavāsinī’’ti evaṃ pāḷiyaṃ vuttesu chandavāsiniādīsu vacanesu aññataravasena vā avuttesupi ‘‘hohi kira itthannāmassa bhariyā jāyā pajāpati puttamātā gharaṇī gharasāminī bhattarandhikā sussūsikā paricārikā’’tievamādīsu saṃvāsaparidīpakesu vacanesu aññataravasena vā vadantassāpi visaṅketo natthi tivaṅgasampattiyā āpattiyeva.
Just as there is no discrepancy for one sent to say "Tell Mātarakkhitā" who, upon going, tells her mother or other capable persons, so too, if, when it should be said, "Be the wife of So-and-so, bought with wealth," one says, "Be the wife of So-and-so, a chandavāsinī," or any other of the expressions mentioned in the Pāḷi such as chandavāsinī, or any of the unmentioned expressions that denote cohabitation, such as "be the wife of So-and-so, a jāyā, pajāpati, puttamātā, gharaṇī, gharasāminī, bhattarandhikā, sussūsikā, paricārikā," there is no discrepancy, and an offense is incurred upon the accomplishment of the three factors.
Và cũng như, người được bảo “Hãy nói với người nữ được mẹ bảo vệ” mà đi nói với người mẹ hoặc những người khác có khả năng truyền đạt lại cho cô ấy thì không phải là sai đối tượng; tương tự như vậy, khi đáng lẽ phải nói “Này cô, hãy là vợ của người đàn ông tên là…, người được mua bằng tiền” mà lại nói “Này cô, hãy là vợ của người đàn ông tên là…, người sống chung do ý muốn”, hoặc dùng bất kỳ từ nào khác trong số các từ như chandavāsinī (người sống chung do ý muốn) đã được nêu trong Pāli, hoặc dùng bất kỳ từ nào trong số các từ không được nêu trong Pāli nhưng có ý nghĩa chỉ sự chung sống như “Này cô, hãy là vợ (bhariyā), là vợ (jāyā), là vợ (pajāpati), là mẹ của các con (puttamātā), là người nội trợ (gharaṇī), là chủ nhà (gharasāminī), là người nấu ăn cho chồng (bhattarandhikā), là người hầu hạ (sussūsikā), là người phục vụ (paricārikā) của người đàn ông tên là…”, thì cũng không phải là sai đối tượng, và nếu đủ ba chi phần thì vẫn phạm tội.
‘‘Māturakkhitaṃ brūhī’’ti pesitassa pana gantvā aññāsu piturakkhitādīsu aññataraṃ vadantassa visaṅketaṃ.
However, if one sent to say "Tell Mātarakkhitā" goes and tells a Pitarakkhitā or another similar person, there is a discrepancy.
Tuy nhiên, người được sai đi với lời dặn “Hãy nói với người nữ được mẹ bảo vệ” mà lại đi nói với một người nữ khác trong số những người được cha bảo vệ v.v… thì là sai đối tượng.
Esa nayo ‘‘piturakkhitaṃ brūhī’’tiādīsupi.
The same principle applies to "Tell Pitarakkhitā," etc.
Phương pháp này cũng áp dụng cho các trường hợp “Hãy nói với người nữ được cha bảo vệ” v.v…
338. Paṭiggaṇhātītiādīsu pana dvīsu catukkesu paṭhamacatukke ādipadena tivaṅgasampattiyā saṅghādiseso, majjhe dvīhi duvaṅgasampattiyā thullaccayaṃ, ante ekena ekaṅgasampattiyā dukkaṭaṃ.
Now, in paṭiggaṇhāti (he accepts), etc., in the two tetrads: in the first tetrad, by the initial term, a Saṅghādisesa is incurred due to the accomplishment of three factors; by the middle two, a Thullaccaya due to the accomplishment of two factors; and by the last one, a Dukkaṭa due to the accomplishment of one factor.
338. Hơn nữa, trong hai nhóm bốn trường hợp bắt đầu bằng “paṭiggaṇhāti”, ở nhóm bốn đầu tiên: với câu đầu tiên, do đủ ba chi phần nên phạm saṅghādisesa; với hai câu ở giữa, do đủ hai chi phần nên phạm thullaccaya; với câu cuối, do đủ một chi phần nên phạm dukkaṭa.
Dutiyacatukke ādipadena duvaṅgasampattiyā thullaccayaṃ, majjhe dvīhi ekaṅgasampattiyā dukkaṭaṃ, ante ekena aṅgābhāvato anāpatti.
In the second tetrad, by the initial term, a Thullaccaya is incurred due to the accomplishment of two factors; by the middle two, a Dukkaṭa due to the accomplishment of one factor; and by the last one, there is no offense due to the absence of a factor.
Ở nhóm bốn thứ hai: với câu đầu tiên, do đủ hai chi phần nên phạm thullaccaya; với hai câu ở giữa, do đủ một chi phần nên phạm dukkaṭa; với câu cuối, do không có chi phần nào nên không phạm tội.
Tattha paṭiggaṇhātīti āṇāpakassa sāsanaṃ paṭiggaṇhāti.
Here, paṭiggaṇhāti means he accepts the message of the sender.
Trong đó, paṭiggaṇhāti (nhận lời) là nhận lời nhắn của người ra lệnh.
Vīmaṃsatīti pahitaṭṭhānaṃ gantvā taṃ āroceti.
Vīmaṃsati means he goes to the appointed place and delivers the message.
Vīmaṃsati (dò hỏi) là đi đến nơi được sai đến và báo lại lời nhắn đó.
Paccāharatīti puna āgantvā mūlaṭṭhassa āroceti.
Paccāharati means he returns and reports to the original sender.
Paccāharati (mang tin về) là quay trở lại và báo cho người ra lệnh ban đầu.
Na paccāharatīti ārocetvā ettova pakkamati.
Na paccāharati means he delivers the message and then departs from that very place.
Na paccāharati (không mang tin về) là sau khi báo tin thì rời khỏi nơi đó.
Paṭiggaṇhāti na vīmaṃsatīti purisena ‘‘itthannāmaṃ gantvā brūhī’’ti vuccamāno ‘‘sādhū’’ti tassa sāsanaṃ paṭiggaṇhitvā taṃ pamussitvā vā appamussitvā vā aññena karaṇīyena tassā santikaṃ gantvā kiñcideva kathaṃ kathento nisīdati, ettāvatā ‘‘paṭiggaṇhāti na vīmaṃsati nāmā’’ti vuccati.
Paṭiggaṇhāti na vīmaṃsati means that when a man says, "Go and tell So-and-so," the bhikkhu accepts his message by saying "Very well," and then, having forgotten or not forgotten it, goes to her for some other reason, speaks some words, and sits down. At this point, it is said, "He accepts but does not investigate."
Paṭiggaṇhāti na vīmaṃsati (nhận lời, không dò hỏi) là khi được người đàn ông nói “Hãy đi nói với người phụ nữ tên là…”, vị ấy đáp “Lành thay” để nhận lời nhắn của người đó, rồi dù quên hay không quên lời nhắn, vị ấy đến gần người phụ nữ đó vì một việc cần làm khác, ngồi xuống và nói một chuyện gì đó. Đến mức đó thì được gọi là “nhận lời, không dò hỏi”.
Atha naṃ sā itthī sayameva vadati ‘‘tumhākaṃ kira upaṭṭhāko maṃ gehe kātukāmo’’ti evaṃ vatvā ca ‘‘ahaṃ tassa bhariyā bhavissāmī’’ti vā ‘‘na bhavissāmī’’ti vā vadati.
Then that woman herself says to him, "I hear your patron wants to take me for his wife." And having said so, she says, "I will be his wife" or "I will not be his wife."
Khi ấy, người phụ nữ đó tự mình nói: “Nghe nói thí chủ của ngài muốn lấy con làm vợ”, và sau khi nói vậy, cô ấy nói “Con sẽ làm vợ ông ấy” hoặc “Con sẽ không làm vợ ông ấy”.
So tassā vacanaṃ anabhinanditvā appaṭikkositvā tuṇhībhūtova uṭṭhāyāsanā tassa purisassa santikaṃ āgantvā taṃ pavattiṃ āroceti, ettāvatā ‘‘na vīmaṃsati paccāharati nāmā’’ti vuccati.
So, without approving or disapproving her words, he remained silent, rose from his seat, came back to that man, and informed him of the matter. By this much, it is said, " He does not investigate or bring back (the message)."
Vị ấy không hoan hỷ cũng không phản đối lời của cô ấy, im lặng đứng dậy khỏi chỗ ngồi, trở về chỗ người đàn ông kia và báo lại sự việc đó. Đến mức đó thì được gọi là “không dò hỏi, mang tin về”.
Na vīmaṃsati na paccāharatīti kevalaṃ sāsanārocanakāle paṭiggaṇhātiyeva, itaraṃ pana dvayaṃ na karoti.
" He does not investigate or bring back (the message)" means he merely accepts the message at the time of its announcement, but does not do the other two actions (investigating and bringing back).
Na vīmaṃsati na paccāharati (không dò hỏi, không mang tin về) là chỉ nhận lời vào lúc được nhắn nhủ, còn hai việc kia thì không làm.
Na paṭiggaṇhāti vīmaṃsati paccāharatīti koci puriso bhikkhussa ṭhitaṭṭhāne vā nisinnaṭṭhāne vā tathārūpiṃ kathaṃ katheti, bhikkhu tena appahitopi pahito viya hutvā itthiyā santikaṃ gantvā ‘‘hohi kira itthannāmassa bhariyā’’tiādinā nayena vīmaṃsitvā tassā ruciṃ vā aruciṃ vā puna āgantvā imassa āroceti.
" He does not accept, but investigates and brings back (the message)" means if a certain man speaks such a matter to a bhikkhu, whether the bhikkhu is standing or sitting, the bhikkhu, even though not sent by that man, goes to the woman as if sent, investigates by saying, "It is said you are to be the wife of so-and-so," and then returns and informs this man of her consent or refusal.
Na paṭiggaṇhāti vīmaṃsati paccāharati (không nhận lời, dò hỏi, mang tin về) là khi một người đàn ông nào đó nói một câu chuyện như vậy tại nơi vị tỳ-khưu đang đứng hoặc đang ngồi, vị tỳ-khưu dù không được người đó sai phái nhưng lại hành động như thể được sai phái, đi đến chỗ người phụ nữ, dò hỏi theo cách thức “Này cô, hãy là vợ của người đàn ông tên là…” v.v…, rồi quay trở lại báo cho người đàn ông này biết sự đồng ý hay không đồng ý của cô ấy.
Teneva nayena vīmaṃsitvā apaccāharanto ‘‘na paṭiggaṇhāti vīmaṃsati na paccāharatī’’ti vuccati.
In the same way, if he investigates but does not bring back (the message), he is called " one who does not accept, but investigates, but does not bring back (the message)."
Theo cách thức tương tự, sau khi dò hỏi mà không mang tin về thì được gọi là “không nhận lời, dò hỏi, không mang tin về”.
Teneva nayena gato avīmaṃsitvā tāya samuṭṭhāpitaṃ kathaṃ sutvā paṭhamacatukkassa tatiyapade vuttanayena āgantvā imassa ārocento ‘‘na paṭiggaṇhāti na vīmaṃsati paccāharatī’’ti vuccati.
In the same way, having gone and not investigated, having heard the matter initiated by her, and then having returned and informed this man in the manner stated in the third category of the first tetrad, he is called " one who does not accept, does not investigate, but brings back (the message)."
Theo cách thức tương tự, sau khi đi đến mà không dò hỏi, chỉ nghe câu chuyện do người phụ nữ đó khởi xướng, rồi quay trở lại báo cho người đàn ông này theo cách đã nói ở câu thứ ba của nhóm bốn đầu tiên thì được gọi là “không nhận lời, không dò hỏi, mang tin về”.
Catutthapadaṃ pākaṭameva.
The fourth category is clear.
Câu thứ tư thì đã rõ ràng.
Sambahule bhikkhū āṇāpetītiādinayā pākaṭāyeva.
The phrases beginning with " He instructs many bhikkhus" are clear.
Các phương pháp bắt đầu bằng “Sambahule bhikkhū āṇāpetī” (ra lệnh cho nhiều tỳ-khưu) đã rõ ràng.
Yathā pana sambahulāpi ekavatthumhi āpajjanti, evaṃ ekassapi sambahulavatthūsu sambahulā āpattiyo veditabbā.
Just as many bhikkhus incur an offense regarding a single object, so too, it should be understood that a single bhikkhu incurs many offenses regarding many objects.
Và cũng như nhiều vị (tỳ-khưu) có thể phạm tội đối với cùng một đối tượng, cũng vậy, cần hiểu rằng một vị (tỳ-khưu) cũng có thể phạm nhiều tội đối với nhiều đối tượng.
Kathaṃ?
How?
Như thế nào?
Puriso bhikkhuṃ āṇāpeti ‘‘gaccha, bhante, asukasmiṃ nāma pāsāde saṭṭhimattā vā sattatimattā vā itthiyo ṭhitā tā vadehi, hotha kira itthannāmassa bhariyāyo’’ti.
A man instructs a bhikkhu, "Go, Venerable Sir, in such-and-such a mansion, there are sixty or seventy women standing. Tell them, 'Be the wives of so-and-so.'"
Một người đàn ông ra lệnh cho một vị tỳ-khưu: “Bạch ngài, xin hãy đi đến lâu đài tên là…, ở đó có khoảng sáu mươi hay bảy mươi người phụ nữ, hãy nói với họ: ‘Này các cô, hãy là vợ của người đàn ông tên là…’”.
So sampaṭicchitvā tattha gantvā ārocetvā puna taṃ sāsanaṃ paccāharati.
Having accepted and gone there, he informs them and then brings back that message.
Vị ấy nhận lời, đi đến đó, báo tin, rồi lại mang lời nhắn đó trở về.
Yattakā itthiyo tattakā āpattiyo āpajjati.
He incurs as many offenses as there are women.
Có bao nhiêu người phụ nữ thì vị ấy phạm bấy nhiêu tội.
Vuttañhetaṃ parivārepi –
For this was stated in the Parivāra:
Điều này đã được nói trong Parivāra –
Imaṃ kira atthavasaṃ paṭicca ayaṃ pañho vutto.
Indeed, this problem was stated with reference to this particular meaning.
Nghe nói, câu hỏi này được đặt ra dựa trên ý nghĩa này.
Vacanasiliṭṭhatāya cettha ‘‘catusaṭṭhi āpattiyo’’ti vuttaṃ.
And here, "sixty-four offenses" is stated for brevity of expression.
Và ở đây, để cho lời văn được suôn sẻ, người ta nói là “sáu mươi bốn tội”.
Evaṃ karonto pana satampi sahassampi āpajjatīti.
However, one acting in this way can incur even a hundred or a thousand offenses.
Nhưng khi làm như vậy, vị ấy có thể phạm đến một trăm hay một nghìn tội.
Yathā ca ekena pesitassa ekassa sambahulāsu itthīsu sambahulā āpattiyo, evaṃ eko puriso sambahule bhikkhū ekissā santikaṃ peseti, sabbesaṃ saṅghādiseso.
And just as one bhikkhu sent by one man incurs many offenses regarding many women, so too, if one man sends many bhikkhus to one woman, it is Saṅghādisesa for all of them.
Và cũng như một vị được một người sai đi đến nhiều người phụ nữ thì phạm nhiều tội, tương tự như vậy, một người đàn ông sai nhiều vị tỳ-khưu đến một người phụ nữ, tất cả đều phạm saṅghādisesa.
Eko sambahule bhikkhū sambahulānaṃ itthīnaṃ santikaṃ peseti, itthigaṇanāya saṅghādisesā.
If one man sends many bhikkhus to many women, it is Saṅghādisesa according to the number of women.
Một người sai nhiều vị tỳ-khưu đến nhiều người phụ nữ, số tội saṅghādisesa bằng số người phụ nữ.
Sambahulā purisā ekaṃ bhikkhuṃ ekissā santikaṃ pesenti, purisagaṇanāya saṅghādisesā.
If many men send one bhikkhu to one woman, it is Saṅghādisesa according to the number of men.
Nhiều người đàn ông sai một vị tỳ-khưu đến một người phụ nữ, số tội saṅghādisesa bằng số người đàn ông.
Sambahulā ekaṃ sambahulānaṃ itthīnaṃ santikaṃ pesenti, vatthugaṇanāya saṅghādisesā.
If many men send one bhikkhu to many women, it is Saṅghādisesa according to the number of objects (women).
Nhiều người sai một vị đến nhiều người phụ nữ, số tội saṅghādisesa bằng số đối tượng (người phụ nữ).
Sambahulā sambahule ekissā santikaṃ pesenti, vatthugaṇanāya saṅghādisesā.
If many men send many bhikkhus to one woman, it is Saṅghādisesa according to the number of objects (women).
Nhiều người sai nhiều vị đến một người phụ nữ, số tội saṅghādisesa bằng số đối tượng (người phụ nữ).
Sambahulā purisā sambahule bhikkhū sambahulānaṃ itthīnaṃ santikaṃ pesenti, vatthugaṇanāya saṅghādisesā.
If many men send many bhikkhus to many women, it is Saṅghādisesa according to the number of objects (women).
Nhiều người đàn ông sai nhiều vị tỳ-khưu đến nhiều người phụ nữ, số tội saṅghādisesa bằng số đối tượng (người phụ nữ).
Esa nayo ‘‘ekā itthī ekaṃ bhikkhu’’ntiādīsupi.
This method applies also in cases such as "one woman sends one bhikkhu," and so on.
Phương pháp này cũng áp dụng cho các trường hợp bắt đầu bằng “một người phụ nữ (sai) một vị tỳ-khưu” v.v…
Ettha ca sabhāgavibhāgatā nāma appamāṇaṃ, mātāpitunampi pañcasahadhammikānampi sañcarittakammaṃ karontassa āpattiyeva.
And here, the distinction between similar and dissimilar (parties) is not limited; even if one acts as a go-between for one's parents or for five co-Dhamma practitioners, it is still an offense.
Và ở đây, sự phân biệt tương đồng và không tương đồng là không có giới hạn; ngay cả khi làm môi giới cho cha mẹ hoặc cho năm vị đồng phạm hạnh, vị ấy vẫn phạm tội.
339. Gacchanto sampādetīti paṭiggaṇhāti ceva vīmaṃsati ca.
339. " Going, he accomplishes" means he both accepts and investigates.
339. Người đi hoàn thành nghĩa là vừa nhận (lời nhắn) vừa tìm hiểu.
Āgacchanto visaṃvādetīti na paccāharati.
" Returning, he fails to convey" means he does not bring back the message.
Người về mà không hoàn thành nghĩa là không báo cáo lại.
Gacchanto visaṃvādetīti na paṭiggaṇhāti.
" Going, he fails to convey" means he does not accept (the message).
Người đi mà không hoàn thành nghĩa là không nhận (lời nhắn).
Āgacchanto sampādetīti vīmaṃsati ceva paccāharati ca.
" Returning, he accomplishes" means he both investigates and brings back the message.
Người về hoàn thành nghĩa là vừa tìm hiểu vừa báo cáo lại.
Evaṃ ubhayattha dvīhaṅgehi thullaccayaṃ.
Thus, in both these (first two cases), it is Thullaccaya due to two factors.
Như vậy, cả hai trường hợp đều phạm thullaccaya do hai yếu tố.
Tatiyapade āpatti, catutthe anāpatti.
In the third category, there is an offense; in the fourth, there is no offense.
Trong trường hợp thứ ba thì phạm tội, trong trường hợp thứ tư thì không phạm tội.
340. Anāpatti saṅghassa vā cetiyassa vā gilānassa vā karaṇīyena gacchati ummattakassa ādikammikassāti ettha bhikkhusaṅghassa uposathāgāraṃ vā kiñci vā vippakataṃ hoti.
340. In the phrase, " There is no offense for one who goes on account of a matter concerning the Saṅgha, or a cetiya, or a sick person, or for a mad person, or for the first offender," it refers to a bhikkhu's Uposatha-hall or some other building of the Bhikkhu Saṅgha being unfinished.
340. Không phạm tội khi đi vì việc của Tăng-già, hoặc vì bảo tháp, hoặc vì người bệnh, hoặc vì người điên, hoặc vì người đầu tiên phạm tội – ở đây, có thể tịnh xá của Tăng-già hoặc một công trình nào đó chưa hoàn thành.
Tattha kārukānaṃ bhattavetanatthāya upāsako vā upāsikāya santikaṃ bhikkhuṃ pahiṇeyya, uṃpāsikā vā upāsakassa, evarūpena saṅghassa karaṇīyena gacchantassa anāpatti.
In that case, an Upāsaka might send a bhikkhu to an Upāsikā, or an Upāsikā to an Upāsaka, for food and wages for the workers. For one who goes on account of such a matter concerning the Saṅgha, there is no offense.
Trong trường hợp đó, một nam cư sĩ có thể sai một tỳ-khưu đến chỗ một nữ cư sĩ, hoặc một nữ cư sĩ sai một tỳ-khưu đến chỗ một nam cư sĩ để lo tiền cơm và tiền công cho thợ, thì vị tỳ-khưu đi vì việc của Tăng-già như vậy không phạm tội.
Cetiyakamme kayiramānepi eseva nayo.
The same method applies when work on a cetiya is being done.
Tương tự đối với việc xây bảo tháp.
Gilānassa bhesajjatthāyapi upāsakena vā upāsikāya santikaṃ upāsikāya vā upāsakassa santikaṃ pahitassa gacchato anāpatti.
For one who is sent by an Upāsaka to an Upāsikā, or by an Upāsikā to an Upāsaka, for medicine for a sick person, and goes, there is no offense.
Vị tỳ-khưu được một nam cư sĩ hoặc một nữ cư sĩ sai đi đến chỗ một nữ cư sĩ hoặc một nam cư sĩ để lo thuốc men cho người bệnh cũng không phạm tội.
Ummattakaādikammikā vuttanayā eva.
The mad person and the first offender are as stated previously.
Người điên và người đầu tiên phạm tội cũng theo cách đã nói.
Samuṭṭhānādīsu idaṃ sikkhāpadaṃ chasamuṭṭhānaṃ, sīsukkhipanādinā kāyavikārena sāsanaṃ gahetvā gantvā hatthamuddāya vīmaṃsitvā puna āgantvā hatthamuddāya eva ārocentassa kāyato samuṭṭhāti.
Among the origins, this training rule has six origins. If one accepts the message with a bodily gesture, such as raising the head, goes, investigates with a hand signal, and returns to inform with a hand signal, it originates from the body.
Trong các nguyên nhân phát sinh tội, giới điều này có sáu nguyên nhân phát sinh. Khi nhận lời nhắn bằng cử chỉ thân thể như gật đầu, đi tìm hiểu bằng cử chỉ tay, rồi về báo cáo lại bằng cử chỉ tay thì tội phát sinh từ thân.
Āsanasālāya nisinnassa ‘‘itthannāmā āgamissati, tassā cittaṃ jāneyyāthā’’ti kenaci vutte ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā taṃ āgataṃ vatvā tassā gatāya puna tasmiṃ purise āgate ārocentassa vācato samuṭṭhāti.
If, while sitting in an assembly hall, someone says, "Such-and-such a woman will come; you should know her mind," and one accepts, saying "Good," then tells that woman who has arrived, and after she has left, when that man returns, one informs him, it originates from speech.
Khi đang ngồi trong giảng đường, có người nói: “Người phụ nữ tên kia sẽ đến, xin hãy tìm hiểu ý muốn của cô ấy,” và vị ấy chấp thuận “Lành thay!” rồi nói chuyện với cô ấy khi cô ấy đến, và khi cô ấy đã đi rồi, người đàn ông kia quay lại thì vị ấy báo cáo lại, thì tội phát sinh từ lời nói.
Vācāya ‘‘sādhū’’ti sāsanaṃ gahetvā aññena karaṇīyena tassā gharaṃ gantvā aññattha vā gamanakāle taṃ disvā vacībhedeneva vīmaṃsitvā puna aññeneva karaṇīyena tato apakkamma kadācideva taṃ purisaṃ disvā ārocentassāpi vācatova samuṭṭhāti.
If one accepts the message verbally, saying "Good," and then goes to her house for another purpose, or sees her while going elsewhere, investigates through verbal communication, and then, having left that place for another purpose, meets that man sometime and informs him, it also originates from speech.
Khi nhận lời nhắn bằng lời nói “Lành thay!”, rồi đi đến nhà cô ấy vì một việc khác, hoặc khi đi đến một nơi khác, thấy cô ấy rồi tìm hiểu bằng lời nói, rồi sau đó rời đi vì một việc khác, và khi nào đó gặp lại người đàn ông kia rồi báo cáo lại, thì tội cũng phát sinh từ lời nói.
Paṇṇattiṃ ajānantassa pana khīṇāsavassāpi kāyavācato samuṭṭhāti.
However, even for an Arahant who does not know the regulation, it originates from body-speech.
Tuy nhiên, đối với vị A-la-hán không biết về giới luật thì tội phát sinh từ thân và lời nói.
Kathaṃ?
How?
Bằng cách nào?
Sace hissa mātāpitaro kujjhitvā alaṃvacanīyā honti, tañca bhikkhuṃ gharaṃ upagataṃ therapitā vadati ‘‘mātā te tāta maṃ mahallakaṃ chaḍḍetvā ñātikulaṃ gatā, gaccha taṃ maṃ upaṭṭhātuṃ pesehī’’ti.
If his parents are angry and are to be admonished, and the elder's father says to that bhikkhu who has come home, "Son, your mother has abandoned me, an old man, and gone to her relatives' house. Go and send her to attend on me,"
Nếu cha mẹ của vị ấy đang giận nhau và có thể hòa giải được, và khi vị tỳ-khưu ấy về nhà, người cha trưởng lão nói: “Này con, mẹ con đã bỏ ta già yếu mà về nhà bà con rồi. Con hãy đi và sai mẹ con về chăm sóc ta.”
So ce gantvā taṃ vatvā puna pituno tassā āgamanaṃ vā anāgamanaṃ vā āroceti, saṅghādiseso.
And if he goes, tells her, and then reports to his father her coming or not coming, it is a Saṅghādisesa.
Nếu vị ấy đi nói với mẹ mình, rồi về báo cáo lại với cha về việc mẹ mình có về hay không về, thì đó là tội Tăng-già-bà-thi-sa.
Imāni tīṇi acittakasamuṭṭhānāni.
These three are origins without intention (acittaka).
Ba nguyên nhân này là các nguyên nhân phát sinh không có ý định.
Paṇṇattiṃ pana jānitvā eteheva tīhi nayehi sañcarittaṃ samāpajjato kāyacittato vācācittato kāyavācācittato ca samuṭṭhāti.
But for one who knows the regulation and engages in go-between activity in these three ways, it originates from body-and-mind, or speech-and-mind, or body-speech-and-mind.
Tuy nhiên, khi biết giới luật và thực hành việc môi giới bằng ba cách này, thì tội phát sinh từ thân và ý định, hoặc từ lời nói và ý định, hoặc từ thân, lời nói và ý định.
Imāni tīṇi paṇṇattijānanacittena sacittakasamuṭṭhānāni.
These three are origins with intention (sacittaka), based on knowing the regulation with intention.
Ba nguyên nhân này là các nguyên nhân phát sinh có ý định khi biết giới luật.
Kiriyaṃ, nosaññāvimokkhaṃ, paṇṇattivajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, kusalādivasena cettha tīṇi cittāni, sukhādivasena tisso vedanāti.
An action, not a release due to perception, an offense by rule, a bodily action, a verbal action; and in this rule, there are three types of consciousness according to skillful, etc., and three types of feeling according to pleasant, etc.
Đây là hành động, không phải giải thoát khỏi nhận thức, là tội do giới luật, là hành động thân, là hành động lời nói, và ở đây có ba tâm theo thiện-ác, và ba thọ theo lạc-khổ.
Nālaṃvacanīyāti na pariccattāti attho.
Nālaṃvacanīyā means she is not yet abandoned.
Không thể nói chuyện được nghĩa là chưa bị từ bỏ.
Yā hi yathā yathā yesu yesu janapadesu pariccattā pariccattāva hoti, bhariyābhāvaṃ atikkamati, ayaṃ ‘‘alaṃvacanīyā’’ti vuccati.
For indeed, whichever woman, in whatever ways, in whichever countries, has been abandoned, has been truly abandoned, and has gone beyond the state of being a wife, is called "alaṃvacanīyā."
Người phụ nữ nào, tùy theo cách nào, ở những quốc gia nào, bị từ bỏ thì bị từ bỏ hoàn toàn, vượt qua thân phận người vợ, người đó được gọi là “có thể nói chuyện được”.
Esā pana na alaṃvacanīyā kenacideva kāraṇena kalahaṃ katvā gatā, tenevettha bhagavā ‘‘anāpattī’’ti āha.
But this woman is not "alaṃvacanīyā"; she left after having a quarrel for some reason, and for that reason, the Blessed One here said, "No offense."
Nhưng người phụ nữ này không phải là người có thể nói chuyện được, cô ấy đã bỏ đi sau khi tranh cãi vì một lý do nào đó, vì vậy Đức Thế Tôn đã nói “không phạm tội” ở đây.
Yasmā pana kāyasaṃsagge yakkhiyā thullaccayaṃ vuttaṃ, tasmā duṭṭhullādīsupi yakkhipetiyo thullaccayavatthumevāti veditabbā.
However, since a Thullaccaya was stated for a yakkhinī regarding physical contact, it should be understood that yakhīs and petīs are also matters for Thullaccaya in offenses like duṭṭhulla, etc.
Tuy nhiên, vì thullaccaya đã được nói đến đối với nữ dạ-xoa trong trường hợp tiếp xúc thân thể, nên cần biết rằng đối với các trường hợp duṭṭhulla (hành vi thô bỉ) và các trường hợp khác, nữ dạ-xoa và nữ ngạ-quỷ cũng là đối tượng của thullaccaya.
Aṭṭhakathāsu panetaṃ na vicāritaṃ.
However, this matter is not discussed in the commentaries.
Nhưng điều này không được xem xét trong các bản Chú giải.
Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
All the rest is clear everywhere.
Tất cả các phần còn lại đều có ý nghĩa rõ ràng.
342. Tena samayenāti kuṭikārasikkhāpadaṃ.
342. Tena samayenāti means the Kuṭikāra training rule.
342. Vào thời điểm đó là giới Kuṭikāra.
Tattha āḷavakāti āḷaviraṭṭhe jātā dārakā āḷavakā nāma, te pabbajitakālepi ‘‘āḷavakā’’tveva paññāyiṃsu.
There, Āḷavakā are children born in the Āḷavī kingdom; they were known as "Āḷavakā" even after they went forth.
Ở đây, các tỳ-khưu xứ Āḷavī là những đứa trẻ sinh ra ở vương quốc Āḷavī, chúng được gọi là Āḷavī. Ngay cả khi đã xuất gia, chúng vẫn được biết đến là “các tỳ-khưu xứ Āḷavī”.
Te sandhāya vuttaṃ ‘‘āḷavakā bhikkhū’’ti.
It was with reference to them that it was said, "the Āḷavaka bhikkhus."
Đề cập đến họ, nên nói “các tỳ-khưu xứ Āḷavī”.
Saññācikāyoti sayaṃ yācitvā gahitūpakaraṇāyo.
Saññācikāyo means those who had materials obtained by requesting them themselves.
Saññācikāyo nghĩa là những vật dụng được nhận sau khi tự mình thỉnh cầu.
Kārāpentīti karontipi kārāpentipi, te kira sāsane vipassanādhurañca ganthadhurañcāti dvepi dhurāni chaḍḍetvā navakammameva dhuraṃ katvā paggaṇhiṃsu.
Kārāpentī means they both built themselves and had others build; indeed, it is said that they abandoned both the burden of insight (vipassanādhura) and the burden of study (ganthadhura) in the Dispensation, and instead took up the burden of new construction work.
Kārāpentī nghĩa là họ tự làm hoặc sai người khác làm. Họ đã từ bỏ cả hai gánh nặng trong giáo pháp, đó là gánh nặng tuệ quán (vipassanādhura) và gánh nặng học tập (ganthadhura), và chỉ tập trung vào gánh nặng xây dựng mới (navakamma).
Assāmikāyoti anissarāyo, kāretā dāyakena virahitāyoti attho.
Assāmikāyo means ownerless, that is, lacking a donor who would have it built.
Assāmikāyo nghĩa là không có chủ sở hữu, tức là không có người thí chủ xây dựng.
Attuddesikāyoti attānaṃ uddissa attano atthāya āraddhāyoti attho.
Attuddesikāyo means those begun with oneself in mind, for one's own benefit.
Attuddesikāyo nghĩa là được khởi xướng vì lợi ích của chính mình, nhằm mục đích cho chính mình.
Appamāṇikāyoti ‘‘ettakena niṭṭhaṃ gacchissantī’’ti evaṃ aparicchinnappamāṇāyo, vuddhippamāṇāyo vā mahantappamāṇāyoti attho.
Appamāṇikāyo means those whose size is not limited, saying, "They will be finished with this much," or rather, those of increasing size or great size.
Appamāṇikāyo nghĩa là không có giới hạn về kích thước, như “sẽ hoàn thành với chừng mực này”, hoặc là có kích thước lớn, kích thước khổng lồ.
Yācanā eva bahulā etesaṃ mandaṃ aññaṃ kammanti yācanabahulā.
Yācanabahulā means those for whom asking is abundant, and other work is meager.
Vì việc thỉnh cầu là chủ yếu đối với những người này, và các công việc khác thì ít, nên gọi là yācanabahulā (thường xuyên thỉnh cầu).
Evaṃ viññattibahulā veditabbā.
Similarly, viññattibahulā should be understood.
Tương tự, viññattibahulā (thường xuyên gợi ý) cũng nên được hiểu như vậy.
Atthato panettha nānākaraṇaṃ natthi, anekakkhattuṃ ‘‘purisaṃ detha, purisatthakaraṃ dethā’’ti yācantānametaṃ adhivacanaṃ.
There is no real difference in meaning here; this is an appellation for those who repeatedly ask, "Give a person, give a man's work."
Ở đây, về mặt ý nghĩa thì không có sự khác biệt; đây là từ dùng để chỉ những vị tỳ-khưu thường xuyên thỉnh cầu nhiều lần: “Hãy cho người làm, hãy cho người giúp việc.”
Tattha mūlacchejjāya purisaṃ yācituṃ na vaṭṭati, sahāyatthāya kammakaraṇatthāya ‘‘purisaṃ dethā’’ti yācituṃ vaṭṭati.
In that regard, it is not proper to ask for a person for the purpose of uprooting the source (of livelihood), but it is proper to ask "give a person" for the purpose of companionship or for performing work.
Trong trường hợp đó, không được thỉnh cầu người làm để phá hủy gốc rễ (của sự sống), nhưng được thỉnh cầu người làm để làm bạn hoặc để làm công việc.
Purisatthakaranti purisena kātabbaṃ hatthakammaṃ vuccati, taṃ yācituṃ vaṭṭati.
Purisatthakara refers to manual labor to be done by a man; it is proper to ask for that.
Purisatthakara được gọi là công việc tay chân do người đàn ông làm, được phép thỉnh cầu.
Hatthakammaṃ nāma kiñci vatthu na hoti, tasmā ṭhapetvā migaluddakamacchabandhakādīnaṃ sakakammaṃ avasesaṃ sabbaṃ kappiyaṃ.
Manual labor is not a specific type of object; therefore, excluding the specific work of hunters, fishermen, etc., all other manual labor is allowable.
Công việc tay chân không phải là một vật phẩm nào đó, vì vậy, ngoài công việc riêng của thợ săn, ngư dân, v.v., tất cả các công việc còn lại đều là hợp lệ.
‘‘Kiṃ, bhante, āgatattha kena kamma’’nti pucchite vā apucchite vā yācituṃ vaṭṭati, viññattipaccayā doso natthi.
When asked, "Bhante, why have you come, what work is there?" or even if not asked, it is proper to ask. There is no fault due to the request.
Dù được hỏi hay không được hỏi: “Bạch Đại đức, quý vị đến vì việc gì? Có công việc gì không?”, đều được phép thỉnh cầu. Không có tội do việc gợi ý.
Tasmā migaluddakādayo sakakammaṃ na yācitabbā, ‘‘hatthakammaṃ dethā’’ti aniyametvāpi na yācitabbā; evaṃ yācitā hi te ‘‘sādhu, bhante’’ti bhikkhū uyyojetvā migepi māretvā āhareyyuṃ.
Therefore, hunters, etc., should not be asked for their specific work, nor should they be asked without specifying, "Give manual labor"; for if asked in this way, they might say, "Yes, Bhante," and after sending the bhikkhu away, they might even kill deer and bring them.
Vì vậy, không nên thỉnh cầu thợ săn, v.v., làm công việc riêng của họ; cũng không nên thỉnh cầu mà không xác định rõ ràng “Hãy cho công việc tay chân”; vì nếu thỉnh cầu như vậy, họ có thể thưa “Lành thay, bạch Đại đức” rồi sai các tỳ-khưu đi giết thú.
Niyametvā pana ‘‘vihāre kiñci kattabbaṃ atthi, tattha hatthakammaṃ dethā’’ti yācitabbā.
However, it is proper to ask by specifying, "There is some work to be done in the monastery; give manual labor for that."
Tuy nhiên, nên thỉnh cầu một cách cụ thể: “Có việc cần làm ở tịnh xá, xin hãy cho công việc tay chân ở đó.”
Phālanaṅgalādīni upakaraṇāni gahetvā kasituṃ vā vapituṃ vā lāyituṃ vā gacchantaṃ sakiccapasutampi kassakaṃ vā aññaṃ vā kiñci hatthakammaṃ yācituṃ vaṭṭateva.
It is indeed permissible to ask a farmer or anyone else who is going to plow, sow, or harvest, taking tools like plows and other implements, even if they are busy with their own work, for some manual labor.
Dù là nông dân hay bất kỳ ai khác đang bận rộn với công việc của mình, đang mang theo các dụng cụ như cày, bừa, v.v., để cày, gieo, hoặc gặt, thì vẫn được phép thỉnh cầu họ làm một công việc tay chân nào đó.
Yo pana vighāsādo vā añño vā koci nikkammo niratthakakathaṃ kathento niddāyanto vā viharati, evarūpaṃ ayācitvāpi ‘‘ehi re idaṃ vā idaṃ vā karohī’’ti yadicchakaṃ kārāpetuṃ vaṭṭati.
But if someone is a scavenger or some other idle person, chatting uselessly or sleeping, it is permissible to have such a person do whatever one wishes, even without asking, saying, "Come here, hey, do this or that."
Còn đối với người ăn xin, hoặc bất kỳ ai khác không có việc làm, đang nói chuyện vô ích, hoặc đang ngủ, thì được phép sai bảo họ làm bất cứ việc gì tùy ý mà không cần thỉnh cầu: “Này anh, hãy đến làm việc này hoặc việc kia.”
Hatthakammassa pana sabbakappiyabhāvadīpanatthaṃ imaṃ nayaṃ kathenti.
To demonstrate that all manual labor is allowable, they teach this method.
Lại nữa, để chỉ rõ tính chất hoàn toàn thích hợp của công việc tay chân, người ta trình bày phương pháp này.
Sace hi bhikkhu pāsādaṃ kāretukāmo hoti, thambhatthāya pāsāṇakoṭṭakānaṃ gharaṃ gantvā vattabbaṃ ‘‘hatthakammaṃ laddhuṃ vaṭṭati upāsakā’’ti.
If a bhikkhu wishes to have a palace built, he should go to the house of stonecutters for pillars and say, "It is allowable to receive manual labor, lay supporters."
Thật vậy, nếu một vị tỳ khưu có ý muốn cho làm một tòa nhà nhiều tầng, vị ấy nên đến nhà của những người thợ đẽo đá để làm cột và nói rằng: “Này các cư sĩ, có được phép nhận công việc tay chân không?”
Kiṃ kātabbaṃ, bhante,ti?
"What is to be done, Bhante?"
“Thưa ngài, phải làm gì ạ?”
Pāsāṇatthambhā uddharitvā dātabbāti.
"Stone pillars should be extracted and given."
“Cần phải lấy các cột đá ra và dâng cúng.”
Sace te uddharitvā vā denti, uddharitvā nikkhitte attano thambhe vā denti, vaṭṭati.
If they extract them and give them, or if they give their own pillars that have been extracted and set aside, it is allowable.
Nếu họ lấy ra và dâng cúng, hoặc dâng cúng những cột đá của họ đã được lấy ra và đặt sẵn, thì được phép.
Athāpi vadanti – ‘‘amhākaṃ, bhante, hatthakammaṃ kātuṃ khaṇo natthi, aññaṃ uddharāpetha, tassa mūlaṃ dassāmā’’ti uddharāpetvā ‘‘pāsāṇatthambhe uddhaṭamanussānaṃ mūlaṃ dethā’’ti vattuṃ vaṭṭati.
And if they say, "Bhante, we have no time to do manual labor. Have someone else extract them; we will pay their wages," it is allowable to have them extracted and then say, "Give wages to the people who extracted the stone pillars."
Hoặc nếu họ nói: “Thưa ngài, chúng con không có thời gian để làm công việc tay chân, xin ngài hãy cho người khác lấy ra, chúng con sẽ trả tiền công cho người đó,” thì được phép cho người lấy ra và nói rằng: “Xin hãy trả tiền công cho những người đã lấy cột đá.”
Etenevupāyena pāsādadārūnaṃ atthāya vaḍḍhakīnaṃ santikaṃ iṭṭhakatthāya iṭṭhakavaḍḍhakīnaṃ chadanatthāya gehacchādakānaṃ cittakammatthāya cittakārānanti yena yena attho hoti, tassa tassa atthāya tesaṃ tesaṃ sippakārakānaṃ santikaṃ gantvā hatthakammaṃ yācituṃ vaṭṭati.
By this same method, for the sake of timbers for a palace, one may go to carpenters; for the sake of bricks, to bricklayers; for the sake of roofing, to roofers; for the sake of decorative work, to painters, and so on; for whatever purpose one needs, it is allowable to go to those respective artisans and ask for manual labor.
Cũng bằng phương pháp này, vì mục đích lấy gỗ cho tòa nhà, vị ấy nên đến gặp thợ mộc; vì mục đích lấy gạch, đến gặp thợ làm gạch; vì mục đích lợp mái, đến gặp thợ lợp nhà; vì mục đích trang trí, đến gặp họa sĩ. Bất cứ khi nào có nhu cầu về việc gì, vị ấy được phép đến gặp những người thợ thủ công tương ứng để xin công việc tay chân.
Hatthakammayācanavasena ca mūlacchejjāya vā bhattavetanānuppadānena vā laddhampi sabbaṃ gahetuṃ vaṭṭati.
And in the manner of requesting manual labor, it is allowable to accept anything received, whether by completely uprooting (the material source) or by providing food or wages.
Và thông qua việc xin công việc tay chân, dù nhận được dưới hình thức mua đứt hay qua việc cung cấp thực phẩm và tiền công, tất cả đều được phép nhận lấy.
Araññato āharāpentena ca sabbaṃ anajjhāvutthakaṃ āharāpetabbaṃ.
And anything brought from the forest by having it brought should be something not yet owned by anyone else.
Và khi cho người mang vật liệu từ rừng về, tất cả những vật liệu không có người sở hữu đều nên được mang về.
Na kevalañca pāsādaṃ kāretukāmena mañcapīṭhapattaparissāvanadhamakarakacīvarādīni kārāpetukāmenāpi dārulohasuttādīni labhitvā te te sippakārake upasaṅkamitvā vuttanayeneva hatthakammaṃ yācitabbaṃ.
And not only for one who wishes to build a palace, but also for one who wishes to have beds, chairs, bowls, water-strainers, mosquito nets, robes, etc., made, having obtained wood, metal, thread, etc., one should approach those respective artisans and request manual labor in the manner described.
Không chỉ vị tỳ khưu muốn cho làm một tòa nhà nhiều tầng, mà ngay cả vị tỳ khưu muốn cho làm giường, ghế, bát, túi lọc nước, phin lọc nước, y, v.v., sau khi nhận được gỗ, kim loại, chỉ, v.v., cũng nên đến gặp những người thợ thủ công tương ứng và xin công việc tay chân theo phương pháp đã nêu.
Hatthakammayācanavasena ca mūlacchejjāya vā bhattavetanānuppadānena vā laddhampi sabbaṃ gahetabbaṃ.
And in the manner of requesting manual labor, anything received, whether by completely uprooting (the material source) or by providing food or wages, should be accepted.
Và thông qua việc xin công việc tay chân, dù nhận được dưới hình thức mua đứt hay qua việc cung cấp thực phẩm và tiền công, tất cả đều nên được nhận lấy.
Sace pana kātuṃ na icchanti, bhattavetanaṃ paccāsīsanti, akappiyakahāpaṇādi na dātabbaṃ.
However, if they do not wish to do it and expect food or wages, unallowable money (kahāpaṇas), etc., should not be given.
Tuy nhiên, nếu họ không muốn làm mà mong đợi thực phẩm và tiền công, thì không nên đưa những thứ không hợp lệ như tiền kahāpaṇa.
Bhikkhācāravattena taṇḍulādīni pariyesitvā dātuṃ vaṭṭati.
It is allowable to seek out rice, etc., by the practice of alms-round and give it.
Được phép tìm kiếm gạo, v.v., bằng cách thực hành hạnh khất thực và trao cho họ.
Hatthakammavasena pattaṃ kāretvā tatheva pācetvā navapakkassa pattassa puñchanatelatthāya antogāmaṃ paviṭṭhena ‘‘bhikkhāya āgato’’ti sallakkhetvā yāguyā vā bhatte vā ānīte hatthena patto pidhātabbo.
Having had a bowl made by manual labor, and similarly fired it, if one has entered the village for alms to get oil to wipe the freshly fired bowl, and if gruel or rice is brought, recognizing that "he has come for alms," one should cover the bowl with one's hand.
Sau khi cho làm một cái bát thông qua công việc tay chân, và cho nung nó cũng theo cách đó, vị tỳ khưu vào trong làng để xin dầu lau cho cái bát mới nung. Khi người ta nghĩ rằng “vị ấy đến để khất thực” và mang cháo hoặc cơm đến, vị ấy nên dùng tay che bát lại.
Sace upāsikā ‘‘kiṃ, bhante’’ti pucchati, ‘‘navapakko patto puñchanatelena attho’’ti vattabbaṃ.
If the female lay supporter asks, "What is it, Bhante?" one should say, "A freshly fired bowl needs oil for wiping."
Nếu nữ cư sĩ hỏi: “Thưa ngài, có việc gì vậy?”, vị ấy nên nói: “Cái bát mới nung, cần dầu để lau.”
Sace sā ‘‘dehi, bhante’’ti pattaṃ gahetvā telena puñchitvā yāguyā vā bhattassa vā pūretvā deti, viññatti nāma na hoti, gahetuṃ vaṭṭatīti.
If she then says, "Give it, Bhante," and takes the bowl, wipes it with oil, and fills it with gruel or rice, it is not considered a request, and it is allowable to accept it.
Nếu bà ấy nói: “Thưa ngài, xin hãy đưa đây,” rồi lấy bát, lau bằng dầu, và đổ đầy cháo hoặc cơm rồi dâng cúng, thì đó không gọi là sự gợi ý, được phép nhận lấy.
Bhikkhū pageva piṇḍāya caritvā āsanasālaṃ gantvā āsanaṃ apassantā tiṭṭhanti.
Earlier, bhikkhus who had gone for alms-round would go to the assembly hall and stand if they did not see a seat.
Các vị tỳ khưu đi khất thực từ sáng sớm, sau đó đến nhà nghỉ và đứng đó vì không thấy chỗ ngồi.
Tatra ce upāsakā bhikkhū ṭhite disvā sayameva āsanāni āharāpenti, nisīditvā gacchantehi āpucchitvā gantabbaṃ.
If, in that situation, lay supporters see the bhikkhus standing and spontaneously bring seats, the bhikkhus should sit down, and when leaving, they should ask permission to depart.
Nếu các cư sĩ ở đó thấy các vị tỳ khưu đang đứng và tự mình cho người mang chỗ ngồi đến, thì sau khi ngồi xong, lúc ra về, các vị ấy nên xin phép rồi mới đi.
Anāpucchā gatānampi naṭṭhaṃ gīvā na hoti, āpucchitvā gamanaṃ pana vattaṃ.
For those who leave without asking permission, there is no loss of a gīvā (obligation for a seat), but going after asking permission is the proper conduct.
Ngay cả những vị đi mà không xin phép, nếu vật bị mất cũng không phải đền bù, nhưng việc xin phép trước khi đi là một phận sự.
Sace bhikkhūhi ‘‘āsanāni āharathā’’ti vuttehi āhaṭāni honti, āpucchitvāva gantabbaṃ.
If, however, seats were brought by lay supporters after being told by the bhikkhus, "Bring seats," then they must leave after asking permission.
Nếu chỗ ngồi được mang đến do các vị tỳ khưu nói: “Hãy mang chỗ ngồi đến,” thì phải xin phép rồi mới được đi.
Anāpucchā gatānaṃ vattabhedo ca naṭṭhañca gīvāti.
For those who leave without asking permission, there is both a breach of conduct and a loss of a gīvā.
Đối với những vị đi mà không xin phép, vừa phạm lỗi về phận sự, vừa phải đền bù nếu vật bị mất.
Attharaṇakojavādīsupi eseva nayo.
The same method applies to rugs, carpets, and so forth.
Đối với các vật trải, thảm, v.v., cũng áp dụng phương pháp tương tự.
Makkhikāyo bahukā honti, ‘‘makkhikābījaniṃ āharathā’’ti vattabbaṃ.
If there are many flies, it is allowable to say, "Bring a fly-whisk."
Nếu có nhiều ruồi, nên nói: “Hãy mang quạt đuổi ruồi đến.”
Pucimandasākhādīni āharanti, kappiyaṃ kārāpetvā paṭiggahetabbāni.
If neem branches and the like are brought, they should be made allowable and then received.
Nếu họ mang đến cành cây sầu đâu, v.v., nên cho làm thành vật hợp lệ rồi mới nhận.
Āsanasālāya udakabhājanaṃ rittaṃ hoti, ‘‘dhamakaraṇaṃ gaṇhā’’ti na vattabbaṃ.
If the water pot in the assembly hall is empty, it is not allowable to say, "Take the water-strainer."
Nếu bình nước trong nhà nghỉ bị cạn, không nên nói: “Hãy lấy phin lọc nước.”
Dhamakarakañhi rittabhājane pakkhipanto bhindeyya ‘‘nadiṃ vā taḷākaṃ vā gantvā pana udakaṃ āharā’’ti vattuṃ vaṭṭati.
For if one were to put a water-strainer into an empty pot, it might break. It is allowable to say, "Go to the river or the pond and bring water."
Vì người bỏ phin lọc nước vào bình không có thể làm vỡ nó, nên được phép nói: “Hãy đến sông hoặc hồ để lấy nước.”
‘‘Gehato āharā’’ti neva vattuṃ vaṭṭati, na āhaṭaṃ paribhuñjitabbaṃ.
It is not allowable to say, "Bring it from home," nor should water brought in that manner be used.
Tuyệt đối không được nói: “Hãy mang từ nhà đến,” và cũng không được dùng nước đã được mang đến như vậy.
Āsanasālāyaṃ vā araññake vā bhattakiccaṃ karontehi tatthajātakaṃ anajjhāvutthakaṃ yaṃkiñci uttaribhaṅgārahaṃ pattaṃ vā phalaṃ vā sace kiñci kammaṃ karontaṃ āharāpeti, hatthakammavasena āharāpetvā paribhuñjituṃ vaṭṭati.
If, when performing a meal-function in an assembly hall or a forest dwelling, one has someone bring any leaf or fruit that is grown there, not owned by anyone, and suitable for a side dish, by means of a manual task, it is allowable to use it.
Khi các vị làm phận sự về vật thực tại nhà nghỉ hoặc trong rừng, nếu có bất kỳ lá cây hay quả nào mọc ở đó, không có người sở hữu, và thích hợp để làm món ăn thêm, nếu vị ấy cho người đang làm việc gì đó mang đến, thì được phép cho mang đến dưới hình thức công việc tay chân và sử dụng.
Alajjīhi pana bhikkhūhi vā sāmaṇerehi vā hatthakammaṃ na kāretabbaṃ.
However, a manual task should not be caused to be done by shameless bhikkhus or sāmaṇeras.
Tuy nhiên, không nên cho các vị tỳ khưu hoặc sa-di không có liêm sỉ làm công việc tay chân.
Ayaṃ tāva purisatthakare nayo.
This is the method regarding the purisa-attakāra (doing something by oneself or having it done).
Đó là phương pháp liên quan đến người làm công.
Goṇaṃ pana aññātakaappavāritaṭṭhānato āharāpetuṃ na vaṭṭati, āharāpentassa dukkaṭaṃ.
However, it is not allowable to have a bull brought from a place where it is not known or not invited; a Dukkata offense is incurred by one who has it brought.
Lại nữa, không được phép cho mang bò từ nơi của người không phải thân quyến, không thỉnh mời; người cho mang về phạm tội dukkaṭa.
Ñātipavāritaṭṭhānatopi mūlacchejjāya yācituṃ na vaṭṭati, tāvakālikanayena sabbattha vaṭṭati.
Even from a place where one is related or invited, it is not allowable to request it for permanent ownership; it is allowable everywhere for temporary use.
Ngay cả từ nơi của thân quyến hoặc người đã thỉnh mời, cũng không được phép xin theo kiểu mua đứt, nhưng theo cách tạm thời thì được phép ở mọi nơi.
Evaṃ āharāpitañca goṇaṃ rakkhitvā jaggitvā sāmikā paṭicchāpetabbā.
Such a bull, after being protected and cared for, should be returned to its owners.
Và con bò được mang về như vậy cần được chăm sóc, trông nom, và phải được trả lại cho chủ.
Sacassa pādo vā siṅgaṃ vā bhijjati vā nassati vā sāmikā ce sampaṭicchanti, iccetaṃ kusalaṃ.
If its foot or horn breaks or is lost, and the owners accept it, that is good.
Nếu chân hoặc sừng của nó bị gãy hoặc bị mất, và nếu chủ nhân chấp nhận lại, thì điều đó là tốt.
No ce sampaṭicchanti, gīvā hoti.
If they do not accept it, compensation is due.
Nếu họ không chấp nhận lại, thì phải đền bù.
Sace ‘‘tumhākaṃyeva demā’’ti vadanti na sampaṭicchitabbaṃ.
If they say, "We are giving it to you," it should not be accepted.
Nếu họ nói: “Chúng tôi xin dâng cho các ngài luôn,” thì không nên nhận.
‘‘Vihārassa demā’’ti vutte pana ‘‘ārāmikānaṃ ācikkhatha jagganatthāyā’’ti vattabbaṃ.
But if they say, "We are giving it to the monastery," one should say, "Inform the monastery workers for its care."
Nhưng nếu họ nói: “Chúng tôi xin dâng cho tu viện,” thì nên nói: “Hãy báo cho những người phục vụ trong tu viện để họ chăm sóc.”
‘‘Sakaṭaṃ dethā’’tipi aññātakaappavārite vattuṃ na vaṭṭati, viññattieva hoti dukkaṭaṃ āpajjati.
It is also not allowable to say, "Give a cart," to one who is not known or not invited; it is merely an act of requesting (viññatti) and one incurs a Dukkata offense.
Cũng không được phép nói: “Hãy cho xe,” với người không phải thân quyến, không thỉnh mời; đó chính là sự gợi ý, phạm tội dukkaṭa.
Ñātipavāritaṭṭhāne pana vaṭṭati, tāvakālikaṃ vaṭṭati kammaṃ katvā puna dātabbaṃ.
However, it is allowable in a place where one is related or invited; it is allowable for temporary use, and after the work is done, it must be returned.
Nhưng ở nơi của thân quyến hoặc người đã thỉnh mời thì được phép, được phép dùng tạm thời, sau khi làm xong việc phải trả lại.
Sace nemiyādīni bhijjanti pākatikāni katvā dātabbaṃ.
If the rims and so forth break, they must be made good and returned.
Nếu vành xe, v.v., bị hỏng, phải sửa lại như cũ rồi mới trả.
Naṭṭhe gīvā hoti.
If it is lost, compensation is due.
Nếu bị mất, phải đền bù.
‘‘Tumhākameva demā’’ti vutte dārubhaṇḍaṃ nāma sampaṭicchituṃ vaṭṭati.
If they say, "We give it to you," it is allowable to accept such a wooden object.
Nếu họ nói: “Chúng tôi xin dâng cho các ngài luôn,” thì được phép nhận vật dụng bằng gỗ.
Esa nayo vāsipharasukuṭhārīkudālanikhādanesu.
The same method applies to chisels, axes, hatchets, hoes, and pickaxes.
Phương pháp này cũng áp dụng cho rìu, búa, đục, cuốc, và mai.
Valliādīsu ca parapariggahitesu.
And to vines and the like owned by others.
Và đối với dây leo, v.v., thuộc sở hữu của người khác.
Garubhaṇḍappahonakesuyeva ca valliādīsu viññatti hoti, na tato oraṃ.
Requesting (viññatti) applies only to vines and the like that are worth a Garubhaṇḍa, not to anything less than that.
Và sự gợi ý chỉ xảy ra đối với dây leo, v.v., có giá trị tương đương vật nặng, không phải với những thứ có giá trị thấp hơn.
Anajjhāvutthakaṃ pana yaṃkiñci āharāpetuṃ vaṭṭati.
However, it is allowable to have anything brought that is not owned by anyone.
Tuy nhiên, được phép cho mang về bất cứ thứ gì không có người sở hữu.
Rakkhitagopitaṭṭhāneyeva hi viññatti nāma vuccati.
Indeed, requesting (viññatti) is said to apply only to things that are protected and guarded.
Thật vậy, sự gợi ý chỉ được nói đến đối với những nơi có người canh giữ, bảo vệ.
Sā dvīsu paccayesu sabbena sabbaṃ na vaṭṭati, senāsanapaccaye pana ‘‘āhara dehī’’ti viññattimattameva na vaṭṭati, parikathobhāsanimittakammāni vaṭṭanti.
That requesting is not allowable at all for the two requisites (food and robes), but for the requisite of lodging, merely explicit requesting (viññatti) is not allowable; indirect talk (parikathā), hints (obhāsā), and symbolic actions (nimittakammāni) are allowable.
Sự gợi ý đó đối với hai loại vật dụng (thực phẩm và y) là hoàn toàn không được phép, nhưng đối với vật dụng là chỗ ở, chỉ có sự gợi ý trực tiếp như “Hãy mang đến, hãy cho” là không được phép, còn các hành động nói bóng gió, nói ám chỉ, và ra dấu hiệu thì được phép.
Tattha uposathāgāraṃ vā bhojanasālaṃ vā aññaṃ vā yaṃkiñci senāsanaṃ icchato ‘‘imasmiṃ vata okāse evarūpaṃ senāsanaṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti vā ‘‘yutta’’nti vā ‘‘anurūpa’’nti vātiādinā nayena vacanaṃ parikathā nāma.
Among these, indirect talk (parikathā) is a statement made by a bhikkhu desiring an Uposatha hall, a refectory, or any other lodging, in a manner such as, "It would be good to build such a lodging in this place," or "It is suitable," or "It is appropriate."
Trong đó, lời nói theo cách như: “Ôi, thật là tốt nếu làm một chỗ ở như thế này tại nơi này,” hoặc “thật thích hợp,” hoặc “thật tương xứng,” v.v., của vị tỳ khưu muốn có một nhà uposatha, một nhà ăn, hay bất kỳ chỗ ở nào khác, được gọi là parikathā (nói bóng gió).
‘‘Upāsakā tumhe kuhiṃ vasathā’’ti?
A hint (obhāsa) is a statement like this: "Upāsakas, where do you live?"
“Này các cư sĩ, các vị sống ở đâu?”
‘‘Pāsāde, bhante’’ti.
"In a palace, Bhante."
“Thưa ngài, trong một tòa nhà nhiều tầng.”
‘‘Kiṃ bhikkhūnaṃ pana upāsakā pāsādo na vaṭṭatī’’ti evamādivacanaṃ obhāso nāma.
"Upāsakas, is a palace not allowable for bhikkhus?"
“Này các cư sĩ, chẳng lẽ một tòa nhà nhiều tầng lại không thích hợp cho các vị tỳ khưu sao?” Lời nói như vậy, v.v., được gọi là obhāsa (nói ám chỉ).
Manusse disvā rajjuṃ pasāreti, khīle ākoṭāpeti.
A symbolic action (nimittakamma), on the other hand, is when one sees people and stretches out a rope or has stakes driven in.
Khi thấy người, vị ấy giăng dây, cho đóng cọc.
‘‘Kiṃ idaṃ, bhante’’ti vutte ‘‘idha āvāsaṃ karissāmā’’ti evamādikaraṇaṃ pana nimittakammaṃ nāma.
When asked, "What is this, Bhante?" one replies, "We are going to make a dwelling here," and so forth.
Khi được hỏi: “Thưa ngài, đây là gì vậy?”, vị ấy trả lời: “Chúng tôi sẽ làm một nơi ở tại đây.” Hành động như vậy, v.v., được gọi là nimittakamma (ra dấu hiệu).
Gilānapaccaye pana viññattipi vaṭṭati, pageva parikathādīni.
However, for the requisite for the sick, even explicit requesting (viññatti) is allowable, let alone indirect talk and the like.
Tuy nhiên, đối với vật dụng cho người bệnh, ngay cả sự gợi ý trực tiếp cũng được phép, huống hồ là nói bóng gió, v.v.
Manussā upaddutā yācanāya upaddutā viññattiyāti tesaṃ bhikkhūnaṃ tāya yācanāya ca viññattiyā ca pīḷitā.
" People are distressed by requesting, distressed by appealing" means they are afflicted by the requesting and appealing of those bhikkhus.
Mọi người bị quấy rầy bởi sự xin xỏ, bị quấy rầy bởi sự gợi ý có nghĩa là họ bị phiền nhiễu bởi sự xin xỏ và sự gợi ý của các vị tỳ khưu đó.
Ubbijjantipīti ‘‘kiṃ nu āharāpessantī’’ti ubbegaṃ iñjanaṃ calanaṃ paṭilabhanti.
" They are disturbed" means they become agitated, stirred, and uneasy, thinking, "What will they have us bring?"
Họ cũng bực bội có nghĩa là họ nghĩ: “Không biết họ sẽ cho mang đến thứ gì đây?” và cảm thấy bực bội, dao động, xáo trộn.
Uttasantipīti ahiṃ viya disvā sahasā tasitvā ukkamanti.
" They are terrified" means they are suddenly scared, as if seeing a snake, and move away.
Uttasantipi có nghĩa là: trông thấy như thể con rắn, liền hoảng hốt mà tránh đi.
Palāyantipīti dūratova yena vā tena vā palāyanti.
" They flee" means they run away from afar, in any direction.
Palāyantipi có nghĩa là: từ xa đã chạy trốn đến bất cứ nơi nào.
Aññenapi gacchantīti yaṃ maggaṃ paṭipannā taṃ pahāya nivattitvā vāmaṃ vā dakkhiṇaṃ vā gahetvā gacchanti, dvārampi thakenti.
" They go by another way" means they abandon the path they were on, turn back, and go by taking a left or a right turn; they even close doors.
Aññenapi gacchanti có nghĩa là: bỏ con đường đang đi, quay lại rồi rẽ trái hoặc rẽ phải mà đi, cũng có khi đóng cả cửa lại.
344. Bhūtapubbaṃ bhikkhaveti iti bhagavā te bhikkhū garahitvā tadanurūpañca dhammiṃ kathaṃ katvā punapi viññattiyā dosaṃ pākaṭaṃ kurumāno iminā ‘‘bhūtapubbaṃ bhikkhave’’tiādinā nayena tīṇi vatthūni dassesi.
"It happened, bhikkhus, in the past": Here, having reproached those bhikkhus and given a Dhamma talk appropriate to the matter, the Blessed One, to further reveal the fault of requesting, presented three stories in this manner, beginning with " It happened, bhikkhus, in the past."
344. Này các bhikkhu, chuyện đã xảy ra như vầy: Đức Thế Tôn, sau khi quở trách các vị bhikkhu ấy và thuyết một bài pháp thoại thích hợp, để làm rõ thêm lỗi lầm của việc gợi ý, Ngài đã trình bày ba câu chuyện bằng phương pháp bắt đầu bằng câu "Này các bhikkhu, chuyện đã xảy ra".
Tattha maṇikaṇṭhoti so kira nāgarājā sabbakāmadadaṃ mahagghaṃ maṇiṃ kaṇṭhe pilandhitvā carati, tasmā ‘‘maṇikaṇṭho’’ tveva paññāyittha.
Among these, Maṇikaṇṭha (Jewel-Throat): It is said that this nāga king would wander around wearing a precious jewel that granted all wishes around his neck; therefore, he became known as Maṇikaṇṭha.
Trong đó, Maṇikaṇṭha có nghĩa là: vị long vương ấy thường đi lại với viên ngọc quý giá, ban cho mọi ước nguyện, đeo ở cổ, do đó vị ấy được biết đến với tên gọi "Maṇikaṇṭha".
Uparimuddhani mahantaṃ phaṇaṃ karitvā aṭṭhāsīti so kira tesaṃ dvinnaṃ isīnaṃ kaniṭṭho isi mettāvihārī ahosi, tasmā nāgarājā nadito uttaritvā devavaṇṇaṃ nimminitvā tassa santike nisīditvā sammodanīyaṃ kathaṃ katvā taṃ devavaṇṇaṃ pahāya sakavaṇṇameva upagantvā taṃ isiṃ parikkhipitvā pasannākāraṃ karonto uparimuddhani mahantaṃ phaṇaṃ karitvā chattaṃ viya dhārayamāno muhuttaṃ ṭhatvā pakkamati, tena vuttaṃ ‘‘uparimuddhani mahantaṃ phaṇaṃ karitvā aṭṭhāsī’’ti.
"He stood with a great hood above his head": It is said that among those two ascetics, the younger ascetic cultivated mettā, and so the nāga king emerged from the river, created a divine form, sat near him, exchanged pleasantries, then abandoned the divine form, returned to his own form, encircled the ascetic, and, showing respect, stood for a moment with a great hood held above his head like an umbrella, before departing. Thus, it is said, "He stood with a great hood above his head."
Đứng lại, làm một cái mang lớn trên đỉnh đầu có nghĩa là: vị đạo sĩ trẻ hơn trong hai vị đạo sĩ ấy là người sống với tâm từ. Do đó, long vương từ sông đi lên, hóa thành hình dạng một vị trời, ngồi gần vị ấy và nói lời chào hỏi thân mật. Sau đó, từ bỏ hình dạng vị trời, trở lại hình dạng của mình, quấn quanh vị đạo sĩ ấy, thể hiện sự hoan hỷ, làm một cái mang lớn trên đỉnh đầu che như một cái lọng, đứng một lát rồi ra đi. Do đó, có câu nói "đứng lại, làm một cái mang lớn trên đỉnh đầu".
Maṇimassa kaṇṭhe pilandhananti maṇiṃ assa kaṇṭhe pilandhitaṃ, āmukkanti attho.
" A jewel adorning his neck" means a jewel was adorning his neck, an amulet.
Viên ngọc đeo ở cổ của vị ấy có nghĩa là viên ngọc được đeo, được trang sức trên cổ của vị ấy.
Ekamantaṃ aṭṭhāsīti tena devavaṇṇena āgantvā tāpasena saddhiṃ sammodamāno ekasmiṃ padese aṭṭhāsi.
" He stood to one side" means he came in a divine form and stood in one place, exchanging pleasantries with the ascetic.
Đứng một bên có nghĩa là: đến với hình dạng vị trời, sau khi trò chuyện thân mật với vị ẩn sĩ, vị ấy đã đứng ở một nơi.
Mamannapānanti mama annañca pānañca.
" My food and drink" means my food and drink.
Thức ăn và thức uống của tôi có nghĩa là thức ăn của tôi và thức uống của tôi.
Vipulanti bahulaṃ.
" Abundant" means plentiful.
Vipula có nghĩa là nhiều.
Uḷāranti paṇītaṃ.
" Excellent" means exquisite.
Uḷāra có nghĩa là cao quý.
Atiyācakosīti ativiya yācako, asi punappunaṃ yācasīti vuttaṃ hoti.
" You are an excessive beggar" means an excessively persistent beggar; it is said that you beg again and again.
Ông là người quá hay xin có nghĩa là ông là người xin xỏ quá nhiều, có nghĩa là ông đã xin đi xin lại nhiều lần.
Susūti taruṇo, thāmasampanno yobbanappattapuriso.
" Youthful" means young, a man endowed with strength and having attained youth.
Susū có nghĩa là trẻ trung, một người đàn ông cường tráng, đã đến tuổi thanh xuân.
Sakkharā vuccati kāḷasilā, tattha dhoto asi ‘‘sakkharadhoto nāmā’’ti vuccati, sakkharadhoto pāṇimhi assāti sakkharadhotapāṇi, pāsāṇe dhotanisitakhaggahatthoti attho.
Sakkharā refers to black stone. One who has a sword sharpened on it is called " sakkharadhota". One who has a sword sharpened on black stone in his hand is called sakkharadhotapāṇi, meaning one whose hand holds a sharp sword sharpened on a stone.
Sakkharā được gọi là đá đen, thanh gươm được mài trên đó được gọi là "sakkharadhoto", có thanh gươm được mài trên đá đen trong tay là sakkharadhotapāṇi, có nghĩa là tay cầm thanh gươm sắc bén được mài trên đá.
Yathā so asihattho puriso tāseyya, evaṃ tāsesi maṃ selaṃ yācamāno, maṇiṃ yācantoti attho.
Just as that sword-wielding man would frighten, so too, " You frighten me by begging for the jewel," meaning by begging for the jewel.
Giống như người đàn ông tay cầm gươm ấy có thể làm cho kinh hãi, cũng vậy, ông đã làm tôi kinh hãi khi xin viên đá quý, có nghĩa là khi xin viên ngọc.
Kuto ca tvaṃ bhikkhu āgacchasīti ettha nisinno so bhikkhu na āgacchati vattamānasamīpe pana evaṃ vattuṃ labbhati.
In " From where do you come, bhikkhu?", even though that bhikkhu was sitting there and not coming, such an expression is permissible when referring to a past event close to the present.
Này bhikkhu, ông từ đâu đến? Ở đây, vị bhikkhu đang ngồi đó không phải là đang đến, nhưng có thể nói như vậy trong thì hiện tại gần.
Tenāha – ‘‘kuto ca tvaṃ bhikkhu āgacchasī’’ti, kuto āgatosīti attho.
Therefore he said, "From where, bhikkhu, are you coming?" meaning, "From where have you come?"
Do đó, Ngài nói: "Này bhikkhu, ông từ đâu đến?", có nghĩa là ông đã từ đâu đến?
Tato ahaṃ bhagavā āgacchāmīti etthāpi so eva nayo.
The same method applies to "From there, Blessed One, I am coming."
Sau đó, câu "Bạch Thế Tôn, con đến" cũng theo cách tương tự.
Ubbāḷhoti pīḷito, ukkaṇṭhāpito hutvāti attho.
Ubbāḷho means oppressed, weary, having become so.
Ubbāḷho có nghĩa là bị làm phiền, có nghĩa là bị làm cho chán nản.
346. Apāhaṃ te na jānāmīti api ahaṃ te jane ‘‘ke vā ime, kassa vā ime’’ti na jānāmi.
"I do not know them" means "I do not know those people, 'Who are these, and whose are these?'"
346. Ta không biết các người có nghĩa là: Ta không biết những người này là ai, hay họ là của ai.
Saṅgamma yācantīti samāgantvā vaggavaggā hutvā yācanti.
Saṅgamma yācantīti means "gathering together, forming groups, they ask."
Tụ tập lại mà xin có nghĩa là: họ đến với nhau, tụ thành từng nhóm mà xin.
Yācako appiyo hotīti yo yācati so appiyo hoti.
"One who asks is disliked" means "whoever asks is disliked."
Người xin thì không được yêu mến có nghĩa là: người nào đi xin thì người đó không được yêu mến.
Yācaṃ adadamappiyoti yācanti yācitaṃ vuccati, yācitamatthaṃ adadantopi appiyo hoti.
"One who does not give what is asked is disliked" – here, yāca refers to what is asked; one who does not give what is asked is also disliked.
Không cho vật đã xin cũng không được yêu mến có nghĩa là: yācaṃ được gọi là vật được xin, người không cho vật đã được xin cũng không được yêu mến.
Atha vā yācanti yācantassa, adadamappiyoti adento appiyo hoti.
Alternatively, yāca refers to the asker; "one who does not give is disliked" means "one who does not give is disliked."
Hoặc là, yācaṃ có nghĩa là đối với người xin, adadamappiyo có nghĩa là người không cho thì không được yêu mến.
Mā me videssanā ahūti mā me appiyabhāvo ahu, ahaṃ vā tava, tvaṃ vā mama videsso appiyo mā ahosīti attho.
"May there be no animosity between us" means "May there be no disliking on my part towards you, nor on your part towards me; may neither of us be disliked by the other."
Mong rằng giữa chúng ta không có sự ghét bỏ có nghĩa là: mong rằng giữa ta và ngươi không có sự không ưa thích, có nghĩa là ta đối với ngươi, hay ngươi đối với ta, mong rằng không trở thành người bị ghét bỏ, không được yêu mến.
Kārayamānenāti imassa padabhājane ‘‘kārāpentenā’’ti ettakameva vattabbaṃ siyā, evañhi byañjanaṃ sameti.
In the analysis of the term Kārayamānena, only "kārāpentena" should have been said, as that would align with the grammatical form.
Trong phần phân tích từ của kārayamānena, đáng lẽ chỉ cần nói "kārāpentena" là đủ, vì như vậy từ ngữ sẽ phù hợp.
Yasmā pana saññācikāya kuṭiṃ karontenāpi idha vuttanayeneva paṭipajjitabbaṃ, tasmā karonto vā hotu kārāpento vā ubhopete ‘‘kārayamānenā’’ti imināva padena saṅgahitāti etamatthaṃ dassetuṃ ‘‘karonto vā kārāpento vā’’ti vuttaṃ.
However, since a bhikkhu making a hut by Saññācikā must also follow the method stated here, therefore, to show that both the one who makes and the one who has it made are included by the term "kārayamānena," it is said "karonto vā kārāpento vā" (whether making or having it made).
Tuy nhiên, vì người tự làm một cái cốc bằng cách tự xin cũng phải thực hành theo cách đã nói ở đây, do đó, để chỉ ra rằng cả người tự làm và người sai làm đều được bao hàm bởi từ "kārayamānena" này, nên đã nói là "người tự làm hoặc người sai làm".
Yadi pana karontena vā kārāpentena vāti vadeyya, byañjanaṃ vilomitaṃ bhaveyya, na hi kārāpento karonto nāma hoti, tasmā atthamattamevettha dassitanti veditabbaṃ.
If it were said "karontena vā kārāpentena vā" (by one making or by one having it made), the grammatical form would be incorrect, for one who has it made is not called one who makes; therefore, it should be understood that only the meaning is shown here.
Nếu nói là "bởi người tự làm hoặc bởi người sai làm", thì từ ngữ sẽ bị sai lệch, vì người sai làm không phải là người tự làm. Do đó, cần hiểu rằng ở đây chỉ trình bày ý nghĩa mà thôi.
Attuddesanti ‘‘mayhaṃ esā’’ti evaṃ attā uddeso assāti attuddesā, taṃ attuddesaṃ.
Attuddesaṃ means "having oneself as the designator," i.e., "This is mine."
Attuddesaṃ có nghĩa là: "đây là của tôi", như vậy tự mình là đối tượng chỉ định của nó, nên gọi là attuddesā, (làm) cái cốc attuddesaṃ đó.
Yasmā pana yassā attā uddeso sā attano atthāya hoti, tasmā atthapariyāyaṃ dassento ‘‘attuddesanti attano atthāyā’’ti āha.
Since that for which oneself is the designator is for one's own purpose, therefore, to show that meaning, it is said "Attuddesaṃ means for one's own purpose."
Tuy nhiên, vì cái gì mà tự mình là đối tượng chỉ định thì nó là vì lợi ích của chính mình, do đó, khi chỉ ra ý nghĩa tương đương, ngài đã nói: "attuddesaṃ có nghĩa là vì lợi ích của chính mình".
Pamāṇikā kāretabbāti pamāṇayuttā kāretabbā.
Pamāṇikā kāretabbā means "it should be made to scale."
Phải được làm đúng kích thước có nghĩa là phải được làm phù hợp với kích thước.
Tatridaṃ pamāṇanti tassā kuṭiyā idaṃ pamāṇaṃ.
Tatridaṃ pamāṇaṃ means "this is the measurement for that hut."
Đây là kích thước trong trường hợp đó có nghĩa là đây là kích thước của cái cốc đó.
Sugatavidatthiyāti sugatavidatthi nāma idāni majjhimassa purisassa tisso vidatthiyo vaḍḍhakīhatthena diyaḍḍho hattho hoti.
Sugatavidatthiyā means that a Sugata's span is now three spans for an average man, which is one and a half cubits by a carpenter's hand.
Bằng gang tay của Đức Sugata: một gang tay của Đức Sugata (sugatavidatthi) ngày nay bằng ba gang tay của một người đàn ông trung bình, và bằng một thước rưỡi theo thước của thợ mộc.
Bāhirimena mānenāti kuṭiyā bahikuṭṭamānena dvādasa vidatthiyo, minantena pana sabbapaṭhamaṃ dinno mahāmattikapariyanto na gahetabbo.
Bāhirimena mānenāti: by external measurement of the hut wall, twelve spans. However, when measuring, the very first boundary of the large clay lumps should not be taken.
Theo số đo bên ngoài có nghĩa là: theo số đo bức tường bên ngoài của cái cốc là mười hai gang tay, nhưng khi đo, không được lấy phần rìa của lớp vữa lớn được trát đầu tiên.
Thusapiṇḍapariyantena minitabbaṃ.
It should be measured up to the boundary of the husk lump.
Phải đo bằng phần rìa của lớp vữa trấu.
Thusapiṇḍassaupari setakammaṃ abbohārikaṃ.
Above the husk lump, the white-washing is not to be included in the measurement.
Việc quét vôi trắng lên trên lớp vữa trấu không được tính.
Sace thusapiṇḍena anatthiko mahāmattikāya eva niṭṭhāpeti, mahāmattikāva paricchedo.
If one does not desire a husk lump and finishes it with only a large clay lump, then the large clay lump itself is the boundary.
Nếu không cần lớp vữa trấu mà chỉ hoàn thành bằng lớp vữa lớn, thì chính lớp vữa lớn là giới hạn.
Yo pana lesaṃ oḍḍento yathāvuttappamāṇameva karissāmīti dīghato ekādasa vidatthiyo tiriyaṃ aṭṭha vidatthiyo, dīghato vā terasa vidatthiyo tiriyaṃ cha vidatthiyo kareyya, na vaṭṭati.
If a bhikkhu, claiming to adhere to the prescribed measurement, were to make it eleven spans in length and eight in breadth, or thirteen spans in length and six in breadth, it would not be allowable.
Vị nào viện cớ, nghĩ rằng: “Ta sẽ làm đúng kích thước đã quy định”, rồi làm chiều dài mười một gang tay, chiều ngang tám gang tay, hoặc chiều dài mười ba gang tay, chiều ngang sáu gang tay, thì không hợp lệ.
Ekatobhāgena atikkantampi hi pamāṇaṃ atikkantameva hoti.
For even a measurement exceeded on one side is still considered exceeded.
Bởi vì, kích thước dù chỉ vượt quá ở một phía cũng đã là vượt quá.
Tiṭṭhatu vidatthi, kesaggamattampi dīghato vā hāpetvā tiriyaṃ tiriyato vā hāpetvā dīghaṃ vaḍḍhetuṃ na vaṭṭati, ko pana vādo ubhato vaḍḍhane?
Let alone a span, it is not allowable to reduce by even a hair's breadth in length and increase in breadth, or to reduce in breadth and increase in length; what then of increasing in both?
Đừng nói đến một gang tay, dù chỉ giảm chiều dài một sợi tóc để tăng chiều ngang, hoặc giảm chiều ngang để tăng chiều dài cũng không hợp lệ, huống chi là tăng cả hai chiều?
Vuttañhetaṃ – ‘‘āyāmato vā vitthārato vā antamaso kesaggamattampi atikkamitvā karoti vā kārāpeti vā payoge dukkaṭa’’ntiādi (pārā. 353).
For it has been said: "If one makes or has made, exceeding by even a hair's breadth in length or in breadth, there is a Dukkata offence in the attempt," and so on.
Điều này đã được nói: “Dù vượt quá về chiều dài hay chiều rộng, dù chỉ bằng một sợi tóc, nếu tự làm hay bảo người khác làm, thì phạm tội dukkaṭa trong lúc thực hiện” v.v...
Yathāvuttappamāṇā eva pana vaṭṭati.
Only that which is of the prescribed measurement is allowable.
Chỉ có kích thước đúng như đã quy định mới hợp lệ.
Yā pana dīghato saṭṭhihatthāpi hoti tiriyaṃ tihatthā vā ūnakacatuhatthā vā yattha pamāṇayutto mañco ito cito ca na parivattati, ayaṃ kuṭīti saṅkhyaṃ na gacchati, tasmā ayampi vaṭṭati.
A hut that is sixty cubits in length and three or less than four cubits in breadth, where a standard bed cannot be turned this way and that, is not considered a hut; therefore, this is also allowable.
Còn cái am thất nào dù dài sáu mươi hắc tay nhưng chiều ngang chỉ ba hắc tay hoặc chưa đến bốn hắc tay, nơi mà một cái giường đúng kích thước không thể xoay trở được, thì không được kể là kuṭi, do đó, cái này cũng hợp lệ.
Mahāpaccariyaṃ pana pacchimakoṭiyā catuhatthavitthārā vuttā, tato heṭṭhā akuṭi.
In the Mahāpaccariya, however, the maximum breadth mentioned is four cubits; anything less than that is not a hut.
Tuy nhiên, trong Mahāpaccariya, giới hạn cuối cùng được nói là chiều rộng bốn hắc tay, nhỏ hơn mức đó thì không phải là kuṭi.
Pamāṇikāpi pana adesitavatthukā vā sārambhā vā aparikkamanā vā na vaṭṭati.
Furthermore, a hut of standard size is not allowable if it has not had its site designated, or if it involves harm, or if it does not have enough space to circumambulate.
Hơn nữa, dù đúng kích thước nhưng nền đất chưa được chỉ định, hoặc có hiểm họa, hoặc không có khoảng trống xung quanh, thì cũng không hợp lệ.
Pamāṇikā desitavatthukā anārambhā saparikkamanāva vaṭṭati.
Only a hut of standard size, with its site designated, not involving harm, and having enough space to circumambulate, is allowable.
Chỉ có kuṭi đúng kích thước, nền đất đã được chỉ định, không có hiểm họa, và có khoảng trống xung quanh mới hợp lệ.
Pamāṇato ūnatarampi catuhatthaṃ pañcahatthampi karontena desitavatthukāva kāretabbā.
Even if one makes a hut less than the standard size, such as four or five cubits, its site must be designated.
Ngay cả khi làm nhỏ hơn kích thước quy định, dù là bốn hắc tay hay năm hắc tay, cũng phải được làm trên nền đất đã được chỉ định.
Pamāṇātikkantañca pana karonto lepapariyosāne garukaṃ āpattiṃ āpajjati.
However, one who makes a hut exceeding the standard size incurs a grave offence upon completion of the plastering.
Và người làm vượt quá kích thước sẽ phạm tội trọng khi hoàn tất việc trát vữa.
Tattha lepo ca alepo ca lepokāso ca alepokāso ca veditabbo.
Here, "plaster," "non-plaster," "plastering surface," and "non-plastering surface" should be understood.
Ở đây, cần phải biết về vật liệu trát, không phải vật liệu trát, nơi trát, và nơi không trát.
Seyyathidaṃ – lepoti dve lepā – mattikālepo ca sudhālepo ca.
That is to say, "plaster" refers to two types of plaster: clay plaster and lime plaster.
Cụ thể là: vật liệu trát có hai loại – vữa đất sét và vữa vôi.
Ṭhapetvā pana ime dve lepe avaseso bhasmagomayādibhedo lepo, alepo.
Any other plaster, such as one made of ash or cow dung, apart from these two, is considered "non-plaster."
Ngoài hai loại vữa này, các loại khác như tro, phân bò v.v... là không phải vật liệu trát.
Sacepi kalalalepo hoti, alapo eva.
Even if it is a mud plaster, it is still "non-plaster."
Ngay cả khi là vữa bùn, đó cũng không phải là vật liệu trát.
Lepokāsoti bhittiyo ceva chadanañca, ṭhapetvā pana bhitticchadane avaseso thambhatulāpiṭṭhasaṅghāṭavātapānadhūmacchiddādi alepāraho okāso sabbopi alepokāsoti veditabbo.
"Plastering surface" refers to walls and the roof; any other space apart from walls and roof, such as pillars, beams, rafter-plates, rafters, windows, and smoke-holes, which are not suitable for plastering, should all be understood as "non-plastering surfaces."
Nơi trát là các vách tường và mái nhà. Ngoài vách tường và mái nhà, các phần còn lại như cột, xà, rui, khung cửa, cửa sổ, lỗ thoát khói v.v..., tất cả những nơi không thích hợp để trát, đều phải được biết là nơi không trát.
Bhikkhū abhinetabbā vatthudesanāyāti yasmiṃ ṭhāne kuṭiṃ kāretukāmo hoti, tattha vatthudesanatthāya bhikkhū netabbā.
Bhikkhus should be led for the designation of the site means that bhikkhus should be brought to the place where one intends to build a hut for the purpose of designating the site.
Các tỳ-khưu cần được dẫn đến để chỉ định nền đất: nơi nào có ý định làm kuṭi, các tỳ-khưu cần được dẫn đến đó để chỉ định nền đất.
Tena kuṭikārakenātiādi pana yena vidhinā te bhikkhū abhinetabbā, tassa dassanatthaṃ vuttaṃ.
The phrase "by that hut-builder," etc., is stated to show the procedure by which those bhikkhus should be led.
Còn câu Bởi người làm kuṭi ấy v.v... được nói ra để chỉ rõ phương thức mà các tỳ-khưu ấy cần được dẫn đến.
Tattha kuṭivatthuṃ sodhetvāti na visamaṃ araññaṃ bhikkhū gahetvā gantabbaṃ, kuṭivatthuṃ pana paṭhamameva sodhetvā samatalaṃ sīmamaṇḍalasadisaṃ katvā pacchā saṅghaṃ upasaṅkamitvā yācitvā netabbāti dasseti.
In that phrase, "having cleared the hut site" implies that bhikkhus should not be taken to an uneven forest, but rather the hut site should first be cleared and made level like a boundary circle, and only then should one approach the Saṅgha, ask, and lead them.
Trong đó, sau khi dọn dẹp nền đất của kuṭi chỉ ra rằng không nên dẫn các tỳ-khưu đến một khu rừng gồ ghề, mà phải dọn dẹp nền đất của kuṭi trước, làm cho bằng phẳng như một sīma maṇḍala, sau đó mới đến Tăng chúng thỉnh cầu và dẫn đi.
Evamassa vacanīyoti saṅgho evaṃ vattabbo assa.
"Thus should he be addressed" means that the Saṅgha should be addressed in this manner.
Vị ấy nên nói như vầy: Tăng chúng nên được nói như vầy.
Parato pana ‘‘dutiyampi yācitabbā’’ti bhikkhū sandhāya bahuvacanaṃ vuttaṃ.
Further on, the plural "bhikkhus" is used in reference to "they should be asked a second time."
Nhưng ở phần sau, câu “cần phải thỉnh cầu lần thứ hai” dùng số nhiều là để chỉ các tỳ-khưu.
No ce sabbo saṅgho ussahatīti sace sabbo saṅgho na icchati, sajjhāyamanasikārādīsu uyyuttā te te bhikkhū honti.
"If the whole Saṅgha is unwilling" means if the whole Saṅgha does not wish, because those bhikkhus are engaged in reciting and reflecting on the Dhamma, and so on.
Nếu toàn thể Tăng chúng không thể đi được: nếu toàn thể Tăng chúng không muốn đi, vì các vị tỳ-khưu ấy đang bận rộn với việc tụng đọc, hành thiền v.v...
Sārambhaṃ anārambhanti saupaddavaṃ anupaddavaṃ.
Sārambhaṃ anārambhaṃ means with danger, without danger.
Có hiểm họa, không có hiểm họa: có tai ương, không có tai ương.
Saparikkamanaṃ aparikkamananti saupacāraṃ anupacāraṃ.
" Saparikkamanaṃ aparikkamanaṃ" means within the precinct and outside the precinct.
Có khoảng trống xung quanh, không có khoảng trống xung quanh: có khu vực phụ cận, không có khu vực phụ cận.
353. Kipillikānanti rattakāḷapiṅgalādibhedānaṃ yāsaṃ kāsañci kipillikānaṃ.
353. Kipillikānaṃ means for any kind of ants, such as red, black, or variegated.
Của các loài kiến: của bất kỳ loài kiến nào, thuộc các loại như kiến đỏ, kiến đen, kiến vàng v.v...
Kipīllakānantipi pāṭho.
Kipīllakānaṃ is also a reading.
Cũng có bản đọc là kipīllakānaṃ.
Āsayoti nibaddhavasanaṭṭhānaṃ, yathā ca kipillikānaṃ evaṃ upacikādīnampi nibaddhavasanaṭṭhānaṃyeva āsayo veditabbo.
Āsayo means a permanent dwelling place. And just as with ants, so too should the permanent dwelling place of termites and the like be understood as āsaya.
Nơi ở: nơi cư trú thường xuyên. Và cũng như đối với loài kiến, nơi cư trú thường xuyên của các loài mối v.v... cũng phải được hiểu là nơi ở.
Yattha pana te gocaratthāya āgantvā gacchanti, sabbesampi tādiso sañcaraṇappadeso avārito, tasmā tattha apanetvā sodhetvā kātuṃ vaṭṭati.
However, the area where they come for food and then depart, such a frequented path for all of them is not prohibited; therefore, it is suitable to remove them and clean the area before building there.
Còn nơi chúng đến kiếm ăn rồi đi, nơi đi lại như vậy của tất cả các loài đều không bị cấm, do đó, được phép dọn dẹp và làm ở đó.
Imāni tāva cha ṭhānānisattānuddayāya paṭikkhittāni.
These six places mentioned thus far are prohibited out of compassion for living beings.
Sáu nơi này trước hết bị cấm vì lòng trắc ẩn đối với chúng sanh.
Hatthīnaṃ vāti hatthīnaṃ pana nibaddhavasanaṭṭhānampi nibaddhagocaraṭṭhānampi na vaṭṭati, sīhādīnaṃ āsayo ca gocarāya pakkamantānaṃ nibaddhagamanamaggo ca na vaṭṭati.
Hatthīnaṃ vā means that for elephants, both their permanent dwelling place and their permanent feeding ground are not suitable; and for lions and the like, their dwelling place and their permanent path for foraging are not suitable.
Của voi: đối với voi, cả nơi ở thường xuyên và nơi kiếm ăn thường xuyên đều không hợp lệ. Đối với sư tử v.v..., nơi ở và con đường đi lại thường xuyên để kiếm ăn đều không hợp lệ.
Etesaṃ gocarabhūmi na gahitā.
Their foraging ground is not included.
Vùng đất kiếm ăn của chúng không được lấy.
Yesaṃ kesañcīti aññesampi vāḷānaṃ tiracchānagatānaṃ.
Yesaṃ kesañci means for any other wild animals.
Của bất kỳ loài nào: của các loài thú dữ khác.
Imāni satta ṭhānāni sappaṭibhayāni bhikkhūnaṃ ārogyatthāya paṭikkhittāni.
These seven places are prohibited for the health of bhikkhus, being places of danger.
Bảy nơi này có nguy hiểm, bị cấm vì sự an toàn của các tỳ-khưu.
Sesāni nānāupaddavehi saupaddavāni.
The remaining places are troubled by various dangers.
Các nơi còn lại có nhiều tai ương khác nhau.
Tattha pubbaṇṇanissitanti pubbaṇṇaṃ nissitaṃ sattannaṃ dhaññānaṃ viruhanakakhettasāmantā ṭhitaṃ.
Among these, pubbaṇṇanissitaṃ means a place adjacent to fields where seven kinds of grains grow, relying on early crops.
Trong đó, gần nơi trồng ngũ cốc sớm là gần nơi trồng ngũ cốc, nằm gần cánh đồng trồng bảy loại ngũ cốc.
Eseva nayo aparaṇṇanissitādīsupi.
The same method applies to aparaṇṇanissita and so on.
Phương pháp này cũng tương tự đối với các nơi gần nơi trồng ngũ cốc muộn v.v...
Ettha pana abbhāghātanti kāraṇāgharaṃ verigharaṃ, corānaṃ māraṇatthāya katanti kurundiādīsu.
Here, abbhāghātaṃ means a house of punishment, an enemy's house; it is a place made for killing robbers, according to Kurundi and other texts.
Ở đây, abbhāghāta là nhà tra tấn, nhà giam kẻ thù. Trong Kurundi v.v... nói là nơi được làm để giết trộm cướp.
Na sakkā hoti yathāyuttena sakaṭenāti dvīhi balibaddehi yuttena sakaṭena ekaṃ cakkaṃ nibbodakapatanaṭṭhāne ekaṃ bahi katvā āvijjituṃ na sakkā hoti.
Na sakkā hoti yathāyuttena sakaṭenāti means that it is not possible to turn a cart yoked with two bullocks by placing one wheel in the place where drip water falls and the other outside.
Không thể dùng xe bò đã được thắng như thường lệ: không thể dùng xe bò thắng hai con bò để đi vòng quanh, với một bánh xe ở nơi mái hiên nhỏ nước và một bánh xe ở bên ngoài.
Kurundiyaṃ pana ‘‘catūhi yuttenā’’ti vuttaṃ.
In Kurundi, however, it is stated as "with four yoked".
Tuy nhiên, trong Kurundiyaṃ nói là “với xe thắng bốn con bò”.
Samantā nisseṇiyā anuparigantunti nisseṇiyaṃ ṭhatvā gehaṃ chādentehi na sakkā hoti samantā nisseṇiyā āvijjituṃ.
Samantā nisseṇiyā anuparigantuṃ means that those who roof a house while standing on a ladder cannot turn the ladder all around.
Để đi vòng quanh bằng thang: những người đứng trên thang để lợp nhà không thể đi vòng quanh bằng thang được.
Iti evarūpe sārambhe ca aparikkamane ca ṭhāne na kāretabbā.
Thus, a kuṭi should not be built in such troublesome (sārambha) and unmaneuverable (aparikkamana) places.
Vì vậy, không nên làm kuṭi ở những nơi có hiểm họa và không có khoảng trống xung quanh như vậy.
Anārambhe pana saparikkamane kāretabbā, taṃ vuttapaṭipakkhanayena pāḷiyaṃ āgatameva.
However, it is suitable to build in a place that is not troublesome and is maneuverable; this is already stated in the Pāḷi by way of the opposite principle.
Nên làm ở nơi không có hiểm họa và có khoảng trống xung quanh, điều này đã được đề cập trong Pāḷi theo cách đối lập với những gì đã nói.
Payoge dukkaṭanti evaṃ adesitavatthukaṃ vā pamāṇātikkantaṃ vā kuṭiṃ kāressāmīti araññato rukkhā haraṇatthāya vāsiṃ vā pharasuṃ vā niseti dukkaṭaṃ, araññaṃ pavisati dukkaṭaṃ, tattha allatiṇāni chindati dukkaṭena saddhiṃ pācittiyaṃ, sukkhāni chindati dukkaṭaṃ.
Payoge dukkaṭaṃ means if one sharpens an axe or adze to fell trees from the forest, intending to build a kuṭi that is not pointed out (adesitavatthuka) or exceeds the measure (pamāṇātikkanta), it is a dukkaṭa; if one enters the forest, it is a dukkaṭa; if one cuts wet grass there, it is a pācittiya together with a dukkaṭa; if one cuts dry grass, it is a dukkaṭa.
Phạm tội dukkaṭa trong lúc thực hiện: nghĩ rằng “Ta sẽ làm một kuṭi không có nền đất được chỉ định hoặc vượt quá kích thước”, rồi mài rìu hoặc búa để lấy cây từ rừng thì phạm tội dukkaṭa, vào rừng phạm tội dukkaṭa, chặt cỏ tươi ở đó phạm tội pācittiya cùng với dukkaṭa, chặt cỏ khô phạm tội dukkaṭa.
Rukkhesupi eseva nayo.
The same method applies to trees.
Đối với cây cối cũng theo phương pháp này.
Bhūmiṃ sodheti khaṇati, paṃsuṃ uddharati, cināti; evaṃ yāva pācīraṃ bandhati tāva pubbapayogo nāma hoti.
If one clears the ground, digs, removes earth, or builds, up to the point of constructing a low wall (pācīra), it is called pubbapayogā (preliminary effort).
Dọn dẹp, đào đất, xúc đất, xây dựng; như vậy, cho đến khi xây hàng rào, đó được gọi là giai đoạn chuẩn bị ban đầu.
Tasmiṃ pubbapayoge sabbattha pācittiyaṭṭhāne dukkaṭena saddhiṃ pācittiyaṃ, dukkaṭaṭṭhāne dukkaṭaṃ, tato paṭṭhāya sahapayogo nāma.
In all instances of this pubbapayogā, in cases that would incur a pācittiya, it is a pācittiya together with a dukkaṭa; in cases that would incur a dukkaṭa, it is a dukkaṭa; from that point onwards, it is called sahapayogā (concurrent effort).
Trong nỗ lực ban đầu ấy, ở tất cả những trường hợp phạm pācittiya, thì có tội pācittiya cùng với dukkaṭa; ở những trường hợp phạm dukkaṭa, thì có tội dukkaṭa. Kể từ đó trở đi được gọi là nỗ lực đồng thời.
Tattha thambhehi kātabbāya thambhaṃ ussāpeti, dukkaṭaṃ.
There, if one erects a pillar for a kuṭi to be made with pillars, it is a dukkaṭa.
Trong đó, đối với công trình cần làm bằng cột, khi dựng cột lên, phạm dukkaṭa.
Iṭṭhakāhi cinitabbāya iṭṭhakaṃ ācināti, dukkaṭaṃ.
If one lays a brick for a kuṭi to be made with bricks, it is a dukkaṭa.
Đối với công trình cần xây bằng gạch, khi xếp gạch, phạm dukkaṭa.
Evaṃ yaṃ yaṃ upakaraṇaṃ yojeti, sabbattha payoge payoge dukkaṭaṃ.
Thus, for every accessory one uses, for every effort, it is a dukkaṭa.
Tương tự như vậy, khi lắp đặt bất cứ dụng cụ nào, trong mỗi một nỗ lực đều phạm dukkaṭa.
Tacchantassa hatthavāre hatthavāre tadatthāya gacchantassa pade pade dukkaṭaṃ.
For the carpenter, for every stroke of his hand; for the one going for that purpose, for every step, it is a dukkaṭa.
Đối với người đang đẽo gọt, mỗi một nhát tay đều phạm dukkaṭa; đối với người đi lại vì mục đích đó, mỗi một bước chân đều phạm dukkaṭa.
Evaṃ kataṃ pana dārukuṭṭikaṃ vā iṭṭhakakuṭṭikaṃ vā silākuṭṭikaṃ vā antamaso paṇṇasālampi sabhitticchadanaṃ limpissāmīti sudhāya vā mattikāya vā limpantassa payoge payoge yāva thullaccayaṃ na hoti, tāva dukkaṭaṃ.
And if one intends to plaster such a wooden kuṭi, or a brick kuṭi, or a stone kuṭi, or even a leaf-hut with walls and a roof, by plastering with lime or clay, for every effort until it is no longer a thullaccaya, it is a dukkaṭa.
Tuy nhiên, đối với người đang trát vôi hoặc đất sét cho một am thất bằng gỗ, am thất bằng gạch, am thất bằng đá, hay thậm chí một túp lều lợp lá đã được làm như vậy, với ý định "ta sẽ trát cả tường lẫn mái", thì trong mỗi một nỗ lực, chừng nào chưa đến mức thullaccaya, thì chừng đó phạm dukkaṭa.
Etaṃ pana dukkaṭaṃ mahālepeneva vaṭṭati, setarattavaṇṇakaraṇe vā cittakamme vā anāpatti.
However, this dukkaṭa applies only to extensive plastering; there is no offense for making white or red colors or for painting.
Tuy nhiên, tội dukkaṭa này chỉ áp dụng cho việc trát vữa lớn; trong việc sơn màu trắng, màu đỏ hoặc vẽ tranh, thì không phạm tội.
Tasmiṃ piṇḍe āgateti yaṃ ekaṃ piṇḍaṃ anāgate kuṭikamme thullaccayaṃ hoti, tasmiṃ avasānapiṇḍe āgate dinne ṭhapite lepassa ghaṭitattā āpatti saṅghādisesassa.
Tasmiṃ piṇḍe āgate means, when that final lump of plaster, which would incur a thullaccaya if the kuṭi construction was not yet complete, has been brought, applied, or placed, due to the plaster having bonded, it incurs a Saṅghādisesa.
Khi vắt vữa ấy đã đến: là khi vắt vữa cuối cùng, mà trước đó công việc làm am thất chưa đến và phạm thullaccaya, đã được mang đến, được cho, được đặt lên, do lớp vữa đã liền nhau, thì phạm tội saṅghādisesa.
Evaṃ lempantassa ca antolepe vā antolepena saddhiṃ bhittiñca chadanañca ekābaddhaṃ katvā ghaṭite bahilepe vā bahilepena saddhiṃ ghaṭite saṅghādiseso.
Thus, for one who plasters, if the inner plastering, or the inner plastering bonding the wall and roof together, or the outer plastering bonding them together, occurs, it is a Saṅghādisesa.
Như vậy, đối với người đang trát, khi lớp trát bên trong, hoặc lớp trát bên ngoài, được làm liền một khối với tường và mái, thì phạm saṅghādisesa.
Sace pana dvārabaddhaṃ vā vātapānaṃ vā aṭṭhapetvāva mattikāya limpati, tasmiñca tassokāsaṃ puna vaḍḍhetvā vā avaḍḍhetvā vā ṭhapite lepo na ghaṭīyati rakkhati tāva, puna limpantassa pana ghaṭitamatte saṅghādiseso.
However, if one plasters with clay without first installing a door frame or a window, and if, after placing them, the plaster does not bond, whether the space is enlarged or not, one remains immune from offense for a while; but for one who plasters again, as soon as it bonds, it is a Saṅghādisesa.
Tuy nhiên, nếu trát đất sét mà chưa lắp khung cửa chính hoặc cửa sổ, và khi lắp chúng vào sau đó, dù có nới rộng hay không nới rộng khoảng trống, lớp vữa vẫn chưa liền nhau, thì vẫn còn được bảo vệ. Nhưng khi người đó trát lại, ngay khi lớp vữa liền nhau, thì phạm saṅghādisesa.
Sace taṃ ṭhapiyamānaṃ paṭhamaṃ dinnalepena saddhiṃ nirantarameva hutvā tiṭṭhati, paṭhamameva saṅghādiseso.
If, when they are installed, they stand continuously connected with the plaster already applied, then the Saṅghādisesa is incurred immediately from the beginning.
Nếu vật được lắp đặt đó nằm liền lạc không có kẽ hở với lớp vữa đã trát trước đó, thì phạm saṅghādisesa ngay từ đầu.
Upacikāmocanatthaṃ aṭṭhaṅgulamattena appattacchadanaṃ katvā bhittiṃ limpati, anāpatti.
If one plasters a wall, making an eight-finger-width unplastered strip at the top to prevent termites, there is no offense.
Để cho mối thoát ra, người đó làm mái nhà cách tường một khoảng bằng tám ngón tay rồi trát tường, thì không phạm tội.
Upacikāmocanatthameva heṭṭhā pāsāṇakuṭṭaṃ katvā taṃ alimpitvā upari limpati, lepo na ghaṭiyati nāma, anāpattiyeva.
If, for the very purpose of preventing termites, one builds a stone wall at the bottom and plasters above it without plastering the stone wall, the plaster is not considered bonded, and thus there is no offense.
Cũng để cho mối thoát ra, người đó làm phần móng bằng đá ở dưới, không trát phần đó mà trát phần trên, thì lớp vữa được xem là không liền nhau, và cũng không phạm tội.
Iṭṭhakakuṭṭikāya iṭṭhakāhiyeva vātapāne ca dhūmanettāni ca karoti, lepaghaṭaneneva āpatti.
If, in a brick kuṭi, one makes windows and smoke vents solely with bricks, the offense is incurred upon the bonding of the plaster.
Trong am thất bằng gạch, nếu làm cửa sổ và ống khói cũng bằng gạch, thì phạm tội ngay khi lớp vữa liền nhau.
Paṇṇasālaṃ limpati, lepaghaṭaneneva āpatti.
If one plasters a leaf-hut, the offense is incurred upon the bonding of the plaster.
Nếu trát một túp lều lợp lá, thì phạm tội ngay khi lớp vữa liền nhau.
Tattha ālokatthāya aṭṭhaṅgulamattaṃ ṭhapetvā limpati, lepo na ghaṭīyati nāma, anāpattiyeva.
There, if one plasters, leaving an eight-finger-width space for light, the plaster is not considered bonded, and thus there is no offense.
Trong trường hợp đó, nếu chừa lại một khoảng bằng tám ngón tay để lấy sáng rồi mới trát, thì lớp vữa được xem là không liền nhau, và cũng không phạm tội.
Sace ‘‘vātapānaṃ laddhā ettha ṭhapessāmī’’ti karoti, vātapāne ṭhapite lepaghaṭanena āpatti.
If one makes a space, thinking, "I will get a window and place it here," the offense is incurred upon the bonding of the plaster when the window is placed.
Nếu làm với ý định "khi nào có cửa sổ, ta sẽ lắp vào đây", thì khi lắp cửa sổ vào, phạm tội do lớp vữa liền nhau.
Sace mattikāya kuṭṭaṃ karoti, chadanalepena saddhiṃ ghaṭane āpatti.
If one makes a wall of clay, the offense is incurred upon its bonding with the roof plaster.
Nếu làm tường bằng đất sét, thì phạm tội khi lớp vữa liền với lớp trát mái.
Eko ekapiṇḍāvasesaṃ katvā ṭhapeti, añño taṃ disvā ‘‘dukkataṃ ida’’nti vattasīsena limpati ubhinnampi anāpatti.
If one bhikkhu leaves a single lump of plaster remaining, and another, seeing it, thinks, "This is improperly done," and plasters it correctly, there is no offense for either of them.
Một người làm xong và để lại chỉ còn một vắt vữa cuối cùng, một người khác thấy vậy và nói "việc này làm không tốt" rồi dùng đầu gối trát nốt, thì cả hai đều không phạm tội.
361. So ce vippakate āgacchatītiādīsu pana ayaṃ atthavinicchayo.
361. But in passages like "If he comes back while it is unfinished," this is the determination of the meaning.
361. Còn trong các câu như Nếu vị ấy trở về khi công việc còn dang dở, v.v..., đây là sự quyết đoán về ý nghĩa.
Soti samādisitvā pakkantabhikkhu.
"So" means the bhikkhu who has departed after assigning the work.
Vị ấy: là vị tỳ khưu đã chỉ định rồi ra đi.
Vippakateti aniṭṭhite kuṭikamme.
"Vippakate" means while the construction of the kuṭi is not yet finished.
Khi công việc còn dang dở: là khi công việc làm am thất chưa hoàn thành.
Aññassa vā dātabbāti aññassa puggalassa vā saṅghassa vā cajitvā dātabbā.
"Or it should be given to another" means it should be relinquished and given to another individual or to the Saṅgha.
Hoặc phải được trao cho người khác: là phải từ bỏ và trao cho một cá nhân khác hoặc cho Tăng chúng.
Bhinditvā vā puna kātabbāti kittakena bhinnā hoti, sace thambhā bhūmiyaṃ nikhātā, uddharitabbā.
"Or it should be broken down and rebuilt" — how much is considered broken? If the pillars are dug into the ground, they should be removed.
Hoặc phải phá đi rồi làm lại: Phá đi đến mức nào thì được gọi là đã phá? Nếu các cột được chôn dưới đất, thì phải nhổ lên.
Sace pāsāṇānaṃ upari ṭhapitā, apanetabbā.
If they are placed on stones, they should be taken away.
Nếu chúng được đặt trên đá, thì phải dời đi.
Iṭṭhakacitāya yāva maṅgaliṭṭhakā tāva kuṭṭā apacinitabbā.
In the case of a brick structure, the walls should be dismantled down to the foundation brick.
Đối với công trình xây bằng gạch, phải dỡ tường xuống cho đến viên gạch móng.
Saṅkhepato bhūmisamaṃ katvā vināsitā bhinnā hoti, bhūmito upari caturaṅgulamattepi ṭhite abhinnāva.
In brief, it is considered broken when it is destroyed to ground level; if even four fingers' breadth remains above the ground, it is not considered broken.
Nói tóm lại, khi đã làm cho bằng phẳng với mặt đất và phá hủy thì được gọi là đã phá; nếu vẫn còn lại trên mặt đất dù chỉ bằng bốn ngón tay, thì vẫn chưa được gọi là đã phá.
Sesaṃ sabbacatukkesu pākaṭameva.
The rest is clear in all the four-part sections.
Phần còn lại trong tất cả các bộ bốn đều đã rõ ràng.
Na hettha aññaṃ kiñci atthi, yaṃ pāḷianusāreneva dubbiññeyyaṃ siyā.
There is nothing here that would be difficult to understand solely by following the Pāḷi.
Ở đây không có điều gì khác mà có thể khó hiểu nếu chỉ dựa theo bản Pāli.
Kurundiyaṃpana vuttaṃ – ‘‘dve tayo bhikkhū ‘ekato vasissāmā’ti karonti, rakkhati tāva, avibhattattā anāpatti.
However, in the Kurundī, it is stated: "If two or three bhikkhus agree, 'We shall dwell together,' it is still permissible because it is not divided; there is no offense.
Tuy nhiên, trong Kurundī có nói: "Hai ba vị tỳ khưu cùng làm với ý định 'chúng ta sẽ sống cùng nhau', thì chừng nào chưa phân chia, chừng đó vẫn được bảo vệ, không phạm tội.
‘Idaṃ ṭhānaṃ tava, idaṃ mamā’ti vibhajitvā karonti āpatti.
If they divide it, saying, 'This place is yours, this is mine,' then there is an offense.
Nếu họ phân chia 'chỗ này của thầy, chỗ này của tôi' rồi mới làm, thì phạm tội.
Sāmaṇero ca bhikkhu ca ekato karonti, yāva avibhattā tāva rakkhati.
If a sāmaṇera and a bhikkhu build together, it is permissible as long as it is not divided.
Nếu một sa-di và một tỳ khưu cùng làm, chừng nào chưa phân chia thì vẫn được bảo vệ.
Purimanayena vibhajitvā karonti, bhikkhussa āpattī’’ti.
If they divide it and build in the aforementioned manner, the bhikkhu commits an offense."
Nếu họ phân chia rồi làm theo cách đã nói trước, thì vị tỳ khưu phạm tội".
Tiṇakuṭikāyāti sattabhūmikopi pāsādo tiṇapaṇṇacchadano ‘‘tiṇakuṭikā’’ti vuccati.
"Tiṇakuṭikā" (grass hut) refers to even a seven-storied palace roofed with grass or leaves.
Trong trường hợp am thất lợp cỏ: một tòa lâu đài dù có bảy tầng, nếu lợp mái bằng cỏ hoặc lá, cũng được gọi là "am thất lợp cỏ".
Aṭṭhakathāsu pana kukkuṭacchikagehanti chadanaṃ daṇḍakehi jālabaddhaṃ katvā tiṇehi vā paṇṇehi vā chāditakuṭikāva vuttā, tattha anāpatti.
However, in the commentaries, "kukkuṭacchikageha" refers to a hut roofed with grass or leaves, where the roofing frame is tied with sticks like a net, and there is no offense in that case.
Tuy nhiên, trong các sách Chú giải, chỉ nói đến am thất có mái được làm bằng cách đan các thanh gỗ thành lưới rồi lợp bằng cỏ hoặc lá, gọi là nhà kukkuṭacchika; trong trường hợp đó, không phạm tội.
Mahantampi tiṇacchadanagehaṃ kātuṃ vaṭṭati, ullittādibhāvo eva hi kuṭiyā lakkhaṇaṃ, so ca chadanameva sandhāya vuttoti veditabbo.
It is permissible to build even a large grass-roofed house; the characteristic of a kuṭi is its plastered state, and that should be understood to refer only to the roofing.
Được phép làm một ngôi nhà lợp cỏ dù lớn; vì đặc tính của am thất chính là tình trạng được trát vữa, và điều đó cần được hiểu là chỉ liên quan đến mái nhà.
Caṅkamanasālāyaṃ tiṇacuṇṇaṃ paripatati ‘‘anujānāmi, bhikkhave, ogumphetvā ullittāvalittaṃ kātu’’ntiādīni (cūḷava. 260) cettha sādhakāni, tasmā ubhato pakkhaṃ vā kūṭabaddhaṃ vā vaṭṭaṃ vā caturassaṃ vā yaṃ ‘‘imaṃ etassa gehassa chadana’’nti chadanasaṅkhepena kataṃ hoti, tassa bhittilepena saddhiṃ lepe ghaṭite āpatti.
Passages such as "Bhikkhus, when grass dust falls into the walking-meditation hall, I allow you to remove it and plaster it inside and out" are supporting evidence here; therefore, if the plastering of the roof, whether it be two-sloped, gabled, round, or square, that is designated as the roof of that house, becomes connected with the wall plaster, an offense is incurred.
Các câu như "Tại sảnh đường kinh hành, vụn cỏ rơi xuống... 'Này các tỳ khưu, Ta cho phép dỡ ra rồi trát trong trát ngoài'" là bằng chứng ở đây. Do đó, bất cứ thứ gì được làm với ý niệm "đây là mái của ngôi nhà này", dù là mái hai dốc, mái có chóp, mái tròn, hay mái vuông, khi lớp vữa của nó liền với lớp trát tường, thì phạm tội.
Sace pana ullittāvalittacchadanassa gehassa leparakkhaṇatthaṃ upari tiṇena chādenti, ettāvatā tiṇakuṭi nāma na hoti.
However, if they cover a house with a plastered roof with grass for the purpose of protecting the plaster, that is not called a grass hut.
Tuy nhiên, nếu người ta lợp cỏ lên trên mái nhà đã được trát vữa để bảo vệ lớp vữa, thì chỉ bấy nhiêu đó không được gọi là am thất lợp cỏ.
Kiṃ panettha adesitavatthukappamāṇātikkantapaccayāva anāpatti, udāhu sārambhaaparikkamanapaccayāpīti sabbatthāpi anāpatti.
As for whether the offense is only due to the object not being pointed out or exceeding the measure, or also due to having an owner and not being cleared—there is no offense in all cases.
Ở đây, chỉ do nhân duyên là nền đất không được chỉ định và vượt quá kích thước mới không phạm tội, hay cũng do nhân duyên có sinh vật và không đi xung quanh? - Trong tất cả các trường hợp đều không phạm tội.
Tathā hi tādisaṃ kuṭiṃ sandhāya parivāre vuttaṃ –
Indeed, regarding such a kuṭi, it is stated in the Parivāra:
Thật vậy, liên quan đến một cái cốc như vậy, đã được nói trong Parivāre –
Vāsāgāraṃ ṭhapetvā sabbatthāti attano vasanatthāya agāraṃ ṭhapetvā aññaṃ uposathāgāraṃ vā jantāgharaṃ vā bhojanasālā vā aggisālā vā bhavissatīti kāreti, sabbattha anāpatti.
"Except for a dwelling place, everywhere else" means if he builds another house for dwelling, such as a Uposatha hall, a hot bath house, a refectory, or a fire hall, there is no offense in any case.
Trừ nhà ở ra, trong mọi trường hợp nghĩa là, trừ ngôi nhà để tự mình ở ra, nếu cho làm với ý nghĩ rằng “đây sẽ là nhà uposatha, hoặc nhà xông hơi, hoặc nhà ăn, hoặc nhà lửa”, thì trong mọi trường hợp đều không phạm tội.
Sacepissa hoti ‘‘uposathāgārañca bhavissati, ahañca vasissāmi jantāgharañca bhojanasālā ca aggisālā ca bhavissati, ahañca vasissāmī’’ti kāritepi ānāpattiyeva.
Even if he thinks, "It will be an Uposatha hall, and I will dwell in it; it will be a hot bath house, a refectory, and a fire hall, and I will dwell in it," there is still no offense.
Ngay cả khi vị ấy có ý nghĩ rằng “đây sẽ là nhà uposatha và ta cũng sẽ ở, đây sẽ là nhà xông hơi, nhà ăn, nhà lửa và ta cũng sẽ ở” rồi cho làm, thì cũng không phạm tội.
Mahāpaccariyaṃ pana ‘‘anāpattī’’ti vatvā ‘‘attano vāsāgāratthāya karontasseva āpattī’’ti vuttaṃ.
However, in the Mahāpaccarī, it is stated "no offense" and then explained that "an offense is incurred only when building it for one's own dwelling place."
Tuy nhiên, trong Mahāpaccariya, sau khi nói “không phạm tội”, lại nói rằng “chỉ phạm tội đối với người làm vì mục đích làm nhà ở cho chính mình”.
Ummattakassa ādikammikānañca āḷavakānaṃ bhikkhūnaṃ anāpatti.
There is no offense for a madman, for the first offenders, and for the bhikkhus of Āḷavī.
Đối với người mất trí, những người phạm lần đầu là các vị tỳ khưu ở Āḷavī, không phạm tội.
365. Tena samayenāti vihārakārasikkhāpadaṃ.
365. " Tena samayena" (At that time) refers to the Vihārakāra Sikkhāpada.
365. Tena samayena là điều học về việc làm trú xá.
Tattha kosambiyanti evaṃnāmake nagare.
There, " Kosambiyaṃ" means in a city by that name.
Trong đó, kosambiyaṃ là trong thành phố có tên như vậy.
Ghositārāmeti ghositassa ārāme.
" Ghositārāme" means in the pleasure grove of Ghosita.
Ghositārāme là trong khu vườn của Ghosita.
Ghositanāmakena kira seṭṭhinā so kārito, tasmā ‘‘ghositārāmo’’ti vuccati.
It is said that a rich man named Ghosita built it, hence it is called "Ghositārāma."
Tương truyền, khu vườn đó do một trưởng giả tên Ghosita cho xây dựng, vì vậy được gọi là “Ghositārāma”.
Channassāti bodhisattakāle upaṭṭhākachannassa.
" Channassa" refers to Channa, the attendant during the Bodhisatta's time.
Channassā là của Channa, người hầu cận thời Bồ-tát.
Vihāravatthuṃ, bhante, jānāhīti vihārassa patiṭṭhānaṭṭhānaṃ, bhante, jānāhi.
" Bhante, know the vihāra site" means, "Bhante, know the place for the establishment of the vihāra."
Vihāravatthuṃ, bhante, jānāhī là, bạch ngài, xin hãy biết nơi để xây dựng trú xá.
Ettha ca vihāroti na sakalavihāro, eko āvāso, tenevāha – ‘‘ayyassa vihāraṃ kārāpessāmī’’ti.
Here, "vihāra" does not mean an entire monastery, but a single dwelling place, which is why it says, "I will have a vihāra built for the venerable one."
Và ở đây, vihāro không phải là toàn bộ tu viện, mà là một nơi ở. Do đó, ngài đã nói: “Con sẽ cho làm một trú xá cho ngài”.
Cetiyarukkhanti ettha cittīkataṭṭhena cetiyaṃ, pūjārahānaṃ devaṭṭhānānametaṃ adhivacanaṃ, ‘‘cetiya’’nti sammataṃ rukkhaṃ cetiyarukkhaṃ.
In " cetiyarukkhaṃ" (shrine tree), "cetiya" means that which is made venerable, or that which is revered. This is a designation for divine places worthy of worship, or shrines. A tree considered a "cetiya" is a cetiyarukkha.
Cetiyarukkhaṃ ở đây, do có ý nghĩa là được tôn kính nên gọi là cetiya. Đây là từ chỉ những nơi thờ cúng của chư thiên đáng được cúng dường. Cây được xem là “cetiya” thì gọi là cetiyarukkha.
Gāmena pūjitaṃ gāmassa vā pūjitanti gāmapūjitaṃ.
" Gāmapūjitaṃ" (worshipped by the village) means worshipped by the people of the village, or revered by the village.
Được làng tôn thờ hoặc là đối tượng tôn thờ của làng thì gọi là gāmapūjitaṃ.
Eseva nayo sesapadesupi.
The same method applies to the remaining phrases.
Cách giải thích tương tự cũng áp dụng cho các từ còn lại.
Apicettha janapadoti ekassa rañño rajje ekeko koṭṭhāso.
Furthermore, " janapado" (countryside) here refers to each division within the kingdom of a single king.
Hơn nữa, ở đây janapado là mỗi một quận trong vương quốc của một vị vua.
Raṭṭhanti sakalarajjaṃ veditabbaṃ, sakalarajjampi hi kadāci kadāci tassa rukkhassa pūjaṃ karoti, tena vuttaṃ ‘‘raṭṭhapūjita’’nti.
" Raṭṭhaṃ" (kingdom) should be understood as the entire kingdom; sometimes the entire kingdom indeed worships that tree, therefore it is said "raṭṭhapūjitaṃ."
Raṭṭhaṃ nên được hiểu là toàn bộ vương quốc. Thật vậy, đôi khi cả vương quốc cũng cúng dường cho cây đó, do đó được nói là “raṭṭhapūjitaṃ”.
Ekindriyanti kāyindriyaṃ sandhāya vadanti.
" Ekindriyaṃ" (one faculty) is said referring to the body faculty.
Ekindriyaṃ, họ nói điều này liên quan đến thân căn.
Jīvasaññinoti sattasaññino.
" Jīvasaññino" (perceiving life) means perceiving living beings.
Jīvasaññino là có tưởng về chúng sinh.
366. Mahallakanti sassāmikabhāvena saṃyācikakuṭito mahantabhāvo etassa atthīti mahallako.
366. " Mahallakaṃ" (large) means it is greater than a solicited kuṭi due to having an owner.
366. Mahallakaṃ là lớn, vì nó có tình trạng lớn hơn một cái cốc xin (saññācikakuṭi) do có chủ sở hữu.
Yasmā vā vatthuṃ desāpetvā pamāṇātikkamenapi kātuṃ vaṭṭati, tasmā pamāṇamahantatāyapi mahallako, taṃ mahallakaṃ.
Or because, having had the site designated, it is proper to build even exceeding the limit, therefore it is also called 'mahallaka' due to its great size, which is 'mahallaka' (large/distinguished).
Hoặc vì được phép làm, sau khi đã cho chỉ định nền đất, thậm chí vượt quá kích thước, nên nó cũng lớn về mặt kích thước. Đó là mahallakaṃ.
Yasmā panassa taṃ pamāṇamahattaṃ sassāmikattāva labbhati, tasmā tadatthadassanatthaṃ ‘‘mahallako nāma vihāro sassāmiko vuccatī’’ti padabhājanaṃ vuttaṃ.
But since its greatness of measure is obtained only by virtue of having an owner, therefore, to show that meaning, the word-division "a mahallaka vihāra is called one with an owner" was stated.
Tuy nhiên, vì sự lớn lao về kích thước đó có được là do có chủ sở hữu, nên để chỉ rõ ý nghĩa đó, phần phân tích từ đã nói rằng “trú xá lớn, gọi là mahallaka, được nói là có chủ sở hữu”.
Sesaṃ sabbaṃ kuṭikārasikkhāpade vuttanayeneva veditabbaṃ saddhiṃ samuṭṭhānādīhi.
All the rest, along with its origins, etc., should be understood in the same way as stated in the Kuṭikāra Sikkhāpada.
Tất cả phần còn lại nên được hiểu theo cách đã được giải thích trong điều học về việc làm cốc, cùng với các vấn đề như samuṭṭhāna.
Sassāmikabhāvamattameva hi ettha kiriyato samuṭṭhānābhāvo pamāṇaniyamābhāvo ca viseso, pamāṇaniyamābhāvā ca catukkapārihānīti.
Indeed, in this case, the uniqueness lies only in having an owner, the absence of origin from action (kiriyato), and the absence of a size limit; and due to the absence of a size limit, there is a loss of the fourfold classification (catukka).
Thật vậy, ở đây điểm khác biệt chỉ là tình trạng có chủ sở hữu, không có sự phát sinh từ kiriya (hành động), và không có quy định về kích thước. Và do không có quy định về kích thước nên thiếu mất bốn yếu tố.
Pubbe kira aññataro rājā tattha uyyānakīḷanatthaṃ āgato, surāmadena matto divāseyyaṃ supi, parijanopissa sutto rājāti pupphaphalādīhi palobhiyamāno ito cito ca pakkami.
It is said that previously, a certain king came there for recreation in the park. Intoxicated with liquor, he slept during the day, and his attendants, knowing that the king was asleep, were enticed by flowers, fruits, and other things, and went off here and there.
Tương truyền, thuở xưa, một vị vua nọ đến đó để vui chơi trong vườn, say rượu và ngủ ngày. Đoàn tùy tùng của ông cũng nghĩ rằng vua đã ngủ, nên bị hoa quả v.v. lôi cuốn mà đi lang thang đây đó.
Atha surāgandhena aññatarasmā susirarukkhā kaṇhasappo nikkhamitvā rañño abhimukho āgacchati, taṃ disvā rukkhadevatā ‘‘rañño jīvitaṃ dassāmī’’ti kāḷakavesena āgantvā kaṇṇamūle saddamakāsi, rājā paṭibujjhi, kaṇhasappo nivatto, so taṃ disvā ‘‘imāya kāḷakāya mama jīvitaṃ dinna’’nti kāḷakānaṃ tattha nivāpaṃ paṭṭhapesi, abhayaghosanañca ghosāpesi, tasmā taṃ tatopabhuti kalandakanivāpanti saṅkhyaṃ gataṃ.
Then, due to the smell of liquor, a black snake came out of a hollow tree and approached the king. Seeing it, a tree deity, thinking "I will save the king's life," came in the guise of a squirrel and made a sound near his ear. The king woke up, and the black snake turned back. Seeing that, the king thought, "This squirrel has saved my life," and established a feeding ground there for squirrels and proclaimed a declaration of safety. Therefore, from that time onwards, it became known as Kalandakanivāpa.
Bấy giờ, do mùi rượu, một con rắn hổ mang chui ra từ một cây có hốc và tiến về phía nhà vua. Thấy vậy, vị thần cây nghĩ rằng “ta sẽ cứu mạng nhà vua”, bèn hiện ra dưới hình dạng một con sóc và kêu lên bên tai vua. Vua tỉnh giấc, con rắn hổ mang quay đi. Vua thấy vậy, nghĩ rằng “con sóc này đã cứu mạng ta”, bèn cho lập một nơi cho sóc ăn ở đó và ra lệnh tuyên bố vùng an toàn. Do đó, từ đó trở đi, nơi đó được gọi là Kalandakanivāpa.
Kalandakāti hi kāḷakānaṃ etaṃ nāmaṃ.
Indeed, Kalandaka is a name for squirrels.
Kalandakā là tên gọi của loài sóc.
Dabboti tassa therassa nāmaṃ.
Dabba is the name of that elder.
Dabbo là tên của vị trưởng lão đó.
Mallaputtoti mallarājassa putto.
Mallaputta means the son of a Malla king.
Mallaputto là con trai của vua Malla.
Jātiyā sattavassena arahattaṃ sacchikatanti thero kira sattavassikova saṃvegaṃ labhitvā pabbajito khuraggeyeva arahattaṃ pāpuṇīti veditabbo.
He realized Arahantship at seven years of age by birth: It should be understood that the elder, at only seven years of age, attained saṃvega, went forth, and achieved Arahantship right after the shaving of his hair.
Jātiyā sattavassena arahattaṃ sacchikataṃ (chứng đắc A-la-hán quả khi mới bảy tuổi): nên hiểu rằng, tương truyền, vị trưởng lão khi mới bảy tuổi đã có được sự xúc động, xuất gia và đắc A-la-hán quả ngay khi lưỡi dao cạo vừa xong.
Yaṃkiñci sāvakena pattabbaṃ sabbaṃ tena anuppattanti sāvakena pattabbaṃ nāma tisso vijjā, catasso paṭisambhidā, cha abhiññā, nava lokuttaradhammāti idaṃ guṇajātaṃ, taṃ sabbaṃ tena anuppattaṃ hoti.
Whatever is to be attained by a disciple, all that was attained by him: What is to be attained by a disciple refers to the three knowledges (vijjā), the four analytical insights (paṭisambhidā), the six supernormal powers (abhiññā), and the nine supramundane states (lokuttaradhamma); all this collection of virtues was attained by him.
Yaṃkiñci sāvakena pattabbaṃ sabbaṃ tena anuppattaṃ (bất cứ điều gì một vị thinh văn có thể đạt được, tất cả đều đã được ngài chứng đắc): những gì một vị thinh văn có thể đạt được là tập hợp các phẩm chất này: ba minh, bốn tuệ phân tích, sáu thắng trí, và chín pháp siêu thế. Tất cả những điều đó ngài đã chứng đắc.
Natthi cassa kiñci uttari karaṇīyanti catūsu saccesu, catūhi maggehi, soḷasavidhassa kiccassa katattā idānissa kiñci uttari karaṇīyaṃ natthi.
There is nothing further for him to do: Because the sixteen kinds of tasks concerning the four Noble Truths have been completed through the four paths, there is now nothing further for him to do.
Natthi cassa kiñci uttari karaṇīyaṃ (và ngài không còn việc gì cao hơn phải làm): vì đã hoàn thành mười sáu loại phận sự trong bốn chân lý bằng bốn đạo, nên bây giờ ngài không còn việc gì cao hơn phải làm.
Katassa vā paticayoti tasseva katassa kiccassa puna vaḍḍhanampi natthi, dhotassa viya vatthassa paṭidhovanaṃ pisitassa viya gandhassa paṭipisanaṃ, pupphitassa viya ca pupphassa paṭipupphananti.
Nor any accumulation of what has been done: There is also no further increase of that task which has been completed, just as there is no rewashing of a washed cloth, no regrinding of a ground perfume, and no reblooming of a bloomed flower.
Katassa vā paticayo (hay tích lũy thêm cho những gì đã làm): cũng không có việc làm cho phận sự đã hoàn thành đó tăng trưởng thêm nữa, giống như không có việc giặt lại tấm vải đã giặt, nghiền lại hương liệu đã nghiền, hay làm cho bông hoa đã nở nở thêm lần nữa.
Rahogatassāti rahasi gatassa.
Having gone to a solitary place means having gone to a private place.
Rahogatassā là đã đi đến nơi vắng vẻ.
Paṭisallīnassāti tato tato paṭikkamitvā sallīnassa, ekībhāvaṃ gatassāti vuttaṃ hoti.
Having secluded himself means having withdrawn from various objects and being absorbed in one, thus having become unified.
Paṭisallīnassā là đã rút lui khỏi các đối tượng khác và ẩn mình, nghĩa là đã đạt đến trạng thái đơn độc.
Atha kho āyasmato dabbassa mallaputtassa etadahosi – ‘‘yannūnāhaṃ saṅghassa senāsanañca paññapeyyaṃ bhattāni ca uddiseyya’’nti thero kira attano katakiccabhāvaṃ disvā ‘‘ahaṃ imaṃ antimasarīraṃ dhāremi, tañca kho vātamukhe ṭhita padīpo viya aniccatāmukhe ṭhitaṃ, nacirasseva nibbāyanadhammaṃ yāva na nibbāyati tāva kinnu kho ahaṃ saṅghassa veyyāvaccaṃ kareyya’’nti cintento iti paṭisañcikkhati – ‘‘tiroraṭṭhesu bahū kulaputtā bhagavantaṃ adisvāva pabbajanti, te bhagavantaṃ ‘passissāma ceva vandissāma cā’ti dūratopi āgacchanti, tatra yesaṃ senāsanaṃ nappahoti, te silāpaṭṭakepi seyyaṃ kappenti.
Then it occurred to Venerable Dabba the Mallaputta, "How would it be if I were to arrange lodgings for the Saṅgha and assign meals?": It is said that the elder, seeing that his task was accomplished, thought, "I bear this last body, and it stands at the mouth of impermanence, like a lamp in the face of the wind, destined to extinguish soon. As long as it has not extinguished, what service could I render to the Saṅgha?" and reflecting thus, he reconsidered: "Many young men from various countries go forth without having seen the Blessed One. They come from afar, thinking, 'We shall see and venerate the Blessed One.' Among them, for those who do not have enough lodging, they even sleep on stone slabs.
Bấy giờ, Tôn giả Dabba Mallaputta khởi lên suy nghĩ này: “Hay là ta nên sắp đặt chỗ ở và phân chia vật thực cho chư Tăng.” Nghe nói, vị Trưởng lão, sau khi thấy được phận sự của mình đã hoàn thành, đã suy tư rằng: “Ta đang mang thân cuối cùng này, và nó đang đứng trước cửa vô thường, giống như ngọn đèn đặt trước gió, có bản chất sẽ tắt trong chẳng bao lâu. Trong khi nó chưa tắt, ta nên làm công việc phục vụ gì cho chư Tăng đây?” Khi suy tư như vậy, ngài đã quán xét như sau: “Nhiều thiện gia nam tử ở các xứ khác xuất gia dù chưa từng thấy Đức Thế Tôn. Họ từ xa đến với ý định ‘chúng ta sẽ được thấy và đảnh lễ’ Đức Thế Tôn. Trong số đó, những ai không có đủ chỗ ở, họ phải nghỉ ngơi cả trên những phiến đá.
Pahomi kho panāhaṃ attano ānubhāvena tesaṃ kulaputtānaṃ icchāvasena pāsādavihāraaḍḍhayogādīni mañcapīṭhakattharaṇādīni ca senāsenāni nimminitvā dātuṃ.
But I am able, through my power, to create and give them lodgings such as storeyed monasteries, four-sided monasteries, two-sided monasteries, beds, chairs, and coverings, according to their wishes.
Với thần thông của mình, ta có thể hóa hiện các chỗ ở như cung điện, tịnh xá, nhà một mái v.v., cùng giường, ghế, thảm lót v.v. theo ý muốn của các thiện gia nam tử ấy để dâng cúng.
Punadivase cettha ekacce ativiya kilantarūpā honti, te gāravena bhikkhūnaṃ purato ṭhatvā bhattānipi na uddisāpenti, ahaṃ kho pana nesaṃ bhattānipi uddisituṃ pahomī’’ti.
And on the next day, some among them are extremely exhausted. Out of respect, they do not even have meals assigned in front of the bhikkhus. But I am able to assign meals for them."
Hơn nữa, vào ngày hôm sau, một số vị trông rất mệt mỏi; vì lòng kính trọng, họ đứng trước các vị tỳ-khưu mà không dám yêu cầu phân chia vật thực cho mình. Ta có thể phân chia vật thực cho họ.”
Iti paṭisañcikkhantassa ‘‘atha kho āyasmato dabbassa mallaputtassa etadahosi – ‘yannūnāhaṃ saṅghassa senāsanañca paññapeyyaṃ bhattāni ca uddiseyya’’nti.
While he was thus reflecting, "Then it occurred to Venerable Dabba the Mallaputta, 'How would it be if I were to arrange lodgings for the Saṅgha and assign meals?'"
Khi quán xét như vậy, “Bấy giờ, Tôn giả Dabba Mallaputta khởi lên suy nghĩ này: ‘Hay là ta nên sắp đặt chỗ ở và phân chia vật thực cho chư Tăng.’”
Nanu ca imāni dve ṭhānāni bhassārāmatādimanuyuttassa yuttāni, ayañca khīṇāsavo nippapañcārāmo, imassa kasmā imāni paṭibhaṃsūti?
Are not these two tasks suitable for one devoted to garrulity and the like? But this Arahant is one who delights in the absence of proliferation. Why did these things occur to him?
Chẳng phải hai công việc này thích hợp với người ưa thích nói chuyện hay sao? Vị này là bậc A-la-hán, ưa thích sự vắng lặng (nippapañcārāma), tại sao những việc này lại hiện khởi trong tâm ngài?
Pubbapatthanāya coditattā.
Because he was urged by a former aspiration.
Vì được thúc đẩy bởi lời nguyện trong quá khứ.
Sabbabuddhānaṃ kira imaṃ ṭhānantaraṃ pattā sāvakā hontiyeva.
It is said that disciples who have attained this position always exist for all Buddhas.
Nghe nói, dưới thời của tất cả các vị Phật, luôn có những vị đệ tử đạt được địa vị này.
Ayañca padumuttarassa bhagavato kāle aññatarasmiṃ kule paccājāto imaṃ ṭhānantaraṃ pattassa bhikkhuno ānubhāvaṃ disvā aṭṭhasaṭṭhiyā bhikkhusatasahassehi saddhiṃ bhagavantaṃ satta divasāni nimantetvā mahādānaṃ datvā pādamūle nipajjitvā ‘‘anāgate tumhādisassa buddhassa uppannakāle ahampi itthannāmo tumhākaṃ sāvako viya senāsanapaññāpako ca bhattuddesako ca assa’’nti patthanaṃ akāsi.
And this (elder), having been reborn in a certain family during the time of the Blessed One Padumuttara, saw the supernatural power of a bhikkhu who had attained this position. He then invited the Blessed One with sixty-eight hundred thousand bhikkhus for seven days, gave a great offering, prostrated himself at the Buddha's feet, and made the aspiration: "In the future, when a Buddha like you arises, may I too be named so-and-so, and like your disciple, may I be an arranger of lodgings and an assigner of meals."
Vị này, vào thời Đức Thế Tôn Padumuttara, đã tái sanh trong một gia tộc. Khi thấy thần thông của một vị tỳ-khưu đã đạt được địa vị này, ngài đã cùng với sáu triệu tám trăm ngàn vị tỳ-khưu thỉnh mời Đức Thế Tôn trong bảy ngày, cúng dường đại thí, rồi phủ phục dưới chân Ngài và phát nguyện rằng: “Trong tương lai, vào thời một vị Phật như Ngài xuất hiện, nguyện cho con cũng được trở thành một vị đệ tử có tên như vầy, là người sắp đặt chỗ ở và phân chia vật thực, giống như vị đệ tử của Ngài.”
Bhagavā anāgataṃsañāṇaṃ pesetvā addasa, disvā ca ito kappasatasahassassa accayena gotamo nāma buddho uppajjissati, tadā tvaṃ dabbo nāma mallaputto hutvā jātiyā sattavasso nikkhamma pabbajitvā arahattaṃ sacchikarissasi, imañca ṭhānantaraṃ lacchasī’’ti byākāsi.
The Blessed One, sending forth his knowledge of the future, saw it. And seeing it, he declared, "After one hundred thousand aeons from now, a Buddha named Gotama will arise. At that time, you, as Dabba the Mallaputta, having left home and gone forth at seven years of age, will realize Arahantship and attain this position."
Đức Thế Tôn hướng trí tuệ vị lai và thấy rõ, sau khi thấy, Ngài đã thọ ký rằng: “Sau một trăm ngàn đại kiếp kể từ nay, một vị Phật tên là Gotama sẽ xuất hiện. Khi ấy, ngươi sẽ là Dabba Mallaputta, xuất gia vào năm bảy tuổi, chứng đắc A-la-hán quả và sẽ đạt được địa vị này.”
So tatopabhuti dānasīlādīni pūrayamāno devamanussasampattiṃ anubhavitvā amhākaṃ bhagavato kāle tena bhagavatā byākatasadisameva arahattaṃ sacchākāsi.
From that time onwards, he fulfilled acts of generosity, virtue, and so forth, experienced divine and human prosperity, and in the time of our Blessed One, he realized Arahantship just as that Blessed One had prophesied.
Kể từ đó, vị ấy đã thực hành bố thí, trì giới v.v., hưởng thụ tài sản của chư thiên và nhân loại, và vào thời Đức Thế Tôn của chúng ta, ngài đã chứng đắc A-la-hán quả đúng như lời thọ ký của Đức Thế Tôn kia.
Athassa rahogatassa ‘‘kinnu kho ahaṃ saṅghassa veyyāvaccaṃ kareyya’’nti cintayato tāya pubbapatthanāya coditattā imāni dve ṭhānāni paṭibhaṃsūti.
Then, when he was in seclusion, pondering, "What service could I render to the Saṅgha?", these two tasks occurred to him, being prompted by that former aspiration.
Sau đó, khi ngài ở nơi vắng vẻ và suy tư: “Ta nên làm công việc phục vụ gì cho chư Tăng đây?” thì do được thúc đẩy bởi lời nguyện trong quá khứ ấy, hai công việc này đã hiện khởi trong tâm ngài.
Athassa etadahosi – ‘‘ahaṃ kho anissarosmi attani, satthārā saddhiṃ ekaṭṭhāne vasāmi, sace maṃ bhagavā anujānissati, imāni dve ṭhānāni samādiyissāmī’’ti bhagavato santikaṃ agamāsi.
Then it occurred to him, "I am not my own master. I dwell in the same place as the Teacher. If the Blessed One permits me, I shall undertake these two tasks." So he went to the Blessed One.
Bấy giờ, ngài suy nghĩ: “Ta không có quyền tự quyết định về bản thân, ta đang sống cùng một nơi với Bậc Đạo Sư. Nếu Đức Thế Tôn cho phép, ta sẽ đảm nhận hai công việc này.” rồi ngài đến gặp Đức Thế Tôn.
Tena vuttaṃ – ‘‘atha kho āyasmā dabbo mallaputto…pe… bhattāni ca uddisitu’’nti.
Therefore, it is stated: "Then Venerable Dabba the Mallaputta... and to assign meals."
Do đó, có lời dạy rằng: “Bấy giờ, Tôn giả Dabba Mallaputta… v.v… và phân chia vật thực.”
Atha naṃ bhagavā ‘‘sādhu sādhu dabbā’’ti sampahaṃsetvā yasmā arahati evarūpo agatigamanaparibāhiro bhikkhu imāni dve ṭhānāni vicāretuṃ, tasmā ‘‘tena hi tvaṃ dabba saṅghassa senāsanañca paññapehi bhattāni ca uddisā’’ti āha.
Then the Blessed One, having greatly gladdened him, saying, ‘‘Good, good, Dabba!’’ because a bhikkhu of such a nature, who is free from partiality, is fit to administer these two duties, said: ‘‘Therefore, Dabba, arrange lodgings for the Saṅgha and assign meals.’’
Khi ấy, Đức Thế Tôn tán thán ngài: “Lành thay, lành thay, Dabba!” và vì một vị tỳ-khưu như vậy, người không bị chi phối bởi bốn thiên vị, xứng đáng đảm nhận hai công việc này, nên Ngài đã phán: “Này Dabba, vậy ngươi hãy sắp đặt chỗ ở và phân chia vật thực cho chư Tăng.”
Bhagavato paccassosīti bhagavato vacanaṃ patiassosi abhimukho assosi, sampaṭicchīti vuttaṃ hoti.
‘He assented to the Blessed One’ means he listened attentively to the Blessed One’s words, he paid attention, he accepted them, it is said.
Đã vâng lời Đức Thế Tôn nghĩa là đã lắng nghe lời của Đức Thế Tôn, lắng nghe một cách trực diện. Có nghĩa là đã chấp nhận.
Paṭhamaṃ dabbo yācitabboti kasmā bhagavā yācāpeti?
‘First Dabba should be requested’: Why does the Blessed One have him requested?
Trước hết, phải thỉnh cầu Dabba: Tại sao Đức Thế Tôn lại yêu cầu thỉnh cầu?
Garahamocanatthaṃ.
For the sake of liberation from blame.
Để tránh sự chỉ trích.
Passati hi bhagavā ‘‘anāgate dabbassa imaṃ ṭhānaṃ nissāya mettiyabhumajakānaṃ vasena mahāupaddavo uppajjissati, tatra keci garahissanti ‘ayaṃ tuṇhībhūto attano kammaṃ akatvā kasmā īdisaṃ ṭhānaṃ vicāretī’ti.
For the Blessed One foresaw: ‘‘In the future, on account of Dabba and this duty, a great misfortune will arise because of Mettiyabhumajakā, whereupon some will blame, saying: ‘Why does this silent one, without doing his own work, attend to such a duty?’
Đức Thế Tôn thấy rằng: “Trong tương lai, do công việc này của Dabba, một tai họa lớn sẽ phát sinh bởi nhóm Mettiya và Bhummajaka. Khi đó, một số người sẽ chỉ trích: ‘Vị này im lặng không làm phận sự của mình, tại sao lại đảm nhận một công việc như vậy?’”
Tato aññe vakkhanti ‘ko imassa doso eteheva yācitvā ṭhapito’ti evaṃ garahato muccissatī’’ti.
Then others will say: ‘What fault is his? He was appointed after being requested by these very people.’ Thus he will be freed from blame.’’
Khi đó, những người khác sẽ nói: ‘Vị ấy có lỗi gì đâu? Chính họ đã thỉnh cầu và bổ nhiệm vị ấy.’ Như vậy, ngài sẽ thoát khỏi sự chỉ trích.”
Evaṃ garahamocanatthaṃ yācāpetvāpi puna yasmā asammate bhikkhusmiṃ saṅghamajjhe kiñci kathayamāne khiyyanadhammo uppajjati ‘‘ayaṃ kasmā saṅghamajjhe uccāsaddaṃ karoti, issariyaṃ dassetī’’ti.
Having thus caused him to be requested for the sake of liberation from blame, again, when an unappointed bhikkhu speaks anything in the midst of the Saṅgha, an occasion for resentment arises, thinking: ‘‘Why does this one make a loud noise in the midst of the Saṅgha? He shows authority.’’
Sau khi yêu cầu thỉnh cầu để tránh sự chỉ trích như vậy, lại nữa, vì khi một vị tỳ-khưu chưa được Tăng chúng ủy nhiệm mà nói điều gì giữa Tăng chúng, sự khinh miệt có thể phát sinh: “Tại sao vị này lại lớn tiếng giữa Tăng chúng, phô trương quyền thế?”
Sammate pana kathente ‘‘māyasmanto kiñci avacuttha, sammato ayaṃ, kathetu yathāsukha’’nti vattāro bhavanti.
But when an appointed one speaks, people say: ‘‘Venerable sirs, do not say anything; this one is appointed, let him speak as he pleases.’’
Nhưng khi một vị đã được ủy nhiệm nói, sẽ có những người nói rằng: “Thưa các Tôn giả, đừng nói gì cả, vị này đã được ủy nhiệm, hãy để ngài nói theo ý muốn.”
Asammatañca abhūtena abbhācikkhantassa lahukā āpatti hoti dukkaṭamattā.
And for one who falsely slanders an unappointed person, the offence is light, merely a Dukkata.
Và việc vu khống một vị chưa được ủy nhiệm bằng điều không thật chỉ phạm tội nhẹ, tội tác ác (dukkaṭa).
Sammataṃ pana abbhācikkhato garukatarā pācittiyāpatti hoti.
But for one who slanders an appointed person, the Pācittiya offence is more serious.
Nhưng việc vu khống một vị đã được ủy nhiệm thì phạm tội nặng hơn, tội ưng đối trị (pācittiya).
Atha sammato bhikkhu āpattiyā garukabhāvena verīhipi duppadhaṃsiyataro hoti, tasmā taṃ āyasmantaṃ sammannāpetuṃ ‘‘byattena bhikkhunā’’tiādimāha.
Furthermore, an appointed bhikkhu, due to the gravity of the offence, is harder to assail even by enemies. Therefore, to get that venerable one appointed, he said ‘‘by a competent bhikkhu’’ and so on.
Khi đó, một vị tỳ-khưu đã được ủy nhiệm, do tội lỗi (vu khống ngài) nặng hơn, nên sẽ khó bị kẻ thù hãm hại hơn. Vì vậy, để ủy nhiệm vị Tôn giả ấy, Ngài đã dạy: “Bởi một vị tỳ-khưu có năng lực…” v.v.
Kiṃ pana dve sammutiyo ekassa dātuṃ vaṭṭantīti?
But is it proper to give two appointments to one person?
Vậy, có được phép trao hai sự ủy nhiệm cho một người không?
Na kevalaṃ dve, sace pahoti, terasāpi dātuṃ vaṭṭanti.
Not just two; if he is capable, it is proper to give even thirteen.
Không chỉ hai, nếu có khả năng, có thể trao cả mười ba sự ủy nhiệm.
Appahontānaṃ pana ekāpi dvinnaṃ vā tiṇṇaṃ vā dātuṃ vaṭṭati.
However, for those who are not capable, it is proper to give one to two or three.
Còn đối với những người không có khả năng, một sự ủy nhiệm cũng có thể được trao cho hai hoặc ba người.
382. Sabhāgānanti guṇasabhāgānaṃ, na mittasanthavasabhāgānaṃ.
382. Similar means similar in qualities, not similar in friendship and intimacy.
382. Những người cùng nhóm nghĩa là cùng nhóm về phẩm hạnh, không phải cùng nhóm do thân quen bạn bè.
Tenevāha ‘‘ye te bhikkhū suttantikā tesaṃ ekajjha’’ntiādi.
For this very reason, it is said: ‘‘Those bhikkhus who are experts in the Suttantas, bring them together into one place,’’ and so on.
Chính vì vậy, có lời dạy: “Những vị tỳ-khưu nào thuộc phái Kinh tạng, thì tập trung lại một nơi” v.v.
Yāvatikā hi suttantikā honti, te uccinitvā ekato tesaṃ anurūpameva senāsanaṃ paññapeti; evaṃ sesānaṃ.
He gathers all the Suttanta experts and arranges suitable lodgings for them in one place; likewise for the rest.
Bởi vì, ngài chọn ra tất cả các vị thuộc phái Kinh tạng, tập hợp họ lại một nơi và sắp đặt chỗ ở phù hợp cho họ; tương tự đối với các nhóm còn lại.
Kāyadaḷhībahulāti kāyassa daḷhībhāvakaraṇabahulā, kāyaposanabahulāti attho.
‘Much given to physical strengthening’ means much given to making the body strong, much given to nurturing the body, this is the meaning.
Những người thường chú trọng đến việc làm cho thân thể cường tráng nghĩa là những người thường làm cho thân thể cường tráng, có nghĩa là những người thường nuôi dưỡng thân thể.
Imāyapime āyasmanto ratiyāti imāya saggamaggassa tiracchānabhūtāya tiracchānakathāratiyā.
‘Through this delight, Venerables’ means through this delight in trivial talk, which is an impediment to the path to heaven.
Với sự ưa thích này nghĩa là với sự ưa thích câu chuyện thế gian này, vốn là chướng ngại cho con đường đến cõi trời và đạo quả.
Acchissantīti viharissanti.
‘They will stay’ means they will abide.
Sẽ sống nghĩa là sẽ trú ngụ.
Tejodhātuṃ samāpajjitvā tenevālokenāti tejokasiṇacatutthajjhānaṃ samāpajjitvā vuṭṭhāya abhiññāñāṇena aṅgulijalanaṃ adhiṭṭhāya teneva tejodhātusamāpattijanitena aṅgulijālālokenāti attho.
‘Having entered the fire-element, with that same light’ means having entered the fourth Jhāna with the fire kasina, having emerged, and having determined the burning of his finger with supernormal knowledge, with the light of the flame from that finger, generated by the attainment of the fire-element; this is the meaning.
Nhập vào hỏa giới, với ánh sáng ấy nghĩa là nhập vào thiền thứ tư của đề mục biến xứ lửa (tejokasiṇa), sau khi xuất thiền, dùng trí thần thông quyết định cho ngón tay phát sáng, và với ánh sáng từ ngọn lửa trên ngón tay được tạo ra bởi sự nhập vào hỏa giới ấy.
Ayaṃ pana therassa ānubhāvo nacirasseva sakalajambudīpe pākaṭo ahosi, taṃ sutvā iddhipāṭihāriyaṃ daṭṭhukāmā apisu bhikkhū sañcicca vikāle āgacchanti.
However, the power of this Elder became known throughout the entire Jambudīpa not long after, and hearing of it, bhikkhus desirous of seeing a psychic display would intentionally come at the wrong time.
Thần thông này của vị Trưởng lão chẳng bao lâu đã nổi tiếng khắp cõi Diêm-phù-đề. Nghe tin ấy, cũng có những vị tỳ-khưu cố ý đến vào lúc phi thời vì muốn xem thần thông biến hóa.
Te sañcicca dūre apadisantīti jānantāva dūre apadisanti.
They intentionally point to distant places, knowing them to be far.
Họ cố ý chỉ định nơi ở xa nghĩa là họ biết rõ là xa mà vẫn chỉ định nơi xa.
Kathaṃ?
How?
Bằng cách nào?
‘‘Amhākaṃ āvuso dabba gijjhakūṭe’’ti iminā nayena.
‘‘Venerable Dabba, to Gijjhakūṭa for us’’ – in this manner.
“Thưa Tôn giả Dabba, chỗ của chúng tôi ở núi Gijjhakūṭa” theo cách này.
383. Mettiyabhūmajakāti mettiyo ceva bhūmajako ca, chabbaggiyānaṃ aggapurisā ete.
383. Mettiyabhumajakā means Mettiya and Bhūmajaka; these were the chief men of the Chabbaggiya group.
383. Mettiyabhūmajakāti là Mettiya và Bhūmajaka, họ là những người đứng đầu trong nhóm Lục Sư.
Lāmakāni ca bhattānīti senāsanāni tāva navakānaṃ lāmakāni pāpuṇantīti anacchariyametaṃ.
‘‘And poor meals’’: it is not surprising that the lodgings allocated to the newly ordained were poor.
Lāmakāni ca bhattānīti trước hết, việc các sàng tọa tồi tệ đến với các vị tỳ khưu mới tu là điều không đáng ngạc nhiên.
Bhattāni pana salākāyo pacchiyaṃ vā cīvarabhoge vā pakkhipitvā āloḷetvā ekamekaṃ uddharitvā paññāpenti, tānipi tesaṃ mandapuñatāya lāmakāni sabbapacchimāneva pāpuṇanti.
However, as for meals, when tickets are placed in a basket or in a roll of robes, stirred, and then drawn out one by one and assigned, due to their lack of merit, they receive only the poorest and last meals.
Còn về vật thực, người ta bỏ các thẻ phiếu vào trong giỏ hoặc trong cuộn y, xóc lên rồi rút ra từng thẻ một để sắp xếp, nhưng do phước mỏng của họ, những vật thực đó cũng là những phần tồi tệ và cuối cùng đến với họ.
Yampi ekacārikabhattaṃ hoti, tampi etesaṃ pattadivase lāmakaṃ vā hoti, ete vā disvāva paṇītaṃ adatvā lāmakameva denti.
Even if it is a single-alms-round meal, on the day they receive it, it is either poor, or upon seeing them, people give them only poor food instead of choice food.
Ngay cả vật thực khất thực riêng lẻ, vào ngày đến lượt họ thì cũng là loại tồi tệ, hoặc người ta thấy họ rồi không cúng dường vật thực ngon mà chỉ cúng dường vật thực tồi tệ.
Kalyāṇabhattikoti kalyāṇaṃ sundaraṃ ativiya paṇītaṃ bhattamassāti kalyāṇabhattiko, paṇītadāyakattā bhatteneva paññāto.
‘Kalyāṇabhattiko’ means one who has excellent, beautiful, and exceedingly choice food, hence Kalyāṇabhattiko; he is known by his food because he is a giver of choice food.
Kalyāṇabhattikoti là người có vật thực tốt đẹp, tuyệt hảo, vô cùng tinh túy, nên gọi là kalyāṇabhattiko; do là người dâng cúng vật thực tinh túy nên được biết đến qua vật thực.
Catukkabhattaṃ detīti cattāri bhattāni deti, taddhitavohārena pana ‘‘catukkabhatta’’nti vuttaṃ.
‘He gives four meals’ means he gives four meals; but through a taddhita expression, it is called ‘‘catukkabhatta.’’
Catukkabhattaṃ detīti là dâng cúng bốn phần vật thực, nhưng được gọi là "catukkabhattaṃ" theo cách dùng của taddhita (hậu tố).
Upatiṭṭhitvā parivisatīti sabbakammante vissajjetvā mahantaṃ pūjāsakkāraṃ katvā samīpe ṭhatvā parivisati.
‘He attends and serves’ means he sets aside all household chores, performs great acts of worship and honor, stands nearby, and serves.
Upatiṭṭhitvā parivisatīti là gác lại mọi công việc, thực hiện sự cúng dường và tôn kính trọng thể, rồi đứng gần để phục vụ.
Odanena pucchantīti odanahatthā upasaṅkamitvā ‘‘kiṃ bhante odanaṃ demā’’ti pucchanti, evaṃ karaṇattheyeva karaṇavacanaṃ hoti.
‘They ask with rice’ means holding rice in their hands, they approach and ask, ‘‘Bhante, shall we give rice?’’ In this way, the instrumental case is used in the sense of the instrumental action.
Odanena pucchantīti là tay cầm cơm đến gần hỏi: "Bạch ngài, chúng con có dâng cơm không ạ?", ở đây, cách nói công cụ cách được dùng với ý nghĩa của hành động.
Esa nayo sūpādīsu.
This method applies to curries and other foods.
Cách này cũng áp dụng cho các món canh và các món khác.
Svātanāyāti sve bhavo bhattaparibhogo svātano tassatthāya, svātanāya sve kattabbassa bhattaparibhogassatthāyāti vuttaṃ hoti.
‘For tomorrow’ means a meal to be consumed tomorrow, Svātana; for the purpose of that, Svātanāya means for the purpose of the meal to be consumed tomorrow.
Svātanāyāti là việc thọ dụng vật thực sẽ diễn ra vào ngày mai, vì lợi ích của việc đó, cho ngày mai; có nghĩa là vì lợi ích của việc thọ dụng vật thực sẽ được thực hiện vào ngày mai.
Uddiṭṭhaṃ hotīti pāpetvā dinnaṃ hoti.
‘It is assigned’ means it is given by turn.
Uddiṭṭhaṃ hotīti là đã được trao đến, đã được dâng cúng.
Mettiyabhūmajakānaṃ kho gahapatīti idaṃ thero asamannāharitvā āha.
‘‘Indeed, householder, for Mettiyabhumajakā’’: the Elder said this without reflecting.
Mettiyabhūmajakānaṃ kho gahapatīti câu này vị trưởng lão nói ra do không tác ý.
Evaṃbalavatī hi tesaṃ mandapuññatā, yaṃ sativepullappattānampi asamannāhāro hoti.
So powerful indeed was their lack of merit, that even those who had attained abundant mindfulness failed to recollect.
Quả thật, sự ít phước của họ mạnh đến nỗi, ngay cả những vị đã đạt đến sự sung mãn về niệm cũng bị không tác ý.
Ye jeti ettha jeti dāsiṃ ālapati.
In ‘Ye je’, ‘je’ refers to addressing a maidservant.
Trong câu Ye jeti, từ jeti là để gọi người nữ tỳ.
Na kho dabba dabbā evaṃ nibbeṭhentīti ettha na kho dabba paṇḍitā yathā tvaṃ parappaccayena nibbeṭhesi, evaṃ nibbeṭhenti; api ca kho yadeva sāmaṃ ñātaṃ tena nibbeṭhentīti evamattho daṭṭhabbo.
Na kho Dabba, Dabbā evaṃ nibbeṭṭhentīti here the meaning should be understood thus: Dabba, the wise do not explain things by relying on others, as you do; rather, they explain by what they themselves have known.
Na kho dabba dabbā evaṃ nibbeṭhentīti ở đây, nên hiểu ý nghĩa như sau: Này Dabba, các bậc trí giả không giải quyết vấn đề bằng cách tin vào người khác như ông, mà họ giải quyết bằng những gì tự mình biết.
Sace tayā kataṃ katanti iminā kiṃ dasseti?
Sace tayā kataṃ, kataṃ – what does this show?
Bằng câu Sace tayā kataṃ katanti, ngài muốn chỉ ra điều gì?
Na hi sakkā parisabalena vā pakkhupatthambhena vā akārako kārako kātuṃ, kārako vā akārako kātuṃ, tasmā yaṃ sayaṃ kataṃ vā akataṃ vā tadeva vattabbanti dasseti.
Indeed, it is not possible to make a non-doer a doer, or a doer a non-doer, by the power of an assembly or by the support of a faction. Therefore, it shows that what one has done or not done, that alone should be stated.
Ngài chỉ ra rằng, không thể dùng sức mạnh của hội chúng hay sự ủng hộ của phe phái để biến người không làm thành người làm, hay người làm thành người không làm. Vì vậy, điều gì tự mình đã làm hay không làm thì nên nói đúng như vậy.
Kasmā pana bhagavā jānantopi ‘‘ahaṃ jānāmi, khīṇāsavo tvaṃ; natthi tuyhaṃ doso, ayaṃ bhikkhunī musāvādinī’’ti nāvocāti?
But why did the Blessed One, even though He knew, not say, "I know, you are an Arahant (khīṇāsava); there is no fault with you; this bhikkhunī is a liar"?
Vậy tại sao Thế Tôn, dù biết rõ, lại không nói: "Ta biết, ông là bậc lậu tận; ông không có lỗi, vị tỳ khưu ni này nói dối"?
Parānuddayatāya.
Out of compassion for others.
Vì lòng thương xót chúng sanh khác.
Sace hi bhagavā yaṃ yaṃ jānāti taṃ taṃ vadeyya, aññena pārājikaṃ āpannena puṭṭhena ‘‘ahaṃ jānāmi tvaṃ pārājiko’’ti vattabbaṃ bhaveyya, tato so puggalo ‘‘ayaṃ pubbe dabbaṃ mallaputtaṃ suddhaṃ katvā idāni maṃ asuddhaṃ karoti; kassa dāni kiṃ vadāmi, yatra satthāpi sāvakesu chandāgatiṃ gacchati; kuto imassa sabbaññubhāvo’’ti āghātaṃ bandhitvā apāyūpago bhaveyya, tasmā bhagavā imāya parānuddayatāya jānantopi nāvoca.
For if the Blessed One were to say whatever He knew, then if another person who had committed a pārājika offense were to ask, He would have to say, "I know, you are guilty of pārājika." Then that person, thinking, "This Buddha previously declared Dabba the Mallaputta pure, and now He declares me impure; to whom can I speak now, when even the Teacher shows partiality towards His disciples? How can He be omniscient?" — would conceive resentment and would be destined for a lower realm. Therefore, out of such compassion for others, the Blessed One, even though He knew, did not speak.
Bởi vì, nếu Thế Tôn nói ra tất cả những gì ngài biết, thì khi một người khác phạm tội pārājika hỏi, ngài sẽ phải nói: "Ta biết ông đã phạm pārājika". Khi đó, người ấy có thể ôm lòng oán hận rằng: "Trước kia ngài tuyên bố Dabba Mallaputta trong sạch, bây giờ lại nói ta không trong sạch; ta còn biết nói gì với ai nữa, khi ngay cả bậc Đạo Sư cũng thiên vị đệ tử; làm sao ngài có thể là bậc Toàn Tri được chứ?", rồi sẽ sa vào ác đạo. Vì vậy, do lòng thương xót chúng sanh khác này, Thế Tôn dù biết cũng không nói ra.
Kiñca bhiyyo upavādaparivajjanatopi nāvoca.
Furthermore, He did not speak also to avoid reproach.
Hơn nữa, ngài cũng không nói ra để tránh sự chỉ trích.
Yadi hi bhagavā evaṃ vadeyya, evaṃ upavādo bhaveyya ‘‘dabbassa mallaputtassa vuṭṭhānaṃ nāma bhāriyaṃ, sammāsambuddhaṃ pana sakkhiṃ labhitvā vuṭṭhito’’ti.
If the Blessed One were to speak thus, such a reproach would arise: "Dabba the Mallaputta's rehabilitation (vuṭṭhāna) was indeed difficult, but he was rehabilitated by having a Fully Self-Enlightened Buddha as a witness."
Bởi vì nếu Thế Tôn nói như vậy, sẽ có lời chỉ trích rằng: "Việc thoát khỏi tội của Dabba Mallaputta quả là một gánh nặng, nhưng ông ta đã thoát được nhờ có bậc Chánh Đẳng Giác làm chứng."
Idañca vuṭṭhānalakkhaṇaṃ maññamānā ‘‘buddhakālepi sakkhinā suddhi vā asuddhi vā hoti mayaṃ jānāma, ayaṃ puggalo asuddho’’ti evaṃ pāpabhikkhū lajjimpi vināseyyunti.
And evil bhikkhus, considering this to be the mark of rehabilitation, would destroy the modesty of modest individuals, thinking, "Even in the Buddha's time, purity or impurity was determined by a witness, we know that, this person is impure."
Và nếu xem đây là một đặc điểm của việc thoát tội, các tỳ khưu xấu ác có thể làm mất đi sự hổ thẹn của các vị tỳ khưu có liêm sỉ bằng cách nói: "Chúng tôi biết rằng ngay cả vào thời Đức Phật, sự trong sạch hay không trong sạch cũng là nhờ có nhân chứng, người này không trong sạch."
Apica anāgatepi bhikkhū otiṇṇe vatthusmiṃ codetvā sāretvā ‘‘sace tayā kataṃ, ‘kata’nti vadehī’’ti lajjīnaṃ paṭiññaṃ gahetvā kammaṃ karissantīti vinayalakkhaṇe tantiṃ ṭhapento ‘‘ahaṃ jānāmī’’ti avatvāva ‘‘sace tayā kataṃ, ‘kata’nti vadehī’’ti āha.
Moreover, in the future, bhikkhus, having accused and reminded others concerning an offense, would establish a rule in the Vinaya by taking a confession from the modest: "If you have done it, say 'done'," and would carry out the act. Therefore, without saying "I know," He said, "If you have done it, say 'done'."
Hơn nữa, để thiết lập một quy tắc trong luật, rằng trong tương lai, khi có vụ việc xảy ra, các tỳ khưu sẽ chất vấn, nhắc nhở, và sau khi nhận được lời thú nhận của các vị có liêm sỉ rằng "Nếu ông đã làm, hãy nói 'đã làm'", rồi mới tiến hành các thủ tục, ngài đã không nói "Ta biết", mà nói "Nếu ông đã làm, hãy nói 'đã làm'".
Tattha tisso nāsanā – liṅganāsanā, saṃvāsanāsanā, daṇḍakammanāsanāti.
Therein, there are three disqualifications (nāsanā): disqualification by outward appearance (liṅganāsanā), disqualification from communion (saṃvāsanāsanā), and disqualification by disciplinary action (daṇḍakammanāsanā).
Ở đây, có ba sự hủy diệt – liṅganāsanā (hủy diệt tướng), saṃvāsanāsanā (hủy diệt sự chung sống), và daṇḍakammanāsanā (hủy diệt bằng hình phạt).
Tāsu ‘‘dūsako nāsetabbo’’ti (pārā. 66) ayaṃ ‘‘liṅganāsanā’’.
Among these, "disqualification by outward appearance (liṅganāsanā)" is indicated by the phrase "dūsako nāsetabbo" (the corrupt one is to be disqualified).
Trong số đó, câu "người làm ô uế phải bị hủy diệt" này là "liṅganāsanā".
Āpattiyā adassane vā appaṭikamme vā pāpikāya diṭṭhiyā appaṭinissagge vā ukkhepanīyakammaṃ karonti, ayaṃ ‘‘saṃvāsanāsanā’’.
When they impose an act of suspension (ukkhepanīyakamma) due to non-confession of an offense, or non-rectification, or non-renunciation of a wrong view, this is "disqualification from communion (saṃvāsanāsanā)".
Khi (Tăng chúng) thực hiện ukkhepanīyakamma (hành vi treo giò) do không thấy tội, không khắc phục tội, hoặc không từ bỏ tà kiến, đây là "saṃvāsanāsanā".
‘‘Cara pire vinassā’’ti (pāci. 429) daṇḍakammaṃ karonti, ayaṃ ‘‘daṇḍakammanāsanā’’.
When they impose a disciplinary action (daṇḍakamma) saying "Cara pire vinassā" (Go, outsider, perish!), this is "disqualification by disciplinary action (daṇḍakammanāsanā)".
Khi (Tăng chúng) thực hiện daṇḍakamma (hành vi trừng phạt) với lời nói "hãy đi đi, đồ khốn, hãy biến đi", đây là "daṇḍakammanāsanā".
Idha pana liṅganāsanaṃ sandhāyāha – ‘‘mettiyaṃ bhikkhuniṃ nāsethā’’ti.
Here, however, it refers to disqualification by outward appearance when it says, "Disqualify Mettiyā the bhikkhunī."
Còn ở đây, Ngài đã nói "hãy hủy diệt tỳ-kheo-ni Mettiyā" là nhắm đến liṅganāsanā.
Bhātiyarājakālepi mahāvihāravāsīnañca abhayagirivāsīnañca therānaṃ imasmiṃyeva pade vivādo ahosi.
Even during the reign of King Bhātiya, there was a dispute between the elders of Mahāvihāra and those of Abhayagiri over this very point.
Ngay cả vào thời vua Bhātiya, đã có một cuộc tranh cãi giữa các vị trưởng lão trú tại Mahāvihāra và các vị trưởng lão trú tại Abhayagiri về chính vấn đề này.
Abhayagirivāsinopi attano suttaṃ vatvā ‘‘tumhākaṃ vāde thero kārako hotī’’ti vadanti.
The Abhayagiri bhikkhus, having recited their own version of the Sutta, said, "According to your view, the Elder is the doer and is at fault."
Các vị trú tại Abhayagiri, sau khi trích dẫn kinh điển của mình, nói rằng: "Theo quan điểm của quý vị, trưởng lão là người thực hiện."
Mahāvihāravāsinopi attano suttaṃ vatvā ‘‘tumhākaṃ vāde thero kārako hotī’’ti vadanti.
The Mahāvihāra bhikkhus also, having recited their own version of the Sutta, said, "According to your view, the Elder is the doer and is at fault."
Các vị trú tại Mahāvihāra, sau khi trích dẫn kinh điển của mình, cũng nói rằng: "Theo quan điểm của quý vị, trưởng lão là người thực hiện."
Pañho na chijjati.
The problem was not resolved.
Vấn đề không được giải quyết.
Rājā sutvā there sannipātetvā dīghakārāyanaṃ nāma brāhmaṇajātiyaṃ amaccaṃ ‘‘therānaṃ kathaṃ suṇāhī’’ti āṇāpesi.
The king, hearing this, assembled the elders and commanded his minister, a brāhmaṇa named Dīghakārāyaṇa, "Listen to the elders' discussion."
Nhà vua nghe vậy, triệu tập các vị trưởng lão và ra lệnh cho một vị đại thần thuộc dòng dõi Bà-la-môn tên là Dīghakārāyana: "Hãy lắng nghe lời của các vị trưởng lão."
Amacco kira paṇḍito bhāsantarakusalo so āha – ‘‘vadantu tāva therā sutta’’nti.
The minister, being wise and skilled in languages, said, "Let the elders first recite the Sutta."
Vị đại thần ấy được cho là người trí tuệ, thông thạo các ngôn ngữ khác, ông nói: "Trước hết, xin các vị trưởng lão hãy đọc kinh điển."
Tato abhayagiritherā attano suttaṃ vadiṃsu – ‘‘tena hi, bhikkhave, mettiyaṃ bhikkhuniṃ sakāya paṭiññāya nāsethā’’ti.
Then the Abhayagiri elders recited their Sutta: "Tena hi, bhikkhave, Mettiyaṃ bhikkhuniṃ sakāya paṭiññāya nāsethā"ti (Therefore, O bhikkhus, disqualify Mettiyā the bhikkhunī by her own confession).
Sau đó, các vị trưởng lão Abhayagiri đã đọc kinh điển của mình: "Này các tỳ-kheo, vậy thì hãy hủy diệt tỳ-kheo-ni Mettiyā theo sự thừa nhận của chính cô ấy."
Amacco ‘‘bhante, tumhākaṃ vāde thero kārako hoti sadoso’’ti āha.
The minister said, "Venerable sirs, according to your view, the Elder is the doer and is at fault."
Vị đại thần nói: "Bạch các ngài, theo quan điểm của quý ngài, trưởng lão là người thực hiện và có lỗi."
Mahāvihāravāsinopi attano suttaṃ vadiṃsu – ‘‘tena hi, bhikkhave, mettiyaṃ bhikkhuniṃ nāsethā’’ti.
The Mahāvihāra bhikkhus also recited their Sutta: "Tena hi, bhikkhave, Mettiyaṃ bhikkhuniṃ nāsethā"ti (Therefore, O bhikkhus, disqualify Mettiyā the bhikkhunī).
Các vị trú tại Mahāvihāra cũng đọc kinh điển của mình: "Này các tỳ-kheo, vậy thì hãy hủy diệt tỳ-kheo-ni Mettiyā."
Amacco ‘‘bhante, tumhākaṃ vāde thero akārako hoti niddoso’’ti āha.
The minister said, "Venerable sirs, according to your view, the Elder is a non-doer and is blameless."
Vị đại thần nói: "Bạch các ngài, theo quan điểm của quý ngài, trưởng lão không phải là người thực hiện và vô tội."
Kiṃ panettha yuttaṃ?
Which is correct here?
Trong trường hợp này, điều gì là hợp lý?
Yaṃ pacchā vuttaṃ vicāritañhetaṃ aṭṭhakathācariyehi, bhikkhu bhikkhuṃ amūlakena antimavatthunā anuddhaṃseti, saṅghādiseso; bhikkhuniṃ anuddhaṃseti, dukkaṭaṃ.
What was stated later is the one that was investigated by the Aṭṭhakathācariyas (commentators): If a bhikkhu slanders a bhikkhu with a groundless pārājika offense, it is a saṅghādisesa offense; if he slanders a bhikkhunī, it is a dukkaṭa offense.
Điều đã được nói sau cùng là hợp lý. Điều này đã được các vị Aṭṭhakathācariya (chú giải sư) xem xét: một tỳ-kheo vu khống một tỳ-kheo khác bằng một tội cuối cùng không có căn cứ, phạm saṅghādisesa; vu khống một tỳ-kheo-ni, phạm dukkaṭa.
Kurundiyaṃ pana ‘‘musāvāde pācittiya’’nti vuttaṃ.
However, in the Kurundī, it is stated that it is a pācittiya for false speech (musāvāda).
Tuy nhiên, trong Kurundī, có nói rằng "phạm pācittiya về nói dối".
Tatrāyaṃ vicāraṇā, purimanaye tāva anuddhaṃsanādhippāyattā dukkaṭameva yujjati.
Herein is the investigation: In the former method, since the intention is to slander, only a dukkaṭa is appropriate.
Ở đây có sự xem xét này: theo quan điểm thứ nhất, do có ý định vu khống, chỉ phạm dukkaṭa là hợp lý.
Yathā satipi musāvāde bhikkhuno bhikkhusmiṃ saṅghādiseso, satipi ca musāvāde asuddhaṃ suddhadiṭṭhino akkosādhippāyena vadantassa omasavādeneva pācittiyaṃ, na sampajānamusāvādena; evaṃ idhāpi anuddhaṃsanādhippāyattā sampajānamusāvāde pācittiyaṃ na yujjati, dukkaṭameva yuttaṃ.
Just as, even with false speech, a bhikkhu incurs a saṅghādisesa for slandering another bhikkhu, and even with false speech, if one speaks to a impure person, but one holds the view that the person is pure, and one speaks with the intention to insult, then it is a pācittiya for abusive speech (omasavāda), not for intentional false speech (sampajānamusāvāda); similarly, here too, since the intention is to slander, a pācittiya for intentional false speech is not appropriate, but a dukkaṭa is.
Cũng như dù có nói dối, một tỳ-kheo đối với một tỳ-kheo khác vẫn phạm saṅghādisesa, và dù có nói dối, người có quan điểm trong sạch khi nói với ý định mắng nhiếc người không trong sạch thì chỉ phạm pācittiya về lời nói lăng mạ, chứ không phải về nói dối có chủ ý; tương tự, ở đây cũng vậy, do có ý định vu khống, không hợp lý để phạm pācittiya về nói dối có chủ ý, mà chỉ dukkaṭa là hợp lý.
Pacchimanayepi musāvādattā pācittiyameva yujjati, vacanappamāṇato hi anuddhaṃsanādhippāyena bhikkhussa bhikkhusmiṃ saṅghādiseso.
In the later method (Kurundī tradition) too, due to the falsehood, it is indeed a pācittiya. For, according to the measure of the statements, a Saṅghādisesa arises for a bhikkhu who accuses another bhikkhu with the intention of deprecating him.
Theo quan điểm sau, do là nói dối, chỉ phạm pācittiya là hợp lý. Vì theo quy định của lời dạy, một tỳ-kheo đối với một tỳ-kheo khác với ý định vu khống thì phạm saṅghādisesa.
Akkosādhippāyassa ca omasavādo.
And for one intending to revile, it is an omasavāda (pācittiya).
Và với ý định mắng nhiếc thì phạm omasavāda (lời nói lăng mạ).
Bhikkhussa pana bhikkhuniyā dukkaṭantivacanaṃ natthi, sampajānamusāvāde pācittiyanti vacanamatthi, tasmā pācittiyameva yujjati.
However, there is no statement that a bhikkhu incurs a dukkaṭa with a bhikkhunī; there is a direct statement that it is a pācittiya for intentional falsehood. Therefore, it is indeed a pācittiya.
Tuy nhiên, không có quy định nào nói rằng một tỳ-kheo đối với một tỳ-kheo-ni phạm dukkaṭa, nhưng có quy định rằng phạm pācittiya về nói dối có chủ ý, do đó chỉ pācittiya là hợp lý.
Tatra pana idaṃ upaparikkhitabbaṃ – ‘‘anuddhaṃsanādhippāye asati pācittiyaṃ, tasmiṃ sati kena bhavitabba’’nti?
In this regard, it should be investigated thus: "If there is no intention to deprecate, it is a pācittiya; if there is such an intention, what should it be?"
Tuy nhiên, ở đây cần xem xét điều này: "Nếu không có ý định vu khống thì phạm pācittiya, vậy khi có ý định đó thì phải phạm tội gì?"
Tatra yasmā musā bhaṇantassa pācittiye siddhepi amūlakena saṅghādisesena anuddhaṃsane visuṃ pācittiyaṃ vuttaṃ, tasmā anuddhaṃsanādhippāye sati sampajānamusāvāde pācittiyassa okāso na dissati, na ca sakkā anuddhaṃsentassa anāpattiyā bhavitunti purimanayovettha parisuddhataro khāyati.
In this, since a separate pācittiya is stated for false accusation with a baseless Saṅghādisesa, even when a pācittiya is established for telling a lie, there appears to be no room for a pācittiya for intentional falsehood when there is an intention to deprecate. And it is not possible for one who deprecates to be free from offense. Thus, the former method seems purer here.
Ở đó, vì mặc dù tội pācittiya đã được xác lập cho người nói dối, nhưng một tội pācittiya riêng biệt đã được quy định cho việc vu khống bằng tội saṅghādisesa không có căn cứ, do đó, khi có ý định vu khống, không thấy có cơ hội cho tội pācittiya về nói dối có chủ ý, và người vu khống không thể nào vô tội được. Vì vậy, quan điểm thứ nhất ở đây có vẻ trong sạch hơn.
Tathā bhikkhunī bhikkhuniṃ amūlakena antimavatthunā anuddhaṃseti saṅghādiseso, bhikkhuṃ anuddhaṃseti dukkaṭaṃ, tatra saṅghādiseso vuṭṭhānagāmī dukkaṭaṃ, desanāgāmī etehi nāsanā natthi.
Similarly, if a bhikkhunī deprecates another bhikkhunī with a baseless major offense (antimavatthu), it is a Saṅghādisesa. If she deprecates a bhikkhu, it is a dukkaṭa. Of these, the Saṅghādisesa leads to formal rehabilitation (vuṭṭhānagāmī), and the dukkaṭa leads to disclosure (desanāgāmī). By these, there is no expulsion.
Tương tự, một tỳ-kheo-ni vu khống một tỳ-kheo-ni khác bằng một tội cuối cùng không có căn cứ thì phạm saṅghādisesa, vu khống một tỳ-kheo thì phạm dukkaṭa. Trong đó, saṅghādisesa là vuṭṭhānagāmī (có thể phục hồi), dukkaṭa là desanāgāmī (có thể sám hối). Do những tội này, không có sự hủy diệt.
Yasmā pana sā pakatiyāva dussīlā pāpabhikkhunī idāni ca sayameva ‘‘dussīlāmhī’’ti vadati tasmā naṃ bhagavā asuddhattāyeva nāsesīti.
But because she (Mettiyā) was naturally immoral, a wicked bhikkhunī, and now she herself said, "I am immoral," the Bhagavā expelled her precisely because of her impurity.
Tuy nhiên, vì cô ấy vốn dĩ là một tỳ-kheo-ni ác giới, xấu xa, và bây giờ chính cô ấy cũng nói "tôi là người ác giới", do đó Đức Thế Tôn đã hủy diệt cô ấy chính vì sự không trong sạch.
385-6. Duṭṭho dosoti dūsito ceva dūsako ca.
385-6. Duṭṭho doso (corrupted fault) means both corrupted and corrupting.
385-6. Duṭṭho doso có nghĩa là vừa bị làm hư hỏng vừa là người làm hư hỏng.
Uppanne hi dose puggalo tena dosena dūsito hoti pakatibhāvaṃ jahāpito, tasmā ‘‘duṭṭho’’ti vuccati.
For when defilement (dosa) arises, the person is corrupted by that defilement, deprived of their natural state, hence it is called "corrupted" (duṭṭha).
Vì khi sân hận khởi lên, cá nhân đó bị sân hận làm hư hỏng, bị làm cho từ bỏ trạng thái tự nhiên, do đó được gọi là "duṭṭho" (bị hư hỏng).
Parañca dūseti vināseti, tasmā ‘‘doso’’ti vuccati.
And it corrupts and destroys others, hence it is called "defilement" (dosa).
Và nó làm hư hỏng, hủy hoại người khác, do đó được gọi là "doso" (sự hư hỏng, sân hận).
Iti ‘‘duṭṭho doso’’ti ekassevetaṃ puggalassa ākāranānattena nidassanaṃ, tena vuttaṃ ‘‘duṭṭho dosoti dūsito ceva dūsako cā’’ti tattha saddalakkhaṇaṃ pariyesitabbaṃ.
Thus, "duṭṭho doso" is an illustration of the same individual by different modes; therefore, it is said, "duṭṭho doso means both corrupted and corrupting." One should seek the grammatical meaning here.
Như vậy, "duṭṭho doso" là sự biểu thị cho cùng một cá nhân với các khía cạnh khác nhau. Do đó, đã được nói "duṭṭho doso là vừa bị làm hư hỏng vừa là người làm hư hỏng". Ở đây, cần tìm hiểu đặc điểm ngữ pháp.
Yasmā pana so ‘‘duṭṭho doso’’ti saṅkhyaṃ gato paṭighasamaṅgīpuggalo kupitādibhāve ṭhitova hoti, tenassa padabhājane ‘‘kupito’’tiādi vuttaṃ.
However, since that individual, who is characterized as "duṭṭho doso" and endowed with resentment (paṭigha), is always in a state of being angry and so on, in the word-by-word explanation (padabhājana) it is stated "kupito" (angered) and so on.
Vì cá nhân được gọi là "duṭṭho doso" đó, người có lòng sân hận, luôn ở trong trạng thái tức giận v.v., nên trong phần phân tích từ ngữ của nó, đã được nói là "kupito" (tức giận) và các từ khác.
Tattha kupitoti kuppabhāvaṃ pakatito cavanabhāvaṃ patto.
In this, kupito (angered) means having reached the state of being disturbed, having deviated from one's natural calm state.
Trong đó, kupito là người đã đạt đến trạng thái tức giận, trạng thái chệch khỏi bản chất tự nhiên.
Anattamanoti na sakamano attano vase aṭṭhitacitto; apica pītisukhehi na attamano na attacittoti anattamano.
Anattamano (displeased) means not having one's own mind, one whose mind is not under one's control; further, it means one whose mind is not pleased or joyous with rapture and happiness, thus displeased.
Anattamano là người không có tâm của mình, tâm không ở trong sự kiểm soát của mình; hơn nữa, không có tâm hoan hỷ, không có tâm vui vẻ với hỷ và lạc, nên là anattamano.
Anabhiraddhoti na sukhito na vā pasāditoti anabhiraddho.
Anabhiraddho (unsatisfied) means not happy or not clear, thus unsatisfied.
Anabhiraddho là không vui vẻ hoặc không được làm cho hoan hỷ, nên là anabhiraddho.
Paṭighena āhataṃ cittamassāti āhatacitto.
One whose mind is struck by resentment is āhatacitto (struck in mind).
Tâm của người ấy bị sân hận tác động, nên là āhatacitto (tâm bị tổn thương).
Cittathaddhabhāvacittakacavarasaṅkhātaṃ paṭighakhīlaṃ jātamassāti khilajāto.
One in whom the stake of resentment, called mental rigidity and mental defilement, has arisen is khilajāto (stake-born).
Chướng ngại sân hận, được gọi là sự cứng nhắc của tâm và rác rưởi của tâm, đã phát sinh nơi người ấy, nên là khilajāto (sinh ra chướng ngại).
Appatītoti nappatīto pītisukhādīhi vajjito, na abhisaṭoti attho.
Appatīto (discontent) means not pleased, deprived of rapture, happiness, etc., meaning not diffused.
Appatīto là không đạt đến, bị loại trừ khỏi hỷ, lạc v.v., có nghĩa là không lan tỏa.
Padabhājane pana yesaṃ dhammānaṃ vasena appatīto hoti, te dassetuṃ ‘‘tena ca kopenā’’tiādi vuttaṃ.
However, in the word-by-word explanation (padabhājana), to show by which mental states one is discontent, "tena ca kopenā" (by that anger) and so on, is stated.
Tuy nhiên, trong phần phân tích từ ngữ, để chỉ ra các pháp mà do đó người ấy trở thành appatīto, câu "tena ca kopenā" (bởi sự tức giận đó) và các câu khác đã được nói.
Amūlakena pārājikenāti ettha nāssa mūlanti amūlakaṃ, taṃ panassa amūlakattaṃ yasmā codakavasena adhippetaṃ, na cuditakavasena.
In amūlakena pārājikenā (with a baseless pārājika), "amūlaka" (baseless) means it has no root. However, this baselessness is intended from the perspective of the accuser, not from the perspective of the accused.
Amūlakena pārājikenati (bởi tội pārājika không có căn cứ), ở đây, không có căn cứ của nó nên gọi là không có căn cứ. Hơn nữa, việc không có căn cứ của nó là được hiểu theo quan điểm của người tố cáo, chứ không phải theo quan điểm của người bị tố cáo.
Tasmā tamatthaṃ dassetuṃ padabhājane ‘‘amūlakaṃ nāma adiṭṭhaṃ asutaṃ aparisaṅkita’’nti āha.
Therefore, to illustrate this meaning, the word-by-word explanation states, "amūlaka means not seen, not heard, not suspected."
Vì vậy, để chỉ ra ý nghĩa đó, trong phần phân tích từ ngữ, ngài đã nói: “Không có căn cứ nghĩa là không thấy, không nghe, không nghi ngờ”.
Tena imaṃ dīpeti ‘‘yaṃ pārājikaṃ codakena cuditakamhi puggale neva diṭṭhaṃ na sutaṃ na parisaṅkitaṃ idaṃ etesaṃ dassanasavanaparisaṅkāsaṅkhātānaṃ mūlānaṃ abhāvato amūlakaṃ nāma, taṃ pana so āpanno vā hotu anāpanno vā etaṃ idha appamāṇanti.
By this, it illuminates: "That pārājika which has neither been seen nor heard nor suspected by the accuser in the accused person is called baseless due to the absence of these roots of seeing, hearing, and suspecting. Whether the accused has incurred it or not is irrelevant here."
Qua đó, ngài làm sáng tỏ điều này: “Tội pārājika nào mà người tố cáo đã không thấy, không nghe, không nghi ngờ nơi người bị tố cáo, tội ấy được gọi là không có căn cứ do không có các căn cứ được gọi là thấy, nghe, và nghi ngờ này. Hơn nữa, vị ấy có phạm hay không phạm, điều đó ở đây không quan trọng”.
Parisaṅkitaṃ pana tividhaṃ – diṭṭhaparisaṅkitaṃ, sutaparisaṅkitaṃ, mutaparisaṅkitanti.
Suspicion (parisaṅkita) is threefold: suspicion based on seeing (diṭṭhaparisaṅkita), suspicion based on hearing (sutaparisaṅkita), and suspicion based on smelling (mutaparisaṅkita).
Hơn nữa, sự nghi ngờ có ba loại: nghi ngờ do thấy, nghi ngờ do nghe, và nghi ngờ do cảm nhận.
Tattha diṭṭhaparisaṅkitaṃ nāma eko bhikkhu uccārapassāvakammena gāmasamīpe ekaṃ gumbaṃ paviṭṭho, aññatarāpi itthī kenacideva karaṇīyena taṃ gumbaṃ pavisitvā nivattā, nāpi bhikkhu itthiṃ addasa; na itthī bhikkhuṃ, adisvāva ubhopi yathāruciṃ pakkantā, aññataro bhikkhu ubhinnaṃ tato nikkhamanaṃ sallakkhetvā ‘‘addhā imesaṃ kataṃ vā karissanti vā’’ti parisaṅkati, idaṃ diṭṭhaparisaṅkitaṃ nāma.
Of these, suspicion based on seeing (diṭṭhaparisaṅkita) means: a bhikkhu, for the purpose of urination or defecation, entered a certain bush near a village; a certain woman, for some reason, also entered that bush and returned. Neither the bhikkhu saw the woman, nor did the woman see the bhikkhu. Both departed as they wished without seeing each other. Another bhikkhu, observing the departure of both from there, suspects, "Surely, they have done something or will do something." This is called suspicion based on seeing.
Trong đó, nghi ngờ do thấy là trường hợp một vị tỳ-khưu đi vào một bụi cây gần làng để đại tiểu tiện. Một người phụ nữ nào đó cũng vì công việc gì đó mà vào bụi cây ấy rồi quay ra. Vị tỳ-khưu không thấy người phụ nữ, người phụ nữ cũng không thấy vị tỳ-khưu. Cả hai đều không thấy nhau và đã đi theo ý muốn. Một vị tỳ-khưu khác nhận thấy cả hai người đi ra từ đó và nghi ngờ rằng: “Chắc chắn họ đã làm hoặc sẽ làm (điều bất chính)”, đây gọi là nghi ngờ do thấy.
Mutaparisaṅkitaṃ nāma sambahulā dhuttā rattibhāge pupphagandhamaṃsasurādīni gahetvā itthīhi saddhiṃ ekaṃ paccantavihāraṃ gantvā maṇḍape vā bhojanasālādīsu vā yathāsukhaṃ kīḷitvā pupphādīni vikiritvā gatā, punadivase bhikkhū taṃ vippakāraṃ disvā ‘‘kassidaṃ kamma’’nti vicinanti.
Suspicion based on smelling (mutaparisaṅkita) means: many rogues, having taken flowers, perfumes, meat, liquor, and so on, went with women to a remote monastery at night, and after enjoying themselves in the maṇḍapa or dining hall, etc., scattering flowers and other things, they left. The next day, the bhikkhus, seeing this mess, investigate, "Whose doing is this?"
Nghi ngờ do cảm nhận là trường hợp nhiều kẻ du đãng vào ban đêm, mang theo hoa, hương, thịt, rượu... cùng với phụ nữ đến một ngôi chùa ở vùng hẻo lánh, vui chơi thỏa thích trong nhà hội hoặc nhà ăn..., rồi vứt vương vãi hoa... và bỏ đi. Ngày hôm sau, các vị tỳ-khưu thấy cảnh bừa bộn đó và tìm hiểu: “Đây là việc làm của ai?”.
Tatra ca kenaci bhikkhunā pageva vuṭṭhahitvā vattasīsena maṇḍapaṃ vā bhojanasālaṃ vā paṭijaggantena pupphādīni āmaṭṭhāni honti, kenaci upaṭṭhākakulato ābhatehi pupphādīhi pūjā katā hoti, kenaci bhesajjatthaṃ ariṭṭhaṃ pītaṃ hoti, atha te ‘‘kassidaṃ kamma’’nti vicinantā bhikkhū tesaṃ hatthagandhañca mukhagandhañca ghāyitvā te bhikkhū parisaṅkanti, idaṃ mutaparisaṅkitaṃ nāma.
There, some bhikkhu, having risen early and prioritizing his duties, was attending to the pavilion or the refectory, and had touched flowers and so on; some bhikkhu had made an offering with flowers and so on brought from a supporter's family; some bhikkhu had drunk neem juice for medicine. Then, those bhikkhus, investigating, "Whose action is this?", smelt their hand-scent and mouth-scent, and suspected those bhikkhus. This is called 'suspected by smell/touch'.
Trong đó, có vị tỳ-khưu nào đó đã thức dậy từ sớm, với phận sự quét dọn, trong khi dọn dẹp nhà hội hoặc nhà ăn, đã chạm vào hoa...; có vị đã dùng hoa... do gia đình thí chủ mang đến để cúng dường; có vị đã uống rượu thuốc để chữa bệnh. Bấy giờ, các vị tỳ-khưu đang tìm hiểu “Đây là việc làm của ai?” ngửi thấy mùi hương ở tay và mùi ở miệng của các vị tỳ-khưu ấy và nghi ngờ họ. Đây gọi là nghi ngờ do cảm nhận.
Tattha diṭṭhaṃ atthi samūlakaṃ, atthi amūlakaṃ; diṭṭhameva atthi saññāsamūlakaṃ, atthi saññāamūlakaṃ.
Among these, the 'seen' (charge) is either with root or without root; the 'seen' itself is either with root based on perception or without root based on perception.
Trong đó, việc thấy có khi có căn cứ, có khi không có căn cứ; chính việc thấy có khi có căn cứ về tưởng, có khi không có căn cứ về tưởng.
Esa nayo sutepi.
The same method applies to the 'heard' (charge).
Cách thức này cũng áp dụng cho việc nghe.
Parisaṅkite pana diṭṭhaparisaṅkitaṃ atthi samūlakaṃ, atthi amūlakaṃ; diṭṭhaparisaṅkitameva atthi saññāsamūlakaṃ, atthi saññāamūlakaṃ.
But in the 'suspected' (charge), the 'seen-suspected' is either with root or without root; the 'seen-suspected' itself is either with root based on perception or without root based on perception.
Còn trong sự nghi ngờ, nghi ngờ do thấy có khi có căn cứ, có khi không có căn cứ; chính việc nghi ngờ do thấy có khi có căn cứ về tưởng, có khi không có căn cứ về tưởng.
Esa nayo sutamutaparisaṅkitesu.
The same method applies to the 'heard-suspected' and 'smelt/touched-suspected' (charges).
Cách thức này cũng áp dụng cho nghi ngờ do nghe và nghi ngờ do cảm nhận.
Tattha diṭṭhaṃ samūlakaṃ nāma pārājikaṃ āpajjantaṃ disvāva ‘‘diṭṭho mayā’’ti vadati, amūlakaṃ nāma paṭicchannokāsato nikkhamantaṃ disvā vītikkamaṃ adisvā ‘‘diṭṭho mayā’’ti vadati.
Among these, 'seen with root' means one sees a bhikkhu committing a pārājika and says, "I saw it." 'Seen without root' means one sees a bhikkhu coming out of a concealed place but does not see the transgression, yet says, "I saw it."
Trong đó, thấy có căn cứ nghĩa là thấy (vị ấy) đang phạm tội pārājika rồi nói: “Tôi đã thấy”. Không có căn cứ nghĩa là thấy (vị ấy) đi ra từ nơi kín đáo nhưng không thấy sự vi phạm mà lại nói: “Tôi đã thấy”.
Diṭṭhameva saññāsamūlakaṃ nāma disvāva diṭṭhasaññī hutvā codeti, saññāamūlakaṃ nāma pubbe pārājikavītikkamaṃ disvā pacchā adiṭṭhasaññī jāto, so saññāya amūlakaṃ katvā ‘‘diṭṭho mayā’’ti codeti.
'Seen with root based on perception' means one sees it and, being perceived as seen, accuses. 'Seen without root based on perception' means one saw a pārājika transgression before, but afterwards has no perception of having seen it, and so, making it rootless by perception, accuses, "I saw it."
Chính việc thấy có căn cứ về tưởng nghĩa là sau khi thấy, có tưởng là đã thấy rồi tố cáo. Không có căn cứ về tưởng nghĩa là trước đây đã thấy sự vi phạm pārājika, nhưng sau đó lại có tưởng là không thấy, vị ấy đã làm cho không có căn cứ về tưởng rồi tố cáo rằng: “Tôi đã thấy”.
Etena nayena sutamutaparisaṅkitānipi vitthārato veditabbāni.
By this method, the 'heard-suspected' and 'smelt/touched-suspected' (charges) should also be understood in detail.
Theo phương pháp này, các trường hợp nghi ngờ do nghe và cảm nhận cũng cần được hiểu một cách chi tiết.
Ettha ca sabbappakāreṇāpi samūlakena vā saññāsamūlakena vā codentassa anāpatti, amūlakena vā pana saññāamūlakena vā codentasseva āpatti.
And here, in every way, there is no offense for one who accuses with a root or with a root based on perception, but there is an offense only for one who accuses without a root or without a root based on perception.
Và ở đây, trong mọi trường hợp, người tố cáo có căn cứ hoặc có căn cứ về tưởng thì không phạm tội. Nhưng chỉ người tố cáo không có căn cứ hoặc không có căn cứ về tưởng mới phạm tội.
Codanāppabhedakosallatthaṃ panettha ekavatthuekacodakādicatukkaṃ tāva veditabbaṃ.
For skill in the divisions of accusation, the four categories of 'one offense, one accuser' and so on should first be understood here.
Để có sự khéo léo trong việc phân biệt các loại tố cáo, ở đây trước hết cần phải biết đến bộ bốn bắt đầu bằng một sự việc, một người tố cáo.
Tattha eko bhikkhu ekaṃ bhikkhuṃ ekena vatthunā codeti, imissā codanāya ekaṃ vatthu eko codako.
There, one bhikkhu accuses one bhikkhu with one offense; in this accusation, there is one offense and one accuser.
Trong đó, một vị tỳ-khưu tố cáo một vị tỳ-khưu về một sự việc. Trong sự tố cáo này, có một sự việc, một người tố cáo.
Sambahulā ekaṃ ekavatthunā codenti, pañcasatā mettiyabhūmajakappamukhā chabbaggiyā bhikkhū āyasmantaṃ dabbaṃ mallaputtamiva, imissā codanāya ekaṃ vatthu nānācodakā.
Many bhikkhus accuse one bhikkhu with one offense, like five hundred bhikkhus of the Chabbaggiya group, led by Mettiya-bhūmajaka and Kappa, accusing Venerable Dabba the Mallaputta; in this accusation, there is one offense and many accusers.
Nhiều người tố cáo một người về một sự việc, giống như năm trăm vị tỳ-khưu thuộc nhóm Lục Sư, đứng đầu là Mettiya, Bhummajaka, Kappa, đã tố cáo Tôn giả Dabba Mallaputta. Trong sự tố cáo này, có một sự việc, nhiều người tố cáo.
Eko bhikkhu ekaṃ bhikkhuṃ sambahulehi vatthūhi codeti, imissā codanāya nānāvatthūni eko codako.
One bhikkhu accuses one bhikkhu with many offenses; in this accusation, there are many offenses and one accuser.
Một vị tỳ-khưu tố cáo một vị tỳ-khưu về nhiều sự việc. Trong sự tố cáo này, có nhiều sự việc, một người tố cáo.
Sambahulā sambahule sambahulehi vatthūhi codenti, imissā codanāya nānāvatthūni nānācodakā.
Many bhikkhus accuse many bhikkhus with many offenses; in this accusation, there are many offenses and many accusers.
Nhiều người tố cáo nhiều người về nhiều sự việc. Trong sự tố cáo này, có nhiều sự việc, nhiều người tố cáo.
Codetuṃ pana ko labhati, ko na labhatīti?
Now, who is permitted to accuse, and who is not permitted?
Vậy, ai được phép tố cáo, ai không được phép?
Dubbalacodakavacanaṃ tāva gahetvā koci na labhati.
Taking the statement of a 'weak accuser,' no one is permitted.
Trước hết, không ai được phép dựa vào lời nói của một người tố cáo yếu kém.
Dubbalacodako nāma sambahulesu kathāsallāpena nisinnesu eko ekaṃ ārabbha anodissakaṃ katvā pārājikavatthuṃ katheti, añño taṃ sutvā itarassa gantvā āroceti.
A 'weak accuser' is one who, when many are gathered in conversation, speaks about a pārājika matter without specifically referring to anyone, taking one bhikkhu as an object; another, having heard it, goes and informs the other (bhikkhu).
Người tố cáo yếu kém là trường hợp khi nhiều người đang ngồi trò chuyện, một người đề cập đến một người khác và nói về một sự việc pārājika một cách không xác định. Một người khác nghe thấy và đi báo cho người kia.
So taṃ upasaṅkamitvā ‘‘tvaṃ kira maṃ idañcidañca vadasī’’ti vadati.
That (accused) bhikkhu approaches him and says, "I hear you said this and that about me."
Người đó đến gặp người ban đầu và nói: “Nghe nói ông đã nói về tôi điều này điều nọ”.
So ‘‘nāhaṃ evarūpaṃ jānāmi, kathāpavattiyaṃ pana mayā anodissakaṃ katvā vuttamatthi, sace ahaṃ tava imaṃ dukkhuppattiṃ jāneyyaṃ, ettakampi na katheyya’’nti ayaṃ dubbalacodako.
He (the original speaker) says, "I do not know of such a matter; however, in the course of conversation, I said something without referring to anyone. If I had known of this distress for you, I would not have spoken even this much." This is a 'weak accuser'.
Người kia trả lời: “Tôi không biết chuyện như vậy, nhưng trong lúc trò chuyện, tôi có nói một cách không xác định. Nếu tôi biết điều này sẽ gây khổ cho ông, tôi đã không nói dù chỉ một chút”. Người này là người tố cáo yếu kém.
Tassetaṃ kathāsallāpaṃ gahetvā taṃ bhikkhuṃ koci codetuṃ na labhati.
No one is permitted to accuse that bhikkhu by taking this conversation of his.
Không ai được phép dựa vào cuộc trò chuyện đó để tố cáo vị tỳ-khưu kia.
Etaṃ pana aggahetvā sīlasampanno bhikkhu bhikkhuṃ vā bhikkhuniṃ vā sīlasampannā ca bhikkhunī bhikkhunīmeva codetuṃ labhatīti mahāpadumatthero āha.
But without taking this, a bhikkhu endowed with sīla may accuse a bhikkhu or a bhikkhunī, and a bhikkhunī endowed with sīla may accuse a bhikkhunī; thus said Mahāpadumatthera.
Tuy nhiên, không chấp nhận điều này, trưởng lão Mahāpaduma đã nói rằng một tỳ khưu có giới đức được phép cáo cử một tỳ khưu hay một tỳ khưu ni, và một tỳ khưu ni có giới đức chỉ được phép cáo cử tỳ khưu ni mà thôi.
Mahāsumatthero pana ‘‘pañcapi sahadhammikā labhantī’’ti āha.
Mahāsumatthera, however, said, "All five fellow Dhamma-farers are permitted."
Tuy nhiên, trưởng lão Mahāsuma đã nói rằng: "Cả năm vị đồng pháp đều được phép (cáo cử)".
Godattatthero pana ‘‘na koci na labhatī’’ti vatvā ‘‘bhikkhussa sutvā codeti, bhikkhuniyā sutvā codeti…pe… titthiyasāvakānaṃ sutvā codetī’’ti idaṃ suttamāhari.
But Godattatthera said, "No one is not permitted," and adduced this sutta: "Having heard from a bhikkhu, one accuses; having heard from a bhikkhunī, one accuses... and so on... having heard from disciples of other sects, one accuses."
Còn trưởng lão Godatta, sau khi nói rằng: "Không có ai là không được phép", đã dẫn ra bài kinh này: "Nghe từ tỳ khưu rồi cáo cử, nghe từ tỳ khưu ni rồi cáo cử... cho đến... nghe từ các đệ tử ngoại đạo rồi cáo cử".
Tiṇṇampi therānaṃ vāde cuditakasseva paṭiññāya kāretabbo.
In the view of all three Theras, the matter should be settled by the admission of the accused alone.
Trong cả ba quan điểm của các vị trưởng lão, việc (xử lý) phải được thực hiện dựa trên sự thừa nhận của chính người bị cáo cử.
Ayaṃ pana codanā nāma dūtaṃ vā paṇṇaṃ vā sāsanaṃ vā pesetvā codentassa sīsaṃ na eti, puggalassa pana samīpe ṭhatvāva hatthamuddāya vā vacībhedena vā codentasseva sīsaṃ eti.
This accusation, however, does not lead to a Saṅghādisesa for one who accuses by sending a messenger, a letter, or a message, but it leads to a Saṅghādisesa only for one who accuses while standing in the presence of the person, either by hand gesture or by verbal expression.
Hơn nữa, việc cáo cử này không đạt đến đỉnh điểm (tức thành tội) đối với người cáo cử bằng cách gửi sứ giả, thư từ, hay thông điệp; mà chỉ đạt đến đỉnh điểm đối với người đứng gần cá nhân đó và cáo cử bằng cử chỉ tay hoặc bằng lời nói.
Sikkhāpaccakkhānameva hi hatthamuddāya sīsaṃ na eti, idaṃ pana anuddhaṃsanaṃ abhūtārocanañca etiyeva.
Indeed, the renunciation of training by hand gesture does not lead to a 'head' (of an offense), but this 'destroying' (anuddhaṃsanaṃ) and 'reporting what is not true' (abhūtārocanañca) do lead to it.
Thật vậy, chỉ có việc tuyên bố bỏ học giới là không đạt đến đỉnh điểm (thành tội) qua cử chỉ tay; còn việc vu khống và việc tuyên bố điều không có thật này thì chắc chắn đạt đến đỉnh điểm.
Yo pana dvinnaṃ ṭhitaṭṭhāne ekaṃ niyametvā codeti, so ce jānāti, sīsaṃ eti.
If one accuses by specifying one of two persons present, and that person knows, it leads to a 'head'.
Vị nào, tại nơi có hai người đang đứng, nhắm đến một người để cáo cử, nếu người đó biết, thì (việc cáo cử) đạt đến đỉnh điểm.
Itaro jānāti, sīsaṃ na eti.
If the other person knows, it does not lead to a 'head'.
Nếu người kia biết, thì không đạt đến đỉnh điểm.
Dvepi niyametvā codeti, eko vā jānātu dve vā, sīsaṃ etiyeva.
If one accuses by specifying both, whether one or both know, it certainly leads to a 'head'.
Nếu cáo cử nhắm đến cả hai, dù một người biết hay cả hai biết, thì đều đạt đến đỉnh điểm.
Esava nayo sambahulesu.
The same method applies to many persons.
Phương pháp này cũng áp dụng trong trường hợp có nhiều người.
Taṅkhaṇeyeva ca jānanaṃ nāma dukkaraṃ, samayena āvajjitvā ñāte pana ñātameva hoti.
And knowing at that very moment is difficult; but if one recollects and knows later, it is still considered known.
Và việc biết ngay tại thời điểm đó là khó thực hiện, nhưng nếu sau đó suy xét lại và biết được, thì vẫn được xem là đã biết.
Pacchā ce jānāti, sīsaṃ na eti.
If one knows afterwards, it does not lead to a 'head'.
Nếu biết sau đó, thì không đạt đến đỉnh điểm.
Sikkhāpaccakkhānaṃ abhūtārocanaṃ duṭṭhullavācā-attakāma-duṭṭhadosabhūtārocanasikkhāpadānīti sabbāneva hi imāni ekaparicchedāni.
Indeed, the renunciation of training, false accusation (abhūtārocanaṃ), and the training rules concerning coarse speech, acting out of desire, malice, and reporting what is not true—all these have the same classification.
Việc tuyên bố bỏ học giới, việc tuyên bố điều không có thật, các học giới về lời nói ác độc, lời nói do ái dục, và lời nói do sân hận về điều không có thật – tất cả những điều này đều có cùng một phạm vi.
Evaṃ kāyavācāvasena cāyaṃ duvidhāpi codanā.
Thus, this accusation is twofold, by way of bodily action and verbal action.
Như vậy, việc cáo cử này có hai loại theo thân và khẩu.
Puna diṭṭhacodanā, sutacodanā, parisaṅkitacodanāti tividhā hoti.
Furthermore, it is threefold: 'seen' accusation, 'heard' accusation, and 'suspected' accusation.
Lại nữa, có ba loại: cáo cử do thấy, cáo cử do nghe, và cáo cử do nghi ngờ.
Aparāpi catubbidhā hoti – sīlavipatticodanā, ācāravipatticodanā, diṭṭhivipatticodanā, ājīvavipatticodanāti.
It is also fourfold: accusation of sīla-transgression, accusation of conduct-transgression, accusation of view-transgression, and accusation of livelihood-transgression.
Cũng có bốn loại khác: cáo cử về sự hư hỏng giới, cáo cử về sự hư hỏng hạnh kiểm, cáo cử về sự hư hỏng tri kiến, và cáo cử về sự hư hỏng mạng sống.
Tattha garukānaṃ dvinnaṃ āpattikkhandhānaṃ vasena sīlavipatticodanā veditabbā.
There, accusation of sīla-transgression should be understood by way of the two serious classes of offenses.
Trong đó, cáo cử về sự hư hỏng giới cần được hiểu là dựa trên hai uẩn tội nặng.
Avasesānaṃ vasena ācāravipatticodanā, micchādiṭṭhiantaggāhikadiṭṭhivasena diṭṭhivipatticodanā, ājīvahetu paññattānaṃ channaṃ sikkhāpadānaṃ vasena ājīvavipatticodanā veditabbā.
Accusation of conduct-transgression by way of the remaining (offenses); accusation of view-transgression by way of wrong view (micchādiṭṭhi) and extreme grasping view (antaggāhika-diṭṭhi); accusation of livelihood-transgression should be understood by way of the six training rules laid down for the sake of livelihood.
Cáo cử về sự hư hỏng hạnh kiểm là dựa trên các uẩn tội còn lại, cáo cử về sự hư hỏng tri kiến là dựa trên tà kiến và tri kiến chấp thủ biên kiến, và cáo cử về sự hư hỏng mạng sống cần được hiểu là dựa trên sáu học giới được chế định vì lý do sinh kế.
Aparāpi catubbidhā hoti – vatthusandassanā, āpattisandassanā, saṃvāsapaṭikkhepo, sāmīcipaṭikkhepoti.
It is also fourfold: showing the ground for the offense, showing the offense, refusal of association, and refusal of proper courtesies.
Cũng có bốn loại khác: trình bày sự việc, trình bày tội, từ chối chung sống, và từ chối phận sự.
Tattha vatthusandassanā nāma ‘‘tvaṃ methunaṃ dhammaṃ paṭisevittha, adinnaṃ ādiyittha, manussaṃ ghātayittha, abhūtaṃ ārocayitthā’’ti evaṃ pavattā.
There, showing the ground for the offense means an accusation expressed as, "You engaged in sexual intercourse, you took what was not given, you took a human life, you reported what was not true."
Trong đó, trình bày sự việc là cách nói như sau: "Ngài đã thực hành dâm pháp, đã lấy của không cho, đã giết người, đã tuyên bố điều không có thật".
Āpattisandassanā nāma ‘‘tvaṃ methunadhammapārājikāpattiṃ āpanno’’ti evamādinayappavattā.
Showing the offense means an accusation expressed in a way such as, "You have incurred the pārājika offense of sexual intercourse."
Trình bày tội là cách nói theo phương pháp như sau: "Ngài đã phạm tội bất cộng trụ về dâm pháp".
Saṃvāsapaṭikkhepo nāma ‘‘natthi tayā saddhiṃ uposatho vā pavāraṇā vā saṅghakammaṃ vā’’ti evaṃ pavattā; ettāvatā pana sīsaṃ na eti, ‘‘assamaṇosi asakyaputtiyosī’’tiādivacanehi saddhiṃ ghaṭiteyeva sīsaṃ eti.
Refusal of association means an accusation expressed as, "There is no Uposatha or Pavāraṇā or Saṅgha-kamma with you"; however, this alone does not lead to a Saṅghādisesa; it leads to a Saṅghādisesa only when combined with phrases like, "You are not a recluse, you are not a son of the Sakyas."
Từ chối chung sống là cách nói như sau: "Không có lễ Bố-tát, Tự tứ, hay Tăng sự nào với ngài"; tuy nhiên, chỉ bấy nhiêu thì chưa đạt đến đỉnh điểm, chỉ khi kết hợp với những lời như "ngài không phải là sa-môn, ngài không phải là Thích tử" thì mới đạt đến đỉnh điểm.
Sāmīcipaṭikkhepo nāma abhivādana-paccuṭṭhāna-añjalikamma-bījanādikammānaṃ akaraṇaṃ.
Sāmīcipaṭikkhepa means not performing acts such as paying homage, rising to greet, clasping hands in reverence, or fanning.
Từ chối phận sự là không thực hiện các hành vi như đảnh lễ, đứng dậy chào, chắp tay, quạt hầu, v.v.
Taṃ paṭipāṭiyā vandanādīni karoto ekassa akatvā sesānaṃ karaṇakāle veditabbaṃ.
This non-performance should be understood as when one, in the course of performing homage and the like for others in sequence, does not perform it for one bhikkhu while performing it for the rest.
Điều đó cần được hiểu là khi một người đang thực hiện việc đảnh lễ v.v. theo thứ tự, nhưng lại không làm cho một người mà làm cho những người còn lại.
Ettāvatā ca codanā nāma hoti, āpatti pana sīsaṃ na eti.
At this point, it is called a "charging" (codanā), but it does not lead to a serious offense (āpatti sīsaṃ).
Chỉ bấy nhiêu thì được gọi là cáo cử, nhưng tội thì chưa đạt đến đỉnh điểm.
‘‘Kasmā mama vandanādīni na karosī’’ti pucchite pana ‘‘assamaṇosi asakyaputtiyosī’’tiādivacanehi saddhiṃ ghaṭiteyeva sīsaṃ eti.
However, if, when asked "Why do you not pay me homage and the like?", it is combined with statements like "You are no recluse, you are no son of the Sakyas," then it leads to a serious offense.
Tuy nhiên, khi được hỏi: "Tại sao ngài không đảnh lễ tôi?", nếu trả lời kết hợp với những lời như "ngài không phải là sa-môn, ngài không phải là Thích tử" thì mới đạt đến đỉnh điểm.
Yāgubhattādinā pana yaṃ icchati taṃ āpucchati, na tāvatā codanā hoti.
But if one asks for whatever one desires, such as rice-gruel or rice, that is not yet a charging.
Còn đối với cháo, cơm v.v., người ấy có thể hỏi xin người mình muốn, chỉ bấy nhiêu thì chưa phải là cáo cử.
Aparāpi pātimokkhaṭṭhapanakkhandhake ‘‘ekaṃ, bhikkhave, adhammikaṃ pātimokkhaṭṭhapanaṃ ekaṃ dhammika’’nti ādiṃ ‘‘katvā yāva dasa adhammikāni pātimokkhaṭṭhapanāni dasa dhammikānī’’ti (cūḷava. 387) evaṃ adhammikā pañcapaññāsa dhammikā pañcapaññāsāti dasuttarasataṃ codanā vuttā.
Another instance of charging (codanā) is mentioned in the Pātimokkhaṭṭhapanakkhandhaka (Chapter on Suspending the Pātimokkha), starting with "Bhikkhus, there is one improper suspension of the Pātimokkha, one proper suspension," and so on, "up to ten improper suspensions of the Pātimokkha, ten proper ones," thus 55 improper and 55 proper charges are stated, totaling 110.
Lại nữa, trong chương về việc đình chỉ Pātimokkha, bắt đầu từ câu "Này các tỳ khưu, có một việc đình chỉ Pātimokkha phi pháp, một việc hợp pháp" cho đến "có mười việc đình chỉ Pātimokkha phi pháp, mười việc hợp pháp", như vậy đã nói đến một trăm mười việc cáo cử, gồm năm mươi lăm việc phi pháp và năm mươi lăm việc hợp pháp.
Tā diṭṭhena codentassa dasuttarasataṃ, sutena codentassa dasuttarasataṃ, parisaṅkitena codentassa dasuttarasatanti tiṃsāni tīṇi satāni honti.
These are 110 for one who charges based on what was seen, 110 for one who charges based on what was heard, and 110 for one who charges based on what was suspected, making a total of 330.
Những việc ấy, đối với người cáo cử do thấy là một trăm mười, đối với người cáo cử do nghe là một trăm mười, đối với người cáo cử do nghi ngờ là một trăm mười, tổng cộng là ba trăm ba mươi.
Tāni kāyena codentassa, vācāya codentassa, kāyavācāhi codentassāti tiguṇāni katāni navutāni nava satāni honti.
When these are multiplied by three (for charging by body, by speech, or by both body and speech), they become 990.
Những việc ấy, khi được nhân ba lên cho trường hợp cáo cử bằng thân, cáo cử bằng lời, và cáo cử bằng cả thân và lời, thì thành chín trăm chín mươi.
Tāni attanā codentassāpi parena codāpentassāpi tattakānevāti vīsatiūnāni dve sahassāni honti, puna diṭṭhādibhede samūlakāmūlakavasena anekasahassā codanā hontīti veditabbā.
When these are also counted for one who charges oneself and one who causes others to charge, the total becomes 1980; furthermore, depending on whether they are with or without a basis, categorized by seen, etc., there are thousands of charges to be understood.
Những việc ấy, dù là tự mình cáo cử hay nhờ người khác cáo cử, số lượng cũng như nhau, do đó thành một ngàn chín trăm tám mươi; lại nữa, cần hiểu rằng có hàng ngàn loại cáo cử khác nhau dựa trên sự phân chia theo thấy, nghe, nghi ngờ, có căn cứ và không có căn cứ.
Vuttappabhedāsu pana imāsu codanāsu yāya kāyaci codanāya vasena saṅghamajjhe osaṭe vatthusmiṃ cuditakacodakā vattabbā ‘‘tumhe amhākaṃ vinicchayena tuṭṭhā bhavissathā’’ti.
Among these various types of charges, when a matter (vatthu) is brought into the midst of the Saṅgha by way of any charge, the accused (cuditaka) and the accuser (codaka) should be asked, "Will you be satisfied with our decision?"
Tuy nhiên, trong các loại cáo cử đã được nêu, khi một sự việc được đưa ra giữa Tăng-già theo bất kỳ loại cáo cử nào, cần phải hỏi người bị cáo cử và người cáo cử rằng: "Các vị có hài lòng với sự phán quyết của chúng tôi không?".
Sace ‘‘bhavissāmā’’ti vadanti, saṅghena taṃ adhikaraṇaṃ sampaṭicchitabbaṃ.
If they say, "We will be," the Saṅgha should accept that legal question (adhikaraṇa).
Nếu họ nói: "Chúng tôi sẽ hài lòng", thì Tăng-già nên chấp nhận vụ tranh tụng đó.
Atha pana ‘‘vinicchinatha tāva, bhante, sace amhākaṃ khamissati, gaṇhissāmā’’ti vadanti.
But if they say, "Venerable sirs, please decide first; if it pleases us, we shall accept it."
Nhưng nếu họ nói: "Bạch chư tôn đức, xin hãy phán quyết trước, nếu chúng con thấy hợp lý, chúng con sẽ chấp nhận".
‘‘Cetiyaṃ tāva vandathā’’tiādīni vatvā dīghasuttaṃ katvā vissajjitabbaṃ.
Then, after saying things like "First pay homage to the cetiya," they should be dismissed after a long delay.
Thì nên nói những lời như "Trước hết hãy đi đảnh lễ bảo tháp", rồi kéo dài thời gian và cho họ lui về.
Te ce cirarattaṃ kilantā pakkantaparisā upacchinnapakkhā hutvā puna yācanti, yāvatatiyaṃ paṭikkhipitvā yadā nimmadā honti tadā nesaṃ adhikaraṇaṃ vinicchinitabbaṃ.
If, after a long time, weary, with the assembly dispersed and their support cut off, they request again, the request should be refused up to the third time; when they are without pride, then their legal question should be decided.
Nếu họ, sau một thời gian dài mệt mỏi, khi hội chúng đã giải tán và phe phái đã tan rã, lại đến thỉnh cầu, thì sau khi từ chối đến lần thứ ba, khi họ đã hết kiêu mạn, lúc đó mới nên phán quyết vụ tranh tụng của họ.
Vinicchinantehi ca sace alajjussannā hoti, parisā ubbāhikāya taṃ adhikaraṇaṃ vinicchinitabbaṃ.
When deciding, if the assembly is dominated by shameless ones, that legal question should be decided by Ubbāhikā (voting by secret ballot).
Và khi phán quyết, nếu hội chúng có nhiều người vô liêm sỉ, vụ tranh tụng đó nên được phán quyết bằng phương pháp ubbāhikā (bỏ phiếu kín).
Sace bālussannā hoti parisā ‘‘tumhākaṃ sabhāge vinayadhare pariyesathā’’ti vinayadhare pariyesāpetvā yena dhammena yena vinayena yena satthusāsanena taṃ adhikaraṇaṃ vūpasamati, tathā taṃ adhikaraṇaṃ vūpasametabbaṃ.
If the assembly is dominated by foolish ones, saying, "You should seek Vinaya-holders of your own kind," after causing them to seek Vinaya-holders, that legal question should be settled in accordance with the Dhamma, in accordance with the Vinaya, and in accordance with the Teacher's Dispensation (Satthusāsana), in such a way that it is resolved.
Nếu hội chúng có nhiều người ngu dốt, thì nên yêu cầu họ: "Hãy tìm những vị trì luật cùng phe với các vị", sau khi đã cho tìm các vị trì luật, vụ tranh tụng đó nên được dàn xếp theo pháp nào, theo luật nào, theo giáo huấn của Bậc Đạo Sư nào mà có thể làm cho vụ tranh tụng đó được lắng dịu.
Tattha ca ‘‘dhammo’’ti bhūtaṃ vatthu.
Here, Dhamma means the true fact (bhūtaṃ vatthu).
Trong đó, "pháp" là sự việc có thật.
‘‘Vinayo’’ti codanā sāraṇā ca.
Vinaya means the charging (codanā) and the reminding (sāraṇā).
"Luật" là việc cáo cử và việc nhắc nhở.
‘‘Satthusāsana’’nti ñattisampadā ca anusāvanasampadā ca.
Satthusāsana (Teacher's Dispensation) means the perfection of the motion (ñattisampadā) and the perfection of the announcement (anusāvanasampadā).
"Giáo huấn của Bậc Đạo Sư" là sự hoàn hảo của yết-ma và sự hoàn hảo của tuyên cáo.
Tasmā codakena vatthusmiṃ ārocite cuditako pucchitabbo ‘‘santametaṃ, no’’ti.
Therefore, when the accuser (codaka) has reported the matter, the accused (cuditaka) should be asked, "Is this true, or not?"
Do đó, khi người cáo cử trình bày sự việc, cần phải hỏi người bị cáo cử: "Điều này có thật hay không?".
Evaṃ vatthuṃ upaparikkhitvā bhūtena vatthunā codetvā sāretvā ca ñattisampadāya anusāvanasampadāya ca taṃ adhikaraṇaṃ vūpasametabbaṃ.
Thus, after examining the matter, and having charged and reminded with the true fact, that legal question should be settled with the perfection of the motion and the perfection of the announcement.
Sau khi đã xem xét sự việc như vậy, cáo cử và nhắc nhở bằng sự việc có thật, vụ tranh tụng đó nên được dàn xếp bằng sự hoàn hảo của yết-ma và sự hoàn hảo của tuyên cáo.
Tatra ce alajjī lajjiṃ codeti, so ca alajjī bālo hoti abyatto nāssa nayo dātabbo.
If, in that situation, a shameless one (alajjī) accuses a conscientious one (lajjī), and that shameless one is foolish (bālo) and inept (abyatto), he should not be given advice (nayo).
Trong trường hợp ấy, nếu người vô tàm tố cáo người có tàm, và người vô tàm ấy là kẻ ngu dốt, không thông thạo, thì không nên chỉ bày phương cách cho người ấy.
Evaṃ pana vattabbo – ‘‘kimhi naṃ codesī’’ti?
Rather, he should be addressed thus: "On what grounds do you accuse him?"
Tuy nhiên, nên hỏi như vầy: – “Ngươi tố cáo vị ấy về việc gì?”
Addhā so vakkhati – ‘‘kimidaṃ, bhante, kimhi naṃ nāmā’’ti.
Surely he will say, "Venerable sir, what is this 'on what grounds'?"
Chắc chắn người ấy sẽ nói: – “Thưa ngài, ‘việc gì’ là gì vậy?”
Tvaṃ kimhi nampi na jānāsi, na yuttaṃ tayā evarūpena bālena paraṃ codetunti uyyojetabbo nāssa anuyogo dātabbo.
"You do not even know 'on what grounds.' It is not proper for a foolish person like you to accuse another." He should be dismissed, and no interrogation should be given to him.
“Ngươi ngay cả ‘việc gì’ cũng không biết, một kẻ ngu dốt như ngươi không thích hợp để tố cáo người khác,” nên cho người ấy lui về, không nên cho phép thẩm vấn.
Sace pana so alajjī paṇḍito hoti byatto diṭṭhena vā sutena vā ajjhottharitvā sampādetuṃ sakkoti etassa anuyogaṃ datvā lajjisseva paṭiññāya kammaṃ kātabbaṃ.
If, however, that shameless one is wise (paṇḍito) and capable (byatto) and can overwhelm and bring it to completion based on what was seen or heard, then, after giving him an interrogation, the action should be performed according to the admission of the conscientious one.
Tuy nhiên, nếu người vô tàm ấy là bậc trí, thông thạo, có thể áp đặt và chứng minh bằng điều đã thấy hoặc đã nghe, thì sau khi cho phép thẩm vấn người này, nên thực hiện kamma theo sự thừa nhận của người có tàm.
Sace lajjī alajjiṃ codeti, so ca lajjī bālo hoti abyatto, na sakkoti anuyogaṃ dātuṃ.
If a conscientious one (lajjī) accuses a shameless one (alajjī), and that conscientious one is foolish (bālo) and inept (abyatto), he is unable to provide an interrogation.
Nếu người có tàm tố cáo người vô tàm, và người có tàm ấy là kẻ ngu dốt, không thông thạo, không thể tiến hành thẩm vấn.
Tassa nayo dātabbo – ‘‘kimhi naṃ codesi sīlavipattiyā vā ācāravipattiādīsu vā ekissā’’ti.
He should be given advice: "On what grounds do you accuse him? On account of a failure in sīla (morality), or of a failure in conduct, or one of the like?"
Nên chỉ bày phương cách cho người ấy: – “Ngươi tố cáo vị ấy về việc gì, về giới hư hay về một trong các điều như आcāravipatti (hạnh hư)?”
Kasmā pana imasseva evaṃ nayo dātabbo, na itarassa?
But why should advice be given to this one only, and not to the other?
Nhưng tại sao chỉ nên chỉ bày phương cách cho người này mà không phải người kia?
Nanu na yuttaṃ vinayadharānaṃ agatigamananti?
Is it not improper for Vinaya-holders to act with partiality?
Chẳng phải là không thích hợp cho các vị Trì luật đi theo thiên vị sao?
Na yuttameva.
It is indeed not proper.
Đúng là không thích hợp.
Idaṃ pana agatigamanaṃ na hoti, dhammānuggaho nāma eso alajjiniggahatthāya hi lajjipaggahatthāya ca sikkhāpadaṃ paññattaṃ.
But this is not partiality; this is called favoring the Dhamma. For the training rule was laid down for the suppression of the shameless and for the encouragement of the conscientious.
Tuy nhiên, việc này không phải là thiên vị, đây được gọi là sự hỗ trợ Chánh pháp, vì học giới được chế định nhằm mục đích khiển trách người vô tàm và tán dương người có tàm.
Tatra alajjī nayaṃ labhitvā ajjhottharanto ehīti, lajjī pana nayaṃ labhitvā diṭṭhe diṭṭhasantānena, sute sutasantānena patiṭṭhāya kathessati, tasmā tassa dhammānuggaho vaṭṭati.
Among these, the shameless one, having obtained advice, will come to overwhelm the conscientious one; but the conscientious one, having obtained advice, will state his case based on a sequence of what was seen for what was seen, and a sequence of what was heard for what was heard. Therefore, favoring the Dhamma is proper for him.
Trong đó, người vô tàm khi nhận được phương cách sẽ đến áp đặt, còn người có tàm khi nhận được phương cách sẽ trình bày một cách có cơ sở, với điều đã thấy theo chuỗi sự việc đã thấy, với điều đã nghe theo chuỗi sự việc đã nghe, do đó, sự hỗ trợ Chánh pháp đối với người ấy là hợp lý.
Sace pana so lajjī paṇḍito hoti byatto, patiṭṭhāya katheti, alajjī ca ‘‘etampi natthi, etampi natthī’’ti paṭiññaṃ na deti, alajjissa paṭiññāya eva kātabbaṃ.
If, however, that conscientious one is wise and capable and states his case firmly, and the shameless one gives no admission, saying, "Neither is this true, nor is that true," then the action should be performed only according to the admission of the shameless one.
Tuy nhiên, nếu người có tàm ấy là bậc trí, thông thạo, trình bày có cơ sở, mà người vô tàm lại không thừa nhận, nói rằng “việc này cũng không có, việc kia cũng không có”, thì nên thực hiện theo sự thừa nhận của người vô tàm.
Tadatthadīpanatthañca idaṃ vatthu veditabbaṃ.
And for the purpose of clarifying that meaning, this story should be known.
Và để làm sáng tỏ ý nghĩa đó, nên biết câu chuyện này.
Tepiṭakacūḷābhayatthero kira lohapāsādassa heṭṭhā bhikkhūnaṃ vinayaṃ kathetvā sāyanhasamaye vuṭṭhāti, tassa vuṭṭhānasamaye dve attapaccatthikā kathaṃ pavattesuṃ.
It is said that Tepiṭaka Cūḷābhayatthera, after expounding the Vinaya to the bhikkhus below the Brazen Palace, arose in the evening. At the time of his arising, two adversaries began to converse.
Tôn giả Tepiṭakacūḷābhaya được kể rằng, sau khi thuyết giảng Luật cho các tỳ-kheo ở tầng dưới của Lohapāsāda, ngài đứng dậy vào buổi chiều, và vào lúc ngài đứng dậy, hai đối thủ đã bắt đầu một cuộc tranh luận.
Eko ‘‘etampi natthi, etampi natthī’’ti paṭiññaṃ na deti.
One gave no admission, saying, "Neither is this true, nor is that true."
Một người không thừa nhận, nói rằng “việc này cũng không có, việc kia cũng không có”.
Atha appāvasese paṭhamayāme therassa tasmiṃ puggale ‘‘ayaṃ patiṭṭhāya katheti, ayaṃ pana paṭiññaṃ na deti, bahūni ca vatthūni osaṭāni addhā etaṃ kataṃ bhavissatī’’ti asuddhaladdhi uppannā.
Then, when only a little of the first watch of the night remained, an impure opinion arose in the Thera concerning that person: "This accuser states his case firmly, but this accused gives no admission, and many matters have been brought up; surely this has been done."
Sau đó, khi canh đầu sắp mãn, Tôn giả khởi lên nhận định về người bị tố cáo rằng: “Người này trình bày có cơ sở, còn người kia lại không thừa nhận, và nhiều sự việc đã được đưa ra, chắc chắn việc này đã được thực hiện,” một quan điểm cho rằng người ấy không trong sạch đã phát sinh.
Tato bījanīdaṇḍakena pādakathalikāya saññaṃ datvā ‘‘ahaṃ āvuso vinicchinituṃ ananucchaviko aññena vinicchināpehī’’ti āha.
Thereupon, giving a signal with a fan-stick to the sole of his foot, he said, "Friend, I am unsuitable to decide; have it decided by another."
Sau đó, ngài dùng cán quạt ra hiệu trên mảnh gốm chùi chân và nói: “Này chư hiền, tôi không thích hợp để phân xử, hãy nhờ người khác phân xử.”
Kasmā bhanteti?
"Why, Venerable sir?"
“Vì sao vậy, thưa ngài?”
Thero tamatthaṃ ārocesi, cuditakapuggalassa kāye ḍāho uṭṭhito, tato so theraṃ vanditvā ‘‘bhante, vinicchinituṃ anurūpena vinayadharena nāma tumhādiseneva bhavituṃ vaṭṭati.
The Thera then informed him of the matter. A burning sensation arose in the body of the accused person. Then he paid homage to the Thera and said, "Venerable sir, it is proper for a Vinaya-holder suitable to decide to be one like Your Reverence.
Tôn giả đã trình bày sự việc ấy, sự nóng nảy nổi lên trong thân của người bị tố cáo, sau đó người ấy đảnh lễ Tôn giả và nói: “Thưa ngài, một vị Trì luật thích hợp để phân xử phải là người như ngài.
Codakena ca īdiseneva bhavituṃ vaṭṭatī’’ti vatvā setakāni nivāsetvā ‘‘ciraṃ kilamitattha mayā’’ti khamāpetvā pakkāmi.
And it is proper for an accuser to be one such as this." Having said this, he put on white clothes and departed, after asking for forgiveness, saying, "I have made you suffer for a long time."
Và người tố cáo cũng phải là người như thế này,” nói xong, người ấy mặc y trắng, xin sám hối rằng “tôi đã làm ngài mệt mỏi lâu rồi” và ra đi.
Sace panassa aññampi tādisaṃ vatthuṃ uppajjati na vinicchinitabbaṃ.
If, however, another such case arises concerning him, it should not be decided again.
Nếu một sự việc tương tự khác lại phát sinh đối với người ấy, thì không nên phân xử.
Tathā nāsitakova bhavissati.
He will remain censured just as decided.
Người ấy sẽ bị hủy hoại như thế.
Sace pana alajjīyeva alajjiṃ codeti, so vattabbo ‘‘āvuso tava vacanenāyaṃ kiṃ sakkā vattu’’nti itarampi tatheva vatvā ubhopi ‘‘ekasambhogaparibhogā hutvā jīvathā’’ti vatvā uyyojetabbā, sīlatthāya tesaṃ vinicchayo na kātabbo.
If, however, a shameless one charges a shameless one, then to that* accuser it should be said, "Friend, what can be said about this one by your word?" And having said the same to the other, both should be sent away, saying, "Live by partaking in the same common food and use (ekasambhogaparibhogā)!" A decision should not be made for them concerning sīla.
Tuy nhiên, nếu chính người vô tàm tố cáo người vô tàm, nên nói với người ấy rằng: “Này hiền giả, với lời nói của ngươi, có thể nói gì về người này được chứ?” và cũng nói với người kia như vậy, rồi nên cho cả hai lui về, nói rằng: “Hãy sống với sự thọ dụng và tiêu dùng chung,” không nên phân xử vì mục đích giới hạnh của họ.
Pattacīvarapariveṇādiatthāya pana patirūpaṃ sakkhiṃ labhitvā kātabbo.
However, for the purpose of robes, bowls, dwellings, and so on, it should be done by obtaining a suitable witness.
Tuy nhiên, vì lợi ích của y bát, trú xứ v.v., sau khi có được nhân chứng thích hợp, thì nên thực hiện.
Atha lajjī lajjiṃ codeti, vivādo ca nesaṃ kismiñcideva appamattako hoti, saññāpetvā ‘‘mā evaṃ karothā’’ti accayaṃ desāpetvā uyyojetabbā.
If a conscientious one charges a conscientious one, and their dispute is trifling, they should be reconciled, made to confess their transgression, and sent away.
Nếu người có tàm tố cáo người có tàm, và sự tranh cãi của họ chỉ là một việc nhỏ nhặt nào đó, thì nên giải thích cho họ hiểu, yêu cầu họ sám hối tội lỗi với lời khuyên “đừng làm như vậy nữa” rồi cho họ lui về.
Atha panettha cuditakena sahasā viraddhaṃ hoti, ādito paṭṭhāya alajjī nāma natthi.
If the accused has transgressed spontaneously, then from the very beginning, there is no one called "shameless."
Nếu trong trường hợp này, người bị tố cáo đã lỡ lầm, nhưng từ đầu không phải là người vô tàm.
So ca pakkhānurakkhaṇatthāya paṭiññaṃ na deti, ‘‘mayaṃ saddahāma, mayaṃ saddahāmā’’ti bahū uṭṭhahanti.
And that one, for the sake of protecting their faction, does not give a statement, and many rise up saying, "We believe him, we believe him."
Và người ấy không thừa nhận để bảo vệ phe phái của mình, nhiều người đứng lên nói rằng: “Chúng tôi tin, chúng tôi tin.”
So tesaṃ paṭiññāya ekavāraṃ dvevāraṃ suddho hotu.
Let him be pure once or twice according to their statement.
Với sự thừa nhận của họ, người ấy có thể được xem là trong sạch một lần, hai lần.
Atha pana viraddhakālato paṭṭhāya ṭhāne na tiṭṭhati, vinicchayo na dātabbo.
If, however, from the time of transgression, he does not abide in the position*, a decision should not be given.
Tuy nhiên, nếu kể từ lúc lỡ lầm, người ấy không đứng vững trên lập trường (của người có tàm), thì không nên đưa ra phán quyết.
Evaṃ yāya kāyaci codanāya vasena saṅghamajjhe osaṭe vatthusmiṃ cuditakacodakesu paṭipattiṃ ñatvā tassāyeva codanāya sampattivipattijānanatthaṃ ādimajjhapariyosānādīnaṃ vasena vinicchayo veditabbo.
Thus, when a case is brought into the midst of the Sangha by any charge, knowing the conduct of the accused and accuser, the decision should be understood in terms of its beginning, middle, and end, for knowing the success and failure of that very charge.
Như vậy, khi một sự việc được đưa ra giữa Tăng-già do bất kỳ sự tố cáo nào, sau khi biết được cách hành xử của người bị tố cáo và người tố cáo, nên biết cách phân xử dựa trên phần đầu, phần giữa, phần cuối v.v. để biết được sự thành tựu và thất bại của chính sự tố cáo đó.
Seyyathidaṃ codanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ?
For instance, what is the beginning of a charge, what is its middle, what is its end?
Ví như: Đâu là phần đầu của sự tố cáo, đâu là phần giữa, đâu là phần cuối?
Codanāya ‘‘ahaṃ taṃ vattukāmo, karotu me āyasmā okāsa’’nti evaṃ okāsakammaṃ ādi, otiṇṇena vatthunā codetvā sāretvā vinicchayo majjhe, āpattiyaṃ vā anāpattiyaṃ vā patiṭṭhāpanena samatho pariyosānaṃ.
The beginning of a charge is the request for permission, as in "I wish to speak to you; venerable sir, grant me leave"; the middle is the decision made by charging and admonishing with the case that has arisen; and the end is the settlement by establishing whether there is an offense or no offense.
Phần đầu của sự tố cáo là việc xin phép, như: “Tôi muốn nói với ngài, mong Đại đức cho tôi cơ hội.” Phần giữa là sự phân xử sau khi đã tố cáo và nhắc nhở về sự việc đã được đưa ra. Phần cuối là sự dàn xếp bằng cách xác định là có tội hay không có tội.
Codanāya kati mūlāni, kati vatthūni, kati bhūmiyo?
How many roots does a charge have, how many cases (vatthu), how many grounds (bhūmi)?
Sự tố cáo có bao nhiêu căn nguyên, bao nhiêu sự việc, bao nhiêu nền tảng?
Codanāya dve mūlāni – samūlikā vā amūlikā vā; tīṇi vatthūni – diṭṭhaṃ, sutaṃ, parisaṅkitaṃ; pañca bhūmiyo – kālena vakkhāmi no akālena, bhūtena vakkhāmi no abhūtena, saṇhena vakkhāmi no pharusena, atthasaṃhitena vakkhāmi no anatthasaṃhitena, mettacitto vakkhāmi no dosantaroti.
A charge has two roots: with a root (samūlikā) or without a root (amūlikā); three cases: seen, heard, suspected; five grounds: "I will speak at the right time, not at the wrong time; I will speak what is factual, not what is not factual; I will speak gently, not harshly; I will speak what is beneficial, not what is unbeneficial; I will speak with a mind of loving-kindness, not with a mind of ill-will."
Sự tố cáo có hai căn nguyên: có căn cứ hoặc không có căn cứ; ba sự việc: đã thấy, đã nghe, đã nghi; năm nền tảng: tôi sẽ nói đúng lúc, không phải không đúng lúc; tôi sẽ nói sự thật, không phải điều không thật; tôi sẽ nói lời nhẹ nhàng, không phải lời thô lỗ; tôi sẽ nói lời có lợi ích, không phải lời vô ích; tôi sẽ nói với tâm từ, không phải với tâm sân.
Imāya ca pana codanāya codakena puggalena ‘‘parisuddhakāyasamācāro nu khomhī’’tiādinā (cūḷava. 399) nayena upālipañcake vuttesu pannarasasu dhammesu patiṭṭhātabbaṃ, cuditakena dvīsu dhammesu patiṭṭhātabbaṃ sacce ca akuppe cāti.
And in this charge, the accuser must establish themselves in the fifteen qualities mentioned in the Upālipañcaka, starting with "Am I pure in bodily conduct?", and the accused must establish themselves in two qualities: truthfulness and non-anger.
Và với sự tố cáo này, người tố cáo phải đứng vững trên mười lăm pháp được nói trong Upālipañcaka theo phương pháp “tôi có thân nghiệp trong sạch chăng?” v.v., còn người bị tố cáo phải đứng vững trên hai pháp: sự thật và không sân hận.
Asamanuggāhiyamānaniddese na kenaci vuccamānoti anuvijjakena vā aññena vā kenaci, atha vā diṭṭhādīsu vatthūsu kenaci avuccamāno.
In the explanation of asamanuggāhiyamāna, "na kenaci vuccamāno" means: not being spoken to by an investigator or anyone else, or not being spoken to by anyone regarding the cases such as seen, etc.
Trong phần giải thích về việc không được tra hỏi, không được ai nói có nghĩa là không được người điều tra hay bất kỳ ai khác nói, hoặc là không được ai nói về các sự việc như đã thấy, v.v.
Etesañca dvinnaṃ mātikāpadānaṃ parato ‘‘bhikkhu ca dosaṃ patiṭṭhātī’’tiiminā sambandho veditabbo.
And the connection of these two mātikā-pada with "bhikkhu ca dosaṃ patiṭṭhāti" should be understood subsequently.
Và nên hiểu sự liên kết của hai đề mục này với câu "và vị tỳ-khưu gieo rắc sự sân hận" ở sau.
Idañhi vuttaṃ hoti – ‘‘evaṃ samanuggāhiyamāno vā asamanuggāhiyamāno vā bhikkhu ca dosaṃ patiṭṭhāti paṭicca tiṭṭhati paṭijānāti saṅghādiseso’’ti.
This is what is meant: "Whether being investigated or not investigated, if the bhikkhu acknowledges the offense, assents to it, or admits it, it is a Saṅghādisesa."
Thật vậy, điều này được nói ra có nghĩa là – "Khi bị tra hỏi như vậy hoặc không bị tra hỏi như vậy, và vị tỳ-khưu gieo rắc sự sân hận, bám víu vào đó, thừa nhận, thì phạm tội saṅghādisesa."
Idañca amūlakabhāvassa pākaṭakāladassanatthameva vuttaṃ.
And this is stated only to show the time when the rootless nature becomes evident.
Và điều này được nói ra chỉ để chỉ rõ thời điểm mà tình trạng vô căn cứ trở nên rõ ràng.
Āpattiṃ pana anuddhaṃsitakkhaṇeyeva āpajjati.
However, the offense is incurred at the very moment of slandering.
Tuy nhiên, vị ấy phạm tội ngay tại khoảnh khắc vu khống.
Idāni ‘‘amūlakañceva taṃ adhikaraṇaṃ hotī’’ti ettha yasmā amūlakalakkhaṇaṃ pubbe vuttaṃ, tasmā taṃ avatvā apubbameva dassetuṃ ‘‘adhikaraṇaṃ nāmā’’tiādimāha.
Now, concerning "amūlakañceva taṃ adhikaraṇaṃ hoti," since the characteristic of a rootless case was stated earlier, therefore, without repeating that, to show what is new, it begins with "adhikaraṇaṃ nāmā" and so on.
Bây giờ, trong câu "và sự vụ đó là vô căn cứ", vì đặc tính của sự vô căn cứ đã được nói đến trước đây, nên để không lặp lại điều đó mà chỉ trình bày điều chưa từng có trước đây, Ngài đã nói "Sự vụ (adhikaraṇa) là" v.v.
Tattha yasmā adhikaraṇaṃ adhikaraṇaṭṭhena ekampi vatthuvasena nānā hoti, tenassa taṃ nānattaṃ dassetuṃ ‘‘cattāri adhikaraṇāni vivādādhikaraṇa’’ntiādimāha.
There, since an adhikaraṇa, though one in the sense of 'cause,' is various according to its cases (vatthu), to show this diversity, it starts with "cattāri adhikaraṇāni vivādādhikaraṇa" and so on.
Trong đó, vì sự vụ, mặc dù chỉ là một theo ý nghĩa của sự vụ, nhưng lại có nhiều loại tùy theo sự việc, nên để chỉ ra sự đa dạng đó, Ngài đã nói "Có bốn sự vụ: sự vụ tranh cãi (vivādādhikaraṇa)" v.v.
Ko pana so adhikaraṇaṭṭho, yenetaṃ ekaṃ hotīti?
But what is that sense of 'cause' by which it is one?
Vậy, ý nghĩa của sự vụ (adhikaraṇaṭṭho) mà nhờ đó nó trở thành một là gì?
Samathehi adhikaraṇīyatā.
It is the state of being a matter for settlement (samatha).
Đó là việc cần được các pháp dàn xếp (samatha) giải quyết.
Tasmā yaṃ adhikicca ārabbha paṭicca sandhāya samathā vattanti, taṃ ‘‘adhikaraṇa’’nti veditabbaṃ.
Therefore, that by which, concerning which, or with reference to which settlements (samathā) proceed, should be understood as "adhikaraṇa."
Do đó, điều gì mà các pháp dàn xếp dựa vào, khởi lên, nương tựa, nhắm đến để tiến hành, thì điều đó nên được hiểu là "sự vụ (adhikaraṇa)".
Aṭṭhakathāsu pana vuttaṃ – ‘‘adhikaraṇanti keci gāhaṃ vadanti, keci cetanaṃ, keci akkhantiṃ keci vohāraṃ, keci paṇṇatti’’nti.
In the Commentaries (Aṭṭhakathāsu), however, it is said: "Some say that adhikaraṇa means a grasping (gāha), some say volition (cetanā), some say impatience (akkhanti), some say a declaration (vohāra), some say designation (paṇṇatti)."
Tuy nhiên, trong các Aṭṭhakathā, có nói rằng – "Về sự vụ (adhikaraṇa), một số người nói đó là sự chấp thủ (gāha), một số nói là tác ý (cetanā), một số nói là sự bất bình (akkhanti), một số nói là lời nói (vohāra), một số nói là sự chế định (paṇṇatti)."
Puna evaṃ vicāritaṃ ‘‘yadi gāho adhikaraṇaṃ nāma, eko attādānaṃ gahetvā sabhāgena bhikkhunā saddhiṃ mantayamāno tattha ādīnavaṃ disvā puna cajati, tassa taṃ adhikaraṇaṃ samathappattaṃ bhavissati.
Then it is further considered: "If grasping (gāha) is adhikaraṇa, then if someone, having grasped a matter (attādāna) and discussed it with a like-minded bhikkhu, later abandons it upon seeing its danger, that adhikaraṇa of his will be settled.
Sau đó, được xem xét như sau: "Nếu sự chấp thủ là sự vụ, một vị tỳ-khưu sau khi chấp thủ một quan điểm cá nhân, trong khi bàn bạc với một vị tỳ-khưu đồng quan điểm, thấy được sự nguy hại trong đó rồi từ bỏ, thì sự vụ đó của vị ấy sẽ được xem là đã được dàn xếp."
Yadi cetanā adhikaraṇaṃ, ‘‘idaṃ attādānaṃ gaṇhāmī’’ti uppannā cetanā nirujjhati.
If volition (cetanā) is adhikaraṇa, the volition that arose with the thought 'I will grasp this matter' ceases.
Nếu tác ý là sự vụ, thì tác ý khởi lên "ta sẽ chấp thủ quan điểm cá nhân này" rồi cũng diệt đi.
Yadi akkhanti adhikaraṇaṃ, akkhantiyā attādānaṃ gahetvāpi aparabhāge vinicchayaṃ alabhamāno vā khamāpito vā cajati.
If impatience (akkhanti) is adhikaraṇa, then having grasped a matter due to impatience, he later abandons it, either because he does not obtain a decision or because he is appeased.
Nếu sự bất bình là sự vụ, sau khi đã chấp thủ quan điểm cá nhân vì bất bình, nhưng về sau không nhận được sự phán quyết hoặc được người kia xin lỗi, vị ấy từ bỏ.
Yadi vohāro adhikaraṇaṃ, kathento āhiṇḍitvā aparabhāge tuṇhī hoti niravo, evamassa taṃ adhikaraṇaṃ samathappattaṃ bhavissati, tasmā paṇṇatti adhikaraṇanti.
If declaration (vohāra) is adhikaraṇa, then if, after speaking and roaming about, he later becomes silent and voiceless, that adhikaraṇa of his will be settled; therefore, designation (paṇṇatti) is adhikaraṇa."
Nếu lời nói là sự vụ, sau khi đi đây đi đó nói năng, về sau vị ấy im lặng, không còn lên tiếng, như vậy sự vụ đó của vị ấy sẽ được xem là đã được dàn xếp, do đó, sự chế định (paṇṇatti) mới là sự vụ.
Taṃ panetaṃ ‘‘methunadhammapārājikāpatti methunadhammapārājikāpattiyā tabbhāgiyā…pe… evaṃ āpattādhikaraṇaṃ āpattādhikaraṇassa tabbhāgiyanti ca vivādādhikaraṇaṃ siyā kusalaṃ siyā akusalaṃ siyā abyākata’’nti ca evamādīhi virujjhati.
But this statement contradicts phrases like "the Pārājika offense of sexual intercourse is of the same class as the Pārājika offense of sexual intercourse... and so on... thus the āpattādhikaraṇa is of the same class as the āpattādhikaraṇa" and "a vivādādhikaraṇa may be wholesome (kusala), unwholesome (akusala), or indeterminate (abyākata)."
Tuy nhiên, quan điểm này mâu thuẫn với các đoạn như "tội pārājika về pháp dâm dục thuộc cùng loại với tội pārājika về pháp dâm dục... v.v... như vậy, sự vụ về tội phạm (āpattādhikaraṇa) thuộc cùng loại với sự vụ về tội phạm" và "sự vụ tranh cãi (vivādādhikaraṇa) có thể là thiện, có thể là bất thiện, có thể là vô ký".
Na hi te paṇṇattiyā kusalādibhāvaṃ icchanti, na ca ‘‘amūlakena pārājikena dhammenā’’ti ettha āgato pārājikadhammo paṇṇatti nāma hoti.
For they do not accept that a designation (paṇṇatti) can be wholesome, etc., nor is the Pārājika dhamma mentioned in "by a baseless Pārājika offense" a designation.
Bởi vì các vị ấy không chấp nhận rằng sự chế định (paṇṇatti) có tính chất thiện, v.v., và pháp pārājika được đề cập trong câu "bằng pháp pārājika vô căn cứ" không được gọi là sự chế định.
Accantaakusalattā.
Because it is utterly unwholesome.
Vì nó hoàn toàn là bất thiện.
Vuttampi hetaṃ – ‘‘āpattādhikaraṇaṃ siyā akusalaṃ siyā abyākata’’nti (pari. 303).
It is also said: "An āpattādhikaraṇa may be unwholesome or indeterminate."
Thật vậy, có câu nói rằng – "Sự vụ về tội phạm (āpattādhikaraṇa) có thể là bất thiện, có thể là vô ký".
Yañcetaṃ ‘‘amūlakena pārājikenā’’ti ettha amūlakaṃ pārājikaṃ niddiṭṭhaṃ, tassevāyaṃ ‘‘amūlakañceva taṃ adhikaraṇaṃ hotī’’ti paṭiniddeso, na paṇṇattiyā na hi aññaṃ niddisitvā aññaṃ paṭiniddisati.
That which is stated as a "rootless pārājika" in "by a rootless pārājika"—this is a restatement of that very rootless pārājika, not of the designation. For, having stated one thing, one does not restate another.
Và pháp pārājika vô căn cứ được chỉ ra trong câu "bằng pháp pārājika vô căn cứ", thì câu "và sự vụ đó là vô căn cứ" chính là sự chỉ lại điều đó, chứ không phải là sự chỉ lại sự chế định (paṇṇatti). Bởi vì người ta không chỉ ra một điều rồi lại chỉ lại một điều khác.
Yasmā pana yāya paṇṇattiyā yena abhilāpena codakena so puggalo pārājikaṃ dhammaṃ ajjhāpannoti paññatto, pārājikasaṅkhātassa adhikaraṇassa amūlakattā sāpi paññatti amūlikā hoti, adhikaraṇe pavattattā ca adhikaraṇaṃ.
However, because that designation by which the accuser declares that person to have fallen into a pārājika offence, saying, "You have fallen into a pārājika offence," is also rootless due to the rootlessness of the adhikaraṇa (legal question) that is a pārājika, and it is also an adhikaraṇa because it arises from an adhikaraṇa.
Tuy nhiên, vì sự chế định (paṇṇatti) nào, lời nói nào mà người tố cáo đã dùng để quy kết rằng người kia đã phạm pháp pārājika, thì do sự vụ được gọi là pārājika đó là vô căn cứ, nên sự chế định đó cũng trở thành vô căn cứ; và vì nó diễn ra trong sự vụ, nên nó cũng là sự vụ.
Tasmā iminā pariyāyena paṇṇatti ‘‘adhikaraṇa’’nti yujjeyya, yasmā vā yaṃ amūlakaṃ nāma adhikaraṇaṃ taṃ sabhāvato natthi, paññattimattameva atthi.
Therefore, by this method, the designation could be considered an adhikaraṇa. Or, since a so-called rootless adhikaraṇa does not exist in reality, but is merely a designation.
Do đó, theo phương pháp này, việc gọi sự chế định là "sự vụ" có thể hợp lý. Hoặc, vì sự vụ được gọi là vô căn cứ thì không có thực thể, mà chỉ tồn tại trên phương diện chế định.
Tasmāpi paṇṇatti adhikaraṇanti yujjeyya.
Therefore, the designation could also be considered an adhikaraṇa.
Do đó, việc gọi sự chế định là sự vụ cũng có thể hợp lý.
Tañca kho idheva na sabbattha.
However, this applies only here, not everywhere.
Và điều đó chỉ đúng ở đây, không phải ở mọi nơi.
Na hi vivādādīnaṃ paṇṇatti adhikaraṇaṃ.
For the designation of disputes and so on is not an adhikaraṇa.
Bởi vì sự chế định không phải là sự vụ đối với các trường hợp tranh cãi (vivāda), v.v.
Adhikaraṇaṭṭho pana tesaṃ pubbe vuttasamathehi adhikaraṇīyatā.
Their meaning of adhikaraṇa, however, is the need for settlement by the samathas mentioned earlier.
Nhưng ý nghĩa của sự vụ (adhikaraṇaṭṭho) đối với chúng là việc cần được các pháp dàn xếp (samatha) đã nói ở trước giải quyết.
Iti iminā adhikaraṇaṭṭhena idhekacco vivādo vivādo ceva adhikaraṇañcāti vivādādhikaraṇaṃ.
Thus, by this meaning of adhikaraṇa, some disputes here are both disputes and adhikaraṇas, hence vivādādhikaraṇa.
Như vậy, với ý nghĩa sự vụ này, ở đây một cuộc tranh cãi nào đó vừa là sự tranh cãi (vivāda) vừa là sự vụ (adhikaraṇa), nên gọi là sự vụ tranh cãi (vivādādhikaraṇa).
Esa nayo sesesu.
The same method applies to the rest.
Phương pháp này cũng áp dụng cho các trường hợp còn lại.
Tattha ‘‘idha bhikkhū vivadanti dhammoti vā adhammoti vā’’ti evaṃ aṭṭhārasa bhedakaravatthūni nissāya uppanno vivādo vivādādhikaraṇaṃ.
Among these, a dispute that arises concerning the eighteen matters causing division, such as "Here bhikkhus dispute, saying 'This is Dhamma' or 'This is not Dhamma'," is vivādādhikaraṇa (a dispute-adjudication).
Trong đó, cuộc tranh cãi phát sinh dựa vào mười tám sự việc gây chia rẽ, như trong câu "Ở đây, các tỳ-khưu tranh cãi rằng 'đây là Pháp' hay 'đây không phải là Pháp'", được gọi là sự vụ tranh cãi (vivādādhikaraṇa).
‘‘Idha bhikkhū bhikkhuṃ anuvadanti sīlavipattiyā vā’’ti evaṃ catasso vipattiyo nissāya uppanno anuvādo anuvādādhikaraṇaṃ.
An accusation that arises concerning the four failures, such as "Here bhikkhus accuse a bhikkhu of a failure in sīla," is anuvādādhikaraṇa (an accusation-adjudication).
Sự chỉ trích phát sinh dựa vào bốn loại vi phạm (vipatti), như trong câu "Ở đây, các tỳ-khưu chỉ trích một tỳ-khưu về sự vi phạm giới luật", được gọi là sự vụ chỉ trích (anuvādādhikaraṇa).
‘‘Pañcapi āpattikkhandhā āpattādhikaraṇaṃ, sattapi āpattikkhandhā āpattādhikaraṇa’’nti evaṃ āpattiyeva āpattādhikaraṇaṃ.
The five groups of offences, or the seven groups of offences, are āpattādhikaraṇa (an offence-adjudication); thus, an offence itself is an āpattādhikaraṇa.
Chính tội phạm, như trong câu "Năm uẩn tội phạm (āpattikkhandha) là sự vụ về tội phạm (āpattādhikaraṇa), bảy uẩn tội phạm là sự vụ về tội phạm", được gọi là sự vụ về tội phạm (āpattādhikaraṇa).
‘‘Yā saṅghassa kiccayatā karaṇīyatā apalokanakammaṃ ñattikammaṃ ñattidutiyakammaṃ ñatticatutthakamma’’nti (cūḷava. 215) evaṃ catubbidhaṃ saṅghakiccaṃ kiccādhikaraṇanti veditabbaṃ.
The four kinds of Saṅgha acts—notification, motion, motion-coupled-with-one-proclamation, and motion-coupled-with-three-proclamations—as in "whatever is an act to be done by the Saṅgha, an affair to be carried out, a notification, a motion, a motion-coupled-with-one-proclamation, a motion-coupled-with-three-proclamations"—should be understood as kiccādhikaraṇa (a duty-adjudication).
Bốn loại công việc của Tăng-già, như trong câu "Việc cần làm, việc phải làm của Tăng-già là apalokanakamma, ñattikamma, ñattidutiyakamma, ñatticatutthakamma", nên được hiểu là sự vụ về công việc (kiccādhikaraṇa).
Imasmiṃ panatthe pārājikāpattisaṅkhātaṃ āpattādhikaraṇameva adhippetaṃ.
However, in this context, only the āpattādhikaraṇa, which consists of a pārājika offence, is intended.
Tuy nhiên, trong ý nghĩa này, chỉ có sự vụ về tội phạm (āpattādhikaraṇa) được gọi là tội pārājika là được nhắm đến.
Sesāni atthuddhāravasena vuttāni, ettakā hi adhikaraṇasaddassa atthā.
The others are mentioned in the sense of extracting meanings, for these are all the meanings of the word adhikaraṇa.
Các sự vụ còn lại được đề cập theo cách trích dẫn ý nghĩa, vì đó là tất cả các ý nghĩa của từ adhikaraṇa.
Tesu pārājikameva idha adhippetaṃ.
Among these, only a pārājika is intended here.
Trong số đó, chỉ có tội pārājika là được nhắm đến ở đây.
Taṃ diṭṭhādīhi mūlehi amūlakañceva adhikaraṇaṃ hoti.
And that adhikaraṇa is rootless, meaning it lacks roots such as seen, etc.
Sự vụ đó là vô căn cứ bởi các căn cứ như thấy, v.v.
Ayañca bhikkhu dosaṃ patiṭṭhāti, paṭicca tiṭṭhati ‘‘tucchakaṃ mayā bhaṇita’’ntiādīni vadanto paṭijānāti.
And this bhikkhu, if he persists in the fault, saying "I spoke idly" and so on, acknowledges it.
Và vị tỳ-khưu này gieo rắc sự sân hận, bám víu vào đó, thừa nhận trong khi nói những lời như "tôi đã nói lời vô ích", v.v.
Tassa bhikkhuno anuddhaṃsitakkhaṇeyeva saṅghādisesoti ayaṃ tāvassa sapadānukkamaniddesassa sikkhāpadassa attho.
This, then, is the meaning of the training rule that dictates a Saṅghādisesa for that bhikkhu at the very moment he is not suppressed.
Đối với vị tỳ-khưu đó, ngay tại khoảnh khắc vu khống, có tội saṅghādisesa. Đây trước hết là ý nghĩa của điều học này trong phần giải thích theo từng từ.
Sabbasmiṃyeva ca imasmiṃ codakavāre yathā idhāgatesu ‘‘pārājikaṃ dhammaṃ ajjhāpannosi, assamaṇosi, asakyaputtiyosī’’ti imesu vacanesu ekekassa vasena vācāya vācāya saṅghādiseso hoti, evaṃ aññatra āgatesu ‘‘dussīlo, pāpadhammo, asucisaṅkassarasamācāro, paṭicchannakammanto, assamaṇo samaṇapaṭiñño, abrahmacārī brahmacāripaṭiñño, antopūti, avassuto, kasambujāto’’ti imesupi vacanesu ekekassa vasena vācāya vācāya saṅghādiseso hotiyeva.
And in this entire section on the accuser, just as a Saṅghādisesa arises for each utterance among these phrases found here—"You have fallen into a pārājika offence," "You are no recluse," "You are no son of the Sakyas"—so too, a Saṅghādisesa arises for each utterance among these phrases found elsewhere—"You are immoral, of evil nature, of impure and defiled conduct, with hidden deeds, no recluse but pretending to be a recluse, no celibate but pretending to be a celibate, inwardly rotten, oozing with defilements, like refuse."
Và trong tất cả các trường hợp tố cáo này, cũng như trong các lời nói được đề cập ở đây "ông đã phạm pháp pārājika, ông không phải là sa-môn, ông không phải là con của dòng họ Thích-ca", tội saṅghādisesa phát sinh theo từng lời nói, thì cũng vậy, trong các lời nói được đề cập ở nơi khác "người vô giới, người có pháp ác, người có hạnh kiểm không trong sạch đáng nghi ngờ, người có hành vi che giấu, không phải sa-môn mà tự nhận là sa-môn, không phải người sống phạm hạnh mà tự nhận là người sống phạm hạnh, bên trong thối rữa, bị ô nhiễm, là đồ rác rưởi", tội saṅghādisesa cũng phát sinh theo từng lời nói.
Mahāpadumatthero panāha – ‘‘na kevalaṃ idha pāḷiyaṃ anāgatāni ‘dussīlo pāpadhammo’tiādipadāneva sīsaṃ enti, ‘koṇṭhosi mahāsāmaṇerosi, mahāupāsakosi, jeṭṭhabbatikosi, nigaṇṭhosi, ājīvakosi, tāpasosi, paribbājakosi, paṇḍakosi, theyyasaṃvāsakosi, titthiyapakkantakosi, tiracchānagatosi, mātughātakosi, pitughātakosi, arahantaghātakosi, saṅghabhedakosi, lohituppādakosi, bhikkhunīdūsakosi, ubhatobyañjanakaosī’ti imānipi sīsaṃ entiyevā’’ti.
Mahāpadumatthera, however, said: "Not only do phrases like 'immoral, of evil nature,' which are not found in the Pāḷi here, constitute a main point; but also 'You are a dullard, a great novice, a great lay-follower, a follower of the elder's custom, a Nigaṇṭha, an Ājīvaka, an ascetic, a wandering mendicant, a paṇḍaka, a stealthy associate, one who has gone over to the sectarians, an animal, a matricide, a parricide, a killer of an Arahant, a schismatic, one who has shed the Buddha's blood, a defiler of bhikkhunīs, a hermaphrodite'—these too constitute a main point."
Trưởng lão Mahāpaduma thì nói rằng – “Không chỉ những từ ngữ không có trong Chánh tạng ở đây như ‘giới hạnh xấu xa, pháp ác’ mới đi đến cùng, mà cả những từ ngữ này: ‘ngươi là kẻ đần độn, ngươi là đại sa-di, ngươi là đại cận sự nam, ngươi là người giữ hạnh của chị cả, ngươi là Nigaṇṭha, ngươi là Ājīvaka, ngươi là khổ hạnh sĩ, ngươi là du sĩ, ngươi là paṇḍaka, ngươi là kẻ sống chung lén lút, ngươi là người đã bỏ sang ngoại đạo, ngươi là loài bàng sanh, ngươi là kẻ giết mẹ, ngươi là kẻ giết cha, ngươi là kẻ giết A-la-hán, ngươi là kẻ phá hòa hợp Tăng, ngươi là kẻ làm chảy máu (Phật), ngươi là kẻ làm hại tỳ-khưu-ni, ngươi là người có hai bộ phận sinh dục’ cũng đều đi đến cùng.”
Mahāpadumattheroyeva ca ‘‘diṭṭhe vematikotiādīsu yadaggena vematiko tadaggena no kappeti, yadaggena no kappeti tadaggena nassarati, yadaggena nassarati tadaggena pamuṭṭho hotī’’ti vadati.
And it is Mahāpadumatthera himself who said regarding "doubtful about what was seen" and so on: "As much as one is doubtful, so much one does not consent. As much as one does not consent, so much one does not remember. As much as one does not remember, so much one is forgetful."
Và chính Trưởng lão Mahāpaduma đã nói rằng – “Trong các trường hợp ‘nghi ngờ về điều đã thấy’ v.v…, phần nào có sự nghi ngờ, phần đó không tin chắc; phần nào không tin chắc, phần đó không nhớ; phần nào không nhớ, phần đó đã quên.”
Mahāsumatthero pana ekekaṃ dvidhā bhinditvā catunnampi pāṭekkaṃ nayaṃ dasseti.
Mahāsumatthera, however, divides each into two and explains the method for all four individually.
Trưởng lão Mahāsuma thì lại chia mỗi trường hợp thành hai, rồi trình bày phương pháp riêng cho cả bốn trường hợp.
Kathaṃ?
How?
Như thế nào?
Diṭṭhe vematikoti ayaṃ tāva dassane vā vematiko hoti puggale vā, tattha ‘‘diṭṭho nukho mayā na diṭṭho’’ti evaṃ dassane vematiko hoti.
First, "doubtful about what was seen" means one is doubtful about the seeing or about the person; here, one is doubtful about the seeing, saying, "Did I see or not?"
Trước hết, câu “nghi ngờ về điều đã thấy” có nghĩa là nghi ngờ về việc thấy hoặc nghi ngờ về người. Trong đó, nghi ngờ về việc thấy là như sau: “Ta đã thấy hay chưa thấy nhỉ?”.
‘‘Ayaṃ nukho mayā diṭṭho añño’’ti evaṃ puggale vematiko hoti.
One is doubtful about the person, saying, "Was it this person I saw, or another?"
Nghi ngờ về người là như sau: “Người ta thấy là người này hay người khác nhỉ?”.
Evaṃ dassanaṃ vā no kappeti puggalaṃ vā, dassanaṃ vā nassarati puggalaṃ vā, dassanaṃ vā pamuṭṭho hoti puggalaṃ vā.
Similarly, one does not consent to the seeing or to the person; one does not remember the seeing or the person; one is forgetful of the seeing or the person.
Tương tự, không tin chắc về việc thấy hoặc về người, không nhớ về việc thấy hoặc về người, đã quên về việc thấy hoặc về người.
Ettha ca vematikoti vimatijāto.
Here, vematiko means one who has doubt.
Trong đó, vematiko là người có sự nghi ngờ phát sinh.
No kappetīti na saddahati.
No kappeti means one does not believe.
No kappeti là không tin tưởng.
Nassaratīti asāriyamāno nassarati.
Nassarati means one does not remember when not reminded.
Nassarati là không nhớ khi không được nhắc lại.
Yadā pana taṃ ‘‘asukasmiṃ nāma bhante ṭhāne asukasmiṃ nāma kāle’’ti sārenti tadā sarati.
But when reminded of it, saying, "Venerable Sir, at such and such a place, at such and such a time," then one remembers.
Nhưng khi người ta nhắc lại rằng “Thưa ngài, tại địa điểm kia, vào thời điểm kia”, thì vị ấy nhớ lại.
Pamuṭṭhoti yo tehi tehi upāyehi sāriyamānopi nassaratiyevāti.
Pamuṭṭho means one who does not remember even when reminded by various means.
Pamuṭṭho là người dù được nhắc lại bằng những phương cách này khác mà vẫn không nhớ.
Etenevupāyena codāpakavāropi veditabbo, kevalañhi tattha ‘‘mayā’’ti parihīnaṃ, sesaṃ codakavārasadisameva.
By this same method, the section on the accuser should also be understood; only the word "by me" is omitted there, the rest is the same as the section on the accused.
Theo phương pháp này, cũng cần hiểu về phần của người bị tố cáo, chỉ khác là ở đó thiếu từ “bởi tôi”, phần còn lại tương tự như phần của người tố cáo.
389. Tato paraṃ āpattibhedaṃ anāpattibhedañca dassetuṃ ‘‘asuddhe suddhadiṭṭhī’’tiādikaṃ catukkaṃ ṭhapetvā ekamekaṃ padaṃ catūhi catūhi bhedehi niddiṭṭhaṃ, taṃ sabbaṃ pāḷinayeneva sakkā jānituṃ.
Thereafter, to show the distinction between offences and non-offences, the quartet beginning with "He with pure view in the impure" and so on is presented, and each term is described with four distinctions; all of this can be understood by the Pāḷi method itself.
389. Sau đó, để trình bày sự phân loại về tội và vô tội, bốn bộ bốn (catukka) bắt đầu bằng “asuddhe suddhadiṭṭhī” (có tri kiến trong sạch đối với điều không trong sạch) đã được đặt ra, và mỗi từ được giải thích theo bốn cách phân loại. Tất cả những điều đó có thể được biết theo phương pháp của Chánh tạng.
Kevalaṃ hetthādhippāyabhedo veditabbo.
Only the distinction in intention here should be understood.
Chỉ cần hiểu sự khác biệt về chủ ý ở đây.
Ayañhi adhippāyo nāma – cāvanādhippāyo, akkosādhippāyo, kammādhippāyo, vuṭṭhānādhippāyo, uposathapavāraṇaṭṭhapanādhippāyo, anuvijjanādhippāyo, dhammakathādhippāyoti anekavidho.
This intention is of many kinds: the intention to expel, the intention to insult, the intention to perform a Saṅgha act, the intention to rehabilitate, the intention to suspend Uposatha or Pavāraṇā, the intention to investigate, the intention to give a Dhamma talk.
Chủ ý này có nhiều loại: chủ ý muốn trục xuất, chủ ý muốn mắng nhiếc, chủ ý muốn thực hiện Tăng sự, chủ ý muốn phục hồi, chủ ý muốn đình chỉ lễ Uposatha và Pavāraṇā, chủ ý muốn tra hỏi, chủ ý muốn thuyết pháp.
Tattha purimesu catūsu adhippāyesu okāsaṃ akārāpentassa dukkaṭaṃ.
Among these, for one who does not give an opportunity in the first four intentions, there is a dukkata.
Trong đó, đối với bốn chủ ý đầu tiên, người không xin phép sẽ phạm tội dukkaṭa.
Okāsaṃ kārāpetvāpi ca sammukhā amūlakena pārājikena anuddhaṃsentassa saṅghādiseso.
Even after requesting permission, for one who disparages in person with a baseless Pārājika, there is a Saṅghādisesa offense.
Ngay cả khi đã xin phép, nếu tố cáo trực diện bằng tội pārājika vô căn cứ thì phạm tội saṅghādisesa.
Amūlakena saṅghādisesena anuddhaṃsentassa pācittiyaṃ.
For one who disparages with a baseless Saṅghādisesa, there is a Pācittiya offense.
Nếu tố cáo bằng tội saṅghādisesa vô căn cứ thì phạm tội pācittiya.
Ācāravipattiyā anuddhaṃsentassa dukkaṭaṃ.
For one who disparages with a fault in conduct, there is a Dukkaṭa offense.
Nếu tố cáo về sự sai phạm trong hạnh kiểm thì phạm tội dukkaṭa.
Akkosādhippāyena vadantassa pācittiyaṃ.
For one who speaks with the intention of reviling, there is a Pācittiya offense.
Nếu nói với chủ ý mắng nhiếc thì phạm tội pācittiya.
Asammukhā pana sattahipi āpattikkhandhehi vadantassa dukkaṭaṃ.
But for one who speaks not in person (behind one's back) with all seven groups of offenses, there is a Dukkaṭa offense.
Còn nếu nói sau lưng bằng cả bảy nhóm tội thì phạm tội dukkaṭa.
Asammukhā eva sattavidhampi kammaṃ karontassa dukkaṭameva.
For one who performs any of the seven kinds of kamma indeed not in person, there is only a Dukkaṭa offense.
Thực hiện cả bảy loại Tăng sự sau lưng cũng chỉ phạm tội dukkaṭa.
Kurundiyaṃ pana ‘‘vuṭṭhānādhippāyena ‘tvaṃ imaṃ nāma āpattiṃ āpanno taṃ paṭikarohī’ti vadantassa okāsakiccaṃ natthī’’ti vuttaṃ.
However, in the Kurundī, it is said: "For one who speaks with the intention of restoration, saying, 'Venerable sir, you have committed such-and-such an offense; remedy it,' there is no need for a request for permission."
Tuy nhiên, trong Kurundī có nói rằng: “Với chủ ý muốn phục hồi, khi nói ‘ngươi đã phạm tội này, hãy sám hối đi’, thì không cần phải xin phép.”
Sabbattheva pana ‘‘uposathapavāraṇaṃ ṭhapentassa okāsakammaṃ natthī’’ti vuttaṃ.
And everywhere it is said: "For one who postpones the Uposatha and Pavāraṇā, there is no need for a request for permission."
Và ở mọi nơi đều nói rằng: “Người đình chỉ lễ Uposatha và Pavāraṇā thì không cần phải xin phép.”
Ṭhapanakkhettaṃ pana jānitabbaṃ.
However, the limit for postponement should be known.
Tuy nhiên, cần biết thời điểm đình chỉ.
‘‘Suṇātu me bhante saṅgho ajjuposatho pannaraso yadi saṅghassa pattakallaṃ saṅgho uposathaṃ kareyya’’ti etasmiñhi re-kāre anatikkanteyeva ṭhapetuṃ labbhati.
Indeed, it is permitted to postpone only before the syllable "re" in "May the Saṅgha, venerable sirs, listen to me. Today is the fifteenth day of the Uposatha. If it is suitable for the Saṅgha, may the Saṅgha perform the Uposatha."
Chỉ được phép đình chỉ khi âm re trong câu “Suṇātu me bhante saṅgho ajjuposatho pannaraso yadi saṅghassa pattakallaṃ saṅgho uposathaṃ kareyya” (Bạch Đại đức Tăng, xin Tăng chúng lắng nghe. Hôm nay là ngày Uposatha rằm. Nếu Tăng chúng thấy thuận tiện, Tăng chúng hãy làm lễ Uposatha) chưa qua.
Tato paraṃ pana yya-kāre patte na labbhati.
Beyond that, when the syllable "yya" is reached, it is not permitted.
Sau đó, khi đã đến âm yya, thì không được phép nữa.
Esa nayo pavāraṇāya.
The same applies to the Pavāraṇā.
Phương pháp này cũng áp dụng cho lễ Pavāraṇā.
Anuvijjakassāpi osaṭe vatthusmiṃ ‘‘atthetaṃ tavā’’ti anuvijjanādhippāyena vadantassa okāsakammaṃ natthi.
For the examiner, too, when the matter has been laid down, there is no need for a request for permission for one who speaks with the intention of examining, saying, "Is this your matter?"
Đối với người tra hỏi, khi vấn đề đã được trình bày, nếu nói với chủ ý tra hỏi rằng “Việc đó có phải của ngươi không?”, thì không cần phải xin phép.
Dhammakathikassāpi dhammāsane nisīditvā ‘‘yo idañcidañca karoti, ayaṃ bhikkhu assamaṇo’’tiādinā nayena anodissa dhammaṃ kathentassa okāsakammaṃ natthi.
For the Dhamma preacher, too, sitting on the Dhamma seat and preaching the Dhamma without specifying anyone, saying, "Whoever does this and that, this bhikkhu is no recluse," there is no need for a request for permission.
Đối với vị pháp sư, khi ngồi trên pháp tòa mà thuyết pháp không chỉ định, theo cách nói như “Vị tỳ-khưu nào làm điều này điều kia, vị ấy không phải là sa-môn”, thì không cần phải xin phép.
Sace pana odissa niyametvā ‘‘asuko ca asuko ca assamaṇo anupāsako’’ti katheti, dhammāsanato orohitvā āpattiṃ desetvā gantabbaṃ.
But if he specifies and identifies, saying, "Such and such a one is no recluse, no lay follower," he should descend from the Dhamma seat, confess the offense, and go.
Tuy nhiên, nếu chỉ định và xác định rằng “Vị này và vị kia không phải là sa-môn, không phải là cận sự nam”, thì phải xuống khỏi pháp tòa, sám hối tội rồi mới được đi.
Yaṃ pana tattha tattha ‘‘anokāsaṃ kārāpetvā’’ti vuttaṃ tassa okāsaṃ akārāpetvāti evamattho veditabbo, na hi koci anokāso nāma atthi, yamokāsaṃ kārāpetvā āpattiṃ āpajjati, okāsaṃ pana akārāpetvā āpajjatīti.
As for what is stated here and there as "having not requested permission," its meaning should be understood as "having not requested permission," for there is no such thing as "no permission" by requesting which one commits an offense; rather, one commits an offense by not requesting permission.
Còn cụm từ “anokāsaṃ kārāpetvā” (sau khi đã làm sự không cho phép) được nói ở nhiều nơi, cần hiểu nghĩa là “không xin phép”. Vì không có cái gọi là “sự không cho phép” (anokāsa) nào mà người ta có thể làm để phạm tội; nhưng người ta phạm tội vì không xin phép.
Sesaṃ uttānameva.
The rest is clear.
Phần còn lại đã rõ ràng.
Samuṭṭhānādīsu tisamuṭṭhānaṃ – kāyacittato, vācācittato, kāyavācācittato ca samuṭṭhāti.
Regarding its origin and so on, it arises from three sources: from body and mind, from speech and mind, and from body, speech, and mind.
Về các pháp như phát sanh, tội này có ba cách phát sanh: phát sanh từ thân và tâm, từ khẩu và tâm, và từ thân, khẩu và tâm.
Kiriyaṃ, saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, lokavajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, akusalacittaṃ, dukkhavedananti.
It is an action, a volitional act with perception, volitional, censurable by the world, a bodily action, a verbal action, rooted in unwholesome consciousness, and results in suffering.
Là hành động, giải thoát khỏi tưởng, có chủ tâm, bị đời chê trách, là thân nghiệp, khẩu nghiệp, tâm bất thiện, và khổ thọ.
391. Tena samayena buddho bhagavāti dutiyaduṭṭhadosasikkhāpadaṃ.
391. At that time the Buddha, the Blessed One – this refers to the second Saṅghādisesa rule for malicious accusation.
391. Tena samayena buddho bhagavā (Vào lúc bấy giờ, Đức Phật, Đấng Thế Tôn) là điều học thứ hai liên quan đến ác ý.
Tattha handa mayaṃ āvuso imaṃ chagalakaṃ dabbaṃ mallaputtaṃ nāma karomāti te kira paṭhamavatthusmiṃ attano manorathaṃ sampādetuṃ asakkontā laddhaniggahā vighātappattā ‘‘idāni jānissāmā’’ti tādisaṃ vatthuṃ pariyesamānā vicaranti.
Therein, concerning "Come now, friends, let us name this goat Dabba the Mallaputta," it is said that those Mettiyabhumajaka bhikkhus, being unable to fulfill their desire in the first case, having suffered rebuke, and being distressed, were wandering around searching for such a situation, thinking, "Now we will see."
Trong đó, câu “Handa mayaṃ āvuso imaṃ chagalakaṃ dabbaṃ mallaputtaṃ nāma karomā” (Này chư hiền, chúng ta hãy đặt tên cho con dê đực này là Dabba Mallaputta) có nghĩa là: các vị ấy, trong câu chuyện đầu tiên, vì không thể thực hiện được mong muốn của mình, đã bị khiển trách và cảm thấy bực bội, nên đã đi tìm một sự việc tương tự như vậy, nghĩ rằng “Bây giờ chúng ta sẽ biết tay”.
Athekadivasaṃ disvā tuṭṭhā aññamaññaṃ oloketvā evamāhaṃsu – ‘‘handa mayaṃ, āvuso, imaṃ chagalakaṃ dabbaṃ mallaputtaṃ nāma karomā’’ti, ‘‘dabbo mallaputto nāmāya’’nti evamassa nāmaṃ karomāti vuttaṃ hoti.
Then, one day, having seen it, they were delighted and looked at each other and said, "Come now, friends, let us name this goat Dabba the Mallaputta." This means, "Let us give it the name 'This is Dabba the Mallaputta'."
Rồi một ngày nọ, khi nhìn thấy (con dê), họ vui mừng nhìn nhau và nói như vậy: “Này chư hiền, chúng ta hãy đặt tên cho con dê đực này là Dabba Mallaputta”, có nghĩa là “Chúng ta hãy đặt tên cho nó là ‘Đây là Dabba Mallaputta’.”
Esa nayo mettiyaṃ nāma bhikkhuninti etthāpi.
The same method applies to "a bhikkhunī named Mettiyā."
Phương pháp này cũng áp dụng cho trường hợp “mettiyaṃ nāma bhikkhuni” (tỳ-khưu-ni tên Mettiyā).
Te bhikkhū mettiyabhumajake bhikkhū anuyuñjiṃsūti evaṃ anuyuñjiṃsu –‘‘āvuso, kuhiṃ tumhehi dabbo mallaputto mettiyāya bhikkhuniyā saddhiṃ diṭṭho’’ti?
Those bhikkhus questioned the Mettiyabhumajaka bhikkhus – they questioned them thus: "Friends, where did you see Dabba the Mallaputta with the bhikkhunī Mettiyā?"
Te bhikkhū mettiyabhumajake bhikkhū anuyuñjiṃsū (Các vị tỳ-khưu ấy đã tra hỏi các tỳ-khưu thuộc nhóm Mettiyā và Bhummajaka) có nghĩa là họ đã tra hỏi như sau: “Thưa chư hiền, các vị đã thấy Dabba Mallaputta ở đâu cùng với tỳ-khưu-ni Mettiyā?”
‘‘Gijjhakūṭapabbatapāde’’ti.
"At the foot of Gijjhakūṭa Mountain."
“Tại chân núi Gijjhakūṭa.”
‘‘Kāya velāya’’ti?
"At what time?"
“Vào lúc nào?”
‘‘Bhikkhācāragamanavelāyā’’ti.
"At the time of going for alms."
“Vào lúc đi khất thực.”
Āvuso dabba ime evaṃ vadanti – ‘‘tvaṃ tadā kuhi’’nti?
"Friend Dabba, these bhikkhus say, 'Where were you at that time?'"
Này hiền giả Dabba, các vị này nói như vậy, lúc đó ngài ở đâu?
‘‘Veḷuvane bhattāni uddisāmī’’ti.
"I was assigning meals in Veḷuvana."
“Tôi đang phân phát vật thực tại Veḷuvana.”
‘‘Tava tāya velāya veḷuvane atthibhāvaṃ ko jānātī’’ti?
"Who knows that you were in Veḷuvana at that time?"
“Ai biết được sự có mặt của ngài tại Veḷuvana vào lúc đó?”
‘‘Bhikkhusaṅgho, bhante’’ti.
"The Saṅgha of bhikkhus, venerable sirs."
“Bạch Đại đức Tăng, Tăng chúng biết.”
Te saṅghaṃ pucchiṃsu – ‘‘jānātha tumhe tāya velāya imassa veḷuvane atthibhāva’’nti.
They asked the Saṅgha: "Do you know that he was in Veḷuvana at that time?"
Họ hỏi Tăng chúng: “Các vị có biết sự có mặt của vị này tại Veḷuvana vào lúc đó không?”
‘‘Āma, āvuso, jānāma, thero sammutiladdhadivasato paṭṭhāya veḷuvaneyevā’’ti.
"Yes, friends, we know. The Elder has been in Veḷuvana ever since the day he received the appointment."
“Thưa chư hiền, vâng, chúng tôi biết. Trưởng lão đã ở tại Veḷuvana kể từ ngày nhận được sự chấp thuận.”
Tato mettiyabhumajake āhaṃsu – ‘‘āvuso, tumhākaṃ kathā na sameti, kacci no lesaṃ oḍḍetvā vadathā’’ti.
Then they said to the Mettiyabhumajakas: "Friends, your statements do not agree. Did you speak with some hint?"
Sau đó, họ nói với các tỳ khưu Mettiya-Bhummajaka: “Này chư hiền, lời nói của các vị không khớp nhau, có phải các vị đã dựa vào một cái cớ nào đó để nói không?”
Evaṃ te tehi bhikkhūhi anuyuñjiyamānā āma āvusoti vatvā etamatthaṃ ārocesuṃ.
Thus, being questioned by those bhikkhus, they said, "Yes, friends," and reported the matter.
Khi bị các tỳ khưu ấy gạn hỏi như vậy, họ đã thưa: “Vâng, thưa chư hiền,” rồi trình bày sự việc ấy.
Kiṃ pana tumhe, āvuso, āyasmantaṃ dabbaṃ mallaputtaṃ aññabhāgiyassa adhikaraṇassāti ettha aññabhāgassa idaṃ, aññabhāgo vā assa atthīti aññabhāgiyaṃ.
"Why, friends, do you accuse Venerable Dabba the Mallaputta on the basis of a matter of another category?" Here, "of another category" (aññabhāgiyaṃ) means that which belongs to another category, or that which has another category as its own.
Trong câu “Này chư hiền, có phải các vị đã dựa vào một phần nhỏ, một cái cớ nhỏ nào đó của một vụ việc thuộc phe khác để tố cáo trưởng lão Dabba Mallaputta”, ở đây, aññabhāgiyaṃ (thuộc phe khác) có nghĩa là của một phe khác, hoặc có một phe khác.
Adhikaraṇanti ādhāro veditabbo, vatthu adhiṭṭhānanti vuttaṃ hoti.
Matter (adhikaraṇaṃ) should be understood as the basis, meaning the foundation or ground.
Adhikaraṇa (vụ việc) nên được hiểu là nền tảng, có nghĩa là đối tượng, cơ sở.
Yo hi so ‘‘dabbo mallaputto nāmā’’ti chagalako vutto, so yvāyaṃ āyasmato dabbassa mallaputtassa bhāgo koṭṭhāso pakkho manussajāti ceva bhikkhubhāvo ca tato aññassa bhāgassa koṭṭhāsassa pakkhassa hoti tiracchānajātiyā ceva chagalakabhāvassa ca so vā aññabhāgo assa atthīti tasmā aññabhāgiyasaṅkhyaṃ labhati.
For that goat which was called "Dabba the Mallaputta," since that part, portion, or aspect of Venerable Dabba the Mallaputta, which is the human species and the state of being a bhikkhu, is other than the part, portion, or aspect of the animal species and the state of being a goat, or since that goat has another category, it is therefore called aññabhāgiya (of another category).
Bởi vì con dê đực được gọi là “Dabba Mallaputta” kia, nó thuộc về một phe, một phần, một nhóm khác – tức là loài súc sanh và thân phận dê – so với phe, phần, nhóm của trưởng lão Dabba Mallaputta – tức là loài người và thân phận tỳ khưu. Hoặc nó có một phe khác, do đó nó được gọi là aññabhāgiya (thuộc phe khác).
Yasmā ca tesaṃ ‘‘imaṃ mayaṃ dabbaṃ mallaputtaṃ nāma karomā’’ti vadantānaṃ tassā nāmakaraṇasaññāya ādhāro vatthu adhiṭṭhānaṃ, tasmā adhikaraṇanti veditabbo.
And because for those who said, "Let us name this Dabba the Mallaputta," the goat was the basis, object, or foundation for that naming perception, it should be understood as an adhikaraṇa (matter).
Và bởi vì nó là nền tảng, đối tượng, cơ sở cho nhận thức về việc đặt tên của những vị nói rằng “chúng ta hãy gọi con này là Dabba Mallaputta”, nên nó được hiểu là adhikaraṇa (vụ việc, đối tượng).
Tañhi sandhāya ‘‘te bhikkhū aññabhāgiyassa adhikaraṇassā’’ti āhaṃsu, na vivādādhikaraṇādīsu aññataraṃ.
Referring to that, the bhikkhus said, "on the basis of a matter of another category," not referring to any of the disputes, etc., among the four kinds of adhikaraṇa.
Chính vì nhắm đến điều đó mà các tỳ khưu đã nói “của một vụ việc thuộc phe khác”, chứ không phải một trong các vụ tranh tụng như vivādādhikaraṇa (tranh tụng về tranh chấp).
Asambhavato.
Because it is impossible.
Vì không thể xảy ra.
Na hi te catunnaṃ adhikaraṇānaṃ kassaci aññabhāgiyassa adhikaraṇassa kañcidesaṃ lesamattaṃ upādiyiṃsu.
For they did not take any part or mere hint of any matter of another category among the four kinds of adhikaraṇa.
Bởi vì họ đã không dựa vào bất kỳ phần nào, dù chỉ là một cái cớ nhỏ, của một vụ việc thuộc phe khác trong bốn loại tranh tụng.
Na ca catunnaṃ adhikaraṇānaṃ leso nāma atthi.
And there is no such thing as a hint (lesa) for the four kinds of adhikaraṇa.
Và bốn loại tranh tụng không có cái gọi là cớ (lesa).
Jātilesādayo hi puggalānaṃyeva lesā vuttā, na vivādādhikaraṇādīnaṃ.
Indeed, hints like a hint of birth (jātilesa) are spoken of only for individuals, not for disputes or other adhikaraṇa.
Thật vậy, các cớ như jātilesa (cớ về dòng dõi) đã được nói là của các cá nhân, chứ không phải của các tranh tụng như vivādādhikaraṇa.
Idañca ‘‘dabbo mallaputto’’ti nāmaṃ tassa aññabhāgiyādhikaraṇabhāve ṭhitassa chagalakassa koci deso hoti theraṃ amūlakena pārājikena anuddhaṃsetuṃ lesamatto.
And this name "Dabba the Mallaputta" is a part or a mere hint of that goat which was in the state of being an adhikaraṇa of another category, in order to maliciously accuse the Elder with a baseless Pārājika.
Và cái tên “Dabba Mallaputta” này của con dê đực, vốn là một đối tượng thuộc phe khác, là một phần, một cái cớ nhỏ để tố cáo vị trưởng lão bằng tội pārājika vô căn cứ.
Ettha ca dissati apadissati assa ayanti voharīyatīti deso.
Here, what is seen, indicated, or called "this is his" is called a deso (part/aspect).
Ở đây, deso (một phần) là cái được chỉ ra, được nói đến, được gọi là “cái này là của người đó”.
Jātiādīsu aññatarakoṭṭhāsassetaṃ adhivacanaṃ.
This is a designation for one of the categories such as birth (jāti).
Đây là tên gọi cho một phần trong các loại như dòng dõi v.v.
Aññampi vatthuṃ lissati silissati vohāramatteneva īsakaṃ allīyatīti leso.
And another thing that adheres, clings, or merely slightly attaches itself by way of common usage is called a leso (hint).
Leso (cái cớ) là một đối tượng khác bám dính, dính líu, chỉ liên quan một chút qua cách gọi tên mà thôi.
Jātiādīnaṃyeva aññatarakoṭṭhāsassetaṃ adhivacanaṃ.
This is a designation for one of the categories such as birth (jāti).
Đây cũng là tên gọi cho một phần trong các loại như dòng dõi v.v.
Tato paraṃ uttānatthameva.
Beyond that, the meaning is straightforward.
Sau đó, ý nghĩa đã rõ ràng.
Sikkhāpadapaññattiyampi ayamevattho.
The same meaning applies in the promulgation of the training rule.
Trong phần chế định học giới, ý nghĩa cũng chính là như vậy.
Padabhājane pana yassa aññabhāgiyassa adhikaraṇassa kiñcidesaṃ lesamattaṃ upādāya pārājikena dhammena anuddhaṃseyya, taṃ yasmā aṭṭhuppattivaseneva āvibhūtaṃ, tasmā na vibhattanti veditabbaṃ.
However, in the word-by-word analysis (padabhājane), that matter of another category, taking any part or mere hint of which one might maliciously accuse with a Pārājika offense, is to be understood as not having been elaborated because it appeared only in connection with the origin story.
Tuy nhiên, trong phần phân tích từ ngữ, vụ việc thuộc phe khác mà dựa vào một phần nhỏ, một cái cớ nhỏ nào đó để tố cáo bằng pháp pārājika, vì nó đã hiển nhiên qua chính sự phát sinh của câu chuyện, nên cần hiểu rằng nó đã không được phân tích chi tiết.
Tattha aññabhāgiyavāro uttānatthoyeva.
In that, the section on aññabhāgiya is straightforward.
Trong đó, phần về “thuộc phe khác” có ý nghĩa rõ ràng.
Ekamekañhi adhikaraṇaṃ itaresaṃ tiṇṇaṃ tiṇṇaṃ aññabhāgiyaṃ aññapakkhiyaṃ aññakoṭṭhāsiyaṃ hoti, vatthuvisabhāgattā, tabbhāgiyavāre pana vivādādhikaraṇaṃ vivādādhikaraṇassa tabbhāgiyaṃ tappakkhiyaṃ taṃkoṭṭhāsiyaṃ vatthusabhāgattā, tathā anuvādādhikaraṇaṃ anuvādādhikaraṇassa.
Each adhikaraṇa is an aññabhāgiya, of a different party, of a different category to the other three, due to the dissimilarity of their underlying matters. In the tabbhāgiya section, however, a vivādādhikaraṇa is a tabbhāgiya, of the same party, of the same category as another vivādādhikaraṇa, due to the similarity of their underlying matters; similarly for an anuvādādhikaraṇa to an anuvādādhikaraṇa.
Bởi vì mỗi một loại tranh tụng đều thuộc phe khác, thuộc nhóm khác, thuộc phần khác so với ba loại còn lại, do đối tượng không đồng nhất. Còn trong phần về “thuộc cùng phe”, vivādādhikaraṇa (tranh tụng về tranh chấp) thuộc cùng phe, cùng nhóm, cùng phần với vivādādhikaraṇa khác, do đối tượng đồng nhất; tương tự, anuvādādhikaraṇa (tranh tụng về khiển trách) thuộc cùng phe với anuvādādhikaraṇa khác.
Kathaṃ?
How so?
Như thế nào?
Buddhakālato paṭṭhāya hi aṭṭhārasa bhedakaravatthūni nissāya uppannavivādo ca idāni uppajjanakavivādo ca vatthusabhāgatāya ekaṃ vivādādhikaraṇameva hoti, tathā buddhakālato paṭṭhāya catasso vipattiyo nissāya uppannaanuvādo ca idāni uppajjanakaanuvādo ca vatthusabhāgatāya ekaṃ anuvādādhikaraṇameva hoti.
Indeed, a dispute that arose in dependence on the eighteen root causes of schism from the time of the Buddha, and a dispute that arises now, are both a single vivādādhikaraṇa due to the similarity of their underlying matters. Likewise, an accusation that arose in dependence on the four types of transgressions from the time of the Buddha, and an accusation that arises now, are both a single anuvādādhikaraṇa due to the similarity of their underlying matters.
Bởi vì tranh chấp phát sinh dựa trên mười tám căn cứ gây chia rẽ từ thời Đức Phật cho đến nay và tranh chấp sẽ phát sinh bây giờ, do đối tượng đồng nhất, nên chỉ là một vivādādhikaraṇa duy nhất. Tương tự, sự khiển trách phát sinh dựa trên bốn loại vi phạm từ thời Đức Phật cho đến nay và sự khiển trách sẽ phát sinh bây giờ, do đối tượng đồng nhất, nên chỉ là một anuvādādhikaraṇa duy nhất.
Yasmā pana āpattādhikaraṇaṃ āpattādhikaraṇassa sabhāgavisabhāgavatthuto sabhāgasarikkhāsarikkhato ca ekaṃsena tabbhāgiyaṃ na hoti, tasmā āpattādhikaraṇaṃ āpattādhikaraṇassa siyā tabbhāgiyaṃ siyā aññabhāgiyanti vuttaṃ.
However, since an āpattādhikaraṇa is not always and without exception a tabbhāgiya of another āpattādhikaraṇa due to similar or dissimilar underlying matters, or due to being inherently similar or dissimilar, it is said: "An āpattādhikaraṇa may be a tabbhāgiya of an āpattādhikaraṇa, or it may be an aññabhāgiya."
Tuy nhiên, vì āpattādhikaraṇa (tranh tụng về tội) không hoàn toàn thuộc cùng phe với āpattādhikaraṇa khác, do đối tượng có khi đồng nhất có khi không đồng nhất, và do bản chất có khi tương tự có khi không tương tự, nên đã nói: “Āpattādhikaraṇa đối với āpattādhikaraṇa, có khi thuộc cùng phe, có khi thuộc phe khác.”
Tattha ādito paṭṭhāya aññabhāgiyassa paṭhamaṃ niddiṭṭhattā idhāpi aññabhāgiyameva paṭhamaṃ niddiṭṭhaṃ, tattha aññabhāgiyattañca parato tabbhāgiyattañca vuttanayeneva veditabbaṃ.
Here, since aññabhāgiya was mentioned first from the beginning, aññabhāgiya is also mentioned first here. Its aññabhāgiya nature, and its tabbhāgiya nature later on, should be understood in the manner stated.
Trong đó, vì phần thuộc phe khác được giải thích trước ngay từ đầu, nên ở đây phần thuộc phe khác cũng được giải thích trước. Trong đó, tính chất thuộc phe khác và sau đó là tính chất thuộc cùng phe nên được hiểu theo cách đã nói.
Kiccādhikaraṇaṃ kiccādhikaraṇassa tabbhāgiyanti ettha pana buddhakālato paṭṭhāya cattāri saṅghakammāni nissāya uppannaṃ adhikaraṇañca idāni cattāri saṅghakammāni nissāya uppajjanakaṃ adhikaraṇañca sabhāgatāya sarikkhatāya ca ekaṃ kiccādhikaraṇameva hoti.
But regarding An kiccādhikaraṇa is a tabbhāgiya of a kiccādhikaraṇa, an adhikaraṇa that arose in dependence on the four Sangha-acts from the time of the Buddha, and an adhikaraṇa that arises now in dependence on the four Sangha-acts, are both a single kiccādhikaraṇa due to their similarity of underlying matter and intrinsic nature.
Trong câu “Kiccādhikaraṇa (tranh tụng về phận sự) thuộc cùng phe với kiccādhikaraṇa”, ở đây, tranh tụng phát sinh dựa trên bốn loại tăng sự từ thời Đức Phật cho đến nay và tranh tụng sẽ phát sinh dựa trên bốn loại tăng sự bây giờ, do đối tượng đồng nhất và bản chất tương tự, nên chỉ là một kiccādhikaraṇa duy nhất.
Kiṃ pana saṅghakammāni nissāya uppannaṃ adhikaraṇaṃ kiccādhikaraṇaṃ, udāhu saṅghakammānamevetaṃ adhivacananti?
Is an adhikaraṇa that arises in dependence on Sangha-acts a kiccādhikaraṇa, or is this merely a designation for Sangha-acts themselves?
Vậy, tranh tụng phát sinh dựa trên các tăng sự có phải là kiccādhikaraṇa, hay đây chỉ là tên gọi của chính các tăng sự?
Saṅghakammānamevetaṃ adhivacanaṃ.
This is indeed a designation for Sangha-acts themselves.
Đây là tên gọi của chính các tăng sự.
Evaṃ santepi saṅghakammaṃ nāma ‘‘idañcidañca evaṃ kattabba’’nti yaṃ kammalakkhaṇaṃ manasikaroti taṃ nissāya uppajjanato purimaṃ purimaṃ saṅghakammaṃ nissāya uppajjanato ca saṅghakammāni nissāya uppannaṃ adhikaraṇaṃ kiccādhikaraṇanti vuttaṃ.
Even so, a Sangha-act is called an adhikaraṇa that arose in dependence on Sangha-acts, because it arises in dependence on the characteristic of the act — "this and that should be done thus" — which one focuses on, and because it arises in dependence on previous Sangha-acts.
Dù vậy, vì nó phát sinh dựa vào việc tâm niệm về đặc điểm của một việc làm rằng “việc này, việc này phải được làm như thế này”, và vì nó phát sinh dựa vào các tăng sự trước đó, nên đã nói rằng tranh tụng phát sinh dựa trên các tăng sự là kiccādhikaraṇa.
395. Idāni tameva lesaṃ vitthārato dassetuṃ yathā taṃ upādāya anuddhaṃsanā hoti tathā savatthukaṃ katvā dassento ‘‘jātileso nāma khattiyo diṭṭho hotī’’tiādimāha.
395. Now, to show that same hint in detail, by making it circumstantial as to how slander occurs by taking it, it says, “A hint of birth means a khattiya is seen,” and so on.
Bây giờ, để trình bày chi tiết về chính cái cớ đó, và để trình bày cách mà sự tố cáo xảy ra bằng cách dựa vào nó, Ngài đã trình bày cùng với đối tượng cụ thể: “Jātileso là, một người dòng Khattiya được thấy” v.v.
Tattha khattiyo diṭṭho hotīti añño koci khattiyajātiyo iminā codakena diṭṭho hoti.
Here, a khattiya is seen means that some other khattiya by birth has been seen by this accuser.
Trong đó, “một người dòng Khattiya được thấy” có nghĩa là một người nào đó khác thuộc dòng dõi Khattiya đã được vị tỳ khưu tố cáo này nhìn thấy.
Pārājikaṃ dhammaṃ ajjhāpajjantoti methunadhammādīsu aññataraṃ āpajjanto.
Having committed a pārājika offence means having committed one of the sexual acts or similar offences.
“Đang phạm một pháp pārājika” có nghĩa là đang phạm một trong các pháp như dâm dục v.v.
Aññaṃ khattiyaṃ passitvā codetīti atha so aññaṃ attano veriṃ khattiyajātiyaṃ bhikkhuṃ passitvā taṃ khattiyajātilesaṃ gahetvā evaṃ codeti ‘‘khattiyo mayā diṭṭho pārājikaṃ dhammaṃ ajjhāpajjanto, tvaṃ khattiyo, pārājikaṃ dhammaṃ ajjhāpannosī’’ atha vā ‘‘tvaṃ so khattiyo, na añño, pārājikaṃ dhammaṃ ajjhāpannosi, assamaṇosi asakyaputtiyosi natthi tayā saddhiṃ uposatho vā pavāraṇā vā saṅghakammaṃ vā’’ti, āpatti vācāya vācāya saṅghādisesassa.
Having seen another khattiya, he accuses him: Then that bhikkhu, seeing another bhikkhu of the khattiya birth who is his enemy, takes that hint of khattiya birth and accuses him thus: "I saw a khattiya committing a pārājika offence. You are a khattiya; you have committed a pārājika offence!" Or else, "You are that khattiya, no other; you have committed a pārājika offence, you are no recluse, no Sakyan son; there is no Uposatha, Pavāraṇā, or Sangha-act with you!" In this case, there is an offence of saṅghādisesa by word of mouth repeatedly.
Thấy một vị Sát-đế-lợi khác rồi khiển trách có nghĩa là: Bấy giờ, vị ấy sau khi thấy một vị tỳ khưu khác thuộc dòng dõi Sát-đế-lợi là kẻ thù của mình, bèn lấy cớ về dòng dõi Sát-đế-lợi ấy mà khiển trách như vầy: "Tôi đã thấy một người Sát-đế-lợi đang phạm pháp pārājika, ông là người Sát-đế-lợi, ông đã phạm pháp pārājika rồi"; hoặc là: "Ông chính là người Sát-đế-lợi ấy, không phải người khác, ông đã phạm pháp pārājika, ông không phải là sa-môn, không phải là Thích-tử, không có lễ uposatha, lễ pavāraṇā, hay tăng sự nào chung với ông cả". Cứ mỗi lời nói, phạm tội saṅghādisesa.
Ettha ca tesaṃ khattiyānaṃ aññamaññaṃ asadisassa tassa tassa dīghādino vā diṭṭhādino vā vasena aññabhāgiyatā khattiyajātipaññattiyā ādhāravasena adhikaraṇatā ca veditabbā, etenupāyena sabbapadesu yojanā veditabbā.
Here, the aññabhāgiya nature of those khattiyas through their dissimilarity from one another, such as being tall or short, or seen or unseen, and their adhikaraṇa nature as a basis for the designation of khattiya birth, should be understood. By this method, the application should be understood in all passages.
Và ở đây, cần hiểu rằng tính cách khác biệt (aññabhāgiyatā) của những vị Sát-đế-lợi ấy, do sự không giống nhau về vóc dáng cao thấp v.v... hoặc về những gì đã thấy v.v... của mỗi người, và tính cách là đối tượng (adhikaraṇatā) do là nền tảng cho sự chế định về dòng dõi Sát-đế-lợi. Theo phương pháp này, cần hiểu cách áp dụng trong tất cả các trường hợp.
406. Yasmā pana āpattilesassa ekapadeneva saṅkhepato niddeso vutto, tasmā vitthāratopi taṃ dassetuṃ ‘‘bhikkhu saṅghādisesaṃ ajjhāpajjanto diṭṭho hotī’’tiādi vuttaṃ.
406. Since the explanation of the offence-hint (āpattilesa) was given concisely in a single word, to show it in detail, it is said: "A bhikkhu is seen committing a saṅghādisesa," and so on.
Bởi vì phần giải về cớ liên quan đến tội đã được nói một cách tóm tắt chỉ bằng một từ, cho nên để trình bày chi tiết hơn, câu "vị tỳ khưu được thấy đang phạm tội saṅghādisesa" v.v... đã được nói đến.
Kasmā panassa tattheva niddesaṃ avatvā idha visuṃ vuttoti?
But why was its explanation not given there itself, but separately here?
Vậy tại sao không giải thích ngay tại đó mà lại nói riêng ở đây?
Sesaniddesehi asabhāgattā.
Because it is dissimilar from the other explanations.
Vì không đồng bản chất với các phần giải thích khác.
Sesaniddesā hi aññaṃ disvā aññassa codanāvasena vuttā.
The other explanations were stated in the manner of accusing one person after seeing another.
Bởi vì các phần giải thích khác được nói theo cách thấy người này rồi khiển trách người khác.
Ayaṃ pana ekameva aññaṃ āpattiṃ āpajjantaṃ disvā aññāya āpattiyā codanāvasena vutto.
This, however, is stated in the manner of accusing one person of one offence after seeing him commit another offence.
Còn phần này được nói theo cách thấy chính một người đang phạm một tội khác rồi khiển trách bằng một tội khác.
Yadi evaṃ kathaṃ aññabhāgiyaṃ adhikaraṇaṃ hotīti?
If so, how is an adhikaraṇa an aññabhāgiya?
Nếu vậy, làm thế nào nó trở thành một đối tượng khác biệt?
Āpattiyā.
By the offence.
Do tội lỗi.
Teneva vuttaṃ – ‘‘evampi āpattaññabhāgiyañca hoti leso ca upādinno’’ti.
Therefore it is said: "Thus it is an āpattāññabhāgiya and a hint has been taken."
Chính vì thế đã có lời dạy rằng: "Như vậy, nó vừa là đối tượng khác biệt về tội, vừa là cớ được vin vào".
Yañhi so saṅghādisesaṃ āpanno taṃ pārājikassa aññabhāgiyaṃ adhikaraṇaṃ.
For the saṅghādisesa that he committed is an aññabhāgiya adhikaraṇa of a pārājika.
Việc vị ấy phạm tội saṅghādisesa chính là đối tượng khác biệt so với tội pārājika.
Tassa pana aññabhāgiyassa adhikaraṇassa leso nāma yo so sabbakhattiyānaṃ sādhāraṇo khattiyabhāvo viya sabbāpattīnaṃ sādhāraṇo āpattibhāvo.
But the 'hint' (leso) of that aññabhāgiya adhikaraṇa is the common nature of offence (āpattibhāvo) for all offences, just as the khattiya nature (khattiyabhāvo) is common to all khattiyas.
Và cái được gọi là cớ của đối tượng khác biệt ấy chính là bản chất của tội lỗi, vốn chung cho tất cả các tội, cũng như bản chất Sát-đế-lợi vốn chung cho tất cả những người Sát-đế-lợi.
Etenupāyena sesāpattimūlakanayo codāpakavāro ca veditabbo.
By this method, the remaining principles based on offences and the section on the accuser should be understood.
Theo phương pháp này, cần hiểu phương pháp lấy các tội còn lại làm căn bản và trường hợp người xúi giục khiển trách.
409. Tena samayena buddho bhagavāti saṅghabhedasikkhāpadaṃ.
409. At that time the Buddha, the Blessed One introduces the Saṅghabheda training rule.
Vào lúc bấy giờ, Đức Phật, Đấng Thế Tôn là điều học về chia rẽ Tăng già.
Tattha atha kho devadattotiādīsu yo ca devadatto, yathā ca pabbajito, yena ca kāraṇena kokālikādayo upasaṅkamitvā ‘‘etha mayaṃ āvuso samaṇassa gotamassa saṅghabhedaṃ karissāma cakkabheda’’nti āha.
Here, everything concerning Devadatta, how he went forth, and for what reason he approached Kokālika and others, saying, ‘‘Come, friends, let us cause a schism in the Sangha of the recluse Gotama, let us cause a split in the wheel,” has already appeared in the Saṅghabhedakkhandhaka.
Trong đó, ở các câu Bấy giờ, Devadatta v.v..., Devadatta là ai, xuất gia như thế nào, và vì lý do gì đã đến gặp Kokālika và những người khác rồi nói: "Này chư hiền, chúng ta hãy gây chia rẽ Tăng già, phá vỡ bánh xe pháp của sa-môn Gotama".
Taṃ sabbaṃ saṅghabhedakkhandhake (cūḷava. 343) āgatameva.
All of that is mentioned in the Saṅghabhedakkhandhaka.
Tất cả những điều đó đã được đề cập trong Thiên về Chia rẽ Tăng già.
Pañcavatthuyācanā pana kiñcāpi tattheva āgamissati.
The request for the five conditions will, however, come up in that very chapter (Sanghabhedakkhandhaka).
Việc thỉnh cầu năm điều, mặc dù cũng sẽ được đề cập ở đó.
Atha kho idhāpi āgatattā yadettha vattabbaṃ, taṃ vatvāva gamissāma.
Nevertheless, since it has also appeared here, we will speak about what needs to be said concerning it and then proceed.
Tuy nhiên, vì cũng đã được đề cập ở đây, chúng tôi sẽ nói những gì cần nói ở đây rồi mới đi tiếp.
Sādhu bhanteti āyācanā.
The request begins with " It is good, venerable sir."
Lành thay, bạch Thế Tôn là lời thỉnh cầu.
Bhikkhū yāvajīvaṃ āraññikā assūti āraññikadhutaṅgaṃ samādāya sabbepi bhikkhū yāva jīvanti tāva āraññikā hontu, araññeyeva vasantu.
The meaning of " May monastics be forest dwellers for life" is that all monastics, having undertaken the āraññika dhutaṅga, should remain forest dwellers for as long as they live; they should dwell only in the forest.
Mong rằng các tỳ khưu trọn đời sống ở rừng có nghĩa là: mong rằng tất cả các tỳ khưu, sau khi thọ trì hạnh đầu-đà ở rừng, hãy sống ở rừng cho đến khi mạng chung, hãy chỉ ở trong rừng.
Yo gāmantaṃ osareyya vajjaṃ naṃ phuseyyāti yo ekabhikkhupi araññaṃ pahāya nivāsatthāya gāmantaṃ osareyya, vajjaṃ taṃ phuseyya naṃ bhikkhuṃ doso phusatu, āpattiyā naṃ bhagavā kāretū’’ti adhippāyena vadati.
The phrase " Whoever would resort to the vicinity of a village would be touched by fault" is spoken with the intention that if even one monastic, abandoning the forest, were to resort to the vicinity of a village for dwelling, a fault would touch that monastic, an offense would befall him, and the Buddha would make him liable for an offense.
Vị nào đi vào xóm làng, mong rằng tội lỗi sẽ đến với vị ấy có nghĩa là: vị tỳ khưu nào, dù chỉ một người, từ bỏ rừng để đi vào xóm làng để cư trú, mong rằng tội lỗi sẽ đến với vị ấy, mong rằng lỗi lầm sẽ đến với vị tỳ khưu ấy, mong rằng Thế Tôn hãy quy cho vị ấy một tội. Ông ta nói với ý định như vậy.
Esa nayo sesavatthūsupi.
This method applies to the remaining conditions as well.
Phương pháp này cũng áp dụng cho các điều còn lại.
Ettha pana bhagavato adhippāyaṃ viditvā kulaputtena attano patirūpaṃ veditabbaṃ.
Here, a young man of good family, understanding the Buddha's intention, should discern what is suitable for himself.
Ở đây, thiện gia nam tử cần biết điều gì phù hợp với mình sau khi hiểu rõ ý định của Thế Tôn.
Ayañhettha bhagavato adhippāyo – ‘‘eko bhikkhu mahajjhāsayo hoti mahussāho, sakkoti gāmantasenāsanaṃ paṭikkhipitvā araññe viharanto dukkhassantaṃ kātuṃ.
For this is the Buddha's intention here: "One monastic is of great aspiration and great energy; he is capable of renouncing village-vicinity lodgings and living in the forest to make an end of suffering.
Và đây là ý định của Thế Tôn: "Có vị tỳ khưu có chí nguyện lớn, nỗ lực lớn, có thể từ bỏ trú xứ gần làng để sống trong rừng và chấm dứt khổ đau.
Eko dubbalo hoti appathāmo araññe na sakkoti, gāmanteyeva sakkoti.
Another is weak and lacking in strength; he is not capable in the forest but only in the vicinity of a village.
Có vị yếu đuối, ít sức lực, không thể sống trong rừng, chỉ có thể sống ở gần làng.
Eko mahabbalo samappavattadhātuko adhivāsanakhantisampanno iṭṭhāniṭṭhesu samacitto araññepi gāmantepi sakkotiyeva.
Another is very strong, with a balanced constitution, endowed with the patience of endurance, and equanimous towards desirable and undesirable things; he is capable both in the forest and in the vicinity of a village.
Có vị có sức mạnh lớn, các yếu tố trong người quân bình, có khả năng kham nhẫn chịu đựng, tâm bình thản trước những điều vừa ý và không vừa ý, có thể sống được cả trong rừng lẫn gần làng.
Eko neva gāmante na araññe sakkoti padaparamo hoti.
Another is incapable neither in the vicinity of a village nor in the forest; he is limited to mere words (padaparama).
Có vị không thể sống được cả ở gần làng lẫn trong rừng, chỉ là người học thuộc lòng".
Yadi pana bhagavā devadattassa vādaṃ sampaṭiccheyya, yvāyaṃ puggalo pakatiyā dubbalo hoti appathāmo, yopi daharakāle araññavāsaṃ abhisambhuṇitvā jiṇṇakāle vā vātapittādīhi samuppannadhātukkhobhakāle vā nābhisambhuṇāti, gāmanteyeva pana viharanto sakkoti dukkhassantaṃ kātuṃ, tesaṃ ariyamaggupacchedo bhaveyya, arahattaphalādhigamo na bhaveyya, uddhammaṃ ubbinayaṃ vilomaṃ aniyyānikaṃ satthu sāsanaṃ bhaveyya, satthā ca tesaṃ asabbaññū assa ‘‘sakavādaṃ chaḍḍetvā devadattavāde patiṭṭhito’’ti gārayho ca bhaveyya.
If, however, the Buddha had accepted Devadatta's proposition, then for the individual who is naturally weak and lacking in strength, and also for the one who managed forest dwelling in his youth but cannot do so in old age or during a disturbance of the elements caused by wind, bile, etc., but who can make an end of suffering while dwelling in the vicinity of a village—for such individuals, the Noble Path would be cut off, and the attainment of the fruit of arahantship would not occur. The Teacher's teaching would become unrighteous, undisciplined, contrary, and not leading to emancipation. And the Teacher would be considered not omniscient and blameworthy for "abandoning his own doctrine and establishing Devadatta's doctrine."
Nếu như Đức Thế Tôn chấp nhận quan điểm của Devadatta, thì đối với người vốn có bản chất yếu đuối, ít sức lực, hoặc người đã có thể sống trong rừng vào thời trẻ nhưng không thể sống như vậy khi về già hoặc khi các yếu tố trong cơ thể bị xáo trộn do gió, mật, v.v., mà chỉ có thể sống ở gần làng để chấm dứt khổ đau, thì con đường Thánh đạo của họ sẽ bị cắt đứt, việc chứng đắc quả A-la-hán sẽ không thể xảy ra, giáo pháp của Bậc Đạo Sư sẽ trở thành phi-Pháp, phi-Luật, trái ngược, không đưa đến giải thoát, và Bậc Đạo Sư sẽ không phải là bậc Toàn Tri theo quan điểm của họ, và sẽ bị chê trách rằng: “Ngài đã từ bỏ quan điểm của mình và đứng về phía quan điểm của Devadatta”.
Tasmā bhagavā evarūpe puggale saṅgaṇhanto devadattassa vādaṃ paṭikkhipi.
Therefore, the Buddha, intending to accommodate such individuals, rejected Devadatta's proposition.
Vì vậy, Đức Thế Tôn, nhằm nhiếp thọ những hạng người như vậy, đã bác bỏ quan điểm của Devadatta.
Etenevūpāyena piṇḍapātikavatthusmimpi paṃsukūlikavatthusmimpi aṭṭha māse rukkhamūlikavatthusmimpi vinicchayo veditabbo.
By the same method, the decision should be understood regarding the matter of piṇḍapātika, the matter of paṃsukūlika, and the matter of the rukkhamūlika during the eight months.
Theo phương pháp này, cần phải hiểu sự phán quyết trong vấn đề về hạnh chỉ ăn đồ khất thực, vấn đề về hạnh chỉ mặc y phấn tảo, và vấn đề về hạnh sống dưới gốc cây trong tám tháng.
Cattāro pana māse rukkhamūlasenāsanaṃ paṭikkhittameva.
However, dwelling at the foot of a tree during the four months of the rainy season is indeed prohibited.
Tuy nhiên, chỗ ở dưới gốc cây trong bốn tháng (mùa mưa) thì đã bị Ngài bác bỏ.
Macchamaṃsavatthusmiṃ tikoṭiparisuddhanti tīhi koṭīhi parisuddhaṃ, diṭṭhādīhi aparisuddhīhi virahitanti attho.
In the matter of fish and meat, " pure in three respects" means pure from three points of view, which is to say, free from the impurities of having been seen, etc.
Trong vấn đề về cá và thịt, tikoṭiparisuddhaṃ có nghĩa là thanh tịnh ở ba phương diện, tức là không có những điều không thanh tịnh như thấy, v.v.
Tenevāha – ‘‘adiṭṭhaṃ, asutaṃ, aparisaṅkita’’nti.
Therefore, it is said: "unseen, unheard, unsuspicious."
Vì thế, Ngài đã nói: “Không thấy, không nghe, không nghi”.
Tattha ‘‘adiṭṭhaṃ’’ nāma bhikkhūnaṃ atthāya migamacche vadhitvā gayhamānaṃ adiṭṭhaṃ.
Here, " unseen" means unseen if an animal or fish was caught or killed for the sake of monastics.
Trong đó, “không thấy” có nghĩa là không thấy (người ta) giết thú hay cá vì lợi ích của các tỳ-khưu rồi lấy (thịt).
‘‘Asutaṃ’’ nāma bhikkhūnaṃ atthāya migamacche vadhitvā gahitanti asutaṃ.
" unheard" means unheard that an animal or fish was caught or killed for the sake of monastics.
“Không nghe” có nghĩa là không nghe rằng (người ta) đã giết thú hay cá vì lợi ích của các tỳ-khưu rồi lấy (thịt).
‘‘Aparisaṅkitaṃ’’ pana diṭṭhaparisaṅkitaṃ sutaparisaṅkitaṃ tadubhayavimuttaparisaṅkitañca ñatvā tabbipakkhato jānitabbaṃ.
" Unsuspicious" should be understood by knowing its opposite, which is seen-suspicious, heard-suspicious, and both-free-suspicious.
Còn “không nghi” thì cần phải được biết đến qua sự đối lập của nó, sau khi đã hiểu về nghi do thấy, nghi do nghe, và nghi không liên quan đến cả hai điều đó.
Idha bhikkhū passanti manusse jālavāgurādihatthe gāmato va nikkhamante araññe vā vicarante, dutiyadivase ca nesaṃ taṃ gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭhānaṃ samacchamaṃsaṃ piṇḍapātaṃ abhiharanti.
Here, monastics see people leaving the village with nets, snares, etc., in their hands, or wandering in the forest, and on the next day, when those monastics enter that village for alms, people offer them alms food with fish and meat.
Ở đây, các tỳ-khưu thấy những người tay cầm lưới, bẫy, v.v., đi ra khỏi làng hoặc đi lại trong rừng, và vào ngày hôm sau, khi các vị ấy vào làng đó để khất thực, họ dâng cúng vật thực có cả cá và thịt.
Te tena diṭṭhena parisaṅkanti ‘‘bhikkhūnaṃ nukho atthāya kata’’nti idaṃ diṭṭhaparisaṅkitaṃ, nāma etaṃ gahetuṃ na vaṭṭati.
From what they have seen, they become suspicious, "Was this prepared for the sake of the monastics?" This is called seen-suspicious, and it is not permissible to accept it.
Do điều đã thấy đó, các vị ấy nghi ngờ: “Phải chăng đã được làm vì lợi ích của các tỳ-khưu?” Đây được gọi là nghi do thấy, không được phép nhận món đó.
Yaṃ evaṃ aparisaṅkitaṃ taṃ vaṭṭati.
What is unsuspicious in this way is permissible.
Thịt nào không bị nghi ngờ như vậy thì được phép.
Sace pana te manussā ‘‘kasmā bhante na gaṇhathā’’ti pucchitvā tamatthaṃ sutvā ‘‘nayidaṃ bhante bhikkhūnaṃ atthāya kataṃ, amhehi attano atthāya vā rājayuttādīnaṃ atthāya vā kata’’nti vadanti kappati.
However, if those people, having asked, "Venerable sirs, why do you not accept it?" and having heard the reason, say, "Venerable sirs, this was not prepared for the sake of the monastics; we prepared it for our own sake, or for the sake of royal officials, etc.," then it is permissible.
Tuy nhiên, nếu những người đó, sau khi được hỏi “Thưa đại đức, tại sao các ngài không nhận?”, và nghe được lý do, họ nói: “Thưa đại đức, món này không phải làm vì lợi ích của các tỳ-khưu, chúng con làm vì lợi ích của chính mình hoặc vì các quan chức của vua, v.v.”, thì được phép (nhận).
Naheva kho bhikkhū passanti; apica suṇanti, manussā kira jālavāgurādihatthā gāmato vā nikkhamanti, araññe vā vicarantī’’ti.
Monastics do not actually see; but they hear: "It is said that people are leaving the village with nets, snares, etc., in their hands, or wandering in the forest."
Các tỳ-khưu thực sự không thấy; nhưng họ nghe rằng: “Nghe nói có những người tay cầm lưới, bẫy, v.v., đi ra khỏi làng hoặc đi lại trong rừng.”
Dutiyadivase ca nesaṃ taṃ gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭhānaṃ ‘‘bhikkhūnaṃ nukho atthāya kata’’nti idaṃ ‘‘sutaparisaṅkitaṃ’’ nāma.
And on the next day, when they enter that village for alms, they become suspicious, "Was this prepared for the sake of the monastics?" This is called heard-suspicious.
Và vào ngày hôm sau, khi các vị ấy vào làng đó để khất thực, (họ nghi ngờ) “Phải chăng đã được làm vì lợi ích của các tỳ-khưu?” Đây được gọi là “nghi do nghe”.
Etaṃ gahetuṃ na vaṭṭati, yaṃ evaṃ aparisaṅkitaṃ taṃ vaṭṭati.
It is not permissible to accept this. What is unsuspicious in this way is permissible.
Không được phép nhận món đó, thịt nào không bị nghi ngờ như vậy thì được phép.
Sace pana te manussā ‘‘kasmā, bhante, na gaṇhathā’’ti pucchitvā tamatthaṃ sutvā ‘‘nayidaṃ, bhante, bhikkhūnaṃ atthāya kataṃ, amhehi attano atthāya vā rājayuttādīnaṃ atthāya vā kata’’nti vadanti kappati.
However, if those people, having asked, "Venerable sirs, why do you not accept it?" and having heard the reason, say, "Venerable sirs, this was not prepared for the sake of the monastics; we prepared it for our own sake, or for the sake of royal officials, etc.," then it is permissible.
Tuy nhiên, nếu những người đó, sau khi được hỏi “Thưa đại đức, tại sao các ngài không nhận?”, và nghe được lý do, họ nói: “Thưa đại đức, món này không phải làm vì lợi ích của các tỳ-khưu, chúng con làm vì lợi ích của chính mình hoặc vì các quan chức của vua, v.v.”, thì được phép (nhận).
Naheva kho pana bhikkhū passanti, na suṇanti; apica kho tesaṃ gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭhānaṃ pattaṃ gahetvā samacchamaṃsaṃ piṇḍapātaṃ abhisaṅkharitvā abhiharanti, te parisaṅkanti ‘‘bhikkhūnaṃ nukho atthāya kata’’nti idaṃ ‘‘tadubhayavimuttaparisaṅkitaṃ’’ nāma.
Monastics do not actually see, nor do they hear; but when they enter the village for alms, people prepare alms food with fish and meat and offer it to them, and they become suspicious, "Was this prepared for the sake of the monastics?" This is called both-free-suspicious.
Các tỳ-khưu thực sự không thấy, không nghe; nhưng khi các vị ấy vào làng để khất thực, (người ta) lấy bát của các vị, chuẩn bị vật thực có cá và thịt rồi dâng cúng, các vị ấy nghi ngờ: “Phải chăng đã được làm vì lợi ích của các tỳ-khưu?” Đây được gọi là “nghi không liên quan đến cả hai điều đó”.
Etaṃ gahetuṃ na vaṭṭati.
It is not permissible to accept this.
Không được phép nhận món đó.
Yaṃ evaṃ aparisaṅkitaṃ taṃ vaṭṭati.
That which is thus unquestioned is allowable.
Thịt nào không bị nghi ngờ như vậy thì được phép.
Sace pana te manussā ‘‘kasmā, bhante, na gaṇhathā’’ti pucchitvā tamatthaṃ sutvā ‘‘nayidaṃ, bhante, bhikkhūnaṃ atthāya kataṃ amhehi attano atthāya vā rājayuttādīnaṃ atthāya vā kataṃ pavattamaṃsaṃ vā kappiyameva labhitvā bhikkhūnaṃ atthāya sampādita’’nti vadanti kappati.
But if those people, having asked, "Why, venerable sirs, do you not take it?", and having heard the reason, say, "Venerable sirs, this was not made for the sake of the bhikkhus, but was made by us for our own sake or for the sake of royal officials and so on, or it is already prepared meat; having obtained only allowable meat, it was prepared for the sake of the bhikkhus," then it is allowable.
Tuy nhiên, nếu những người đó, sau khi được hỏi “Thưa đại đức, tại sao các ngài không nhận?”, và nghe được lý do, họ nói: “Thưa đại đức, món này không phải làm vì lợi ích của các tỳ-khưu, chúng con làm vì lợi ích của chính mình hoặc vì các quan chức của vua, v.v., hoặc là thịt có sẵn, chúng con nhận được thịt hợp lệ rồi mới chuẩn bị vì lợi ích của các tỳ-khưu”, thì được phép (nhận).
Matānaṃ petakiccatthāya maṅgalādīnaṃ vā atthāya katepi eseva nayo.
The same rule applies even if it is made for the sake of funeral rites for the dead or for the sake of weddings and so on.
Đối với thịt được làm vì tang lễ cho người đã khuất hoặc vì các lễ cưới hỏi, v.v., cũng áp dụng quy tắc tương tự.
Yaṃ yañhi bhikkhūnaṃyeva atthāya akataṃ, yattha ca nibbematiko hoti, taṃ sabbaṃ kappati.
Indeed, whatever is not made specifically for the sake of bhikkhus, and concerning which one has no doubt, all of that is allowable.
Bất cứ loại thịt nào không được làm riêng cho các tỳ-khưu, và ở đâu không có sự nghi ngờ, thì tất cả đều được phép.
Sace pana ekasmiṃ vihāre bhikkhū uddissa kataṃ hoti, te ca attano atthāya katabhāvaṃ na jānanti, aññe jānanti.
However, if in a certain monastery it was made for the bhikkhus, but they themselves do not know that it was made for their sake, while others do know.
Tuy nhiên, nếu trong một tu viện, thịt được làm riêng cho các tỳ-khưu, nhưng các vị ấy không biết rằng nó được làm vì lợi ích của mình, còn những người khác (ở tu viện khác) lại biết.
Ye jānanti, tesaṃ na vaṭṭati, itaresaṃ vaṭṭati.
It is not allowable for those who know, but it is allowable for the others.
Những ai biết thì không được phép (dùng), những người còn lại thì được phép.
Aññe na jānanti, teyeva jānanti, tesaṃyeva na vaṭṭati, aññesaṃ vaṭṭati.
If others do not know, and only they know, then it is not allowable for them, but it is allowable for others.
Những người khác không biết, chỉ các vị ấy biết, thì chỉ các vị ấy không được phép (dùng), những người khác thì được phép.
Tepi amhākaṃ atthāya katanti jānanti, aññepi etesaṃ atthāya katanti jānanti, sabbesampi na vaṭṭati, sabbe na jānanti, sabbesampi vaṭṭati.
If they know that it was made for their sake, and others also know that it was made for their sake, then it is not allowable for any of them; if none of them know, then it is allowable for all of them.
Nếu cả các vị ấy biết là được làm vì lợi ích của mình, và những người khác cũng biết là được làm vì lợi ích của các vị ấy, thì tất cả đều không được phép (dùng). Nếu tất cả đều không biết, thì tất cả đều được phép (dùng).
Pañcasu hi sahadhammikesu yassa vā tassa vā atthāya uddissa kataṃ, sabbesaṃ na kappati.
Indeed, among the five sahādhammikas, if it is made specifically for any one of them, it is not allowable for all.
Vì trong năm hạng đồng phạm hạnh, nếu (thịt) được làm riêng cho bất kỳ ai, thì tất cả đều không được phép.
Sace pana koci ekaṃ bhikkhuṃ uddissa pāṇaṃ vadhitvā tassa pattaṃ pūretvā deti, so ca attano atthāya katabhāvaṃ jānaṃyeva gahetvā aññassa bhikkhuno deti, so tassa saddhāya paribhuñjati, kassa āpattīti?
But if someone kills an animal specifically for one bhikkhu and fills his bowl with it, and that bhikkhu, knowing that it was made for his sake, takes it and gives it to another bhikkhu, and the latter consumes it with faith, whose offense is it?
Tuy nhiên, nếu có người nào đó giết một sinh vật riêng cho một tỳ-khưu, rồi dâng đầy bát cho vị ấy, và vị ấy, dù biết rằng nó được làm vì lợi ích của mình, vẫn nhận rồi đưa cho một tỳ-khưu khác, vị kia vì tin tưởng mà thọ dụng, thì ai phạm tội?
Dvinnampi anāpatti.
There is no offense for either of them.
Cả hai đều không phạm tội.
Yañhi uddissa kataṃ tassa abhuttatāya anāpatti, itarassa ajānanatāya.
For the one for whom it was specifically made, there is no offense because it was not consumed by him; for the other, it is due to his not knowing.
Vị tỳ-khưu được dâng cúng riêng không phạm tội vì không thọ dụng, vị kia không phạm tội vì không biết.
Kappiyamaṃsassa hi paṭiggahaṇe āpatti natthi.
Indeed, there is no offense in receiving allowable meat.
Vì không có tội trong việc nhận thịt hợp lệ.
Uddissa katañca ajānitvā bhuttassa pacchā ñatvā āpattidesanākiccaṃ nāma natthi, akappiyamaṃsaṃ pana ajānitvā bhuttena pacchā ñatvāpi āpatti desetabbā, uddissa katañhi ñatvā bhuñjatova āpatti.
And if one consumes meat made specifically (for oneself) without knowing, there is no need to declare an offense after learning it later, but if one consumes unallowable meat without knowing, one must declare the offense after learning it later, for an offense arises only if one consumes meat made specifically (for oneself) while knowing it.
Người đã thọ dụng thịt được làm riêng mà không biết, sau khi biết cũng không cần phải sám hối tội. Nhưng người đã thọ dụng thịt không hợp lệ mà không biết, sau khi biết vẫn phải sám hối tội. Vì tội chỉ phát sinh khi biết là thịt được làm riêng mà vẫn thọ dụng.
Akappiyamaṃsaṃ ajānitvā bhuñjantassāpi āpattiyeva.
Even if one consumes unallowable meat without knowing, it is still an offense.
Đối với thịt không hợp lệ, dù thọ dụng mà không biết, vẫn phạm tội.
Tasmā āpattibhīrukena rūpaṃ sallakkhentenapi pucchitvāva maṃsaṃ paṭiggahetabbaṃ.
Therefore, one who fears offenses, even if able to discern the appearance, should only accept meat after asking.
Do đó, người sợ tội lỗi, dù có thể nhận biết qua hình dạng, cũng nên hỏi rồi mới nhận thịt.
Paribhogakāle pucchitvā paribhuñjissāmīti vā gahetvā pucchitvāva paribhuñjitabbaṃ.
Or, having received it, one should only consume it after asking, thinking, "I will ask when consuming."
Hoặc nên nhận với ý định “Khi thọ dụng, ta sẽ hỏi rồi mới thọ dụng”, và phải hỏi rồi mới thọ dụng.
Duviññeyyattā.
Because it is difficult to discern.
Vì khó phân biệt.
Acchamaṃsaṃ hi sūkaramaṃsasadisaṃ hoti, dīpimaṃsādīnipi migamaṃsādisadisāni, tasmā pucchitvā gahaṇameva vattanti vadanti.
Indeed, bear meat is similar to pork, and leopard meat and so on are similar to deer meat and so on; therefore, they say that it is a proper practice to accept only after asking.
Vì thịt gấu giống thịt heo, thịt báo, v.v., cũng giống thịt nai, v.v., do đó, các vị (trưởng lão) nói rằng, việc hỏi rồi mới nhận là đúng đắn.
Haṭṭho udaggoti tuṭṭho ceva unnatakāyacitto ca hutvā.
Haṭṭho udaggo means being both pleased and having an uplifted body and mind.
Hân hoan, phấn khởi có nghĩa là vừa hài lòng vừa có thân tâm phấn chấn.
So kira ‘‘na bhagavā imāni pañca vatthūni anujānāti, idāni sakkhissāmi saṅghabhedaṃ kātu’’nti kokālikassa iṅgitākāraṃ dassetvā yathā visaṃ vā khāditvā rajjuyā vā ubbandhitvā satthaṃ vā āharitvā maritukāmo puriso visādīsu aññataraṃ labhitvā tappaccayā āsannampi maraṇadukkhaṃ ajānanto haṭṭho udaggo hoti; evameva saṅghabhedapaccayā āsannampi avīcimhi nibbattitvā paṭisaṃvedanīyaṃ dukkhaṃ ajānanto ‘‘laddho dāni me saṅghabhedassa upāyo’’ti haṭṭho udaggo sapariso uṭṭhāyāsanā teneva haṭṭhabhāvena bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
He, thinking, "The Fortunate One does not approve these five points; now I will be able to cause a schism in the Sangha," showed Kokālika his intent and manner, just as a person who desires to die by eating poison or hanging oneself with a rope or drawing a knife, upon obtaining one of these poisons or other means, feels joyful and uplifted, not knowing the impending suffering of death caused by it; even so, not knowing the suffering to be experienced by being reborn in Avīci due to the impending schism of the Sangha, he, with his retinue, joyful and uplifted, rose from his seat with that very joy, saluted the Fortunate One, circumambulated him clockwise, and departed.
Nghe nói, vị ấy (Devadatta) nghĩ rằng: “Đức Thế Tôn không cho phép năm điều này, bây giờ ta có thể chia rẽ Tăng đoàn”, rồi ra hiệu cho Kokālika. Giống như người muốn chết, sau khi tìm được một trong những thứ như thuốc độc, dây thừng hoặc dao, liền trở nên hân hoan, phấn khởi vì điều đó mà không biết đến nỗi khổ của cái chết sắp đến gần; cũng vậy, Devadatta, không biết đến nỗi khổ sắp phải chịu khi tái sinh trong địa ngục Avīci do việc chia rẽ Tăng đoàn, đã nghĩ rằng: “Nay ta đã có được phương tiện để chia rẽ Tăng đoàn”, rồi hân hoan, phấn khởi cùng với đoàn tùy tùng của mình đứng dậy khỏi chỗ ngồi, với chính tâm trạng hân hoan đó, đảnh lễ Đức Thế Tôn, đi nhiễu quanh bên phải rồi ra về.
Bāhulikoti cīvarādīnaṃ paccayānaṃ bahulabhāvo bāhullaṃ, taṃ bāhullamassa atthi, tasmiṃ vā bāhulle niyutto ṭhitoti bāhuliko.
Bāhuliko means that the abundance of requisites like robes is bāhulla, and he has that bāhulla, or he is devoted to or established in that bāhulla, hence bāhuliko.
Bāhulikoti: Sự dồi dào các vật dụng như y... gọi là bāhullaṃ (sự dồi dào). Vị ấy có sự dồi dào đó, hoặc vị ấy chuyên tâm vào sự dồi dào đó, nên gọi là bāhuliko (người sống dồi dào).
Bāhullāya cetetīti bāhulattāya ceteti kappeti pakappeti.
Bāhullāya cetetī means he intends, plans, or arranges for abundance.
Bāhullāya cetetīti: Tác ý, sắp đặt, sắp đặt một cách chi tiết để có được sự dồi dào.
Kathañhi nāma mayhañca sāvakānañca cīvarādīnaṃ paccayānaṃ bahulabhāvo bhaveyyāti evaṃ ussukkamāpannoti adhippāyo.
The meaning is that he strives, thinking, "How can there be an abundance of requisites like robes for me and my disciples?"
Ý muốn nói rằng: "Làm thế nào để các vật dụng như y... của ta và các đệ tử của ta được dồi dào?", vị ấy đã nỗ lực như vậy.
Cakkabhedāyāti āṇābhedāya.
Cakkabhedāyā means for the breaking of authority.
Cakkabhedāyāti: Để phá vỡ pháp luân.
Dhammiṃ kathaṃ katvāti khandhake vuttanayena ‘‘alaṃ, devadatta, mā te rucci saṅghabhedo.
Dhammiṃ kathaṃ katvā means having given a Dhamma talk in various ways, suitable and agreeable to Devadatta and the bhikkhus, in the manner stated in the Khandhaka: "Enough, Devadatta, do not desire to cause a schism in the Sangha. Grievous indeed, Devadatta, is a schism in the Sangha. Whoever, Devadatta, divides a united Sangha, generates demerit that lasts for an eon, and is tormented in hell for an eon; and whoever, Devadatta, unites a divided Sangha, generates Brahma-like merit, and rejoices in heaven for an eon," and so on.
Dhammiṃ kathaṃ katvāti: Sau khi thuyết một bài pháp thoại phù hợp và tương ứng cho Devadatta và các tỳ khưu theo cách đã được nói trong chương Khandhaka, với nhiều cách thức khác nhau, bắt đầu bằng:
Garuko kho, devadatta, saṅghabhedo.
Enough, Devadatta, do not desire to cause a schism in the Sangha.
"Thôi đi, Devadatta, mong ông đừng thích thú việc chia rẽ Tăng chúng. Này Devadatta, việc chia rẽ Tăng chúng là một tội nặng.
Yo kho, devadatta, samaggaṃ saṅghaṃ bhindati, kappaṭṭhikaṃ kibbisaṃ pasavati, kappaṃ nirayamhi paccati, yo ca kho, devadatta, bhinnaṃ saṅghaṃ samaggaṃ karoti, brahmaṃ puññaṃ pasavati, kappaṃ saggamhi modatī’’ti (cūḷava. 343) evamādikaṃ anekappakāraṃ devadattassa ca bhikkhūnañca tadanucchavikaṃ tadanulomikaṃ dhammiṃ kathaṃ katvā.
Grievous indeed, Devadatta, is a schism in the Sangha.
Này Devadatta, người nào chia rẽ Tăng chúng hòa hợp, người ấy tạo ra tội lỗi kéo dài một kiếp, bị đọa trong địa ngục một kiếp. Còn người nào, này Devadatta, làm cho Tăng chúng đã bị chia rẽ trở nên hòa hợp, người ấy tạo ra phước báu cao thượng, được hoan hỷ trên cõi trời một kiếp."
411. Samaggassāti sahitassa cittena ca sarīrena ca aviyuttassāti attho.
411. Samaggassa means united in mind and body, not separated.
411. Samaggassāti: Của Tăng chúng hòa hợp, nghĩa là không chia lìa cả về tâm lẫn về thân.
Padabhājanepi hi ayameva attho dassito.
This same meaning is also shown in the word-division.
Trong phần giải thích từ ngữ (Padabhājane), ý nghĩa này cũng đã được chỉ ra.
Samānasaṃvāsakoti hi vadatā cittena aviyogo dassito hoti.
Indeed, by saying samānasaṃvāsako (living in communion), non-separation of mind is shown.
Samānasaṃvāsakoti: Khi nói như vậy, sự không chia lìa về tâm đã được chỉ ra.
Samānasīmāyaṃ ṭhitoti vadatā sarīrena.
By saying samānasīmāyaṃ ṭhito (dwelling within the same boundary), non-separation of body is shown.
Samānasīmāyaṃ ṭhitoti: Khi nói như vậy, là về thân.
Samānasaṃvāsako hi laddhinānāsaṃvāsakena vā kammanānāsaṃvāsakena vā virahito samacittatāya cittena aviyutto hoti.
Indeed, one who is samānasaṃvāsaka, being free from those with different views or different actions, is unseparated in mind due to having an equal mind.
Người có cùng trú xứ (samānasaṃvāsako) là người thoát khỏi việc có trú xứ khác biệt do kiến giải hay do nghiệp sự, nên không chia lìa về tâm do có tâm đồng nhất.
Samānasīmāyaṃ ṭhito kāyasāmaggidānato sarīrena aviyutto.
One who is samānasīmāyaṃ ṭhito is unseparated in body by giving physical unity.
Người ở trong cùng một giới trường (samānasīmāyaṃ ṭhito) là người không chia lìa về thân do đã tạo ra sự hòa hợp về thân.
Bhedanasaṃvattanikaṃ vā adhikaraṇanti bhedanassa saṅghabhedassa atthāya saṃvattanikaṃ kāraṇaṃ.
Bhedanasaṃvattanikaṃ vā adhikaraṇaṃ means a matter conducive to schism, that is, a cause for the schism of the Sangha.
Bhedanasaṃvattanikaṃ vā adhikaraṇanti: Nguyên nhân dẫn đến sự chia rẽ, tức là chia rẽ Tăng chúng.
Imasmiñhi okāse ‘‘kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇa’’ntiādīsu (ma. ni. 1.168) viya kāraṇaṃ adhikaraṇanti adhippetaṃ.
In this context, the word adhikaraṇa is meant as 'cause,' as in "kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ" and so on.
Trong trường hợp này, từ adhikaraṇa (tranh tụng) được hiểu là nguyên nhân, giống như trong các trường hợp "kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ" (do dục làm nhân, do dục làm duyên, do dục làm nguyên nhân).
Tañca yasmā aṭṭhārasavidhaṃ hoti, tasmā padabhājane ‘‘aṭṭhārasa bhedakaravatthūnī’’ti vuttaṃ.
And since there are eighteen kinds of such causes, it is stated in the word-division as "eighteen schism-causing objects."
Và vì nguyên nhân đó có mười tám loại, nên trong phần giải thích từ ngữ đã nói là "aṭṭhārasa bhedakaravatthūnī" (mười tám sự việc gây chia rẽ).
Tāni pana ‘‘idhūpāli, bhikkhu adhammaṃ dhammoti dīpetī’’tiādinā (cūḷava. 352) nayena khandhake āgatāni, tasmā tatreva nesaṃ atthaṃ vaṇṇayissāma.
These are found in the Khandhaka, starting with "Here, Upāli, a bhikkhu declares what is not Dhamma to be Dhamma," therefore, we will explain their meaning there.
Những sự việc đó đã được đề cập trong chương Khandhaka theo cách bắt đầu bằng "idhūpāli, bhikkhu adhammaṃ dhammoti dīpetī" (Này Upāli, ở đây, tỳ khưu trình bày phi pháp là pháp), vì vậy chúng tôi sẽ giải thích ý nghĩa của chúng ngay tại đó.
Yopi cāyaṃ imāni vatthūni nissāya aparehipi kammena, uddesena, vohārena, anusāvanāya, salākaggāhenāti pañcahi kāraṇehi saṅghabhedo hoti, tampi āgataṭṭhāneyeva pakāsayissāma.
And we will also explain in its proper place how a schism of the Sangha arises from these objects through five other reasons: by act, by declaration, by speech, by repeatedly making known, and by taking votes.
Việc chia rẽ Tăng chúng cũng xảy ra do năm nguyên nhân khác dựa vào những sự việc này, đó là: do nghiệp sự, do việc tụng đọc, do cách nói, do sự thông báo, và do việc nhận thẻ, chúng tôi cũng sẽ làm sáng tỏ điều đó ngay tại nơi đã được đề cập.
Saṅkhepato pana bhedanasaṃvattanikaṃ vā adhikaraṇaṃ samādāyāti ettha saṅghabhedassa atthāya saṃvattanikaṃ saṅghabhedanipphattisamatthaṃ kāraṇaṃ gahetvāti evamattho veditabbo.
In brief, bhedanasaṃvattanikaṃ vā adhikaraṇaṃ samādāya here should be understood to mean "having taken up a cause conducive to the schism of the Sangha, capable of bringing about a schism of the Sangha."
Nói tóm lại, ở đây, câu bhedanasaṃvattanikaṃ vā adhikaraṇaṃ samādāyāti nên được hiểu theo nghĩa là: sau khi chấp nhận nguyên nhân có khả năng dẫn đến sự chia rẽ Tăng chúng, có khả năng hoàn thành việc chia rẽ Tăng chúng.
Paggayhāti paggahitaṃ abbhussitaṃ pākaṭaṃ katvā.
Paggayhā means having made it grasped, lifted up, or manifest.
Paggayhāti: Sau khi đã đề cao, đã giương lên, đã làm cho rõ ràng.
Tiṭṭheyyāti yathāsamādinnaṃ yathāpaggahitameva ca katvā accheyya.
Tiṭṭheyyā means he should stand by it, exactly as it was undertaken and exactly as it was grasped.
Tiṭṭheyyāti: Vị ấy sẽ duy trì đúng như đã chấp nhận và đúng như đã đề cao.
Yasmā pana evaṃ paggaṇhatā tiṭṭhatā ca taṃ dīpitañceva appaṭinissaṭṭhañca hoti, tasmā padabhājane ‘‘dīpeyyā’’ti ca ‘‘nappaṭinissajjeyyā’’ti ca vuttaṃ.
Since, moreover, by one who thus upholds and maintains it, that matter is both made clear and not abandoned, therefore in the word-analysis, it is said "he should make it clear" and "he should not abandon it."
Và vì khi đề cao và duy trì như vậy, điều đó vừa được trình bày rõ ràng, vừa không được từ bỏ, nên trong phần giải thích từ ngữ đã nói là "dīpeyyā" (trình bày) và "nappaṭinissajjeyyā" (không từ bỏ).
Iccetaṃ kusalanti etaṃ paṭinissajjanaṃ kusalaṃ khemaṃ sotthibhāvo tassa bhikkhuno.
This is wholesome means this abandoning is wholesome, safe, a state of well-being for that bhikkhu.
Iccetaṃ kusalanti: Việc từ bỏ này là điều thiện, là sự an ổn, là sự an lành cho vị tỳ khưu ấy.
No ce paṭinissajjati āpatti dukkaṭassāti tikkhattuṃ vuttassa appaṭinissajjato dukkaṭaṃ.
If he does not abandon it, an offense of dukkata means a dukkata for one who, though told three times, does not abandon it.
No ce paṭinissajjati āpatti dukkaṭassāti: Nếu không từ bỏ sau khi đã được nói ba lần, thì phạm tội dukkaṭa.
Sutvā na vadanti āpatti dukkaṭassāti ye sutvā na vadanti, tesampi dukkaṭaṃ.
If, having heard, they do not speak, an offense of dukkata means a dukkata for those who, having heard, do not speak.
Sutvā na vadanti āpatti dukkaṭassāti: Những vị nghe mà không nói, cũng phạm tội dukkaṭa.
Kīvadūre sutvā avadantānaṃ dukkaṭaṃ?
How far away must one be for not speaking, having heard, to be a dukkata?
Nghe ở khoảng cách bao xa mà không nói thì phạm tội dukkaṭa?
Ekavihāre tāva vattabbaṃ natthi.
It is not to be said that this applies to those within the same monastery.
Trong cùng một tu viện thì không cần phải bàn cãi.
Aṭṭhakathāyaṃ pana vuttaṃ ‘‘samantā addhayojane bhikkhūnaṃ bhāro.
However, in the Aṭṭhakathā it is said, "The responsibility of bhikkhus extends for half a yojana around*.
Tuy nhiên, trong Aṭṭhakathā có nói: "Trong phạm vi nửa do tuần xung quanh, đó là trách nhiệm của các tỳ khưu.
Dūtaṃ vā paṇṇaṃ vā pesetvā vadatopi āpattimokkho natthi.
There is no exemption from offense even if one sends a messenger or a letter and speaks.
Ngay cả khi nói bằng cách gửi sứ giả hoặc thư, cũng không thoát khỏi tội.
Sayameva gantvā ‘garuko kho, āvuso, saṅghabhedo, mā saṅghabhedāya, parakkamī’ti nivāretabbo’’ti.
One must go oneself and restrain him, saying, 'Indeed, friend, a schism in the Saṅgha is a serious matter; do not strive for a schism in the Saṅgha.'"
Phải tự mình đến và ngăn cản rằng: ‘Thưa hiền giả, việc chia rẽ Tăng chúng là tội nặng, xin đừng nỗ lực chia rẽ Tăng chúng’."
Pahontena pana dūrampi gantabbaṃ agilānānañhi dūrepi bhāroyeva.
But one who is able should go even further, for even for those who are not ill, the responsibility extends far.
Tuy nhiên, người có khả năng thì nên đi dù ở xa; vì đối với những người không bệnh, trách nhiệm vẫn còn dù ở xa.
Yāvatatiyaṃ samanubhāsitabboti yāva tatiyaṃ samanubhāsanaṃ tāva samanubhāsitabbo.
He should be admonished up to the third time means he should be admonished up to the third admonition.
Yāvatatiyaṃ samanubhāsitabboti: Nên được khiển trách cho đến lần thứ ba.
Tīhi samanubhāsanakammavācāhi kammaṃ kātabbanti vuttaṃ hoti.
It is said that the act should be performed with three samanubhāsana kammavācā.
Điều này có nghĩa là, nghiệp sự nên được thực hiện bằng ba lời tuyên bố khiển trách.
Padabhājane panassa atthameva gahetvā samanubhāsanavidhiṃ dassetuṃ ‘‘so bhikkhu samanubhāsitabbo.
But in its word-analysis, to explain the method of admonition by taking the meaning alone, it is said, "That bhikkhu should be admonished.
Tuy nhiên, trong phần giải thích từ ngữ, để trình bày phương pháp khiển trách bằng cách chỉ lấy ý nghĩa, đã nói câu bắt đầu bằng "so bhikkhu samanubhāsitabbo.
Evañca pana, bhikkhave, samanubhāsitabbo’’tiādi vuttaṃ.
And in this manner, bhikkhus, he should be admonished," and so on.
Evañca pana, bhikkhave, samanubhāsitabbo" (vị tỳ khưu ấy nên được khiển trách. Và này các tỳ khưu, nên khiển trách như thế này).
414. Tattha ñattiyā dukkaṭaṃ dvīhi kammavācāhi thullaccayā paṭippassambhantīti yañca ñattipariyosāne dukkaṭaṃ āpanno, ye ca dvīhi kammavācāhi thullaccaye, tā tissopi āpattiyo ‘‘yassa nakkhamati so bhāseyyā’’ti evaṃ yya-kārappattamattāya tatiyakammavācāya paṭippassambhanti saṅghādisesoyeva tiṭṭhati.
414. Therein, the dukkata of the ñatti and the two thullaccayas of the kammavācā cease means that the dukkata incurred at the end of the ñatti, and the two thullaccayas incurred by the two kammavācā—all three of those offenses—cease at the mere occurrence of the sound "yya" in the third kammavācā, as in "Whoever does not agree, let him speak." Only the Saṅghādisesa remains.
414. Trong đó, ñattiyā dukkaṭaṃ dvīhi kammavācāhi thullaccayā paṭippassambhantīti: Tội dukkaṭa mà vị ấy đã phạm vào cuối lời tuyên ngôn, và các tội thullaccaya do hai lời tuyên bố nghiệp sự, cả ba tội ấy đều được lắng dịu ngay khi lời tuyên bố nghiệp sự thứ ba đạt đến chữ yya trong câu "yassa nakkhamati so bhāseyyā" (vị nào không chấp thuận, vị ấy hãy nói), chỉ còn lại tội saṅghādisesa.
Kiṃ pana āpannāpattiyo paṭippassambhanti anāpannāti?
Are they offenses already incurred that cease, or those not yet incurred?
Thế nhưng, các tội đã phạm có được lắng dịu hay là các tội chưa phạm?
Mahāsumatthero tāva vadati ‘‘yo avasāne paṭinissajjissati, so tā āpattiyo na āpajjati, tasmā anāpannā paṭippassambhantī’’ti.
Indeed, Mahāsumatthera says, "Whoever abandons it at the end will not incur those offenses; therefore, offenses not yet incurred cease."
Trước hết, Đại Trưởng lão Mahāsumatthera nói rằng: "Vị nào sẽ từ bỏ vào lúc cuối, vị ấy không phạm các tội ấy, do đó, các tội chưa phạm được lắng dịu."
Mahāpadumatthero pana liṅgaparivattena asādhāraṇāpattiyo viya āpannā paṭippassambhanti, anāpannānaṃ kiṃ paṭippassaddhiyā’’ti āha.
Mahāpadumatthera, however, says, "Offenses already incurred cease, like the asādhāraṇa offenses due to gender change. What benefit is there in the cessation of offenses not yet incurred?"
Tuy nhiên, Đại Trưởng lão Mahāpadumatthera đã nói: "Giống như các tội không thông thường (asādhāraṇāpatti) do việc chuyển đổi giới tính, các tội đã phạm được lắng dịu. Việc lắng dịu các tội chưa phạm thì có ích gì?"
Ādikammikassāti.
For the original offender.
Ādikammikassa (đối với người khởi đầu).
Ettha pana ‘‘devadatto samaggassa saṅghassa bhedāya parakkami, tasmiṃ vatthusmi’’nti parivāre (pari. 17) āgatattā devadatto ādikammiko.
Here, Devadatta is the original offender, as it is stated in the Parivāra that "Devadatta strove for a schism in the harmonious Saṅgha, in that matter."
Ở đây, vì trong Parivāra có đoạn "Devadatta đã cố gắng chia rẽ Tăng chúng hòa hợp, trong sự việc ấy", nên Devadatta là người khởi đầu (ādikammiko).
So ca kho saṅghabhedāya parakkamanasseva, na appaṭinissajjanassa.
And he was only striving for a schism in the Saṅgha, not for not abandoning it.
Và vị ấy chỉ là người cố gắng chia rẽ Tăng chúng, chứ không phải là người không từ bỏ.
Na hi tassa taṃ kammaṃ kataṃ.
For that act (the admonition) was not performed upon him.
Bởi vì việc làm (samanubhāsana) ấy đã không được thực hiện đối với vị ấy.
Kathamidaṃ jānitabbanti ce?
If it is asked how this is known,
Nếu hỏi: "Làm sao biết được điều này?"
Suttato.
it is from the Sutta.
Từ kinh điển.
Yathā hi ‘‘ariṭṭho bhikkhu gaddhabādhipubbo yāvatatiyaṃ samanubhāsanāya na paṭinissajji, tasmiṃ vatthusmi’’nti parivāre (pari. 121) āgatattā ariṭṭhassa kammaṃ katanti paññāyati, na tathā devadattassa.
Just as it is clear that the act was performed upon Ariṭṭha because it is stated in the Parivāra that "the bhikkhu Ariṭṭha, formerly of the vulture-fetters, did not abandon it even after being admonished for the third time, in that matter," it is not so for Devadatta.
Giống như trong Parivāra có đoạn "Tỳ-khưu Ariṭṭha, trước kia là người huấn luyện lừa, đã không từ bỏ sau khi bị khiển trách đến lần thứ ba, trong sự việc ấy", nên có thể nhận ra rằng việc làm (samanubhāsana) đã được thực hiện đối với Ariṭṭha, nhưng không phải như vậy đối với Devadatta.
Athāpissa katena bhavitabbanti koci attano rucimattena vadeyya, tathāpi appaṭinissajjane ādikammikassa anāpatti nāma natthi.
Even if someone were to say, according to their own preference, that it must have been performed upon him, even then there is no such thing as non-offense for the original offender in not abandoning it.
Hơn nữa, nếu có ai đó chỉ dựa vào sở thích của mình mà nói rằng: "Việc làm ấy hẳn đã được thực hiện đối với vị ấy", thì dù vậy, đối với người khởi đầu, không có chuyện không phạm tội trong việc không từ bỏ.
Na hi paññattaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamantassa aññatra uddissa anuññātato anāpatti nāma dissati.
For no non-offense is seen for one who transgresses a promulgated training rule, except for what is expressly allowed.
Bởi vì, đối với người vi phạm học giới đã được chế định, không thấy có trường hợp nào không phạm tội, ngoại trừ những trường hợp đã được chỉ định cho phép.
Yampi ariṭṭhasikkhāpadassa anāpattiyaṃ ‘‘ādikammikassā’’ti potthakesu likhitaṃ, taṃ pamādalikhitaṃ.
Even what is written in the books, " for the original offender," regarding non-offense in Ariṭṭha's training rule, is written by mistake.
Và điều được viết trong các sách ở phần không phạm tội của học giới Ariṭṭha là "ādikammikassa" (đối với người khởi đầu), đó là lỗi do sơ suất khi ghi chép (pamādalikhitaṃ).
Pamādalikhitabhāvo cassa ‘‘paṭhamaṃ ariṭṭho bhikkhu codetabbo, codetvā sāretabbo, sāretvā āpattiṃ ropetabbo’’ti (cūḷava. 65) evaṃ kammakkhandhake āpattiropanavacanato veditabbo.
That it is written by mistake should be understood from the statement about the imposition of an offense in the Kammakkhandhaka: "First, the bhikkhu Ariṭṭha should be accused, having been accused he should be reminded, having been reminded an offense should be imposed."
Việc đó là lỗi do sơ suất khi ghi chép cần được hiểu qua lời nói về việc quy tội trong Kammakkhandhaka rằng: "Trước tiên, tỳ-khưu Ariṭṭha cần được chất vấn, sau khi chất vấn cần được nhắc nhở, sau khi nhắc nhở cần được quy tội" (cūḷava. 65).
Iti bhedāya parakkamane ādikammikassa devadattassa yasmā taṃ kammaṃ na kataṃ, tasmāssa āpattiyeva na jātā.
Thus, for Devadatta, the original offender in striving for a schism, since that act (admonition) was not performed upon him, no offense arose for him at all.
Như vậy, trong việc cố gắng chia rẽ, vì việc làm (samanubhāsana) ấy đã không được thực hiện đối với Devadatta, người khởi đầu, nên tội lỗi đã không phát sinh đối với vị ấy.
Sikkhāpadaṃ pana taṃ ārabbha paññattanti katvā ‘‘ādikammiko’’ti vutto.
However, the training rule was promulgated concerning him, and therefore he is called "the original offender".
Tuy nhiên, vì học giới được chế định liên quan đến vị ấy, nên vị ấy được gọi là "ādikammiko" (người khởi đầu).
Iti āpattiyā abhāvatoyevassa anāpatti vuttā.
Thus, his non-offense is stated solely due to the absence of an offense.
Như vậy, việc không phạm tội của vị ấy được nói đến chính là do không có tội lỗi.
Sā panesā kiñcāpi asamanubhāsantassāti imināva siddhā, yasmā pana asamanubhāsanto nāma yassa kevalaṃ samanubhāsanaṃ na karonti, so vuccati, na ādikammiko.
Although this (non-offense) is established by the phrase "for one not admonished," because "one not admonished" refers to a person upon whom admonition is simply not performed, not to the original offender.
Mặc dù điều này đã được bao hàm bởi cụm từ "asamanubhāsantassa" (đối với vị không bị khiển trách), nhưng vì "asamanubhāsanto" (vị không bị khiển trách) là để chỉ người mà việc khiển trách đơn thuần không được thực hiện đối với họ, chứ không phải là người khởi đầu.
Ayañca devadatto ādikammikoyeva, tasmā ‘‘ādikammikassā’’ti vuttaṃ.
And this Devadatta is indeed the original offender, therefore it is said, " for the original offender."
Và Devadatta này chính là người khởi đầu, do đó mới nói là "ādikammikassa" (đối với người khởi đầu).
Etenupāyena ṭhapetvā ariṭṭhasikkhāpadaṃ sabbasamanubhāsanāsu vinicchayo veditabbo.
By this method, the decision should be understood for all admonitions, with the exception of Ariṭṭha's training rule.
Theo phương pháp này, trừ học giới Ariṭṭha ra, cần hiểu cách phân xử trong tất cả các trường hợp samanubhāsana.
Sesaṃ sabbattha uttānameva.
The rest is clear everywhere.
Phần còn lại ở tất cả các nơi đều đã rõ ràng.
Samuṭṭhānādīsu tivaṅgikaṃ ekasamuṭṭhānaṃ, samanubhāsanasamuṭṭhānaṃ nāmametaṃ, kāyavācācittato samuṭṭhāti.
Regarding its origination and so on, it has three components and one origination; this is called "origination by admonition"; it arises from body, speech, and mind.
Về samuṭṭhāna và các vấn đề khác, học giới này có ba chi phần, một nguồn gốc phát sinh (ekasamuṭṭhānaṃ), được gọi là nguồn gốc phát sinh từ việc khiển trách (samanubhāsanasamuṭṭhānaṃ), phát sinh từ thân, khẩu và ý.
Paṭinissajjāmīti kāyavikāraṃ vā vacībhedaṃ vā akarontasseva pana āpajjanato akiriyaṃ, saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, lokavajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, akusalacittaṃ, dukkhavedananti.
Since one falls into the offense just by not making any bodily gesture or verbal expression while thinking, "I will not renounce it," it is akiriya. It is saññāvimokkha, sacittaka, lokavajja, a bodily action, a verbal action, with an unwholesome mind, and with painful feeling.
Tuy nhiên, vì tội chỉ phát sinh đối với người không biểu hiện hành động của thân hay lời nói như "Tôi sẽ từ bỏ", nên đây là akiriya (không do hành động), saññāvimokkhaṃ (được miễn trừ do tưởng), sacittakaṃ (có chủ ý), lokavajjaṃ (bị đời chê trách), kāyakammaṃ (hành động của thân), vacīkammaṃ (hành động của lời nói), akusalacittaṃ (tâm bất thiện), dukkhavedanā (thọ khổ).
417-8. Tena samayena buddho bhagavāti dutiyasaṅghabhedasikkhāpadaṃ.
417-8. At that time, the Buddha, the Blessed One, this is the Second Training Rule on Schism in the Saṅgha.
417-8. Tena samayena buddho bhagavā (Vào lúc bấy giờ, Đức Phật, Đấng Thế Tôn) là học giới thứ hai về chia rẽ Tăng chúng.
Tattha anuvattakāti tassa diṭṭhikhantiruciggahaṇena anupaṭipajjanakā.
Therein, followers means those who act in accordance by accepting his view, inclination, and preference.
Trong đó, anuvattakā (những người theo sau) là những người tuân theo bằng cách chấp nhận kiến giải, sở thích và ý muốn của vị ấy.
Vaggaṃ asāmaggipakkhiyavacanaṃ vadantīti vaggavādakā.
They are speakers of factionalism because they speak words that are partisan to disunity, words that create factions.
Họ được gọi là vaggavādakā (những người nói lời phe phái) vì họ nói những lời thuộc phe phái gây chia rẽ, bất hòa.
Padabhājane pana ‘‘tassa vaṇṇāya pakkhāya ṭhitā hontī’’ti vuttaṃ, tassa saṅghabhedāya parakkamantassa vaṇṇatthāya ca pakkhavuḍḍhiatthāya ca ṭhitāti attho.
However, in the word analysis, it is said, "they stand for his praise and on his side," which means they stand for the purpose of praising and for the purpose of increasing the faction of the one who is striving for schism in the Saṅgha.
Tuy nhiên, trong phần phân tích từ ngữ (padabhājana), có nói rằng "họ đứng về phía tán dương vị ấy", có nghĩa là họ đứng về phía tán dương và phát triển phe phái của vị tỳ-khưu đang cố gắng chia rẽ Tăng chúng.
Ye hi vaggavādakā, te niyamena īdisā honti, tasmā evaṃ vuttaṃ.
Indeed, those who are speakers of factionalism are invariably of this nature; therefore, it was stated thus.
Bởi vì những người nói lời phe phái chắc chắn là những người như vậy, nên mới nói như thế.
Yasmā pana tiṇṇaṃ uddhaṃ kammārahā na honti, na hi saṅgho saṅghassa kammaṃ karoti, tasmā eko vā dve vā tayo vāti vuttaṃ.
And because those numbering more than three are not eligible for a formal act—for one Saṅgha does not perform a formal act upon another Saṅgha—it was therefore stated, "one, or two, or three."
Và vì trên ba người thì không còn thích hợp để Tăng sự được thực hiện – bởi Tăng chúng không thực hiện Tăng sự đối với Tăng chúng – do đó mới nói là một, hai, hoặc ba vị.
424. Tena samayena buddho bhagavāti dubbacasikkhāpadaṃ.
424. At that time, the Buddha, the Blessed One, this is the training rule on being difficult to admonish.
424. Tena samayena buddho bhagavā (Vào lúc bấy giờ, Đức Phật, Đấng Thế Tôn) là học giới về sự khó dạy.
Tattha anācāraṃ ācaratīti anekappakāraṃ kāyavacīdvāravītikkamaṃ karoti.
Therein, engages in misconduct means he commits transgressions of various kinds through the doors of body and speech.
Trong đó, anācāraṃ ācarati (hành xử không đúng đắn) có nghĩa là: thực hiện nhiều loại vi phạm qua cửa thân và cửa khẩu.
Kiṃ nu kho nāmāti vambhanavacanametaṃ.
What indeed is this? This is a term of reproach.
Kiṃ nu kho nāma (thế nào nhỉ) là lời nói khiển trách.
Ahaṃ kho nāmāti ukkaṃsavacanaṃ.
I indeed is a term of self-exaltation.
Ahaṃ kho nāma (chính ta) là lời nói đề cao bản thân.
Tumhe vadeyyanti ‘‘idaṃ karotha, idaṃ mā karothā’’ti ahaṃ tumhe vattuṃ arahāmīti dasseti.
Should speak to you shows: "I am worthy to tell you, 'Do this, do not do this.'"
Tumhe vadeyyaṃ (ta nên nói với các ông) cho thấy rằng: "Ta xứng đáng nói với các ông rằng 'Hãy làm điều này, đừng làm điều kia'".
Kasmāti ce?
If asked, "Why?"
Nếu hỏi: "Tại sao?"
Yasmā amhākaṃ buddho bhagavā kaṇṭakaṃ āruyha mayā saddhiṃ nikkhamitvā pabbajitotievamādimatthaṃ sandhāyāha.
He spoke with reference to such meanings as: "Because our Buddha, the Blessed One, mounted Kaṇṭhaka, left with me, and went forth into homelessness."
Vì ông ta nói với ý định ám chỉ những điều như: "Đức Phật, Đấng Thế Tôn của chúng ta, đã cưỡi ngựa Kaṇṭhaka, cùng ta xuất gia và tu hành".
‘‘Amhākaṃ dhammo’’ti vatvā pana attano santakabhāve yuttiṃ dassento ‘‘amhākaṃ ayyaputtena dhammo abhisamito’’ti āha.
Then, after saying, "Our Dhamma," showing the rationale for it being his own possession, he said, "The Dhamma was realized by our noble son."
Và sau khi nói "Dhamma của chúng ta", để chứng minh lý do cho sự sở hữu của mình, ông ta nói "Dhamma đã được vị công tử của chúng ta chứng ngộ".
Yasmā amhākaṃ ayyaputtena catusaccadhammo paṭividdho, tasmā dhammopi amhākanti vuttaṃ hoti.
This means it was said: "Because the Dhamma of the Four Truths was penetrated by our noble son, therefore the Dhamma is also ours."
Có nghĩa là: "Vì Tứ Thánh Đế đã được vị công tử của chúng ta thấu suốt, do đó, Dhamma cũng là của chúng ta".
Saṅghaṃ pana attano veripakkhe ṭhitaṃ maññamāno amhākaṃ saṅghoti na vadati.
However, considering the Saṅgha to be established in the enemy camp, he does not say "our Saṅgha."
Tuy nhiên, vì cho rằng Tăng chúng đứng về phía đối địch với mình, ông ta không nói "Tăng chúng của chúng ta".
Upamaṃ pana vatvā saṅghaṃ apasādetukāmo ‘‘seyyathāpi nāmā’’tiādimāha.
Then, wishing to disparage the Saṅgha by giving a simile, he said, "Just as," and so on.
Và để nói ví dụ nhằm hạ bệ Tăng chúng, ông ta đã nói những lời bắt đầu bằng "seyyathāpi nāma" (ví như).
Tiṇakaṭṭhapaṇṇasaṭanti tattha tattha patitaṃ tiṇakaṭṭhapaṇṇaṃ.
A mess of grass, wood, and leaves means the grass, wood, and leaves that have fallen here and there.
Tiṇakaṭṭhapaṇṇasaṭaṃ (rác rưởi gồm cỏ, củi, lá) là cỏ, củi, lá rơi rụng đây đó.
Atha vā tiṇañca nissārakaṃ lahukaṃ kaṭṭhañca tiṇakaṭṭhaṃ.
Alternatively, grass-wood means grass and sapless, light wood.
Hoặc là, tiṇakaṭṭhaṃ là cỏ và củi vô giá trị, nhẹ bỗng.
Paṇṇasaṭanti purāṇapaṇṇaṃ.
Mess of leaves means old leaves.
Paṇṇasaṭaṃ là lá cây cũ.
Ussāreyyāti rāsiṃ kareyya.
Should sweep up means should make a heap.
Ussāreyya (nên dọn đi) có nghĩa là nên chất thành đống.
Pabbateyyāti pabbatappabhavā, sā hi sīghasotā hoti, tasmā tameva gaṇhāti.
From a mountain means originating from a mountain, for it has a swift current; therefore, only that is mentioned.
Pabbateyyā (sông từ núi) là sông bắt nguồn từ núi, vì sông đó có dòng chảy xiết, nên mới lấy ví dụ đó.
Saṅkhasevālapaṇakanti ettha saṅkhoti dīghamūlako paṇṇasevālo vuccati.
In the phrase conch-moss-algae, conch refers to leafy moss with a long root.
Saṅkhasevālapaṇakaṃ (rong saṅkha, rong sevāla, và rong paṇaka), trong đó saṅkho được gọi là loại rong lá có rễ dài.
Sevāloti nīlasevālo, avaseso udakapappaṭakatilabījakādi sabbopi paṇakoti saṅkhyaṃ gacchati.
Moss means blue-green moss; all the rest, such as water-scum and sesame-seed like plants, is counted as algae.
Sevālo là rong rêu màu xanh lam, phần còn lại gồm váng nước, loại giống hạt mè, v.v... tất cả đều được kể là paṇako.
Ekato ussāritāti ekaṭṭhāne kenāpi sampiṇḍitā rāsīkatāti dasseti.
Swept up together shows that they were collected together and heaped up in one place by someone.
Ekato ussāritā (được dời đi cùng nhau) có nghĩa là được ai đó gom lại, chất thành đống ở một nơi.
425-6. Dubbacajātikoti dubbacasabhāvo vattuṃ asakkuṇeyyoti attho.
425-6. Of a nature difficult to admonish means having a nature of being difficult to speak to; the meaning is that one cannot be admonished.
425-6. Dubbacajātiko (hạng người khó nói) có nghĩa là người có bản chất khó nói, không thể nói được.
Padabhājanepissa dubbacoti dukkhena kicchena vaditabbo, na sakkā sukhena vattunti attho.
In its word analysis, difficult to admonish means to be spoken to with difficulty, with trouble; the meaning is that one cannot be spoken to with ease.
Trong phần phân tích từ, dubbaco có nghĩa là người đáng được nói đến một cách khó khăn, nhọc nhằn; không thể nói một cách dễ dàng.
Dovacassakaraṇehīti dubbacabhāvakaraṇīyehi, ye dhammā dubbacaṃ puggalaṃ karonti, tehi samannāgatoti attho.
With things that make one difficult to admonish means endowed with things that cause the state of being difficult to admonish; the meaning is endowed with those dhammas that make a person difficult to admonish.
Dovacassakaraṇehi (bởi các pháp làm cho khó nói) có nghĩa là được hội đủ các pháp ấy, những pháp làm cho một người trở nên khó nói.
Te pana ‘‘katame ca, āvuso, dovacassakaraṇā dhammā?
And those should be understood as the nineteen dhammas that have come in order in the Anumāna Sutta by the method beginning, “And what, friends, are the dhammas that make one difficult to admonish?
Và các pháp ấy, này chư hiền, là những pháp nào làm cho khó nói?
Idhāvuso, bhikkhu pāpiccho hotī’’tiādinā nayena paṭipāṭiyā anumānasutte (ma. ni. 1.181) āgatā pāpicchatā, attukkaṃsakaparavambhakatā, kodhanatā, kodhahetu upanāhitā, kodhahetuabhisaṅgitā, kodhahetukodhasāmantavācānicchāraṇatā, codakaṃ paṭippharaṇatā, codakaṃ apasādanatā, codakassa paccāropanatā, aññena aññaṃpaṭicaraṇatā, apadānena na sampāyanatā, makkhipaḷāsitā, issukīmaccharitā, saṭhamāyāvitā, thaddhātimānitā, sandiṭṭhiparāmāsiādhānaggahiduppaṭinissaggitāti ekūnavīsati dhammā veditabbā.
Here, friends, a bhikkhu has evil wishes”: having evil wishes, self-exaltation and disparagement of others, being wrathful, holding a grudge due to wrath, being obstinate due to wrath, uttering words bordering on wrath due to wrath, retaliating against the admonisher, disparaging the admonisher, making a counter-accusation against the admonisher, evading the issue, not explaining with a reason, hypocrisy and obstinacy, envy and avarice, craftiness and deceitfulness, stubbornness and arrogance, being attached to one's own views, holding on to them tightly and relinquishing them with difficulty.
Cần phải hiểu rằng đó là mười chín pháp đã được trình bày tuần tự trong Anumāna Sutta theo cách thức bắt đầu bằng "Này chư hiền, ở đây, vị tỳ-khưu có ác dục...", đó là: có ác dục, tự tán hủy tha, phẫn nộ, vì phẫn nộ mà thù oán, vì phẫn nộ mà cố chấp, vì phẫn nộ mà phát ra lời nói gần với sự phẫn nộ, phản bác người chỉ lỗi, xem thường người chỉ lỗi, đổ lỗi lại cho người chỉ lỗi, lảng sang chuyện khác, không giải bày bằng cách trình bày sự việc, gièm pha và cố chấp, ganh tỵ và bỏn xẻn, xảo quyệt và gian trá, cứng đầu và quá mạn, cố chấp tà kiến, nắm giữ chặt và khó từ bỏ.
431. Tena samayena buddho bhagavāti kuladūsakasikkhāpadaṃ.
431. At that time, the Buddha, the Blessed One, this is the training rule on corrupting families.
431. Tena samayena buddho bhagavā (Vào lúc bấy giờ, Đức Phật, Đấng Thế Tôn) là điều học về người làm hư hỏng gia đình.
Tattha assajipunabbasukā nāmāti assaji ceva punabbasuko ca.
Therein, named Assaji and Punabbasuka means both Assaji and Punabbasuka.
Trong đó, assajipunabbasukā nāma (tên là Assaji và Punabbasu) là Assaji và Punabbasu.
Kīṭāgirisminti evaṃnāmake janapade.
In Kīṭāgiri means in the country so named.
Kīṭāgirismiṃ (tại Kīṭāgiri) là tại một xứ có tên như vậy.
Āvāsikā hontīti ettha āvāso etesaṃ atthīti āvāsikā.
Regarding were residents: here, they are āvāsikā because a dwelling belongs to them.
Trong câu āvāsikā honti (là những vị trú xứ), āvāsikā là những vị có trú xứ (āvāsa).
‘‘Āvāso’’ti vihāro vuccati.
Dwelling (āvāso) refers to a monastery.
"Āvāsa" được gọi là tu viện.
So yesaṃ āyatto navakammakaraṇapurāṇapaṭisaṅkharaṇādibhārahāratāya, te āvāsikā.
Those to whom it belongs, by way of bearing the responsibility for new construction, repairing the old, and so on, are āvāsikā.
Những vị nào có trách nhiệm trông coi tu viện, như việc xây dựng mới và sửa chữa cũ, thì được gọi là āvāsikā.
Ye pana kevalaṃ vihāre vasanti, te nevāsikāti vuccanti.
But those who merely live in a monastery are called nevāsikā.
Còn những vị chỉ đơn thuần sống trong tu viện thì được gọi là nevāsikā.
Ime āvāsikā ahesuṃ.
These were āvāsikā.
Những vị này là āvāsikā.
Alajjino pāpabhikkhūti nillajjā lāmakabhikkhū, te hi chabbaggiyānaṃ jeṭṭhakachabbaggiyā.
Shameless evil bhikkhus are shameless, vile bhikkhus. Indeed, they were the senior group among the Chabbaggiyā.
Alajjino pāpabhikkhū (những tỳ-khưu không biết hổ thẹn, xấu ác) là những tỳ-khưu không liêm sỉ, tồi tệ; vì họ là những vị lớn nhất trong nhóm sáu vị tỳ-khưu.
Sāvatthiyaṃ kira cha janā sahāyakā ‘‘kasikammādīni dukkarāni, handa mayaṃ sammā pabbajāma!
It is said that in Sāvatthī, six friends thought: "Agricultural work and the like are difficult; come, let us rightly go forth into homelessness!
Tương truyền, tại Sāvatthī, có sáu người bạn bàn với nhau: "Các công việc như làm ruộng thật vất vả, thôi chúng ta hãy xuất gia cho phải đạo!
Pabbajantehi ca uppanne kicce nittharaṇakaṭṭhāne pabbajituṃ vaṭṭatī’’ti sammantayitvā dvinnaṃ aggasāvakānaṃ santike pabbajiṃsu.
Even having gone forth, if any matter arises, it is proper to go forth to someone who can resolve it." Having consulted thus, they went forth to the two chief disciples.
Và khi xuất gia, nếu có việc gì xảy ra, nên xuất gia nơi vị có thể giải quyết được." Sau khi bàn bạc, họ đã xuất gia với hai vị Thượng thủ Thinh văn.
Te pañcavassā hutvā mātikaṃ paguṇaṃ katvā mantayiṃsu ‘‘janapado nāma kadāci subhikkho hoti kadāci dubbhikkho, mayaṃ mā ekaṭṭhāne vasimha, tīsu ṭhānesu vasāmā’’ti.
Having become five-year-old bhikkhus and thoroughly mastered the mātikā, they consulted: "A country is sometimes prosperous with abundant food, and sometimes it is famine-stricken. Let us not dwell in one place; let us dwell in three places."
Sau khi được năm hạ, họ thông thạo hai bộ Mātikā và bàn bạc: "Xứ sở có lúc được mùa, có lúc mất mùa, chúng ta không nên ở cùng một nơi, hãy ở ba nơi khác nhau."
Tato paṇḍukalohitake āhaṃsu – ‘‘āvuso, sāvatthi nāma sattapaññāsāya kulasatasahassehi ajjhāvutthā, asītigāmasahassapaṭimaṇḍitānaṃ tiyojanasatikānaṃ dvinnaṃ kāsikosalaraṭṭhānaṃ āyamukhabhūtā, tatra tumhe dhuraṭṭhāneyeva pariveṇāni kāretvā ambapanasanāḷikerādīni ropetvā pupphehi ca phalehi ca kulāni saṅgaṇhantā kuladārake pabbājetvā parisaṃ vaḍḍhethā’’ti.
Then they said to Paṇḍuka and Lohitaka: "Friends, Sāvatthī is inhabited by fifty-seven hundred thousand families; it is the gateway for revenue to the two kingdoms of Kāsī and Kosala, which are three hundred yojanas in extent and adorned with eighty thousand villages. There, you should construct monasteries in the main locations, plant mango, jackfruit, coconut trees, and the like, and by means of flowers and fruits, you should win over families, ordain the sons of those families, and increase the assembly."
Sau đó, họ nói với Paṇḍuka và Lohitaka: "Này chư hiền, Sāvatthī là nơi có năm triệu bảy trăm ngàn gia đình cư ngụ, là cửa ngõ thu thuế của hai xứ Kāsi và Kosala rộng ba trăm do-tuần, được trang hoàng bởi tám mươi ngàn làng mạc. Tại đó, các hiền giả hãy cho xây dựng các tịnh xá ở ngay cửa ngõ, trồng các loại cây như xoài, mít, dừa... và dùng hoa trái để thu phục các gia đình, cho con em các gia đình xuất gia và phát triển hội chúng."
Assajipunabbasuke āhaṃsu – ‘‘āvuso, kīṭāgiri nāma dvīhi meghehi anuggahito tīṇi sassāni pasavanti, tatra tumhe dhuraṭṭhāneyeva pariveṇāni kāretvā…pe… parisaṃ vaḍḍhethā’’ti.
They said to Assaji and Punabbasu: "Friends, Kīṭāgiri is favored by two rains and yields three crops. There, you should construct monasteries in the main locations... and increase the assembly."
Họ nói với Assaji và Punabbasu: "Này chư hiền, Kīṭāgiri được hai trận mưa tưới nhuần, cho ra ba vụ mùa. Tại đó, các hiền giả hãy cho xây dựng các tịnh xá ở ngay cửa ngõ... phát triển hội chúng."
Te tathā akaṃsu.
They did so.
Họ đã làm như vậy.
Tesu ekamekassa pakkhassa pañca pañca bhikkhusatāni parivārā, evaṃ samadhikaṃ diyaḍḍhabhikkhusahassaṃ hoti.
Among them, each group had five hundred bhikkhus as followers, thus amounting to more than one thousand five hundred bhikkhus.
Mỗi nhóm trong số họ có năm trăm vị tỳ-khưu làm thị giả, như vậy có hơn một ngàn năm trăm vị tỳ-khưu.
Tatra paṇḍukalohitakā saparivārā sīlavantova bhagavatā saddhiṃ janapadacārikampi caranti, te akatavatthuṃ uppādenti, paññattasikkhāpadaṃ pana na maddanti, itare sabbe alajjino akatavatthuñca uppādenti, paññattasikkhāpadañca maddanti, tena vuttaṃ – ‘‘alajjino pāpabhikkhū’’ti.
Among them, Paṇḍuka and Lohitaka, along with their retinue, were indeed virtuous and even wandered through the countryside with the Buddha; they instigated unestablished matters but did not transgress the established training rules. The other Chabbaggiyā, being shameless, both instigated unestablished matters and transgressed the established training rules. Therefore, it is said: "shameless evil bhikkhus."
Trong đó, Paṇḍuka và Lohitaka cùng thị giả của mình là những người có giới hạnh, họ cũng đi du hành trong xứ cùng với Đức Thế Tôn. Họ tạo ra những việc chưa từng có, nhưng không vi phạm điều học đã chế định. Còn tất cả những người khác đều không biết hổ thẹn, vừa tạo ra những việc chưa từng có, vừa vi phạm điều học đã chế định. Do đó, đã nói: "những tỳ-khưu không biết hổ thẹn, xấu ác".
Evarūpanti evaṃjātikaṃ.
Such a nature means of this kind.
Evarūpaṃ (loại như vậy) là loại như thế.
Anācāraṃ ācarantīti anācaritabbaṃ ācaranti, akātabbaṃ karonti.
Behaving inappropriately means behaving in a way that should not be done, doing what should not be done.
Anācāraṃ ācaranti (họ thực hành hành vi không đúng đắn) là họ thực hành điều không nên thực hành, làm điều không nên làm.
Mālāvacchanti taruṇapuppharukkhaṃ, taruṇakā hi puppharukkhāpi pupphagacchāpi mālāvacchā tveva vuccanti, te ca anekappakāraṃ mālāvacchaṃ sayampi ropenti, aññenapi ropāpenti, tena vuttaṃ – ‘‘mālāvacchaṃ ropentipi ropāpentipī’’ti.
Flowering plants refers to young flowering trees. Indeed, young flowering trees and flowering bushes are both called flowering plants. These bhikkhus themselves planted various types of flowering plants and also had others plant them. Therefore, it is said: "they plant flowering plants and have them planted."
Mālāvacchaṃ (cây hoa non) là cây hoa non. Cả cây hoa non lẫn bụi hoa non đều được gọi là mālāvaccha. Họ tự mình trồng nhiều loại cây hoa non, và cũng bảo người khác trồng. Do đó, đã nói: "họ trồng và bảo người khác trồng cây hoa non".
Siñcantīti sayameva udakena siñcanti.
They water means they themselves water with water.
Siñcanti (họ tưới) là họ tự mình tưới nước.
Siñcāpentīti aññenapi siñcāpenti.
They have others water means they have others water.
Siñcāpenti (họ bảo người khác tưới) là họ cũng bảo người khác tưới.
Ettha pana akappiyavohāro kappiyavohāro pariyāyo obhāso nimittakammanti imāni pañca jānitabbāni.
Here, however, five things should be understood: improper expression, proper expression, circumlocution, intimation, and symbolic action.
Ở đây, cần phải biết năm điều này: hành vi không hợp lệ, hành vi hợp lệ, cách nói ám chỉ, cử chỉ và việc tạo dấu hiệu.
Tattha akappiyavohāro nāma allaharitānaṃ koṭṭanaṃ koṭṭāpanaṃ, āvāṭassa khaṇanaṃ khaṇāpanaṃ, mālāvacchassa ropanaṃ ropāpanaṃ, āḷiyā bandhanaṃ bandhāpanaṃ, udakassa secanaṃ secāpanaṃ, mātikāya sammukhakaraṇaṃ kappiyaudakasiñcanaṃ hatthamukhapādadhovananhānodakasiñcananti.
Among these, improper expression means personally cutting down green plants or having them cut down, personally digging a pit or having it dug, personally planting a flowering plant or having it planted, personally building a fence or having it built, personally pouring water or having it poured, personally preparing a water channel for trees, pouring proper water, and pouring water for washing hands, face, feet, or bathing.
Trong đó, akappiyavohāro (hành vi không hợp lệ) là: việc chặt hoặc bảo người khác chặt cây cỏ tươi; việc đào hoặc bảo người khác đào hố; việc trồng hoặc bảo người khác trồng cây hoa non; việc đắp hoặc bảo người khác đắp bờ; việc tưới hoặc bảo người khác tưới nước; việc hướng mương nước về phía cây; việc tưới nước hợp lệ; việc tưới nước rửa tay, rửa mặt, rửa chân, và nước tắm.
Kappiyavohāro nāma ‘‘imaṃ rukkhaṃ jāna, imaṃ āvāṭaṃ jāna, imaṃ mālāvacchaṃ jāna, ettha udakaṃ jānā’’ti vacanaṃ sukkhamātikāya ujukaraṇañca.
Proper expression means saying: "Know this tree, know this pit, know this flowering plant, know the water here," and straightening a dry water channel.
Kappiyavohāra (cách nói hợp lệ) là lời nói: ‘Hãy biết cái cây này, hãy biết cái hố này, hãy biết luống hoa này, hãy biết nước ở đây’, và việc làm thẳng mương nước khô.
Pariyāyo nāma ‘‘paṇḍitena nāma mālāvacchādayo ropāpetabbā nacirasseva upakārāya saṃvattantī’’tiādivacanaṃ.
Circumlocution means saying: "Indeed, a wise person should have flowering plants and the like planted, for they will soon be beneficial."
Pariyāya (cách nói vòng) là lời nói như: ‘Người trí nên cho trồng các luống hoa v.v..., không bao lâu chúng sẽ trở nên hữu ích’.
Obhāso nāma kudālakhaṇittādīni ca mālāvacche ca gahetvā ṭhānaṃ, evaṃ ṭhitañhi sāmaṇerādayo disvā thero kārāpetukāmoti gantvā karonti.
Intimation means standing while holding a pickaxe, spade, and other tools, or flowering plants. When novices and others see a thera standing thus, they understand that the thera wishes them to do the work, and so they go and do it.
Obhāsa (ám chỉ) là việc cầm cuốc, thuổng v.v... và các luống hoa rồi đứng đó. Quả vậy, khi các vị sa-di v.v... thấy vị trưởng lão đứng như thế, họ nghĩ ‘Vị trưởng lão muốn cho làm việc này’ rồi đi đến và làm.
Nimittakammaṃ nāma kudāla-khaṇitti-vāsi-pharasu-udakabhājanāni āharitvā samīpe ṭhapanaṃ.
Symbolic action means bringing a pickaxe, spade, chisel, axe, and water vessels and placing them nearby.
Nimittakamma (làm dấu hiệu) là việc mang cuốc, thuổng, rìu, búa, đồ đựng nước đến rồi đặt ở gần đó.
Ārāmatthāya pana vanatthāyaca chāyatthāya ca akappiyavohāramattameva na ca vaṭṭati, sesaṃ vaṭṭati, na kevalañca sesaṃ yaṃkiñci mātikampi ujuṃ kātuṃ kappiyaudakaṃ siñcituṃ nhānakoṭṭhakaṃ katvā nhāyituṃ hatthapādamukhadhovanudakāni ca tattha chaḍḍetumpi vaṭṭati.
However, for the purpose of a monastery, for a grove, or for shade, only improper expression is not permissible; the rest are permissible. Not only the rest, but it is also permissible to straighten any water channel, to pour proper water, to build a bathing enclosure and bathe, and to discard hand-washing, foot-washing, and face-washing water there.
Còn vì mục đích làm vườn, làm rừng, và lấy bóng mát, chỉ có cách nói không hợp lệ (akappiyavohāra) là không được phép, còn lại thì được phép. Không chỉ những điều còn lại được phép, mà bất cứ việc gì như làm thẳng mương nước, tưới nước hợp lệ, xây nhà tắm rồi tắm, và đổ nước rửa tay, chân, mặt ở đó cũng đều được phép.
Mahāpaccariyaṃ pana kurundiyañca ‘‘kappiyapathaviyaṃ sayaṃ ropetumpi vaṭṭatī’’ti vuttaṃ.
However, in the Mahāpaccariya and Kurundī, it is stated: "It is permissible to plant oneself in proper ground."
Tuy nhiên, trong Mahāpaccarī và Kurundī, có nói rằng: “Trên đất hợp lệ, tự mình trồng cũng được phép.”
Ārāmādiatthāya pana ropitassa vā ropāpitassa vā phalaṃ paribhuñjitumpi vaṭṭati.
Moreover, it is permissible to consume the fruits of trees planted or caused to be planted for the purpose of a monastery or the like.
Hơn nữa, quả của cây được trồng hoặc cho trồng vì mục đích làm vườn v.v... cũng được phép thọ dụng.
Ocinanaocināpane pakatiyāpi pācittiyaṃ.
Plucking and having others pluck naturally incurs a pācittiya offense.
Trong việc hái hoặc cho hái, thông thường đã là pācittiya.
Kuladūsanatthāya pana pācittiyañceva dukkaṭañca.
However, for the purpose of corrupting families, it is both a pācittiya and a dukkaṭa offense.
Còn nhằm mục đích làm tổn hại gia đình thì vừa là pācittiya vừa là dukkaṭa.
Ganthanādīsu ca uracchadapariyosānesu kuladūsanatthāya aññatthāya vā karontassa dukkaṭameva.
In the case of stringing flowers and the like, up to breast-covers, if one does it for the purpose of corrupting families or for any other purpose, it is only a dukkaṭa offense.
Và trong các việc như kết hoa cho đến làm vật trang trí ngực, người làm với mục đích làm tổn hại gia đình hay vì mục đích khác đều chỉ phạm dukkaṭa.
Anācārattā, ‘‘pāpasamācāro’’ti ettha vuttapāpasamācārattā ca.
Because it is an improper practice, and because it is the evil practice mentioned in the phrase "evil practices" here.
Vì đó là hành vi không đúng đắn (anācāra), và vì đó là hành vi xấu ác (pāpasamācāra) được nói đến ở đây.
Ārāmādiatthāya rukkharopane viya vatthupūjanatthāya kasmā na anāpattīti ce?
If it is asked why there is no offense for offering to a shrine, like planting trees for the sake of a monastery, etc.?
Nếu có người hỏi: Tại sao không phải là vô tội vì mục đích cúng dường vật phẩm, giống như việc trồng cây vì mục đích làm vườn v.v... là vô tội?
Anāpattiyeva.
There is indeed no offense.
Thật ra là vô tội.
Yathā hi tattha kappiyavohārena pariyāyādīhi ca anāpatti tathā vatthupūjatthāyapi anāpattiyeva.
Just as there is no offense there through proper expression and circumlocution, so too there is no offense for offering to a shrine.
Quả vậy, cũng như ở đó, việc dùng cách nói hợp lệ và các cách nói vòng v.v... là vô tội, thì ở đây, vì mục đích cúng dường vật phẩm cũng là vô tội.
Nanu ca tattha ‘‘kappiyapathaviyaṃ sayaṃ ropetumpi vaṭṭatī’’ti vuttanti?
Is it not stated there: "It is permissible to plant oneself in proper ground"?
Nhưng chẳng phải ở đó có nói rằng: “Trên đất hợp lệ, tự mình trồng cũng được phép” sao?
Vuttaṃ, na pana mahāaṭṭhakathāyaṃ.
It is stated, but not in the Mahāaṭṭhakathā.
Có nói, nhưng không phải trong Mahā-aṭṭhakathā.
Athāpi maññeyyāsi itarāsu vuttampi pamāṇaṃ.
Even if you might think that what is stated in other commentaries is authoritative.
Dù vậy, có thể cho rằng điều được nói trong các bản Chú giải khác cũng là chuẩn mực.
Mahāaṭṭhakathāyañca kappiyaudakasecanaṃ vuttaṃ, taṃ kathanti?
And in the Mahāaṭṭhakathā, the pouring of permissible water is mentioned. How is that?
Và trong Mahā-aṭṭhakathā có nói đến việc tưới nước hợp lệ, vậy thì sao?
Tampi na virujjhati.
That also does not contradict.
Điều đó cũng không mâu thuẫn.
Tatra hi avisesena ‘‘rukkhaṃ ropentipi ropāpentipi, siñcantipi siñcāpentipī’’ti vattabbe ‘‘mālāvaccha’’nti vadanto ñāpeti ‘‘kulasaṅgahatthāya pupphaphalūpagameva sandhāyetaṃ vuttaṃ, aññatra pana pariyāyo atthī’’ti.
For there, when it should be said without distinction "they plant trees and have them planted, they water and have them watered," by saying "flowering plants," it is made clear that "this is stated with reference to flowering and fruiting trees for the purpose of winning over families, but in other cases, there is circumlocution."
Quả vậy, ở đó, thay vì nói một cách chung chung “trồng cây hoặc cho trồng cây, tưới nước hoặc cho tưới nước”, Ngài lại nói “luống hoa”, điều này cho thấy rằng: “Điều này được nói đến với ý định về cây cho hoa và quả nhằm mục đích thu phục gia đình, còn trong trường hợp khác thì có cách giải thích khác.”
Tasmā tattha pariyāyaṃ, idha ca pariyāyābhāvaṃ ñatvā yaṃ aṭṭhakathāsu vuttaṃ, taṃ suvuttameva.
Therefore, knowing the appropriateness of circumlocution there, and the lack of circumlocution here, what is stated in the commentaries is well stated.
Do đó, khi biết rằng ở đó có cách giải thích khác, còn ở đây thì không có, thì những gì được nói trong các bản Chú giải đều là nói đúng.
Vuttañcetaṃ –
And this is stated:
Và điều này đã được nói:
Tattha ekatovaṇṭikanti pupphānaṃ vaṇṭe ekato katvā katamālaṃ.
Therein, ekatovaṇṭika means a garland made by joining the stalks of flowers together.
Trong đó, ekatovaṇṭika là vòng hoa được làm bằng cách gộp các cuống hoa lại với nhau.
Ubhatovaṇṭikanti ubhohi passehi pupphavaṇṭe katvā katamālaṃ.
Ubhatovaṇṭika means a garland made by having flower stalks on both sides.
Ubhatovaṇṭika là vòng hoa được làm bằng cách để cuống hoa ở cả hai bên.
Mañjarikantiādīsu pana mañjarī viya katā pupphavikati mañjarikāti vuccati.
However, in the case of mañjarikā and the like, a flower arrangement made like a cluster of flowers is called mañjarikā.
Còn trong các từ như mañjarika, loại hoa được làm đặc biệt giống như một chùm hoa được gọi là mañjarika.
Vidhūtikāti sūciyā vā salākāya vā sinduvārapupphādīni vijjhitvā katā.
Vidhūtikā is one made by piercing sinduvāra flowers and the like with a needle or a pin.
Vidhūtikā là loại được làm bằng cách xỏ các loại hoa như sinduvāra bằng kim hoặc que.
Vaṭaṃsakoti vataṃsako.
Vaṭaṃsako means a diadem.
Vaṭaṃsako là vataṃsako (hoa cài đầu).
Āveḷāti kaṇṇikā.
Āveḷā means an ear-ornament.
Āveḷā là kaṇṇikā (hoa cài tai).
Uracchadoti hārasadisaṃ ure ṭhapanakapupphadāmaṃ.
Uracchado means a flower-garland placed on the chest, similar to a necklace.
Uracchado là tràng hoa đặt trên ngực, giống như một chuỗi hạt.
Ayaṃ tāva ettha padavaṇṇanā.
This much for the explanation of terms here.
Đây là phần giải thích từ ngữ ở đây.
Ayaṃ pana ādito paṭṭhāya vitthārena āpattivinicchayo.
However, this is a detailed determination of offenses from the beginning.
Sau đây là phần phân xử chi tiết về các tội từ đầu.
Kuladūsanatthāya akappiyapathaviyaṃ mālāvacchaṃ ropentassa pācittiyañceva dukkaṭañca, tathā akappiyavohārena ropāpentassa.
For one who plants a flower-bush in an unallowable ground for the purpose of discrediting families, there is a pācittiya and a dukkaṭa; likewise, for one who causes it to be planted by an unallowable expression.
Người trồng luống hoa trên đất không hợp lệ vì mục đích làm tổn hại gia đình thì phạm pācittiya và dukkaṭa; tương tự đối với người cho trồng bằng cách nói không hợp lệ.
Kappiyapathaviyaṃ ropanepi ropāpanepi dukkaṭameva.
Even when planting or causing to plant in an allowable ground, there is only a dukkaṭa.
Việc trồng hoặc cho trồng trên đất hợp lệ chỉ phạm dukkaṭa.
Ubhayatthāpi sakiṃ āṇattiyā bahunnampi ropane ekameva sapācittiyadukkaṭaṃ vā suddhadukkaṭaṃ vā hoti.
In both cases, when many plants are planted by a single instruction, there is only one offense, either a dukkaṭa with pācittiya or a pure dukkaṭa.
Trong cả hai trường hợp, với một lần ra lệnh, dù trồng nhiều cây cũng chỉ phạm một tội pācittiya kèm dukkaṭa hoặc một tội dukkaṭa thuần túy.
Paribhogatthāya hi kappiyabhūmiyaṃ vā akappiyabhūmiyaṃ vā kappiyavohārena ropāpane anāpatti.
Indeed, for the purpose of personal use, there is no offense in causing it to be planted in an allowable or unallowable ground with an allowable expression.
Còn vì mục đích thọ dụng, việc cho trồng bằng cách nói hợp lệ trên đất hợp lệ hay không hợp lệ đều là vô tội.
Ārāmādiatthāyapi akappiyapathaviyaṃ ropentassa vā akappiyavacanena ropāpentassa vā pācittiyaṃ.
Even for the purpose of a monastery, etc., one who plants in unallowable ground or causes it to be planted with an unallowable expression incurs a pācittiya.
Ngay cả vì mục đích làm vườn v.v..., người trồng trên đất không hợp lệ hoặc cho trồng bằng lời nói không hợp lệ cũng phạm pācittiya.
Ayaṃ pana nayo mahāaṭṭhakathāyaṃ na suṭṭhu vibhatto, mahāpaccariyaṃ vibhattoti.
However, this method is not well distinguished in the Mahā-Aṭṭhakathā, but it is distinguished in the Mahāpaccariyā.
Tuy nhiên, phương pháp này không được phân tích rõ ràng trong Mahā-aṭṭhakathā, mà được phân tích trong Mahāpaccarī.
Siñcanasiñcāpane pana akappiyaudakena sabbattha pācittiyaṃ, kuladūsanaparibhogatthāya dukkaṭampi.
However, in watering or causing to water with unallowable water, there is a pācittiya everywhere, and also a dukkaṭa for the purpose of discrediting families or personal use.
Còn trong việc tưới hoặc cho tưới, nếu dùng nước không hợp lệ thì ở mọi trường hợp đều phạm pācittiya; vì mục đích làm tổn hại gia đình và thọ dụng thì còn phạm thêm dukkaṭa.
Kappiyena tesaṃyeva dvinnamatthāya dukkaṭaṃ.
With allowable water, there is a dukkaṭa for those two purposes only.
Nếu dùng nước hợp lệ vì hai mục đích đó thì phạm dukkaṭa.
Paribhogatthāya cettha kappiyavohārena siñcāpane anāpatti.
For the purpose of personal use, there is no offense in causing to water with an allowable expression.
Trong trường hợp này, việc cho tưới bằng cách nói hợp lệ vì mục đích thọ dụng là vô tội.
Āpattiṭṭhāne pana dhārāvacchedavasena payogabahulatāya āpattibahulatā veditabbā.
However, in a situation involving an offense, the frequency of offenses should be understood based on the numerous applications due to the interruption of the stream (of water).
Tuy nhiên, ở những nơi phạm tội, cần hiểu rằng số lượng tội lỗi tăng lên do số lần hành động tăng, tùy theo sự gián đoạn của dòng nước.
Ganthanādīsu sabbāpi cha pupphavikatiyo veditabbā – ganthimaṃ, gopphimaṃ, vedhimaṃ, veṭhimaṃ, pūrimaṃ, vāyimanti.
Regarding stringing and the like, all six types of flower arrangements should be understood: ganthimaṃ (knotted), gopphimaṃ (woven), vedhimaṃ (pierced), veṭhimaṃ (wound), pūrimaṃ (filled), and vāyimaṃ (braided).
Trong các việc như kết hoa v.v..., cần biết có tất cả sáu loại hoa được làm đặc biệt: ganthima, gopphima, vedhima, veṭhima, pūrima, và vāyima.
Tattha ‘‘ganthimaṃ’’ nāma sadaṇḍakesu vā uppalapadumādīsu aññesu vā dīghavaṇṭesu pupphesu daṭṭhabbaṃ.
Therein, “ganthimaṃ” should be understood in the case of lotus flowers like uppala and paduma with stalks, or other flowers with long stalks.
Trong đó, “ganthima” nên được hiểu đối với các loại hoa có cành như hoa sen xanh, sen hồng v.v..., hoặc các loại hoa khác có cuống dài.
Daṇḍakena daṇḍakaṃ vaṇṭena vā vaṇṭaṃ ganthetvā katameva hi ganthimaṃ.
Indeed, ganthimaṃ is that which is made by knotting stalk to stalk or stem to stem.
Quả vậy, ganthima là loại được làm bằng cách kết cành với cành hoặc cuống với cuống.
Taṃ bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā kātumpi akappiyavacanena kārāpetumpi na vaṭṭati.
It is not allowable for a bhikkhu or bhikkhunī to make it, nor to cause it to be made with an unallowable expression.
Tỳ-kheo hay tỳ-kheo-ni không được phép tự làm hoặc cho người khác làm bằng lời nói không hợp lệ.
Evaṃ jāna, evaṃ kate sobheyya, yathā etāni pupphāni na vikiriyanti tathā karohītiādinā pana kappiyavacanena kāretuṃ vaṭṭati.
However, it is allowable to cause it to be made with an allowable expression, such as: "Know it thus," "It would be beautiful if made thus," "Make it so that these flowers do not scatter."
Tuy nhiên, được phép cho người khác làm bằng lời nói hợp lệ như: ‘Hãy biết làm thế này, làm thế này sẽ đẹp, hãy làm sao cho những bông hoa này không bị rơi rụng’.
‘‘Vedhimaṃ’’ nāma savaṇṭakāni vassikapupphādīni vaṇṭesu, avaṇṭakāni vā vakulapupphādīni antochidde sūcitālahīrādīhi vinivijjhitvā āvunanti, etaṃ vedhimaṃ nāma, tampi purimanayeneva na vaṭṭati.
“Vedhimaṃ” means piercing stalked vassikā flowers and the like through their stalks, or stalkless bakula flowers and the like through their inner holes, with a needle, palm-leaf midrib, or similar, and then stringing them; this is called vedhimaṃ, and it is also not allowable by the previous method.
Gọi là ‘vedhima’ là việc dùng kim, sợi lá thốt nốt, v.v., xỏ xuyên qua những bông hoa có cuống như hoa lài mùa mưa, v.v., ở phần cuống, hoặc xỏ xuyên qua lỗ bên trong của những bông hoa không cuống như hoa bàng, v.v., rồi kết lại. Đây gọi là vedhima, việc này cũng không được phép theo cách đã nêu trước.
Keci pana kadalikkhandhamhi kaṇṭake vā tālahīrādīni vā pavesetvā tattha pupphāni vijjhitvā ṭhapenti, keci kaṇṭakasākhāsu, keci pupphacchattapupphakūṭāgārakaraṇatthaṃ chatte ca bhittiyañca pavesetvā ṭhapitakaṇṭakesu, keci dhammāsanavitāne baddhakaṇṭakesu, keci kaṇikārapupphādīni salākāhi vijjhanti, chattādhichattaṃ viya ca karonti, taṃ atioḷārikameva.
Some pierce thorns or palm-leaf midribs into a banana trunk and then stick flowers into them. Some do so into thorny branches. Some, for making flower umbrellas and flower pinnacles, pierce thorns into umbrellas and walls, and some into thorns bound in the canopy of the Dhamma-seat. Some pierce kaṇikāra flowers and the like with pins and make them like an over-umbrella or tiered umbrellas; all this is extremely crude.
Lại nữa, một số người cắm gai hoặc sợi lá thốt nốt, v.v., vào thân cây chuối rồi xiên hoa vào đó để trang trí; một số người xiên vào các cành gai; một số người, để làm lọng hoa, tháp hoa, cắm gai đã được gắn vào lọng và tường; một số người cắm vào các gai đã được buộc vào tấm trướng trên pháp tọa; một số người dùng que xiên các loại hoa như hoa mai tứ quý, v.v., và làm thành hình lọng nhiều tầng. Tất cả những việc đó đều rất thô thiển.
Pupphavijjhanatthaṃ pana dhammāsanavitāne kaṇṭakampi bandhituṃ kaṇṭakādīhi vā ekapupphampi vijjhituṃ puppheyeva vā pupphaṃ pavesetuṃ na vaṭṭati.
However, for the purpose of piercing flowers, it is not allowable to bind even a single thorn in the canopy of the Dhamma-seat, or to pierce even a single flower with thorns and the like, or to insert one flower into another.
Hơn nữa, không được phép buộc gai vào tấm trướng trên pháp tọa để xiên hoa, hoặc dùng gai, v.v., để xiên dù chỉ một bông hoa, hoặc cài một bông hoa vào một bông hoa khác.
Jālavitānavedika-nāgadantaka pupphapaṭicchakatālapaṇṇaguḷakādīnaṃ pana chiddesu asokapiṇḍiyā vā antaresu pupphāni pavesetuṃ na doso.
But there is no fault in inserting flowers into the holes of lattice canopies, railings, elephant tusks, flower receptacles, palm-leaf balls, and the like, or into the interstices of aśoka flower clusters.
Tuy nhiên, không có lỗi trong việc cài hoa vào các lỗ của tấm trướng lưới, lan can, móc ngà voi, đĩa đựng hoa, hay các quả cầu làm bằng lá thốt nốt, v.v., hoặc cài vào giữa các chùm hoa asoka.
Etaṃ vedhimaṃ nāma na hoti.
This is not called vedhimaṃ.
Việc này không được gọi là vedhima.
Dhammarajjuyampi eseva nayo.
The same method applies to the Dhamma-rope.
Đối với dây pháp, cũng áp dụng cách thức tương tự.
‘‘Veṭhimaṃ’’ nāma pupphadāmapupphahatthakesu daṭṭhabbaṃ.
“Veṭhimaṃ” should be understood in flower-garlands and flower-bunches.
‘Veṭhima’ nên được hiểu trong trường hợp tràng hoa và bó hoa.
Keci hi matthakadāmaṃ karontā heṭṭhā ghaṭakākāraṃ dassetuṃ pupphehi veṭhenti, keci aṭṭhaṭṭha vā dasa dasa vā uppalapupphādīni suttena vā vākena vā daṇḍakesu bandhitvā uppalahatthake vā padumahatthake vā karonti, taṃ sabbaṃ purimanayeneva na vaṭṭati.
Indeed, some, when making garlands for the head, wrap them with flowers to show a pot-like shape below. Some tie eight or ten uppala flowers and the like with thread or fiber to their stalks, making uppala-bunches or paduma-bunches; all this is not allowable by the previous method.
Thật vậy, một số người khi làm tràng hoa treo trên đầu, họ dùng hoa quấn quanh phần dưới để tạo hình dạng như một cái bình nhỏ. Một số người buộc tám hoặc mười bông hoa súng, v.v., vào các cọng bằng chỉ hoặc vỏ cây để làm thành bó hoa súng hoặc bó hoa sen. Tất cả những việc này đều không được phép theo cách đã nêu trước.
Sāmaṇerehi uppāṭetvā thale ṭhapitauppalādīni kāsāvena bhaṇḍikampi bandhituṃ na vaṭṭati.
It is not allowable for sāmaṇeras to pull out uppala flowers and the like and place them on the ground, or even to tie them into a bundle with a kāṣāya robe.
Không được phép dùng y kāsāva để buộc thành một gói những bông hoa súng, v.v., đã được các vị sa-di nhổ lên và đặt trên đất liền.
Tesaṃyeva pana vākena vā daṇḍakena vā bandhituṃ aṃsabhaṇḍikaṃ vā kātuṃ vaṭṭati.
However, it is allowable to tie them with fiber or stalks, or to make a shoulder-bundle of them.
Tuy nhiên, được phép dùng vỏ cây hoặc cọng để buộc chúng lại, hoặc làm thành một gói trên vai (aṃsabhaṇḍika).
Aṃsabhaṇḍikā nāma khandhe ṭhapitakāsāvassa ubho ante āharitvā bhaṇḍikaṃ katvā tasmiṃ pasibbake viya pupphāni pakkhipanti, ayaṃ vuccati aṃsabhaṇḍikā, etaṃ kātuṃ vaṭṭati.
A shoulder-bundle is when the two ends of a kāṣāya robe placed on the shoulder are brought together and tied into a bundle, and flowers are placed inside it like in a pocket; this is called a shoulder-bundle, and it is allowable to make it.
Aṃsabhaṇḍika là khi người ta mang hai đầu của y kāsāva đang vắt trên vai lại, buộc thành một cái gói, rồi bỏ hoa vào đó như trong một cái túi. Đây được gọi là aṃsabhaṇḍika, và việc này được phép làm.
Daṇḍakehi paduminipaṇṇaṃ vijjhitvā uppalādīni paṇṇena veṭhetvā gaṇhanti, tatrāpi pupphānaṃ upari paduminipaṇṇameva bandhituṃ vaṭṭati.
They pierce a lotus leaf with sticks and wrap uppala flowers and the like with the leaf, and take them. In that case too, it is allowable to tie only the lotus leaf over the flowers.
Người ta dùng que xiên qua lá sen, rồi dùng lá sen quấn quanh hoa súng, v.v., để cầm. Trong trường hợp này, chỉ được phép buộc lá sen ở phía trên các bông hoa.
Heṭṭhā daṇḍakaṃ pana bandhituṃ na vaṭṭati.
However, it is not allowable to tie a stick below.
Tuy nhiên, không được phép buộc ở phần cọng phía dưới.
‘‘Pūrimaṃ’’ nāma mālāguṇe ca pupphapaṭe ca daṭṭhabbaṃ.
“Pūrimaṃ” should be understood in flower-garlands and flower-mats.
‘Pūrima’ nên được hiểu trong trường hợp tràng hoa và tấm vải hoa.
Yo hi mālāguṇena cetiyaṃ vā bodhiṃ vā vedikaṃ vā parikkhipanto puna ānetvā pūrimaṭhānaṃ atikkāmeti, ettāvatāpi pūrimaṃ nāma hoti.
If one encircles a cetiya, a Bodhi tree, or a railing with a flower-garland and then brings it back, passing over the original place, even this much is called pūrimaṃ.
Thật vậy, vị nào khi dùng tràng hoa quấn quanh bảo tháp, cây bồ-đề, hoặc lan can, lại mang tràng hoa đó đi tiếp và làm cho nó vượt qua điểm bắt đầu, chỉ với chừng đó cũng đã gọi là pūrima.
Ko pana vādo anekakkhattuṃ parikkhipantassa, nāgadanta-kantarehi pavesetvā haranto olambakaṃ katvā puna nāgadantakaṃ parikkhipati, etampi pūrimaṃ nāma.
What then to say of one who encircles it many times? If one takes a garland by passing it through the interstices of elephant tusks, makes it hang down, and then encircles the elephant tusks again, this too is pūrimaṃ.
Huống chi là người quấn nhiều vòng. Người nào luồn (tràng hoa) qua các khoảng giữa của các móc ngà voi, làm cho nó rủ xuống rồi lại quấn quanh móc ngà voi, việc đó cũng gọi là pūrima.
Nāgadantake pana pupphavalayaṃ pavesetuṃ vaṭṭati.
However, it is allowable to insert a flower-ring into an elephant tusks.
Tuy nhiên, được phép cài một vòng hoa vào móc ngà voi.
Mālāguṇehi pupphapaṭaṃ karonti.
They make flower-mats with garlands.
Người ta dùng các tràng hoa để làm thành một tấm vải hoa.
Tatrāpi ekameva mālāguṇaṃ harituṃ vaṭṭati.
Therein, it is allowable to carry only one garland.
Trong trường hợp đó, chỉ được phép mang đi một tràng hoa duy nhất.
Puna paccāharato pūrimameva hoti, taṃ sabbaṃ purimanayeneva na vaṭṭati.
When brought back again, it becomes pūrimaṃ, and all of that is not allowable by the previous method.
Nếu mang trở lại thì đó chính là pūrima. Tất cả những việc này đều không được phép theo cách đã nêu trước.
Mālāguṇehi pana bahūhipi kataṃ pupphadāmaṃ labhitvā āsanamatthakādīsu bandhituṃ vaṭṭati.
However, it is allowable to receive a flower-garland made of many garlands and tie it to the top of a seat or other places.
Tuy nhiên, được phép nhận một dây hoa đã được làm từ nhiều tràng hoa rồi buộc vào đầu ghế ngồi, v.v.
Atidīghaṃ pana mālāguṇaṃ ekavāraṃ haritvā vā parikkhipitvā vā puna aññassa bhikkhuno dātuṃ vaṭṭati.
But it is allowable to carry a very long garland once, or encircle it, and then give it to another bhikkhu.
Lại nữa, một tràng hoa quá dài, sau khi mang đi một lần hoặc quấn một vòng, thì được phép đưa cho một vị tỳ-khưu khác.
Tenāpi tatheva kātuṃ vaṭṭati.
It is also allowable for that bhikkhu to do likewise.
Vị ấy cũng được phép làm tương tự như vậy.
‘‘Vāyimaṃ’’ nāma pupphajālapupphapaṭapuppharūpesu daṭṭhabbaṃ.
“Vāyimaṃ” should be understood as flower nets, flower cloths, and flower figures.
‘Vāyima’ nên được hiểu trong trường hợp lưới hoa, tấm vải hoa, và hình tượng bằng hoa.
Cetiyesu pupphajālaṃ karontassa ekamekamhi jālacchidde dukkaṭaṃ.
For one making a flower net at cetiyas, there is an offence of dukkata for each hole in the net.
Đối với người làm lưới hoa trên các bảo tháp, mỗi một mắt lưới phạm một tội dukkaṭa.
Bhitticchattabodhitthambhādīsupi eseva nayo.
The same rule applies to walls, parasols, Bodhi tree pillars, and so on.
Đối với tường, lọng, cột cây bồ-đề, v.v., cũng áp dụng cách thức tương tự.
Pupphapaṭaṃ pana parehi pūritampi vāyituṃ na labbhati.
However, a flower cloth that has been filled (with flowers) by others is not allowed to be woven width-wise.
Hơn nữa, không được phép dệt một tấm vải hoa, ngay cả khi nó đã được người khác làm cho dài ra (pūrita).
Gopphimapuppheheva hatthiassādirūpakāni karonti, tānipi vāyimaṭṭhāne tiṭṭhanti.
Figures of elephants, horses, and so forth are made from gopphima flowers, and these also stand in the category of vāyima.
Người ta dùng các loại hoa đã được bện (gopphimapuppha) để làm thành các hình tượng như voi, ngựa, v.v.; những hình tượng này cũng thuộc trường hợp vāyima.
Purimanayeneva sabbaṃ na vaṭṭati.
All such are not permissible according to the former method.
Tất cả đều không được phép theo cách đã nêu trước.
Aññehi kataparicchede pana pupphāni ṭhapentena hatthiassādirūpakampi kātuṃ vaṭṭati.
However, for a monk who places flowers in a delimited area made by others, it is permissible to make even figures of elephants, horses, and so on.
Tuy nhiên, được phép làm cả hình tượng voi, ngựa, v.v., bằng cách đặt hoa vào trong một khuôn khổ đã được người khác làm sẵn.
Mahāpaccariyaṃ pana kalambakena aḍḍhacandakena ca saddhiṃ aṭṭhapupphavikatiyo vuttā.
In the Mahāpaccariya, eight types of flower arrangements, including the kalambaka and aḍḍhacandaka, are mentioned.
Trong Mahāpaccariya, có nói đến tám loại trang trí hoa, cùng với kalambaka và aḍḍhacandaka.
Tattha kalambakoti aḍḍhacandakantare ghaṭikadāmaolambako vutto.
Therein, "kalambaka" is stated as a garland hanging down, shaped like a water-pot, within a half-moon shape.
Trong đó, kalambaka được nói là một tràng hoa có hình bình rủ xuống giữa một hình bán nguyệt.
‘‘Aḍḍhacandako’’ti aḍḍhacandākārena mālāguṇaparikkhepo.
"Aḍḍhacandaka" is a garland circumscribed in the shape of a half-moon.
‘Aḍḍhacandaka’ là một tràng hoa được quấn theo hình bán nguyệt.
Tadubhayampi pūrimeyeva paviṭṭhaṃ.
Both of these are included in the aforementioned (category).
Cả hai loại này đều đã được bao gồm trong pūrima.
Kurundiyaṃ pana ‘‘dve tayo mālāguṇe ekato katvā pupphadāmakaraṇampi vāyimaṃyevā’’ti vuttaṃ.
In the Kurundi, however, it is stated that “making a flower garland by combining two or three strands of garlands is also vāyima itself.”
Trong Kurundī, có nói rằng: "Việc kết hai hoặc ba tràng hoa lại với nhau để làm thành một dây hoa cũng là vāyima."
Tampi idha pūrimaṭṭhāneyeva paviṭṭhaṃ, na kevalañca pupphaguḷadāmameva piṭṭhamayadāmampi geṇḍukapupphadāmampi kurundiyaṃ vuttaṃ, kharapattadāmampi sikkhāpadassa sādhāraṇattā bhikkhūnampi bhikkhunīnampi neva kātuṃ na kārāpetuṃ vaṭṭati.
That too is included here in the former category, and not only garlands made of flower clusters, but also garlands made of flour, and garlands of spherical flowers are mentioned in the Kurundi, and garlands made of rough leaves are also not permissible for either bhikkhus or bhikkhunīs to make or have made, due to the common applicability of the training rule.
Điều này ở đây cũng đã được bao gồm trong trường hợp pūrima. Không chỉ có dây hoa kết từ tràng hoa, mà trong Kurundī còn đề cập đến dây hoa làm bằng bột, dây hoa hình quả bóng; và vì điều học này áp dụng chung, nên cả tỳ-khưu lẫn tỳ-khưu-ni đều không được phép tự làm hay bảo người khác làm dây hoa bằng lá kim loại.
Pūjānimittaṃ pana kappiyavacanaṃ sabbattha vattuṃ vaṭṭati.
However, it is permissible to speak a suitable word everywhere for the purpose of veneration.
Tuy nhiên, vì mục đích cúng dường, ở mọi nơi đều được phép dùng lời nói hợp lệ.
Pariyāyaobhāsanimittakammāni vaṭṭantiyeva.
Acts for the purpose of illustrative appearance are indeed permissible.
Các hành động nói bóng gió, ra dấu, và gợi ý đều được phép.
Tuvaṭṭentīti nipajjanti.
"Tuvaṭṭentī" means they lie down.
Tuvaṭṭenti nghĩa là họ nằm xuống.
Lāsentīti pītiyā uppilavamānā viya uṭṭhahitvā lāsiyanāṭakaṃ nāṭenti, recakaṃ denti.
"Lāsentī" means they stand up as if floating with joy, and perform a dance, making gestures.
Lāsenti nghĩa là họ đứng dậy như thể đang lâng lâng trong hỷ lạc rồi múa điệu lāsiyanāṭaka, họ ra điệu bộ.
Naccantiyāpi naccantīti yadā nāṭakitthī naccati, tadā tepi tassā purato vā pacchato vā gacchantā naccanti.
"Naccantiyāpi naccantī" means when the actress dances, they also dance, going either in front of her or behind her.
Naccantiyāpi naccantī nghĩa là khi nữ vũ công múa, họ cũng múa theo, đi tới trước hoặc sau cô ấy.
Naccantiyāpi gāyantīti yadā sā naccati, tadā naccānurūpaṃ gāyanti.
"Naccantiyāpi gāyantī" means when she dances, they sing in accordance with the dance.
Naccantiyāpi gāyantī nghĩa là khi cô ấy múa, họ hát theo cho phù hợp với điệu múa.
Esa nayo sabbattha.
This method applies to all.
Cách thức này áp dụng cho tất cả các trường hợp.
Aṭṭhapadepi kīḷantīti aṭṭhapadaphalake jūtaṃ kīḷanti.
"Aṭṭhapadepi kīḷantī" means they play dice on an eight-square board.
Aṭṭhapadepi kīḷanti nghĩa là họ chơi cờ trên bàn cờ tám ô.
Tathā dasapade, ākāsepīti aṭṭhapadadasapadesu viya ākāseyeva kīḷanti.
Likewise, "dasapade" (on a ten-square board), and "ākāsepī" means they play as if on eight-square or ten-square boards, but in an open space without squares.
Tương tự, dasapade là (chơi cờ) trên bàn cờ mười ô. Ākāsepi nghĩa là họ chơi ngay trên khoảng không như thể trên bàn cờ tám ô hay mười ô.
Parihārapathepīti bhūmiyaṃ nānāpathamaṇḍalaṃ katvā tattha pariharitabbapathaṃ pariharantā kīḷanti.
"Parihārapathepī" means they make various circular paths on the ground and play by avoiding the designated path within them.
Parihārapathepi nghĩa là họ vẽ một vòng tròn có nhiều đường đi trên mặt đất và chơi bằng cách tránh né con đường cần phải tránh.
Santikāyapi kīḷantīti santikakīḷāya kīḷanti, ekajjhaṃ ṭhapitā sāriyo vā pāsāṇasakkharāyo vā acālentā nakheneva apanenti ca upanenti ca, sace tattha kāci calati, parājayo hoti.
"Santikāyapi kīḷantī" means they play the santika game, where they use their fingernails to push away and pull together cowries or small stones placed in a pile, without moving them; if any move, it is a loss.
Santikāyapi kīḷanti nghĩa là họ chơi trò santika. Họ dùng móng tay để di chuyển ra và vào những quân cờ hoặc viên sỏi đã được đặt chung một chỗ mà không làm chúng xê dịch; nếu có viên nào bị xê dịch thì sẽ bị xử thua.
Khalikāyāti jūtaphalake pāsakakīḷāya kīḷanti.
"Khalikāyā" means they play a dice game on a dice board.
Khalikāya nghĩa là họ chơi trò xúc xắc trên bàn cờ.
Ghaṭikāyāti ghaṭikā vuccati daṇḍakakīḷā, tāya kīḷanti.
"Ghaṭikāyā" means ghaṭikā is called a stick game; they play with it.
Ghaṭikāya nghĩa là họ chơi trò ghaṭikā, được gọi là trò chơi dùng gậy.
Dīghadaṇḍakena rassadaṇḍakaṃ paharantā vicaranti.
They wander about striking a short stick with a long stick.
Họ đi lại và dùng một cây gậy dài để đánh một cây gậy ngắn.
Salākahatthenāti lākhāya vā mañjaṭṭhiyā vā piṭṭhaudake vā salākahatthaṃ temetvā ‘‘kiṃ hotū’’ti bhūmiyaṃ vā bhittiyaṃ vā taṃ paharitvā hatthiassādīrūpāni dassentā kīḷanti.
"Salākahattenā" means they wet a cluster of bamboo splinters or palm fibers in lac liquid, madder liquid, or flour water, and after asking "What should it be?", they strike it on the ground or a wall, and play by showing figures of elephants, horses, and so on.
Salākahatthena nghĩa là họ nhúng một chùm que tre vào nhựa cánh kiến, nước rễ cây điên điển, hoặc nước bột, rồi hỏi "Muốn hiện ra hình gì?", sau đó đập chùm que đó lên mặt đất hoặc lên tường để tạo ra các hình dạng như voi, ngựa, v.v., và chơi đùa.
Akkhenāti guḷena.
"Akkhenā" means with marbles.
Akkhena nghĩa là bằng viên bi.
Paṅgacīrenāti paṅgacīraṃ vuccati paṇṇanāḷikā, taṃ dhamantā kīḷanti.
"Paṅgacīrenā" means paṅgacīra is called a leaf pipe; they play by blowing it.
Paṅgacīrena nghĩa là họ chơi bằng cách thổi một cái kèn paṅgacīra, là một ống sáo làm bằng lá cây.
Vaṅkakenāti gāmadārakānaṃ kīḷanakena khuddakanaṅgalena.
"Vaṅkakenā" means with a small plough, a toy for village children.
Vaṅkakena nghĩa là bằng một cái cày nhỏ, đồ chơi của trẻ em trong làng.
Mokkhacikāyāti mokkhacikā vuccati samparivattakakīḷā, ākāse vā daṇḍaṃ gahetvā, bhūmiyaṃ vā sīsaṃ ṭhapetvā heṭṭhupariyabhāvena parivattantā kīḷantīti attho.
"Mokkhacikāyā" means mokkhacikā is called a somersault game; the meaning is that they play by taking a stick in the air or putting their head on the ground and turning upside down.
Mokkhacikāya nghĩa là họ chơi trò mokkhacikā, được gọi là trò nhào lộn. Nghĩa là, họ chơi bằng cách nắm một cây gậy trên không hoặc đặt đầu xuống đất rồi lộn nhào, đảo ngược phần trên và phần dưới.
Ciṅgulakenāti ciṅgulakaṃ vuccati tālapaṇṇādīhi kataṃ vātappahārena paribbhamanacakkaṃ, tena kīḷanti.
"Ciṅgulakenā" means ciṅgulaka is called a spinning wheel made of palm leaves or similar materials, which revolves by the force of the wind; they play with it.
Ciṅgulakenāti ciṅgulakaṃ được gọi là bánh xe quay được làm bằng lá cọ v.v... quay tròn do sức gió thổi, họ chơi với vật ấy.
Pattāḷhakenāti pattāḷhakaṃ vuccati paṇṇanāḷi, tāya vālikādīni minantā kīḷanti.
"Pattāḷhakenā" means pattāḷhaka is called a leaf cup; they play by measuring sand and so forth with it.
Pattāḷhakenāti pattāḷhakaṃ được gọi là ống lá, họ chơi đùa bằng cách đong cát v.v... bằng vật ấy.
Rathakenāti khuddakarathena.
"Rathakenā" means with a small chariot.
Rathakenāti bằng cỗ xe nhỏ.
Dhanukenāti khuddakadhanunā.
"Dhanukenā" means with a small bow.
Dhanukenāti bằng cây cung nhỏ.
Akkharikāyāti akkharikā vuccati ākāse vā piṭṭhiyaṃ vā akkharajānanakīḷā, tāya kīḷanti.
"Akkharikāyā" means akkharikā is called a game of knowing letters in the air or on the back; they play with it.
Akkharikāyāti akkharikā được gọi là trò chơi đoán chữ viết trên không trung hoặc trên lưng, họ chơi trò ấy.
Manesikāyāti manesikā vuccati manasā cintitajānanakīḷā, tāya kīḷanti.
"Manesikāyā" means manesikā is called a game of knowing what is thought in the mind; they play with it.
Manesikāyāti manesikā được gọi là trò chơi đoán biết điều được suy nghĩ trong tâm, họ chơi trò ấy.
Yathāvajjenāti yathāvajjaṃ vuccati kāṇakuṇikakhañjādīnaṃ yaṃ yaṃ vajjaṃ taṃ taṃ payojetvā dassanakīḷā tāya kīḷanti, velambhakā viya.
"Yathāvajjenā" means yathāvajja is called a game of displaying the faults of the blind, crippled, lame, and so on, by enacting those very faults; they play it like velambhakas.
Yathāvajjenāti yathāvajjaṃ được gọi là trò chơi bắt chước và biểu diễn bất cứ khuyết tật nào của người mù, người què, người thọt v.v..., họ chơi trò ấy, giống như những diễn viên.
Hatthismimpi sikkhantīti hatthinimittaṃ yaṃ sippaṃ sikkhitabbaṃ, taṃ sikkhanti.
"Hatthismimpi sikkhantī" means they learn the craft that should be learned concerning elephants.
Hatthismimpi sikkhantīti kỹ năng nào cần phải học liên quan đến voi, họ học kỹ năng đó.
Eseva nayo assādīsu.
The same rule applies to horses and so forth.
Phương pháp này cũng tương tự đối với ngựa v.v...
Dhāvantipīti parammukhā gacchantā dhāvanti.
"Dhāvantipī" means they run, going with their backs turned.
Dhāvantipīti họ chạy đi trong khi quay lưng lại.
Ādhāvantipīti yattakaṃ dhāvanti, tattakameva abhimukhā puna āgacchantā ādhāvanti.
"Ādhāvantipī" means they run back towards the front, for the same distance they ran.
Ādhāvantipīti họ chạy đi bao xa, thì họ lại chạy trở lại đối diện bấy nhiêu.
Nibbujjhantīti mallayuddhaṃ karonti.
"Nibbujjhantī" means they engage in wrestling.
Nibbujjhantīti họ đấu vật.
Nalāṭikampi dentīti ‘‘sādhu, sādhu, bhaginī’’ti attano nalāṭe aṅguliṃ ṭhapetvā tassā nalāṭe ṭhapenti.
"Nalāṭikampi dentī" means they say "Good, good, sister!" and place their finger on their own forehead and then on her forehead.
Nalāṭikampi dentīti nói rằng: "Lành thay, lành thay, thưa chị", họ đặt ngón tay lên trán mình rồi đặt lên trán của cô ấy.
Vividhampi anācāraṃ ācarantīti aññampi pāḷiyaṃ anāgataṃ mukhaḍiṇḍimādivividhaṃ anācāraṃ ācaranti.
"Vividhampi anācāraṃ ācarantī" means they engage in various other misconducts not mentioned in the Pāḷi, such as mouth-drumming.
Vividhampi anācāraṃ ācarantīti họ thực hành các hành vi không đúng đắn khác, đa dạng, không được đề cập trong Pāli, như là tạo âm thanh bằng miệng v.v...
432. Pāsādikenāti pasādāvahena, sāruppena samaṇānucchavikena.
432. "Pāsādikenā" means inspiring confidence, suitable, and befitting recluses.
432. Pāsādikenāti với dáng vẻ làm phát sinh đức tin, phù hợp, thích đáng với sa-môn.
Abhikkantenāti gamanena.
"Abhikkantenā" means by going forward.
Abhikkantenāti với việc đi tới.
Paṭikkantenāti nivattanena.
"Paṭikkantenā" means by turning back.
Paṭikkantenāti với việc đi lui.
Ālokitenāti purato dassanena.
"Ālokitenā" means by looking forward.
Ālokitenāti với việc nhìn thẳng về phía trước.
Vilokitenāti ito cito ca dassanena.
"Vilokitenā" means by looking hither and thither.
Vilokitenāti với việc nhìn qua lại hai bên.
Samiñjitenāti pabbasaṅkocanena.
"Samiñjitenā" means by bending the limbs.
Samiñjitenāti với việc co các khớp lại.
Pasāritenāti tesaṃyeva pasāraṇena.
"Pasāritenā" means by stretching out those very limbs.
Pasāritenāti với việc duỗi chính các khớp ấy ra.
Sabbattha itthambhūtākhyānatthe karaṇavacanaṃ, satisampajaññehi abhisaṅkhatattā pāsādika abhikkanta-paṭikkanta-ālokita-vilokita-samiñjita-pasārito hutvāti vuttaṃ hoti.
In all these, the instrumental case is for expressing the state of being; it means to be possessed of dignified going forward and turning back, looking forward, looking around, bending, and stretching, as conditioned by mindfulness and clear comprehension.
Ở tất cả các nơi, công cụ cách được dùng với ý nghĩa mô tả trạng thái; điều này có nghĩa là: đã trở thành người có dáng đi tới, đi lui, nhìn thẳng, nhìn quanh, co tay, duỗi tay một cách khả kính do được tạo tác bởi niệm và tỉnh giác.
Okkhittacakkhūti heṭṭhā-khittacakkhu.
"Okkhittacakkhū" means having downcast eyes.
Okkhittacakkhūti có mắt nhìn xuống.
Iriyāpathasampannoti tāya pāsādikaabhikkantāditāya sampannairiyāpatho.
"Iriyāpathasampanno" means having perfect deportment through such dignified going forward and so on.
Iriyāpathasampannoti có oai nghi viên mãn do việc đi tới v.v... khả kính ấy.
Kvāyanti ko ayaṃ.
"Kvāyaṃ" means "Who is this?"
Kvāyanti vị này là ai.
Abalabalo viyāti abalo kira bondo vuccati, atisayatthe ca idaṃ āmeḍitaṃ, tasmā atibondo viyāti vuttaṃ hoti.
"Abalabalo viyā" means it is said that "abala" refers to a dull, stupid person, and this reduplication is for emphasis, thus it means "like an extremely dull person."
Abalabalo viyāti abalo được cho là người đần độn, và từ này được lặp lại để chỉ mức độ cao nhất, do đó có nghĩa là: như một người rất đần độn.
Mandamandoti abhikkantādīnaṃ anuddhatatāya atimando.
"Mandamando" means extremely slow due to the unagitated nature of his going forward and so on.
Mandamandoti rất chậm chạp do sự không vội vã trong việc đi tới v.v...
Atisaṇhoti evaṃ guṇameva dosato dassenti.
They thus present even a good quality as a fault, as if saying "too refined" or "too delicate."
Rất tinh tế, họ trình bày ngay cả phẩm chất như là một khuyết điểm.
Bhākuṭikabhākuṭiko viyāti okkhittacakkhutāya bhakuṭiṃ katvā saṅkuṭitamukho kupito viya vicaratīti maññamānā vadanti.
"Bhākuṭikabhākuṭiko viyā" means they say, thinking that he moves about as if angry, with a frowning and wrinkled face due to his downcast eyes.
Bhākuṭikabhākuṭiko viyāti vì có mắt nhìn xuống, họ nghĩ rằng vị ấy đi lại như người tức giận, mặt nhăn nhó, cau mày, nên đã nói như vậy.
Saṇhāti nipuṇā, ‘‘amma tāta bhaginī’’ti evaṃ upāsakajanaṃ yuttaṭṭhāne upanetuṃ chekā, na yathā ayaṃ; evaṃ abalabalo viyāti adhippāyo.
"Saṇhā" means subtle, clever at bringing lay people to a suitable place by addressing them as "mother, father, sister," unlike this one, implying that this one is extremely dull.
Saṇhāti tinh tế, khéo léo trong việc đưa người cư sĩ đến đúng chỗ bằng cách nói: "thưa mẹ, thưa cha, thưa chị", không giống như vị này; ý muốn nói là: như một người rất đần độn.
Sakhilāti sākhalyena yuttā.
"Sakhilā" means endowed with gentleness.
Sakhilāti có sự thân thiện.
Sukhasambhāsāti idaṃ purimassa kāraṇavacanaṃ.
This "sukhasambhāsā" is the causal explanation for the preceding term.
Sukhasambhāsāti đây là từ chỉ nguyên nhân cho từ trước đó.
Yesañhi sukhasambhāsā sammodanīyakathā nelā hoti kaṇṇasukhā, te sakhilāti vuccanti.
For those whose pleasant speech and joyous conversation is faultless and agreeable to the ear, they are called sakhilā.
Những ai có lời nói dễ chịu, lời thăm hỏi hoan hỷ, không lỗi lầm, êm tai, thì được gọi là người thân thiện.
Tenāhaṃsu – ‘‘sakhilā sukhasambhāsā’’ti.
Therefore, they said: "gentle, pleasant in speech."
Do đó họ nói: "thân thiện, nói lời dễ chịu".
Ayaṃ panettha adhippāyo – amhākaṃ ayyā upāsake disvā madhuraṃ sammodanīyaṃ kathaṃ kathenti, tasmā sakhilā sukhasambhāsā, na yathā ayaṃ; evaṃ mandamandā viyāti.
The meaning here is this: "Our masters, seeing the lay disciples, engage in sweet, joyful conversation, therefore they are gentle and pleasant in speech, not like this one, who seems extremely slow."
Đây là ý nghĩa ở đây: các vị trưởng lão của chúng tôi khi thấy các cư sĩ, đã nói những lời thăm hỏi ngọt ngào, hoan hỷ, do đó các vị ấy thân thiện, nói lời dễ chịu, không giống như vị này; ý muốn nói là: như những người rất chậm chạp.
Mihitapubbaṅgamāti mihitaṃ pubbaṅgamaṃ etesaṃ vacanassāti mihitapubbaṅgamā, paṭhamaṃ sitaṃ katvā pacchā vadantīti attho.
Mihitapubbaṅgamā means that smiling is the precursor to their speech, meaning that they speak after first smiling.
Mihitapubbaṅgamāti những vị có nụ cười đi trước lời nói, nghĩa là các vị ấy mỉm cười trước rồi mới nói sau.
Ehisvāgatavādinoti upāsakaṃ disvā ‘‘ehi svāgataṃ tavā’’ti evaṃvādino, na yathā ayaṃ; evaṃ saṅkuṭitamukhatāya bhākuṭikabhākuṭikā viya evaṃ mihitapubbaṅgamāditāya abhākuṭikabhāvaṃ atthato dassetvā puna sarūpenapi dassento āhaṃsu – ‘‘abhākuṭikā uttānamukhā pubbabhāsino’’ti.
Ehisvāgatavādino means that seeing a lay follower, they say, "Come, welcome to you," not like this (monk); thus, showing the absence of frowning by means of having a smiling countenance etc., and again showing it by their very nature, they said: "Not frowning, with open countenances, speaking first."
Ehisvāgatavādinoti những vị khi thấy người cư sĩ liền nói: "mời vào, hoan nghênh ông đã đến", không giống như vị này; như vậy, sau khi đã chỉ ra một cách gián tiếp về sự không cau có thông qua việc mỉm cười trước khi nói v.v..., họ lại chỉ ra một cách trực tiếp bằng cách nói: "không cau có, mặt tươi tỉnh, chủ động chào hỏi".
Uppaṭipāṭiyā vā tiṇṇampi ākārānaṃ abhāvadassanametanti veditabbaṃ.
Alternatively, it should be understood that this also indicates the absence of all three characteristics in reverse order.
Hoặc nên hiểu rằng đây là sự trình bày về sự vắng mặt của cả ba thái độ theo thứ tự ngược lại.
Ettha hi ‘‘abhākuṭikā’’ti iminā bhākuṭikabhākuṭikākārassa abhāvo dassito.
Here, by "abhākuṭikā" is shown the absence of the characteristic of being very frowning.
Ở đây, bằng từ "abhākuṭikā", sự vắng mặt của thái độ cau có được chỉ ra.
‘‘Uttānamukhā’’ti iminā mandamandākārassa, ye hi cakkhūni ummiletvā ālokanena uttānamukhā honti, na te mandamandā.
By "uttānamukhā" is shown the absence of the characteristic of being very sluggish, for those who, by opening their eyes and looking, have an open countenance, are not sluggish.
Bằng từ "uttānamukhā", sự vắng mặt của thái độ chậm chạp được chỉ ra, vì những người có khuôn mặt tươi tỉnh do mở mắt nhìn, họ không phải là người chậm chạp.
Pubbabhāsinoti iminā abalabalākārassa abhāvo dassito, ye hi ābhāsanakusalatāya ‘‘amma tātā’’ti paṭhamataraṃ ābhāsanti, na te abalabalāti.
By "pubbabhāsino" is shown the absence of the characteristic of being very dull, for those who, being skilled in addressing, speak first with "mother, father," are not dull.
Bằng từ "pubbabhāsino", sự vắng mặt của thái độ đần độn được chỉ ra, vì những người chủ động chào hỏi trước tiên bằng cách nói: "thưa mẹ, thưa cha" do sự khéo léo trong giao tiếp, họ không phải là người đần độn.
Ehi, bhante, gharaṃ gamissāmāti so kira upāsako ‘‘na kho, āvuso, piṇḍo labbhatī’’ti vutte ‘‘tumhākaṃ bhikkhūhiyeva etaṃ kataṃ, sakalampi gāmaṃ vicarantā na lacchathā’’ti vatvā piṇḍapātaṃ dātukāmo ‘‘ehi, bhante, gharaṃ gamissāmā’’ti āha.
"Come, Venerable Sir, let us go home": That lay follower, when told, "Alas, friend, no almsfood is obtained," said, "This has been done by you bhikkhus; you will not obtain any even if you wander through the entire village," and desiring to give almsfood, he said, "Come, Venerable Sir, let us go home."
Ehi, bhante, gharaṃ gamissāmāti người cư sĩ ấy, khi được nói: "Này hiền hữu, không nhận được vật thực", đã nói rằng: "Chính các tỳ-khưu của các ngài đã làm điều này, dù đi khắp làng các ngài cũng sẽ không nhận được đâu", rồi vì muốn dâng vật thực nên đã nói: "Bạch ngài, xin mời đến nhà con".
Kiṃ panāyaṃ payuttavācā hoti, na hotīti?
Is this a statement of solicitation, or is it not?
Vậy lời nói này có phải là lời nói gợi ý không?
Na hoti.
It is not.
Không phải.
Pucchitapañho nāmāyaṃ kathetuṃ vaṭṭati.
This is called a questioned matter, and it is proper to speak about it.
Đây được gọi là câu hỏi đã được hỏi, được phép nói.
Tasmā idāni cepi pubbaṇhe vā sāyanhe vā antaragharaṃ paviṭṭhaṃ bhikkhuṃ koci puccheyya – ‘‘kasmā, bhante, carathā’’ti?
Therefore, even now, if someone were to ask a bhikkhu who has entered a house in the morning or evening, "Why, Venerable Sir, are you wandering?"
Do đó, ngay cả bây giờ, nếu có ai hỏi một vị tỳ-khưu đã vào trong xóm vào buổi sáng hoặc buổi chiều: "Bạch ngài, ngài đi vì việc gì vậy?"
Yenatthena carati, taṃ ācikkhitvā ‘‘laddhaṃ na laddha’’nti vutte sace na laddhaṃ, ‘‘na laddha’’nti vatvā yaṃ so deti, taṃ gahetuṃ vaṭṭati.
Having declared the purpose for which he is wandering, and when asked, "Have you obtained it or not obtained it?", if he has not obtained it, saying "Not obtained," it is permissible to accept what that person gives.
Vị ấy đi vì mục đích gì, sau khi giải thích điều đó, khi được hỏi: "đã nhận được hay chưa nhận được?", nếu chưa nhận được, thì nói: "chưa nhận được", và được phép nhận những gì người đó dâng cúng.
Duṭṭhoti na pasādādīnaṃ vināsena duṭṭho, puggalavasena duṭṭho.
Duṭṭho means not spoiled by the destruction of pleasant things etc., but spoiled in terms of the individual.
Duṭṭhoti không phải bị hư hỏng do sự phá hủy của các lâu đài v.v..., mà là bị hư hỏng do cá nhân.
Dānapathānīti dānāniyeva vuccanti.
Dānapathāni are simply called gifts.
Dānapathānīti chính là các sự bố thí được gọi như vậy.
Atha vā dānapathānīti dānanibaddhāni dānavattānīti vuttaṃ hoti.
Alternatively, dānapathāni means the regular practices of giving that are bound to donations.
Hoặc là dānapathānīti có nghĩa là các vật thí thường xuyên, gắn liền với sự bố thí.
Upacchinnānīti dāyakehi upacchinnāni, na te tāni etarahi denti.
Upacchinnāni means they have been cut off by the donors; those donors do not give them now.
Upacchinnānīti đã bị các thí chủ cắt đứt, bây giờ họ không cúng dường những thứ đó nữa.
Riñcantīti visuṃ honti nānā honti, pakkamantīti vuttaṃ hoti.
Riñcantīti means they become separate, they become different, meaning they depart.
Riñcantīti trở nên riêng rẽ, trở nên khác biệt, có nghĩa là họ rời đi.
Saṇṭhaheyyāti sammā tiṭṭheyya, pesalānaṃ bhikkhūnaṃ patiṭṭhā bhaveyya.
Saṇṭhaheyyā means he should stand firm properly; he should be a support for respectable bhikkhus.
Saṇṭhaheyyāti có thể đứng vững, có thể trở thành nơi nương tựa cho các tỳ-khưu khả ái.
Evamāvusoti kho so bhikkhu saddhassa pasannassa upāsakassa sāsanaṃ sampaṭicchi.
"So be it, friend," that bhikkhu indeed accepted the message of the devoted and confident lay follower.
Evamāvusoti vị tỳ-khưu ấy đã chấp nhận lời nhắn của người cư sĩ có đức tin, có lòng trong sạch.
Evarūpaṃ kira sāsanaṃ kappiyaṃ harituṃ vaṭṭati, tasmā ‘‘mama vacanena bhagavato pāde vandathā’’ti vā ‘‘cetiyaṃ paṭimaṃ bodhiṃ saṅghattheraṃ vandathā’’ti vā ‘‘cetiye gandhapūjaṃ karotha, pupphapūjaṃ karothā’’ti vā ‘‘bhikkhū sannipātetha, dānaṃ dassāma, dhammaṃ sossāmāti vā īdisesu sāsanesu kukkuccaṃ na kātabbaṃ.
Such a message is proper to convey; therefore, regarding messages like "Worship the feet of the Bhagavā on my behalf," or "Worship the Cetiya, the Buddha image, the Bodhi tree, the Saṅghatthera," or "Offer perfumes and flowers at the Cetiya," or "Assemble the bhikkhus, we will give alms, we will listen to the Dhamma," one should not have remorse.
Lời nhắn như vậy được cho là hợp lệ, được phép mang đi. Do đó, không nên có sự áy náy đối với những lời nhắn như: "Xin ngài thay lời tôi đảnh lễ chân Đức Thế Tôn", hoặc "Xin ngài đảnh lễ bảo tháp, tượng Phật, cây bồ-đề, Tăng trưởng lão", hoặc "Xin ngài cúng dường hương, cúng dường hoa tại bảo tháp", hoặc "Xin ngài tập hợp các tỳ-khưu, chúng tôi sẽ cúng dường, sẽ nghe Pháp".
Kappiyasāsanāni etāni na gihīnaṃ gihikammapaṭisaṃyuttānīti.
These are proper messages, not ones connected with household affairs of householders.
Đây là những lời nhắn hợp lệ, không liên quan đến công việc thế tục của người tại gia.
Kuto ca tvaṃ, bhikkhu, āgacchasīti nisinno so bhikkhu na āgacchati atthato pana āgato hoti; evaṃ santepi vattamānasamīpe vattamānavacanaṃ labbhati, tasmā na doso.
"Whence do you come, bhikkhu?" Although that bhikkhu is seated and not actually coming, it is still acceptable to use a present tense verb for an action in the recent past; therefore, there is no fault.
Kuto ca tvaṃ, bhikkhu, āgacchasīti vị tỳ-khưu ấy đang ngồi, không phải đang đến; tuy nhiên về mặt ý nghĩa thì đã đến rồi; dù vậy, việc sử dụng thì hiện tại cho thời gian gần với hiện tại là được phép, do đó không có lỗi.
Pariyosāne ‘‘tato ahaṃ bhagavā āgacchāmī’’ti etthāpi vacane eseva nayo.
At the end, with the statement, "From there, Bhagavā, I come," the same principle applies.
Ở cuối câu, trong câu nói "tato ahaṃ bhagavā āgacchāmi", phương pháp cũng tương tự như vậy.
433. Paṭhamaṃ assajipunabbasukā bhikkhū codetabbāti ‘‘mayaṃ tumhe vattukāmā’’ti okāsaṃ kāretvā vatthunā ca āpattiyā ca codetabbā.
433. "The bhikkhus Assaji and Punabbasu should first be admonished": They should be admonished by making an opportunity, saying, "We wish to speak to you," and by (mentioning) the matter and the offense.
433. Trước tiên, các tỳ khưu Assaji và Punabbasu cần được chất vấn có nghĩa là, sau khi xin phép bằng cách nói "chúng tôi muốn nói với quý vị", họ cần được chất vấn về cả sự việc (vatthu) và tội (āpatti).
Codetvā yaṃ na saranti, taṃ sāretabbā.
After admonishing, they should be reminded of what they do not recall.
Sau khi chất vấn, nếu họ không nhớ điều gì, cần phải nhắc cho họ nhớ.
Sace vatthuñca āpattiñca paṭijānanti, āpattimeva vā paṭijānanti, na vatthuṃ, āpattiṃ ropetabbā.
If they admit both the matter and the offense, or admit only the offense but not the matter, the offense should still be imposed.
Nếu họ thừa nhận cả sự việc và tội, hoặc chỉ thừa nhận tội mà không thừa nhận sự việc, thì cần phải xác định tội.
Atha vatthumeva paṭijānanti, nāpattiṃ; evampi ‘‘imasmiṃ vatthusmiṃ ayaṃ nāma āpattī’’ti ropetabbā eva.
If, however, they admit only the matter but not the offense, even so, the offense, saying, "In this matter, this is the offense," should still be imposed.
Hoặc nếu họ chỉ thừa nhận sự việc mà không thừa nhận tội; dù vậy, cũng cần phải xác định tội rằng "trong sự việc này, có tội tên là như thế này".
Yadi neva vatthuṃ, nāpattiṃ paṭijānanti, āpattiṃ na ropetabbā ayamettha vinicchayo.
If they admit neither the matter nor the offense, the offense should not be imposed; this is the determination here.
Nếu họ không thừa nhận cả sự việc lẫn tội, thì không được xác định tội. Đây là quyết định trong trường hợp này.
Yathāpaṭiññāya pana āpattiṃ ropetvā; evaṃ pabbājanīyakammaṃ kātabbanti dassento ‘‘byattena bhikkhunā’’tiādimāha, taṃ uttānatthameva.
Then, after imposing the offense according to their admission, to show that the Pabbājanīya-kamma should be performed, he said, "by a competent bhikkhu," and so on; that is self-explanatory.
Tuy nhiên, sau khi xác định tội theo như đã thừa nhận; để chỉ ra rằng cần phải thực hiện hành vi trục xuất (pabbājanīyakamma) như vậy, ngài đã nói "bởi một tỳ khưu có năng lực" v.v..., điều đó có ý nghĩa rõ ràng.
Evaṃ pabbājanīyakammakatena bhikkhunā yasmiṃ vihāre vasantena yasmiṃ gāme kuladūsakakammaṃ kataṃ hoti, tasmiṃ vihāre vā tasmiṃ gāme vā na vasitabbaṃ.
A bhikkhu who has undergone the Pabbājanīya-kamma in this way should not reside in the monastery where he committed the act of bringing disrepute to families, or in the village where he committed it.
Một tỳ khưu đã bị thực hiện hành vi trục xuất như vậy, không được cư ngụ trong ngôi tự viện hoặc ngôi làng mà vị ấy đã thực hiện hành vi làm hư hỏng gia đình khi đang sống ở đó.
Tasmiṃ vihāre vasantena sāmantagāmepi piṇḍāya na caritabbaṃ.
If he resides in that monastery, he should not go for alms in a neighboring village.
Khi đang sống trong ngôi tự viện đó, vị ấy cũng không được đi khất thực ở ngôi làng lân cận.
Sāmantavihārepi vasantena tasmiṃ gāme piṇḍāya na caritabbaṃ.
If he resides in a neighboring monastery, he should not go for alms in that village.
Khi đang sống trong ngôi tự viện lân cận, vị ấy cũng không được đi khất thực ở ngôi làng đó.
Upatissatthero pana ‘‘bhante nagaraṃ nāma mahantaṃ dvādasayojanikampi hotī’’ti antevāsikehi vutto ‘‘yassā vīthiyā kuladūsakakammaṃ kataṃ tattheva vārita’’nti āha.
However, Upatissatthera, when told by his disciples, "Venerable Sir, a city can be large, even twelve yojanas," said, "He is prohibited only in the street where the act of bringing disrepute to families was committed."
Tuy nhiên, trưởng lão Upatissa, khi được các đệ tử nói rằng "bạch ngài, có thành phố lớn đến mười hai do-tuần", đã nói rằng "chỉ bị cấm ở con đường mà hành vi làm hư hỏng gia đình đã được thực hiện".
Tato ‘‘vīthipi mahatī nagarappamāṇāva hotī’’ti vutto ‘‘yassā gharapaṭipāṭiyā’’ti āha, ‘‘gharapaṭipāṭīpi vīthippamāṇāva hotī’’ti vutto ito cito ca satta gharāni vāritānī’’ti āha.
Then, when told, "A street is also large, the size of a city," he said, "It is in the rows of houses where he acted," and when told, "A row of houses is also the size of a street," he said, "seven houses on this side and that side are prohibited."
Sau đó, khi được nói "con đường cũng lớn bằng cả thành phố", ngài nói "ở dãy nhà mà (hành vi đã xảy ra)"; khi được nói "dãy nhà cũng dài bằng cả con đường", ngài nói "bảy nhà ở bên này và bảy nhà ở bên kia bị cấm".
Taṃ pana sabbaṃ therassa manorathamattameva.
However, all of that was merely the Elder's wish.
Tuy nhiên, tất cả những điều đó chỉ là ý muốn của vị trưởng lão.
Sacepi vihāro tiyojanaparamo hoti dvādasayojanaparamañca nagaraṃ, neva vihāre vasituṃ labbhati, na nagare caritunti.
Even if the monastery is three yojanas distant and the city is twelve yojanas distant, he is neither permitted to reside in the monastery nor to wander in the city.
Ngay cả khi ngôi tự viện rộng đến ba do-tuần và thành phố rộng đến mười hai do-tuần, vị ấy cũng không được phép sống trong tự viện, cũng không được phép đi lại trong thành phố.
435. Te saṅghena pabbājanīyakammakatāti kathaṃ saṅgho tesaṃ kammaṃ akāsi?
435. "They were expelled by the Saṅgha": How did the Saṅgha perform that act for them?
435. Họ đã bị Tăng chúng thực hiện hành vi trục xuất có nghĩa là, Tăng chúng đã thực hiện hành vi đối với họ như thế nào?
Na gantvāva ajjhottharitvā akāsi, atha kho kulehi nimantetvā saṅghabhattesu kayiramānesu tasmiṃ tasmiṃ ṭhāne therā samaṇapaṭipadaṃ kathetvā ‘‘ayaṃ samaṇo, ayaṃ assamaṇo’’ti manusse saññāpetvā ekaṃ dve bhikkhū sīmaṃ pave setvā etenevupāyena sabbesaṃ pabbājanīyakammaṃ akaṃsūti.
They did not go and simply overpower them. Rather, when meals for the Saṅgha were being prepared by families who had invited them, in each place the elders taught the conduct of recluses, explaining to the people, "This is a recluse, this is not a recluse," and by causing one or two bhikkhus to enter the sīmā, they performed the act of expulsion for all of them by this very method.
Không phải Tăng chúng đã đến và áp đặt hành vi, mà khi các gia đình mời và tổ chức các bữa cúng dường đến Tăng chúng, tại những nơi đó, các vị trưởng lão đã thuyết giảng về hạnh của sa-môn, làm cho mọi người hiểu rõ "đây là sa-môn, đây không phải là sa-môn", rồi đưa một hoặc hai vị tỳ khưu vào trong giới trường (sīmā), và bằng phương cách này, họ đã thực hiện hành vi trục xuất đối với tất cả.
Evaṃ pabbājanīyakammakatassa ca aṭṭhārasa vattāni pūretvā yācantassa kammaṃ paṭippassambhetabbaṃ.
Thus, for one who has undergone the Pabbājanīya-kamma and has fulfilled the eighteen duties, when he requests, the kamma should be revoked.
Và đối với người đã bị thực hiện hành vi trục xuất như vậy, sau khi đã hoàn thành mười tám phận sự và thỉnh cầu, hành vi đó cần được đình chỉ.
Paṭippassaddhakammenāpi ca tena yesu kulesu pubbe kuladūsakakammaṃ kataṃ, tato paccayā na gahetabbā, āsavakkhayappattenāpi na gahetabbā, akappiyāva honti.
And even if the kamma has been revoked, he should not accept requisites from the families where he previously committed the act of bringing disrepute, nor should he accept them even if he has attained the destruction of defilements; they remain improper.
Vị ấy, ngay cả khi hành vi đã được đình chỉ, cũng không được nhận các vật dụng từ những gia đình mà trước đây đã thực hiện hành vi làm hư hỏng gia đình; ngay cả khi đã đạt đến sự đoạn tận các lậu hoặc (āsavakkhaya) cũng không được nhận, chúng vẫn là vật không hợp lệ.
‘‘Kasmā na gaṇhathā’’ti pucchitena ‘‘pubbe evaṃ katattā’’ti vutte, sace vadanti ‘‘na mayaṃ tena kāraṇena dema idāni sīlavantatāya demā’’ti gahetabbā.
If asked, "Why do you not accept them?", and he replies, "Because of having done so before," if they then say, "We do not give for that reason, but because of your present virtuousness," then they may be accepted.
Khi được hỏi "tại sao ngài không nhận?", nếu nói rằng "vì trước đây đã làm như vậy", và nếu họ nói "chúng con không cúng dường vì lý do đó, bây giờ chúng con cúng dường vì ngài là người có giới hạnh", thì được phép nhận.
Pakatiyā dānaṭṭhāneyeva kuladūsakakammaṃ kataṃ hoti.
Naturally, the act of bringing disrepute to families is committed in the very place of giving.
Thông thường, hành vi làm hư hỏng gia đình được thực hiện tại nơi thường xuyên cúng dường.
Tato pakatidānameva gahetuṃ vaṭṭati, yaṃ vaḍḍhetvā denti, taṃ na vaṭṭati.
Therefore, it is proper to accept only the customary gift from that place; what they increase and give is not proper.
Do đó, chỉ được phép nhận vật cúng dường thông thường; những gì họ cúng dường thêm thì không hợp lệ.
Na sammā vattantīti te pana assajipunabbasukā aṭṭhārasasu vattesu sammā na vattanti.
Na sammā vattantī means that those Assaji and Punabbasu bhikkhus do not conduct themselves properly in the eighteen duties.
Không hành xử đúng đắn có nghĩa là, các tỳ khưu Assaji và Punabbasu đó đã không hành xử đúng đắn trong mười tám phận sự.
Na lomaṃ pātentīti anulomapaṭipadaṃ appaṭipajjanatāya na pannalomā honti.
Na lomaṃ pātentī means they do not have their pride humbled, due to not following the compliant practice.
Không hạ mình có nghĩa là, do không thực hành theo pháp thuận ứng, họ không có lòng khiêm hạ.
Na netthāraṃ vattantīti attano nittharaṇamaggaṃ na paṭipajjanti.
Na netthāraṃ vattantī means they do not follow their path to liberation.
Không hành theo đường thoát ly có nghĩa là, họ không thực hành con đường thoát ly cho chính mình.
Na bhikkhū khamāpentīti ‘‘dukkaṭaṃ, bhante, amhehi, na puna evaṃ karissāma, khamatha amhāka’’nti evaṃ bhikkhūnaṃ khamāpanaṃ na karonti.
Do not make the bhikkhus ask for forgiveness means they do not make the bhikkhus ask for forgiveness by saying: "Venerable sirs, we have done a wrong deed; we will not do so again; please forgive us."
Không xin các tỳ khưu tha thứ có nghĩa là, họ không xin các tỳ khưu tha thứ bằng cách nói "bạch chư tôn đức, chúng con đã làm điều sai trái, chúng con sẽ không làm như vậy nữa, xin hãy tha thứ cho chúng con".
Akkosantīti kārakasaṅghaṃ dasahi akkosavatthūhi akkosanti.
They abuse means they abuse the Saṅgha that carried out the act with the ten grounds for abuse.
Mắng nhiếc có nghĩa là, họ mắng nhiếc Tăng chúng đã thực hiện hành vi bằng mười điều mắng nhiếc.
Paribhāsantīti bhayaṃ nesaṃ dassenti.
They revile means they show fear to them.
Hăm dọa có nghĩa là, họ tỏ ra đe dọa.
Chandagāmitā…pe… bhayagāmitā pāpentīti ete chandagāmino ca…pe… bhayagāmino cāti evaṃ chandagāmitāyapi…pe… bhayagāmitāyapi pāpenti, yojentīti attho.
They lead to partiality due to desire… to partiality due to fear means they lead (others) to partiality due to desire… and to partiality due to fear, meaning they connect them (to such states).
Khiến cho rơi vào thiên vị vì thương... vì sợ có nghĩa là, họ khiến cho (Tăng chúng thực hiện hành vi) rơi vào, tức là dính líu đến, tình trạng thiên vị vì thương... vì sợ, bằng cách nói rằng "những vị này là những người thiên vị vì thương... vì sợ".
Pakkamantīti tesaṃ parivāresu pañcasu samaṇasatesu ekacce disā pakkamanti.
They depart means some of their five hundred bhikkhus in their retinue depart to other directions.
Bỏ đi có nghĩa là, trong số năm trăm sa-môn là đồ chúng của họ, một số đã bỏ đi đến các phương khác.
Vibbhamantīti ekacce gihī honti.
They wander away means some become laypeople.
Hoàn tục có nghĩa là, một số đã trở thành người tại gia.
Kathañhi nāma assajipunabbasukā bhikkhūti ettha dvinnaṃ pamokkhānaṃ vasena sabbepi ‘‘assajipunabbasukā’’ti vuttā.
How can the bhikkhus Assaji and Punabbasu? Here, all of the five hundred bhikkhus are referred to as "Assaji and Punabbasu" due to the two leaders.
Tại sao các tỳ khưu Assaji và Punabbasu lại... ở đây, do hai vị cầm đầu, tất cả đều được gọi là "Assaji và Punabbasu".
Kulāni dūsetīti kuladūsako.
He corrupts families, hence corrupter of families.
Làm hư hỏng các gia đình, nên gọi là người làm hư hỏng gia đình (kuladūsako).
Dūsento ca na asucikaddamādīhi dūseti, atha kho attano duppaṭipattiyā tesaṃ pasādaṃ vināseti.
When corrupting, he does not corrupt with impurities like mud, but rather destroys their faith through his own misconduct.
Và khi làm hư hỏng, không phải là làm hư hỏng bằng những thứ như bùn dơ, mà là làm mất đi lòng tịnh tín của họ bằng hành vi sai trái của mình.
Tenevassa padabhājane ‘‘pupphena vā’’tiādi vuttaṃ.
Therefore, in its analysis of terms, "with flowers" and so on is stated.
Chính vì vậy, trong phần giải thích từ ngữ của nó, có nói "hoặc bằng hoa" v.v...
Tattha yo haritvā vā harāpetvā vā pakkositvā vā pakkosāpetvā vā sayaṃ vā upagatānaṃ yaṃkiñci attano santakaṃ pupphaṃ kulasaṅgahatthāya deti, dukkaṭaṃ.
Therein, if any bhikkhu takes, or has someone take, or calls, or has someone call, or gives any flower of his own property to those who have come on their own accord, for the purpose of winning over families, it is a dukkaṭa.
Trong đó, vị nào tự mình mang đi, hoặc nhờ người khác mang đi, hoặc tự mình gọi đến, hoặc nhờ người khác gọi đến, rồi cho bất kỳ loại hoa nào thuộc sở hữu của mình cho những người tự đến, với mục đích thu phục gia đình, thì phạm tội dukkaṭa.
Parasantakaṃ deti, dukkaṭameva.
If he gives what belongs to others, it is also a dukkaṭa.
Nếu cho hoa thuộc sở hữu của người khác, cũng phạm tội dukkaṭa.
Theyyacittena deti, bhaṇḍagghena kāretabbo.
If he gives with a thieving intention, he must be made to pay the value of the goods.
Nếu cho với tâm trộm cắp, cần bị xử phạt theo giá trị của vật.
Eseva nayo saṅghikepi.
The same method applies to Saṅgha property.
Quy tắc này cũng áp dụng cho tài sản của Tăng chúng.
Ayaṃ pana viseso, senāsanatthāya niyāmitaṃ issaravatāya dadato thullaccayaṃ.
However, this is the distinction: for one who, having authority, gives flowers designated for dwelling places, it is a thullaccaya.
Tuy nhiên, có một điểm đặc biệt: đối với người cho đi vật đã được quy định cho mục đích trú xứ với tư cách là người quản lý, thì phạm tội thullaccaya.
Pupphaṃ nāma kassa dātuṃ vaṭṭati, kassa na vaṭṭatīti?
To whom is it proper to give flowers, and to whom is it not proper?
Hoa thì được phép cho ai, không được phép cho ai?
Mātāpitūnnaṃ tāva haritvāpi harāpetvāpi pakkositvāpi pakkosāpetvāpi dātuṃ vaṭṭati, sesañātakānaṃ pakkosāpetvāva.
It is proper to give to one's parents, even by carrying them oneself, or having them carried, or by calling them, or having them called; but to other relatives, only by having them called.
Trước hết, đối với cha mẹ, được phép tự mình mang đến, nhờ người mang đến, tự mình gọi đến, hoặc nhờ người gọi đến để cho. Đối với các quyến thuộc khác, chỉ được phép nhờ người gọi đến.
Tañca kho vatthupūjanatthāya, maṇḍanatthāya pana sivaliṅgādipūjanatthāya vā kassacipi dātuṃ na vaṭṭati.
And that is for the purpose of venerating a relic or object of worship, but for the purpose of adornment or for venerating Shiva lingams and the like, it is not proper to give to anyone.
Và điều đó cũng chỉ nhằm mục đích cúng dường vật phẩm; còn nhằm mục đích trang điểm hoặc cúng dường Sivaliṅga v.v... thì không được phép cho bất kỳ ai.
Mātāpitūnañca harāpentena ñātisāmaṇereheva harāpetabbaṃ.
And when having flowers carried for one's parents, they should be carried only by related sāmaṇeras.
Và khi nhờ người mang đến cho cha mẹ, chỉ nên nhờ các sa-di là quyến thuộc.
Itare pana yadi sayameva icchanti, vaṭṭati.
However, as for others, if they themselves wish to, it is permissible.
Còn những người khác, nếu họ tự nguyện, thì được phép.
Sammatena pupphabhājakena bhājanakāle sampattānaṃ sāmaṇerānaṃ upaḍḍhabhāgaṃ dātuṃ vaṭṭati.
It is proper for a duly appointed flower-distributor, during the time of distribution, to give half a share to the sāmaṇeras who are present.
Vị tỳ khưu được chỉ định phân phát hoa, vào lúc phân phát, được phép cho một nửa phần cho các sa-di có mặt.
Kurundiyaṃ sampattagihīnaṃ upaḍḍhabhāgaṃ.
In the Kurundī, half a share to the laypeople who are present.
Trong Kurundī, (nói rằng) một nửa phần cho các cư sĩ có mặt.
Mahāpaccariyaṃ‘‘cūḷakaṃ dātuṃ vaṭṭatī’’ti vuttaṃ.
In the Mahāpaccarī, it is said, "It is permissible to give a small portion."
Trong Mahāpaccarī, có nói "được phép cho một phần nhỏ".
Asammatena apaloketvā dātabbaṃ.
By one not duly appointed, it should be given after informing (the Saṅgha).
Người không được chỉ định thì phải xin phép (Tăng chúng) rồi mới được cho.
Ācariyupajjhāyesu sagāravā sāmaṇerā bahūni pupphāni āharitvā rāsiṃ katvā ṭhapenti, therā pātova sampattānaṃ saddhivihārikādīnaṃ upāsakānaṃ vā ‘‘tvaṃ idaṃ gaṇha, tvaṃ idaṃ gaṇhā’’ti denti, pupphadānaṃ nāma na hoti.
Sāmaṇeras, respectful towards their teachers and preceptors, bring many flowers, make them into a pile, and keep them. The elder bhikkhus, early in the morning, give to their co-residents or upāsakas who have arrived, saying, "You take this, you take that." This is not considered a gift of flowers.
Các sa-di có lòng kính trọng đối với thầy tế độ và thầy y chỉ, mang nhiều hoa về chất thành đống. Các vị trưởng lão, vào sáng sớm, phân phát cho các vị đồng trú v.v... hoặc các cận sự nam có mặt, nói rằng "con hãy lấy cái này, con hãy lấy cái này", thì đó không gọi là cho hoa.
‘‘Cetiyaṃ pūjessāmā’’ti gahetvā gacchantāpi pūjaṃ karontāpi tattha tattha sampattānaṃ cetiyapūjanatthāya denti, etampi pupphadānaṃ nāma na hoti.
Even those who take flowers with the intention of worshipping a cetiya, or who are worshipping, give them to sāmaṇeras and upāsakas who are present here and there for the purpose of cetiya-worship. This is also not considered a gift of flowers.
Khi đang đi với ý định "chúng ta sẽ cúng dường tháp" hoặc khi đang cúng dường, nếu cho những người có mặt ở các nơi đó để họ cúng dường tháp, việc này cũng không gọi là cho hoa.
Upāsake akkapupphādīhi pūjente disvā ‘‘vihāre kaṇikārapupphādīni atthi, upāsakā tāni gahetvā pūjethā’’ti vattumpi vaṭṭati.
Seeing upāsakas worshipping with akka flowers and the like, it is permissible to say, "There are kaṇikāra flowers and the like in the monastery; upāsakas, take those and worship."
Khi thấy các cận sự nam đang cúng dường bằng hoa calotropis v.v..., cũng được phép nói rằng "trong tự viện có hoa hoàng mai v.v..., các cận sự nam hãy lấy những hoa đó mà cúng dường".
Bhikkhū pupphapūjaṃ katvā divātaraṃ gāmaṃ paviṭṭhe ‘‘kiṃ, bhante, atidivā paviṭṭhatthā’’ti pucchanti, ‘‘vihāre bahūni pupphāni pūjaṃ akarimhā’’ti vadanti.
When bhikkhus, having worshipped with flowers, enter the village late in the day, people ask, "Venerable sirs, why have you entered so late?" They reply, "We have offered many flowers at the monastery."
Các tỳ khưu sau khi cúng dường hoa, vào làng hơi muộn, (người ta) hỏi: "Thưa ngài, tại sao các ngài vào làng quá muộn?", (các vị ấy) trả lời: "Chúng tôi đã cúng dường nhiều hoa trong tu viện".
Manussā ‘‘bahūni kira vihāre pupphānī’’ti punadivase pahūtaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ gahetvā vihāraṃ gantvā pupphapūjañca karonti, dānañca denti, vaṭṭati.
People, thinking "There are apparently many flowers in the monastery," bring plenty of food and eatables the next day, go to the monastery, offer flowers, and give donations. This is permissible.
Người ta (nghĩ rằng) "Nghe nói trong tu viện có nhiều hoa", vào ngày hôm sau, họ mang nhiều vật thực cứng, vật thực mềm đến tu viện, vừa cúng dường hoa, vừa dâng cúng dường. (Như vậy) là hợp lệ.
Manussā ‘‘mayaṃ, bhante, asukadivasaṃ nāma pūjessāmā’’ti pupphavāraṃ yācitvā anuññātadivase āgacchanti, sāmaṇerehi ca pageva pupphāni ocinitvā ṭhapitāni honti, te rukkhesu pupphāni apassantā ‘‘kuhiṃ, bhante, pupphānī’’ti vadanti, sāmaṇerehi ocinitvā ṭhapitāni tumhe pana pūjetvā gacchatha, saṅgho aññaṃ divasaṃ pūjessatīti.
People ask for a turn to offer flowers, saying, "Venerable sirs, we will offer flowers on such and such a day," and come on the appointed day. The sāmaṇeras would have already gathered and kept the flowers the previous day. Seeing no flowers on the trees, they say, "Venerable sirs, where are the flowers?" (The bhikkhus reply:) "The sāmaṇeras gathered and kept them; you may offer them and go; the Saṅgha will offer on another day."
Người ta xin lượt cúng dường hoa rằng: "Bạch ngài, chúng con sẽ cúng dường vào ngày kia", rồi đến vào ngày đã được cho phép, nhưng các sa-di đã hái hoa và để sẵn từ sớm. Họ không thấy hoa trên cây, liền hỏi: "Bạch ngài, hoa đâu cả rồi?". (Các tỳ khưu nói): "Các sa-di đã hái và để sẵn rồi, còn quý vị cứ cúng dường rồi về, Tăng chúng sẽ cúng dường vào ngày khác".
Te pūjetvā dānaṃ datvā gacchanti, vaṭṭati.
They offer the flowers, give donations, and go. This is permissible.
Họ cúng dường, làm phước rồi ra về. (Như vậy) là hợp lệ.
Mahāpaccariyaṃ pana kurundiyañca ‘‘therā sāmaṇerehi dāpetuṃ na labhanti.
However, in the Mahāpaccarī and the Kurundī, it is said that "elders are not allowed to have sāmaṇeras give them."
Tuy nhiên, trong Mahāpaccarī và Kurundī, có nói rằng: "Các trưởng lão không được bảo các sa-di cho (hoa).
Sace sayameva tāni pupphāni tesaṃ denti, vaṭṭati.
If they themselves give those flowers to them, it is permissible.
Nếu chính các sa-di tự mình cho họ những bông hoa đó, thì hợp lệ.
Therehi pana ‘sāmaṇerehi ocinitvā ṭhapitānī’ti ettakameva vattabba’’nti vuttaṃ.
However, the elders should only say, "They were gathered and kept by the sāmaṇeras."
Còn các trưởng lão chỉ nên nói chừng mực này: 'Các sa-di đã hái và để sẵn rồi'".
Sace pana pupphavāraṃ yācitvā anocitesu pupphesu yāgubhattādīni ādāya āgantvā sāmaṇere ‘‘ocinitvā dethā’’ti vadanti.
If, however, after asking for a turn to offer flowers, and before the flowers have been picked, people come with gruel, rice, etc., and tell the sāmaṇeras, "Pick them and give them to us."
Nhưng nếu sau khi đã xin lượt cúng dường hoa, khi hoa chưa được hái, họ mang cháo, cơm... đến và nói với các sa-di: "Hãy hái và cho chúng tôi".
Ñātakasāmaṇerānaṃyeva ocinitvā dātuṃ vaṭṭati.
It is permissible to pick and give them only to sāmaṇeras who are relatives.
Chỉ các sa-di là quyến thuộc mới được phép hái và cho.
Aññātake ukkhipitvā rukkhasākhāya ṭhapenti, na orohitvā palāyitabbaṃ, ocinitvā dātuṃ vaṭṭati.
If people raise non-relatives and place them on a tree branch, one should not climb down and run away; it is permissible to pick and give them.
Đối với sa-di không phải quyến thuộc, (người ta) nâng lên và đặt trên cành cây, (sa-di) không được trèo xuống rồi bỏ chạy, mà được phép hái và cho.
Sace pana koci dhammakathiko ‘‘bahūni upāsakā vihāre pupphāni yāgubhattādīni ādāya gantvā pupphapūjaṃ karothā’’ti vadati, tasseva na kappatīti mahāpaccariyañca kurundiyañca vuttaṃ.
If, however, a Dhamma speaker says, "Upāsakas, there are many flowers in the monastery; come with gruel, rice, etc., and offer flowers," then it is not proper for that Dhamma speaker himself. This is stated in the Mahāpaccarī and the Kurundī.
Tuy nhiên, nếu có vị pháp sư nào nói: "Này các thiện nam tín nữ, trong tu viện có nhiều hoa, hãy mang cháo, cơm... đến cúng dường hoa", thì đối với chính vị ấy là không hợp lệ, theo như đã nói trong Mahāpaccarī và Kurundī.
Mahāaṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘etaṃ akappiyaṃ na vaṭṭatī’’ti avisesena vuttaṃ.
In the Mahāaṭṭhakathā, however, it is stated without distinction that "this is improper and not allowable."
Còn trong Mahāaṭṭhakathā, đã nói một cách không phân biệt rằng: "Việc này là không hợp lệ, không được phép".
Phalampi attano santakaṃ vuttanayeneva mātāpitūnaṃñca sesañātakānañca dātuṃ vaṭṭati.
It is permissible to give one's own fruits to one's parents and other relatives in the manner described (for flowers).
Về quả cây, cũng được phép cho cha mẹ và các quyến thuộc khác những quả cây thuộc sở hữu của mình theo cách đã nói.
Kulasaṅgahatthāya pana dentassa vuttanayeneva attano santake parasantake saṅghike senāsanatthāya niyāmite ca dukkaṭādīni veditabbāni.
However, regarding giving for the purpose of winning over families, the dukkaṭa and other offenses, as described, should be understood for one's own property, others' property, Saṅgha property, and fruits designated for dwelling places.
Tuy nhiên, đối với người cho nhằm mục đích thu phục gia đình, cần biết các tội như dukkaṭa... đối với quả cây thuộc sở hữu của mình, của người khác, của Tăng chúng, và quả cây đã được quy định cho trú xứ, theo cách đã nói.
Attano santakaṃyeva gilānamanussānaṃ vā sampattaissarānaṃ vā khīṇaparibbayānaṃ vā dātuṃ vaṭṭati, phaladānaṃ na hoti.
It is permissible to give only one's own fruits to sick people, or to arriving rulers, or to those whose provisions are exhausted; it is not a fruit-giving (in the sense of the offense).
Chỉ được phép cho những quả cây thuộc sở hữu của mình cho người bệnh, hoặc cho các quan chức đến, hoặc cho những người đã hết lương thực, (việc này) không phải là cho quả cây (với ý xấu).
Phalabhājakenāpi sammatena saṅghassa phalabhājanakāle sampattamanussānaṃ upaḍḍhabhāgaṃ dātuṃ vaṭṭati.
A duly appointed fruit-distributor is also permitted to give half a share to the people present during the Saṅgha's fruit distribution.
Ngay cả vị tỳ khưu được chỉ định chia quả cây, vào lúc chia quả cây của Tăng chúng, cũng được phép cho một nửa phần cho những người có mặt.
Asammatena apaloketvā dātabbaṃ.
By one not duly appointed, it should be given after informing (the Saṅgha).
Vị không được chỉ định thì phải thông báo (cho Tăng chúng) rồi mới cho.
Saṅghārāmepi phalaparicchedena vā rukkhaparicchedena vā katikā kātabbā.
Even in a Saṅgha-garden, an agreement should be made regarding the division of fruits or the division of trees.
Trong khuôn viên tu viện của Tăng chúng, cũng nên lập quy ước bằng cách phân định theo quả cây hoặc phân định theo cây.
Tato gilānamanussānaṃ vā aññesaṃ vā phalaṃ yācantānaṃ yathāparicchedena cattāri pañca phalāni dātabbāni.
From there, four or five fruits should be given according to the agreement to sick people or others who ask for fruit.
Từ đó, khi người bệnh hoặc những người khác xin quả cây, nên cho bốn hoặc năm quả theo sự phân định.
Rukkhā vā dassetabbā ‘‘ito gahetuṃ labbhatī’’ti.
Or trees should be pointed out, saying, "It is permitted to take from here."
Hoặc nên chỉ cho họ cây và nói: "Có thể lấy từ cây này".
‘‘Igha phalāni sundarāni, ito gaṇhathā’’ti evaṃ pana na vattabbaṃ.
However, one should not say, "Look, these fruits are beautiful; take them from here."
Tuy nhiên, không nên nói rằng: "Ở đây quả ngon, hãy lấy từ đây".
Cuṇṇenāti ettha attano santakaṃ sirīsacuṇṇaṃ vā aññaṃ vā kasāvaṃ yaṃkiñci kulasaṅgahatthāya deti, dukkaṭaṃ.
With powder – here, if one gives one's own sirīsa powder or any other astringent powder for the purpose of winning over families, it is a dukkaṭa.
Trong câu bằng bột, nếu cho bột sirīsa hoặc bất kỳ loại bột chát nào khác thuộc sở hữu của mình nhằm mục đích thu phục gia đình, thì phạm dukkaṭa.
Parasantakādīsupi vuttanayeneva vinicchayo veditabbo.
The ruling for others' property and so on should be understood in the same way as described.
Đối với (bột) thuộc sở hữu của người khác..., sự phân xử cũng cần được hiểu theo cách đã nói.
Ayaṃ pana viseso – idha saṅghassa rakkhitagopitāpi rukkhacchalli garubhaṇḍameva.
However, this is the distinction: here, tree bark, even if guarded and protected by the Saṅgha, is still garubhaṇḍa (heavy property).
Tuy nhiên, có điểm khác biệt này: ở đây, vỏ cây của Tăng chúng, dù được trông coi bảo vệ, vẫn là vật nặng.
Mattikadantakaṭṭhaveḷūsupi garubhaṇḍūpagaṃ ñatvā cuṇṇe vuttanayeneva vinicchayo veditabbo.
Regarding clay, tooth-sticks, and bamboo, understanding them as falling under garubhaṇḍa, the ruling should be understood in the same way as for powder.
Đối với đất sét, tăm xỉa răng, và tre, sau khi biết rằng chúng thuộc loại vật nặng, sự phân xử cũng cần được hiểu theo cách đã nói về bột.
Paṇṇadānaṃ pana ettha na āgataṃ, tampi vuttanayeneva veditabbaṃ.
The giving of leaves, however, is not mentioned here; that too should be understood in the same way.
Việc cho lá cây thì không được đề cập ở đây, nhưng cũng cần được hiểu theo cách đã nói.
Paratopi garubhaṇḍavinicchaye sabbaṃ vitthārena vaṇṇayissāma.
Later on, we will explain everything in detail in the section on the determination of garubhaṇḍa.
Về sau, trong phần phân xử về vật nặng, chúng tôi sẽ giải thích chi tiết tất cả.
Jaṅghapesanikenāti ettha jaṅghapesaniyanti gihīnaṃ dūteyyasāsanaharaṇakammaṃ vuccati, taṃ na kātabbaṃ.
Here, "jaṅghapesaniya" refers to the work of carrying messages or tidings for householders; that should not be done.
Trong câu bằng việc làm người đưa tin, jaṅghapesaniya được gọi là việc làm sứ giả, mang tin tức cho người thế, việc đó không nên làm.
Gihīnañhi sāsanaṃ gahetvā gacchantassa pade pade dukkaṭaṃ.
Indeed, for one who goes carrying a message for householders, there is a dukkaṭa at every step.
Thật vậy, đối với người nhận tin của người thế rồi đi, mỗi bước chân là một dukkaṭa.
Taṃ kammaṃ nissāya laddhabhojanaṃ bhuñjantassāpi ajjhohāre ajjhohāre dukkaṭaṃ.
Even for one eating food obtained by means of that deed, there is a dukkaṭa at every mouthful.
Ngay cả khi ăn vật thực có được nhờ việc làm đó, mỗi miếng nuốt vào cũng là một dukkaṭa.
Paṭhamaṃ sāsanaṃ aggahetvāpi pacchā ‘‘ayaṃ dāni so gāmo handa taṃ sāsanaṃ ārocemī’’ti maggā okkamantassāpi pade pade dukkaṭaṃ.
Even if one did not take the message at first, but later thinks, "This is now that village, come, I will deliver that message," and departs from the road, there is a dukkaṭa at every step.
Ngay cả khi ban đầu không nhận tin, nhưng sau đó (nghĩ rằng) "Bây giờ đây là ngôi làng đó, ta hãy báo tin kia", rồi rẽ khỏi đường đi, mỗi bước chân cũng là một dukkaṭa.
Sāsanaṃ ārocetvā laddhabhojanaṃ bhuñjato purimanayeneva dukkaṭaṃ.
For one who eats food obtained after delivering the message, there is a dukkaṭa in the aforementioned manner.
Khi ăn vật thực có được sau khi đã báo tin, tội dukkaṭa cũng giống như cách đã nói trước.
Sāsanaṃ aggahetvā āgatena pana ‘‘bhante tasmiṃ gāme itthannāmassa kā pavattī’’ti pucchiyamānena kathetuṃ vaṭṭati, pucchitapañhe doso natthi.
However, for one who has arrived without taking a message, it is permissible to speak when asked, "Venerable sir, what is the news of so-and-so in that village?" There is no fault in the questioned matter.
Tuy nhiên, đối với người đến mà không nhận tin, khi được hỏi: "Bạch ngài, ở làng kia, có tin tức gì về người tên là... không?", thì được phép kể lại, không có lỗi trong câu hỏi đã được hỏi.
Pañcannaṃ pana sahadhammikānaṃ mātāpitūnaṃ paṇḍupalāsassa attano veyyāvaccakarassa ca sāsanaṃ harituṃ vaṭṭati, gihīnañca pubbe vuttappakāraṃ kappiyasāsanaṃ.
But it is permissible to carry messages for five fellow Dhamma practitioners, for one's parents, for Paṇḍupalāsa, and for one's own attendant (veyyāvaccakara), and also for householders for a suitable message of the kind mentioned earlier.
Nhưng được phép mang tin cho năm vị đồng phạm hạnh, cho cha mẹ, cho người sắp xuất gia, và cho người phục vụ mình, cũng như tin tức hợp lệ cho người thế theo cách đã nói ở trên.
Idañhi jaṅghapesaniyakammaṃ nāma na hoti.
Indeed, this is not called the deed of a foot-messenger (jaṅghapesaniya).
Thật vậy, việc này không được gọi là việc làm người đưa tin.
Imehi pana aṭṭhahi kuladūsakakammehi uppannapaccayā pañcannampi sahadhammikānaṃ na kappanti, abhūtārocanarūpiyasaṃvohārehi uppannapaccayasadisāva honti.
However, the requisites obtained through these eight deeds that defile families are not permissible for any of the five fellow Dhamma practitioners; they are similar to requisites obtained through falsely announcing superhuman attainments (abhūtārocana) and exchanging money (rūpiyasaṃvohāra).
Tuy nhiên, các vật dụng phát sinh từ tám việc làm hư hỏng gia đình này đều không hợp lệ cho cả năm vị đồng phạm hạnh, chúng tương tự như các vật dụng phát sinh từ việc tuyên bố điều không có thật và việc trao đổi bằng tiền bạc.
Pāpā samācārā assāti pāpasamācāro.
"Having evil practices" means his practices are evil, hence pāpasamācāro.
Người có các hạnh kiểm xấu xa được gọi là pāpasamācāro.
Te pana yasmā mālāvaccharopanādayo idha adhippetā, tasmā ‘‘mālāvacchaṃ ropentipī’’tiādinā nayenassa padabhājanaṃ vuttaṃ.
Since here, evil practices such as planting ornamental plants are intended, its word division is stated in the manner beginning with "they plant ornamental plants, and so on."
Và vì ở đây, những (hạnh kiểm) đó được ám chỉ là việc trồng cây hoa..., nên phần phân tích từ ngữ của nó được nói theo cách bắt đầu bằng "cũng trồng cây hoa...".
Tirokkhāti parammukhā.
Tirokkhā means turning away from, or out of sight.
Tirokkhā có nghĩa là ở sau lưng (khuất mặt).
Kulāni ca tena duṭṭhānīti ettha pana yasmā ‘‘kulānī’’ti vohāramattametaṃ, atthato hi manussā tena duṭṭhā honti, tasmāssa padabhājane ‘‘pubbe saddhā hutvā’’tiādimāha.
But here, in kulāni ca tena duṭṭhānī (and the families are corrupted by him), since "families" is merely a conventional term, and in reality, people are corrupted by him, its word division states "having formerly been faithful," and so on.
Còn trong câu và các gia đình bị y làm hư hỏng, vì "các gia đình" chỉ là cách nói thông thường, về mặt ý nghĩa, chính con người bị y làm hư hỏng, do đó, trong phần phân tích từ ngữ của nó, đã nói bắt đầu bằng "trước đây có đức tin...".
Chandagāminoti chandena gacchantīti chandagāmino.
Chandagāmino means those who act out of partiality (chanda).
Chandagāmino có nghĩa là họ đi theo lòng thiên vị.
Esa nayo sesesu.
The same method applies to the rest.
Cách này cũng áp dụng cho các trường hợp còn lại.
Samanubhāsitabbo tassa paṭinissaggāyāti ettha kuladūsakakammena dukkaṭameva.
Here, regarding samanubhāsitabbo tassa paṭinissaggāyā (he should be admonished to relinquish it), there is merely a dukkaṭa for the deed of defiling families.
Trong câu nên được nhắc nhở để y từ bỏ việc đó, với việc làm hư hỏng gia đình thì chỉ phạm dukkaṭa.
Yaṃ pana so saṅghaṃ paribhavitvā ‘‘chandagāmino’’tiādimāha.
But for what he said, having disregarded the Saṅgha, such as "they act out of partiality," and so on—
Nhưng việc y khinh miệt Tăng chúng và nói những lời như "hành động theo thiên vị"...
Tassa paṭinissaggāya samanubhāsanakammaṃ kātabbanti evamattho daṭṭhabbo.
The meaning should be understood as: the act of admonition (samanubhāsanakamma) should be performed for his relinquishment of that statement.
Cần hiểu ý nghĩa rằng, để y từ bỏ (lời nói) đó, cần phải thực hiện nghiệp sự nhắc nhở.
Sesaṃ sabbattha uttānatthameva.
The rest is clear everywhere.
Phần còn lại ở mọi nơi đều có ý nghĩa rõ ràng.