417. Aṭṭhame gandheti gijjhe.
417. In the eighth, gandheti: vultures.
417. Trong điều học thứ tám, gandhe là kền kền.
Te hi gidhanti kuṇapaṃ abhikaṅkhantīti ‘‘gandhā’’ti vuccanti.
For they crave for carrion, desiring it, thus they are called "gandhā."
Chúng được gọi là “gandha” vì chúng thèm khát xác chết.
Gaddhetipi pāṭho, sopi yujjati yathā ‘‘yuganandho, yuganaddho’’ti ca ‘‘paṭibandho paṭibaddho’’ti ca.
Gaddheti is also a reading, and it is also appropriate, just as "yuganandho, yuganaddho" and "paṭibandho paṭibaddho."
Cũng có bản đọc là gaddhe, bản này cũng hợp lý, giống như “yuganandho, yuganaddho” và “paṭibandho paṭibaddho”.
Bādhayiṃsūti haniṃsu.
Bādhayiṃsūti: they harmed.
Bādhayiṃsū là đã giết.
Assāti ariṭṭhassa.
Assāti: of Ariṭṭha.
Assā là của Ariṭṭha.
Taddhitena vuttassa atthassa dassetumāha ‘‘te’’tiādi.
To show the meaning expressed by the taddhita suffix, he says, "te" and so on.
Để chỉ rõ ý nghĩa được nói bằng taddhita (hậu tố phái sinh),* nói “te” và vân vân.
Teti antarāyikā.
Teti: the obstructors.
Te là những chướng ngại.
Tatthāti pañcavidhesu antarāyikesu.
Tatthāti: among the five kinds of obstructors.
Tatthā là trong năm loại chướng ngại.
‘‘Tathā’’tipadena ‘‘kammantarāyikaṃ nāmā’’ti padaṃ atidisati.
The word "tathā" refers to the phrase "kammantarāyikaṃ nāmā."
Với từ “tathā”,* ám chỉ từ “kammantarāyikaṃ nāmā” (gọi là chướng ngại nghiệp).
Taṃ panāti bhikkhunidūsakakammaṃ pana.
Taṃ panāti: that deed of defiling a bhikkhunī.
Taṃ panā là nghiệp làm ô uế tỳ-khưu-ni.
Mokkhassevāti magganibbānasseva.
Mokkhassevāti: only of the path and Nibbāna.
Mokkhassevā là của con đường và Niết Bàn.
Maggo hi kilesehi muccatīti atthena mokkho nāma.
For the path is called mokkho in the sense that it is freed from defilements.
Con đường được gọi là mokkha (giải thoát) theo nghĩa là thoát khỏi các phiền não.
Jhānampettha saṅgahitaṃ nīvaraṇehi vimuccanattā.
Jhāna is also included here, due to its liberation from hindrances.
Thiền định cũng được bao gồm ở đây vì nó thoát khỏi các triền cái.
Nibbānaṃ vimuccīti atthena mokkho nāma.
Nibbāna is called mokkho in the sense that it is freed.
Niết Bàn được gọi là mokkha theo nghĩa là đã được giải thoát.
Phalampettha saṅgahitaṃ vimuccitattā.
The fruit (of the path) is also included here, due to its liberation.
Quả cũng được bao gồm ở đây vì nó đã được giải thoát.
Niyatamicchādiṭṭhidhammāti niyatabhāvaṃ pattā, niyatavasena vā pavattā micchādiṭṭhisaṅkhātā dhammā.
Niyatamicchādiṭṭhidhammāti: states of wrong view that have attained a fixed nature, or states of wrong view that proceed in a fixed manner.
Niyatamicchādiṭṭhidhammā là các pháp được gọi là tà kiến đã đạt đến trạng thái cố định, hoặc đã diễn tiến một cách cố định.
Te pana natthikaahetuka akiriyavasena tividhā.
These are of three kinds: annihilationist, without cause, and without action.
Chúng có ba loại: vô hữu, vô nhân, vô tác.
Paṇḍakādigahaṇassa nidassanamattattā ‘paṭisandhidhammā’’tipadena ahetukadvihetukapaṭisandhidhammā gahetabbā sabbesampi vipākantarāyikabhāvato.
Since the mention of eunuchs and so on is merely an example, by the phrase "paṭisandhidhammā," rebirth-linking states that are causeless or with two causes should be taken, as all of them are obstructors to the result.
Vì việc đề cập đến hoạn nhân và các trường hợp khác chỉ là ví dụ, nên với từ “paṭisandhidhammā” (các pháp tái sinh), cần hiểu là các pháp tái sinh vô nhân và nhị nhân, vì tất cả chúng đều là chướng ngại của quả.
Tepi mokkhasseva antarāyaṃ karonti, na saggassa.
These also cause obstruction only to liberation, not to heaven.
Chúng cũng gây chướng ngại cho giải thoát, không phải cho thiên giới.
Te panāti ariyūpavādā pana.
Te panāti: but the slandering of noble ones.
Te panā là những lời phỉ báng bậc thánh.
Tāvadeva upavādantarāyikā nāmāti yojanā.
The connection is: those are called obstructors of slander at that very moment.
Cần kết nối* là: chúng được gọi là chướng ngại phỉ báng ngay lập tức.
Tāpīti sañcicca āpannā āpattiyopi.
Tāpīti: also the offenses committed intentionally.
Tāpī là những lỗi đã phạm một cách cố ý.
Pārājikāpattiṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘bhikkhubhāvaṃ vā paṭijānātī’’ti.
"Or declares oneself to be a bhikkhu" is said with reference to a pārājika offense.
“bhikkhubhāvaṃ vā paṭijānātī” (hoặc tự nhận là tỳ-khưu) được nói liên quan đến lỗi Pārājika.
Saṅghādisesāpattiṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘na vuṭṭhāti vā’’ti.
"Or does not emerge" is said with reference to a saṅghādisesa offense.
“na vuṭṭhāti vā” (hoặc không sám hối) được nói liên quan đến lỗi Saṅghādisesa.
Lahukāpattiṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘na deseti vā’’ti.
"Or does not confess" is said with reference to a minor offense.
“na deseti vā” (hoặc không bày tỏ) được nói liên quan đến lỗi nhẹ.
Tatrāti pañcavidhesu antarāyikesu.
Tatrāti: among the five kinds of obstructors.
Tatrā là trong năm loại chướng ngại.
Ayaṃ bhikkhūti ariṭṭho gandhabādhipubbo bhikkhu.
"This bhikkhu" refers to Ariṭṭha, formerly a vulture-killer.
Ayaṃ bhikkhū là tỳ-khưu Ariṭṭha, người từng bị kền kền làm hại.
Sesantarāyiketi āṇāvītikkamantarāyikato sese catubbidhe antarāyike.
"Other obstacles" refers to the remaining four types of obstacles, apart from the obstacle of transgressing a rule.
Sesantarāyike là bốn loại chướng ngại còn lại ngoài chướng ngại vi phạm giới luật.
Ime āgārikāti agāre vasanasīlā ime manussā.
"These householders" refers to these people who are accustomed to dwelling in houses.
Ime āgārikā là những người này, những người có thói quen sống tại gia.
Bhikkhūpi passanti phusanti paribhuñjantīti sambandho.
The connection is that bhikkhus also see, touch, and partake.
Có sự kết nối là: các tỳ-khưu cũng thấy, chạm và hưởng thụ.
Kasmā na vaṭṭanti, vaṭṭantiyevāti adhippāyo.
The intention is: "Why should they not be allowed? They are certainly allowed."
Ý nghĩa là: Tại sao không được phép, lẽ ra phải được phép.
Rasena rasaṃ saṃsanditvāti upādiṇṇakarasena anupādiṇṇakarasaṃ, anupādiṇṇakarasena vā upādiṇṇakarasaṃ samānetvā.
"Mixing taste with taste" means mixing a taste that has been taken up with a taste that has not been taken up, or mixing a taste that has not been taken up with a taste that has been taken up.
Rasena rasaṃ saṃsanditvā là trộn lẫn vị đã được chấp thủ với vị chưa được chấp thủ, hoặc vị chưa được chấp thủ với vị đã được chấp thủ.
Yoniso paccavekkhaṇassa abhāvato saṃvijjati chandarāgo etthāti sacchandarāgo, soyeva paribhogo sacchandarāgaparibhogo, taṃ.
Because of the absence of proper reflection, desire and lust exist in this, thus it is "with desire and lust"; that very consumption is "consumption with desire and lust"; that.
Vì không có sự quán xét đúng đắn, nên có sự tham ái ở đây, đó là sacchandarāgo (sự tham ái); sự hưởng thụ đó chính là sacchandarāgaparibhogo (sự hưởng thụ có tham ái).
Ekaṃ katvāti samānaṃ katvā.
"Making it one" means making it equal.
Ekaṃ katvā là làm cho giống nhau.
Ghaṭento viya pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppādetvāti yojanā.
The connection is: "as if joining, having produced a wicked wrong view."
Cần kết nối là: như thể đang kết hợp, tạo ra tà kiến xấu xa.
Kiṃsaddo garahattho, kasmā bhagavatā paṭhamapārājikaṃ paññattaṃ, na paññāpetabbanti attho.
The word "kiṃ" (what) is used in the sense of censure; the meaning is "Why was the first pārājika laid down by the Blessed One? It should not have been laid down."
Từ Kiṃ có nghĩa là quở trách; có nghĩa là tại sao Thế Tôn lại chế định giới Pārājika đầu tiên, lẽ ra không nên chế định.
Mahāsamuddaṃ bandhanto yathā akattabbaṃ karoti, tathā paṭhamapārājikaṃ paññapento bhagavā apaññattaṃ paññapetīti adhippāyo.
The intention is that just as one who binds the great ocean does what should not be done, so too the Blessed One, in laying down the first pārājika, lays down what should not be laid down.
Ý nghĩa là: giống như người cố gắng trói buộc đại dương làm một việc không nên làm, Thế Tôn khi chế định giới Pārājika đầu tiên đã chế định một điều không nên chế định.
Etthāti paṭhamapārājike.
"In this" refers to the first pārājika.
Etthā là trong giới Pārājika đầu tiên.
Āsanti bhabbāsaṃ.
"Hope" refers to the hope of capability.
Āsa là hy vọng có khả năng.
Āṇācakketi āṇāsaṅkhāte cakke.
"In the wheel of command" refers to the wheel known as command.
Āṇācakke là trong bánh xe được gọi là giới luật.
Aṭṭhiyeva aṭṭhikaṃ kucchitatthena, kucchitatthe hi ko.
"Aṭṭhikaṃ" means a bone in the sense of being contemptible, for "ko" is used in the sense of contempt.
Xương chính là aṭṭhikaṃ theo nghĩa xấu xa, vì âm ‘ko’ có nghĩa là xấu xa.
Aṭṭhikameva khalo nīcaṭṭhena lāmakaṭṭhenāti aṭṭhikaṅkhalo niggahītāgamaṃ katvā.
"Aṭṭhikaṅkhalo" means a bone-charnel ground, in the sense of being low or contemptible, having undergone the assimilation of the niggahīta.
Chỉ là xương khô theo nghĩa thấp kém, xấu xa, đó là aṭṭhikaṅkhalo với sự thêm vào âm tiết bị rút gọn (niggahita).
Tena upamā sadisāti aṭṭhikaṅkhalūpamā.
"Aṭṭhikaṅkhalūpamā" means a simile like that of a bone-charnel ground.
Ví dụ đó tương tự như vậy, đó là aṭṭhikaṅkhalūpamā.
‘‘Aṭṭhī’’ti ca ‘‘kaṅkhala’’nti ca padaṃ gahetvā vaṇṇenti ācariyā (sārattha. ṭī. pācittiya 3.417; vi. vi. ṭī. pācittiya 2.417; ma. ni. aṭṭha. 2.42; ma. ni. ṭī. 3.42).
The teachers explain it by taking the words "aṭṭhī" and "kaṅkhala".
Các vị đạo sư giải thích bằng cách lấy từ “aṭṭhī” và “kaṅkhala”.
Aṅgārakāsūpamāti aṅgārarāsisadisā, aṅgārehi vā paripuṇṇā āvāṭasadisā.
"Aṅgārakāsūpamā" means a simile like a heap of embers, or like a pit full of embers.
Aṅgārakāsūpamā là giống như đống than hồng, hoặc giống như hố đầy than hồng.
Asisūnūpamāti ettha asīti khaggo.
In "asisūnūpamā", "asi" means a sword.
Tại chỗ Asisūnūpamā, asī là kiếm.
So hi asate khipate anenāti ‘‘asī’’ti vuccati.
It is called "asi" because it throws or casts away (asate khipate) by means of it.
Nó được gọi là “asī” vì người ta ném, quăng nó.
Sūnāti adhikoṭṭanaṃ.
"Sūnā" means a slaughterhouse.
Sūnā là nơi chém giết.
Tañhi sunati sañcuṇṇabhāvaṃ gacchati etthāti ‘‘sūnā’’ti vuccati.
It is called "sūnā" because in it one is cut up or goes to a state of being crushed (sunati sañcuṇṇabhāvaṃ gacchati).
Nó được gọi là “sūnā” vì ở đó người ta chém, làm cho tan nát.
Asinā sūnāti asisūnā, tāya upamā sadisāti asisūnūpamā.
"Asisūnā" means a slaughterhouse by a sword; "asisūnūpamā" means a simile like that.
Nơi chém giết bằng kiếm là asisūnā, ví dụ đó tương tự như vậy là asisūnūpamā.
Sattisūlūpamāti sattiyā ca sūlena ca sadisā.
"Sattisūlūpamā" means a simile like a spear and a stake.
Sattisūlūpamā là giống như giáo và xiên.
Etthāti imissaṃ aṭṭhakathāyaṃ.
"In this" refers to this commentary.
Etthā là trong bộ chú giải này.
Majjhimaṭṭhakathāyaṃ alagaddūpamasutte (ma. ni. aṭṭha. 1.234 ādayo) gahetabbo.
In the "Majjhimaṭṭhakathā", it should be taken from the Alagaddūpama Sutta.
Majjhimaṭṭhakathāyaṃ (trong Trung Bộ Chú Giải), cần lấy từ kinh Alagaddūpama.
Evaṃsaddakhosaddānamantare viyasaddassa byādesabhāvaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘evaṃ viya kho’’ti.
To show the word "viya" (like) as an explanation between the words "evaṃ" (thus) and "kho" (indeed), it is said "evaṃ viya kho" (thus indeed, like).
Để chỉ ra rằng từ viya là một trạng từ giữa các từ evaṃ và kho,* đã nói “evaṃ viya kho”.
Aṭṭhamaṃ.
The eighth.
Điều học thứ tám.
424. Navame anudhammassa sarūpaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘anulomavattaṃ disvā katā osāraṇā’’ti.
In the ninth, to show the nature of what is in accordance with the Dhamma, it is said: "The re-entry performed after seeing the conduct in conformity."
424. Trong điều học thứ chín, để chỉ rõ bản chất của anuloma,* đã nói “sự phục hồi được thực hiện sau khi thấy hành vi thuận theo”.
Iminā anulomavattaṃ disvā kato osāraṇasaṅkhāto dhammo anudhammoti dasseti.
By this, it shows that the Dhamma, which is the re-entry performed after seeing the conduct in conformity, is "anudhammo" (in accordance with the Dhamma).
Với điều này,* chỉ ra rằng pháp được gọi là sự phục hồi, được thực hiện sau khi thấy hành vi thuận theo, là anudhammo (pháp tùy thuận).
Osāraṇāti pavesanā.
"Osāraṇā" means re-entry.
Osāraṇā là sự cho phép vào.
Tenevāti ukkhittakassa akaṭānudhammattā eva.
"Therefore" means precisely because the expelled bhikkhu has not performed what is in accordance with the Dhamma.
Tenevā là vì người bị trục xuất chưa thực hiện pháp tùy thuận.
Assāti ‘‘akaṭānudhammenā’’ti padassa.
"Of that" refers to the word "akaṭānudhammena" (by not having performed what is in accordance with the Dhamma).
Assā là của từ “akaṭānudhammenā” (bởi pháp tùy thuận chưa được thực hiện).
428. Dasame ariṭṭhassa uppannaṃ viya etassāpi uppannanti yojanā.
In the tenth, the connection is that it arose for him just as it arose for Ariṭṭha.
428. Trong điều học thứ mười, cần kết nối là: giống như điều đã xảy ra với Ariṭṭha, điều này cũng đã xảy ra với người đó.
Ummajjantassāti manasikarontassa.
"To one who is emerging" means to one who is reflecting.
Ummajjantassā là người đang quán niệm.
Saṃvāsassa nāsanā saṃvāsanāsanā.
The destruction of co-residence is "saṃvāsanāsanā".
Sự hủy diệt đời sống chung là saṃvāsanāsanā.
Liṅgassa nāsanā liṅganāsanā.
The destruction of the mark is "liṅganāsanā".
Sự hủy diệt dấu hiệu là liṅganāsanā.
Daṇḍakammena nāsanā daṇḍakammanāsanā.
The destruction by means of a disciplinary act is "daṇḍakammanāsanā".
Sự hủy diệt bằng hành động trừng phạt là daṇḍakammanāsanā.
Tatthāti tividhāsu nāsanāsu.
"Among those" refers to the three kinds of destruction.
Tatthā là trong ba loại hủy diệt.
Dūsako…pe… nāsethāti ettha ayaṃ nāsanā liṅganāsanā nāmāti yojanā.
The connection is: "Here, this destruction is called 'destruction of the mark'" in "one who corrupts... may destroy."
Tại chỗ Dūsako…pe… nāsethā (người làm ô uế… vân vân… nên hủy diệt), cần kết nối là: sự hủy diệt này được gọi là liṅganāsanā (sự hủy diệt dấu hiệu).
Ayanti daṇḍakammanāsanā.
"This" refers to the destruction by means of a disciplinary act.
Aya là daṇḍakammanāsanā (sự hủy diệt bằng hành động trừng phạt).
Idhāti imasmiṃ sikkhāpade, ‘‘nāsetū’’ti pade vā.
"Here" refers to this training rule, or to the word "nāsetuṃ" (to destroy).
Idhā là trong điều học này, hoặc trong từ “nāsetū” (nên hủy diệt).
Tatthāti purimavacanāpekkhaṃ, ‘‘evañca pana bhikkhave’’ti ādivacaneti attho.
"Among those" refers to the preceding statement; the meaning is "in the statement beginning 'And thus, bhikkhus'".
Tatthā là liên quan đến lời nói trước, có nghĩa là trong lời nói bắt đầu bằng “evañca pana bhikkhave” (và này các tỳ-khưu, như thế này).
Pireti āmantanapadaṃ parasaddena samānatthanti āha ‘‘parā’’ti.
"Pire" is a vocative word, which is synonymous with the word "para" (other), so it says "parā".
Pire là một từ gọi, có cùng nghĩa với từ para, nên* nói “parā” (người khác).
‘‘Amhākaṃ anajjhattikabhūta’’iti vā ‘‘amhākaṃ paccanīkabhūta’’ iti vā attho daṭṭhabbo.
The meaning should be understood as "not belonging to us" or "hostile to us".
Cần hiểu nghĩa là “không thuộc về chúng ta” hoặc “là kẻ thù của chúng ta”.
‘‘Amāmaka’’itipadena ‘‘para’’itipadassa adhippāyatthaṃ dasseti.
By the word "amāmaka", it shows the intended meaning of the word "para".
Với từ “amāmaka”,* chỉ ra ý nghĩa ngụ ý của từ “para”.
Amhe namamāyaka, amhehi vā namamāyitabba iti attho.
The meaning is: "not belonging to us, or not to be considered ours by us."
Có nghĩa là: chúng không phải của chúng ta, hoặc chúng ta không nên xem chúng là của chúng ta.
‘‘Amhāmaka’’itipi hakārayutto pāṭho.
"Amhāmaka" is also a reading with the letter "ha".
“Amhāmaka” cũng là một bản đọc có chữ ‘ha’.
Amhehi āmakaiti attho.
The meaning is "raw" by us.
Có nghĩa là: chúng ta thô thiển.
Yatthāti yasmiṃ ṭhāne.
Yattha means in which place.
Yatthā có nghĩa là ở nơi nào.
Teti upayogatthe sāmivacanaṃ, tanti attho.
Te is the genitive case in the sense of use; its meaning is "that".
Te là từ sở hữu cách mang nghĩa sử dụng, có nghĩa là "của bạn".
Tava rūpasadde vāti sambandho.
The connection is with "your rūpasadde" or "vā".
Có liên quan đến "tiếng sắc của bạn".
Na passāmāti na passāma, na suṇāma.
Na passāmāti means we do not see, we do not hear.
Na passāmā có nghĩa là chúng tôi không thấy, không nghe.
434. Sahadhammikavaggassa paṭhame yanti yaṃ paññattaṃ.
434. In the first (sikkhāpada) of the Sahadhammikavagga, yaṃ means that which is laid down.
434. Trong giới điều đầu tiên của phẩm Đồng Pháp, ya có nghĩa là điều đã được chế định.
‘‘Sikkhamānenā’’ti ettha mānapaccayassa anāgatatthabhāvaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘sikkhitukāmenā’’ti.
In "sikkhamānena", to show the future sense of the suffix māna, it is said "sikkhitukāmena" (one who wishes to train).
Để chỉ ra rằng tiếp vĩ ngữ māna trong từ "sikkhamānena" mang nghĩa tương lai, đã nói "sikkhitukāmena" (người muốn học).
‘‘Sikkhamānenā’’tipadaṃ ‘‘bhikkhunā’’tipade eva na kevalaṃ kārakavisesanaṃ hoti, atha kho ‘‘aññātabba’’ntiādipadesupi kiriyāvisesanaṃ hotīti dassento āha ‘‘hutvā’’ti.
To show that the word "sikkhamānena" is not merely an adjective for the agent in the word "bhikkhunā", but also an adverb for verbs like "aññātabbaṃ", it is said "hutvā" (having been).
Từ "sikkhamānena" không chỉ là một trạng từ của hành động trong từ "bhikkhunā" mà còn là một trạng từ của hành động trong các từ như "aññātabba" (cần phải biết), v.v. Để chỉ ra điều này, đã nói "hutvā" (đã trở thành).
Padatthatoti padato ca atthato ca, padānaṃ atthato vāti.
Padatthato means from the words and from the meaning, or from the meaning of the words.
Padatthato có nghĩa là từ từ ngữ và ý nghĩa, hoặc từ ý nghĩa của các từ ngữ.
Paṭhamaṃ.
The first.
Giới điều thứ nhất.
438. Dutiye vinaye paṭisaṃyuttā kathā vinayakathāti dassento āha ‘‘vinayakathā nāmā’’tiādi.
438. In the second (sikkhāpada), showing that a talk connected with the Vinaya is vinayakathā, it is said "vinayakathā nāmā" and so on.
438. Trong giới điều thứ hai, để chỉ ra rằng câu chuyện liên quan đến Luật là vinayakathā (câu chuyện về Luật), đã nói "vinayakathā nāmā" (tên là câu chuyện về Luật), v.v.
Tanti vinayakathaṃ.
Taṃ means the Vinaya talk.
Ta có nghĩa là câu chuyện về Luật ấy.
Padabhājanena vaṇṇanā vinayassa vaṇṇo nāmāti yojanā.
The explanation is that the description by way of word-division is called the glory of the Vinaya.
Sự giải thích bằng cách phân tích từ ngữ được gọi là sự giải thích về Luật.
Tanti vinayassa vaṇṇaṃ.
Taṃ means the glory of the Vinaya.
Ta có nghĩa là sự giải thích về Luật ấy.
Pariyāpuṇanaṃ pariyatti, vinayassa pariyatti vinayapariyatti, vinayapariyattisaṅkhātaṃ mūlamassa vaṇṇassāti vinayapariyattimūlako, taṃ.
Learning is pariyatti; the learning of the Vinaya is vinayapariyatti; that whose root is called the learning of the Vinaya is vinayapariyattimūlako; that.
Việc học hỏi là pariyatti (sự học hỏi), sự học hỏi về Luật là vinayapariyatti (sự học hỏi về Luật), cái mà sự học hỏi về Luật là gốc rễ của sự giải thích ấy được gọi là vinayapariyattimūlako (có gốc rễ từ sự học hỏi về Luật), là điều đó.
Vinayadharo labhatīti sambandho.
The connection is that the Vinayadhara obtains it.
Có liên quan đến việc người thông hiểu Luật đạt được.
Hīti vitthāro.
Hī means indeed (or: explanation).
Hī có nghĩa là sự mở rộng.
Te sabbe bhagavā bhāsatīti sambandho.
The connection is that the Blessed One speaks all of them.
Có liên quan đến việc Đức Thế Tôn thuyết giảng tất cả những điều đó.
Hīti saccaṃ.
Hī means truly.
Hī có nghĩa là sự thật.
Assāti vinayadharassa.
Assā means of that Vinayadhara.
Assā có nghĩa là của vị thông hiểu Luật ấy.
Idhāti imasmiṃ sāsane.
Idha means in this Dispensation.
Idhā có nghĩa là trong giáo pháp này.
Alajjitātiādīsu karaṇatthe paccattavacanaṃ.
In alajjitā and so on, it is the nominative case in the sense of cause.
Trong các từ như alajjitā, v.v., là số ít ở nghĩa công cụ.
Alajjitāyāti hi attho.
Indeed, the meaning is by shamelessness.
Thật vậy, có nghĩa là do sự không hổ thẹn.
Tena vuttaṃ ‘‘kathaṃ alajjitāyā’’tiādi.
Therefore, it is said "how by shamelessness" and so on.
Vì vậy, đã nói "kathaṃ alajjitāyā" (làm sao do sự không hổ thẹn), v.v.
Cāti saccaṃ.
Cā means truly.
Cā có nghĩa là sự thật.
‘‘Sañciccā’’ti padaṃ tīsu vākyesu yojetabbaṃ.
The word "sañcicca" should be connected in three sentences.
Từ "sañcicca" (cố ý) cần được ghép với ba câu.
Sañcicca āpattiṃ āpajjati, sañcicca āpattiṃ parigūhati, sañcicca agatigamanañca gacchatīti attho.
The meaning is: one intentionally commits an offense, one intentionally conceals an offense, and one intentionally goes astray.
Có nghĩa là cố ý phạm tội, cố ý che giấu tội, và cố ý đi theo con đường sai trái.
Mandoti bālo.
Mando means foolish.
Mando có nghĩa là kẻ ngu si.
Momūhoti atisammūḷho.
Momūho means exceedingly deluded.
Momūho có nghĩa là kẻ vô cùng si mê.
Virādhetīti virajjhāpeti.
Virādhetī means causes to err.
Virādhetī có nghĩa là làm cho lầm lạc.
Kukkucce uppanneti ‘‘kappati nu kho, no’’ti vinayakukkucce uppanne.
Kukkucce uppanne means when a Vinaya-scruple arises, thinking "is it proper or not?".
Kukkucce uppanne có nghĩa là khi sự hối hận về Luật khởi lên, như "có phù hợp không, không phù hợp sao?".
Ayaṃ panāti ayaṃ puggalo pana vītikkamatiyevāti sambandho.
Ayaṃ panā means this person, however, transgresses; this is the connection.
Ayaṃ panā có liên quan đến việc "người này thì lại vi phạm".
Acchamaṃsena sūkaramaṃsassa vaṇṇasaṇṭhānena sadisattā, dīpimaṃsena ca migamaṃsassa sadisattā vuttaṃ ‘‘acchamaṃsaṃ sūkaramaṃsa’’ntiādi.
Because leopard meat is similar in appearance and form to pork, and tiger meat is similar to deer meat, it is said "leopard meat, pork" and so on.
Vì thịt gấu giống với hình dạng và màu sắc của thịt heo, và thịt báo giống với thịt nai, nên đã nói "acchamaṃsaṃ sūkaramaṃsa" (thịt gấu* thịt heo), v.v.
Evaṃ avinayadharassa dosaṃ dassetvā vinayadharassa guṇaṃ dassento āha ‘‘vinayadharo panā’’tiādi.
Having thus shown the fault of one who is not a Vinayadhara, showing the virtue of a Vinayadhara, it is said "vinayadharo panā" and so on.
Sau khi chỉ ra lỗi lầm của người không thông hiểu Luật, để chỉ ra phẩm chất của người thông hiểu Luật, đã nói "vinayadharo panā" (nhưng người thông hiểu Luật), v.v.
Soti vinayadharo.
So means that Vinayadhara.
So có nghĩa là vị thông hiểu Luật ấy.
Hīti vitthāro.
Hī means indeed (or: explanation).
Hī có nghĩa là sự mở rộng.
Parūpavādanti paresaṃ upavādaṃ.
Parūpavādaṃ means the blame of others.
Parūpavādaṃ có nghĩa là sự chỉ trích của người khác.
Suddhanteti suddhassa koṭṭhāse.
Suddhante means in a pure part.
Suddhante có nghĩa là trong phần thanh tịnh.
Tatoti patiṭṭhānato paranti sambandho.
Tato means beyond that foundation; this is the connection.
Tato có liên quan đến việc "vượt khỏi sự thiết lập đó".
Assāti vinayadharassa.
Assā means of that Vinayadhara.
Assā có nghĩa là của vị thông hiểu Luật ấy.
Evantiādi nigamanaṃ.
Evaṃ and so on is the conclusion.
Eva (như vậy), v.v. là phần kết luận.
Assāti vinayadharassa.
Assā means of that Vinayadhara.
Assā có nghĩa là của vị thông hiểu Luật ấy.
Kukkuccapakatānanti kukkuccena abhibhūtānaṃ.
Kukkuccapakatānaṃ means of those overcome by scruples.
Kukkuccapakatānaṃ có nghĩa là của những người bị sự hối hận chi phối.
Soti vinayadharo.
So means that Vinayadhara.
So có nghĩa là vị thông hiểu Luật ấy.
Tehīti kukkuccapakatehi.
Tehī means by those overcome by scruples.
Tehī có nghĩa là bởi những người bị sự hối hận chi phối.
Saṅghamajjhe kathentassa avinayadharassāti yojanā.
The connection is: of one who is not a Vinayadhara speaking in the midst of the Saṅgha.
Có liên quan đến việc "của người không thông hiểu Luật đang thuyết giảng giữa Tăng đoàn".
Tanti bhayaṃ sārajjaṃ.
Taṃ means that fear, that diffidence.
Ta có nghĩa là sự sợ hãi, sự bối rối ấy.
Paṭipakkhaṃ, paṭiviruddhaṃ vā atthayanti icchantīti paccatthīkā, ṇyasaddo bahulaṃ kattābhidhāyako, attano paccatthikā attapaccatthikā.
Those who desire the opposite or what is contrary are paccatthikā (enemies); the suffix ṇya often denotes the agent; those who are one's own enemies are attapaccatthikā.
Những người mong muốn điều đối nghịch, hoặc điều trái ngược được gọi là paccatthīkā (kẻ thù), từ ṇya thường chỉ người thực hiện hành động; attapaccatthikā (kẻ thù của chính mình) là những kẻ thù của chính mình.
Tatthāti duvidhesu paccatthikesu.
Tatthā means among the two kinds of enemies.
Tatthā có nghĩa là trong hai loại kẻ thù.
Imeti mettiyabhummajakavaḍḍhalicchavino.
Ime means Mettiyabhummajaka and Vaḍḍhalicchavi.
Ime có nghĩa là các Tỳ-khưu Mettiyabhūmajaka và Vaddhaliccha.
Aññepi ye vā pana bhikkhūti sambandho.
The connection is: and any other bhikkhus whatsoever.
Có liên quan đến "và những Tỳ-khưu khác nữa".
Ariṭṭhabhikkhu ca kaṇṭakasāmaṇero ca vesālikavajjiputtakā ca ariṭṭha…pe… vajjīputtakā.
Bhikkhu Ariṭṭha, and novice Kaṇṭaka, and the Vajjians of Vesālī are ariṭṭha…pe… vajjīputtakā.
Tỳ-khưu Ariṭṭha, Sa-di Kaṇṭaka và các Vajjiputtaka ở Vesālī là Ariṭṭha...pe...Vajjīputtakā.
Te ca sāsanapaccatthikā nāmāti sambandho.
The connection is that they are called enemies of the Dispensation.
Có liên quan đến việc "họ được gọi là kẻ thù của giáo pháp".
Parūpahāro ca aññāṇo ca kaṅkhāparavitaraṇo ca parū…pe… vitaraṇā.
The disparagement of others, and ignorance, and the removal of doubt are parū…pe… vitaraṇā.
Sự chỉ trích người khác, sự vô minh, và sự nghi ngờ được loại bỏ là parū...pe...vitaraṇā.
Te ādayo yesaṃ vādānanti parū…pe… vitaraṇādayo.
Those whose doctrines begin with these are parū…pe… vitaraṇādayo.
Những điều ấy là khởi đầu của những quan điểm nào thì được gọi là parū...pe...vitaraṇādayo.
Te eva vādā etesanti parū…pe… vitaraṇādivādā.
Those are indeed their doctrines; thus, doctrines of doubt, deliberation, etc.
Những quan điểm ấy là những quan điểm của họ thì được gọi là parū...pe...vitaraṇādivādā.
Te ca sāsanapaccatthikā nāmāti sambandho.
And they are called adversaries of the Dispensation – this is the connection.
Có liên quan đến việc "họ cũng được gọi là kẻ thù của giáo pháp".
Abuddhasāsanaṃ buddhasāsananti vatvā katapaggahā mahāsaṅghikādayo ca sāsanapaccatthikā nāmāti yojanā.
The Mahāsaṅghikas and others, who, having asserted a non-Buddha's Dispensation to be the Buddha's Dispensation, made a stand, are also called adversaries of the Dispensation – this is the connection.
Có liên quan đến việc "các Mahāsaṅghika và những người khác, những người đã nắm giữ quan điểm sai lầm khi nói rằng 'giáo pháp của Đức Phật là giáo pháp của người không giác ngộ', cũng được gọi là kẻ thù của giáo pháp".
Kaṅkhāparavitaraṇādīti ettha ādisaddena kathāvatthupakaraṇe āgatā vādā saṅgayhanti.
Here, by the word 'etc.' in 'doctrines of doubt, deliberation, etc.', the doctrines found in the Kathāvatthu treatise are included.
Trong Kaṅkhāparavitaraṇādī, từ ādi (v.v.) bao gồm các quan điểm được đề cập trong Kathāvatthupakaraṇa.
Mahāsaṅghikādayoti ettha ādisaddena dīpavaṃse āgatā gaṇā saṅgayhanti.
Here, by the word 'etc.' in 'Mahāsaṅghikas and others', the groups mentioned in the Dīpavaṃsa are included.
Trong Mahāsaṅghikādayo, từ ādi (v.v.) bao gồm các nhóm được đề cập trong Dīpavaṃsa.
Ādimhi ‘‘viparītadassanā’’ti padaṃ sabbapadehi yojetabbaṃ.
In the beginning, the word "viparītadassanā" (wrong views) should be connected with all the words.
Ở đầu, từ "viparītadassanā" (thấy sai lầm) cần được ghép với tất cả các từ.
‘‘Sahadhammenā’’ti padassatthaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘saha kāraṇenā’’ti.
To show the meaning of the word "sahadhammenā" (in accordance with the Dhamma), it is said "saha kāraṇenā" (with reason).
Để chỉ ra ý nghĩa của từ "sahadhammena", đã nói "saha kāraṇena" (cùng với lý do).
Yathāti yenākārena niggayhamāneti sambandho.
"Yathā" means "in what manner one is reproved" – this is the connection.
Yathā có liên quan đến việc "theo cách nào bị khiển trách".
Tatthāti tividhesu saddhammesu.
"Therein" refers to the three kinds of Saddhamma.
Tatthā có nghĩa là trong ba loại Chánh pháp.
Mahāvattāni santi, ayaṃ sabboti yojanā.
There are great observances, and this is all – this is the connection.
Có liên quan đến việc "có những Đại Hành Trì, đây là tất cả".
Cattāri phalāni cāti liṅgavipallāsena yojetabbaṃ.
"And the four fruits" should be connected with a gender inversion.
Bốn quả cũng cần được ghép với sự đảo ngược giới tính.
Ettha cakārena abhiññāpaṭisambhidā saṅgahitā tāsampi adhigamasāsanabhāvato.
Here, by the particle "ca" (and), the supernormal powers (abhiññā) and analytical knowledges (paṭisambhidā) are included, as they too are part of the Dispensation of attainment.
Ở đây, từ ca (và) bao gồm các thắng trí và các tuệ phân tích, vì chúng cũng là giáo pháp của sự chứng đắc.
Tatthāti tividhesu saddhammesu.
"Therein" refers to the three kinds of Saddhamma.
Tatthā có nghĩa là trong ba loại Chánh pháp.
Keci therāti dhammakathikā keci therā.
"Some elders" refers to some Dhamma-preaching elders.
Keci therā có nghĩa là một số vị Trưởng lão thuyết pháp.
‘‘Yo kho’’ti kaṇṭhajadutiyakkharena paṭhitabbo.
"Yo kho" should be recited with the second guttural consonant.
"Yo kho" (này các Tỳ-khưu) cần được đọc với phụ âm thứ hai ở cổ họng.
Potthakesu pana ‘‘yo vo’’ti vakārena pāṭho atthi, so ayutto.
However, in the books, there is the reading "yo vo" with the consonant "va", which is incorrect.
Nhưng trong các bản kinh, có cách đọc "yo vo" (này các bạn) với chữ va, điều đó không đúng.
‘‘So vo’’ti parato vuttattā, ekasmiṃ vākye dvinnaṃ samānasutisaddānaṃ ayuttattā ca.
Because "so vo" is stated later, and it is inappropriate to have two words of similar sound in one sentence.
Vì sau đó đã nói "so vo" (người ấy là của các bạn), và vì không phù hợp khi có hai từ có âm thanh tương tự trong cùng một câu.
Keci therāti paṃsukūlikā keci therā āhaṃsūti sambandho.
"Some elders" refers to some rag-robe wearing elders who said – this is the connection.
Keci therā có liên quan đến việc "một số vị Trưởng lão mặc y phấn tảo đã nói".
Itare pana therāti dhammakathikatherehi ca paṃsukūlikatherehi ca aññe therā.
"But other elders" refers to elders other than the Dhamma-preaching elders and the rag-robe wearing elders.
Itare pana therā có nghĩa là những vị Trưởng lão khác ngoài các vị Trưởng lão thuyết pháp và các vị Trưởng lão mặc y phấn tảo.
Teti pañca bhikkhū karissantīti sambandho.
"They" (the five bhikkhus) will perform – this is the connection.
Te có liên quan đến việc "năm vị Tỳ-khưu sẽ làm".
Jambudīpassa paccante tiṭṭhatīti paccantimo, tasmiṃ.
One who stands at the border of Jambudīpa is paccantimo; in that.
Cái gì đứng ở biên giới của Jambudīpa thì được gọi là paccantimo (biên giới), ở đó.
Jambudīpassa majjhe vemajjhe tiṭṭhatīti majjhimo.
One who stands in the middle or central part of Jambudīpa is majjhimo.
Cái gì đứng ở giữa, ở trung tâm của Jambudīpa thì được gọi là majjhimo (trung tâm).
Atha vā majjhānaṃ suddhānaṃ buddhādīnaṃ nivāso majjhimo, tasmiṃ.
Alternatively, the abode of the pure ones, the Buddhas and others, is majjhimo; in that.
Hoặc nơi ở của những người thanh tịnh, như Đức Phật, được gọi là majjhimo (trung tâm), ở đó.
Vīsati vaggā imassāti vīsativaggo, soyeva gaṇo vīsativaggagaṇo, taṃ.
That which has twenty sections is vīsativaggo; that very group is vīsativaggagaṇo; that.
Cái gì có hai mươi phẩm thì được gọi là vīsativaggo (có hai mươi phẩm), chính nhóm đó là vīsativaggagaṇo (nhóm có hai mươi phẩm), là điều đó.
Evantiādi nigamanaṃ.
"Thus" and so on is the conclusion.
Eva (như vậy), v.v. là phần kết luận.
Yāpi ca ayaṃ pabbajjā ca upasampadā ca kātabbāti yojanā.
And this Pabbajjā and Upasampadā should be performed – this is the connection.
Cần được ghép là "sự xuất gia và sự thọ cụ túc này cũng cần được thực hiện".
Hīti saccaṃ.
"Indeed" means truly.
Hī có nghĩa là sự thật.
Aññoti vinayadharato paro.
"Another" refers to one other than the Vinayadhara.
Añño có nghĩa là người khác ngoài vị thông hiểu Luật.
So evāti vinayadharo eva.
"He himself" refers to the Vinayadhara himself.
So evā có nghĩa là chính vị thông hiểu Luật.
‘‘Upajjha’’nti dhātukammaṃ, ‘‘sāmaṇerenā’’ti kāritakammaṃ upanetabbaṃ.
"Upajjhaṃ" (preceptor) is the object, "sāmaṇerena" (by the novice) is the instrumental agent to be supplied.
“Upajjha” là tác nhân, “sāmaṇerena” là sở tác cần được áp dụng.
Ettha cāti uposathādīsu ca.
"And here" refers to the Uposatha and so on.
Ettha cāti và trong các (dịp) Uposatha v.v.
Nissayadānañca sāmaṇerūpaṭṭhānañca visuṃ katvā dvādasānisaṃse labhatītipi sakkā vattuṃ.
It can also be said that by giving dependence (nissaya) and attending to novices (sāmaṇerūpaṭṭhāna) separately, one obtains twelve benefits.
Cũng có thể nói rằng, sau khi tách riêng việc cho nương tựa và việc chăm sóc sa-di, vị ấy nhận được mười hai lợi ích.
Visuṃ visuṃ katvāti ‘‘pañcāti ca…pe… ekādasā’’ti ca koṭṭhāsaṃ koṭṭhāsaṃ katvā, satta koṭṭhāse katvā bhāsatīti adhippāyo.
"Having made them distinct" means having made them into separate sections, "five...pe... eleven," having made them into seven sections, he speaks – this is the intention.
Visuṃ visuṃ katvāti có ý nghĩa là nói sau khi đã phân thành từng phần từng phần, tức là “năm là…v.v… mười một là”, sau khi đã phân thành bảy phần.
Thometīti sammukhā thometi.
"He praises" means he praises face-to-face.
Thometīti tán thán trước mặt.
Pasaṃsatīti parammukhā pasaṃsati.
"He commends" means he commends behind one's back.
Pasaṃsatīti tán dương sau lưng.
‘‘Uggahetabba’’ntipadassatthaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘pariyāpuṇitabba’’nti.
To show the meaning of the word "uggahetabbaṃ" (to be learned), it is said "pariyāpuṇitabbaṃ" (to be mastered).
Để chỉ ra ý nghĩa của từ “uggahetabbaṃ”, đã nói là “pariyāpuṇitabbaṃ”.
Addhani dīghe sādhūti addhaniyaṃ addhakkhamaṃ addhayogyanti attho sādhuatthe niyapaccayo (moggallāne 4.33.73).
Good for a long time (addhani dīghe sādhu) is addhaniyaṃ, meaning enduring, suitable for a long time; the suffix "ṇiya" is in the sense of "sādhu" (Moggallāna 4.33.73).
Tốt đẹp trong thời gian dài là addhaniyaṃ, có nghĩa là addhakkhamaṃ, addhayogyaṃ. Hậu tố -niya có nghĩa là tốt đẹp.
439. ‘‘Uddissamāne’’ti padassa kammarūpattaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘uddisiyamāne’’ti.
439. To show the passive form of the word "uddisamāne" (being recited), it is said "uddisiyamāne" (being recited).
439. Để chỉ ra thể bị động của từ “uddisamāne”, đã nói là “uddisiyamāne”.
So panāti pātimokkho pana.
"But that" refers to that Pātimokkha.
So panāti còn Pātimokkha ấy.
Yasmā uddissamāno nāma hoti, tasmāti yojanā.
Because it is called "being recited" – this is the connection.
Nên được liên kết là: Bởi vì được gọi là đang được trùng tuyên, cho nên.
Uddisante vāti uddisiyamāne vā.
"Or while reciting" means or while being recited.
Uddisante vāti hoặc khi đang được trùng tuyên.
Uddisāpente vāti uddisāpiyamāne vā.
"Or while causing to recite" means or while being caused to recite.
Uddisāpente vāti hoặc khi đang được cho trùng tuyên.
Antasaddo hi mānasaddakāriyo.
Indeed, the suffix "ant" functions like the word "māna".
Vì tiếp vĩ ngữ -anta có chức năng như tiếp vĩ ngữ -māna.
Yoti bhikkhu.
"Whoever" refers to a bhikkhu.
Yoti vị tỳ khưu.
Nanti taṃ pātimokkhaṃ.
"That" refers to that Pātimokkha.
Nanti Pātimokkha ấy.
Casaddo khuddānukhuddakapadassa dvannavākyaṃ dasseti, pubbapade kakāralopo daṭṭhabbo.
The particle "ca" (and) indicates a dual sentence for the word "khuddānukhuddaka" (minor and lesser rules); the elision of the consonant "ka" in the preceding word should be understood.
Từ ca chỉ ra hai câu của cụm từ khuddānukhuddaka, cần thấy sự biến mất của mẫu tự ka ở từ đứng trước.
Tesanti khuddānukhuddākānaṃ.
Tesaṃ means of the minor and lesser rules.
Tesanti của các điều học nhỏ nhặt và phụ tùy.
Hīti saccaṃ.
Hī means truly.
Hīti thật vậy.
Etānīti khuddānukhuddakāni.
Etāni means these minor and lesser rules.
Etānīti các điều học nhỏ nhặt và phụ tùy này.
Yeti bhikkhū.
Ye means monks.
Yeti các vị tỳ khưu.
‘‘Yāva uppajjatiyeva, tāva saṃvattanti iti vuttaṃ hotīti yojanā imassa nayassa pāṭhasesehi yojetabbattā.
The explanation is that it is said, "As long as it arises, so long does it continue to exist," because this method is to be connected with the remaining parts of the text.
Nên được liên kết là: Được nói rằng, “chúng chỉ dẫn đến chừng nào chúng còn phát sinh”, vì phương pháp này cần được liên kết với các phần còn lại của bản văn.
Garukabhāvaṃ sallakkhento lahukabhāvaṃ dassento āha ‘‘atha vā’’tiādi.
Considering the gravity and showing the lightness, he said, "or else," and so on.
Trong khi xem xét tính chất nặng, để chỉ ra tính chất nhẹ, ngài nói “atha vā” v.v.
Ativiyāti ati i eva.
Ativiyā means ati + i + eva.
Ativiyāti là ati i eva.
Ikāro hi sandhivasena adassanaṃ gato.
Indeed, the letter 'i' has become invisible due to euphonic combination.
Vì nguyên âm i đã biến mất do sandhi.
Viyasaddo evakāratthavācako ‘‘varamhākaṃ bhusāmivā’’ti ettha (jā. 1.3.108) ivasaddo viya, ati hutvā evāti attho daṭṭhabbo.
The word "viya" conveys the meaning of the particle "eva," just like the word "iva" in "varamhākaṃ bhusāmivā" (Jā. 1.3.108); the meaning should be understood as "having become exceedingly."
Từ viya là từ chỉ ý nghĩa của eva, giống như từ iva trong câu “varamhākaṃ bhusāmivā”. Cần thấy ý nghĩa là ati hutvā eva (thật sự là quá mức).
‘‘Upasampannassā’’ti ettha samīpe sāmivacananti (rupasiddhiyaṃ 316 sutte) āha ‘‘upasampannassa santike’’ti.
Regarding "Upasampannassa", he said, "near the fully ordained monk," referring to the genitive case signifying proximity (as in Rūpasiddhi, Sutta 316).
Trong “upasampannassā”, cách sở hữu chủ ở gần, ngài nói “upasampannassa santike”.
Tassāti upasampannassa.
Tassā means of the fully ordained monk.
Tassāti của vị đã thọ cụ túc giới.
Tasminti vinaye.
Tasmiṃ means in the Vinaya.
Tasminti trong giới luật ấy.
Vivaṇṇetīti na kevalaṃ tasseva vivaṇṇamattameva, atha kho nindatiyevāti āha ‘‘nindatī’’ti.
Vivaṇṇetī means not merely disparaging him, but rather censuring him, so he said, "censures."
Vivaṇṇetīti không chỉ đơn thuần là chê bai vị ấy, mà còn khiển trách, ngài nói “nindati”.
Garahatīti tasseva vevacanaṃ.
Garahatī is a synonym for that very word.
Garahatīti là từ đồng nghĩa của từ ấy.
Atha vā nindatīti upasampannassa sammukhā nindati.
Alternatively, nindatī means censures in the presence of the fully ordained monk.
Hoặc là, nindatīti khiển trách trước mặt vị đã thọ cụ túc giới.
Garahatīti parammukhā garahatīti.
Garahatī means censures behind his back.
Garahatīti quở trách sau lưng.
Dutiyaṃ.
The second (rule).
Điều thứ hai.
444. Tatiye anusaddo paṭipāṭiatthaṃ antokatvā vicchatthavācakoti āha ‘‘anupaṭipāṭiyā addhamāse addhamāse’’ti.
In the third (rule), the prefix "anu" includes the meaning of "succession" and conveys the meaning of "each," so he said, "successively, every half-month, every half-month."
444. Trong điều thứ ba, tiếp đầu ngữ anu bao hàm ý nghĩa tuần tự và là từ chỉ ý nghĩa lặp lại, ngài nói “anupaṭipāṭiyā addhamāse addhamāse”.
Soti pātimokkho.
So means the Pātimokkha.
Soti Pātimokkha ấy.
Uposathe uposathe uddisitabbanti anuposathikaṃ.
To be recited at every Uposatha is anuposathikaṃ.
Được trùng tuyên vào mỗi ngày Uposatha là anuposathikaṃ.
Etthāpi hi anusaddo vicchatthavācako.
Here too, the prefix "anu" conveys the meaning of "each."
Ở đây cũng vậy, tiếp đầu ngữ anu là từ chỉ ý nghĩa lặp lại.
Soti pātimokkho.
So means the Pātimokkha.
Soti Pātimokkha ấy.
Uddisiyamāno nāma hotīti yojanā.
The explanation is that it is called "being recited."
Nên được liên kết là: được gọi là đang được trùng tuyên.
‘‘Tasmiṃ anācāre’’ti padena ‘‘tatthā’’ti padassatthaṃ dasseti.
He explains the meaning of the word "tatthā" with the phrase "tasmiṃ anācāre" (in that misconduct).
Bằng cụm từ “tasmiṃ anācāre”, ngài chỉ ra ý nghĩa của từ “tattha”.
‘‘Yaṃ āpatti’’nti padena yaṃsaddassa visayaṃ dasseti.
He explains the scope of the word "yaṃ" with the phrase "yaṃ āpattiṃ" (whatever offense).
Bằng cụm từ “yaṃ āpattiṃ”, ngài chỉ ra đối tượng của từ yaṃ.
Yathādhammoti ettha dhammasaddena dhammo ca vinayo ca adhippetoti āha ‘‘dhammo ca vinayo cā’’ti.
Regarding yathādhammo, the word "dhamma" here implies both Dhamma and Vinaya, so he said, "Dhamma and Vinaya."
Trong yathādhammo, từ dhamma được hiểu là cả pháp và luật, ngài nói “dhammo ca vinayo cā”.
Yathāti yenākārena.
Yathā means in whatever manner.
Yathāti theo cách thức nào.
Sādhusaddo sundarattho, kasaddo padapūraṇoti āha ‘‘suṭṭhū’’ti.
The word sādhu means "excellent," and the particle ka is a filler, so he said, "excellently."
Từ sādhu có nghĩa là tốt đẹp, từ ka là để điền vào câu, ngài nói “suṭṭhū”.
Aṭṭhinti ca ‘‘katvā’’ti ca dve padāni daṭṭhabbāni.
The two words "aṭṭhiṃ" and "katvā" should be understood.
Cần thấy có hai từ là aṭṭhi và katvā.
‘‘Aṭṭhikatvā’’ti vā ekaṃ padaṃ.
Or "aṭṭhikatvā" is a single word.
Hoặc “aṭṭhikatvā” là một từ.
Tattha pubbanaye attho yassatthīti aṭṭhi tthakārassa ṭṭhakāraṃ katvā, taṃ aṭṭhiṃ.
In the former interpretation, aṭṭhi means that which has meaning, by changing "ttha" to "ṭṭha"; that "aṭṭhi."
Trong đó, theo phương pháp trước, người có mục đích là aṭṭhi, sau khi biến mẫu tự ttha thành ṭṭha, ta có từ aṭṭhiṃ ấy.
Katvāti tvāpaccayantauttarapadena samāso na hoti.
Katvā does not form a compound with a subsequent word ending in the suffix -tvā.
Katvāti không có sự hợp thành hợp từ với từ sau có tiếp vĩ ngữ tvā.
Aṭṭhikabhāvanti ettha ikasaddena ‘‘aṭṭhī’’ti ettha īpaccayaṃ dasseti.
Regarding aṭṭhikabhāvaṃ, the particle "ika" indicates the suffix "ī" in "aṭṭhī."
Trong aṭṭhikabhāvaṃ, bằng tiếp vĩ ngữ ika, ngài chỉ ra tiếp vĩ ngữ ī trong “aṭṭhī”.
‘‘Bhāva’’ntipadena bhāvapaccayena vinā bhāvatthassa ñāpetabbataṃ dasseti.
The word "bhāva" indicates that the meaning of "state" is to be understood even without the suffix "bhāva."
Bằng từ “bhāva”, ngài chỉ ra rằng ý nghĩa của trạng thái cần được biết đến mà không cần tiếp vĩ ngữ bhāva.
Attho panevaṃ daṭṭhabbo – aṭṭhibhāvaṃ katvāti.
The meaning should be understood thus: having made it a matter of importance.
Tuy nhiên, ý nghĩa cần được hiểu như sau: aṭṭhibhāvaṃ katvā.
Pacchimanaye attho yassatthīti aṭṭhiko purimanayeneva tthakārassa ṭṭhakāraṃ katvā.
In the latter interpretation, aṭṭhiko means that which has meaning, by changing "ttha" to "ṭṭha" as in the former interpretation.
Theo phương pháp sau, người có mục đích là aṭṭhiko, sau khi biến mẫu tự ttha thành ṭṭha giống như phương pháp trước.
Atthayitabbo icchitabboti vā aṭṭhiko, aṭṭhikaiti nāmasaddato tvāpaccayo kātabbo.
Or aṭṭhiko means "to be sought, to be desired"; the suffix -tvā should be added to the noun "aṭṭhika."
Hoặc, điều cần được hướng đến, cần được mong muốn là aṭṭhiko; tiếp vĩ ngữ tvā cần được tạo ra từ danh từ aṭṭhika.
‘‘Aṭṭhikatvā’’ti idaṃ padaṃ kiriyāvisesanaṃ.
The word "aṭṭhikatvā" is an adverb.
Từ “aṭṭhikatvā” này là trạng từ chỉ cách thức.
Kiriyāvisesane vattamāne karadhātu vā bhūdhātu vā yojetabbāti dassebhuṃ vuttaṃ ‘‘katvā hutvā’’ti.
To show that when an adverb is present, the verb "kar" (to do) or "bhū" (to be) should be joined, it is said, "katvā hutvā" (having done, having been).
Để chỉ ra rằng khi có trạng từ chỉ cách thức, động từ căn kar hoặc động từ căn bhū cần được liên kết, đã nói là “katvā hutvā”.
Taṃ sabbaṃ dassento āha ‘‘aṭṭhikatvāti aṭṭhikabhāvaṃ katvā, aṭṭhiko hutvā’’ti.
Explaining all of that, he said, "aṭṭhikatvā means having made it a matter of importance, having been earnest."
Để chỉ ra tất cả những điều đó, ngài nói “aṭṭhikatvāti aṭṭhikabhāvaṃ katvā, aṭṭhiko hutvā”.
Tatiyaṃ.
The third (rule).
Điều thứ ba.
453. ‘‘Kenacī’’ti padassa atthaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘manussena vā’’tiādi.
To explain the meaning of the word "Kenacī", it is said, "by a human being," and so on.
453. Để chỉ ra ý nghĩa của từ “kenaci”, đã nói là “manussena vā” v.v.
Tatoti viheṭhanato, iminā mokkhassa apādānaṃ dasseti, ‘‘attano’’ti iminā sambandhaṃ dasseti.
Tato means from the harassment; by this, it shows the ablative case of release. By "attano," it shows the possessive case.
Tatoti từ sự quấy nhiễu; bằng từ này, ngài chỉ ra xuất xứ cách của sự giải thoát; bằng từ “attano”, ngài chỉ ra mối liên hệ.
‘‘Patthayamāno’’ti iminā ‘‘adhippāyo’’ti padassatthaṃ dasseti.
With "desiring," the meaning of the word "intention" is shown.
Bằng từ “patthayamāno”, ngài chỉ ra ý nghĩa của từ “adhippāyo”.
Muggarena vāti catuhatthadaṇḍassa addhena daṇḍena vā.
Or with a bludgeon means with a staff half the length of a four-cubit staff.
Muggarena vāti hoặc bằng cây gậy bằng một nửa cây gậy bốn tay.
Soti corādikoti.
He means a thief or the like.
Soti kẻ trộm v.v. ấy.
Catutthaṃ.
Fourth.
Điều thứ tư.
454. Pañcame talanti hatthatalaṃ.
454. In the fifth, tala means the palm of the hand.
454. Trong điều thứ năm, tala là lòng bàn tay.
Tañhi talati yaṃkiñci gahitavatthu patiṭṭhāti etthāti ‘‘tala’’nti vuccati.
For it is called "tala" because whatever object is taken rests upon it, thus it "supports."
Vì nó được gọi là “tala” bởi vì bất cứ vật gì được cầm lấy đều được đặt ở đó.
Sattīti kunto.
Satti means a spear.
Sattīti là cây lao.
So hi sakati vijjhituṃ samatthetīti ‘‘sattī’’ti vuccati.
For it is called "satti" because it is able to pierce, it is capable.
Vì nó có khả năng đâm thủng, nên được gọi là “sattī”.
Talameva sattisadisattā talasattikaṃ, sadisatthe ko, taṃ talasattikaṃ upacārena gahetvā ‘‘kāyampī’’ti vuttaṃ.
The palm itself, being like a spear, is talasattikaṃ, with "ka" for similarity; taking that talasattikaṃ by metaphor, it is said "even the body."
Chính lòng bàn tay, do giống như cây lao, nên là talasattikaṃ; hậu tố ko có nghĩa là giống như; sau khi lấy talasattikaṃ ấy theo nghĩa ẩn dụ, đã nói là “kāyampī”.
Kāyato aññaṃ vatthumpi talasattikasaṅkhātena kāyena gahetvā uggirattā vuttaṃ ‘‘kāyapaṭibaddhampī’’ti.
Even another object from the body, having been taken up by the body, which is called a talasattika, it is said "even that which is attached to the body."
Do giơ lên một vật khác ngoài thân bằng thân được gọi là talasattika, nên đã nói là “kāyapaṭibaddhampī”.
‘‘Pahārasamuccitā’’ti ettha saṃpubbo ca upubbo ca cisaddo paguṇanasaṅkhāte paricite vattatīti āha ‘‘pahāraparicitā’’ti.
In "pahārasamuccitā," since the prefix "saṃ" and the prefix "u" with the root "ci" refer to being accustomed, it means "accustomed to blows."
Trong “pahārasamuccitā”, động từ căn ci có tiếp đầu ngữ saṃ và u có nghĩa là quen thuộc, được tích lũy, ngài nói “pahāraparicitā”.
Pahārena saṃ punappunaṃ uccitā paricitāti attho.
The meaning is "repeatedly accustomed to blows."
Ý nghĩa là được tích lũy, quen thuộc nhiều lần bằng cú đánh.
Imamevatthaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘pubbepi…pe… attho’’ti.
Referring to this very meaning, it is said "even before... and so on... meaning."
Nhắm đến chính ý nghĩa này, đã nói là “pubbepi…pe… attho”.
Aññampi sajjhāyananayaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘pahārassa ubbigā’’ti.
To show another method of recitation, it is said "frightened of blows."
Để chỉ ra một phương pháp đọc tụng khác, đã nói là “pahārassa ubbigā”.
Tassāti tassa pāṭhassa.
Tassā means of that reading.
Tassāti của bản văn đó.
Pahārassāti pahārato.
Pahārassā means from blows.
Pahārassāti từ cú đánh.
Nissakkatthe cetaṃ sāmivacanaṃ.
And this is a genitive case in the sense of separation.
Và sở hữu chủ cách này có nghĩa là thoát khỏi.
‘‘Bhītā’’ti iminā ‘‘ubbigā’’ti ettha upubba vijadhātussatthaṃ dasseti.
With "frightened," the meaning of the root "vij" with the prefix "u" in "ubbigā" is shown.
Với từ "Bhītā", ở đây* chỉ ra ý nghĩa của căn vij với tiền tố upa trong từ "ubbigā".
459. Chaṭṭhe teti chabbaggiyā.
459. In the sixth, they means the group of six bhikkhus.
459. Trong giới thứ sáu, te là nhóm sáu Tỳ-kheo.
Codenti kirāti sambandho.
The connection is "they accuse, it is said."
Có sự liên kết là họ đang buộc tội.
Ākiṇṇadosattāti tesaṃ ākulaādīnavattā.
Due to their being full of faults means due to their being confused and dangerous.
Ākiṇṇadosattā có nghĩa là do lỗi lầm hỗn loạn của họ.
Evanti codiyamāne.
Thus means when being accused.
Evaṃ có nghĩa là khi bị buộc tội.
Attaparittāṇanti attano parisamantato tāṇaṃ rakkhanaṃ karontā codentīti yojanāti.
Self-protection means making protection all around themselves, they accuse, this is the connection.
Attaparittāṇaṃ có nghĩa là khi họ buộc tội, họ đang tự bảo vệ mình từ mọi phía.
Chaṭṭhaṃ.
Sixth.
Giới thứ sáu.
464. Sattame upapubbadahadhātussa sakammikattā kāritantogadhabhāvaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘uppādentī’’ti.
464. In the seventh, to show the causative sense implicit in the root "dah" with the prefix "upa" as transitive, it is said "they produce."
464. Trong giới thứ bảy, để chỉ ra căn dah với tiền tố upa là động từ tác động và có nghĩa là động từ sai khiến,* đã nói "uppādentī" (họ tạo ra).
‘‘Anupasampannassā’’ti ettha akārassa sadisatthaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘sāmaṇerassā’’ti.
In "anupasampannassa," to show the meaning of the prefix "a" as similar, it is said "of a sāmaṇera."
Ở đây, để chỉ ra ý nghĩa tương tự của chữ a trong ‘‘Anupasampannassā’’,* đã nói "sāmaṇerassā" (của Sa-di).
Sāmaṇeropi hi upasampannena sadiso hoti saṇṭhānena ca purisabhāvena ca.
For a sāmaṇera is also similar to an upasampanna in form and in being a man.
Thật vậy, một Sa-di cũng giống như một Tỳ-kheo đã thọ giới về hình dáng và về việc là một người nam.
Sāmaṇerassa kukkuccaṃ upadahatīti sambandho.
The connection is "he causes remorse to a sāmaṇera."
Có sự liên kết là nó gây hối hận cho Sa-di.
Nisinnaṃ maññe, nipannaṃ maññe, bhuttaṃ maññe, pītaṃ maññe, kataṃ maññeti yojanā.
The connection is "I suppose he sat, I suppose he lay down, I suppose he ate, I suppose he drank, I suppose he did."
Có sự liên kết là "Tôi nghĩ rằng đã ngồi, tôi nghĩ rằng đã nằm, tôi nghĩ rằng đã ăn, tôi nghĩ rằng đã uống, tôi nghĩ rằng đã làm".
Nisinnanti nisīditaṃ.
Nisinnaṃ means sat.
Nisinnaṃ có nghĩa là đã ngồi.
Nipannanti nipajjitanti.
Nipannaṃ means lay down.
Nipannaṃ có nghĩa là đã nằm.
Sattamaṃ.
Seventh.
Giới thứ bảy.
471. Aṭṭhame ‘‘adhikaraṇajātāna’’nti ettha adhikaraṇassa pakaraṇato vivādādhikaraṇabhāvañca visesanaparapadabhāvañca dassento āha ‘‘uppannavivādādhikaraṇāna’’nti.
471. In the eighth, in "adhikaraṇajātānaṃ," showing that adhikaraṇa means a dispute-case due to its context and that it is a qualifying subsequent word, it is said "of arisen dispute-cases."
471. Trong giới thứ tám, ở đây, trong từ ‘‘adhikaraṇajātāna’’, để chỉ ra rằng adhikaraṇa là vivādādhikaraṇa (tranh chấp) do ngữ cảnh và là từ bổ nghĩa,* đã nói "uppannavivādādhikaraṇānaṃ" (của những tranh chấp đã phát sinh).
Tattha uppannasaddena jātasaddassatthaṃ dasseti.
There, with the word "uppanna," the meaning of the word "jāta" is shown.
Ở đó, với từ uppanna,* chỉ ra ý nghĩa của từ jāta.
Vivādasaddena adhikaraṇassa sarūpaṃ dasseti.
With the word "vivāda," the nature of adhikaraṇa is shown.
Với từ vivāda,* chỉ ra bản chất của adhikaraṇa.
Suyyatīti suti vacanaṃ, sutiyā samīpaṃ upassuti ṭhānanti atthaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘sutisamīpa’’nti.
"Suti" means a saying that is heard; to show the meaning that "upassuti" is a place near a saying, it is said "near a saying."
Để chỉ ra ý nghĩa "suyyati (được nghe) là suti (lời nói), gần suti là upassuti (nơi)",* đã nói "sutisamīpa" (gần lời nói).
‘‘Samīpa’’nti iminā upasaddassatthaṃ dasseti.
With "near," the meaning of the prefix "upa" is shown.
Với từ "samīpa",* chỉ ra ý nghĩa của tiền tố upa.
‘‘Yatthā’’tiādinā ‘‘upassutī’’ti ettha upasaddassa padhānattā tassa sarūpaṃ dasseti.
With "where" and so on, since the word "upa" is principal in "upassuti," its nature is shown.
Với "yatthā" v.v.,* chỉ ra bản chất của tiền tố upa vì nó là thành phần chính trong từ "upassutī".
Yatthāti yasmiṃ ṭhāne.
Yatthā means in which place.
Yatthā có nghĩa là ở nơi nào.
Mantentanti ettha upayogavacanassa bhummatthe adhippetattā vuttaṃ ‘‘mantayamāne’’ti.
In "mantentaṃ," since the locative case is intended in the sense of usage, it is said "while deliberating."
Ở đây, trong từ Mantentaṃ, vì cách dùng ngữ pháp chỉ sự liên tục được hiểu theo nghĩa bhumma (chỉ địa điểm),* đã nói "mantayamāne" (đang bàn bạc).
481. Dasame codeti parassa dosaṃ āropetīti codako.
In the tenth, one who accuses, who imputes a fault to another, is an accuser (codako).
481. Trong giới thứ mười, người buộc tội, người gán lỗi cho người khác, được gọi là codako.
Tena ca codakena codetabbo dosaṃ āropetabboti cudito, soyeva cuditako, tena ca.
And one who is to be accused, to have a fault imputed, by that accuser is the accused (cudito); he himself is the accused (cuditako), and by him (the accuser).
Người bị người buộc tội đó buộc tội, bị gán lỗi, được gọi là cudito, và chính người đó là cuditako, và bởi người đó.
‘‘Anuvijjakoti ca vinayadharo.
And "An investigator" (anuvijjako) is a Vinaya-holder.
‘‘Anuvijjako là người thông hiểu Luật.
So hi codakacuditakānaṃ mataṃ anuminetvā vidati jānātīti anuvijjako.
For he, having inferred the views of the accuser and the accused, understands and knows, thus he is an investigator (anuvijjako).
Thật vậy, người đó suy đoán ý kiến của người buộc tội và người bị buộc tội, rồi biết, nên được gọi là anuvijjako.
Ettāvatāpīti ettakenapi pamāṇenāti.
"Even by this much" (ettāvatāpi) means even by this measure.
Ettāvatāpī có nghĩa là với chừng đó thôi.
Dasamaṃ.
The tenth.
Giới thứ mười.
484. Ekādasame ‘‘alajjītā’’tiādīsu (pari. 295) viya yakāralopena niddesoti āha ‘‘yathāmittatāyā’’ti.
In the eleventh, "alajjītā" and so on, the word is expressed with the elision of the letter 'y', as he says "yathāmittatāyā".
484. Trong giới thứ mười một, như trong "alajjītā" v.v. (pari. 295),* chỉ ra cách dùng từ với sự lược bỏ chữ ya, nên đã nói "yathāmittatāyā" (tùy theo tình bạn).
‘‘Yo yo’’ti iminā yathāsaddassa vicchatthaṃ dasseti.
By "yo yo", he shows the expansive meaning of the word yathā.
Với "yo yo",* chỉ ra ý nghĩa của từ yathā theo nghĩa viccha (phân phối).
Yathāvuḍḍhantiādīsu (cūḷava. 311 ādayo) viya yo yo mitto ‘‘yathāmitta’’nti vacanattho kātabbo.
Like in "yathāvuḍḍhanti" and so on, the meaning of the word "yathāmitta" should be taken as "whichever friend".
Như trong "yathāvuḍḍhanti" v.v. (cūḷava. 311 v.v.), ý nghĩa của từ ‘‘yathāmitta’’ nên được hiểu là "bất cứ người bạn nào".
Sabbapadesūti ‘‘yathāsandiṭṭhatā’’tiādīsu sabbesu padesūti.
"In all expressions" (sabbapadesu) means in all expressions such as "yathāsandiṭṭhatā".
Sabbapadesu có nghĩa là trong tất cả các từ như "yathāsandiṭṭhatā" v.v..
Ekādasamaṃ.
The eleventh.
Giới thứ mười một.
494. Rājavaggassa paṭhame parittakoti guṇena khuddako.
In the first of the Royal Chapter, "small" (parittako) means insignificant in quality.
494. Trong giới đầu tiên của chương Rājā (Vua), parittako có nghĩa là nhỏ về phẩm chất.
Pāsādavarasaddassa uparisaddena sambandhitabbabhāvaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘pāsādavarassa upari gato’’ti.
To show that the word pāsādavara should be connected with the word upari, it is said "gone above the excellent palace".
Để chỉ ra rằng từ pāsādavara nên được liên kết với từ upari,* đã nói "pāsādavarassa upari gato" (đã lên trên cung điện tốt nhất).
Iminā pāsādavarassa upari uparipāsādavaraṃ, taṃ gato upagatoti uparipāsādavaragatoti vacanatthaṃ dasseti.
By this, he shows the meaning of the word "uparipāsādavaragato" as "above the excellent palace" (uparipāsādavaraṃ) and "one who has gone to that" is "gone above" (upagato).
Với điều này,* chỉ ra ý nghĩa của từ uparipāsādavaragato là "uparipāsādavaraṃ" (trên cung điện tốt nhất), và người đã đi đến đó là upagato.
Ayyānanti bhikkhūnaṃ.
"Of the venerable ones" (ayyānaṃ) means of the bhikkhus.
Ayyānaṃ có nghĩa là của các Tỳ-kheo.
‘‘Kāraṇā’’ti iminā ‘‘vāhasā’’ti padassatthaṃ dasseti.
By "kāraṇā", he shows the meaning of the word "vāhasā".
Với từ "kāraṇā",* chỉ ra ý nghĩa của từ "vāhasā".
Tehīti ayyehi.
"By them" (tehi) means by the venerable ones.
Tehi có nghĩa là bởi các vị Tỳ-kheo đó.
497. Antaranti khaṇaṃ, okāsaṃ vā vivaraṃ vā.
"Interval" (antaraṃ) means a moment, or an opportunity, or an opening.
497. Antaraṃ có nghĩa là một khoảnh khắc, hoặc một cơ hội, hoặc một khoảng trống.
Ghātetunti hanituṃ.
"To kill" (ghātetuṃ) means to strike.
Ghātetuṃ có nghĩa là để giết.
Icchatīti iminā patthadhātuyā yācanatthaṃ dasseti.
By "icchatī", he shows the meaning of wishing for the root patth.
Với từ icchati (muốn),* chỉ ra ý nghĩa của căn patth là cầu xin.
‘‘Rājantepuraṃ hatthisammadda’’ntiādīsu vacanattho evaṃ veditabboti yojanā.
The elucidation is that the meaning of the words "rājantepuraṃ hatthisammaddaṃ" and so on should be understood thus.
Có sự liên kết là ý nghĩa của các từ như "rājantepuraṃ hatthisammaddaṃ" v.v. nên được hiểu như vậy.
Hatthisammaddanti hatthisambādhaṭṭhānaṃ.
"Crowd of elephants" (hatthisammaddaṃ) means a place crowded with elephants.
Hatthisammaddaṃ có nghĩa là nơi voi chen chúc.
Assehi sammaddo etthāti assasammaddo.
A place crowded with horses is "assasammaddo".
Nơi ngựa chen chúc được gọi là assasammaddo.
Rathehi sammaddo etthāti rathasammaddoti vacanatthaṃ atidisanto āha ‘‘eseva nayo’’ti.
He extends this meaning by saying "the same method applies" for the meaning of the word "rathasammaddo" (a place crowded with chariots).
Nơi xe chen chúc được gọi là rathasammaddo,* đã nói "eseva nayo" (tương tự như vậy).
‘‘Sammatta’’nti paṭhamakkharena pāṭhassa sambādhassa avācakattā vuttaṃ ‘‘taṃ na gahetabba’’nti.
Since the word "sammattā" in the first syllable of the reading does not denote crowding, it is said "that should not be taken".
Với chữ cái đầu tiên "sammattaṃ", vì nó không có nghĩa là sự chen chúc của văn bản,* đã nói "taṃ na gahetabbaṃ" (không nên lấy đó).
Tatthāti pāṭhe.
"In that" (tatthā) refers to the reading.
Tatthā có nghĩa là trong văn bản đó.
‘‘Hatthīnaṃ sammadda’’nti iminā uttarapadassa sammaddanaṃ sammaddanti bhāvatthaṃ dasseti, purimapadena chaṭṭhīsamāsañca.
By "hatthīnaṃ sammaddaṃ", he shows the noun meaning of the latter part sammadda as "crowding", and a genitive compound with the former part.
Với "hatthīnaṃ sammaddaṃ",* chỉ ra rằng sammadda là sammaddanaṃ (sự chen chúc) của hậu tố, và là một chaṭṭhīsamāsa (hợp chất sở hữu cách) với tiền tố.
Purimapāṭhe pana uttarapadassa adhikaraṇatthañca pubbapadena tatiyāsamāsañca dasseti.
In the former reading, however, he shows the locative meaning of the latter part and a third-case compound with the former part.
Trong văn bản trước đó,* chỉ ra ý nghĩa địa điểm của hậu tố và tatiyāsamāsa (hợp chất công cụ cách) với tiền tố.
Bāhiratthasamāsotipi vuccati.
It is also called an external compound.
Nó cũng được gọi là bāhiratthasamāsa (hợp chất ngoại nghĩa).
Pacchimapāṭhe ‘‘hatthisammadda’’ntiādipadassa liṅgavipallāsañca ‘‘atthī’’ti pāṭhasesena yojetabbatañca dassetuṃ vuttaṃ ‘‘hatthisammaddo atthī’’ti.
In the latter reading, to show the gender inversion of the word "hatthisammaddaṃ" and so on, and that it should be connected with the remaining word "atthī", it is said "hatthisammaddo atthī".
Trong văn bản sau, để chỉ ra sự thay đổi giống của từ "hatthisammaddaṃ" v.v. và sự cần thiết phải liên kết với phần còn lại của văn bản "atthī",* đã nói "hatthisammaddo atthī" (có sự chen chúc của voi).
Rajitabbānīti rajanīyāni, rajituṃ arahānīti attho.
"To be delighted in" (rajitabbānī) means delightful, worthy of delight.
Rajitabbānī có nghĩa là đáng được nhuộm, tức là đáng được làm vui lòng.
Iminā sambandhakāle purimapāṭhe rañño antepureti vibhattivipallāso kātabboti.
By this, it is implied that in the former reading, at the time of connection, the case ending should be inverted to "rañño antepure".
Với điều này, trong văn bản trước, trong thời gian liên kết, nên thực hiện sự đảo ngược cách trong "rañño antepure" (trong nội cung của vua).
Pacchimapāṭhe pana mukhyatova yujjati.
In the latter reading, however, it fits directly.
Trong văn bản sau, nó phù hợp một cách chính yếu.
Tena vuttaṃ ‘‘tasmiṃ antepure’’ti.
Therefore, it is said "in that harem".
Do đó,* đã nói "tasmiṃ antepure" (trong nội cung đó).
498. Avasittassāti khattiyābhisekena abhisittassa.
"Of one who has been sprinkled" (avasittassa) means of one who has been anointed with the anointing of a khattiya.
498. Avasittassā có nghĩa là của người đã được tấn phong bằng lễ tấn phong của Sát-đế-lợi.
Itoti sayanigharato.
"From this" (ito) means from the sleeping chamber.
Ito có nghĩa là từ phòng ngủ.
Iminā pañcamībāhirasamāsaṃ dasseti.
By this, he shows the fifth-case external compound.
Với điều này,* chỉ ra pañcamībāhirasamāsa (hợp chất ngoại nghĩa với cách ly cách).
Rañño ratijananaṭṭhena ratanaṃ vuccati mahesī.
The chief queen is called a "jewel" (ratanaṃ) because she brings delight to the king.
Hoàng hậu được gọi là ratanaṃ (châu báu) vì bà làm vua vui lòng.
Mahesīti ca sābhisekā devī.
And "chief queen" (mahesī) is a queen who has been anointed.
Mahesī là hoàng hậu đã được tấn phong.
Nipubba gamudhātussa nipubbakamudhātuyā pariyāyabhāvaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘niggatanti nikkhanta’’nti.
To show that the root gam with ni is synonymous with the root kam with ni, it is said "niggataṃ means nikkhantaṃ".
Để chỉ ra rằng căn gam với tiền tố ni là một từ đồng nghĩa với căn kam với tiền tố ni,* đã nói "niggatanti nikkhanta" (đã đi ra).
Paṭhamaṃ.
The first.
Giới thứ nhất.
502. Dutiye pamussitvāti sativippavāsena pamussitvā.
In the second, "having forgotten" (pamussitvā) means having forgotten due to loss of mindfulness.
502. Trong giới thứ hai, pamussitvā có nghĩa là đã quên do mất chánh niệm.
Puṇṇapattanti tuṭṭhidāyaṃ.
"Full bowl" (puṇṇapattaṃ) means a gift of satisfaction.
Puṇṇapattaṃ có nghĩa là vật cúng dường làm hài lòng.
Tañhi manorathapuṇṇena pattabbabhāgattā ‘‘puṇṇapatta’’nti vuccati.
For it is called "puṇṇapattaṃ" because it is to be obtained with a fulfilled wish.
Thật vậy, nó được gọi là "puṇṇapattaṃ" vì nó là một phần cần đạt được với những ước muốn đã được mãn nguyện.
Tassa sarūpaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘satato pañca kahāpaṇā’’ti.
To show its nature, it is said "five kahāpaṇas from a hundred".
Để chỉ ra bản chất của nó,* đã nói "satato pañca kahāpaṇā" (năm đồng kahāpaṇa từ một trăm).
Idha pana kahāpaṇānaṃ pañcasatattā pañcavīsakahāpaṇā adhippetā.
Here, however, since there are five hundred kahāpaṇas, twenty-five kahāpaṇas are intended.
Nhưng ở đây, vì năm trăm đồng kahāpaṇa nên hai mươi lăm đồng kahāpaṇa được hiểu là.
Ābharaṇasaddassa alaṅkārasaddena pariyāyabhāvaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘alaṅkāra’’nti.
To show the synonymity of the word ābharaṇa with the word alaṅkāra, it is said "alaṅkāra."
Để chỉ sự đồng nghĩa của từ Ābharaṇa với từ alaṅkāra, nên đã nói là “alaṅkāra”.
‘‘Mahālataṃ nāmā’’ti iminā na yo vā so vā alaṅkāro, atha kho visesālaṅkāroti dasseti.
By this* "mahālatā nāma" (named great creeper), it is shown that it is not just any ornament, but a special ornament.
Bởi câu “Mahālata tên là” này, chỉ ra rằng không phải là bất kỳ đồ trang sức nào, mà là một đồ trang sức đặc biệt.
Mahantāni mālākammalatākammāni etthāti mahālatā.
It is called mahālatā (great creeper) because there are great garland-works and creeper-works in it.
Có những công việc kết hoa và kết dây leo lớn ở đây, nên gọi là mahālatā.
Latāgahaṇena hi mālāpi gahitā.
Indeed, by the taking of latā (creeper), mālā (garland) is also included.
Thật vậy, với việc sử dụng từ latā (dây leo), mālā (vòng hoa) cũng được bao gồm.
Navahi koṭīhi agghaṃ imassāti navakoṭiagghanakaṃ, navakoṭisaṅkhātaṃ agghaṃ arahatīti vā navakoṭiagghanakaṃ.
It is worth nine crores, hence navakoṭiagghanakaṃ (worth nine crores); or, it is worthy of a value reckoned as nine crores, hence navakoṭiagghanakaṃ.
Chín mươi triệu (tiền) là giá trị của nó, nên gọi là navakoṭiagghanakaṃ (có giá trị chín mươi triệu), hoặc nó xứng đáng với giá trị chín mươi triệu, nên gọi là navakoṭiagghanakaṃ.
‘‘Kappiyabhaṇḍaṃ hotī’’ti iminā akappiyabhaṇḍaṃ na vaṭṭatīti dasseti.
By this* "kappiyabhaṇḍaṃ hotī" (it is allowable goods), it is shown that unallowable goods are not permissible.
Bởi câu “Kappiyabhaṇḍaṃ hotī” (là vật thích nghi), chỉ ra rằng vật không thích nghi thì không được phép.
Idanti bhaṇḍaṃ.
Idaṃ (this) refers to the goods.
Idaṃ (cái này) là vật dụng.
Palibodho nāmāti attano palibodho nāma.
Palibodho nāmā (a hindrance, indeed) means one's own hindrance.
Palibodho nāmā (tên là sự ràng buộc) là sự ràng buộc của chính mình.
Chandenapīti vaḍḍhakīādīnaṃ chandahetunāpi.
Chandenapī (even by desire) means even due to the desire of carpenters and so on.
Chandenapī (ngay cả do ý muốn) là ngay cả do ý muốn của thợ mộc và những người khác.
Bhayenapīti rājavallabhānaṃ bhayahetunāpi.
Bhayenapī (even by fear) means even due to the fear of royal favourites.
Bhayenapī (ngay cả do sợ hãi) là ngay cả do sợ hãi những người thân cận với vua.
Balakkārenāti karaṇaṃ kāro, balena kāro balakkāro, tena, balakkāro hutvā pātetvāti attho.
Balakkārenā (by force) means kāro is doing, balena kāro is balakkāro; by that, having acted with force and having caused to fall, is the meaning.
Balakkārenā (bằng vũ lực) là karaṇaṃ (hành động) là kāro (làm), balena kāro (hành động bằng vũ lực) là balakkāro, bởi đó, nghĩa là đã trở thành balakkāro (vũ lực) và đã làm rơi xuống.
Tatthāti mahārāme.
Tatthā (there) means in the great monastery.
Tatthā (ở đó) là trong đại tinh xá.
Yatthāti yasmiṃ ṭhāne, saṅkā uppajjatīti sambandho.
Yatthā (where) means in which place; the connection is "sankā uppajjati" (doubt arises).
Yatthā (ở nơi nào) là ở nơi nào, sự kết nối là saṅkā uppajjatī (sự nghi ngờ phát sinh).
Mahājanasañcaraṇaṭṭhānesūti bahūnaṃ janānaṃ sañcaraṇasaṅkhātesu ṭhānesu.
Mahājanasañcaraṇaṭṭhānesū (in places where many people move about) means in places known as frequented by many people.
Mahājanasañcaraṇaṭṭhanesu (ở những nơi đông người qua lại) là ở những nơi được gọi là nơi đông người qua lại.
Nagahetabbassa hetuṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘palibodho na hotī’’ti.
To show the reason for not taking, it is said "palibodho na hotī" (there is no hindrance).
Đã nói “palibodho na hotī” (không có sự ràng buộc) để chỉ lý do không nên lấy.
Yasmā palibodho na hoti, tasmā na gahetabbanti adhippāyo.
The intention is: since there is no hindrance, it should not be taken.
Ý nghĩa là: bởi vì không có sự ràng buộc, nên không nên lấy.
Ekoti eko bhikkhu passatīti sambandho.
Eko (one) means one bhikkhu sees; this is the connection.
Eko (một) là một tỳ khưu nhìn thấy, sự kết nối là vậy.
Okkammāti okkamitvā.
Okkammā (having stepped aside) means having stepped aside.
Okkammā (bước sang một bên) là đã bước sang một bên.
Rūpasaddo bhaṇḍapariyāyoti āha ‘‘bhaṇḍa’’nti.
The word rūpa is a synonym for goods, so it is said "bhaṇḍaṃ" (goods).
Từ rūpa (vật chất) là từ đồng nghĩa với bhaṇḍa (vật dụng), nên đã nói “bhaṇḍa”.
Bhaṇḍaṃ rūpaṃ nāmāti yojanā.
The construction is: goods are called rūpa.
Sự kết nối là bhaṇḍaṃ rūpaṃ nāmā (vật dụng được gọi là rūpa).
Bhaṇḍikanti bhaṇḍena niyuttaṃ puṭakaṃ.
Bhaṇḍikaṃ (a bundle of goods) means a package connected with goods.
Bhaṇḍikaṃ (gói đồ) là một gói chứa vật dụng.
Gaṇetvāti gaṇanaṃ katvā.
Gaṇetvā (having counted) means having made a count.
Gaṇetvā (đã đếm) là đã thực hiện việc đếm.
Nimittantīti ettha itisaddo nāmapariyāyo.
In nimittantī, the word iti is a synonym for nāma (name).
Trong từ Nimittaṃ (dấu hiệu) này, từ iti là đồng nghĩa với nāma (tên).
Lañchanādi nimittaṃ nāmāti hi yojanā.
Indeed, the construction is: a mark like a seal is called a sign.
Sự kết nối là lañchanādi nimittaṃ nāmā (dấu hiệu như dấu khắc được gọi là nimitta).
Lañchanādīti ādisaddena nīlapilotikādayo saṅgaṇhāti.
Lañchanādī (seal and so on) by the word ādi (and so on) includes blue cloth and so forth.
Lañchanādi (dấu khắc v.v.) là từ ādi (v.v.) bao gồm các loại vải xanh v.v.
Lākhāyāti jatunā.
Lākhāyā (with lac) means with sealing wax.
Lākhāyā (bằng sơn) là bằng nhựa cây cánh kiến.
Patirūpā nāma idha lajjikukkuccakāti āha ‘‘lajjino kukkuccakā’’ti.
Patirūpā (suitable) here means those who are conscientious and scrupulous, so it is said "lajjino kukkuccakā" (conscientious and scrupulous).
Patirūpā (phù hợp) ở đây là lajjikukkuccakā (người có tâm hổ thẹn và hối lỗi), nên đã nói “lajjino kukkuccakā”.
Thāvaranti jaṅgamā aññaṃ thāvaraṃ.
Thāvaraṃ (immovable) means immovable property other than movable property.
Thāvaraṃ (bất động) là khác với động sản, là bất động sản.
Addhunoti kālassa.
Addhuno (of time) means of time.
Addhuno (của thời gian) là của thời gian.
Samādapetvāti aññe samādapetvā.
Samādapetvā (having exhorted) means having exhorted others.
Samādapetvā (đã khiến người khác khích lệ) là đã khiến người khác khích lệ.
Uddissa ariyā tiṭṭhanti, esā ariyāna yācanā’’ti (jā. 1.7.59) vuttanayena yācitvāti attho.
The meaning is: having begged in the manner stated in "The Noble Ones stand, having dedicated; this is the begging of the Noble Ones."
Nghĩa là đã xin theo cách đã nói: “Các bậc Thánh trú vì mục đích đó, đây là lời thỉnh cầu của các bậc Thánh” (Jā. 1.7.59).
Kulaghare vāti ñātikulaupaṭṭhākakulaghare vā.
Kulaghare vā (or in a family house) means or in the house of a relative or a supporter.
Kulaghare vā (hoặc trong nhà của gia đình) là hoặc trong nhà của gia đình bà con hoặc gia đình hộ độ.
Telabhikkhāya vāti telayācanatthāya vā.
Telabhikkhāya vā (or for begging oil) means or for the purpose of begging oil.
Telabhikkhāya vā (hoặc để xin dầu) là hoặc để xin dầu.
Passeti attano passe samīpeti vuttaṃ hoti.
Passe (near) means near one's side; that is what is said.
Passe (ở bên cạnh) là đã nói là ở bên cạnh, gần mình.
Tenāti gāmamajjhamaggena.
Tenā (by that) means by the middle road of the village.
Tenā (bởi đó) là bằng con đường giữa làng.
Anokkammāti anokkamitvā, apakkamitvāti atthoti.
Anokkammā (without stepping aside) means without stepping aside, without departing; that is the meaning.
Anokkammā (không bước sang một bên) là không bước sang một bên, nghĩa là không đi ra khỏi.
Tatiyaṃ.
The third.
Thứ ba.
517. Catutthe kakārassa padapūraṇabhāvaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘bhedanameva bhedanaka’’nti.
517. In the fourth, to show that the letter ka is a mere filler, it is said "bhedanameva bhedanakaṃ" (breaking is indeed breaking).
517. Trong giới thứ tư, để chỉ ra rằng chữ ka là một phần thêm vào, đã nói “bhedanameva bhedanakaṃ” (sự phá vỡ chính là sự phá vỡ).
Assatthiatthe apaccayoti āha ‘‘taṃ assa atthī’’ti.
The a suffix is in the sense of "having," so it is said "taṃ assa atthī" (that belongs to him).
Đã nói “taṃ assa atthī” (cái đó có của nó) là tiếp vĩ ngữ a ở nghĩa atthi (có).
Assāti pācittiyassa.
Assā (of it) means of the pācittiya offence.
Assā (của nó) là của giới pācittiya.
Paṭhamaṃ sūcigharaṃ bhinditvā pacchā pācittiyaṃ desetabbanti attho.
The meaning is: one should break the needle-case first, then declare the pācittiya offence.
Nghĩa là phải phá vỡ hộp kim trước, sau đó mới sám hối giới pācittiya.
Araṇidhanuketi araṇiyā dhanuke.
Araṇidhanuke (in the fire-stick bow) means in the bow of the fire-stick.
Araṇidhanuke (ở cây cung của araṇi) là ở cây cung của araṇi (dụng cụ tạo lửa bằng ma sát).
Vedhaketi kāyabandhanavedhaketi.
Vedhake (in the perforator) means in the waist-band perforator.
Vedhake (ở vật xuyên) là ở vật xuyên của dây buộc thân.
Catutthaṃ.
The fourth.
Thứ tư.
531. Sattame katthāti kismiṃ khandhake, kismiṃ vatthusmiṃ vā.
531. In the seventh (rule), where means in which section, or in which matter.
531. Trong giới thứ bảy, katthā (ở đâu) là trong khandhaka nào, hoặc trong sự việc nào.
Hīti saccaṃ.
Indeed means truly.
Hī (thật vậy) là sự thật.
Tatthāti cīvarakkhandhake, paṇītabhojanavatthusmiṃ vā.
There means in the section on robes, or in the matter of choice food.
Tatthā (ở đó) là trong khandhaka về y phục, hoặc trong sự việc về món ăn ngon.
‘‘Yathā nāmā’’ti iminā ‘‘seyyathāpī’’ti padassa atthaṃ dasseti, ‘‘purāṇo cammakāro’’ti iminā ‘‘purāṇāsikoṭṭho’’ti padassa.
By "yathā nāmā" (just as), the meaning of "seyyathāpī" (just as, indeed) is shown; by "purāṇo cammakāro" (an old leather-worker), that of "purāṇāsikoṭṭho" (an old knife-wielder).
Bởi câu “Yathā nāmā” (cũng như), chỉ ra ý nghĩa của từ “seyyathāpī” (cũng như); bởi câu “purāṇo cammakāro” (người thợ thuộc da cũ), chỉ ra từ “purāṇāsikoṭṭho”.
Cammakāro hi asinā cammaṃ kuṭati chindatīti ‘‘asikoṭṭho’’ti vuccati.
A leather-worker is called an "asikoṭṭho" because he cuts or cleaves leather with a knife.
Thật vậy, người thợ thuộc da dùng dao để cắt da, nên được gọi là “asikoṭṭho”.
Vatthuppannakālamupanidhāya vuttaṃ ‘‘purāṇo’’ti.
"Purāṇo" (old) is said with reference to the time the incident occurred.
Đã nói “purāṇo” (cũ) là để ám chỉ thời điểm sự việc xảy ra.
Tamevūpamaṃ pākaṭaṃ karonto āha ‘‘yathā hī’’ti.
Making that simile clear, he says "yathā hī" (just as indeed).
Để làm rõ ví dụ đó, đã nói “yathā hī” (cũng như thật vậy).
Hīti tappākaṭīkaraṇaṃ, taṃ pākaṭaṃ karissāmīti hi attho.
Hī indicates clarification; the meaning is "I will clarify it."
Hī (thật vậy) là sự làm rõ điều đó, nghĩa là tôi sẽ làm rõ điều đó.
Cammakāro kaḍḍhatīti sambandho.
The connection is "the leather-worker pulls."
Sự kết nối là cammakāro kaḍḍhatī (người thợ thuộc da kéo).
Vitthatanti visālaṃ.
Vitthataṃ means wide.
Vitthataṃ (rộng lớn) là rộng rãi.
Sopīti udāyīpi.
He means Udāyī also.
Sopī (ông ấy cũng) là Udāyī cũng.
Taṃ nisīdanaṃ kaḍḍhatīti yojanā.
The construction is "he pulls that sitting cloth."
Sự kết nối là taṃ nisīdanaṃ kaḍḍhatī (ông ấy kéo tọa cụ đó).
Tenāti kaḍḍhanahetunā.
By that means due to the pulling.
Tenā (bởi đó) là bởi lý do kéo.
Tanti udāyiṃ.
Him means Udāyī.
Taṃ (người đó) là Udāyī.
Santhatasadisanti santhatena sadisaṃ.
Like a rug means similar to a rug.
Santhatasadisaṃ (giống như tấm thảm) là giống như tấm thảm.
Ekasmiṃ anteti ekasmiṃ koṭṭhāse, phāletvāti sambandhoti.
At one end means in one part, the connection is "having torn."
Ekasmiṃ ante (ở một đầu) là ở một phần, sự kết nối là phāletvā (đã xé).
Sattamaṃ.
The seventh.
Thứ bảy.
539. ‘‘Yassā’’ti padassa visayaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘bhikkhuno’’ti.
539. To show the scope of the word "yassā" (whose), "bhikkhuno" (of a bhikkhu) is said.
539. Để chỉ phạm vi của từ “yassā” (mà của người nào), đã nói “bhikkhuno” (của tỳ khưu).
‘‘Nābhiyā heṭṭhā’’ti iminā nābhiyā adho adhonābhīti vacanatthaṃ dasseti, ‘‘jāṇumaṇḍalānaṃ uparī’’ti iminā jāṇumaṇḍalānaṃ ubbha ubbhajāṇumaṇḍalanti.
By "nābhiyā heṭṭhā" (below the navel), the meaning of "adhonābhī" (below the navel) is shown; by "jāṇumaṇḍalānaṃ uparī" (above the kneecaps), that of "ubbhajāṇumaṇḍala" (above the kneecaps).
Bởi câu “nābhiyā heṭṭhā” (dưới rốn), chỉ ra ý nghĩa của từ adhonābhī (dưới rốn); bởi câu “jāṇumaṇḍalānaṃ uparī” (trên đầu gối), chỉ ra từ ubbhajāṇumaṇḍalaṃ (trên đầu gối).
Ubbhasaddo hi uparipariyāyo sattamyantanipāto.
Indeed, the word "ubbha" is a synonym for "upari" (above) and an indeclinable ending in the seventh case.
Thật vậy, từ ubbha là đồng nghĩa với upari (trên) và là một bất biến từ ở vị trí sở cách.
Kaṇḍukhajjusaddānaṃ vevacanattā vuttaṃ ‘‘kaṇḍūti khajjū’’ti.
Because the words "kaṇḍu" and "khajju" are synonyms, "kaṇḍūti khajjū" (itching is scratching) is said.
Bởi vì các từ kaṇḍu và khajju là đồng nghĩa, nên đã nói “kaṇḍūti khajjū” (kaṇḍu là khajju).
Kaṇḍati bhedanaṃ karotīti kaṇḍu.
That which causes tearing or breaking is kaṇḍu (itching).
Nó phá vỡ, gây ra sự phá vỡ, nên gọi là kaṇḍu.
Khajjati byadhanaṃ karotīti khajju.
That which causes piercing or tormenting is khajju (scratching).
Nó gãi, gây ra sự gãi, nên gọi là khajju.
Kesuci potthakesu ‘‘kacchū’’ti pāṭho atthi, so ayutto.
In some texts, the reading is "kacchū," but that is incorrect.
Trong một số bản kinh có từ “kacchū”, điều đó không đúng.
Lohitaṃ tuṇḍaṃ etissāti lohitatuṇḍikā.
That which has a red beak is lohitatuṇḍikā (a kind of bird, or a sore with a red tip).
Cái có mỏ đỏ, nên gọi là lohitatuṇḍikā (chim sẻ mỏ đỏ).
Piḷayati vibādhayatīti piḷakā.
That which afflicts or torments is piḷakā (a boil).
Nó làm đau, gây ra sự đau đớn, nên gọi là piḷakā (mụn nhọt).
Ā bhuso asuciṃ savati paggharāpetīti assāvoti vacanatthaṃ dassento āha ‘‘asucipaggharaṇa’’nti.
Showing the meaning of the word "assāvo" (discharge) as "that which profusely discharges impure matter," he says "asucipaggharaṇaṃ" (discharge of impure matter).
Chỉ rõ nghĩa của từ assāvo (sự chảy ra), rằng "nó chảy ra nhiều tạp uế, khiến nó chảy ra", nên nói "sự chảy ra tạp uế".
Arisañca bhagandarā ca madhumeho ca.
Hemorrhoids, fistula, and diabetes.
Bệnh trĩ, bệnh rò hậu môn và bệnh tiểu đường.
Ādisaddena dunnāmakādayo saṅgaṇhāti.
By the word "ādi" (etc.), diseases such as tumors are included.
Bằng từ "vân vân" (ādi), nó bao gồm các bệnh như dunnāmaka.
Tattha ari viya īsati abhibhavatīti arisaṃ.
Among these, that which afflicts like an enemy is arisaṃ (hemorrhoids).
Trong đó, "nó tấn công và áp đảo như kẻ thù" nên gọi là arisaṃ (bệnh trĩ).
Bhagaṃ vuccati vaccamaggaṃ, taṃ darati phāletīti bhagandarā, gūthasamīpe jāto vaṇaviseso.
"Bhagaṃ" means the anus; that which tears it is bhagandarā (fistula), a type of sore that arises near the feces.
Bhaga được gọi là đường hậu môn, "nó làm rách, làm nứt đường đó" nên gọi là bhagandarā (bệnh rò hậu môn), một loại vết thương đặc biệt phát sinh gần phân.
Madhu viya muttādiṃ mihati secatīti madhumeho, so ābādho muttameho sukkameho rattamehoti anekavidho.
That which secretes urine, etc., like honey is madhumeho (diabetes); this ailment is of many kinds, such as urine diabetes, semen diabetes, and blood diabetes.
"Nó tiết ra nước tiểu, v.v. như mật ong" nên gọi là madhumeho (bệnh tiểu đường), bệnh này có nhiều loại như tiểu đường nước tiểu, tiểu đường tinh dịch, tiểu đường máu.
Thullasaddo mahantapariyāyoti āha ‘‘mahā’’ti.
The word thulla is a synonym for large, so he says "mahā" (great).
Từ thulla là đồng nghĩa với "lớn" nên nói "lớn".
Aṭṭhamaṃ.
The eighth.
Điều thứ tám.
552. Paṭhamapāṭidesanīye tāva attho evaṃ veditabboti yojanā.
552. The explanation is that the meaning in the first Pāṭidesanīya should first be understood in this way.
Trong giới điều pāṭidesanīya thứ nhất, nghĩa nên được hiểu như sau, đó là cách giải thích.
Paṭiāgamanakāleti piṇḍāya caraṇaṭṭhānato pakkamitvā, paṭinivattitvā vā āgamanakāle.
Paṭiāgamanakāle means at the time of returning, having departed from the place of alms-round, or having turned back and come.
Paṭiāgamanakāle là khi đã rời khỏi nơi khất thực, hoặc khi đã quay trở lại.
Sabbevāti ettha niggahītalopavasena sandhi hotīti āha ‘‘sabbamevā’’ti.
In Sabbevā, the sandhi occurs by way of elision of the niggahīta, thus it is said "sabbamevā."
Trong từ sabbevā, có sự hòa âm do lược bỏ niggahīta, nên nói "sabbamevā".
‘‘Kampamānā’’ti iminā papubbavidhadhātuyā kampanatthaṃ dasseti.
By "kampamānā," the meaning of trembling is shown for the root vidh preceded by pa-.
Bằng từ "kampamānā", nó chỉ ra nghĩa "rung động" của động từ vidha với tiền tố pa.
Apehīti ettha apapubbaidhātu gatyatthoti āha ‘‘apagacchā’’ti.
In Apehī, the root i preceded by apa- means going, thus it is said "apagacchā" (go away).
Trong từ apehī, động từ i với tiền tố apa có nghĩa là "đi", nên nói "apagacchā" (hãy đi đi).
553. Paṭidesetabbākāraṃ dasseti anenāti paṭidesetabbākāradassanaṃ.
553. By this, the manner of declaration is shown; hence, paṭidesetabbākāradassanaṃ (showing the manner of declaration).
Bằng cách này, nó chỉ ra cách thức cần phải sám hối nên gọi là paṭidesetabbākāradassanaṃ (chỉ ra cách thức cần sám hối).
Dvinnaṃ saddānaṃ pariyāyabhāvaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘rathikāti racchā’’ti.
To show that the two words are synonyms, it is said "rathikā is racchā."
Để chỉ ra hai từ là đồng nghĩa, đã nói "rathikā là racchā".
Rathassa hitā rathikā.
Beneficial to a chariot is rathikā.
Rathikā là con đường thích hợp cho xe cộ.
Ṇyapaccaye kate ‘‘racchā’’ti (moggallāne 4.72 sutte) vuccati.
When the ṇya suffix is applied, it is called "racchā".
Khi thêm hậu tố ñya, nó được gọi là racchā (trong Moggallāna, điều 4.72).
Racchantarena anibbiddhā racchā byūho nāmāti āha ‘‘anibbijjhitvā’’tiādi.
A racchā that is not pierced through by another racchā is called a byūha, thus it is said "anibbijjhitvā" and so on.
Con đường không bị cắt ngang bởi các con đường khác được gọi là byūho, nên nói "anibbijjhitvā" v.v.
Byūheti sampiṇḍeti jane aññattha gantumapadānavasenāti byūho.
It gathers people, preventing them from going elsewhere, hence byūha.
Byūho là nơi tập hợp, nơi mọi người không thể đi nơi khác.
Siṅghāṭakaṃ nāma maggasandhīti āha ‘‘maggasamodhānaṭṭhāna’’nti.
Siṅghāṭaka is a road junction, thus it is said "maggasamodhānaṭṭhāna" (place where roads meet).
Siṅghāṭakaṃ là ngã ba đường, nên nói "maggasamodhānaṭṭhānaṃ" (nơi giao nhau của các con đường).
Siṅghati maggasamodhānaṃ karoti etthāti siṅghāṭakaṃ.
It is where roads meet, hence siṅghāṭaka.
Siṅghāṭakaṃ là nơi mà các con đường giao nhau.
Etesūti rathikādīsu.
Etesu means in these, such as rathikā.
Etesu là trong các rathikā v.v.
Eseva nayoti dukkaṭapāṭidesanīye atidisati.
Eseva nayo means the same method applies to the Dukkata Pāṭidesanīya.
Eseva nayo là sự mở rộng cho lỗi dukkaṭa pāṭidesanīya.
Hīti saccaṃ.
Hī means indeed.
Hī là "thật vậy".
‘‘Vacanato’’ti padaṃ ‘‘veditabbo’’ti pade ñāpakahetu.
The word "vacanato" is the reason for understanding the word "veditabbo."
Từ "vacanato" là nguyên nhân chỉ định cho từ "veditabbo".
Dadamānāya bhikkhuniyā vasenāti yojanā.
The explanation is by way of the bhikkhunī who gives.
Nên giải thích là "bởi Tỳ-kheo-ni đang cho".
Etthāti sikkhāpade.
Ettha means in this training rule.
Etthā là trong giới điều này.
Tasmāti yasmā apamāṇaṃ, tasmā.
Tasmā means because it is immeasurable, therefore.
Tasmā là "vì không có giới hạn, nên".
562. Tatiye ‘‘ubhato’’ti ettha karaṇatthe toti āha ‘‘dvīhī’’ti.
562. In the third, in "ubhato," the to is in the instrumental sense, thus it is said "by two."
Trong điều thứ ba, trong từ "ubhato", to ở đây có nghĩa là "công cụ", nên nói "bởi cả hai".
‘‘Ubhatopasanna’’nti byāsopi samāsopi yuttoyeva, samāse topaccayassa alopo hoti.
"Ubhatopasanna" (pleasing to both) is appropriate both as a compound and as a non-compound; in a compound, the suffix to is not elided.
Cả byāsa và samāsa đều phù hợp cho "ubhatopasannaṃ", trong samāsa, hậu tố to không bị lược bỏ.
‘‘Ubhato’’tipadassa sarūpaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘upāsakenapi upāsikāyapī’’ti.
To show the form of the word "ubhato," it is said "by a male lay follower and by a female lay follower."
Để chỉ ra hình thức của từ "ubhato", đã nói "bởi cả nam cư sĩ và nữ cư sĩ".
Kasmā ubhato pasannaṃ hotīti āha ‘‘tasmiṃ kirā’’tiādi.
Why is it pleasing to both? It is said "because in that (family)" and so on.
Tại sao lại là "cả hai đều có đức tin"? Nên nói "vì trong gia đình đó" v.v.
Yasmā tasmiṃ kule…pe… sotāpannāyeva honti kira, tasmā ‘‘ubhatopasanna’’nti vuttaṃ hoti.
Because in that family... indeed they are Sotāpannas, therefore it is said "ubhatopasanna."
Vì trong gia đình đó... v.v... họ là những người nhập lưu, nên được gọi là "ubhatopasannaṃ" (cả hai đều có đức tin).
‘‘Sacepī’’ti ettha pisaddena asītikoṭidhanato adhikampi sampiṇḍeti.
In "sacepi," the word pi also includes more than eighty crores of wealth.
Trong từ "sacepī", bằng từ pi, nó bao gồm cả tài sản hơn tám mươi koṭi.
Hāyanassa kāraṇaṃ dasseti ‘‘yasmā’’tiādinā.
The reason for decline is shown by "yasmā" (because) and so on.
Nó chỉ ra nguyên nhân của sự suy giảm bằng "yasmā" v.v.
573. ‘‘Pañcanna’’nti niddhāraṇe sāmivacanabhāvañca ‘‘yaṃkiñcī’’ti niddhāraṇīyena sambandhitabbabhāvañca dassetuṃ vuttaṃ ‘‘pañcasu sahadhammikesu yaṃ kiñcī’’ti.
573. To show that "pañcannaṃ" is in the genitive case of determination and that "yaṃkiñcī" should be connected with the thing to be determined, it is said "whatever among the five co-Dhamma-followers."
Để chỉ ra rằng "pañcannaṃ" là một từ sở hữu cách trong nghĩa xác định và "yaṃkiñcī" nên được liên kết với đối tượng được xác định, đã nói "bất cứ điều gì trong năm người đồng phạm hạnh".
‘‘Pesetvā khādanīyaṃ bhojanīyaṃ āharissāmī’’tiiminā paṭisaṃviditākāradassanaṃ.
By "pesetvā khādanīyaṃ bhojanīyaṃ āharissāmī" (having sent, I will bring edibles and food), the manner of making known is shown.
"Gửi đi và mang về thức ăn và đồ ăn" bằng cách này là sự chỉ ra cách thức thông báo.
‘‘Ārāma’’nti sāmaññato vuttepi āraññakasenāsanassa ārāmo eva adhippetoti āha ‘‘āraññakasenāsanārāmañcā’’ti.
Even though "ārāma" is mentioned in a general sense, it means the ārāma of a forest dwelling, therefore it says "and the ārāma of a forest dwelling".
Mặc dù nói chung là "āraṃ", nhưng ở đây ý muốn nói đến "āraṃ" của trú xứ trong rừng, nên nói "āraññakasenāsanārāmañcā" (và khu vườn của trú xứ trong rừng).
Tassāti āraññakasenāsanārāmassa.
Tassā means of that ārāma of a forest dwelling.
Tassā là "của khu vườn của trú xứ trong rừng đó".
‘‘Kasmā’’ti pucchāya ‘‘paṭimocanattha’’nti visajjanāya sametuṃ sampadānatthe nissakkavacanaṃ kātabbaṃ.
To reconcile the question " Kasmā" (Why?) with the answer "paṭimocanatthaṃ" (for the purpose of releasing), the word should be understood in the sense of the dative case (sampadāna) for purpose.
Để khớp với câu hỏi "kasmā" (vì sao) và câu trả lời "paṭimocanattha" (vì mục đích giải thoát), nên sử dụng từ nissakka trong nghĩa sampadāna.
Kimatthanti hi attho.
Indeed, the meaning is "for what purpose?".
Vì nghĩa là "để làm gì".
Paṭimocanatthanti tadatthe paccattavacanaṃ.
Paṭimocanatthaṃ is an accusative word in that sense.
Paṭimocanattha là một từ paccatta trong nghĩa "cho mục đích đó".
Paṭimocanasaṅkhātāya atthāyāti hi attho.
Indeed, the meaning is "for the purpose called 'releasing'".
Vì nghĩa là "vì mục đích gọi là giải thoát".
Atthasaddo ca payojanavācako.
And the word "attha" denotes purpose.
Và từ attha có nghĩa là "mục đích".
Payojanāyāti hi attho.
Indeed, the meaning is "for the purpose".
Vì nghĩa là "vì mục đích".
Atha vā ‘‘paṭimocanattha’’nti visajjanāyaṃ.
Or, in the answer "paṭimocanatthaṃ".
Hoặc là, "paṭimocanattha" là trong câu trả lời.
‘‘Kasmā’’ti pucchāya sametuṃ nissakkatthe paccattavacanaṃ kātabbaṃ.
To reconcile with the question "Kasmā", the word should be understood in the sense of the ablative case (nissakka) for cause.
Để khớp với câu hỏi "kasmā", nên sử dụng từ paccatta trong nghĩa nissakka.
Paṭimocanasaṅkhātā atthāti hi attho.
Indeed, the meaning is "the cause called 'releasing'".
Vì nghĩa là "mục đích gọi là giải thoát".
Atthasaddo ca kāraṇavācako.
And the word "attha" denotes cause.
Và từ attha có nghĩa là "nguyên nhân".
Kāraṇāti hi attho.
Indeed, the meaning is "because of the cause".
Vì nghĩa là "nguyên nhân".
Evañhi pucchāvisajjanānaṃ pubbāparasamasaṅkhāto vicayo hāro paripuṇṇo hotīti daṭṭhabbaṃ.
It should be understood that in this way, the method of analysis, which is the coherence between the question and answer, becomes complete.
Như vậy, nên hiểu rằng sự phân tích, tức là sự cân bằng giữa câu hỏi và câu trả lời, được hoàn chỉnh.
Amhākanti khādanīyabhojanīyapaṭiharantānaṃ amhākaṃ.
Amhākaṃ means "for us" who bring solid and soft food.
Amhākaṃ là "của chúng tôi, những người mang thức ăn và đồ ăn".
Amheti corasaṅkhāte amhe.
Amhe means "us" who are considered thieves.
Amhe là "chúng tôi, những người được gọi là kẻ trộm".
‘‘Tassā’’ti padassatthaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘etissā yāguyā’’ti.
To show the meaning of the word " Tassā", it is said "etissā yāguyā" (of this gruel).
Để chỉ ra nghĩa của từ "tassā", đã nói "của cháo này".
Aññānipīti paṭisaṃviditakulato aññānipi kulāni.
Aññānipi means other families besides the one that has been informed.
Aññānipī là "các gia đình khác ngoài gia đình đã được thông báo".
Tenāti paṭisaṃviditakulena.
Tenā means by that informed family.
Tenā là "bởi gia đình đã được thông báo".
Kurundivāde yāguyā paṭisaṃviditaṃ katvā yāguṃ aggahetvā pūvādīni āharanti, vaṭṭatīti adhippāyo.
In the Kurundī commentary, the intention is that it is permissible to bring cakes and other items, having informed them about gruel, but not taking the gruel itself.
Trong Kurundī, ý nghĩa là nếu đã thông báo về cháo nhưng không nhận cháo mà mang về bánh v.v., thì điều đó được phép.
575. Ekassāti bhikkhussa.
575. Ekassā means of one bhikkhu.
Của một người là của vị tỳ khưu.
Tassāti paṭisaṃviditabhikkhussa, catunnaṃ vā pañcannaṃ vā bhikkhūnaṃ atthāyāti yojanā.
Tassā means for that informed bhikkhu, or for four or five bhikkhus, is the construction.
Của người ấy là của vị tỳ khưu đã được thông báo, hoặc vì lợi ích của bốn hay năm vị tỳ khưu, đây là cách giải thích.
Aññesampīti catupañcabhikkhuto aññesampi.
Aññesampi means for others besides the four or five bhikkhus.
Của những người khác nữa là những người khác ngoài bốn hoặc năm vị tỳ khưu.
Adhikamevāti paribhuttato atirekameva.
Adhikamevā means only more than what has been consumed.
Chỉ là phần dư thừa là chỉ là phần dư thừa so với những gì đã dùng.
Yaṃ panāti khādanīyabhojanīyaṃ pana, yampi khādanīyabhojanīyaṃ vanato āharitvā dentīti yojanā.
Yaṃ panā means whatever solid and soft food, or whatever solid and soft food they bring from the forest and give, is the construction.
Và điều gì là đồ ăn thức uống, và đồ ăn thức uống được mang từ rừng về dâng cúng, đây là cách giải thích.
‘‘Tatthajātaka’’nti ettha tasaddassa visayaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘ārāme’’ti.
To show the referent of the word "ta" in " Tatthajātakaṃ", it is said "ārāme" (in the ārāma).
Ở đây, để chỉ rõ đối tượng của từ tassa trong tatthajātaka (sinh ra ở đó), đã nói trong tịnh xá.
Aññena dinnanti sambandho.
"Given by another" is the connection.
Được người khác dâng cúng, là sự liên kết.
Nanti mūlakhādanīyādiṃ.
Na means not the original solid food, etc.
Không là đồ ăn thức uống gốc, v.v.
Paṭisaṃviditanti paṭikacceva suṭṭhu jānāpitanti atthoti.
Paṭisaṃvidita means well-informed beforehand, is the meaning.
Đã được thông báo (paṭisaṃvidita) có nghĩa là đã được thông báo rõ ràng từ trước.
Catutthaṃ.
Fourth.
Điều thứ tư.
576. Tatthāti sekhiyasikkhāpadesu, attho evaṃ veditabboti yojanā.
576. Tatthā means among the Sekhiya training rules, the meaning should be understood thus, is the construction.
Ở đó là trong các giới sekhiya, ý nghĩa nên được hiểu như vậy, đây là cách giải thích.
‘‘Samantato’’tiiminā parityūpasaggassatthaṃ dasseti.
By "samantato", the meaning of the prefix "pari" is shown.
Bằng từ “samantato” (khắp mọi phía), ý nghĩa của tiền tố pari được chỉ ra.
‘‘Nābhimaṇḍalaṃ jāṇumaṇḍala’’nti ettha uddhaṃsaddo ca adhosaddo ca ajjhāharitabboti āha ‘‘uddha’’ntiādi.
In "nābhimaṇḍalaṃ jāṇumaṇḍalaṃ", the words "uddhaṃ" (above) and "adho" (below) should be supplied, therefore it says "uddhaṃ" and so on.
Trong câu “nābhimaṇḍalaṃ jāṇumaṇḍalaṃ” (không rốn, không đầu gối), từ uddhaṃ (phía trên) và adho (phía dưới) cần được thêm vào, nên đã nói “uddhaṃ” (phía trên), v.v.
Aṭṭhaṅgulamattanti bhāvanapuṃsakaṃ, nivāsetabbanti sambandho.
Aṭṭhaṅgulamattaṃ is a neuter noun of state, "should be worn" is the connection.
Aṭṭhaṅgulamattaṃ là giống trung tính chỉ trạng thái, nên được liên kết với nivāsetabbaṃ (nên mặc).
Tatoti aṭṭhaṅgulamattato.
Tato means from that eight finger-breadths.
Tato là từ tám ngón tay.
Yathā paṭicchannaṃ hoti, evaṃ nivāsentassāti yojanā.
The construction is: when wearing it so that it is covered.
Mặc sao cho được che kín, đây là cách giải thích.
Tatridaṃ pamāṇanti tassa nivāsanassa idaṃ pamāṇaṃ.
Tatridaṃ pamāṇaṃ means this is the measure of that lower garment.
Đây là kích thước là đây là kích thước của y đó.
Tādisassāti dīghato muṭṭhipañcakassa tiriyaṃ aḍḍhateyyahatthassa nivāsanassa.
Tādisassā means of a lower garment that is five cubits long and two and a half cubits wide.
Của y như vậy là của y dài năm nắm tay và rộng hai rưỡi cánh tay.
Jāṇumaṇḍalaṃ paṭicchādanatthaṃ vaṭṭatīti yojanā.
The construction is: it is sufficient for covering the knee-caps.
Nó thích hợp để che đầu gối, đây là cách giải thích.
Tatthāti cīvaresu.
Tatthā means among the robes.
Ở đó là trên y phục.
Na tiṭṭhatīti viraḷattā na tiṭṭhati.
Na tiṭṭhatī means it does not stay in place because it is thin.
Không đứng yên là vì mỏng nên không đứng yên.
Tiṭṭhatīti ghanattā tiṭṭhati.
Tiṭṭhatī means it stays in place because it is thick.
Đứng yên là vì dày nên đứng yên.
Nivāsentassa cātiettha casaddo avadhāraṇattho, nivāsentassevāti attho.
In Nivāsentassa cā, the word "ca" has an emphatic meaning, the meaning is "only for one who wears it".
Trong nivāsentassa cā (và của người mặc), từ ca có nghĩa nhấn mạnh, tức là chỉ riêng người mặc.
Kevalaṃ evaṃ nivāsentasseva dukkaṭaṃ na hoti, atha kho tathā nivāsentassāpi dukkaṭamevāti yojanā.
The construction is: it is not that only for one who wears it in this way there is no dukkaṭa, but even for one who wears it in that way, there is still a dukkaṭa.
Chỉ riêng việc mặc như vậy không phải là dukkaṭa, mà ngay cả khi mặc như vậy cũng là dukkaṭa, đây là cách giải thích.
Ye pana nivāsanadosāti sambandho.
"Whatever are the faults of wearing the lower garment" is the connection.
Còn những lỗi về cách mặc y, là sự liên kết.
Aññeti purato ca pacchato ca olambetvā nivasanato aññe.
Aññe means other faults than letting the lower garment hang down in front and behind.
Khác là khác với việc mặc y buông thõng phía trước và phía sau.
Te sabbeti sabbe te nivāsanadosā.
Te sabbe means all those faults of wearing the lower garment.
Tất cả những điều đó là tất cả những lỗi về cách mặc y đó.
Etthāti imasmiṃ vibhaṅge.
Etthā means in this Vibhaṅga.
Ở đây là trong phần phân tích này.
Tatthevāti khandhakeyeva.
Tatthevā means in the Khandhaka itself.
Ngay ở đó là ngay trong Khandhaka.
Asañcicca nivāsentassa anāpattīti sambandho.
"There is no offense for one who wears it unintentionally" is the connection.
Người mặc y mà không cố ý thì không phạm tội, là sự liên kết.
Eseva nayo ‘‘asatiyā’’ti etthāpi.
The same method applies to "asatiyā" (lack of mindfulness) here too.
Nguyên tắc tương tự cũng áp dụng cho “asatiyā” (do không chú ý).
Ajānantassāti ettha ajānanaṃ duvidhaṃ nivāsanavattassa ajānanaṃ, ārūḷhorūḷhabhāvassa ajānananti.
Here, "ajānantassā" (for one who does not know) refers to two kinds of not knowing: not knowing the rule of wearing the lower robe, and not knowing the state of having ascended and descended.
Trong ajānantassa (người không biết), sự không biết có hai loại: không biết về quy tắc mặc y, và không biết về tình trạng y bị vén lên.
Tattha ārūḷhorūḷhabhāvassa ajānanaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘ajānantassā’’ti dassento āha ‘‘ajānantassāti etthā’’tiādi.
Referring to the not knowing of the state of having ascended and descended, it is said "ajānantassā" (for one who does not know), indicating "here, ajānantassā" and so on.
Ở đây, để chỉ ra rằng “ajānantassa” được nói đến trong trường hợp không biết về tình trạng y bị vén lên, đã nói ajānantassāti etthā (trong từ ajānantassa), v.v.
Hīti saccaṃ.
"Hī" means truly.
Hī (thật vậy) là sự thật.
Tassāti nivāsanavattassa.
"Tassā" refers to the rule of wearing the lower robe.
Của điều đó là của quy tắc mặc y.
Assāti bhikkhuno.
"Assā" refers to the bhikkhu.
Của người ấy là của vị tỳ khưu.
Taṃ panāti āpattito amokkhanaṃ pana.
"Taṃ pana" means not being freed from the offense.
Điều đó là việc không thoát khỏi tội.
Tasmāti yasmā yujjati, tasmā.
"Tasmā" means therefore, because it is fitting.
Vì vậy là vì nó hợp lý, nên.
Yoti bhikkhu.
"Yo" means the bhikkhu.
Vị nào là vị tỳ khưu.
Kurundiyaṃ vuttanti sambandho.
The connection is "as stated in the Kurundi."
Đã được nói trong Kurundī, là sự liên kết.
Sukkhā jaṅghā imassāti sukkhajaṅgho.
One whose shanks are dry is "sukkhajaṅgho" (dry-shanked).
Người có bắp chân khô là sukkhajaṅgho.
Mahantaṃ piṇḍikamaṃsaṃ imassāti mahāpiṇḍikamaṃso.
One who has large calf muscles is "mahāpiṇḍikamaṃso" (large-calf-muscled).
Người có bắp chân to là mahāpiṇḍikamaṃso.
Tassāti bhikkhussa.
"Tassā" refers to the bhikkhu.
Của người ấy là của vị tỳ khưu.
577. Idhāti imasmiṃ vibhaṅge, sikkhāpade vā.
577. "Idhā" means in this analysis, or in this training rule.
Ở đây là trong phần phân tích này, hoặc trong giới luật.
Ubho kaṇṇeti purato ca pacchato ca niggate dve kaṇṇe.
"Ubho kaṇṇe" means the two corners that protrude both in front and behind.
Hai mép là hai mép y buông xuống phía trước và phía sau.
Avisesenāti ‘‘antaraghare’’ti ca ‘‘ārāme’’ti ca visesaṃ akatvā sāmaññena.
"Avisesenā" means without making a distinction such as "within the village" or "in the monastery," but generally.
Không phân biệt là không phân biệt giữa “trong nhà” và “trong tịnh xá”, một cách chung chung.
Vihārepīti saṅghasannipātabuddhupaṭṭhānatherupaṭṭhānādikālaṃ sandhāya vuttaṃ.
"Vihārepī" is said referring to times such as a Sangha assembly, attending upon the Buddha, or attending upon elders.
Ngay cả trong tịnh xá được nói đến để chỉ thời gian hội họp Tăng đoàn, hầu hạ Đức Phật, hầu hạ các vị trưởng lão, v.v.
578. Kāyekadese kāyasaddo vattatīti āha ‘‘jāṇumpi urampī’’ti.
578. The word "kāya" (body) is used for a part of the body, thus it says "jāṇumpi urampī" (even the knee or the chest).
Từ kāya (thân) được dùng để chỉ một phần của thân, nên đã nói đầu gối hoặc ngực.
‘‘Na sīsaṃ pārutenā’’tiiminā ‘‘suppaṭicchannenā’’tipadassa atibyāpitadosaṃ paṭikkhipati.
By "na sīsaṃ pārutenā" (not with the head covered), the fault of over-applicability of the word "suppaṭicchannenā" (well-covered) is refuted.
Bằng câu “na sīsaṃ pārutenā” (không che đầu), lỗi phạm vi quá rộng của từ “suppaṭicchannenā” (được che đậy kỹ lưỡng) được bác bỏ.
Gaṇṭhikanti pāso.
"Gaṇṭhikaṃ" means a knot.
Gaṇṭhikaṃ là cái thòng lọng.
So hi gantheti bandhatīti vā, gantheti bandhati etthāti vā katvā ganthikoti vuccati.
It is called "ganthiko" because it ties or because one ties with it.
Nó được gọi là ganthika vì nó buộc, hoặc vì nó được dùng để buộc.
Nthakārassa vāṇṭhakāre kate gaṇṭhiko, taṃ gaṇṭhikaṃ paṭimuñcitvā.
With the 'ṇṭha' becoming 'ṇṭha', it is "gaṇṭhiko"; having tied that knot.
Sau khi ṇtha được đổi thành ṇṭha, thành gaṇṭhiko, tháo cái thòng lọng đó.
Ubho kaṇṇeti cīvarassa dve koṇe.
"Ubho kaṇṇe" means the two corners of the robe.
Hai mép là hai góc của y phục.
Galavāṭakatoti ettha galoti kaṇṭho.
Here, "galo" in "galavāṭakato" means the throat.
Trong galavāṭakato, gala là cổ họng.
So hi khajjabhojjaleyyapeyyasaṅkhātaṃ catubbidhaṃ asanaṃ galati panno hutvā kucchiyaṃ patati itoti galoti vuccati.
It is called "galo" because the four kinds of food—chewable, edible, lickable, and drinkable—fall down through it and enter the stomach.
Nó được gọi là gala vì nó nuốt (galati) bốn loại thức ăn gồm khādanīya (đồ ăn cứng), bhojanīya (đồ ăn mềm), leyyapeyya (thức uống) và rơi vào bụng.
Āvāṭoyeva khuddakaṭṭhena āvāṭako, khuddakatthe ko.
A small hole is "āvāṭako," with 'ko' for smallness.
Āvāṭa (hố) khi nhỏ được gọi là āvāṭako, ko là tiểu từ chỉ sự nhỏ bé.
Gale ṭhito āvāṭako galavāṭako.
A hole located in the throat is "galavāṭako."
Cái hố ở cổ họng là galavāṭako.
Akārato hi ākārassa lopo ‘‘papa’’ntiādīsu (jā. 1.1.2) viya.
Indeed, the vowel 'ā' is elided after 'a', as in "papaṃ" and so on.
Thật vậy, nguyên âm ā bị lược bỏ từ a như trong “papaṃ” (nước) và các từ khác (Jā. 1.1.2).
Ettha hi paāpanti padacchedo, akārato ākārassa ca lopo.
Here, the word division is "pa-āpaṃ," and both 'a' and 'ā' are elided.
Ở đây, paāpaṃ là cách chia từ, và ā bị lược bỏ từ a.
Pavaddhaṃ āpaṃ papaṃ, mahantaṃ udakanti attho.
"Pavaddhaṃ āpaṃ papaṃ" means abundant water.
Nước lớn (pavaddhaṃ āpaṃ) là papaṃ, có nghĩa là nước nhiều.
Sīsaṃ vivaritvāti sambandho.
The connection is "having uncovered the head."
Mở đầu, là sự liên kết.
582. Okkhittacakkhūti ettha osaddo heṭṭhāpariyāyoti āha ‘‘heṭṭhā khittacakkhū’’ti.
582. Here, the prefix "o" in "okkhittacakkhū" (downcast eyes) means "heṭṭhā" (downwards), thus it says "heṭṭhā khittacakkhū" (eyes cast downwards).
Trong okkhittacakkhū (mắt nhìn xuống), từ o có nghĩa là phía dưới, nên đã nói heṭṭhā khittacakkhū (mắt nhìn xuống phía dưới).
‘‘Hutvā’’tiiminā kiriyāvisesanabhāvaṃ dasseti.
By "hutvā" (having been), it shows the adverbial nature.
Bằng từ “hutvā” (trở thành), trạng thái của một trạng từ được chỉ ra.
Yugayuttakoti yuge yuttako.
"Yugayuttako" means yoked to a yoke.
Yugayuttako là được buộc vào ách.
Damiyitthāti danto.
One who is tamed is "danto" (tamed).
Người được thuần hóa là danto.
Ābhuso jānāti kāraṇākāraṇanti ājāneyyo.
One who quickly knows what is proper and improper is "ājāneyyo" (thoroughbred).
Người biết điều nên làm và không nên làm ngay lập tức là ājāneyyo.
Ettakanti catuhatthapamāṇaṃ.
"Ettakaṃ" means a measure of four cubits.
Chừng đó là khoảng cách bốn cánh tay.
Yo gacchati, assa bhikkhuno dukkaṭā āpatti hotīti yojanā.
The construction is: "If a bhikkhu walks, an offense of dukkata occurs."
Vị tỳ khưu nào đi như vậy thì phạm tội dukkaṭa, đây là cách giải thích.
‘‘Parissayabhāva’’nti ca ‘‘parissayābhāva’’nti ca dve pāṭhā yujjantiyeva.
Both readings, "parissayabhāvaṃ" (state of danger) and "parissayābhāvaṃ" (absence of danger), are indeed suitable.
Cả hai cách đọc “parissayabhāvaṃ” (trạng thái nguy hiểm) và “parissayābhāvaṃ” (trạng thái không nguy hiểm) đều hợp lý.
584. Itthambhūtalakkhaṇeti imaṃ pakāraṃ itthaṃ cīvarukkhipanaṃ, bhavati gacchatīti bhūto, bhikkhu.
584. "Itthambhūtalakkhaṇe" (in the characteristic of being such) means: "itthaṃ" is this manner of raising the robe; "bhūto" is the bhikkhu who exists or goes; "lakkhaṇaṃ" is the robe by which it is characterized.
Itthambhūtalakkhaṇe (trong đặc điểm của trạng thái như vậy) là cách vén y như vậy, bhūto (trở thành) là vị tỳ khưu đang đi.
Lakkhīyati anenāti lakkhaṇaṃ, cīvaraṃ.
That by which it is marked is a mark; a robe.
Lakkhaṇaṃ (đặc điểm) là y phục, được nhận biết bởi điều này.
Itthaṃ bhūto itthambhūto, tassa lakkhaṇaṃ itthambhūtalakkhaṇaṃ, tasmiṃ.
"Itthaṃ bhūto" is "itthambhūto"; "tassa lakkhaṇaṃ" is "itthambhūtalakkhaṇaṃ"; "tasmiṃ" is in that.
Itthaṃ bhūto (trở thành như vậy) là itthambhūto, đặc điểm của điều đó là itthambhūtalakkhaṇaṃ, trong điều đó.
Karaṇavacanaṃ daṭṭhabbanti yojanā.
The construction is "should be seen as an instrumental case."
Nên hiểu là cách dùng của cách công cụ, đây là cách giải thích.
Itthambhūtalakkhaṇaṃ nāma kiriyāvisesanassa sabhāvoti āha ‘‘ekato vā…pe… hutvāti attho’’ti.
"Itthambhūtalakkhaṇaṃ" is the nature of an adverb, thus it says "ekato vā...pe... hutvāti attho" (from one side... and so on... meaning 'having been').
Itthambhūtalakkhaṇaṃ là bản chất của một trạng từ, nên đã nói ekato vā…pe… hutvāti attho (hoặc một bên…v.v… có nghĩa là trở thành).
Antoindakhīlatoti gāmassa antoindakhīlatoti.
"Antoindakhīlato" means from within the indakhīla of the village.
Bên trong cột trụ là bên trong cột trụ của làng.
Paṭhamo vaggo.
The first section.
Phẩm thứ nhất.
604. Samasūpakaṃ piṇḍapātanti ettha sūpapiṇḍapātānaṃ samaupaḍḍhabhāvaṃ āsaṅkā bhaveyyāti āha ‘‘samasūpako nāmā’’tiādi.
In " samasūpakaṃ piṇḍapātaṃ," there might be a doubt about the equal half-portion of soup and almsfood. Therefore, he says, "samasūpaka is," and so on.
604. Với samasūpakaṃ piṇḍapātaṃ (vật thực có canh đồng đều), có thể có nghi ngờ về sự đồng đều của canh và vật thực, như đã nói “samasūpako được gọi là” v.v.
Yatthāti piṇḍapāte.
Yatthā means in the almsfood.
Yatthā (Ở đâu) là trong vật thực.
Bhattassa catutthabhāgapamāṇo sūpo hoti, so piṇḍapāto samasūpako nāmāti yojanā.
The construction is: the soup is a fourth part of the rice, that almsfood is called samasūpaka.
Canh có lượng bằng một phần tư của cơm, vật thực đó được gọi là samasūpako (có canh đồng đều).
Oloṇī ca sākasūpeyyañca maccharaso ca maṃsaraso cāti dvando.
Oloṇī and sākasūpeyya and fish sauce and meat sauce are a dual compound.
Oloṇī, sākasūpeyya, maccharaso và maṃsaraso là một cặp từ ghép.
Tattha oloṇīti ekā byañjanavikati.
Among them, oloṇī is one kind of curry.
Trong đó, oloṇī là một loại thức ăn phụ.
Sākasūpeyyanti sūpassa hitaṃ sūpeyyaṃ, sākameva sūpeyyaṃ sākasūpeyyaṃ.
Sākasūpeyya means sūpeyya is that which is beneficial for soup; sākasūpeyya is vegetable soup itself.
Sākasūpeyyaṃ (canh rau) là thứ tốt cho canh, rau chính là canh rau.
Iminā sabbāpi sākasūpeyyabyañjanavikati gahitā.
By this, all kinds of vegetable soup curries are included.
Với điều này, tất cả các loại thức ăn phụ là canh rau đều được bao gồm.
Maccharasamaṃsarasādīnīti ettha ādisaddena avasesā sabbāpi byañjanavikati saṅgahitā.
In maccharasamaṃsarasādīnī, the word ādi (etc.) includes all other kinds of curries.
Trong maccharasamaṃsarasādīnī (nước cá, nước thịt v.v.), với từ “v.v.”, tất cả các loại thức ăn phụ còn lại đều được bao gồm.
Taṃ sabbaṃ rasānaṃ raso rasarasoti katvā ‘‘rasaraso’’ti vuccati.
All of that, being the essence of essences, is called rasaraso.
Tất cả những thứ đó là hương vị của các hương vị, được gọi là rasaraso (hương vị tuyệt hảo).
Tatthāti ‘‘thūpīkata’’ntiādivacane.
Tatthā means in the statement "thūpīkata," and so on.
Tatthā (Ở đó) là trong lời nói “thūpīkata” v.v.
Tesanti abhayattheratipiṭakacūḷanāgattherānaṃ.
Tesaṃ means of the Theras Abhaya and Tipiṭaka Cūḷanāga.
Tesaṃ (Của họ) là của các trưởng lão Abhaya và Cūḷanāga Tipiṭaka.
Iti pucchiṃsu, tesañca therānaṃ vādaṃ ārocesunti yojanā.
The construction is: they asked, and they reported the view of those theras.
Họ đã hỏi như vậy, và họ đã trình bày luận điểm của các trưởng lão đó.
Theroti cūḷasumanatthero.
Thero means Thera Cūḷasumana.
Thero (Vị trưởng lão) là trưởng lão Cūḷasumana.
Etassāti tipiṭakacūḷanāgattherassa.
Etassā means of Thera Tipiṭaka Cūḷanāga.
Etassā (Của vị này) là của trưởng lão Cūḷanāga Tipiṭaka.
Sattakkhattunti satta vāre.
Sattakkhattuṃ means seven times.
Sattakkhattuṃ (Bảy lần) có nghĩa là bảy lượt.
Kutoti kassācariyassa santikā.
Kuto means from which teacher.
Kuto (Từ đâu) có nghĩa là từ vị thầy nào.
Tasmāti yasmā yāvakālikena paricchinno, tasmā.
Tasmā means therefore, because it is limited by yāvakālika.
Tasmā (Do đó) có nghĩa là vì nó bị giới hạn bởi thời gian.
Āmisajātikaṃ yāgubhattaṃ vā phalāphalaṃ vāti yojanā.
The construction is: gruel and rice of the nature of food, or fruits.
Cháo hoặc cơm thuộc loại thức ăn, hoặc trái cây v.v.
Tañca khoti tañca samatitthikaṃ.
Tañca kho means and that which is level with the brim.
Tañca kho (Và điều đó) là cái có mức nước ngang bằng.
Itarena panāti nādhiṭṭhānupagena pattena pana.
Itarena panā means by the other bowl, which is not consecrated.
Itarena panā (Nhưng với cái khác) là với cái bát không được định đoạt.
Yaṃ pūvaucchukhaṇḍaphalāphalādi heṭṭhā orohati, taṃ pūvaucchukhaṇḍaphalāphalādīti yojanā.
The construction is: that which sinks to the bottom, such as cakes, pieces of sugarcane, fruits, and so on, is cakes, pieces of sugarcane, fruits, and so on.
Bánh, mía, trái cây v.v. rơi xuống phía dưới, đó là bánh, mía, trái cây v.v.
Pūvavaṭaṃsakoti ettha vaṭaṃsakoti uttaṃso.
In pūvavaṭaṃsako, vaṭaṃsako means a chaplet.
Trong pūvavaṭaṃsako (vòng hoa bánh), vaṭaṃsako có nghĩa là vòng hoa.
So hi uddhaṃ tasīyate alaṅkarīyateti vaṭaṃsoti vuccati ukārassa vakāraṃ, takārassa ca ṭakāraṃ katvā, soyeva vaṭaṃsako, muddhani pilandhito eko alaṅkāraviseso.
Indeed, it is called vaṭaṃsa because it is raised and adorned, having changed the u to v and t to ṭ. That very vaṭaṃsaka is a particular ornament worn on the head.
Nó được trang trí ở phía trên, nên được gọi là vaṭaṃsa (vòng hoa) khi biến đổi u thành va, và ta thành ṭa. Chính nó là vaṭaṃsaka, một loại trang sức được đội trên đầu.
Pūvameva taṃsadisattā pūvavaṭaṃsako, taṃ.
Cakes themselves, being similar to it, are pūvavaṭaṃsaka; that.
Chính bánh đó, vì giống như vậy, là pūvavaṭaṃsako (vòng hoa bánh).
Pupphavaṭaṃsako ca takkolakaṭukaphalādivaṭaṃsako cāti dvando, te.
Flower chaplets and chaplets of takkola and bitter fruits, and so on, are a dual compound; those.
Vòng hoa bằng hoa và vòng hoa bằng takkola, trái cây đắng v.v. là một cặp từ ghép, chúng.
627. ‘‘Surusurū’’ti evaṃ saddanti ‘‘surusurū’’ti evaṃ anukaraṇaravaṃ.
627. "Surusurū"ti evaṃ saddaṃ (a sound like "surusurū") means an imitative sound like "surusurū."
627. “Surusurū”ti evaṃ saddaṃ (tiếng “surusurū” như vậy) có nghĩa là âm thanh mô phỏng “surusurū” như vậy.
Davanaṃ kīḷananti iminā vacanatthena parihāso davo nāmāti āha ‘‘davoti parihāsavacana’’nti.
By the meaning of the word "davanaṃ kīḷanaṃ" (playing, sporting), it is said that "parihāso" (jesting) is called davo (jest).
Chơi đùa, vui đùa, với ý nghĩa này, sự đùa cợt được gọi là davo, như đã nói “davo là lời nói đùa cợt”.
Tanti so davo.
Taṃ: that jest.
Taṃ (Điều đó) là sự đùa cợt đó.
Liṅgavipallāso hesa.
This is a gender inversion.
Đây là sự đảo ngược giống.
Na kātabbaṃ na kātabboti sambandho.
Na kātabbaṃ: "should not be done" is the connection.
Na kātabbaṃ (Không nên làm) có liên hệ với không nên làm.
Silakabuddhoti silāya kato, silena niyutto vā buddho.
Silakabuddho: a Buddha made of stone, or a Buddha appointed by stone.
Silakabuddho (Phật đá) có nghĩa là Phật được làm bằng đá, hoặc được chỉ định bằng đá.
Apaṭibuddhoti apaṭividdho buddho, parihāsavacanametaṃ.
Apaṭibuddho: an unpenetrated Buddha; this is a jesting remark.
Apaṭibuddho (Phật không giác ngộ) có nghĩa là Phật chưa được giác ngộ, đây là lời nói đùa cợt.
Godhammoti gunnaṃ dhammo.
Godhammo: the custom of cows.
Godhammo (Pháp bò) có nghĩa là pháp của bò.
Ajadhammoti ajānaṃ dhammo.
Ajadhammo: the custom of goats.
Ajadhammo (Pháp dê) có nghĩa là pháp của dê.
Migasaṅghoti migānaṃ saṅgho.
Migasaṅgho: a herd of deer.
Migasaṅgho (Đoàn thú) có nghĩa là đoàn thú.
Pasusaṅghoti pasūnaṃ saṅgho.
Pasusaṅgho: a herd of animals.
Pasusaṅgho (Đoàn gia súc) có nghĩa là đoàn gia súc.
631. Evaṃnāmaketi ‘‘kokanuda’’nti evaṃ nāmaṃ assa pāsādassāti evaṃnāmako, pāsādo, tasmiṃ.
631. Evaṃnāmake: "Kokanuda" is the name of that palace, hence evaṃnāmako (named thus), in that palace.
631. Evaṃnāmake (có tên như vậy) có nghĩa là cung điện có tên “kokanuda” như vậy, trong cung điện đó.
‘‘Padumasaṇṭhāno’’ti iminā pāsādassa sadisūpacārena ‘‘kokanudo’’ti nāmalabhanaṃ dasseti.
By "padumasaṇṭhāno" (lotus-shaped), it is shown that the palace received the name "kokanudo" by way of simile.
Với “Padumasaṇṭhāno” (có hình dáng hoa sen), nó chỉ ra việc cung điện có tên “kokanudo” bằng cách so sánh.
Tenāti padumasaṇṭhānattā.
Tena: because it is lotus-shaped.
Tenā (Do đó) có nghĩa là do có hình dáng hoa sen.
Assāti pāsādassa.
Assā: of the palace.
Assā (Của nó) là của cung điện.
Puggalikampīti parapuggalasantakaṃ gahetabbaṃ ‘‘attano santakampī’’ti attapuggalasantakassa visuṃ gayhamānattā.
Puggalikampī: refers to what belongs to another person, as "attano santakampī" (what belongs to oneself) is taken separately.
Puggalikampī (ngay cả của cá nhân) phải hiểu là của người khác, vì của chính mình được nói riêng là “attano santakampī” (ngay cả của mình).
Saṅkhampīti pānīyasaṅkhampi.
Saṅkhampī: also a water conch.
Saṅkhampī (ngay cả vỏ ốc) có nghĩa là ngay cả vỏ ốc nước uống.
Sarāvampīti pānīyasarāvampi.
Sarāvampī: also a water bowl.
Sarāvampī (ngay cả chén) có nghĩa là ngay cả chén nước uống.
Thālakampīti pānīyathālakampi.
Thālakampī: also a water plate.
Thālakampī nghĩa là rung bát nước uống.
634. Setacchattanti ettha setasaddo paṇḍarapariyāyoti āha ‘‘paṇḍaracchatta’’nti.
634. Setacchataṃ: Here, the word seta (white) is a synonym for paṇḍara (pale, white), hence it is said, "paṇḍaracchattaṃ" (a white umbrella).
634. Đối với Setacchattaṃ (lọng trắng), ở đây từ seta là đồng nghĩa với paṇḍara (trắng), nên nói ‘‘paṇḍaracchattaṃ’’ (lọng trắng).
Vatthapaliguṇṭhitanti vatthehi samantato veṭhitaṃ.
Vatthapaliguṇṭhitaṃ: completely wrapped with cloths.
Vatthapaliguṇṭhitaṃ nghĩa là được che phủ hoàn toàn bằng vải.
Setaṃ chattaṃ setacchattaṃ.
A white umbrella is setacchattaṃ.
Lọng trắng là setacchattaṃ.
Kiḷañjehi kataṃ chattaṃ kiḷañjacchattaṃ.
An umbrella made of mats is kiḷañjacchattaṃ.
Lọng làm bằng chiếu là kiḷañjacchattaṃ.
Paṇṇehi kataṃ chattaṃ paṇṇacchattaṃ.
An umbrella made of leaves is paṇṇacchattaṃ.
Lọng làm bằng lá là paṇṇacchattaṃ.
Maṇḍalena baddhaṃ maṇḍalabaddhaṃ.
Bound with a circle is maṇḍalabaddhaṃ.
Được buộc bằng vòng tròn là maṇḍalabaddhaṃ.
Salākāhi baddhaṃ salākabaddhaṃ.
Bound with spokes is salākabaddhaṃ.
Được buộc bằng nan là salākabaddhaṃ.
Tānīti tīṇi chattāni.
Tāni: those three umbrellas.
Tāni nghĩa là ba cái lọng.
Hīti saccaṃ.
Hī: indeed.
Hī nghĩa là thật vậy.
Yampi ekapaṇṇacchattanti yojanā.
This also applies to an umbrella made of a single leaf.
Và ngay cả cái lọng một lá cũng vậy, là cách liên kết câu.
Etesūti tīsu chattesu.
Etesu: among these three umbrellas.
Etesu nghĩa là trong ba cái lọng này.
Assāti yassa kassaci gahaṭṭhassa vā pabbajitassa vā.
Assā: of any householder or renunciant.
Assā nghĩa là của bất kỳ ai, cư sĩ hay xuất gia.
Soti yo koci gahaṭṭho vā pabbajito vā.
So: any householder or renunciant.
So nghĩa là bất kỳ cư sĩ hay xuất gia nào.
Chattapādukāya vāti chattadaṇḍanikkhepanāya pādukāya vā.
Chattapādukāya vā: or with an umbrella stand for placing the umbrella handle.
Chattapādukāya vā nghĩa là hoặc bằng đế lọng để đặt cán lọng.
Etthāti imasmiṃ sikkhāpade.
Ettha: in this training rule.
Ettha nghĩa là trong giới điều này.
637. ‘‘Āvudhaṃ nāma cāpo kodaṇḍo’’ti pāḷiyaṃ vuttavacanaṃ upalakkhaṇamevāti dassento āha ‘‘āvudhapāṇissāti etthā’’tiādi.
Showing that the statement in the Pāḷi, "A weapon is a bow, a crossbow," is merely an illustration, it says, "In 'āvudhapāṇissa' (one with a weapon in hand)," and so on.
637. Để chỉ ra rằng câu ‘‘āvudhaṃ nāma cāpo kodaṇḍo’’ (vũ khí là cung, nỏ) trong kinh Pali chỉ là một ví dụ, đã nói ‘‘āvudhapāṇissāti ettha’’ (đối với người cầm vũ khí trong tay) v.v.
Sabbāpi dhanuvikati āvudhanti veditabbāti yojanā.
The connection is that all variations of a bow should be understood as weapons.
Nên biết rằng tất cả các loại cung đều là vũ khí, là cách liên kết câu.
Yathā asiṃ sannahitvā ṭhito satthapāṇīti saṅkhyaṃ na gacchati, evaṃ dhanuṃ kaṇṭhe paṭimukko āvudhapāṇīti āha ‘‘sace panā’’tiādi, iminā āvudho pāṇinā gahitoyeva āvudhapāṇi nāmāti dassetīti.
Just as one who stands ready with a sword does not count as "satthapāṇī" (one with a weapon in hand), so too one who has a bow slung around their neck is not "āvudhapāṇī" (one with a weapon in hand). Therefore, it says, "If however," and so on, thereby showing that only when a weapon is held in the hand is one called "āvudhapāṇī".
Cũng như người cầm kiếm đeo vào người không được tính là người cầm vũ khí, thì người đeo cung vào cổ cũng không được tính là người cầm vũ khí, nên nói ‘‘sace panā’’ (nếu vậy) v.v., điều này cho thấy rằng chỉ khi vũ khí được cầm bằng tay thì mới được gọi là người cầm vũ khí.
Chaṭṭho vaggo.
The Sixth Chapter.
Chương thứ sáu.
640. Dvīhi janehi gahitoti sambandho.
The connection is, "held by two people."
640. Được hai người nắm giữ, là cách liên kết câu.
Vaṃsenāti veṇunā, yāne nisinnoti sambandho.
"Vaṃsena" means with a bamboo stick; the connection is, "seated in a vehicle."
Vaṃsena nghĩa là bằng tre, ngồi trên xe, là cách liên kết câu.
Visaṅkharitvāti vipattiṃ karitvā.
"Visaṅkharitvā" means having caused a misfortune.
Visaṅkharitvā nghĩa là làm cho hư hỏng.
Dvepīti dhammakathikadhammapaṭiggāhakasaṅkhātā ubhopi janā.
"Dvepi" refers to both persons, namely the Dhamma speaker and the Dhamma recipient.
Dvepī nghĩa là cả hai người, tức là người thuyết pháp và người nghe pháp.
Vaṭṭatīti desetuṃ vaṭṭati.
"Vaṭṭati" means it is permissible to teach.
Vaṭṭatī nghĩa là được phép thuyết giảng.
647. Chapakasaddassa ca caṇḍālasaddassa ca vevacanattā vuttaṃ ‘‘caṇḍālassā’’ti.
Due to "chapakasadda" and "caṇḍālasadda" being synonyms, it is said "caṇḍālassa" (of an outcast).
647. Vì từ chapakassa và caṇḍālassa là đồng nghĩa, nên nói ‘‘caṇḍālassā’’ (của người hạ tiện).
Caṇḍālo hi saṃ sunakhaṃ pacatīti chapakoti vuccati sakārassa chakāraṃ katvā.
A caṇḍāla is called "chapako" (dog-cooker) because he cooks dogs (saṃ sunakhaṃ pacati), by changing the 's' sound to 'ch'.
Người hạ tiện được gọi là chapaka vì anh ta nấu chó (saṃ sunakhaṃ pacati), với việc biến âm sa thành cha.
Chapakassa esā chapakī, caṇḍālabhariyā.
This woman is the "chapakī" (female dog-cooker) of the chapaka, a caṇḍāla's wife.
Vợ của người hạ tiện là chapakī, tức là vợ của người hạ tiện.
Yatrāti ettha trapaccayo paccatte hotīti āha ‘‘yo hi nāmā’’ti.
In "yatrā," the suffix 'tra' is used in the sense of 'self-referential,' hence it says, "yo hi nāmā" (whoever indeed).
Đối với yatra, ở đây tiếp vĩ ngữ tra có nghĩa là tự thân, nên nói ‘‘yo hi nāmā’’ (người nào mà).
Yo rājā ucce āsane nisīditvā mantaṃ pariyāpuṇissati nāma, ayaṃ rājā yāva ativiya adhammikoti vuttaṃ hoti.
It is said that whichever king studies the mantra while seated on a high seat, that king is extremely unrighteous.
Vua nào mà ngồi trên ngai vàng cao để học kinh điển, thì vua này được nói là vô cùng bất chính.
‘‘Sabbamida’’nti ayaṃ saddo liṅgavipallāsoti āha ‘‘sabbo aya’’nti.
The word "sabbamida" is a gender inversion, hence it says "sabbo ayaṃ" (all this).
Từ ‘‘Sabbamida’’ (tất cả cái này) có sự biến đổi giống, nên nói ‘‘sabbo ayaṃ’’ (tất cả cái này).
‘‘Loko’’ti iminā idhasaddassa visayaṃ dasseti.
By "loko" (world), it shows the scope of the word "idha" (here).
Với từ ‘‘loko’’ (thế giới), chỉ ra đối tượng của từ idha (ở đây).
Carimasaddo antimapariyāyo.
The word "carima" is a synonym for "last."
Từ carima là đồng nghĩa với antima (cuối cùng).
Antimoti ca lāmako.
And "antimo" means low.
Antimo cũng có nghĩa là thấp kém.
Lāmakoti ca nāma idha vipattīti āha ‘‘saṅkara’’nti.
And "lāmako" (low) here means misfortune, hence it says "saṅkaraṃ" (confusion).
Và từ lāmako (thấp kém) ở đây có nghĩa là sự suy đồi, nên nói ‘‘saṅkaraṃ’’ (sự pha tạp).
Saṅkaranti vipattiṃ.
"Saṅkaraṃ" means misfortune.
Saṅkaraṃ nghĩa là sự suy đồi.
‘‘Nimmariyādo’’ti iminā ‘‘saṅkaraṃ gato’’ti padānaṃ adhippāyatthaṃ dasseti.
By "nimmariyādo" (without boundaries), it shows the intended meaning of the phrase "saṅkaraṃ gato" (gone to confusion).
Với từ ‘‘Nimmariyādo’’ (vô giới hạn), chỉ ra ý nghĩa dự định của các từ ‘‘saṅkaraṃ gato’’ (đã đi đến sự suy đồi).
Carimaṃ gataṃ carimagataṃ, sabbo ayaṃ loko carimagatoti attho.
"Carimaṃ gataṃ" means gone to the last; the meaning is, "all this world has gone to the last."
Đã đi đến cuối cùng là carimagataṃ, ý nghĩa là tất cả thế giới này đã đi đến cuối cùng.
Idha ca jātake (jā. 1.4.33) ca kesuci potthakesu ‘‘camarikata’’nti pāṭho atthi, so ayuttoyeva.
Here and in some books of the Jātaka, there is the reading "camarikataṃ," which is incorrect.
Ở đây và trong Jātaka (jā. 1.4.33), trong một số bản kinh có ‘‘camarikataṃ’’, điều đó không đúng.
Tatthevāti ambarukkhamūleyeva.
"Tattheva" means right there, at the foot of the mango tree.
Tattheva nghĩa là ngay dưới gốc cây xoài đó.
Tesanti rājabrāhmaṇānaṃ.
"Tesaṃ" means of those kings and brahmins.
Tesaṃ nghĩa là của các vị vua và Bà-la-môn.
Tatthāti tissaṃ gāthāyaṃ.
"Tatthā" means in that verse.
Tatthā nghĩa là trong ba câu kệ.
Pāḷiyāti attano ācārapakāsakaganthasaṅkhātāya pāḷiyā.
"Pāḷiyā" means by the Pāḷi, which is the text that reveals one's own conduct.
Pāḷiyā nghĩa là bằng kinh Pali, tức là bản văn tự biểu lộ giới luật của mình.
Na passareti ettha resaddo antissa kāriyoti āha ‘‘na passantī’’ti.
In "na passare," the 're' is a grammatical function of the final 'nti', hence it says "na passantī" (do not see).
Đối với Na passare, ở đây từ re là biến âm của anti, nên nói ‘‘na passantī’’ (không nhìn thấy).
Yo cāyanti yo ca ayaṃ.
"Yo cāyaṃ" means "yo ca ayaṃ" (and whoever this).
Yo cāyaṃ nghĩa là và người nào.
Ayaṃsaddo padālaṅkāramatto, brāhmaṇoti attho.
The word "ayaṃ" is merely an embellishment of the phrase; the meaning is "brāhmaṇo" (brahmin).
Từ ayaṃ chỉ là một từ trang sức, ý nghĩa là Bà-la-môn.
Adhīyatīti ajjhāyati, sikkhatīti attho.
"Adhīyatī" means he studies, meaning he learns.
Adhīyatī nghĩa là học thuộc lòng, tức là học.
Tatoti bodhisattena vuttagāthāto paranti sambandho.
"Tato" means after the verse spoken by the Bodhisatta, is the connection.
Tato nghĩa là sau câu kệ được Bồ-tát nói, là cách liên kết câu.
Tassāti gāthāya.
"Tassā" means of that verse.
Tassā nghĩa là của câu kệ.
Bhoti bodhisattaṃ āmanteti.
"Bho" is an address to the Bodhisatta.
Bho nghĩa là gọi Bồ-tát.
‘‘Bhutto’’ti padassa kammavācakabhāvamāvikātuṃ vuttaṃ ‘‘mayā’’ti.
"Mayā" is stated to show the passive voice of the word "bhutto" (eaten).
Để làm rõ từ ‘‘Bhutto’’ (đã ăn) là từ chỉ đối tượng của hành động, đã nói ‘‘mayā’’ (bởi tôi).
Assāti odanassa.
"Assā" means of the rice.
Assā nghĩa là của cơm.
Iminā suci parisuddhaṃ maṃsaṃ sucimaṃsaṃ, tena upasecanamassāti sucimaṃsūpasecanoti bāhiratthasamāsaṃ dasseti.
By this, it shows the external compound "sucimaṃsūpasecano" (garnished with pure meat), meaning "sucimaṃsaṃ" (pure meat) is clean and pure meat, and "upasecanamassa" (its garnish) is with that.
Điều này cho thấy cách ghép từ bên ngoài: thịt sạch sẽ tinh khiết là sucimaṃsaṃ, và có món ăn kèm bằng thịt đó là sucimaṃsūpasecano.
Dhammeti ācāradhamme.
"Dhamme" means in the Dhamma of conduct.
Dhamme nghĩa là trong pháp hạnh.
Baddho hutvāti thaddho hutvā, ayameva vā pāṭho.
"Baddho hutvā" means having become stiff, or this is the reading itself.
Baddho hutvā nghĩa là trở nên cứng nhắc, hoặc đây là một bản văn khác.
Vaṇṇasaddassa saṇṭhānādike aññe atthe paṭikkhipituṃ vuttaṃ ‘‘pasattho’’ti.
"Pasattho" is stated to reject other meanings of the word "vaṇṇa" (color), such as form.
Để bác bỏ các ý nghĩa khác của từ vaṇṇa như hình dáng, v.v., đã nói ‘‘pasattho’’ (được khen ngợi).
Thomitoti tasseva vevacanaṃ.
"Thomito" is a synonym for the same.
Thomito là từ đồng nghĩa với từ đó.
Athāti anantare.
"Athā" means immediately after.
Athā nghĩa là ngay sau đó.
Nanti brāhmaṇaṃ.
"Naṃ" refers to the brahmin.
Naṃ nghĩa là vị Bà-la-môn.
Tassāti gāthādvayassa.
"Tassā" means of that pair of verses.
Tassā nghĩa là của hai câu kệ.
Brāhmaṇāti purohitaṃ ālapati.
Brāhmaṇā refers to addressing the purohita.
Brāhmaṇā nghĩa là gọi vị đạo sĩ.
Sampatīti sandīṭṭhike.
Sampatī refers to those seen face-to-face.
Sampatī nghĩa là hiện tại.
‘‘Yā vutti vinipātena, adhammacaraṇena vā’’ti padānaṃ sambandhaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘nippajjatī’’ti.
To show the connection of the phrases "whatever livelihood by ruin, or by unrighteous conduct," the word "nippajjatī" (is produced) is stated.
Để chỉ ra sự liên kết của các từ ‘‘yā vutti vinipātena, adhammacaraṇena vā’’ (sự sống nào do sự suy đồi, hoặc do hành vi bất chính), đã nói ‘‘nippajjatī’’ (phát sinh).
Mahābrahmeti ettha brahmasaddo brāhmaṇavācakoti āha ‘‘mahābrāhmaṇā’’ti.
In Mahābrahme, the word brahma is a term for brāhmaṇa, thus it is said "great brāhmaṇas."
Mahābrahme, ở đây từ brahma là từ chỉ Bà-la-môn, nên nói ‘‘mahābrāhmaṇā’’ (các vị Bà-la-môn lớn).
Aññepīti rājabrāhmaṇehi aparepi.
Aññepī (others too) refers to others apart from the royal brāhmaṇas.
Aññepī nghĩa là những người khác ngoài các vị vua và Bà-la-môn.
‘‘Pacantī’’ti vutte avinābhāvato ‘‘bhuñjantī’’ti atthopi gahetabboti āha ‘‘pacanti ceva bhuñjanti cā’’ti.
When "pacanti" (they cook) is said, due to its inseparability, the meaning "bhuñjanti" (they eat) should also be taken, thus it is said "they cook and they eat."
Khi nói ‘‘Pacantī’’ (họ nấu), do sự không thể tách rời, nên ý nghĩa ‘‘bhuñjantī’’ (họ ăn) cũng phải được hiểu, nên nói ‘‘pacanti ceva bhuñjanti cā’’ (họ vừa nấu vừa ăn).
‘‘Na kevala’’ntiādinā aññepīti ettha pisaddassa sampiṇḍanatthaṃ dasseti, tvaṃ ācarissasīti sambandho.
By "not only" and so on, the collective meaning of the particle pi in aññepī (others too) is shown; the connection is "you will practice."
Với ‘‘Na kevala’’ (không chỉ) v.v., chỉ ra ý nghĩa bao hàm của từ pi trong aññepī (những người khác), bạn sẽ thực hành, là cách liên kết câu.
Puna tvanti taṃ, upayogatthe cetaṃ paccattavacanaṃ, ‘‘mā bhidā’’tiiminā sambandhitabbaṃ.
Again, tvaṃ (you) means "that," and this is a nominative word in the sense of application, to be connected with "do not break."
Lại tvaṃ nghĩa là bạn, và đây là từ chỉ đối tượng trong ý nghĩa sử dụng, phải được liên kết với ‘‘mā bhidā’’ (đừng phá vỡ).
‘‘Pāsāṇo’’tiiminā asmasaddo pāsāṇapariyāyoti dasseti.
By "pāsāṇo" (stone), it is shown that the word asma is a synonym for stone.
Với ‘‘Pāsāṇo’’ (đá), chỉ ra rằng từ asma là đồng nghĩa với đá.
Tenāti bhindanahetunā.
Tenā (by that) means "by the reason of breaking."
Tena nghĩa là do nguyên nhân phá vỡ đó.
652. Yaṃ mūlaṃ vā yā sākhā vā gacchatīti yojanā.
652. The construction is "whatever root or whatever branch goes."
652. Rễ nào hoặc cành nào đi, là cách liên kết câu.
Khandheti rukkhassa khandhe.
Khandhe means "on the trunk of the tree."
Khandhe nghĩa là trên thân cây.
Nikkhamatīti uccārapassāvo nikkhamati.
Nikkhamatī means "urine and feces exit."
Nikkhamatī nghĩa là nước tiểu và phân thoát ra.
Tiṇaṇḍupakanti tiṇena kataṃ, tiṇamayaṃ vā aṇḍupakaṃ.
Tiṇaṇḍupakaṃ means "made of grass" or "a grass-woven basket."
Tiṇaṇḍupakaṃ nghĩa là vật làm bằng cỏ, hoặc vật bằng cỏ.
Etthāti uccārapassāvakheḷesu.
Etthā (here) refers to urine, feces, and saliva.
Ettha nghĩa là trong nước tiểu, phân và đờm.