Payogasiddhipāṭha

977

3. Kārakakaṇḍa

3. Kāraka Chapter

3. Chương Kārakakaṇḍa

978

Atha vibhattīna+matthabhedā vuccante.

Now the distinctions in the meanings of the case endings are explained.

Bây giờ, các ý nghĩa khác nhau của biến cách sẽ được trình bày.

979

Tattha ekampi atthaṃ kammādivasena ekattādivasena ca vibhajantīti vibhattiyo, syādayo.

Here, vibhattis (case endings), such as syādi, are called so because they divide even one meaning based on action (kamma) and so on, and based on singularity and so on.

Trong đó, các biến cách (syādayo) là những từ phân chia một ý nghĩa theo nghiệp, v.v., và theo số ít, v.v.

Tā pana paṭhamādibhedena sattavidhā.

These are sevenfold, divided into the first case and so on.

Chúng có bảy loại, phân biệt theo paṭhamā, v.v.

Tā yathā ‘‘paṭhamā+tthamatte’’ti paṭhamāvibhatti hoti.

For example, with "paṭhamā+tthamatte" (first case for mere meaning), the first case ending (paṭhamāvibhatti) occurs.

Chúng như sau: “paṭhamā+tthamatte” là biến cách paṭhamā.

Sissa okāra+lopa+a-mādesesu naro itthī napuṃsakaṃ.

In the elision of the 'o' and the substitution of 'a' for the 'si' (nominative singular ending), there are "naro" (man), "itthī" (woman), "napuṃsakaṃ" (neuter).

Đối với sissa, trong các trường hợp okāra+lopa+a-mādesa, có naro (người nam), itthī (người nữ), napuṃsakaṃ (trung tính).

980

Sakattha+dabba+liṅgāni, saṃkhyā+kammādipañcakaṃ;

Its own meaning, substance, gender, number, and the fivefold kamma and so on;

Ý nghĩa của chính nó, vật, giống, số, và năm loại như nghiệp, v.v.;

981

Nāmattho tassa sāmañña-matthamatthaṃ pavuccate.

the nominal meaning (nāmattha) is said to be its general meaning.

Ý nghĩa của danh từ, ý nghĩa chung của nó, được gọi là ý nghĩa.

982

So nāmattho ca –

And that nominal meaning is—

Ý nghĩa của danh từ đó là –

983

Jāti kriyā guṇo dabbaṃ, tathā nāmanti pañcadhā;

Class, action, quality, substance, and likewise name—thus it is fivefold;

Loài, hành động, phẩm chất, vật, và danh từ – như vậy có năm loại;

984

Saddassa+ttho sa saddopi, pañcadhāva+tra bhijjate.

the meaning of the word; and that word itself is also differentiated here in five ways.

Ý nghĩa của từ, từ đó cũng được phân thành năm loại ở đây.

985

Kathaṃ jātisaddo guṇasaddotyādinā.

How? As a jātisadda (class-word), guṇasadda (quality-word), and so on.

Như thế nào là từ chỉ loài, từ chỉ phẩm chất, v.v.

986

Bhinnesva+bhinnadhī+saddā, sabalādīsu yabbalā;

Words with a unified perception regarding various individuals, such as sabala, yabbala;

Những từ có trí tuệ thống nhất trong những điều khác biệt, như trong sabalādi, do sức mạnh nào;

987

Vattante jāti esā+ssa, mālā sutta+mivā+nvitā.

are called jāti (class), which is like a thread connecting a garland.

Chúng tồn tại dưới dạng loài, đây là loài của nó, được kết nối như một sợi chỉ xuyên qua vòng hoa.

988

Adabbabhūtaṃ kattādi-kārakaggāmasādhiyaṃ;

That which is not a substance, which is the object of agent and other kārakas, and which is attainable by the collection of kārakas (like agent and object);

Ý nghĩa của từ không phải là vật chất, được thực hiện bởi các yếu tố kāraka như chủ thể, v.v.;

989

Padatthaṃ kattukammaṭṭhaṃ, kriya+micchanti tabbidū.

the meaning of the term, standing as agent or object, is called kriya (action) by those who know it.

Những người am hiểu muốn gọi ý nghĩa của từ là chủ thể và đối tượng là hành động.

990

Dabbassito tato bhinno, nimitto tappatītiyā;

Dependent on substance, distinct from it, being a condition for its apprehension;

Phẩm chất là thứ nương tựa vào vật, khác biệt với vật, là dấu hiệu cho sự nhận biết của vật;

991

Vinassanasabhāvo ca, nigguṇova guṇo+ccate.

and having the nature of perishing, a quality without qualities is called guṇa (quality).

Và có bản chất hoại diệt, được gọi là vô chất.

992

Ettha paṭo sukkoti vinassanasabhāvo ca casaddena vipulo ākāsoti avinassanasabhāvo ca attani visuṃ guṇarahito guṇo+ccate tyattho.

Here, in "paṭo sukko" (the cloth is white), the nature of perishing, and by the word "ca" (and), the non-perishing nature like "vipulo ākāso" (vast space) is also meant; that is, a quality which is distinct in itself and devoid of qualities is called guṇa.

Ở đây, “paṭo sukko” (tấm vải trắng) mang ý nghĩa có bản chất hoại diệt, và với từ “ca”, “vipulo ākāso” (không gian rộng lớn) mang ý nghĩa có bản chất không hoại diệt, và phẩm chất tự nó là vô chất, được gọi là phẩm chất.

993

Yaṃ yaṃ visessate kiñci, taṃ taṃ dabba+miho+ccate;

Whatever is qualified, that is called substance here;

Bất cứ điều gì được đặc trưng, điều đó được gọi là vật ở đây;

994

Jātyādinopya+to tādi, dabbattaṃ parikappate.

therefore, even class and so on are conceived as substance.

Do đó, ngay cả loài, v.v., cũng được giả định là vật.

995

Ettha gojāti assajātīti vutte jāti dabbaṃ.

Here, when "gojāti assajāti" (cow-class, horse-class) is said, class is substance.

Ở đây, khi nói “gojāti assajāti” (loài bò, loài ngựa), thì loài là vật.

Nīlo guṇoti ca guṇo dabbaṃ.

And "nīlo guṇo" (blue is a quality) means quality is substance.

Và “nīlo guṇo” (phẩm chất xanh) thì phẩm chất là vật.

Pacanakriyāti ca gamanādikriyāto visesiyatīti kriyāva dabbaṃ.

And "pacanakriyā" (the action of cooking) means that action itself is substance because it is differentiated from actions like "gamana" (going) and so on.

Và “pacanakriyā” (hành động nấu ăn), vì nó được phân biệt với các hành động như đi lại, nên hành động là vật.

996

Nāmarūpena sadabbe, kvaci saññī kathīyate;

In a substance with a name-form, sometimes a conscious being is spoken of;

Trong vật có tên và hình thức, đôi khi được gọi là có nhận thức;

997

Nāmanti taṃ yathā citto, saññā saddo tu taddhanī.

as "nāma" (name), like "citto"; but the word "saññā" (appellation) refers to that which possesses it.

Đó là tên, ví dụ như Citta, từ chỉ nhận thức là chủ sở hữu của nó.

998

Nāmassa dabbattepi cittotyādi nāmeneva pasijjhati, no ghaṭa+paṭādayova dabbattena, tasmā nāma+miti saññī kathīyate, taṃvācakattā tabbatī cittādi saññāsaddoti nicchiyateyya+dhippāyo.

Even though "nāma" (name) itself is a substance, it is established by the name "citto" and so on, not just by "ghaṭa" (pot) or "paṭa" (cloth) as substances. Therefore, it is said that "nāma" refers to a conscious being, and by its denotation, words like "cittādi saññāsadda" (appellation "citta" and so on) are determined to be possessed of it—this is the intention.

Mặc dù tên là vật, nhưng nó được hiểu là tên như Citta, chứ không phải chỉ những vật như ghata và paṭa là vật. Do đó, “nāma” được gọi là có nhận thức, và từ chỉ nhận thức như Citta, v.v., là từ chỉ nó, được xác định là chủ sở hữu của nó.

999

Ayaṃ pañcavidhopi attho saddattho ceva sāmatthiyā gamyamānattho cāti dubbidho.

This fivefold meaning is twofold: the meaning expressed by the word itself (saddattho) and the meaning understood by implication (sāmatthiyā gamyamānattho).

Năm loại ý nghĩa này đều là ý nghĩa của từ và ý nghĩa được hiểu ngụ ý, tức là có hai loại.

Tathā hi ‘‘pīno divā na bhuñjeyya’’miti bhuttinirākati saddattho.

For instance, in "pīno divā na bhuñjeyya" (a fat person should not eat during the day), the explicit meaning is the prohibition of eating.

Như vậy, “pīno divā na bhuñjeyya” (người mập không ăn ban ngày) là ý nghĩa của từ phủ nhận việc ăn.

Rattibhutti tu sāmatthiyā+vagamyate.

But eating at night is understood by implication.

Việc ăn đêm được hiểu ngụ ý.

Tene+taṃ vuccati –

Therefore, it is said—

Vì vậy, điều này được nói là –

1000

Atthappatītiyaṃ sadda-byāpāro tividho bhave;

The function of a word in conveying meaning is threefold;

Hoạt động của từ trong việc nhận biết ý nghĩa có ba loại;

1001

Mukhyo lakkhaṇa+byañjana-sabhāvo cāti ettha tu.

namely, primary, metaphorical, and suggestive—here, however,

Chính, biểu trưng, và gợi ý – ở đây.

1002

Mukhyo tu nirantaratthe, lakkhaṇo tu tirohite;

the primary is for direct meaning, the metaphorical is for implied meaning;

Chính là trong ý nghĩa trực tiếp, biểu trưng là trong ý nghĩa ẩn;

1003

Atthe+taro tu vākyassa, attheyeva pavattati.

the other (suggestive) always functions for the meaning of the entire sentence.

Loại kia là trong ý nghĩa của câu, chỉ tồn tại trong ý nghĩa đó.

1004

‘‘Mañce’’ti nirantaratthe vattamāno mukhyo, ‘‘mañcā ugghosantī’’ti tirohitatthe vattamāno lakkhaṇo, gāthādisakalavākyassa+tthe vattamāno byañjanasabhāvo.

The word "mañce" (on the bed), used in its direct sense, is primary; used in an implied sense, as in "mañcā ugghosantī" (the beds are shouting), it is metaphorical; used for the meaning of an entire sentence or verse, it is suggestive.

“Mañce” (trên giường) là chính, tồn tại trong ý nghĩa trực tiếp; “mañcā ugghosantī” (những chiếc giường kêu la) là biểu trưng, tồn tại trong ý nghĩa ẩn; loại gợi ý tồn tại trong ý nghĩa của toàn bộ câu như gāthā, v.v.

1005

Byāpārassa pabhedena, tidhā saddopi vācako;

By the division of its function, the word is also threefold: expressive;

Do sự phân biệt của hoạt động, từ cũng có ba loại là từ chỉ nghĩa;

1006

Lakkhaṇiko byañjakoti, tadatthopi tidhā mato.

metaphorical, and suggestive. Its meaning is also considered threefold.

Biểu trưng và gợi ý, ý nghĩa của nó cũng được coi là ba loại.

1007

Vacco lakkhaṇiko byaṅgyo, cevaṃ saddo suvācako;

Expressed, implied, and suggested, the word itself is thus well-expressive;

Được chỉ ra, được biểu trưng, và được gợi ý, như vậy từ là từ chỉ nghĩa tốt;

1008

Vuttakamena jātyādi-bhedena pañcadhā bhaveti.

and its meaning, in the order mentioned, becomes fivefold through divisions like class and so on.

Theo thứ tự đã nói, được phân thành năm loại như loài, v.v.

1009

38. Āmantaṇe –

38. In Addressing –

38. Trong lời chào –

1010

Ti āmantaṇādhike atthamatte paṭhamāvibhatti hoti.

The first case ending (paṭhamāvibhatti) occurs for the mere meaning of addressing.

Biến cách paṭhamā được dùng trong ý nghĩa chào hỏi.

Bho nara, bho itthi, bho napuṃsaka.

O man, O woman, O neuter.

Hỡi người nam, hỡi người nữ, hỡi trung tính.

1011

Saddenā+bhimukhīkāro, vijjamānassa vatthuno;

The act of facing an existing object with a word;

Việc hướng đến một đối tượng hiện hữu bằng lời nói;

1012

Āmantaṇaṃ vidhātabbe, natthi ‘‘rājā bhave’’ti+daṃ.

this should be known as addressing; it is not "let the king be."

Cần được coi là lời chào, không phải là “rājā bhave” (mong vua được).

1013

Kriyā nimittaṃ kārakantu kamma, kattu, karaṇa, sampadāna, avadhi, ādhārabhedena chabbidhaṃ, taṃ yathā –

The kāraka, which is the condition for an action, is sixfold: agent, object, instrument, recipient, source, and location. For example –

Yếu tố kāraka là nguyên nhân của hành động, có sáu loại phân biệt theo nghiệp, chủ thể, công cụ, đối tượng nhận, nguồn gốc, và nơi chốn, như sau –

1014

2,2. Kamme dutiyā

2,2. The Second Case (Dutiyā) for the Object

2,2. Dutiya trong nghiệp

1015

Karīyati kattukiriyāya sambandhīyatīti kammaṃ, tasmiṃ kammakārake dutiyāvibhatti hoti.

That which is done, that which is connected with the agent's action, is the kamma (object). In that object kāraka, the second case ending occurs.

Nghiệp là cái được thực hiện, được liên kết bởi hành động của chủ thể; trong yếu tố nghiệp này, biến cách dutiyā được dùng.

Taṃ tividhaṃ nibbatti, vikati, patti bhedena, tattha nibbattikamme mātā puttaṃ vijāyati, āhāro sukhaṃ janayati, kaṭaṃ karoti datto.

It is threefold, divided into nibbatti (production), vikati (transformation), and patti (attainment). Among these, for nibbatti-kamma: the mother gives birth to a son; food produces happiness; Datta makes a mat.

Nó có ba loại, phân biệt theo sự tạo ra, sự biến đổi, sự đạt được; trong nghiệp tạo ra: người mẹ sinh con, thức ăn tạo ra hạnh phúc, Datta làm chiếu.

Vikatiyaṃ kaṭṭha+maṅgāraṃ karoti, suvaṇṇaṃ kaṭakaṃ karoti, vīhayo lunāti.

For vikati: he turns wood into charcoal; he turns gold into an armlet; he reaps rice.

Trong sự biến đổi: biến gỗ thành than, biến vàng thành vòng tay, cắt lúa.

Pattiyaṃ datto gharaṃ pavisati, ādiccaṃ passati, dhammaṃ suṇāti, paṇḍite payirupāsati.

For patti: Datta enters the house; he sees the sun; he hears the Dhamma; he attends on the wise.

Trong sự đạt được: Datta đi vào nhà, nhìn mặt trời, nghe Pháp, phụng sự người trí.

1016

Vuttañca –

And it has been said—

Và đã được nói –

1017

Nibbatti+vikati+patti-bhedā kammaṃ tidhā mataṃ;

Kamma (object) is considered threefold, by divisions of production, transformation, and attainment;

Nghiệp được coi là ba loại, phân biệt theo sự tạo ra, sự biến đổi, sự đạt được;

1018

Kattukriyābhigammantaṃ, sukha+maṅgāraṃ+gharaṃ yathāti.

that which is reached by the agent's action, like happiness, charcoal, and house, respectively.

Được hành động của chủ thể hướng đến, như hạnh phúc, than, nhà.

1019

Kaṭaṃ karoti vipulaṃ dassanīyanti attheva guṇayuttassa kammatā, vipulaṃ karoti, dassanīyaṃ karotīti kriyāya sambandhiyamānattā.

The objecthood of that which is endowed with qualities, as in "kaṭaṃ karoti vipulaṃ dassanīyanti" (he makes a vast and beautiful mat), is due to its connection with the verb, as in "vipulaṃ karoti" (he makes vast) and "dassanīyaṃ karoti" (he makes beautiful).

“Kaṭaṃ karoti vipulaṃ dassanīyaṃ” (làm chiếc chiếu rộng lớn, đáng xem) – trong ý nghĩa này, tính nghiệp của nó là do được liên kết với phẩm chất, vì nó được liên kết với hành động “vipulaṃ karoti” (làm cho rộng lớn) và “dassanīyaṃ karoti” (làm cho đáng xem).

Odano paccateti odanasaddato kammatā nappatīyate, kiñcarahi ākhyātato.

In "odano paccate" (rice is cooked), objecthood is not understood from the word "odana," but rather from the verb.

“Odano paccate” (cơm được nấu) – tính nghiệp không được hiểu từ từ “odana”, vậy thì từ đâu? Từ động từ.

1020

Icchitakammaṃ yathā-gāvuṃ payo dohati, gomantaṃ gāvaṃ yācati, gāva+mava rundhati vajaṃ, māṇavakaṃ maggaṃ pucchati, gomantaṃ gāvaṃ bhikkhate, rukkha+mavacināti phalāni, rukkhātyattho.

Desired object, for example—he milks milk from the cow; he asks the wealthy cow for a cow; he confines the cow to the pen; he asks the youth for the path; he begs a cow from the wealthy cow; he gathers fruits from the tree (meaning, from the tree itself).

Nghiệp mong muốn, ví dụ: vắt sữa bò, xin bò từ người chủ bò, giam bò trong chuồng, hỏi đường một thanh niên, xin bò từ người chủ bò, hái trái cây từ cây, tức là từ cây.

Sissaṃ dhammaṃ brūte.

He teaches the Dhamma to the student.

Học trò nói Pháp.

Ettha payo, gāvaṃ iccādi icchitaṃ, gāvuṃ, gomanta+miccādi anicchitaṃ.

Here, 'milk,' 'cow' and so on are desired; 'cow,' 'gomanta' and so on are undesired.

Ở đây, “payo” (sữa), “gāvaṃ” (bò) v.v. là được mong muốn; “gāvuṃ”, “gomantaṃ” v.v. là không được mong muốn.

Eva+manicchitepi kaṇṭakaṃ maddati, visaṃ gilati.

Thus, even in what is undesired: he tramples a thorn, he swallows poison.

Tương tự, ngay cả trong trường hợp không được mong muốn (hành động), (như) "giẫm lên gai", "nuốt chất độc".

Yaṃ nevi+cchitaṃ, nāpi anicchitaṃ, tatrāpi gāmaṃ gacchanto rukkhamūla+mupasappati.

That which is neither desired nor undesired: even there, going to the village, he approaches the root of a tree.

Cái gì không phải là mong muốn, cũng không phải là không mong muốn, trong trường hợp đó cũng (dùng đối cách), (như) "đi đến làng, tiếp cận gốc cây".

1021

Ādhāre adhisi+ṭhā+sānaṃ payoge ca, pathaviṃ adhisessati, gāma+madhitiṭṭhati, rukkha+majjhāsateti.

And in the use of verbs indicating lying upon, standing upon, or sitting upon a base (ādhāra): 'he will lie upon the earth,' 'he stands upon the village,' 'he sits upon the tree.'

Trong các cách dùng của các động từ "adhi-siṭṭhā-sānaṃ" (nằm trên, đứng trên, ngồi trên) với nghĩa "nằm trên", "đứng trên", "ngồi trên" (một vật), (như) "nằm trên đất" (pathaviṃ adhisessati), "đứng trên làng" (gāmaṃ adhitiṭṭhati), "ngồi trên cây" (rukkhaṃ ajjhāsate).

Ettha pathavinti pathaviyanti attho.

Here, 'pathaviṃ' means 'on the earth'.

Ở đây, “pathaviṃ” có nghĩa là “trên đất” (pathaviyanti).

Eva+mabhi, nipubbavisassāpi, dhamma+mabhinivisate, dhamme vā.

Likewise, with verbs preceded by 'abhi' and 'ni': 'he enters into the Dhamma,' or 'in the Dhamma.'

Tương tự, với các tiền tố "abhi", "ni" của động từ "visati" (đi vào), (như) "đắm mình vào Pháp" (dhammaṃ abhinivisate), hoặc "trong Pháp" (dhamme vā).

Tathā upa, nva+jjhā+pubbavasatissa, gāma+mupavasati, gāma+manuvasati, vihāra+madhivasati, gāma+māvasati, agāraṃ ajjhavasati, ettha gāmanti gāmetyattho.

Similarly, with verbs preceded by 'upa,' 'anu,' 'ajjhā,' 'ā,' and 'adhi' used with 'vasati' (to dwell): 'he dwells near the village,' 'he dwells after the village,' 'he dwells in the monastery,' 'he dwells in the village,' 'he dwells in the house.' Here, 'gāmaṃ' means 'in the village.'

Cũng vậy, với các tiền tố "upa", "anu", "ajjhā" của động từ "vasati" (cư trú), (như) "cư trú gần làng" (gāmaṃ upavasati), "cư trú theo làng" (gāmaṃ anvasati), "cư trú trong tu viện" (vihāraṃ adhivasati), "cư trú trong làng" (gāmaṃ āvasati), "cư trú trong nhà" (agāraṃ ajjhavasati), ở đây “gāmaṃ” có nghĩa là “trong làng” (gāmetī).

Tathā tappānā+cārepi, nadiṃ pibati, gāmaṃ carati, nadiyaṃtyattho.

Also in 'drinking' and 'roaming': 'he drinks the river,' 'he roams the village,' meaning 'in the river' and 'in the village.'

Cũng vậy, trong các trường hợp uống (tappānā) và đi lại (cāra), (như) "uống sông" (nadiṃ pibati), "đi làng" (gāmaṃ carati), có nghĩa là "trong sông" (nadiyaṃti).

Sace maṃ nālapissatīti mayā saddhiṃtyattho.

'If he does not address me' means 'with me.'

Nếu "ngài không nói chuyện với tôi" (sace maṃ nālapissati) có nghĩa là "với tôi" (mayā saddhiṃti).

Vihitāva paṭi-yogepi dutiyā, paṭibhantu taṃ cunda bojjhaṅgā, tampaṭi bojjhaṅgā bhāsantūti attho.

The accusative case (dutiyā) is enjoined in 'paṭi-yoga' (connection with 'paṭi'): 'May the bojjhaṅgas occur to you, Cunda,' meaning 'may the bojjhaṅgas illuminate for him.'

Đối cách cũng được quy định trong trường hợp đối lập (paṭi-yoga), (như) "Cunda, các chi giác ngộ (bojjhaṅgā) hãy hiện ra cho ngài" (paṭibhantu taṃ cunda bojjhaṅgā), có nghĩa là "các chi giác ngộ hãy hiện ra đối với ngài" (taṃ paṭi bojjhaṅgā bhāsantūti attho).

Upamā maṃ patibhāti, upamā maṃ upaṭṭhātityattho.

'An analogy occurs to me' means 'an analogy comes to mind for me.'

"Một ví dụ hiện ra với tôi" (upamā maṃ paṭibhāti), có nghĩa là "một ví dụ xuất hiện với tôi" (upamā maṃ upaṭṭhātītyattho).

Dhātunāyutte ‘‘tassa nappaṭibhātī’’ti chaṭṭhī.

When used with the root nā (to know), the genitive (chaṭṭhī) is used: "it does not occur to him."

Khi không có động từ (dhātunāyutte), "tassa nappaṭibhātī" (điều đó không hiện ra với anh ta) là thuộc cách (chaṭṭhī).

1022

3. Kāladdhāna+maccantasaṃyoge

3. In continuous connection with time and distance

3. Kāladdhānaṃ accantasaṃyoge (Trong sự liên tục hoàn toàn về thời gian và không gian)

1023

Kāladdhānaṃ dabba+guṇa+kriyāhi accantasaṃyoge tehi kāladdhānavācīhi dutiyā hoti.

When there is continuous connection of time and distance with substance, quality, or action, the accusative case (dutiyā) is used with words denoting time and distance.

Khi có sự liên tục hoàn toàn (accantasaṃyoga) về thời gian và không gian với vật chất, phẩm chất và hành động, thì đối cách (dutiyā) được dùng với các từ chỉ thời gian và không gian đó.

Kāle-sattāhaṃ gavapānaṃ, māsaṃ maṃsodanaṃ, saradaṃ ramaṇīyā nadī, sabbakālaṃ ramaṇīyaṃ nandanaṃ, tayo māse abhidhammaṃ deseti.

For time: 'a week's worth of cow's milk,' 'a month's worth of meat and rice,' 'the river is delightful throughout the autumn,' 'the Nandana garden is delightful for all time,' 'he teaches Abhidhamma for three months.'

Về thời gian: "bảy ngày uống sữa bò" (sattāhaṃ gavapānaṃ), "một tháng cơm thịt" (māsaṃ maṃsodanaṃ), "con sông đẹp vào mùa thu" (saradaṃ ramaṇīyā nadī), "khu vườn Nandana đẹp mọi lúc" (sabbakālaṃ ramaṇīyaṃ nandanaṃ), "giảng Abhidhamma ba tháng" (tayo māse abhidhammaṃ deseti).

Addhani-yojanaṃ vanarāji, yojanaṃ dīgho pabbato, kosaṃ sajjhāyati.

For distance: 'a forest-line for a yojana,' 'a mountain is a yojana long,' 'he recites for a kosa.'

Về không gian: "một dặm rừng cây" (yojanaṃ vanarāji), "ngọn núi dài một dặm" (yojanaṃ dīgho pabbato), "tụng học một kosa" (kosaṃ sajjhāyati).

1024

Pubbanhasamayaṃ nivāsetvā, ekaṃ samayaṃ bhagavā, imaṃ rattiṃ cattāro mahārājānoti evamādīsu kālavācīhi accantasaṃyoge dutiyā, bahulaṃvidhānā vibhattivipallāso vā.

In examples such as 'having robed in the forenoon,' 'at one time the Blessed One,' 'tonight the four great kings,' the accusative case (dutiyā) is used with words denoting time in continuous connection, due to common usage (bahulaṃvidhānā) or a reversal of case (vibhattivipallāso).

Trong các trường hợp như "mặc y vào buổi sáng" (pubbanhasamayaṃ nivāsetvā), "một thời Đức Thế Tôn" (ekaṃ samayaṃ bhagavā), "bốn vị đại thiên vương trong đêm nay" (imaṃ rattiṃ cattāro mahārājāno), đối cách được dùng với các từ chỉ thời gian trong sự liên tục hoàn toàn, hoặc là do quy định phổ biến, hoặc là do sự hoán đổi cách.

Māsenā+nuvāko+dhīto, kosenā+nuvāko+dhītoti karaṇatthe tatiyā.

The instrumental case (tatiyā) is used for the sense of 'by means of': 'a section learned in a month,' 'a section learned in a kosa.'

"Một bài học được học thuộc lòng trong một tháng" (māsenānuvāko dhīto), "một bài học được học thuộc lòng trong một kosa" (kosenānuvāko dhītoti) là thuộc về nghĩa công cụ (karaṇatthe tatiyā).

1025

4. Gatibodhāhārasaddatthākammakabhajjādīnaṃ payojje

4. With causative verbs of going, knowing, eating, speaking, intransitive verbs, and verbs like 'to roast'

4. Gatibodhāhārasaddatthākammakabhajjādīnaṃ payojje (Trong trường hợp chủ thể bị tác động của các động từ chỉ hành động đi, hiểu, ăn, nói, và các động từ bất biến, bhajjādīnaṃ)

1026

Gatyatthānaṃ bodhatthānaṃ āhāratthānaṃ saddatthāna+makammakānaṃ bhajjādīnañca payojje kattari dutiyā hoti.

With causative verbs of going, knowing, eating, speaking, with intransitive verbs, and with verbs like 'to roast' (bhajjādīnaṃ), the agent (kattarī) in the causative construction takes the accusative case (dutiyā).

Đối cách (dutiyā) được dùng với chủ thể bị tác động (payojje kattari) của các động từ chỉ hành động đi (gatyatthānaṃ), hiểu (bodhatthānaṃ), ăn (āhāratthānaṃ), nói (saddatthānaṃ), các động từ bất biến (akammakānaṃ) và các động từ bhajjādīnaṃ.

Datto gamayati māṇavakaṃ gāmaṃ, yāpayati vā.

Datta causes the young man to go to the village, or causes him to journey.

Datta khiến người học trò đi đến làng (Datto gamayati māṇavakaṃ gāmaṃ), hoặc khiến đi (yāpayati vā).

Guru bodhayati māṇavakaṃ dhammaṃ, vedayati vā.

The teacher causes the young man to know the Dhamma, or causes him to understand.

Thầy khiến người học trò hiểu Pháp (Guru bodhayati māṇavakaṃ dhammaṃ), hoặc khiến biết (vedayati vā).

Mātā bhojayati putta+modanaṃ, āsayati vā.

The mother feeds the son rice, or causes him to eat.

Mẹ khiến con ăn cơm (Mātā bhojayati puttaṃ odanaṃ), hoặc khiến ăn (āsayati vā).

Guru ajjhāpayati sissaṃ vedaṃ, pāṭhayati vā.

The teacher causes the student to study the Veda, or causes him to recite.

Thầy khiến học trò học Veda (Guru ajjhāpayati sissaṃ vedaṃ), hoặc khiến đọc (pāṭhayati vā).

Payojjato+ññatra kamme dutiyā.

The accusative case is used for the object other than the agent of causation.

Đối cách được dùng cho đối tượng khác với chủ thể bị tác động (payojjato aññatra kamme).

Poso āsayati dattaṃ, sāyayati vā.

The man causes Datta to eat, or causes him to taste.

Người đàn ông khiến Datta ăn (Poso āsayati dattaṃ), hoặc khiến nếm (sāyayati vā).

Poso aññaṃ bhajjāpeti, aññaṃ koṭṭāpeti, aññaṃ santharāpeti.

The man causes another to roast, causes another to pound, causes another to spread.

Người đàn ông khiến người khác chiên (Poso aññaṃ bhajjāpeti), khiến người khác giã (aññaṃ koṭṭāpeti), khiến người khác trải (aññaṃ santharāpeti).

1027

5. Harādīnaṃ vā

5. Or with 'to carry' (harādīnaṃ)

5. Harādīnaṃ vā (Hoặc của các động từ harādīnaṃ)

1028

Harādīnaṃ payojje kattari dutiyā hoti vā.

With causative verbs like 'to carry' (harādīnaṃ), the agent (kattarī) takes the accusative case (dutiyā) optionally.

Đối cách (dutiyā) có thể được dùng với chủ thể bị tác động (payojje kattari) của các động từ harādīnaṃ.

Poso hāreti bhāraṃ dattaṃ, datteneti vā.

The man causes Datta to carry the burden, or causes it to be carried by Datta.

Người đàn ông khiến Datta mang gánh nặng (Poso hāreti bhāraṃ dattaṃ), hoặc bởi Datta (datteneti vā).

Dassayate janaṃ rājā, janeneti vā.

The king causes the people to see, or by the people.

Vua khiến dân chúng thấy (Dassayate janaṃ rājā), hoặc bởi dân chúng (janeneti vā).

Abhivādayate guruṃ dattaṃ, datteneti vā.

Datta causes the teacher to be greeted, or by Datta.

Datta khiến guru chào (Abhivādayate guruṃ dattaṃ), hoặc bởi Datta (datteneti vā).

Ajjhohāreti sattuṃ dattaṃ, datteneti vā.

Datta causes the enemy to be swallowed, or by Datta.

Datta khiến kẻ thù nuốt (Ajjhohāreti sattuṃ dattaṃ), hoặc bởi Datta (datteneti vā).

Kāreti datto dattaṃ, datteneti vā.

Datta causes Datta to do, or by Datta.

Datta khiến Datta làm (Kāreti datto dattaṃ), hoặc bởi Datta (datteneti vā).

Pakkhe sabbatra kattari tatiyā.

In the other alternative, the instrumental case (tatiyā) is used for the agent in all instances.

Trong trường hợp khác, thuộc cách (tatiyā) được dùng cho chủ thể.

1029

6. Na khādādīnaṃ

6. Not with 'to eat' (khādādīnaṃ)

6. Na khādādīnaṃ (Không của các động từ khādādīnaṃ)

1030

Khādādīnaṃ payojje kattari dutiyā na hoti.

With causative verbs like 'to eat' (khādādīnaṃ), the agent (kattarī) does not take the accusative case (dutiyā).

Đối cách (dutiyā) không được dùng với chủ thể bị tác động (payojje kattari) của các động từ khādādīnaṃ.

Gatyatthādīsu kvaci paṭisedhattha+midaṃ.

This is sometimes a prohibition for verbs of going and so on.

Điều này nhằm phủ định trong một số trường hợp của các động từ chỉ hành động đi (gatyatthādīsu).

Khādayati datto dattena, ādayati dattena, avhāpayati datthena, saddāyayati dattena, nāyayati dattena, kandayati dattena.

Datta causes to eat by Datta; he causes to take by Datta; he causes to call by Datta; he causes to make a sound by Datta; he causes to lead by Datta; he causes to cry by Datta.

Khiến Datta ăn (khādayati datto dattena), khiến Datta ăn (ādayati dattena), khiến Datta gọi (avhāpayati datthena), khiến Datta kêu (saddāyayati dattena), khiến Datta dẫn (nāyayati dattena), khiến Datta khóc (kandayati dattena).

1031

7. Jhādīhi yuttā

7. Joined with 'dhi' and others

7. Jhādīhi yuttā (Được dùng với dhiādīhi)

1032

Dhiādīhi yuttato dutiyā hoti.

From that which is joined with 'dhi' and others, the accusative case (dutiyā) occurs.

Đối cách (dutiyā) được dùng với các từ được dùng với dhiādīhi.

Dhi+ratthu+maṃ putikāyaṃ, antarā ca rājagahaṃ antarā ca nālandaṃ, rājagahassa ca nālandassa ca vivarabhūte majjheti attho.

Fie upon this putrid body! Between Rājagaha and Nāḷandā, meaning in the middle, in the intervening space, between Rājagaha and Nāḷandā.

"Khốn cho thân thể thối rửa này của tôi!" (Dhi ratthu maṃ putikāyaṃ), "giữa Rājagaha và Nālanda" (antarā ca rājagahaṃ antarā ca nālandaṃ), có nghĩa là "ở giữa khoảng trống giữa Rājagaha và Nālanda" (rājagahassa ca nālandassa ca vivarabhūte majjheti attho).

Samādhāna+mantarena, mucalinda+mabhito saraṃ.

Without concentration, the lake surrounding Mucalinda.

"Không có sự tập trung" (samādhānaṃ antarena), "hồ nước xung quanh Mucalinda" (mucalindaṃ abhito saraṃ).

Chaṭṭhyatthe+yaṃ dutiyā.

This accusative is used in the sense of the genitive (chaṭṭhī).

Đây là đối cách với nghĩa sở hữu cách (chaṭṭhyatthe yaṃ dutiyā).

1033

8. Lakkhaṇitthambhūtavicchāsva+bhinā

8. With 'abhi' for indication, being in that state, and desire

8. Lakkhaṇitthambhūtavicchāsva abhinā (Trong các trường hợp dấu hiệu, trạng thái, sự lan tỏa với abhi)

1034

Lakkhaṇādīsva+tthesu abhinā yuttamhā dutiyā hoti.

From that which is joined with 'abhi' in the senses of indication and so on, the accusative case (dutiyā) occurs.

Đối cách (dutiyā) được dùng với các từ được dùng với "abhi" trong các nghĩa như dấu hiệu (lakkhaṇa) v.v.

Rukkha+mabhivijjotate cando, ettha rukkho lakkhaṇaṃ, cando lakkhitabbo, tatra abhinā rukkhassa lakkhaṇavuttitā pakāsīyatīti rukkho abhinā yutto nāma.

The moon shines upon the tree. Here, the tree is the indicator (lakkhaṇaṃ), the moon is that which is indicated (lakkhitabbo). There, 'abhi' manifests the tree's role as an indicator, hence the tree is said to be joined with 'abhi.'

"Mặt trăng chiếu sáng trên cây" (Rukkhaṃ abhivijjotate cando), ở đây cây là dấu hiệu (lakkhaṇaṃ), mặt trăng là cái được đánh dấu (lakkhitabbo), ở đó qua "abhi", tính chất dấu hiệu của cây được thể hiện, do đó cây được gọi là được dùng với "abhi" (abhinā yutto nāma).

Sādhu devadatto mātara+mabhi, mātari sādhuttaṃ pattotyattho.

Devadatta is good towards his mother, meaning he has attained goodness in regard to his mother.

"Devadatta tốt với mẹ" (Sādhu devadatto mātaraṃ abhi), có nghĩa là "đạt được sự tốt lành đối với mẹ" (mātari sādhuttaṃ pattotyattho).

Rukkhaṃ rukkhaṃabhi vijjotate cando, rukkhe rukkhetyattho.

The moon shines upon tree after tree, meaning 'in tree after tree.'

"Mặt trăng chiếu sáng từ cây này sang cây kia" (Rukkhaṃ rukkhaṃ abhi vijjotate cando), có nghĩa là "trên từng cây" (rukkhye rukkhetyattho).

1035

9. Patiparīhi bhāge ca

9. With 'pati' and 'pari' for portion too

9. Patiparīhi bhāge ca (Với paṭi và pari trong nghĩa phần)

1036

Patiparīhi yuttato lakkhaṇādīsu bhāge ca+tthe dutiyā hoti.

When joined with 'pati' and 'pari,' the accusative case (dutiyā) occurs in the senses of indication and so on, and also in the sense of a portion (bhāge).

Đối cách (dutiyā) được dùng với các từ được dùng với "paṭi" và "pari" trong các nghĩa như dấu hiệu (lakkhaṇa) v.v., và trong nghĩa phần (bhāge ca atthe).

Rukkhaṃpati vijjotate, sādhu devadatto mātaraṃpati, rukkhaṃ rukkhaṃpati tiṭṭhati, ya+dettha maṃ pati siyā, yo mama bhāgo, so dīyatutyattho.

It shines upon the tree; Devadatta is good towards his mother; it stands upon every tree. 'Whatever portion may be mine,' meaning 'let my share be given.'

"Chiếu sáng trên cây" (Rukkhaṃ paṭi vijjotate), "Devadatta tốt với mẹ" (sādhu devadatto mātaraṃ paṭi), "đứng trên từng cây" (rukkhaṃ rukkhaṃ paṭi tiṭṭhati), "cái gì ở đây thuộc phần của tôi" (yaṃ ettha maṃ paṭi siyā), có nghĩa là "phần của tôi, cái đó được cho" (yo mama bhāgo, so dīyatutyattho).

Evaṃ rukkhaṃparityādipi.

Similarly with 'rukkhaṃ pari' and so on.

Tương tự, "xung quanh cây" (evaṃ rukkhaṃ parītyādipi).

1037

10. Anunāti

10. With 'anu'

10. Anunāti (Với anu)

1038

Lakkhaṇādīsu dutiyā.

The accusative case (dutiyā) is used in the sense of indication and so on.

Đối cách (dutiyā) trong các nghĩa như dấu hiệu (lakkhaṇa) v.v.

Rukkhamanu vijjotate, saccakiriya+manu vassi, hetu ca lakkhaṇaṃ bhavati, sādhu devadatto mātara+manu, rukkhaṃ rukkha+manu vijjotate, yadettha maṃanu siyā.

It shines after the tree; it rained after the act of truth, and the cause becomes the indication; Devadatta is good after his mother; it shines after tree after tree; whatever may be after me.

"Chiếu sáng theo cây" (Rukkhamanu vijjotate), "mưa theo lời nguyện chân thật" (saccakiriyaṃ anu vassi), "nguyên nhân cũng trở thành dấu hiệu" (hetu ca lakkhaṇaṃ bhavati), "Devadatta tốt với mẹ" (sādhu devadatto mātaraṃ anu), "chiếu sáng từ cây này sang cây kia" (rukkhaṃ rukkhaṃ anu vijjotate), "cái gì ở đây thuộc phần của tôi" (yadettha maṃ anu siyā).

1039

11. Sahatthe

11. In the sense of 'with'

11. Sahatthe (Trong nghĩa cùng với)

1040

Sahatthe anunā yuttamhā dutiyā.

From that which is joined with 'anu' in the sense of 'with' (sahattha), the accusative case (dutiyā) occurs.

Đối cách (dutiyā) được dùng với các từ được dùng với "anu" trong nghĩa cùng với (sahatthe).

Pabbata+manu tiṭṭhati, pabbatena saha tyattho.

He stands with the mountain, meaning 'together with the mountain.'

"Đứng cùng với núi" (Pabbataṃ anu tiṭṭhati), có nghĩa là "cùng với núi" (pabbatena saha tyattho).

1041

12. Hīne

12. In the sense of 'inferior'

12. Hīne (Trong nghĩa thấp kém)

1042

Hīnatthe anunā yuttamhā dutiyā.

From that which is joined with 'anu' in the sense of 'inferior' (hīnattha), the accusative case (dutiyā) occurs.

Đối cách (dutiyā) được dùng với các từ được dùng với "anu" trong nghĩa thấp kém (hīnatthe).

Anusāriputtaṃ paññavanto bhikkhū, sāriputtato paññāya hīnātyattho.

The bhikkhus are wise after Sāriputta, meaning 'inferior to Sāriputta in wisdom.'

"Các tỳ khưu trí tuệ kém hơn Sāriputta" (Anusāriputtaṃ paññavanto bhikkhū), có nghĩa là "thấp kém hơn Sāriputta về trí tuệ" (sāriputtato paññāya hīnātyattho).

1043

13. Upena

13. With 'upa'

13. Upena (Với upa)

1044

Hīnatthe upena yuttamhā dutiyā.

From that which is joined with 'upa' in the sense of 'inferior' (hīnattha), the accusative case (dutiyā) occurs.

Đối cách (dutiyā) được dùng với các từ được dùng với "upa" trong nghĩa thấp kém (hīnatthe).

Upasāriputtaṃ paññavanto.

Wise bhikkhus are inferior to Sāriputta.

"Các vị trí tuệ kém hơn Sāriputta" (Upasāriputtaṃ paññavanto).

1045

16. Kattukaraṇesu tatiyā

16. The instrumental case (tatiyā) for agent and instrument

16. Kattukaraṇesu tatiyā (Thuộc cách trong chủ thể và công cụ)

1046

Kattari karaṇe ca kārake tatiyā hoti.

The instrumental case (tatiyā) is used for the agent (kattarī) and the instrument (karaṇa) in a kāraka relation.

Thuộc cách (tatiyā) được dùng cho chủ thể (kattari) và công cụ (karaṇe) trong hành động.

Jinena desito dhammo, buddhena jito māro, ahinā daṭṭho naro.

The Dhamma was taught by the Victor; Māra was conquered by the Buddha; the man was bitten by a snake.

"Pháp được Đức Phật giảng" (Jinena desito dhammo), "Ma vương bị Đức Phật chinh phục" (buddhena jito māro), "người bị rắn cắn" (ahinā daṭṭho naro).

Yattha kāraṇakāraṇampi kāraṇavasena vuccati, tatthāpi tatiyā, corehi gāmo daḍḍho, tiṇehi bhattaṃ siddhaṃ, saddhehi kāritā vihārā.

Where the cause of a cause is also spoken of as a cause, there too the instrumental case is used: the village was burnt by thieves; rice was cooked by grass (fuel); monasteries were built by the faithful.

Nơi nào nguyên nhân cũng được nói đến như một nguyên nhân, ở đó cũng dùng thuộc cách, (như) "làng bị bọn cướp đốt" (corehi gāmo daḍḍho), "cơm được nấu bằng cỏ" (tiṇehi bhattaṃ siddhaṃ), "các tu viện được những người có đức tin xây dựng" (saddhehi kāritā vihārā).

1047

Attapadhāno kiriyaṃ, yo nibbatteti kārako;

The kāraka which, as the primary agent, initiates an action,

Tác nhân là cái hành động

1048

Apayutto payutto vā, sa kattāti pavuccati.

whether independently or as an enabler, is called the agent (kattā).

Tự mình hoặc được thúc đẩy, được gọi là chủ thể.

1049

Karaṇe-taṃ pana duvidhaṃ ajjhattikabāhiravasena, yathā hatthena kammaṃ karoti, cakkhunā rūpaṃ passati, manasā dhammaṃ viññāyati.

For the instrument (karaṇa): it is of two kinds, internal and external. For example: he performs work with his hand; he sees a form with his eye; he discerns a phenomenon with his mind.

Về công cụ: Công cụ có hai loại là nội tại và ngoại tại, như "làm việc bằng tay" (hatthena kammaṃ karoti), "thấy sắc bằng mắt" (cakkhunā rūpaṃ passati), "nhận biết pháp bằng ý" (manasā dhammaṃ viññāyati).

Dattena vihayo lunāti, agginā kuṭiṃ jhāpeti.

He cuts rice with a sickle; he burns down a hut with fire.

"Datta cắt lúa bằng liềm" (Dattena vihayo lunāti), "đốt nhà bằng lửa" (agginā kuṭiṃ jhāpeti).

1050

Bāhirañca tathā+jjhattaṃ, karaṇaṃ duvidhaṃ yathā;

Just as the instrument, whether external or internal, is of two kinds:

Công cụ cũng như nội tại và ngoại tại,

1051

Vīhiṃ lunāti dattena, nettena canda+mikkhate.

He cuts rice with a sickle; he sees the moon with his eye.

Có hai loại, như "cắt lúa bằng liềm", "nhìn trăng bằng mắt".

1052

Pakatiyā abhirūpo, gottena gotamo iccādi bhūdhātussa sambhavā karaṇe tatiyā.

He is naturally handsome; Gotama by clan—in these and similar examples, due to the presence of the root bhū (to be), the instrumental case (tatiyā) is used for the instrument.

"Đẹp tự nhiên" (pakatiyā abhirūpo), "Gotama theo họ" (gottena gotamo) v.v. là thuộc cách trong nghĩa công cụ do sự hiện hữu của động từ "bhū" (là).

Tathā sāriputtoti nāmena vissuto, jātiyā khattiyo buddho, jātiyā sattavassiko, sippena naḷakāro so, ekūnatiṃso vayasā, evaṃ samena dhāvati, visamena dhāvati, dvidoṇena dhaññaṃ kiṇāti.

Similarly: known by the name Sāriputta; a Khattiya by birth, a Buddha; seven years old by birth; a reed-worker by craft; twenty-nine by age. Thus, he runs evenly; he runs unevenly; he buys grain for two doṇas (measures).

Tương tự, "nổi tiếng với tên Sāriputta" (sāriputtoti nāmena vissuto), "Phật là Sát-đế-lợi về dòng dõi" (jātiyā khattiyo buddho), "bảy tuổi về dòng dõi" (jātiyā sattavassiko), "ông ta là thợ đan tre theo nghề" (sippena naḷakāro so), "hai mươi chín tuổi về tuổi đời" (ekūnatiṃso vayasā), "chạy bằng đường bằng" (evaṃ samena dhāvati), "chạy bằng đường gồ ghề" (visamena dhāvati), "mua lúa bằng hai đấu" (dvidoṇena dhaññaṃ kiṇāti).

1053

17. Sahatthena

17. In the sense of 'with'

17. Sahatthena (Với saha)

1054

Sahatthena yoge tatiyā siyā.

When used with 'saha' (with), the instrumental case (tatiyā) may occur.

Thuộc cách (tatiyā) có thể được dùng khi có liên kết với "saha".

Tatiyāpi chaṭṭhīva appadhāne eva bhavati.

The instrumental case, like the genitive (chaṭṭhī), is used only for the secondary (appadhāna) element.

Thuộc cách cũng như sở hữu cách (chaṭṭhīva) chỉ được dùng cho đối tượng phụ.

Puttena sahā+gato, puttena saddhiṃ āgato, vitakkena saha vattati, puttena saha thūlo, nisīdi bhagavā saddhiṃ bhikkhusaṅghena, sahassena samaṃ mitā, sabbehi me piyehi manāpehi nānābhāvo.

He came with his son; he came together with his son; he proceeds with thought; he is fat with his son (i.e., as fat as his son); the Blessed One sat down with the community of bhikkhus; measured equally with a thousand; separation from all those dear and agreeable to me.

"Đến cùng với con trai" (Puttena sahāgato), "đến cùng với con trai" (puttena saddhiṃ āgato), "diễn ra cùng với tư duy" (vitakkena saha vattati), "to lớn cùng với con trai" (puttena saha thūlo), "Đức Thế Tôn ngồi cùng với Tăng đoàn tỳ khưu" (nisīdi bhagavā saddhiṃ bhikkhusaṅghena), "được đo bằng một ngàn" (sahassena samaṃ mitā), "sự chia ly khỏi tất cả những người thân yêu và dễ mến của tôi" (sabbehi me piyehi manāpehi nānābhāvo).

1055

18. Lakkhaṇe

18. For indication

18. Lakkhaṇe (Trong nghĩa dấu hiệu)

1056

Lakkhaṇe vattamānato tatiyā.

The instrumental case (tatiyā) is used for that which functions as an indication.

Thuộc cách (tatiyā) được dùng cho từ hiện hữu trong nghĩa dấu hiệu (lakkhaṇe).

Bhinnena sīsena paggharantena lohitena paṭīvissake ujjhāpesi, ūnapañcabandhanena pattena aññaṃ navaṃ pattaṃ cetāpeyya, tidaṇḍakena paribbājaka+maddakkhi, akkhinā kāṇo, hatthena kuṇī, pādena khañjo, piṭṭhiyā khujjo.

He caused the neighbors to complain due to his broken head and flowing blood. With a bowl having fewer than five bindings, one should cause to buy another new bowl. He saw a wanderer with a triple staff. Blind in one eye, crippled in hand, lame in foot, humpbacked in the back.

Với cái đầu bị vỡ, với máu đang chảy, khiến hàng xóm phàn nàn; với cái bát bị thiếu năm chỗ buộc, nên mua một cái bát mới khác; đã thấy vị du sĩ với ba cây gậy; mù một mắt, què một tay, què một chân, lưng gù.

Tena hi vikalaṅgena vikalaṅgino vikāro lakkhiyate.

Indeed, by that defective limb, the defect of the defective person is recognized.

Do đó, sự khuyết tật của người khuyết tật được nhận biết bởi bộ phận bị khuyết tật.

1057

19. Hetumhi

19. In the Cause

19. Trong ý nghĩa nguyên nhân (Hetu)

1058

Vāsādilakkhaṇakriyāya hetuto tatiyā.

The third case (instrumental) is used as a cause for actions characterized by dwelling, etc.

Cách thứ ba (tatiyā) được dùng cho hành động có đặc điểm như sống (vāsādi) do nguyên nhân.

Annena vasati, vijjāya vasati, na jaccā vasalo hoti, kammunā vasalo hoti, dānena bhogavā, ācārena kulaṃ, tena pāṇi kāmadado.

He dwells by means of food. He dwells by means of knowledge. One does not become an outcast by birth; one becomes an outcast by deed. Wealthy by giving. Noble by conduct. By that hand, wishes are granted.

Sống nhờ thức ăn, sống nhờ trí tuệ; không phải do sinh ra mà là kẻ hạ tiện, là kẻ hạ tiện do nghiệp; giàu có nhờ bố thí; gia tộc nhờ phẩm hạnh; bàn tay đó ban cho những điều mong muốn.

1059

20. Pañcamī+ṇe vā

20. Or in Debt, the Fifth Case

20. Cách thứ năm (Pañcamī) hoặc Cách thứ ba (Iṇa)

1060

Iṇe hetumhi pañcamī vā.

In debt, or in the cause, the fifth case (ablative)^*.

Trong ý nghĩa nợ (iṇa), cách thứ năm (Pañcamī) hoặc cách thứ ba (Tatiyā) được dùng cho nguyên nhân.

Satasmā baddho, satena vā.

Bound by a hundred, or by a hundred.

Bị trói bởi một trăm (đồng), hoặc bởi một trăm (đồng).

1061

21. Guṇe

21. In Quality

21. Trong ý nghĩa phẩm chất (Guṇa)

1062

Paraṅgabhūte hetumhi pañcamī hoti vā.

The fifth case (ablative) is optionally used in the cause which is a quality of another.

Cách thứ năm (Pañcamī) hoặc cách thứ ba (Tatiyā) được dùng cho nguyên nhân là một phần của cái khác.

Jaḷattā baddho, jaḷattenavā, paññāya mutto, hutvā abhāvato aniccā, saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho.

Bound by dullness, or by dullness. Freed by wisdom. Impermanent due to non-existence after having been. Cessation of consciousness due to the cessation of formations.

Bị trói vì ngu dốt, hoặc vì ngu dốt; được giải thoát nhờ trí tuệ; vô thường vì không tồn tại sau khi đã có; sự diệt của thức là do sự diệt của các hành (saṅkhāra).

Bahulaṃvidhānā sattamyatthehipi, tena samayena, kālena dhammasākacchā, puratthimena dhataraṭṭho, dakkhiṇena virūḷhako, uttarena kapilavatthu, yena bhagavā, tenupasaṅkami, so vo mama+ccayena satthāti.

Due to frequent prescription, also in the sense of the seventh case (locative): at that time, discussion of Dhamma in due season. King Dhataraṭṭha in the east, King Virūḷhaka in the south, Kapilavatthu in the north. He approached where the Bhagavā was. He shall be your Teacher after my demise.

Do quy tắc chung (bahulaṃvidhānā), cách thứ bảy (sattamyatthehipi) cũng được dùng: vào lúc đó; đàm luận Pháp theo thời gian; Dhataraṭṭha ở phía đông; Virūḷhaka ở phía nam; Kapilavatthu ở phía bắc; đến nơi Đức Thế Tôn ở; đó sẽ là Bậc Đạo Sư của các con sau khi Ta vắng mặt.

Māsena bhuñjati, ekāheneva bārāṇasiṃ pāvisi, navahi māsehi vihāraṃ kārāpesi, kahāpaṇena ūno, dhanena vikalo, asinā kalaho, ācārena nipuṇo, guḷena missakaṃ, vācāya sakhilo, maṇinā attho, dhanena attho, yojanena gacchati iccādi hetumhi karaṇe vā tatiyā.

He eats in a month. He entered Bārāṇasī in one day. He had a monastery built in nine months. Less by a coin. Devoid of wealth. Quarrel by sword. Skillful by conduct. Mixed with jaggery. Friendly by speech. Meaning by jewel. Meaning by wealth. He goes by yojana, etc. In the cause, or in the instrumental, the third case (instrumental)^*.

Ăn trong một tháng; đến Bārāṇasī chỉ trong một ngày; xây dựng tịnh xá trong chín tháng; thiếu một kahāpaṇa; khuyết tật về tài sản; cãi vã bằng gươm; khéo léo trong phẩm hạnh; trộn với đường; thân thiện trong lời nói; cần ngọc; cần tài sản; đi một dojana, v.v., cách thứ ba (tatiyā) được dùng cho nguyên nhân hoặc công cụ.

Attanāva attānaṃ sammannatīti paccatte bahulaṃvidhānā kattari tatiyā.

"He himself appoints himself" – due to frequent prescription in the reflexive sense (paccatta), the third case (instrumental) in the agent (kattari)^*.

Do quy tắc chung (bahulaṃvidhānā), cách thứ ba (tatiyā) được dùng cho chủ ngữ (kattari) trong ý nghĩa phản thân (paccatte), như trong "tự mình bổ nhiệm chính mình".

Evaṃ tilehi khette vapatīti kammatthe, sumuttā mayaṃ tena mahāsamaṇenāti pañcamyatthe ca.

Similarly, "He sows in the field with sesame seeds" – in the sense of the object (kammatthe), and "We are well-freed from that Great Recluse" – in the sense of the fifth case (ablative).

Tương tự, trong ý nghĩa đối tượng (kammatthe), như "gieo hạt mè trên ruộng"; và trong ý nghĩa cách thứ năm (pañcamyatthe), như "chúng tôi đã được giải thoát khỏi vị Đại Sa-môn đó".

1063

24. Catutthī sampadāne

24. The Fourth Case (Dative) in Giving

24. Cách thứ tư (Catutthī) cho đối tượng nhận (Sampadāna)

1064

Acetanaṃ sacetanaṃ vā paṭiggāhakabhāvenā+pekkhitaṃ, taṃ sampadānaṃ, tañca dā-dāneti dhātuto byappena yuttameva, tattha catutthī hoti.

That which is desired as a recipient, whether inanimate or animate, is called 'giving' (sampadāna). This is appropriately expressed by the root 'dā' (to give). In this, the fourth case (dative) is used.

Đối tượng được mong đợi làm người nhận, dù vô tri hay hữu tri, được gọi là sampadāna (đối tượng nhận), và điều này phù hợp với động từ dā (cho, ban); ở đó, cách thứ tư (catutthī) được dùng.

Tañca dīyamānassa vatthuno anivāraṇa+jjhesanā+numatito tividho, yathā buddhassa pupphaṃ deti, bodhirukkhassa jalaṃ deti, yācakassa dhanaṃ deti, bhikkhūnaṃ dānaṃ deti.

And that is threefold, by not preventing, by urging, or by permitting the object being given. For example, he gives a flower to the Buddha. He gives water to the Bodhi tree. He gives wealth to the beggar. He gives alms to the bhikkhus.

Và điều đó có ba loại, tùy theo sự không từ chối, sự chấp nhận, và sự đồng ý đối với vật được cho, ví dụ: dâng hoa cho Đức Phật, tưới nước cho cây Bồ đề, cho tiền người ăn xin, cúng dường cho các tỳ khưu.

1065

Anirākaraṇā+rādha-na+bbhanuññavasena hi;

Indeed, by non-rejection, by acceptance, and by permission;

Thật vậy, theo sự không từ chối, sự chấp nhận,

1066

Sampadānaṃ tidhā vuttaṃ, rukkha+yācaka+bhikkhavo.

Giving is said to be threefold: to a tree, a beggar, and bhikkhus.

và sự đồng ý, đối tượng nhận được nói là có ba loại: cây, người ăn xin, và tỳ khưu.

1067

Ādhāravivakkhāyaṃ sattamīpi, saṅghe gotami dehi, saṅghe dinne ahañceva pūjito bhavissāmi, yā palālamayaṃ mālaṃ, nārī datvāna cetiyeti.

When the locative sense (ādhāra) is intended, the seventh case (locative) is also used: "Give, Gotamī, to the Sangha. When given to the Sangha, I myself will be honored." "The woman who gave a garland of straw, reflecting (on her deed)."

Khi muốn dùng ý nghĩa của nơi chốn (ādhāra), cách thứ bảy (sattamī) cũng được dùng: "Gotamī, hãy cho Tăng đoàn"; "khi được cho Tăng đoàn, chính tôi sẽ được cúng dường"; "người phụ nữ nào đã dâng vòng hoa làm từ rơm, người ấy sẽ hoan hỷ".

1068

25. Tādatthye

25. For the Sake of That

25. Trong ý nghĩa vì mục đích đó (Tādatthye)

1069

Tādatthye catutthī siyā.

The fourth case (dative) may be used for the sake of that.

Cách thứ tư (catutthī) có thể được dùng trong ý nghĩa vì mục đích đó (tādatthye).

Tadatthassa bhāve, tādatthyaṃ, tasmiṃ tadatthabhāve jotanīyeva catutthī siyā.

When the state of "for the sake of that" exists, this "for the sake of that" is called 'tādatthya'. In that state of "for the sake of that," the fourth case (dative) itself serves to indicate it.

Trong sự tồn tại của mục đích đó, tādatthyaṃ; trong sự tồn tại của mục đích đó, cách thứ tư (catutthī) chỉ là để làm rõ.

Tadatthassa bhāvoti nimittanimittīsambandhe chaṭṭhī, tasmā chaṭṭhāpavādo+yaṃ.

The state of "for the sake of that" implies a relationship between the indicator and the indicated (nimitta-nimittī). Therefore, this is an exception to the sixth case (genitive).

"Sự tồn tại của mục đích đó" là cách thứ sáu (chaṭṭhī) trong mối quan hệ giữa dấu hiệu và vật được đánh dấu; do đó, đây là một ngoại lệ của cách thứ sáu.

Samepi nimittanimittīnaṃ sambandhe nimittabhūtayūpatova catutthī, no nimittībhūtadāruto.

Even in the same relationship between indicator and indicated, the fourth case (dative) is used only for the part that is the indicator (nimitta), not for the part that is indicated (nimittī).

Ngay cả khi có mối quan hệ tương tự giữa dấu hiệu và vật được đánh dấu, cách thứ tư (catutthī) chỉ được dùng cho cái làm dấu hiệu, không phải cho cái gỗ làm vật được đánh dấu.

Yūpāya dāru, pākāya vajati, buddhassatthāya jīvitaṃ pariccajāmi, neva davāya, na madāya, ūnassa pāripūriyā, atthāya hitāya sukhāya saṃvattati, lokānukampāya, phāsu vihārāya.

Wood for a post. He goes for cooking. I sacrifice my life for the Buddha's sake. Neither for sport, nor for intoxication. For the fulfillment of what is lacking. It conduces to welfare, to benefit, to happiness. For the compassion of the world. For comfortable dwelling.

Gỗ cho cột trụ; đi để nấu ăn; tôi từ bỏ mạng sống vì lợi ích của Đức Phật; không phải để vui chơi, không phải để say sưa; để bù đắp sự thiếu hụt; để lợi ích, để hạnh phúc, để an lạc; vì lòng từ bi đối với thế gian; để sống an lạc.

1070

Iccāyaṃ kaccāyane upari vakkhamānassa catutthīti sādhitattā idha chaṭṭhīti dīpanatthaṃ vuccate –

Thus, this is stated to show that in Kaccāyana's grammar, the fourth case (dative) mentioned above is already established, so here the sixth case (genitive) is shown –

Trong Kaccāyana, điều này được chứng minh là cách thứ tư (catutthī) như sẽ được nói ở trên, vì vậy điều này được nói để làm rõ rằng ở đây là cách thứ sáu (chaṭṭhī) –

1071

Kassa sādu naruccati, mā ayasmantānampi saṅghabhedo ruccittha, khamati saṅghassa, bhatta+massa nacchādetīti chaṭṭhī sambandhavacanicchāyaṃ, na ce+vaṃ virodho siyā, sadisarūpattā, evaṃvidhesu ca sambandhassa saddikānumatattā.

"To whom is it not pleasing?" "May the schism of the Sangha not be pleasing even to the venerable ones." "It is agreeable to the Sangha." "The meal is not satisfactory to him." These use the sixth case (genitive) when a relational expression is intended. And there is no contradiction if it is so, due to similarity in form, and in such cases, the relationship is approved by grammarians.

Điều gì thì không ngon đối với ai? Xin đừng để sự chia rẽ Tăng đoàn làm hài lòng các bậc tôn giả; điều đó làm hài lòng Tăng đoàn; thức ăn không làm hài lòng ông ta – đây là cách thứ sáu (chaṭṭhī) khi muốn diễn tả mối quan hệ, và sẽ không có sự mâu thuẫn nếu không như vậy, vì hình thức tương tự, và trong những trường hợp như vậy, mối quan hệ được các nhà ngữ pháp chấp nhận.

Tathā hi bhāgavuttiyā ‘‘upapadavibhatti chaṭṭhiyā+pavādā’’ti vuttaṃ, saddantare vihitā vibhatti upapadavibhatti.

Thus, in the Bhāgavutti, it is stated: "The upapada vibhatti is an exception to the sixth case." An upapada vibhatti is a case ending prescribed for a word used with another word.

Thật vậy, trong Bhāgavutti, đã nói: "Cách bổ ngữ là một ngoại lệ của cách thứ sáu", cách bổ ngữ là cách được quy định bởi một từ khác.

1072

Kassa vā tvaṃ dhammaṃ rocesīti atthamatte paṭhamā, kassa vā tuyhanti avatvā kassa vā tvaṃ dhammaṃ rocesīti atthamatte paṭhamāvasena byabhicāradassanā.

"To whom do you teach the Dhamma?" (Kassa vā tvaṃ dhammaṃ rocesi) – in the mere sense of meaning, the first case (nominative)^*. This shows the deviation by using the first case (nominative) in the mere sense of meaning, without saying "kassa vā tuyhaṃ" (to whom, or yours).

Ngươi yêu thích Pháp của ai? Cách thứ nhất (paṭhamā) được dùng trong ý nghĩa đơn thuần, cho thấy sự sai lệch bằng cách nói "Ngươi yêu thích Pháp của ai?" thay vì "của ngươi".

Eva+maññāpi viññeyyā, paratopi yathāgamaṃ.

Similarly, others should be understood, further on according to tradition.

Các trường hợp khác cũng nên được hiểu như vậy, theo truyền thống từ đây trở đi.

1073

Rañño sataṃ dhāreti rañño chattaṃ dhāretīti sambandhe chaṭṭhīva.

"He owes a hundred to the king," "He holds an umbrella for the king" – in relation, it is indeed the sixth case (genitive).

"Nợ vua một trăm", "giữ dù cho vua" – đây là cách thứ sáu (chaṭṭhī) trong mối quan hệ.

Silāgha=kathane, evaṃ rañño silāghate iccādi, thutiṃ karotītyattho.

Silāgha = to praise: "Thus, he praises the king," etc., meaning he makes praise.

Silāgha = ca ngợi, ví dụ "ca ngợi vua", v.v., có nghĩa là "tán dương".

Hanu=apanayane, rañño hanute, vañcetītyattho.

Hanu = to remove: "He deceives the king," meaning he cheats.

Hanu = loại bỏ, "loại bỏ vua", có nghĩa là "lừa dối".

Upatiṭṭheyya sakyaputtānaṃ vaḍḍhakī, upagaccheyyātyattho.

"May the carpenter attend upon the Sakyaputtas," meaning may he approach them.

Thợ mộc nên đến với các Sakyaputta, có nghĩa là "nên đi đến".

Sapa=akkose, mayhaṃ sapate, saccaṃ kurutetyattho.

Sapa = to curse: "He curses me," meaning he takes an oath.

Sapa = nguyền rủa, "nguyền rủa tôi", có nghĩa là "thề".

Dhara=dhāraṇe, suvaṇṇaṃ te dhārayate, iṇaṃ te dhārayati, assa rañño nāgaṃ dhārayāma.

Dhara = to hold: "He owes you gold." "He owes you a debt." "We hold an elephant for this king."

Dhara = giữ, "giữ vàng cho ngươi", "nợ ngươi", "chúng ta giữ voi cho vua đó".

Piha=icchāyaṃ, devāpi tassa pihayanti tādino, tesaṃ pihayanti sambuddhānaṃ satīmataṃ, pihayanti=patthenti.

Piha = to desire: "Even devas desire such a one." "They desire the enlightened ones, the mindful." Pihayanti = they long for.

Piha = mong muốn, "chư thiên cũng mong muốn vị như vậy", "mong muốn các bậc Chánh Đẳng Giác có chánh niệm", pihayanti = "mong muốn".

Tassa kujjha mahāvīra, yadi+haṃ tassa pakuppeyyaṃ, dubhayati disānaṃ megho, yo mittānaṃ na dūbhati, yo appaduṭṭhassa narassa dussati.

"Be angry with him, great hero, if I should become angry with him." "Clouds are in both directions for him who does not harm his friends, who wrongs a harmless person."

"Hỡi Đại Hùng, hãy nổi giận với người đó", "nếu tôi nổi giận với người đó", "mây ở cả hai hướng", "người không làm hại bạn bè", "người làm hại một người không có lỗi".

Issa=issāyaṃ, titthiyā issayanti samaṇānaṃ.

Issa = to envy: "Heretics envy the recluses."

Issa = đố kỵ, "các ngoại đạo đố kỵ các Sa-môn".

Usūya=dosāvikaraṇe, dujjanā guṇavantānaṃ ussūyanti, kā usuyā vijānataṃ.

Usūya = to reveal faults: "Wicked people envy the virtuous." "What envy is there for those who know?"

Usūya = bộc lộ lỗi lầm, "kẻ ác đố kỵ những người có đức hạnh", "sự đố kỵ nào của người hiểu biết?".

Idha+sidha+rādha+sādha=saṃsiddhiyaṃ, ārādho me rañño, rañño bhāgya+mārajjhati, kyā+haṃ ayyānaṃ aparajjhāmi, āyasmato upālittherassa upasampadāpekkho upatisso.

Idha+sidha+rādha+sādha = to accomplish: "Success for me with the king." "He succeeds in the king's fortune." "How have I offended the venerable ones?" "Upāli Thera's disciple aspiring to ordination, Upatiṣṣa."

Idha+sidha+rādha+sādha = thành tựu, "sự thành tựu của tôi đối với vua", "vận may của vua thành tựu", "tôi đã làm lỗi gì với các bậc tôn giả?", "Upattisa, người muốn thọ cụ túc giới từ Trưởng lão Upāli tôn giả".

Bhikkhū bhagavato paccassosuṃ, āsuṇanti buddhassa bhikkhū, tassa bhikkhuno janoanugiṇāti, patigiṇāti, sādhukāradānādinā taṃ ussahatītyattho.

"Bhikkhus listened to the Bhagavā." "The bhikkhus listen to the Buddha." "People support that bhikkhu," "agree with him," meaning they encourage him with applause, etc.

Các tỳ khưu đã vâng lời Đức Thế Tôn, các tỳ khưu lắng nghe Đức Phật, dân chúng tán thành, ủng hộ tỳ khưu đó, có nghĩa là "khuyến khích người đó bằng cách tán thán", v.v.

Ārocayāmi vo bhikkhave, paṭivedayāmi vo, āmantayāmi te mahārāja, dhammaṃ te desissāmi, desetu bhante bhagavā dhammaṃ bhikkhūnaṃ, yathā no bhagavā byākareyya, niruttiṃ te pavakkhāmi, alaṃ me rajjaṃ, alaṃ bhikkhu pattassa, alaṃ mallo mallassa, arahati mallo mallassa, alaṃ te idha vāsena, kiṃ me ekena tiṇṇenāti sabbattha sambandhe chaṭṭhī.

"I declare to you, O bhikkhus, I inform you." "I address you, Great King." "I will teach you the Dhamma." "May the Bhagavā, Bhante, teach the Dhamma to the bhikkhus, just as the Bhagavā would explain it to us." "I will expound the dialect to you." "Enough of kingship for me." "Enough for the bhikkhu with the bowl." "The wrestler is a match for the wrestler." "The wrestler is worthy of the wrestler." "Enough of dwelling here for you." "What is it to me, being one who has crossed over?" – In all these, the sixth case (genitive) is used in the sense of relation.

"Này các tỳ khưu, tôi thông báo cho các ông, tôi báo cáo cho các ông", "tôi thưa với ngài, Đại Vương", "tôi sẽ thuyết Pháp cho ngài", "bạch Đức Thế Tôn, xin Đức Thế Tôn thuyết Pháp cho các tỳ khưu", "xin Đức Thế Tôn giải thích cho chúng con", "tôi sẽ nói cho ngài về ngữ pháp", "vương quốc là đủ cho tôi", "cái bát là đủ cho tỳ khưu", "võ sĩ là đủ cho võ sĩ", "võ sĩ xứng đáng với võ sĩ", "ngươi ở đây là đủ rồi", "một mình ta chiến thắng thì có ích gì?" – trong tất cả các trường hợp này, cách thứ sáu (chaṭṭhī) được dùng cho mối quan hệ.

1074

Evaṃ āyu bhoto hotu, ciraṃ jīvitaṃ, bhaddaṃ, kalyāṇaṃ, atthaṃ, payojanaṃ, kusalaṃ, anāmayaṃ, hitaṃ, patthaṃ, sukhaṃ, sātaṃ, bhoto hotu, sādhu sammuti me tassa, puttassā+vikareyya guyha+matthaṃ, tassa me sakko pāturahosi, tassa pahiṇeyya, bhikkhūnaṃ dūtaṃ pāhesi, kappati samaṇānaṃ āyogo, ekassa dvinnaṃ tiṇṇaṃ vā pahoti, upamaṃ te karissāmi, añjaliṃte paggaṇhāmi, tassa phāsu, lokassa+ttho, namo te purisājañña, sotthi tassa, samattho mallo mallassa, tassa hitaṃ, tassa sukhaṃ, svāgataṃ te mahārājāti sabbattha sambandhe chaṭṭhī.

Thus, "May there be long life for you, sir," "May there be goodness, auspiciousness, benefit, purpose, well-being, health, welfare, longing, happiness, comfort for you, sir." "May the permission be good for me regarding him." "He should reveal the secret matter to his son." "Sakka appeared to me then." "He should send to him." "He sent a messenger to the bhikkhus." "Effort is suitable for recluses." "It suffices for one, two, or three." "I will make an analogy for you." "I raise my clasped hands to you." "Comfort for him." "Benefit for the world." "Homage to you, noble man." "Safety to him." "The wrestler is capable of the wrestler." "Benefit to him." "Happiness to him." "Welcome to you, Great King!" – In all these, the sixth case (genitive) is used in the sense of relation.

"Mong ngài sống lâu, sống lâu dài, tốt lành, may mắn, có mục đích, có lợi ích, thiện lành, không bệnh tật, có lợi, đáng mong muốn, hạnh phúc, an lạc cho ngài", "sự đồng ý của tôi đối với người đó là tốt", "nên tiết lộ điều bí mật cho con trai người đó", "Sakka đã hiện ra với tôi", "nên gửi cho người đó", "gửi sứ giả cho các tỳ khưu", "sự cố gắng là phù hợp cho các Sa-môn", "một, hai, hoặc ba người là đủ", "tôi sẽ làm một ví dụ cho ngài", "tôi chắp tay kính lễ ngài", "sự an lạc của người đó", "lợi ích của thế gian", "kính lễ ngài, bậc trượng phu ưu tú", "sự an lành của người đó", "võ sĩ đủ sức với võ sĩ", "lợi ích của người đó", "hạnh phúc của người đó", "hoan nghênh ngài, Đại Vương" – trong tất cả các trường hợp này, cách thứ sáu (chaṭṭhī) được dùng cho mối quan hệ.

1075

26. Pañcamya+vadhismā

26. The Fifth Case (Ablative) from the Source of Separation

26. Cách thứ năm (Pañcamī) từ Apādāna (Nguồn gốc)

1076

Padatthāvadhismā pañcamīvibhatti hoti.

The fifth case (ablative) is used from the source of separation of the meaning of a word.

Cách thứ năm (Pañcamī) được dùng cho nguồn gốc (apādāna) của một từ.

1077

Samepya+pagame dvinnaṃ, pubbarūpā ya+daccutaṃ;

Even when there is separation of two similar things, that which is the preceding form that has fallen off;

Ngay cả khi có sự rời đi của hai vật,

1078

Vuccate ta+dapādānaṃ, taṃ calācalato dvidhā;

That is called 'apādāna'. That is twofold: from what is moving and what is not moving;

cái nào là hình thức ban đầu, cái đó được gọi là apādāna,

1079

Yathā+ssā dhāvatā poso, pato, rukkhāphalanti ca.

For example, "The man falls from him who is running," and "Fruits fall from the tree."

nó có hai loại: di động và bất động; ví dụ: "người đàn ông rơi từ người đang chạy", và "quả rơi từ cây".

1080

Tattha calāvadhi dhāvatā assā puriso patati, acalāvadhi pabbatā otaranti vanacārakāti.

There, with a movable limit, a man falls from a running horse; with an immovable limit, forest dwellers descend from the mountain.

Trong đó, với giới hạn di động, người đàn ông ngã từ con ngựa đang chạy; với giới hạn bất động, những người đi rừng xuống từ núi.

1081

Tañca avadhi visayakriyāvisesassa niddiṭṭhattā niddiṭṭhavisayaṃ, yattha apa apagamanakriyaṃ upāttaṃ=ajjhāhaṭaṃ visayaṃ katvā pavattati, taṃ upāttaṃ.

And that limit, due to the specified action of the object, has a specified object; where the action of going away proceeds by making an assumed object the object, that is an implied object.

Giới hạn đó là đối tượng được chỉ rõ do sự chỉ rõ của hành động đặc biệt liên quan đến đối tượng; nơi mà hành động rời đi (với apa) được đề cập (ngụ ý) làm đối tượng và diễn ra, điều đó được gọi là upāttaṃ (được đề cập).

Yaṃ kenaci guṇena ukkaṃsiyati, taṃ anumeyyaṃ.

That which is exalted by some quality is to be inferred.

Điều gì được đề cao bởi một phẩm chất nào đó, điều đó là có thể suy ra.

Yathā gāmā apenti munayo, nagarā niggato rājā, pāpā cittaṃ nivārenti.

For example, ascetics go forth from the village, the king departed from the city, they restrain the mind from evil.

Ví dụ: các ẩn sĩ rời làng, vua rời thành phố, họ ngăn tâm khỏi ác.

Valāhakā vijjotate, kusulato pacatīti.

It lightens from the clouds, one cooks from the granary.

Mây phát sáng, nấu từ kho thóc.

Ettha ca vaḷāhakā nikkhamma, kusulato apanetvāti ca pubbakriyā ajjhāharīyati.

Here, the preceding actions "coming out from the clouds" and "taking out from the granary" are implied.

Ở đây, các hành động trước đó như "rời khỏi mây" và "lấy ra từ kho thóc" được ngụ ý.

Mathurā pāṭaliputtakehi abhirūpāti anumīyati.

Mathura is inferred to be more beautiful than Pāṭaliputta.

Mathurā đẹp hơn Pāṭaliputta – điều này được suy ra.

Vuttañhi –

For it is said:

Quả vậy, đã nói rằng –

1082

Niddiṭṭhavisayaṃ kiñci, upāttavisayaṃ tathā;

Some are limits with a specified object, and likewise some are with an implied object;

Một số là đối tượng được chỉ rõ, cũng như đối tượng được đề cập;

1083

Anumeyyavisayañceti, tidhā+hu avadhiṃ budhāti.

And some are with an inferred object; thus, the wise declare the limit to be threefold.

Và đối tượng có thể suy ra – những người trí nói rằng giới hạn có ba loại.

1084

Bhayahetumhi-corā bhayaṃ jāyati, taṇhāya jāyati bhayaṃ, pāpato uttasati, natthi soko kuto bhayaṃ.

In the sense of cause of fear: fear arises from thieves, fear arises from craving, one is terrified by evil, there is no sorrow, whence fear?

Trong trường hợp là nguyên nhân của sợ hãi: sợ hãi sinh ra từ trộm cắp, sợ hãi sinh ra từ tham ái, sợ hãi từ ác, không có sầu thì sợ hãi từ đâu?

Akkhātari-upajjhāyā sikkhaṃ gaṇhāti, ācariyamhā adhīto suṇāti vā.

In the sense of instructor: one learns the training from the preceptor, one hears what is taught by the teacher.

Trong trường hợp người thuyết giảng: học từ vị thầy tế độ, nghe hoặc học từ vị đạo sư.

Buddhasmā parājenti aññatitthiyā, parājitā bhavantītyattho.

Other ascetics are defeated by the Buddha; meaning, they are vanquished.

Các giáo phái khác bị đánh bại bởi Đức Phật, nghĩa là họ trở nên bị đánh bại.

Himavatā pabhavati gaṅgā, aciravatiyā pabhavanti kunnadiyo.

The Ganges originates from the Himālaya, and small rivers originate from the Aciravatī.

Sông Gaṅgā bắt nguồn từ dãy Himalaya, các con sông nhỏ bắt nguồn từ sông Aciravatī.

Urasmā jāto putto, kammato jātaṃ indriyaṃ, upajjhāyā antaradhāyati sisso, mātāpitūhi antaradhārayati putto, nilīyatītyattho.

A son is born from the chest, a faculty is born from kamma, a disciple hides from the preceptor, a son hides from his parents; meaning, he conceals himself.

Con trai sinh ra từ ngực, căn sinh ra từ nghiệp, đệ tử ẩn mình khỏi vị thầy tế độ, con trai ẩn mình khỏi cha mẹ, nghĩa là ẩn náu.

Dūratthayogekīvadūro ito naḷakāragāmo, tato have dūrataraṃ vadanti, gāmato nātidūre, ārakā te moghapurisā imasmā dhammavinayā, ārakā tehi bhagavā dūratova namassanti, addasa dūratova āgacchantaṃ.

In the sense of distance: how far is Naḷakāragāma from here? They say it is even farther from there. Not far from the village. Those deluded men are far from this Dhamma and Vinaya. From afar, they worship the Blessed One. He saw him coming from afar.

Trong trường hợp liên quan đến khoảng cách: làng Naḷakāra cách đây bao xa? Họ nói rằng từ đó còn xa hơn nhiều. Không quá xa làng. Này những kẻ vô ích, các ông xa rời Pháp và Luật này. Từ xa, họ đã tôn kính Thế Tôn. Ông đã thấy người đang đến từ xa.

Antikatthayoge-antikaṃ gāmā, āsannaṃ gāmā, samīpaṃ gāmā.

In the sense of nearness: near the village, close to the village, proximate to the village.

Trong trường hợp liên quan đến gần: gần làng, kề làng, sát làng.

Parimāṇe-ito mathurāya catūsu yojanesu saṃkassaṃ, rājagahato pañcacattālīsayojanamatthake sāvatthi.

In the sense of measure: Saṅkassa is four yojanas from Mathura, Sāvatthī is forty-five yojanas from Rājagaha.

Trong trường hợp đo lường: Saṃkassa cách Mathurā bốn dojana từ đây. Sāvatthī cách Rājagaha bốn mươi lăm dojana.

Kālaparimāṇe-ito ekanavutikappamatthake, ito vassasatasahassassa accayena buddho loke uppajjissati.

In the sense of time measurement: ninety-one aeons from now, a Buddha will arise in the world after the lapse of a hundred thousand years from now.

Trong trường hợp đo lường thời gian: từ đây, một trăm ngàn kiếp sau, Đức Phật sẽ xuất hiện trên thế gian.

Pāsādā saṃkameyya, pāsādaṃ abhiruhitvā saṃkameyyāti attho, tathā hatthikkhandhā saṃkameyya, abhidhammā pucchanti, abhidhammaṃ sutvāti attho, āsanā vuṭṭhaheyya.

One may descend from the palace; meaning, having ascended the palace, one may descend. Likewise, one may descend from an elephant's back. They ask about the Abhidhamma; meaning, having heard the Abhidhamma. One may rise from the seat.

Có thể đi xuống từ lâu đài, nghĩa là leo lên lâu đài rồi đi xuống. Tương tự, có thể đi xuống từ lưng voi. Hỏi về Abhidhamma, nghĩa là sau khi nghe Abhidhamma. Đứng dậy từ chỗ ngồi.

Disatthavācīhi yoge-ito sā purimā disā, ito sā dakkhiṇā disā, avīcito yāva bhavaggaṃ, uddhaṃ pādatalā, adho kesamatthakā.

In conjunction with words indicating direction: from here is the eastern direction, from here is the southern direction, from Avīci up to the highest existence, above the soles of the feet, below the crown of the hair.

Trong trường hợp liên quan đến các từ chỉ phương hướng: từ đây là phương đông, từ đây là phương nam, từ Avīci cho đến Bhavagga, phía trên lòng bàn chân, phía dưới đỉnh đầu.

Vibhajane-yato paṇītataro vā visiṭṭhataro vā natthi, attadanto tato varaṃ, kiñcāpi dānato sīlaṃ varaṃ, tato mayā bahutaraṃ sutaṃ, sīlameva sutā seyyo.

In the sense of distinction: there is nothing more excellent or superior than that. Self-controlled is better than that. Although morality is better than giving, I have heard more than that. Morality is indeed better than learning.

Trong trường hợp phân biệt: không có gì cao quý hơn hoặc đặc biệt hơn từ đó. Người tự chế ngự tốt hơn từ đó. Mặc dù giới tốt hơn bố thí, tôi đã nghe nhiều hơn từ đó. Giới tốt hơn sự học hỏi.

Āratippayoge-ārati virati pāpā, pāṇātipātā veramaṇi, adinnādānā paṭivirato, appaṭiviratā musāvādā.

In the sense of abstinence: abstaining from evil, abstaining from the destruction of life, refraining from taking what is not given, not refraining from false speech.

Trong trường hợp liên quan đến sự từ bỏ: từ bỏ, tránh xa ác, kiêng sát sinh, tránh trộm cắp, không tránh nói dối.

Suddhatthayoge-lobhanīyehi dhammehi suddho, mātuto ca pituto ca suddho anupakkuṭṭho.

In the sense of purity: pure from defiling phenomena, pure and unblemished from mother and father.

Trong trường hợp liên quan đến sự thanh tịnh: thanh tịnh khỏi các pháp đáng tham, thanh tịnh từ cha và mẹ, không bị chê trách.

Pamocanatthayoge-parimutto dukkhasmāti vadāmi, mutto+smi mārabandhanā, na te muccanti maccunā, mutto+haṃ+sabbapāsehi.

In the sense of release: I declare that one is fully released from suffering, I am released from Māra's bondage, they are not released from death, I am released from all snares.

Trong trường hợp liên quan đến sự giải thoát: tôi nói rằng đã hoàn toàn thoát khỏi khổ, tôi đã thoát khỏi sự trói buộc của Māra, họ không thoát khỏi cái chết, tôi đã thoát khỏi mọi cạm bẫy.

Vivecane-vivicceva kāmehi, vivicca akusalehi dhammehi.

In the sense of seclusion: secluded from sensual pleasures, secluded from unwholesome phenomena.

Trong trường hợp liên quan đến sự ly viễn: hoàn toàn ly viễn khỏi các dục, ly viễn khỏi các pháp bất thiện.

Pamāṇatthe-āyāmato ca vitthārato ca yojanaṃ, gambhīrato ca puthulato ca yojanaṃ candabhāgāya parimāṇaṃ, parikkhepato navayojanasataparimāṇo majjhimadeso.

In the sense of measure: one yojana in length and width, one yojana in depth and breadth for the Candabhāgā, the Middle Country is nine hundred yojanas in circumference.

Trong trường hợp đo lường: một dojana về chiều dài và chiều rộng, một dojana về chiều sâu và chiều ngang là kích thước của sông Candabhāgā. Vùng Trung Bộ có chu vi chín trăm dojana.

Pubbādiyoge-pubbeva me bhikkhave sambodhā, ito pubbe nāhosi, tato paraṃ paccantimā janapadā, tato aparena samayena.

In conjunction with "before" and so on: before my enlightenment, O bhikkhus, it was not before this, beyond that are the border regions, at a later time than that.

Trong trường hợp liên quan đến "trước": này các Tỳ-khưu, trước khi tôi giác ngộ, trước đây không có, sau đó là các xứ biên địa, sau một thời gian.

Pañhe-kuto+si tvaṃ, kuto bhavaṃ, pāṭaliputtato.

In questions: where are you from? Where does your reverence come from? From Pāṭaliputta.

Trong trường hợp câu hỏi: ông từ đâu đến? Ngài từ đâu đến? Từ Pāṭaliputta.

Kicchā laddhanti guṇe pañcamī, kicchena me adhigatanti hetumhi karaṇe vā tatiyā, evaṃ thokā mutto, thokena muttoti.

When it comes to qualities like "obtained with difficulty," the ablative (pañcamī) is used. "It was obtained by me with difficulty" takes the instrumental (tatiyā) in the sense of cause or instrument. Similarly, "released by a little," "released by a little."

Ngũ cách trong ý nghĩa "đạt được khó khăn", Tam cách trong ý nghĩa "nguyên nhân" hoặc "phương tiện" là "tôi đã đạt được khó khăn". Tương tự, "thoát một chút", "thoát bằng một chút".

1085

Kathaṃ ‘‘thokaṃ calatī’’ti, kriyāvisesane kammani dutiyā, thokaṃ calanaṃ karotītyattho, thokanti calanakriyāya visesanattā kriyāvisesanaṃ.

How is "thokaṃ calatī" (moves a little) explained? The accusative (dutiyā) is used for the adverb of manner, meaning "it performs a small movement." "Thokaṃ" is an adverb of manner because it qualifies the action of moving.

Làm thế nào là "thokaṃ calatī" (chuyển động một chút)? Đó là nhị cách trong trường hợp trạng từ hành động, nghĩa là "thực hiện một chuyển động nhỏ". "Thokaṃ" là trạng từ hành động vì nó bổ nghĩa cho hành động chuyển động.

1086

Kriyāvisesanaṃ nāma, kammatte+kattasaṇṭhitā;

For the adverb of manner, it is in the accusative case, established as the agent's state;

Trạng từ hành động được gọi là,

1087

Nyāyasiddhaṃ yato tasmā, tadatthaṃ na visuṃ vidhi.

Since it is established by logical inference, no separate rule is made for that meaning.

Trong ý nghĩa của đối tượng, được thiết lập như chủ ngữ;

1088

Nyāyasiddhaṃva=calananti yasmā bhāve ano, tasmā bhāvasse+kattā ekavacananti ñāyā ekattañca, bhāve anattā napuṃsakattañca, karotikriyāya sambandhena kammattañca sijjhatīti.

It is established by logical inference: since "calanaṃ" (moving) is a verbal noun (bhāve ano), therefore by the rule that the agent of a verbal noun is in the singular, it is singular. And being a verbal noun (bhāve anattā), it is neuter. And through its connection with the verb "karoti," it is established as an object (kamma).

Vì được thiết lập theo quy tắc, nên không có quy định riêng cho ý nghĩa đó. Vì "calanaṃ" là ano trong ý nghĩa bhāva, nên theo quy tắc, bhāva là chủ ngữ, số ít, và vì anattā trong bhāva là giống trung, nên nó là giống trung, và do liên hệ với hành động karoti, nó là đối tượng.

Kara+bhūdhātavo ca –

And the verbs "kara" and "bhū" -

Và các động từ kara và bhū –

1089

Kāriyarūpābhidhātvatthā, sabbe sattāya yujjare;

All words denoting the form of what is to be done apply to the agent;

Tất cả các ý nghĩa của động từ chỉ hình thái có thể thực hiện được,

1090

Tato kriyā ca bhāvo ca, sāmaññaṃ tesu gamyate –

Thus, action and state are understood in them generally –

Do đó, hành động và trạng thái, sự chung chung được hiểu ở chúng –

1091

Ti vuttattā yujjanti.

As stated, they apply.

Vì đã nói như vậy, chúng phù hợp.

1092

Thokatthe-thokā muccati.

In the sense of "a little": one is released by a little.

Trong ý nghĩa "một chút": thoát một chút.

Sabbattha savisaye pañcamī.

In all instances, the ablative (pañcamī) is used in its specific domain.

Ngũ cách trong mọi trường hợp liên quan đến đối tượng.

Ettha ‘‘vivakkhā lokikā sā ca, na sakkā anivattituṃ’’ti vuttattā aniṭṭhappasaṅgo na siyā.

Here, since it is said, "intention is conventional, and it cannot be avoided," there would be no undesirable consequence.

Ở đây, vì đã nói rằng "ý định là thế gian và không thể đảo ngược", nên sẽ không có sự liên quan đến điều không mong muốn.

Mariyādāyaṃ-āpabbatā khettaṃ.

In the sense of boundary: the field up to the mountain.

Trong trường hợp giới hạn: cánh đồng đến tận núi.

Abhividhimhi-ābrahmalokā saddo abbhuggacchati, pabbataṃ vajjetvā, brahmalokamhi byāpetvāti ca attho.

In the sense of pervasion: the sound ascends up to the Brahma-world; meaning, excluding the mountain, and pervading the Brahma-world.

Trong trường hợp bao gồm: âm thanh vang lên đến cõi Phạm thiên, nghĩa là bỏ qua núi và lan rộng đến cõi Phạm thiên.

Ettha vajjamānasīmā mariyādā, gayhamānasīmā abhividhi.

Here, the boundary that is excluded is "mariyādā," and the boundary that is included is "abhividhi."

Ở đây, ranh giới bị loại trừ là mariyādā (giới hạn), ranh giới được bao gồm là abhividhi (bao gồm).

1093

27. Apaparīhi vajjane

27. With 'apa' and 'pari' in the sense of exclusion

27. Với `apa` và `pari` trong ý nghĩa loại trừ

1094

Vajjane vattamānehī apaparīhi yoge pañcamī hoti.

When 'apa' and 'pari' are used in the sense of exclusion, the ablative (pañcamī) occurs.

Khi apa và pari ở trong ý nghĩa loại trừ, ngũ cách được sử dụng.

Apasālāya āyanti vāṇijā, parisālāya āyanti vāṇijā, sālaṃ vajjetvāti attho.

Merchants come from beyond the hall, merchants come from around the hall; meaning, excluding the hall.

Các thương nhân đến từ ngoại ô Sālā, các thương nhân đến từ ngoại ô Sālā, nghĩa là loại trừ Sālā.

1095

28. Paṭinidhipatidānesu patinā

28. With 'pati' in the sense of substitute and return-gift

28. Với `pati` trong ý nghĩa thay thế và đổi lại

1096

Paṭinidhimhi patidāne ca vattamānena patinā yoge nāmasmā pañcamī hoti.

When 'pati' is used in the sense of substitute or return-gift, the ablative (pañcamī) occurs after a noun.

Khi pati ở trong ý nghĩa thay thế (paṭinidhi) và đổi lại (patidāna), ngũ cách được sử dụng cho danh từ.

Buddhasmā pati sāriputto, ghata+massa telasmā pati dadāti.

Sāriputta is a substitute for the Buddha. He gives ghee in exchange for his oil.

Sāriputta là người thay thế Đức Phật. Ông ấy đổi bơ lấy dầu.

1097

29. Rite dutiyā ca

29. With 'rite', also the accusative

29. `Rite` và nhị cách

1098

Ritesaddayoge nāmasmā dutiyā hoti pañcamī ca.

When the word 'rite' is used, the accusative (dutiyā) and the ablative (pañcamī) occur after a noun.

Khi từ rite được sử dụng, nhị cách và ngũ cách được sử dụng cho danh từ.

Rite saddhammā, rite saddhammaṃ.

Without the Dhamma, without the Dhamma.

Không có Chánh pháp (rite saddhammā), không có Chánh pháp (rite saddhammaṃ).

1099

30. Vinā+ññatra tatiyā ca

30. With 'vinā' and 'aññatra', also the instrumental

30. `Vinā` và `aññatra` và tam cách

1100

Vinā+ññatrayoge nāmasmā tatiyā dutiyā pañcamī ca.

When 'vinā' and 'aññatra' are used, the instrumental (tatiyā), accusative (dutiyā), and ablative (pañcamī) occur after a noun.

Khi vinā và aññatra được sử dụng, tam cách, nhị cách và ngũ cách được sử dụng cho danh từ.

Vinā vātena, vinā vātaṃ, vinā vātasmā.

Without wind, without wind, without wind.

Không có gió (vinā vātena), không có gió (vinā vātaṃ), không có gió (vinā vātasmā).

Aññatra ekena piṇḍapātanīhārakena, aññatra dhammaṃ, aññatra dhammā.

Except for one who brings almsfood, except for the Dhamma, except for the Dhamma.

Ngoại trừ một người mang bát (aññatra ekena piṇḍapātanīhārakena), ngoại trừ Pháp (aññatra dhammaṃ), ngoại trừ Pháp (aññatra dhammā).

1101

31. Puthanānāhi

31. With 'putha' and 'nānā'

31. Với `putha` và `nānā`

1102

Etehi yoge tatiyā hoti pañcamī ca.

When these are used, the instrumental (tatiyā) and ablative (pañcamī) occur.

Khi những từ này được sử dụng, tam cách và ngũ cách được sử dụng.

Bhinnayogakaraṇaṃ dutiyānivattanatthaṃ.

Making a separate rule is for preventing the accusative.

Việc tạo ra một quy tắc riêng là để loại bỏ nhị cách.

Puthageva janena, puthageva janasmā, janena nānā, janasmā nānā.

Separately from the people, separately from the people; different from the people, different from the people.

Riêng biệt với người dân (puthageva janena), riêng biệt với người dân (puthageva janasmā), khác với người dân (janena nānā), khác với người dân (janasmā nānā).

1103

39. Chaṭṭhī sambandhe

39. The genitive in relation

39. Lục cách trong quan hệ

1104

Sambandhe chaṭṭhī hoti.

The genitive (chaṭṭhī) occurs in relation.

Trong quan hệ, lục cách được sử dụng.

Rañño purisoti vutte yasmā rājā dadāti, puriso gaṇhāti, tasmā rājapurisoti viññāyati.

When "the king's man" is stated, since the king gives and the man receives, it is understood as "the king's man."

Khi nói "người của vua", vì vua ban tặng và người nhận, nên được hiểu là "người hầu của vua".

Evameva yo yassa āyatto sevakādibhāvena bhaṇḍabhāvena vā samīpa+samūhā+vayava+vikāra+kāriya+avatthā+jāti+guṇa+kriyādivasena vā, ṭhānīvasena vā, āgamīvasena vā, so tividhopi attho sambandho nāma.

In the same way, any meaning that is dependent on another, in terms of servantship, or ownership of goods, or in terms of proximity, collection, part, modification, action to be done, state, genus, quality, action, and so on, or in terms of location, or in terms of future possession—all three types of this meaning are called relation.

Tương tự, bất cứ điều gì phụ thuộc vào cái khác theo nghĩa người hầu, hàng hóa, hoặc theo nghĩa gần gũi, tập hợp, bộ phận, biến đổi, hành động, trạng thái, chủng loại, phẩm chất, hành vi, hoặc theo nghĩa vị trí, hoặc theo nghĩa người đến, thì cả ba loại ý nghĩa này đều là quan hệ.

Vuttañhi –

For it is said:

Quả vậy, đã nói rằng –

1105

Kriyākārakasañjāto, asse+daṃbhāvahetuko;

That meaning which arises from action and agent, or is caused by the state of "this belongs to that,"

Sinh ra từ hành động và tác nhân,

1106

Sambandho nāma so attho, tattha chaṭṭhī vidhīyate.

Is called relation, and there the genitive is prescribed.

Đó là ý nghĩa của quan hệ, trong đó lục cách được quy định.

1107

Pāratantyañhi sambandho, tattha chaṭṭhī bhave tito;

Dependence is indeed relation, there the genitive exists;

Sự phụ thuộc là quan hệ, trong đó lục cách được sử dụng;

1108

Upādhi+ṭhānyā+gamito, na visessādito titoti.

From qualification, location, or future possession, not from the qualified and so on.

Từ upādhi (phẩm tính), ṭhānī (vị trí), āgamī (người đến), chứ không phải từ visessa (đối tượng được bổ nghĩa) v.v.

1109

Upādhisaṅkhātavisesanato tāva-rañño puriso.

First, from the qualifier which is a condition: "the king's man."

Đầu tiên, từ visesana (bổ nghĩa) được gọi là upādhi (phẩm tính) – người của vua.

Ettha ca brāhmaṇādisāmito nivattetīti rājā visesanaṃ, puriso tena visesiyatīti visesso.

Here, the king is the qualifier, as it distinguishes him from a brahmin, etc., and the man is the qualified by him.

Ở đây, "vua" là bổ nghĩa vì nó loại trừ khỏi các chủ nhân khác như Bà-la-môn, và "người" là đối tượng được bổ nghĩa bởi nó.

Bhaṇḍasambandhato-pahutaṃ me dhanaṃ sakka, ekassa paṭivīso, bhikkhussa pattacīvaraṃ.

From the connection of goods: "My abundant wealth, O Sakka, is a portion for one, a bowl and robe for a bhikkhu."

Tài sản của tôi dồi dào nhờ liên quan đến hàng hóa, này Sakka; một phần chia cho một vị Tỳ-khưu, y bát cho một vị Tỳ-khưu.

Samīpato-ambavanassa avidūre, nibbānasseva santike.

From proximity: "Not far from the mango grove, just like being near Nibbāna."

Gần — không xa rừng xoài; gần Niết-bàn.

Samūhe-suvaṇṇassa rāsi, bhikkhūnaṃ samūho.

In a collection: "A heap of gold, a group of bhikkhus."

Trong tập hợp — một đống vàng; một nhóm Tỳ-khưu.

Avayave-manussasseva te sīsaṃ, rukkhassa sākhā.

In a part: "That is the head of a human being, a branch of a tree."

Trong bộ phận — đầu của ngươi giống như đầu người; cành cây.

Vikāre-suvaṇṇassa vikati, bhaṭṭhadhaññānaṃ sattu.

In modification: "A modification of gold, flour of parched grains."

Trong biến đổi — sự biến đổi của vàng; bột của ngũ cốc rang.

Kāriye-yavassa aṅkuro, meghassa saddo, puttāpi tassa bahavo, kammānaṃ phalaṃ vipāko.

In effect: "A sprout of barley, the sound of a cloud, many children are also his, the result and ripening of actions."

Trong kết quả — mầm lúa mạch; tiếng mây; người ấy cũng có nhiều con; quả báo của các nghiệp.

Avatthāyaṃ-khandhānaṃ pātubhāvo, jarā, bhedo vā.

In condition: "The manifestation of the aggregates, old age, or dissolution."

Trong trạng thái — sự xuất hiện của các uẩn; sự già; hoặc sự tan rã.

Jātiyaṃ-manussassa bhāvo, manussānaṃ jāti.

In birth/kind: "The state of a human being, the birth of human beings."

Trong chủng loại — bản chất của con người; chủng loại của loài người.

Guṇe-suvaṇṇassa vaṇṇo, vaṇṇo na khīyetha tathāgatassa buddhassa guṇaghoso, pupphānaṃ gandho, phalānaṃ raso, cittassa phusanā, sippikānaṃ sataṃ natthi, tilānaṃ muṭṭhi, tesaṃ samāyogo, sandhino vimokkho, tathāgatassa paññāpāramiṃ ārabbha, sukhaṃ te, dukkhaṃ te, cetaso parivitakko udapādi, paññāya paṭubhāvo, rūpassa lahutā, mudutā vā, upacayo vā.

In quality: "The color of gold, the excellent fame of the Tathāgata, the Buddha, may it not decay, the fragrance of flowers, the taste of fruits, the impingement of the mind, there are not a hundred pearl-oysters, a handful of sesame seeds, their combination, the release from a bond, concerning the perfection of the Tathāgata’s wisdom, happiness for you, suffering for you, a mental thought arose, the quickness of wisdom, the lightness of matter, or its pliancy, or its accumulation."

Trong phẩm chất — màu sắc của vàng; tiếng khen ngợi phẩm chất của Đức Phật, đấng Như Lai, không bị suy giảm; hương thơm của hoa; vị của quả; sự xúc chạm của tâm; không có một trăm người thợ thủ công; một nắm mè; sự kết hợp của chúng; sự giải thoát khỏi sự ràng buộc; liên quan đến Ba-la-mật về trí tuệ của Đức Như Lai; sự an lạc cho ngươi; sự khổ đau cho ngươi; ý nghĩ trong tâm đã khởi lên; sự sáng suốt của trí tuệ; sự nhẹ nhàng, sự mềm mại, hoặc sự tăng trưởng của sắc pháp.

Kriyāsambandhe-pādassa ukkhepanaṃ, avakkhepanaṃ vā, hatthassa samiñjanaṃ, dānaṃ, pasāraṇaṃ, dhātūnaṃ gamanaṃ, ṭhānaṃ, nisajjā, sayanaṃ vā, tathāgatassa nāmagottādi, tassa kāraṇaṃ, tassa mātāpitaro, tassa purato pāturahosi, nagarassa dakkhiṇato, vassānaṃ tatiye māse, na tassa upamā, kuverassa bali iccādi.

In relation to an action: "The raising of the foot, or its lowering, the bending of the hand, giving, stretching out, the movement of the elements, standing, sitting, or lying down, the name, lineage, etc., of the Tathāgata, its cause, his parents, it appeared before him, to the south of the city, in the third month of the rains, there is no simile for him, the tribute of Kuvera, etc."

Trong mối quan hệ hành động — sự nhấc chân lên, hoặc hạ xuống; sự co tay lại, sự duỗi ra; sự đi, đứng, ngồi, hoặc nằm của các yếu tố; tên gọi, dòng dõi v.v. của Đức Như Lai; nguyên nhân của điều đó; cha mẹ của người ấy; điều đó xuất hiện trước người ấy; phía nam thành phố; vào tháng thứ ba của mùa mưa; không có gì sánh bằng người ấy; sự cúng dường cho Kuvera v.v.

Api ca –

Moreover –

Hơn nữa —

1110

Gāvassa jāti, dhavalo, gati, siṅgaṃ, nāmanti+dha;

Here, the birth, the white color, the gait, the horn, the name of the cow;

Chủng loại của bò, màu trắng, sự đi lại, sừng, và tên gọi được nói đến ở đây;

1111

Dabbassāpi ca jātyādi, visessā honti kāmato.

And indeed, the birth, etc., of a substance are also distinctions as desired.

Cũng vậy, chủng loại v.v. của vật chất, những đặc tính riêng biệt tùy theo ý muốn.

1112

Gottañca sabalodissa, pāka+mannassa sukkatā;

The lineage of Sabala, etc., the whiteness of cooked rice;

Dòng dõi của Sabala v.v., sự chín của thức ăn là sự tốt lành;

1113

Paṭassa, siṅgaṃmeṇḍassa, nā+ññesaṃti visessate.

The horn of a ram, not of others, are thus distinguished.

Sừng của dê, không phải của những loài khác, được phân biệt.

1114

Ṭhānito-yuvaṇṇāna+meo luttā.

By position: "Of youth" is elided.

Từ vị trí — âm ‘o’ bị lược bỏ trong ‘yuvaṇṇānaṃ’.

Āgamito-suña sassa.

By augmentation: "Of emptiness."

Từ sự thêm vào — của ‘suñña’.

Sāmiyoge-devāna+mindo, migānaṃ rājā.

In connection with possession: "The lord of devas, the king of animals."

Trong sự kết hợp sở hữu — Indra của các vị trời; vua của các loài thú.

Rujādiyoge-devadattassa rujati, tassa rogo uppajji, mahāsenāpatīnaṃ ujjhāpetabbaṃ, rajakassa vatthaṃ dadāti, musāvādassa ottappaṃ iccādi.

In connection with illness, etc.: "It pains Devadatta, illness arose for him, it must be reported to the great generals, he gives cloth to the washerman, shame concerning falsehood," etc.

Trong sự kết hợp với bệnh tật v.v. — Devadatta bị bệnh; bệnh tật khởi lên nơi người ấy; cần phải khiển trách các vị đại tướng; dâng y phục cho người giặt; sự hổ thẹn về việc nói dối v.v.

Yajassa yoge-pupphassa buddhassa yajati, pupphenātyattho.

In connection with yajati (to sacrifice): "He sacrifices flowers to the Buddha," meaning "with flowers."

Trong sự kết hợp với ‘yaj’ — cúng dường hoa cho Đức Phật, có nghĩa là ‘bằng hoa’.

Evaṃ ghatassa aggiṃ juhati.

Similarly, "He pours ghee into the fire."

Tương tự, dâng bơ vào lửa.

Suhitatthe-pattaṃ odanassa pūretvā, pūraṃ nānāpakārassa asucino, pūraṃ hiraññasuvaṇṇassa, pūrati bālo pāpassa.

In the sense of fullness: "Having filled the bowl with rice, full of various impurities, full of gold and silver, the fool is full of evil."

Trong nghĩa đầy đủ — đổ đầy bát cơm; đầy những thứ bất tịnh đủ loại; đầy vàng bạc; kẻ ngu đầy ác nghiệp.

Kitakappayoge-bahulaṃvidhānā chaṭṭhī, rañño sammato, pūjito, sakkato, apacito, mānito vā, amataṃ tesaṃ bhikkhave aparibhuttaṃ, yesaṃ kāyagatā sati aparibhuttā, sādhusammato bahujanassa, suppaṭividdhā buddhānaṃ dhammadhātu, dhammassa gutto medhāvī.

In connection with kita and kappa suffixes: "The genitive case is abundant in prescriptions, honored by the king, worshiped, respected, revered, or esteemed; O bhikkhus, for those whose mindfulness of the body is not cultivated, the Deathless is not consumed; approved by the good populace, the Dhamma-element is well-penetrated by the Buddhas, the intelligent one protected by the Dhamma."

Trong sự kết hợp với ‘kita’ và ‘kapp’ — số sáu thường được dùng; được vua chấp thuận, được tôn kính, được trọng vọng, được cung kính, hoặc được tôn trọng; này các Tỳ-khưu, sự bất tử chưa được hưởng dụng đối với những ai chưa hưởng dụng niệm thân; được số đông chấp thuận là tốt; Pháp giới đã được các vị Phật thấu hiểu sâu sắc; người trí được Pháp bảo vệ.

Kammatthe-tassa bhavanti vattāro, sahasā kammassa kattāro, amatassa dātā, bhinnānaṃ sandhātā, sahitānaṃ anuppadātā, bodhetā pajāya, kammassa kārako natthi, vipākassa ca vedako, avisaṃvādako lokassa, catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāya pasādo.

In the sense of object: "There are speakers of it, doers of deeds hastily, a giver of the Deathless, a reconciler of the broken, a supplier of the combined, an enlightener of beings, there is no doer of kamma, nor a feeler of its result, not a deceiver of the world, serenity arising from the four great elements."

Trong nghĩa đối tượng — có những người nói về điều đó; những người hành động một cách vội vàng; người ban tặng sự bất tử; người hàn gắn những gì đã tan vỡ; người ban tặng những gì đã được kết hợp; người giác ngộ cho chúng sinh; không có người tạo nghiệp, và người cảm nhận quả báo; người không lừa dối thế gian; sự thanh tịnh phát sinh từ bốn đại.

Sarati+cchāyoge-mātu sarati, na tesaṃ koci sarati, sattānaṃ kammapaccayā, puttassa icchati.

In connection with sarati (to remember) and icchā (to desire): "He remembers his mother, no one remembers them, due to kamma-conditions of beings, he desires a son."

Trong sự kết hợp với ‘sarati’ và ‘icchā’ — nhớ mẹ; không ai nhớ họ; do nghiệp duyên của chúng sinh; muốn con trai.

Karotissa (yoge) – udakassa patikurute, kaṇḍassa patikurute, abhisaṅkharotītyattho.

In connection with karoti (to do): "He takes remedial action for water," meaning, "he takes remedial action for an arrow," meaning "he prepares."

Trong sự kết hợp với ‘karoti’ — sửa chữa nước; sửa chữa mũi tên, có nghĩa là ‘sắp đặt’.

Pañcamiyatthe parihānibhayatthayogepi chaṭṭhī, assavanatāya dhammassa pariyāyanti, kinnu kho ahaṃ tassa sukhassa bhāyāmi, sabbe tasanti daṇḍassa, sabbe bhāyanti maccuno, bhīto catunnaṃ āsīvisānaṃ ghoravisānaṃ iccādi.

The genitive case also occurs in the sense of the ablative case, in connection with fear of loss: "They decline due to not hearing the Dhamma; why indeed should I fear that happiness? All tremble at punishment, all fear death, terrified of the four venomous, fiercely poisonous snakes," etc.

Trong nghĩa cách thứ năm, cách thứ sáu cũng được dùng trong sự kết hợp với nghĩa sợ hãi sự suy đồi — do không lắng nghe Pháp mà họ đi xuống; tại sao tôi lại sợ hãi sự an lạc đó; tất cả đều run sợ trước hình phạt; tất cả đều sợ hãi cái chết; sợ hãi bốn con rắn độc có nọc độc ghê gớm v.v.

1115

40. Tulyatthena vā tatiyā

40. Or the instrumental case in the sense of similarity

40. Hoặc cách thứ ba với nghĩa tương đương

1116

Tulyatthena yoge vā chaṭṭhī hoti tatiyā ca.

In connection with the sense of similarity, the genitive or the instrumental case occurs.

Trong sự kết hợp với nghĩa tương đương, hoặc cách thứ sáu hoặc cách thứ ba được dùng.

Pitu tulyo, pitarā vā, mātu tulyo, mātarā vā.

Similar to the father, or with the father; similar to the mother, or with the mother.

Tương đương với cha, hoặc với cha; tương đương với mẹ, hoặc với mẹ.

1117

32. Sattamyā+dhāre

32. The locative case in the support

32. Cách thứ bảy trong sở y

1118

Kattukammaṭṭhānaṃ nisajja+pacanādikriyānaṃ yo ādhāro, taṃ ādhārakārakaṃ nāma.

The support of actions like sitting and cooking, which pertain to the agent and object, is called the support kāraka.

Sở y là cái mà các hành động như ngồi, nấu ăn v.v. của chủ thể và đối tượng nương tựa vào.

Kathaṃ kaṭe nisīdati devadatto, thāliyaṃ odanaṃ pacati, devadatta+taṇḍulānaṃ kattu+kammānaṃ dhāraṇato tadaṭṭhaāsana+pacanakriyaṃ kaṭa+thāliyo dhārenti nāma, tasmiṃ sattamīvibhatti hoti.

How is it? "Devadatta sits on the mat," "He cooks rice in the pot." The mat and the pot are said to support the actions of sitting and cooking for the agent Devadatta and the object rice. In this, the seventh case ending (locative) occurs.

Ví dụ: Devadatta ngồi trên chiếu; nấu cơm trong nồi. Chiếu và nồi là sở y của hành động ngồi và nấu ăn, vì chúng chứa đựng Devadatta và gạo (chủ thể và đối tượng). Trong sở y đó, cách thứ bảy được dùng.

1119

So byāpiko, opasilesiko, vesayiko, sāmīpikoti catubbidho.

That (support) is fourfold: pervading, contiguous, pervasive, and proximate.

Sở y có bốn loại: phổ biến, tiếp xúc, phạm vi, và cận kề.

Tattha yo ādheyyassa nissesādhārabhūto, so byāpiko, yathā tilesu telaṃ atthi, khīresu jalaṃ, dadhimhi sappi.

Among these, that which is the complete support of the supported (ādheyya) is pervading, like "oil is in sesame seeds," "water is in milk," "ghee is in curds."

Trong đó, cái gì là sở y hoàn toàn của vật được nương tựa thì gọi là phổ biến, ví dụ: dầu trong mè, nước trong sữa, bơ trong sữa đông.

Paccekasiddhānaṃ bhāvānaṃ yaṃ ādheyyabhāvena upasilesanaṃ allīyanaṃ atthi, so opasilesiko.

That wherein there is contiguous attachment or adherence of independently existing entities as the supported is contiguous.

Cái gì có sự tiếp xúc, sự dính liền của các pháp tồn tại riêng lẻ với tư cách là vật được nương tựa thì gọi là tiếp xúc.

Yathā āsane nisinno saṅgho, thāliyaṃ odanaṃ pacati, ghaṭe udaka+matthi, dūre ṭhito, samīpe ṭhito.

Like "the Saṅgha seated on a cushion," "he cooks rice in a pot," "there is water in the jar," "standing far away," "standing near."

Ví dụ: Tăng chúng ngồi trên chỗ ngồi; nấu cơm trong nồi; nước trong bình; đứng xa; đứng gần.

Yattha samīpe samīpīvohāraṃ katvā tadāyattatādīpanatthaṃ ādhārabhāvo upacarīyati, taṃ sāmīpikaṃ, yathā gaṅgāyaṃ ghoso, gaṅgāya samīpe vajotyattho.

Where the state of support is metaphorically applied, having made a proximity designation of proximity, in order to show dependence, that is proximate, like "a sound in the Ganges," meaning "a sound near the Ganges."

Nơi nào sự gần gũi được dùng để chỉ sự phụ thuộc vào đó, thì sở y được gọi là cận kề, ví dụ: tiếng ồn trên sông Hằng, có nghĩa là ‘đi gần sông Hằng’.

Sāvatthiyaṃ viharati jetavane.

"He dwells in Sāvatthī, in Jetavana."

Trú tại Jetavana ở Sāvatthī.

Yattha aññathābhāvavasena desantarāvacchedavasena vā ādhāraparikappo, so vesayito.

Where the conception of support is due to a change in state or a demarcation of space, that is pervasive.

Nơi nào sở y được giả định theo cách khác hoặc theo cách phân chia không gian, thì gọi là phạm vi.

Yathā ākāse sakuṇā caranti, bhūmiyaṃ manussā, jale macchā, pāsādesu patito, pāpasmiṃ ramatī mano, pasanno buddhasāsane, paññāya sādhu, vinaye nipuṇo, mātari sādhu, pitari nipuṇo.

Like "birds fly in the sky," "humans on the earth," "fish in the water," "fallen from the palace," "the mind delights in evil," "delighted in the Buddha's dispensation," "skilled in wisdom," "expert in discipline," "good to his mother," "skilled with his father."

Ví dụ: chim bay trên trời; người sống trên đất; cá trong nước; rơi trên lầu; tâm vui thích trong ác; hoan hỷ trong giáo pháp của Đức Phật; giỏi về trí tuệ; khéo léo trong giới luật; tốt với mẹ; khéo léo với cha.

1120

Kiriyā kattu+kammaṭṭhā, ādhārīyati yena so;

The agent-object action, by which it is supported;

Hành động được chủ thể và đối tượng nương tựa vào;

1121

Ādhāro catudhā vutto, byāpakādippabhedato.

The support is said to be fourfold, by distinctions such as pervasive.

Sở y được nói là có bốn loại, phân biệt theo phổ biến v.v.

1122

Byāpako tilakhīrādi, kaṭo opasilesiko;

Pervasive like sesame and milk, contiguous like a mat;

Phổ biến là mè, sữa v.v.; chiếu là tiếp xúc;

1123

Sāmīpiko tu gaṅgādi, ākāso visayo mato.

Proximate is understood to be like the Ganges, space is taken as pervasive.

Sông Hằng v.v. là cận kề; không gian được xem là phạm vi.

1124

33. Nimitte

33. In the sign/reason

33. Trong dấu hiệu

1125

Nimittatthe sattamī hoti.

The seventh case ending occurs in the sense of a sign or reason.

Trong nghĩa dấu hiệu, cách thứ bảy được dùng.

Ajinamhi haññate dīpi, kuñjaro dantesu haññate, aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, sampajānamusāvāde pācittiyaṃ.

"A leopard is killed for its skin," "an elephant is killed for its tusks," "one who sees danger in even the smallest faults," "pācittiya in intentional falsehood."

Báo bị giết vì da; voi bị giết vì ngà; thấy sợ hãi ngay cả trong những lỗi nhỏ; phạm tội pācittiya khi cố ý nói dối.

Sabbattha nimityattho.

Everywhere, it is in the sense of a sign.

Ở mọi nơi đều là nghĩa dấu hiệu.

1126

34. Yabbhāvo bhāvalakkhaṇaṃ

34. When one state is the mark of another state

34. Cái gì là dấu hiệu của sự hiện hữu

1127

Yassa bhāvo bhāvantarassa lakkhaṇaṃ bhavati, tato sattamī.

When the existence of one state is the mark of another state, the seventh case ending occurs in that.

Khi sự hiện hữu của một điều là dấu hiệu của sự hiện hữu của một điều khác, thì cách thứ bảy được dùng.

Kāle gāvīsu duyhamānāsugato, duddhāsu āgato.

"The Blessed One came when the cows were being milked, he came when they were milked."

Khi bò đang được vắt sữa, người ấy đã đi; khi bò đã được vắt sữa, người ấy đã đến.

Etthagamanakriyāya dohanakriyācihanaṃ, āgamanakriyāya duddhākriyācihanaṃ, eva+muparipi.

Here, the action of milking is a sign for the action of coming, and the action of having been milked is a sign for the action of having arrived. Similarly above.

Ở đây, hành động vắt sữa là dấu hiệu của hành động đi; hành động bò đã được vắt sữa là dấu hiệu của hành động đến; tương tự ở trên.

Pubbaṇhasamaye gato, sāyanhasamaye āgato, jāyamāne kho sāriputta bodhisatte ayaṃ dasasahassī lokadhātu sampakampi.

"He went in the morning, he returned in the evening, when the Bodhisatta, Sāriputta, was being born, this ten-thousand-world-system shook."

Đi vào buổi sáng; đến vào buổi tối; này Sāriputta, khi Bồ-tát đản sinh, mười ngàn thế giới này đã rung chuyển.

1128

Pāsāṇā sakkharā ceva, kaṭhalā khāṇukaṇṭakā;

Stones, gravel, and,

Đá, sỏi, và gai góc;

1129

Sabbe maggā vivajjanti, gacchante lokanāyake.

All paths became clear as the World-Leader went.

Tất cả các con đường đều tránh ra, khi đấng Dẫn Đạo Thế Gian đi qua.

1130

Imasmiṃ sati idaṃ hoti iccādi.

"When this exists, that occurs," etc.

Khi điều này có, điều kia có v.v.

‘‘Akāle vassatī tassa, kāle tassa na vassatī’’ti visayasattamī.

"It rains out of season for him, it does not rain in season for him" – this is locative of domain.

“Trời mưa không đúng lúc cho người ấy, trời không mưa đúng lúc cho người ấy” là cách thứ bảy chỉ phạm vi.

1131

35. Chaṭṭhī cā+nādare

35. And the genitive case in disregard

35. Cách thứ sáu cũng trong sự không quan tâm

1132

Yassa bhāvo bhāvantarassa lakkhaṇaṃ bhavati, tato chaṭṭhī hoti sattamī cā+nādare gamyamāne.

When the existence of one state is the mark of another state, the genitive case occurs in that, or the locative case, when disregard is implied.

Khi sự hiện hữu của một điều là dấu hiệu của sự hiện hữu của một điều khác, thì cách thứ sáu hoặc cách thứ bảy được dùng khi có sự không quan tâm.

Akāmakānaṃ mātāpitūnaṃ rudantānaṃ pabbaji, mātāpitūsu rudantesu vā.

"He went forth, while his unwilling parents were weeping," or "while his parents were weeping."

Xuất gia khi cha mẹ không muốn và đang khóc, hoặc khi cha mẹ đang khóc.

‘‘Ākoṭayanto so neti, sivirājassa pekkhate’’, ‘‘maccu ādāya gacchati, pekkhamāne mahājane’’.

"He strikes and takes him away, while King Sivi watches," "Death takes away, while the great multitude watches."

“Người ấy đi đánh đập, nhìn vua Sivi”, “Tử thần mang đi, khi đại chúng đang nhìn”.

1133

Gunnaṃ sāmīti sambandhe chaṭṭhī, gosu sāmīti visayasattamī.

"The master of cows" is a genitive of relationship; "the master among cows" is a locative of domain.

Trong mối quan hệ chủ sở hữu, ‘gunnaṃ sāmī’ (chủ của bò) là cách thứ sáu; trong phạm vi, ‘gosu sāmī’ (chủ trong bò) là cách thứ bảy.

Evaṃ gunnamissaro, gosvi+ssaro, gunnaṃ adhipati, gosu adhipati, gunnaṃ dāyādo, gosu dāyādo, gunnaṃ sakkhī, gosu sakkhī, gunnaṃ patibhū, gosu patibhū, gunnaṃ pasuto, gosu pasuto, kusalā naccagītassa, kusalā naccagīte, āyutto kaṭakaraṇassa, āyutto kaṭakaraṇe.

Thus: master of cattle, master among cattle; lord of cattle, lord among cattle; heir to cattle, heir among cattle; witness for cattle, witness among cattle; guarantor for cattle, guarantor among cattle; devoted to cattle, devoted among cattle; skilled in dance and song, skilled in dance and song; engaged in mat-making, engaged in mat-making.

Tương tự, chủ của đàn bò (gunnamissaro, gosvissaro), người cai quản đàn bò (gunnaṃ adhipati, gosu adhipati), người thừa kế đàn bò (gunnaṃ dāyādo, gosu dāyādo), người làm chứng cho đàn bò (gunnaṃ sakkhī, gosu sakkhī), người bảo lãnh cho đàn bò (gunnaṃ patibhū, gosu patibhū), người sinh ra từ đàn bò (gunnaṃ pasuto, gosu pasuto), khéo léo trong ca múa (kusalā naccagītassa, kusalā naccagīte), chuyên tâm làm chiếu (āyutto kaṭakaraṇassa, āyutto kaṭakaraṇe).

Tathā ādhāravacanicchāyaṃ sattamī, bhikkhūsu abhivādenti, muddhani cumbitvā, bāhāsu gahetvā, hatthesu piṇḍāya caranti, kadalīsu gaje rakkhanti, ñāṇasmiṃ pasanno, ñāṇasmiṃ ussukkoti visayasattamī.

Similarly, the locative case is used when expressing a basis: they pay respects to bhikkhus, having kissed on the head, having taken by the arms, they wander for alms with their hands, they protect elephants among plantain trees, confident in knowledge, zealous in knowledge—these are examples of the locative of scope.

Cũng vậy, khi có ý muốn dùng từ chỉ nơi chốn, thì dùng cách thứ bảy (sattamī): chào đảnh lễ các Tỳ-kheo (bhikkhūsu abhivādenti), hôn trên đầu (muddhani cumbitvā), nắm lấy cánh tay (bāhāsu gahetvā), đi khất thực trong tay (hatthesu piṇḍāya caranti), bảo vệ voi trong bụi chuối (kadalīsu gaje rakkhanti), hoan hỷ trong trí tuệ (ñāṇasmiṃ pasanno), nhiệt tâm trong trí tuệ (ñāṇasmiṃ ussukko) — đây là cách thứ bảy chỉ đối tượng (visayasattamī).

1134

36. Yato niddhāraṇaṃ

36. From which there is determination

36. Từ đó mà phân biệt (Yato niddhāraṇaṃ)

1135

Jātiguṇakriyāhi samudāyate+kadesassa puthakkaraṇaṃ niddhāraṇaṃ, yato taṃ karīyati, tato chaṭṭhīsattamiyo honti.

Determination is the separation of a part from a whole based on genus, quality, or action; the sixth and seventh cases occur from that by which it is made.

Sự phân biệt (niddhāraṇaṃ) là sự tách riêng một phần ra khỏi toàn thể dựa trên chủng loại, phẩm chất, hoặc hành động. Từ cái mà sự phân biệt đó được thực hiện, cách thứ sáu (chaṭṭhī) và cách thứ bảy (sattamī) được sử dụng.

Sālayo sūkadhaññānaṃ pathyatamā, sūkadhaññesu sālayo pathyatamā.

Rice is the most wholesome of spike-grains; among spike-grains, rice is the most wholesome.

Lúa gạo là loại tốt nhất trong các loại ngũ cốc có vỏ trấu (sālayo sūkadhaññānaṃ pathyatamā), lúa gạo là loại tốt nhất trong các loại ngũ cốc có vỏ trấu (sūkadhaññesu sālayo pathyatamā).

Kaṇhā gāvīnaṃ sampannakhīratamā, kaṇhā gāvīsu sampannakhīratamā.

The black cow yields the best milk among cows; among cows, the black cow yields the best milk.

Con bò cái đen là con cho nhiều sữa nhất trong các con bò (kaṇhā gāvīnaṃ sampannakhīratamā), con bò cái đen là con cho nhiều sữa nhất trong các con bò (kaṇhā gāvīsu sampannakhīratamā).

Gacchataṃ dhāvanto sīghatamā, gacchantesu dhāvanto sīghatamā.

Among those walking, the runner is the fastest; among those walking, the runner is the fastest.

Người đang chạy là người nhanh nhất trong số những người đang đi (gacchataṃ dhāvanto sīghatamā), người đang chạy là người nhanh nhất trong số những người đang đi (gacchantesu dhāvanto sīghatamā).

1136

14. Sattamyā+dhikye

14. Locative of excess

14. Cách thứ bảy khi có sự hơn kém (Sattamyādhikye)

1137

Ādhikye atthe upena yuttamhā sattamī hoti.

The locative case occurs from that which is connected with "upa" in the sense of excess.

Khi có ý nghĩa hơn kém, cách thứ bảy được dùng với giới từ upa.

Upakhāriyaṃ doṇo, khāriyā doṇo adhikotyattho.

"Upakhāriyaṃ doṇo" means a doṇa is in excess of a khārī.

Một doṇa trong một khāri (upakhāriyaṃ doṇo), có nghĩa là một doṇa nhiều hơn một khāri.

Tathā upanikkhe kahāpaṇaṃ.

Similarly, "upanikkhe kahāpaṇaṃ" (a kahāpaṇa is in excess of a nikkha).

Cũng vậy, một kahāpaṇa trong một nikkhe (upanikkhe kahāpaṇaṃ).

1138

Table of Contents