Sammohavinodanī-aṭṭhakathā

1095

1. Suttantabhājanīyaṃ uddesavāravaṇṇanā

1. Suttanta-Bhājanīya: Explanation of the Summary Section

1. Suttanta-bhājanīya: Chú giải Uddesavāra

1096

355. Idāni tadanantare satipaṭṭhānavibhaṅge cattāroti gaṇanaparicchedo.

355. Now, in the Satipaṭṭhāna-Vibhaṅga that immediately follows, “four” is a numerical definition.

355. Bây giờ, trong Satipaṭṭhāna-vibhaṅga kế tiếp, cattāro (bốn) là sự phân định bằng con số.

Tena na tato heṭṭhā na uddhanti satipaṭṭhānaparicchedaṃ dīpeti.

By this, it indicates the definition of Satipaṭṭhāna: that there are neither fewer nor more than that.

Điều đó chỉ ra rằng sự phân loại các niệm xứ (satipaṭṭhāna) không ít hơn hay nhiều hơn con số đó.

Satipaṭṭhānāti tayo satipaṭṭhānā – satigocaropi, tidhā paṭipannesu sāvakesu satthuno paṭidhānunayavītivattatāpi, satipi.

In “Satipaṭṭhānā,” there are three types of Satipaṭṭhāna: the object of mindfulness (sati-gocara), the Teacher’s transcendence of aversion and affection towards disciples practicing in three ways, and mindfulness itself.

Satipaṭṭhānā (các niệm xứ) có ba loại niệm xứ: đối tượng của niệm (sati-gocara), sự vượt qua sự ghét bỏ và yêu thích của Đức Đạo Sư đối với các đệ tử thực hành theo ba cách, và chính niệm (sati).

‘‘Catunnaṃ, bhikkhave, satipaṭṭhānānaṃ samudayañca atthaṅgamañca desessāmi.

For instance, in passages like “Monks, I will teach you the arising and passing away of the four Satipaṭṭhānas.

Thật vậy, trong các đoạn như “Này các tỳ khưu, Ta sẽ thuyết giảng về sự tập khởi và sự diệt tận của bốn niệm xứ.

Taṃ suṇātha…pe… ko ca, bhikkhave, kāyassa samudayo?

Listen to that… And what, monks, is the arising of the body?

Hãy lắng nghe điều đó… (Saṃ. Ni. 5.408) ... Này các tỳ khưu, sự tập khởi của thân là gì?

Āhārasamudayā kāyassa samudayo’’tiādīsu (saṃ. ni. 5.408) hi satigocaro satipaṭṭhānanti vuccati.

From the arising of nutriment comes the arising of the body,” the object of mindfulness is called Satipaṭṭhāna.

Sự tập khởi của thân là do sự tập khởi của thực phẩm”, đối tượng của niệm được gọi là niệm xứ.

Tathā ‘‘kāyo upaṭṭhānaṃ, no sati.

Similarly, in passages like “The body is the foundation, not mindfulness.

Cũng vậy, trong các đoạn như “Thân là đối tượng của niệm (upaṭṭhāna), không phải niệm.

Sati upaṭṭhānañceva sati cā’’tiādīsu (paṭi. ma. 3.35).

Mindfulness is both the foundation and mindfulness,”

Niệm là đối tượng của niệm và cũng là niệm” (Paṭi. Ma. 3.35).

Tassattho – patiṭṭhāti asminti paṭṭhānaṃ.

Its meaning is: that in which it is established is paṭṭhāna.

Ý nghĩa của nó là: Paṭṭhāna là nơi mà niệm an trú.

Kā patiṭṭhāti?

What is established?

Cái gì an trú?

Sati.

Mindfulness.

Niệm.

Satiyā paṭṭhānaṃ satipaṭṭhānaṃ, padhānaṃ ṭhānanti vā paṭṭhānaṃ; satiyā paṭṭhānaṃ satipaṭṭhānaṃ hatthiṭṭhānaassaṭṭhānādīni viya.

The foundation of mindfulness is satipaṭṭhāna, or paṭṭhāna means a principal standing place; the paṭṭhāna of mindfulness is satipaṭṭhāna, like the standing place of an elephant or a horse.

Sự an trú của niệm là satipaṭṭhāna, hoặc paṭṭhāna là chỗ đứng chính yếu; sự an trú của niệm là satipaṭṭhāna, giống như nơi ở của voi, nơi ở của ngựa, v.v.

1097

‘‘Tayo satipaṭṭhānā yadariyo sevati, yadariyo sevamāno satthā gaṇaṃ anusāsitumarahatī’’ti (ma. ni. 3.304, 311) ettha tidhā paṭipannesu sāvakesu satthuno paṭighānunayavītivattatā satipaṭṭhānanti vuttā.

In “There are three satipaṭṭhānā which the Noble One cultivates, by cultivating which the Teacher is worthy to instruct the assembly,” the Teacher’s transcendence of aversion and affection towards disciples practicing in three ways is called satipaṭṭhāna.

Trong đoạn “Ba niệm xứ mà bậc Thánh (Ariya) thực hành, khi thực hành những điều đó, Đức Đạo Sư xứng đáng giáo huấn chúng hội” (Ma. Ni. 3.304, 311), sự vượt qua sự ghét bỏ và yêu thích của Đức Đạo Sư đối với các đệ tử thực hành theo ba cách được gọi là niệm xứ.

Tassattho – paṭṭhapetabbato paṭṭhānaṃ, pavattayitabbatoti attho.

Its meaning is: it is paṭṭhāna because it should be established, meaning it should be brought into being.

Ý nghĩa của nó là: Paṭṭhāna là điều cần được thiết lập, nghĩa là điều cần được làm cho phát sinh.

Kena paṭṭhapetabbatoti?

By whom should it be established?

Cần được thiết lập bằng cái gì?

Satiyā; satiyā paṭṭhānaṃ satipaṭṭhānaṃ.

By mindfulness; the paṭṭhāna of mindfulness is satipaṭṭhāna.

Bằng niệm; sự thiết lập bằng niệm là satipaṭṭhāna.

‘‘Cattāro satipaṭṭhānā bhāvitā bahulīkatā satta bojjhaṅge paripūrentī’’tiādīsu (ma. ni. 3.147) pana satiyeva satipaṭṭhānanti vuccati.

However, in passages like “The four satipaṭṭhānā, when developed and frequently practiced, complete the seven factors of enlightenment,” mindfulness itself is called satipaṭṭhāna.

Tuy nhiên, trong các đoạn như “Bốn niệm xứ được tu tập, được làm cho sung mãn sẽ hoàn thiện bảy giác chi (bojjhaṅga)” (Ma. Ni. 3.147), chính niệm được gọi là niệm xứ.

Tassattho – patiṭṭhātīti paṭṭhānaṃ, upaṭṭhāti okkanditvā pakkhanditvā pavattatīti attho; satiyeva paṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānaṃ; athavā saraṇaṭṭhena sati, upaṭṭhānaṭṭhena paṭṭhānaṃ.

Its meaning is: it is paṭṭhāna because it stands firm, meaning it operates by entering into and rushing into the object; mindfulness itself, in the sense of a foundation, is satipaṭṭhāna; alternatively, mindfulness (sati) in the sense of remembering, and paṭṭhāna in the sense of establishment.

Ý nghĩa của nó là: Paṭṭhāna là cái an trú, nghĩa là cái phát sinh bằng cách xâm nhập và thâm nhập vào đối tượng; chính niệm được gọi là satipaṭṭhāna theo nghĩa là nơi an trú; hoặc niệm theo nghĩa ghi nhớ, paṭṭhāna theo nghĩa an trú.

Iti sati ca sā paṭṭhānañcātipi satipaṭṭhānaṃ.

Thus, that which is both mindfulness (sati) and a foundation (paṭṭhāna) is also satipaṭṭhāna.

Như vậy, niệm vừa là niệm vừa là nơi an trú cũng là satipaṭṭhāna.

Idamidha adhippetaṃ.

This is what is intended here.

Điều này được đề cập ở đây.

Yadi evaṃ, kasmā satipaṭṭhānāti bahuvacanaṃ katanti?

If so, why is the plural “satipaṭṭhānā” used?

Nếu vậy, tại sao lại dùng số nhiều là satipaṭṭhānā?

Satiyā bahuttā; ārammaṇabhedena hi bahukā tā satiyoti.

Because of the multiplicity of mindfulness; for those mindfulness states are numerous due to the distinction of objects.

Vì niệm có nhiều; thật vậy, những niệm đó có nhiều do sự khác biệt của đối tượng.

1098

Kasmā pana bhagavatā cattārova satipaṭṭhānā vuttā, anūnā anadhikāti?

Why, then, were only four satipaṭṭhānā taught by the Blessed One, neither fewer nor more?

Tại sao Đức Thế Tôn chỉ thuyết giảng bốn niệm xứ, không ít hơn cũng không nhiều hơn?

Veneyyahitattā.

Because of the benefit to those who are to be trained.

Vì lợi ích của những người có thể giác ngộ.

Taṇhācaritadiṭṭhicaritasamathayānikavipassanāyānikesu hi mandatikkhavasena dvidhā pavattesu mandassa taṇhācaritassa oḷārikaṃ kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ visuddhimaggo, tikkhassa sukhumaṃ vedanānupassanāsatipaṭṭhānaṃ.

Among those who engage in craving-conduct, view-conduct, tranquility-vehicle, and insight-vehicle, manifesting in two ways as dull and sharp, for the dull person with craving-conduct, the gross kāyānupassanā satipaṭṭhāna is the path to purity; for the sharp person, the subtle vedanānupassanā satipaṭṭhāna.

Trong số những người có tham ái, tà kiến, hành thiền tịnh chỉ (samatha-yānika) và hành thiền quán (vipassanā-yānika) được phân thành hai loại là chậm (manda) và nhanh (tikkha), đối với người có tham ái chậm, niệm xứ quán thân (kāyānupassanā-satipaṭṭhāna) thô thiển là con đường thanh tịnh, đối với người nhanh, niệm xứ quán cảm thọ (vedanānupassanā-satipaṭṭhāna) vi tế là con đường thanh tịnh.

Diṭṭhicaritassapi mandassa nātippabhedagataṃ cittānupassanāsatipaṭṭhānaṃ visuddhimaggo, tikkhassa atippabhedagataṃ dhammānupassanāsatipaṭṭhānaṃ.

And for the dull person with view-conduct, the cittānupassanā satipaṭṭhāna, which has not reached excessive differentiation, is the path to purity; for the sharp person, the dhammānupassanā satipaṭṭhāna, which has reached excessive differentiation.

Đối với người có tà kiến chậm, niệm xứ quán tâm (cittānupassanā-satipaṭṭhāna) chưa đạt đến sự phân biệt sâu sắc là con đường thanh tịnh, đối với người nhanh, niệm xứ quán pháp (dhammānupassanā-satipaṭṭhāna) đã đạt đến sự phân biệt sâu sắc là con đường thanh tịnh.

Samathayānikassa ca mandassa akicchena adhigantabbanimittaṃ paṭhamaṃ satipaṭṭhānaṃ visuddhimaggo, tikkhassa oḷārikārammaṇe asaṇṭhahanato dutiyaṃ.

And for the dull person of the tranquility-vehicle, the first satipaṭṭhāna, which is an easily attainable sign, is the path to purity; for the sharp person, the second, due to not settling on a gross object.

Đối với người hành thiền tịnh chỉ chậm, niệm xứ đầu tiên với tướng dễ đạt được (akicchena adhigantabbanimittaṃ) là con đường thanh tịnh, đối với người nhanh, niệm xứ thứ hai là do không an trú trên đối tượng thô thiển.

Vipassanāyānikassāpi mandassa nātippabhedagatārammaṇaṃ tatiyaṃ, tikkhassa atippabhedagatārammaṇaṃ catutthaṃ.

For a dull person who is a vipassanā-yānika, the third^* has an object not yet reaching excessive differentiation; for a keen person, the fourth^* has an object reaching excessive differentiation.

Đối với người hành thiền quán chậm, niệm xứ thứ ba với đối tượng chưa đạt đến sự phân biệt sâu sắc là con đường thanh tịnh, đối với người nhanh, niệm xứ thứ tư với đối tượng đã đạt đến sự phân biệt sâu sắc.

Iti cattārova vuttā, anūnā anadhikāti.

Thus, only four were taught, neither too few nor too many.

Vì vậy, chỉ có bốn niệm xứ được thuyết giảng, không ít hơn cũng không nhiều hơn.

1099

Subhasukhaniccaattabhāvavipallāsappahānatthaṃ vā.

Or, for the abandonment of the perversions of beauty, pleasure, permanence, and self.

Hoặc là để đoạn trừ sự sai lầm về đẹp (subha), lạc (sukha), thường (nicca) và ngã (atta).

Kāyo hi asubho.

For the body is unlovely.

Thân thật sự là bất tịnh (asubha).

Tattha subhavipallāsavipallatthā sattā.

Regarding it, beings are perverted by the perversion of beauty.

Chúng sanh bị sai lầm bởi sự lầm lạc về đẹp trong đó.

Tesaṃ tattha asubhabhāvadassanena tassa vipallāsassa pahānatthaṃ paṭhamaṃ satipaṭṭhānaṃ vuttaṃ.

The first satipaṭṭhāna was taught for the abandonment of that perversion by seeing its unlovely nature there.

Để đoạn trừ sự sai lầm đó bằng cách thấy rõ tính bất tịnh của thân, niệm xứ đầu tiên đã được thuyết giảng.

Sukhaṃ, niccaṃ, attāti gahitesupi ca vedanādīsu vedanā dukkhā, cittaṃ aniccaṃ, dhammā anattā.

And regarding feeling and so forth, which are perceived as pleasure, permanence, and self: feeling is suffering, consciousness is impermanent, phenomena are non-self.

Ngay cả trong những điều được cho là lạc, thường, ngã như cảm thọ (vedanā), v.v., cảm thọ là khổ (dukkha), tâm là vô thường (anicca), các pháp là vô ngã (anattā).

Etesu ca sukhaniccaattabhāvavipallāsavipallatthā sattā.

Regarding these, beings are perverted by the perversions of pleasure, permanence, and self.

Và chúng sanh bị sai lầm bởi sự lầm lạc về lạc, thường, ngã trong những điều này.

Tesaṃ tattha dukkhādibhāvadassanena tesaṃ vipallāsānaṃ pahānatthaṃ sesāni tīṇi vuttānīti.

The other three were taught for the abandonment of those perversions by seeing their nature as suffering and so forth there.

Để đoạn trừ những sai lầm đó bằng cách thấy rõ tính khổ, v.v. trong đó, ba niệm xứ còn lại đã được thuyết giảng.

Evaṃ subhasukhaniccaattabhāvavipallāsappahānatthaṃ vā cattārova vuttā anūnā anadhikāti veditabbā.

Thus, it should be understood that only four were taught for the abandonment of the perversions of beauty, pleasure, permanence, and self, neither too few nor too many.

Như vậy, cần phải hiểu rằng chỉ có bốn niệm xứ được thuyết giảng, không ít hơn cũng không nhiều hơn, hoặc là để đoạn trừ sự sai lầm về đẹp, lạc, thường và ngã.

Na kevalañca vipallāsapahānatthameva, atha kho caturoghayogāsavaganthaupādānaagatippahānatthampi catubbidhāhārapariññatthañca cattārova vuttāti veditabbā.

And not only for the abandonment of perversions, but also for the abandonment of the four floods (ogha), bonds (yoga), intoxicants (āsava), ties (gantha), clingings (upādāna), and wrong courses (agati), and for the full understanding of the four kinds of nutriment (āhāra)—for these reasons too, it should be understood that only four were taught.

Và không chỉ để đoạn trừ sự sai lầm, mà còn để đoạn trừ bốn dòng chảy (ogha), bốn ràng buộc (yoga), bốn lậu hoặc (āsava), bốn kiết sử (gantha), bốn chấp thủ (upādāna), bốn bất thiện (agati) và để thấu hiểu bốn loại thực phẩm (āhāra), chỉ có bốn niệm xứ được thuyết giảng.

Ayaṃ tāva pakaraṇanayo.

This is the method according to the treatises for now.

Đây là phương pháp của luận thư trước tiên.

1100

Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘saraṇavasena ceva ekattasamosaraṇavasena ca ekameva satipaṭṭhānaṃ ārammaṇavasena cattāroti etadeva vuttaṃ.

In the Aṭṭhakathā, however, it is stated that "there is only one satipaṭṭhāna in terms of protection and in terms of converging into one nature, but it is four in terms of object."

Tuy nhiên, trong các chú giải (Aṭṭhakathā), chỉ nói rằng niệm xứ là một theo nghĩa ghi nhớ và theo nghĩa hòa nhập vào một thể duy nhất, nhưng có bốn loại theo đối tượng.

Yathā hi catudvāre nagare pācīnato āgacchantā pācīnadisāya uṭṭhānakaṃ bhaṇḍaṃ gahetvā pācīnadvārena nagarameva pavisanti, dakkhiṇato, pacchimato, uttarato āgacchantā uttaradisāya uṭṭhānakaṃ bhaṇḍaṃ gahetvā uttaradvārena nagarameva pavisanti, evaṃ sampadamidaṃ veditabbaṃ.

Just as people coming from the east to a city with four gates, take goods originating from the east and enter the city through the eastern gate; and those coming from the south, west, or north, take goods originating from the north and enter the city through the northern gate—so should this simile be understood.

Thật vậy, giống như trong một thành phố có bốn cổng, những người đến từ phía đông mang theo hàng hóa từ phía đông và vào thành phố qua cổng phía đông, những người đến từ phía nam, phía tây, phía bắc mang theo hàng hóa từ phía bắc và vào thành phố qua cổng phía bắc, thì điều này cũng phải được hiểu tương tự.

Nagaraṃ viya hi nibbānamahānagaraṃ, dvāraṃ viya aṭṭhaṅgiko lokuttaramaggo.

The great city of Nibbāna is like the city, the Noble Eightfold Path is like the gate.

Thành phố giống như Đại thành Niết Bàn, cổng giống như Bát Chánh Đạo siêu thế (lokuttaramagga).

Pācīnadisādayo viya kāyādayo.

The body and so forth are like the eastern direction and so forth.

Các hướng đông, v.v. giống như thân, v.v.

1101

Yathā pācīnato āgacchantā pācīnadisāya uṭṭhānakaṃ bhaṇḍaṃ gahetvā pācīnadvārena nagarameva pavisanti, evaṃ kāyānupassanāmukhena āgacchantā cuddasavidhena kāyānupassanaṃ bhāvetvā kāyānupassanābhāvanānubhāvanibbattena ariyamaggena ekaṃ nibbānameva osaranti.

Just as those coming from the east take goods originating from the eastern direction and enter the city through the eastern gate, so too, those approaching through the door of body contemplation (kāyānupassanā), having developed body contemplation in fourteen ways, converge upon the one Nibbāna through the Noble Path produced by the power of developing body contemplation.

Giống như những người đến từ phía đông mang theo hàng hóa từ phía đông và vào thành phố qua cổng phía đông, thì những người đến qua phương tiện quán thân (kāyānupassanā) tu tập quán thân bằng mười bốn cách, và với Thánh đạo (ariyamagga) được tạo ra bởi sự tu tập và kinh nghiệm quán thân, họ chỉ đi vào một Niết Bàn duy nhất.

Yathā dakkhiṇato āgacchantā dakkhiṇadisāya uṭṭhānakaṃ bhaṇḍaṃ gahetvā dakkhiṇadvārena nagarameva pavisanti, evaṃ vedanānupassanāmukhena āgacchantā navavidhena vedanānupassanaṃ bhāvetvā vedanānupassanābhāvanānubhāvanibbattena ariyamaggena ekaṃ nibbānameva osaranti.

Just as those coming from the south take goods originating from the southern direction and enter the city through the southern gate, so too, those approaching through the door of feeling contemplation (vedanānupassanā), having developed feeling contemplation in nine ways, converge upon the one Nibbāna through the Noble Path produced by the power of developing feeling contemplation.

Giống như những người đến từ phía nam mang theo hàng hóa từ phía nam và vào thành phố qua cổng phía nam, thì những người đến qua phương tiện quán cảm thọ (vedanānupassanā) tu tập quán cảm thọ bằng chín cách, và với Thánh đạo được tạo ra bởi sự tu tập và kinh nghiệm quán cảm thọ, họ chỉ đi vào một Niết Bàn duy nhất.

Yathā pacchimato āgacchantā pacchimadisāya uṭṭhānakaṃ bhaṇḍaṃ gahetvā pacchimadvārena nagarameva pavisanti, evaṃ cittānupassanāmukhena āgacchantā soḷasavidhena cittānupassanaṃ bhāvetvā cittānupassanābhāvanānubhāvanibbattena ariyamaggena ekaṃ nibbānameva osaranti.

Just as those coming from the west take goods originating from the western direction and enter the city through the western gate, so too, those approaching through the door of consciousness contemplation (cittānupassanā), having developed consciousness contemplation in sixteen ways, converge upon the one Nibbāna through the Noble Path produced by the power of developing consciousness contemplation.

Giống như những người đến từ phía tây mang theo hàng hóa từ phía tây và vào thành phố qua cổng phía tây, thì những người đến qua phương tiện quán tâm (cittānupassanā) tu tập quán tâm bằng mười sáu cách, và với Thánh đạo được tạo ra bởi sự tu tập và kinh nghiệm quán tâm, họ chỉ đi vào một Niết Bàn duy nhất.

Yathā uttarato āgacchantā uttaradisāya uṭṭhānakaṃ bhaṇḍaṃ gahetvā uttaradvārena nagarameva pavisanti, evaṃ dhammānupassanāmukhena āgacchantā pañcavidhena dhammānupassanaṃ bhāvetvā dhammānupassanābhāvanānubhāvanibbattena ariyamaggena ekaṃ nibbānameva osarantīti.

Just as those coming from the north take goods originating from the northern direction and enter the city through the northern gate, so too, those approaching through the door of phenomena contemplation (dhammānupassanā), having developed phenomena contemplation in five ways, converge upon the one Nibbāna through the Noble Path produced by the power of developing phenomena contemplation.

Giống như những người đến từ phía bắc, mang theo hàng hóa từ phương bắc, đi vào thành phố qua cổng phía bắc, cũng vậy, những người đến bằng cách quán pháp (dhammānupassanā), sau khi tu tập quán pháp theo năm cách, bằng Thánh đạo (ariyamagga) được sinh ra nhờ năng lực tu tập quán pháp, chỉ đi đến một Nibbāna mà thôi.

Evaṃ saraṇavasena ceva ekattasamosaraṇavasena ca ekameva satipaṭṭhānaṃ ārammaṇavasena cattāroti vuttāti veditabbā.

Thus, it should be understood that there is only one satipaṭṭhāna in terms of protection and in terms of converging into one nature, but it is four in terms of object.

Như vậy, cần phải hiểu rằng satipaṭṭhāna (niệm xứ) chỉ là một về phương diện quy về và hội tụ thành một, nhưng lại có bốn về phương diện đối tượng.

1102

Idha bhikkhūti ettha kiñcāpi bhagavatā devaloke nisīditvā ayaṃ satipaṭṭhānavibhaṅgo kathito, ekabhikkhupi tattha bhagavato santike nisinnako nāma natthi.

Although the Blessed One taught this division of satipaṭṭhāna while seated in the deva-world, there was not a single bhikkhu seated in His presence there.

Trong cụm từ idha bhikkhū (Ở đây, này các Tỳ-khưu), mặc dù Đức Thế Tôn đã thuyết giảng phân tích về satipaṭṭhāna này khi ngự tại cõi trời, nhưng không có một Tỳ-khưu nào ngồi kề bên Đức Thế Tôn ở đó.

Evaṃ santepi yasmā ime cattāro satipaṭṭhāne bhikkhū bhāventi, bhikkhugocarā hi ete, tasmā idha bhikkhūti ālapati.

Even so, since bhikkhus develop these four satipaṭṭhānas, and because these are the domain of bhikkhus, he addresses them as "Bhikkhus here."

Mặc dù như vậy, vì các Tỳ-khưu tu tập bốn satipaṭṭhāna này, và vì chúng là đối tượng hành trì của Tỳ-khưu, nên Ngài đã xưng hô là "này các Tỳ-khưu".

Kiṃ panete satipaṭṭhāne bhikkhūyeva bhāventi, na bhikkhunīādayoti?

Is it only bhikkhus who develop these satipaṭṭhānas, and not bhikkhunīs and others?

Phải chăng chỉ có các Tỳ-khưu mới tu tập các satipaṭṭhāna này, còn các Tỳ-khưu-ni và những người khác thì không?

Bhikkhunīādayopi bhāventi.

Bhikkhunīs and others also develop them.

Các Tỳ-khưu-ni và những người khác cũng tu tập.

Bhikkhū pana aggaparisā.

But bhikkhus are the foremost assembly.

Nhưng các Tỳ-khưu là hội chúng tối thượng.

Iti aggaparisattā idha bhikkhūti ālapati.

Thus, because they are the foremost assembly, he addresses them as "Bhikkhus here."

Vì vậy, do là hội chúng tối thượng, Ngài đã xưng hô là "này các Tỳ-khưu".

Paṭipattiyā vā bhikkhubhāvadassanato evamāha.

Or, he says this because the state of being a bhikkhu is seen in the practice.

Hoặc Ngài nói như vậy để chỉ ra rằng Tỳ-khưu là người thực hành giáo pháp.

Yo hi imaṃ paṭipattiṃ paṭipajjati, so bhikkhu nāma hoti.

For whoever undertakes this practice is called a bhikkhu.

Thật vậy, ai thực hành pháp hành này, người đó được gọi là Tỳ-khưu.

Paṭipannako hi devo vā hotu manusso vā, bhikkhūti saṅkhaṃ gacchatiyeva.

Indeed, one who practices, whether a deva or a human, is certainly reckoned as a bhikkhu.

Người đã thực hành, dù là chư thiên hay loài người, đều được gọi là Tỳ-khưu.

Yathāha –

As it is said:

Như đã nói:

1103

‘‘Alaṅkato cepi samañcareyya,

“Even if adorned, if he lives calmly,

“Dù có trang sức lộng lẫy,

1104

Santo danto niyato brahmacārī;

Peaceful, restrained, disciplined, a pure liver;

Nếu sống an tịnh, tự chế, kiên định, phạm hạnh;

1105

Sabbesu bhūtesu nidhāya daṇḍaṃ,

Having laid aside the rod towards all beings,

Từ bỏ mọi hành vi hung bạo đối với tất cả chúng sanh,

1106

So brāhmaṇo so samaṇo sa bhikkhū’’ti.(dha. pa. 142);

He is a brahmin, he is a recluse, he is a bhikkhu.”

Người ấy là Bà-la-môn, người ấy là Sa-môn, người ấy là Tỳ-khưu.”

1107

Kāyānupassanāuddesavaṇṇanā

Description of the Exposition on Body Contemplation

Giải thích Tóm tắt về Quán Thân

1108

Ajjhattanti niyakajjhattaṃ adhippetaṃ.

Here, "internally" means one's own internal.

Ajjhattaṃ (nội thân) có nghĩa là tự thân của chính mình.

Tasmā ajjhattaṃ kāyeti attano kāyeti attho.

Therefore, "in the body internally" means in one's own body.

Do đó, ajjhattaṃ kāye có nghĩa là trong thân của chính mình.

Tattha kāyeti rūpakāye.

Here, "in the body" means in the physical body.

Ở đây, kāye (trong thân) là trong thân sắc (rūpakāya).

Rūpakāyo hi idha aṅgapaccaṅgānaṃ kesādīnañca dhammānaṃ samūhaṭṭhena, hatthikāyaassakāyarathakāyādayo viya, kāyoti adhippeto.

For here, the physical body is considered "body" in the sense of being an aggregate of major and minor limbs and elements like hairs, similar to an elephant's body, a horse's body, or a chariot's body.

Thật vậy, ở đây, thân sắc được hiểu là kāya (thân) theo nghĩa tập hợp các bộ phận và các pháp như tóc, v.v., giống như thân voi, thân ngựa, thân xe, v.v.

Yathā ca samūhaṭṭhena evaṃ kucchitānaṃ āyaṭṭhena.

And just as it is in the sense of an aggregate, so too is it in the sense of being a receptacle for repulsive things.

Cũng như theo nghĩa tập hợp, nó còn có nghĩa là nơi phát sinh những thứ đáng ghê tởm.

Kucchitānañhi paramajegucchānaṃ so āyotipi kāyo.

Indeed, it is a receptacle even for the most utterly repulsive things, thus it is "body."

Vì đó là nơi phát sinh những thứ đáng ghê tởm tột độ, nên nó cũng được gọi là kāya (thân).

Āyoti uppattideso.

"Āya" means a place of origin.

Āyo (nơi phát sinh) là nơi khởi nguồn.

Tatrāyaṃ vacanattho – āyanti tatoti āyo.

Here is its etymology: "They come from there, therefore it is āya."

Ở đây có nghĩa của từ như sau: "Chúng phát sinh từ đó, nên đó là āyo (nơi phát sinh)".

Ke āyanti?

Who come?

Những gì phát sinh?

Kucchitā kesādayo.

The repulsive hairs and so forth.

Những thứ đáng ghê tởm như tóc, v.v.

Iti kucchitānaṃ kesādīnaṃ āyoti kāyo.

Thus, it is kāya because it is the origin of repulsive things like hairs.

Do đó, kāya là nơi phát sinh những thứ đáng ghê tởm như tóc, v.v.

1109

Kāyānupassīti kāyaṃ anupassanasīlo, kāyaṃ vā anupassamāno kāyeti ca vatvāpi puna kāyānupassīti dutiyaṃ kāyaggahaṇaṃ asammissato vavatthānaghanavinibbhogādidassanatthaṃ katanti veditabbaṃ.

"Contemplating the body" means one who habitually contemplates the body, or one who contemplates the body. It should be understood that the second mention of "body" in "contemplating the body," even after saying "in the body," is made to show its unmixed distinctness and the differentiation of its aggregated density.

Cần phải hiểu rằng kāyānupassī (quán thân) có nghĩa là người có thói quen quán thân, hoặc người thường xuyên quán thân; và việc lặp lại từ kāya lần thứ hai trong kāyānupassī sau khi đã nói kāye (trong thân) là để chỉ sự phân biệt không lẫn lộn, sự xác định rõ ràng và sự phân tích chi tiết về khối tổng thể.

Tena na kāye vedanānupassī cittadhammānupassī vā; atha kho kāye kāyānupassī yevāti kāyasaṅkhāte vatthusmiṃ kāyānupassanākārasseva dassanena asammissato vavatthānaṃ dassitaṃ hoti.

Thereby, it is shown that in the body, one does not contemplate feeling or consciousness or phenomena; rather, one contemplates the body in the body itself, indicating unmixed distinctness by showing only the mode of body contemplation in the object called body.

Nhờ đó, không phải là quán thọ (vedanānupassī) hay quán tâm (cittānupassī) hay quán pháp (dhammānupassī) trong thân; mà là chỉ quán thân trong thân (kāye kāyānupassī) mà thôi. Điều này cho thấy sự phân biệt không lẫn lộn bằng cách chỉ ra phương thức quán thân trong đối tượng được gọi là thân.

Tathā na kāye aṅgapaccaṅgavinimuttaekadhammānupassī, nāpi kesalomādivinimuttaitthipurisānupassī.

Similarly, in the body, one does not contemplate a single phenomenon apart from its limbs, nor a man or woman apart from hairs and so forth.

Cũng vậy, không phải là quán một pháp duy nhất tách rời khỏi các bộ phận thân thể, cũng không phải là quán đàn ông hay đàn bà tách rời khỏi tóc, lông, v.v.

Yopi cettha kesalomādiko bhūtupādāyasamūhasaṅkhāto kāyo, tatthāpi na bhūtupādāyavinimuttaekadhammānupassī; atha kho rathasambhārānupassako viya aṅgapaccaṅgasamūhānupassī, nagarāvayavānupassako viya kesalomādisamūhānupassī, kadalikkhandhapattavaṭṭivinibhuñjako viya rittamuṭṭhiviniveṭhako viya ca bhūtupādāyasamūhānupassīyevāti nānappakārato samūhavasena kāyasaṅkhātassa vatthuno dassanena ghanavinibbhogo dassito hoti.

Even in this body, which is an aggregate of elements and derived matter such as hairs and so forth, one does not contemplate a single phenomenon apart from elements and derived matter; rather, one contemplates the aggregate of major and minor limbs, like one who inspects the components of a chariot, or one contemplates the aggregate of hairs and so forth, like one who inspects the parts of a city, or one differentiates the dense aggregate of elements and derived matter, like one who separates the layers of a plantain trunk or one who unravels an empty fist. Thus, the differentiation of density is shown by observing the object called body in various aggregated ways.

Và ngay cả trong thân này, là tập hợp của các yếu tố vật chất chính (bhūta) và các yếu tố vật chất phụ thuộc (upādāya), như tóc và lông, v.v., cũng không phải là quán một pháp duy nhất tách rời khỏi các yếu tố vật chất chính và phụ thuộc; mà là quán tập hợp các bộ phận thân thể như người quán các bộ phận của cỗ xe, quán tập hợp tóc, lông, v.v., như người quán các bộ phận của thành phố, và quán tập hợp các yếu tố vật chất chính và phụ thuộc như người bóc tách từng lớp vỏ cây chuối hoặc người tháo gỡ nắm tay rỗng. Như vậy, bằng cách chỉ ra đối tượng được gọi là thân theo nhiều cách khác nhau dưới dạng tập hợp, sự phân tích chi tiết về khối tổng thể được trình bày.

Na hettha yathāvuttasamūhavinimutto kāyo vā itthī vā puriso vā añño vā koci dhammo dissati.

For here, no body, woman, man, or any other phenomenon separated from the aforementioned aggregates is seen.

Thật vậy, ở đây, không có thân, đàn bà, đàn ông hay bất kỳ pháp nào khác được nhìn thấy tách rời khỏi tập hợp đã nói.

Yathāvuttadhammasamūhamatteyeva pana tathā tathā sattā micchābhinivesaṃ karonti.

Beings, however, mistakenly cling to the mere aggregates of phenomena as described.

Tuy nhiên, chúng sanh lại bám chấp sai lầm vào chính tập hợp các pháp đã nói theo nhiều cách khác nhau.

Tenāhu porāṇā –

Therefore, the ancients said:

Vì vậy, các bậc cổ đức đã nói:

1110

‘‘Yaṃ passati na taṃ diṭṭhaṃ, yaṃ diṭṭhaṃ taṃ na passati;

“What one sees is not truly seen, what is truly seen one does not see;

“Cái mà người ta thấy không phải là cái được thấy, cái được thấy thì người ta không thấy;

1111

Apassaṃ bajjhate mūḷho, bajjhamāno na muccatī’’ti.

Not seeing, the foolish one is bound; being bound, he is not released.”

Không thấy thì kẻ si mê bị trói buộc, bị trói buộc thì không được giải thoát.”

1112

Ghanavinibbhogādidassanatthanti vuttaṃ.

It was stated, "for showing the differentiation of density and so forth."

Đã nói là để chỉ sự phân tích chi tiết về khối tổng thể, v.v.

Ādisaddena cettha ayampi attho veditabbo – ayañhi etasmiṃ kāye kāyānupassīyeva, na aññadhammānupassī.

And here, by the word "etc.", this meaning should also be understood: this monk is indeed one who observes the body in this body, and not one who observes other phenomena.

Ở đây, với từ "v.v.", ý nghĩa này cũng cần được hiểu: Tỳ-khưu này chỉ quán thân trong thân này, chứ không quán pháp khác.

Kiṃ vuttaṃ hoti?

What is said?

Điều đó có nghĩa là gì?

Yathā anudakabhūtāyapi marīciyā udakānupassino honti, na evaṃ aniccadukkhānattaasubhabhūteyeva imasmiṃ kāye niccasukhaattasubhabhāvānupassī; atha kho kāyānupassī aniccadukkhānattaasubhākārasamūhānupassīyevāti vuttaṃ hoti.

Just as mirage, though without water, is observed as water, so too, in this body, which is impermanent, suffering, non-self, and unattractive, one does not observe permanence, happiness, self, or beauty. Instead, it is said that the observer of the body observes it as a collection of modes of impermanence, suffering, non-self, and unattractiveness.

Giống như người ta quán ảo ảnh không có nước là nước, thì không phải là quán thân này vốn là vô thường, khổ, vô ngã, bất tịnh là thường, lạc, ngã, tịnh; mà là quán thân theo các khía cạnh vô thường, khổ, vô ngã, bất tịnh. Đó là ý nghĩa được nói đến.

Atha vā yvāyaṃ mahāsatipaṭṭhāne ‘‘idha, bhikkhave, bhikkhu araññagato vā…pe… so satova assasatī’’tiādinā (dī. ni. 2.374; ma. ni. 1.107) nayena assāsapassāsādicuṇṇakajātaaṭṭhikapariyosāno kāyo vutto, yo ca ‘‘idhekacco pathavīkāyaṃ aniccato anupassati, tathā āpokāyaṃ, tejokāyaṃ, vāyokāyaṃ, kesakāyaṃ, lomakāyaṃ, chavikāyaṃ, cammakāyaṃ, maṃsakāyaṃ, rudhirakāyaṃ, nhārukāyaṃ, aṭṭhikāyaṃ, aṭṭhimiñjakāya’’nti paṭisambhidāyaṃ kāyo vutto, tassa sabbassa imasmiṃyeva kāye anupassanato kāye kāyānupassīti evampi attho daṭṭhabbo.

Alternatively, it should be seen that the meaning of "observing the body in the body" also applies when observing the entire body described in the Mahāsatipaṭṭhāna Sutta, beginning with "Here, bhikkhus, a bhikkhu gone to the forest... he breathes in mindfully" (Dī. Ni. 2.374; Ma. Ni. 1.107) and concluding with the breathing in and out and bones, as well as the body described in the Paṭisambhidāmagga as "Here, some observe the earth element as impermanent; similarly the water element, the fire element, the air element, the hair, the body hair, the epidermis, the skin, the flesh, the blood, the sinews, the bones, the bone marrow," because all of that is observed in this very body.

Hoặc, theo cách nói trong kinh Đại Niệm Xứ (Mahāsatipaṭṭhāna Sutta): “Ở đây, này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu đi vào rừng…v.v… vị ấy thở vào với chánh niệm,” v.v., thân được mô tả từ hơi thở vào, hơi thở ra cho đến các xương vụn; và thân được mô tả trong Paṭisambhidāmagga là “Ở đây, một số người quán địa đại là vô thường, cũng vậy thủy đại, hỏa đại, phong đại, tập hợp tóc, tập hợp lông, tập hợp da mỏng, tập hợp da dày, tập hợp thịt, tập hợp máu, tập hợp gân, tập hợp xương, tập hợp tủy xương,” v.v., tất cả những điều đó đều được quán trong chính thân này, nên ý nghĩa của kāye kāyānupassī cũng cần được hiểu như vậy.

1113

Atha vā kāye ahanti vā mamanti vā evaṃ gahetabbassa kassaci ananupassanato, tassa tasseva pana kesalomādikassa nānādhammasamūhassa anupassanato kāye kesādidhammasamūhasaṅkhāte kāyānupassīti evamattho daṭṭhabbo.

Alternatively, because one does not observe anything in the body that can be taken as "I" or "mine," but rather observes the varied collection of phenomena such as hair and body hair, the meaning is that one observes the body as a collection of phenomena like hair, etc.

Hoặc, do không quán bất kỳ điều gì có thể được hiểu là "ta" hay "của ta" trong thân, mà chỉ quán tập hợp các pháp khác nhau như tóc, lông, v.v., nên kāye kāyānupassī có nghĩa là quán tập hợp các pháp như tóc, v.v., trong thân. Đó là ý nghĩa cần được hiểu.

Apica ‘‘imasmiṃ kāye aniccato anupassati, no niccato’’tiādinā (paṭi. ma. 3.35) anukkamena paṭisambhidāyaṃ āgatanayassa sabbasseva aniccalakkhaṇādino ākārasamūhasaṅkhātassa kāyassa anupassanatopi kāye kāyānupassīti evampi attho daṭṭhabbo.

Furthermore, the meaning of "observing the body in the body" should also be seen as observing the entire body, which is described as a collection of impermanent characteristics and so on, in the manner presented in the Paṭisambhidāmagga, for instance, "one observes this body as impermanent, not as permanent," and so on in sequence.

Hơn nữa, theo trình tự đã nêu trong Paṭisambhidāmagga với câu “quán thân này là vô thường, không phải là thường,” v.v., do quán tất cả các tập hợp các khía cạnh như vô thường, v.v., nên kāye kāyānupassī cũng cần được hiểu như vậy.

1114

Tathā hi ayaṃ kāye kāyānupassanāpaṭipadaṃ paṭipanno bhikkhu imaṃ kāyaṃ aniccānupassanādīnaṃ sattannaṃ anupassanānaṃ vasena aniccato anupassati no niccato, dukkhato anupassati no sukhato, anattato anupassati no attato, nibbindati no nandati, virajjati no rajjati, nirodheti no samudeti, paṭinissajjati no ādiyati.

Thus, a bhikkhu who has entered upon the path of body contemplation in the body observes this body as impermanent, not as permanent, by way of the seven contemplations beginning with contemplation of impermanence; he observes it as suffering, not as happiness; as non-self, not as self; he feels revulsion, not delight; he is dispassionate, not passionate; he causes cessation, not origination; he relinquishes, not grasps.

Thật vậy, Tỳ-khưu thực hành pháp quán thân trong thân này quán thân này là vô thường chứ không phải thường, là khổ chứ không phải lạc, là vô ngã chứ không phải ngã, là nhàm chán chứ không phải hoan hỷ, là ly tham chứ không phải tham đắm, là đoạn diệt chứ không phải tập khởi, là xả bỏ chứ không phải chấp thủ, theo bảy loại quán như quán vô thường, v.v.

So taṃ aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati, dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati, anattato anupassanto attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhento samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahatīti (paṭi. ma. 3.35) veditabbo.

Observing it as impermanent, he abandons the perception of permanence; observing it as suffering, he abandons the perception of happiness; observing it as non-self, he abandons the perception of self; feeling revulsion, he abandons delight; being dispassionate, he abandons passion; causing cessation, he abandons origination; relinquishing, he abandons grasping – this is how it should be understood.

Vị ấy, khi quán là vô thường, từ bỏ tưởng thường; khi quán là khổ, từ bỏ tưởng lạc; khi quán là vô ngã, từ bỏ tưởng ngã; khi nhàm chán, từ bỏ sự hoan hỷ; khi ly tham, từ bỏ tham ái; khi đoạn diệt, từ bỏ sự tập khởi; khi xả bỏ, từ bỏ sự chấp thủ. Đó là điều cần được hiểu.

1115

Viharatīti catūsu iriyāpathavihāresu aññataravihārasamāyogaparidīpanametaṃ, ekaṃ iriyāpathabādhanaṃ aparena iriyāpathena vicchinditvā apatamānaṃ attabhāvaṃ harati pavattetīti attho.

" He dwells" (Viharati): This indicates the conjunction with any one of the four postures (iriyāpatha) or modes of dwelling. The meaning is that he sustains and maintains his being, overcoming the hindrance of one posture with another.

Viharatī (an trú) là để chỉ sự kết hợp với một trong bốn tư thế an trú (iriyāpathavihāra), có nghĩa là cắt đứt sự chi phối của một tư thế bằng một tư thế khác, duy trì và tiếp tục sự tồn tại của mình mà không bị ngã đổ.

1116

Bahiddhā kāyeti parassa kāye.

" In the external body" (Bahiddhā kāye) means in another's body.

Bahiddhā kāye (trong thân bên ngoài) là trong thân của người khác.

Ajjhattabahiddhā kāyeti kālena attano kāye, kālena parassa kāye.

" In one's own body and in the external body" (Ajjhattabahiddhā kāye) means sometimes in one's own body, sometimes in another's body.

Ajjhattabahiddhā kāye có nghĩa là: vào lúc thích hợp, hoặc đôi khi, trong thân của chính mình, hoặc vào lúc đó, hoặc đôi khi, trong thân của người khác.

Paṭhamanayena hi attano kāye kāyapariggaho vutto, dutiyanayena parassa kāye, tatiyanayena kālena attano kālena parassa kāye.

By the first method, the comprehension of one's own body is stated; by the second method, that of another's body; by the third method, that of one's own body at times and another's body at times.

Thật vậy, theo cách thứ nhất, sự nhận biết thân (kāyapariggaha) trong thân của chính mình đã được nói đến; theo cách thứ hai, trong thân của người khác; theo cách thứ ba, vào lúc thì trong thân của chính mình, vào lúc thì trong thân của người khác.

Ajjhattabahiddhā pana ghaṭitārammaṇaṃ nāma natthi.

However, there is no such thing as an object that is both internal and external simultaneously.

Tuy nhiên, không có cái gọi là đối tượng kết hợp (ghaṭitārammaṇa) trong nội thân và ngoại thân.

Paguṇakammaṭṭhānassa pana aparāparaṃ sañcaraṇakālo ettha kathito.

But here, this refers to the time of repeatedly switching for one whose meditation object (kammaṭṭhāna) is well-practiced.

Mặc dù vậy, ở đây đã nói đến thời gian di chuyển qua lại của một người đã thuần thục đề mục thiền (kammaṭṭhāna).

Ātāpīti kāyapariggāhakavīriyasamāyogaparidīpanametaṃ.

" Ardent" (Ātāpī): This signifies the conjunction with energy that comprehends the body.

Ātāpī là sự biểu thị cho sự kết hợp của tinh tấn (vīriya) để nhận biết thân.

So hi yasmā tasmiṃ samaye yaṃ taṃ vīriyaṃ tīsu bhavesu kilesānaṃ ātāpanato ātāpoti vuccati, tena samannāgato hoti, tasmā ātāpīti vuccati.

For, since at that time, the energy (vīriya) that burns up the defilements in the three planes of existence is called "ardent" (ātāpa), he is called "ardent" because he is endowed with it.

Thật vậy, vị ấy được gọi là ātāpī vì vào thời điểm đó, tinh tấn được gọi là ātāpa (nhiệt tâm) do đốt cháy các phiền não trong ba cõi, và vị ấy có đầy đủ tinh tấn đó.

1117

Sampajānoti kāyapariggāhakena sampajaññasaṅkhātena ñāṇena samannāgato.

" Clearly comprehending" (Sampajāno) means endowed with the knowledge known as clear comprehension (sampajañña), which comprehends the body.

Sampajāno có nghĩa là: đầy đủ trí tuệ được gọi là sự hiểu biết rõ ràng (sampajañña) để nhận biết thân.

Satimāti kāyapariggāhikāya satiyā samannāgato.

" Mindful" (Satimā) means endowed with mindfulness (sati) that comprehends the body.

Satimā có nghĩa là: đầy đủ chánh niệm (sati) để nhận biết thân.

Ayaṃ pana yasmā satiyā ārammaṇaṃ pariggahetvā paññāya anupassati, na hi sativirahitassa anupassanā nāma atthi, tenevāha – ‘‘satiñca khvāhaṃ, bhikkhave, sabbatthikaṃ vadāmī’’ti (saṃ. ni. 5.234), tasmā ettha ‘‘kāye kāyānupassī viharatī’’ti ettāvatā kāyānupassanāsatipaṭṭhānakammaṭṭhānaṃ vuttaṃ hoti.

Since this person comprehends the object with mindfulness and observes it with wisdom, for there is no observation for one devoid of mindfulness, therefore it is said, "Bhikkhus, I declare mindfulness to be universally useful" (Saṃ. Ni. 5.234). Thus, by "he dwells observing the body in the body," the meditation object of the mindfulness pertaining to body contemplation (kāyānupassanā-satipaṭṭhāna) is described.

Tuy nhiên, vị này quán chiếu bằng tuệ sau khi đã nắm giữ đối tượng bằng niệm, bởi vì không có sự quán chiếu nào đối với người thiếu niệm. Chính vì vậy mà Đức Phật đã nói: “Này các Tỳ-kheo, Ta nói niệm là cần thiết trong mọi trường hợp.” Do đó, với câu “kāye kāyānupassī viharatī” (sống quán thân trên thân), đề mục thiền Tứ Niệm Xứ quán thân đã được nói đến.

Atha vā yasmā anātāpino antosaṅkhepo antarāyakaro hoti, asampajāno upāyapariggahe anupāyaparivajjane ca sammuyhati, muṭṭhassatī upāyāpariccāge anupāyāpariggahe ca asamatthova hoti, tenassa taṃ kammaṭṭhānaṃ na sampajjati; tasmā yesaṃ dhammānaṃ ānubhāvena taṃ sampajjati tesaṃ dassanatthaṃ ‘‘ātāpī sampajāno satimā’’ti idaṃ vuttanti veditabbaṃ.

Alternatively, it should be understood that since for one who is not ardent, internal contraction (antosaṅkhepa) is an obstacle; one who is not clearly comprehending becomes confused in grasping means and avoiding unwholesome methods; and one who is forgetful is simply unable to relinquish wholesome methods or grasp unwholesome methods, their meditation object does not succeed. Therefore, "ardent, clearly comprehending, mindful" is stated to show the qualities through whose power the meditation succeeds.

Hoặc, bởi vì đối với người không có nhiệt tâm (anātāpī), sự co rút nội tâm (antosaṅkhepo) sẽ gây chướng ngại; người không có sự hiểu biết rõ ràng (asampajāno) sẽ lầm lạc trong việc nắm giữ phương tiện và tránh xa phi phương tiện; người thất niệm (muṭṭhassatī) sẽ không có khả năng buông bỏ phương tiện và nắm giữ phi phương tiện. Do đó, đề mục thiền đó sẽ không thành tựu cho vị ấy. Vì vậy, để chỉ ra những pháp mà nhờ năng lực của chúng mà đề mục thiền đó được thành tựu, câu “ātāpī sampajāno satimā” này đã được nói đến.

1118

Iti kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ sampayogaṅgañca dassetvā idāni pahānaṅgaṃ dassetuṃ vineyya loke abhijjhādomanassanti vuttaṃ.

Thus, having shown the body contemplation as a foundation of mindfulness and its associated factors, now, to show the factor of abandonment, it is said: " having removed covetousness and distress in the world."

Sau khi đã trình bày đề mục Tứ Niệm Xứ quán thân và các yếu tố tương ưng, bây giờ để trình bày yếu tố đoạn trừ, câu vineyya loke abhijjhādomanassaṃ (loại bỏ tham ái và ưu bi trong đời) đã được nói đến.

Tattha vineyyāti tadaṅgavinayena vā vikkhambhanavinayena vā vinayitvā.

Here, " having removed" (vineyya) means having removed either by temporary suppression (tadaṅga-vinaya) or by suppressing with concentration (vikkhambhana-vinaya).

Trong đó, vineyyā có nghĩa là: đã đoạn trừ bằng sự đoạn trừ từng phần (tadaṅgavinaya) hoặc bằng sự đoạn trừ trấn áp (vikkhambhanavinaya).

Loketi ettha yvāyaṃ ajjhattādibhedo kāyo pariggahito sveva idha loko nāma.

" In the world" (Loke) here refers to this very body, which has been comprehended as internal, etc.

Ở đây, loke (trong đời) có nghĩa là chính cái thân đã được nhận biết, được phân loại thành nội thân, v.v.

Tasmiṃ loke abhijjhādomanassaṃ vinayitvāti attho.

The meaning is having removed covetousness and distress in that world.

Ý nghĩa là đã đoạn trừ tham ái và ưu bi trong cái thân đó.

Yasmā panettha abhijjhāgahaṇena kāmacchando, domanassaggahaṇena byāpādo saṅgahaṃ gacchati, tasmā nīvaraṇapariyāpannabalavadhammadvayadassanena nīvaraṇappahānaṃ vuttaṃ hotīti veditabbaṃ.

Since here the inclusion of covetousness (abhijjhā) encompasses sensual desire (kāmacchanda), and the inclusion of distress (domanassa) encompasses ill-will (byāpāda), it should be understood that by showing these two strong qualities included in the hindrances (nīvaraṇa), the abandonment of hindrances is declared.

Vì ở đây, sự nắm giữ tham ái (abhijjhāgahaṇena) bao gồm dục tham (kāmacchando), và sự nắm giữ ưu bi (domanassaggahaṇena) bao gồm sân hận (byāpādo), nên cần phải hiểu rằng việc trình bày hai pháp mạnh mẽ thuộc về triền cái này có nghĩa là sự đoạn trừ các triền cái đã được nói đến.

1119

Visesena cettha abhijjhāvinayena kāyasampattimūlakassa anurodhassa, domanassavinayena kāyavipattimūlakassa virodhassa, abhijjhāvinayena ca kāye abhiratiyā, domanassavinayena kāyabhāvanāya anabhiratiyā, abhijjhāvinayena kāye abhūtānaṃ subhasukhabhāvādīnaṃ pakkhepassa, domanassavinayena kāye bhūtānaṃ asubhāsukhabhāvādīnaṃ apanayanassa ca pahānaṃ vuttaṃ.

Specifically here, by the removal of covetousness, the attachment (anurodha) rooted in the body's prosperity is abandoned; by the removal of distress, the aversion (virodha) rooted in the body's failure is abandoned. Also, by the removal of covetousness, delight (abhirati) in the body is abandoned; by the removal of distress, non-delight (anabhirati) in the development of the body is abandoned. By the removal of covetousness, the superimposition of non-existent qualities such as beauty and happiness onto the body is abandoned; and by the removal of distress, the removal of existent qualities such as unattractiveness and suffering from the body is abandoned.

Đặc biệt ở đây, việc đoạn trừ tham ái (abhijjhāvinayena) đã nói đến sự đoạn trừ sự thích thú (anurodha) có nguồn gốc từ sự hoàn hảo của thân, và việc đoạn trừ ưu bi (domanassavinayena) đã nói đến sự đoạn trừ sự ghét bỏ (virodha) có nguồn gốc từ sự bất toàn của thân. Việc đoạn trừ tham ái cũng nói đến sự đoạn trừ sự vui thích (abhiratiyā) trong thân, và việc đoạn trừ ưu bi nói đến sự đoạn trừ sự không vui thích (anabhiratiyā) trong việc tu tập thân. Việc đoạn trừ tham ái cũng nói đến sự đoạn trừ việc gán ghép những điều không có thật như sự thanh tịnh, sự an lạc, v.v., vào thân; và việc đoạn trừ ưu bi nói đến sự đoạn trừ việc loại bỏ những điều có thật như sự bất tịnh, sự khổ đau, v.v., ra khỏi thân.

Tena yogāvacarassa yogānubhāvo yogasamatthatā ca dīpitā hoti.

Thereby, the yogī's spiritual power and capacity for meditation are revealed.

Nhờ đó, năng lực của thiền sinh (yogāvacarassa yogānubhāvo) và khả năng tu tập (yogasamatthatā) của vị ấy đã được chỉ ra.

Yogānubhāvo hi esa yadidaṃ anurodhavirodhavippamutto, aratiratisaho, abhūtapakkhepabhūtāpanayanavirahito ca hoti.

For this is the power of meditation: to be free from attachment and aversion, to endure delight and non-delight, and to be free from superimposing non-existent qualities and removing existent ones.

Thật vậy, đây là năng lực của thiền sinh, đó là việc vị ấy thoát khỏi sự thích thú và ghét bỏ, chịu đựng được sự không vui thích và vui thích, và không gán ghép những điều không có thật cũng như không loại bỏ những điều có thật.

Anurodhavirodhavippamutto cesa aratiratisaho abhūtaṃ apakkhipanto bhūtañca anapanento yogasamattho hotīti.

And when one is free from attachment and aversion, enduring delight and non-delight, not superimposing non-existent qualities, and not removing existent ones, then one is capable of meditation.

Và khi vị ấy thoát khỏi sự thích thú và ghét bỏ, chịu đựng được sự không vui thích và vui thích, không gán ghép những điều không có thật và không loại bỏ những điều có thật, thì vị ấy có khả năng tu tập.

1120

Aparo nayo – ‘‘kāye kāyānupassī’’ti ettha anupassanāya kammaṭṭhānaṃ vuttaṃ.

Another method: in "observing the body in the body," the meditation object (kammaṭṭhāna) is stated by means of observation (anupassanā).

Một cách giải thích khác: trong câu “kāye kāyānupassī” (quán thân trên thân), đề mục thiền đã được nói đến qua sự quán chiếu.

Viharatīti ettha vuttavihārena kammaṭṭhānikassa kāyapariharaṇaṃ.

In "he dwells" (viharati), the maintenance of the body by the meditator (kammaṭṭhānika) through the stated mode of dwelling is indicated.

Trong câu “viharati” (sống), sự chăm sóc thân của thiền sinh đã được nói đến qua cách sống được đề cập.

Ātāpītiādīsu ātāpena sammappadhānaṃ, satisampajaññena sabbatthikakammaṭṭhānaṃ, kammaṭṭhānapariharaṇūpāyo vā; satiyā vā kāyānupassanāvasena paṭiladdhasamatho, sampajaññena vipassanā, abhijjhādomanassavinayena bhāvanāphalaṃ vuttanti veditabbaṃ.

In "ardent" (ātāpī), etc., ardor indicates right effort (sammappadhāna); mindfulness and clear comprehension (satisampajañña) indicate the universal meditation object, or the means of maintaining the meditation object; or mindfulness indicates samatha attained through body contemplation, clear comprehension indicates vipassanā, and the removal of covetousness and distress indicates the fruit of development. This is how it should be understood.

Trong các từ như “ātāpī” (nhiệt tâm), tinh tấn chánh cần (sammappadhāna) đã được nói đến qua nhiệt tâm; đề mục thiền cần thiết trong mọi trường hợp, hoặc phương pháp chăm sóc đề mục thiền, đã được nói đến qua niệm và sự hiểu biết rõ ràng (satisampajañña); hoặc sự an tịnh đạt được nhờ quán thân (kāyānupassanāvasena paṭiladdhasamatho) đã được nói đến qua niệm, và tuệ quán (vipassanā) đã được nói đến qua sự hiểu biết rõ ràng; và thành quả của sự tu tập (bhāvanāphalaṃ) đã được nói đến qua việc đoạn trừ tham ái và ưu bi (abhijjhādomanassavinayena).

Ayaṃ tāva kāyānupassanāsatipaṭṭhānuddesassa atthavaṇṇanā.

This much is the commentary on the meaning of the summary of body contemplation as a foundation of mindfulness.

Đây là phần giải thích ý nghĩa của phần tóm tắt Tứ Niệm Xứ quán thân.

1121

Vedanānupassanādiuddesavaṇṇanā

Exposition of the Summary of the Contemplation of Feelings, etc.

Giải thích phần tóm tắt Tứ Niệm Xứ quán thọ, v.v.

1122

Vedanānupassanāsatipaṭṭhānuddesādīsupi ajjhattādīni vuttanayeneva veditabbāni.

In the summary of the Satipaṭṭhāna on the contemplation of feelings, etc., terms like ajjhattā (internal), etc., should be understood in the manner already explained.

Trong các phần tóm tắt Tứ Niệm Xứ quán thọ, v.v., các từ ajjhattā (nội thân), v.v., cũng nên được hiểu theo cách đã nói.

Etesupi hi attano vedanādīsu, parassa vedanādīsu, kālena attano kālena parassa vedanādīsūti tividho pariggaho vutto.

For in these, too, a threefold comprehension is stated: in one's own feelings, etc., in another's feelings, etc., and at times in one's own, and at times in another's feelings, etc.

Trong những điều này, ba loại nhận biết đã được nói đến: trong thọ, v.v., của chính mình; trong thọ, v.v., của người khác; và đôi khi trong thọ, v.v., của chính mình, đôi khi trong thọ, v.v., của người khác.

Vedanāsu vedanānupassītiādīsu ca vedanādīnaṃ punavacane payojanaṃ kāyānupassanāyaṃ vuttanayeneva veditabbaṃ.

And in phrases like " contemplating feelings in feelings," the purpose of repeating "feelings," etc., should be understood in the manner stated for the contemplation of the body.

Và trong các câu như “ Vedanāsu vedanānupassī” (quán thọ trên các thọ), mục đích của việc lặp lại các thọ, v.v., nên được hiểu theo cách đã nói trong quán thân.

Vedanāsu vedanānupassī, citte cittānupassī, dhammesu dhammānupassīti ettha pana vedanāti tisso vedanā.

Here, in "contemplating feelings in feelings, mind in mind, phenomena in phenomena," vedanā refers to the three feelings.

Trong câu “quán thọ trên các thọ, quán tâm trên tâm, quán pháp trên các pháp”, vedanā (thọ) ở đây là ba loại thọ.

Tā ca lokiyā eva; cittampi lokiyaṃ, tathā dhammā.

And these are entirely mundane (lokiya); the mind is also mundane, as are phenomena.

Và những thọ này chỉ là thọ thế gian; tâm cũng là tâm thế gian, và các pháp cũng vậy.

Tesaṃ vibhāgo niddesavāre pākaṭo bhavissati.

Their distinction will become clear in the section on detailed explanation (niddesavāra).

Sự phân loại của chúng sẽ được làm rõ trong phần trình bày chi tiết.

Kevalaṃ panidha yathā vedanā anupassitabbā tathā anupassanto ‘‘vedanāsu vedanānupassī’’ti veditabbo.

However, here, one who contemplates feelings in the way they should be contemplated is to be understood as "contemplating feelings in feelings."

Tuy nhiên, ở đây, người quán chiếu các thọ theo cách mà chúng nên được quán chiếu, thì nên được hiểu là “quán thọ trên các thọ”.

Esa nayo cittadhammesu.

The same method applies to mind and phenomena.

Cách này cũng áp dụng cho tâm và các pháp.

Kathañca vedanā anupassitabbāti?

And how should feelings be contemplated?

Và các thọ nên được quán chiếu như thế nào?

Sukhā tāva vedanā dukkhato, dukkhā sallato, adukkhamasukhā aniccato.

Pleasant feeling, first, as suffering (dukkha); painful feeling as a dart (salla); and neither-pleasant-nor-painful feeling as impermanent (anicca).

Thọ lạc nên được quán chiếu là khổ; thọ khổ là mũi tên; thọ không khổ không lạc là vô thường.

Yathāha –

As it is said:

Như đã nói:

1123

‘‘Yo sukhaṃ dukkhato adda, dukkhamaddakkhi sallato;

“He who saw pleasure as suffering, who saw suffering as a dart;

“Ai thấy lạc là khổ, thấy khổ là mũi tên;

1124

Adukkhamasukhaṃ santaṃ, addakkhi naṃ aniccato;

Who saw what is peaceful, neither-pleasant-nor-painful, as impermanent;

Thấy không khổ không lạc là vô thường;

1125

Sa ve sammadaso bhikkhu, upasanto carissatī’’ti.(saṃ. ni. 4.253);

That bhikkhu, truly seeing rightly, will proceed in peace.”

Vị Tỳ-kheo đó, với cái thấy chân chánh, sẽ sống an tịnh.”

1126

Sabbā eva cetā dukkhātipi anupassitabbā.

All these feelings should also be contemplated as suffering (dukkha).

Tất cả các thọ này cũng nên được quán chiếu là khổ.

Vuttañcetaṃ – ‘‘yaṃ kiñci vedayitaṃ taṃ dukkhasminti vadāmī’’ti (saṃ. ni. 4.259).

For it is said: “Whatever is felt, that I declare to be suffering.”

Và điều này đã được nói: “Ta nói rằng bất cứ cảm thọ nào cũng là khổ.”

Sukhadukkhatopi ca anupassitabbā, yathāha – ‘‘sukhā kho, āvuso visākha, vedanā ṭhitisukhā, vipariṇāmadukkhā’’ti (ma. ni. 1.465) sabbaṃ vitthāretabbaṃ.

And they should be contemplated also as pleasant and painful, as it is said: “Pleasant feeling, friend Visākha, is pleasant in its abiding, painful in its change.” All this should be elaborated.

Chúng cũng nên được quán chiếu là lạc và khổ, như đã nói: “Này hiền giả Visākha, thọ lạc là lạc khi tồn tại, là khổ khi biến hoại.” Tất cả nên được giải thích chi tiết.

Apica aniccādisattānupassanāvasenapi (paṭi. ma. 3.35) anupassitabbā.

Moreover, they should be contemplated by way of the seven contemplations of impermanence, etc.

Hơn nữa, chúng cũng nên được quán chiếu theo bảy loại quán chiếu vô thường, v.v.

Sesaṃ niddesavāreyeva pākaṭaṃ bhavissati.

The rest will become clear in the section on detailed explanation.

Phần còn lại sẽ được làm rõ trong phần trình bày chi tiết.

1127

Cittadhammesupi cittaṃ tāva ārammaṇādhipatisahajātabhūmikammavipākakiriyādinānattabhedānaṃ aniccādinupassanānaṃ niddesavāre āgatasarāgādibhedānañca vasena anupassitabbaṃ.

In the case of mind and phenomena, the mind should first be contemplated by way of its various distinctions such as those of object, dominance, concomitance, realm, kamma, kamma-result, and action, as well as by way of the contemplations of impermanence, etc., and the distinctions of mind with greed, etc., as mentioned in the section on detailed explanation.

Trong tâm và các pháp, tâm nên được quán chiếu theo các loại khác nhau như đối tượng (ārammaṇa), chủ tể (adhipati), đồng sanh (sahajāta), cõi (bhūmi), nghiệp (kamma), quả dị thục (vipāka), hành động (kiriyā), v.v., theo các quán chiếu vô thường, v.v., và theo các loại có tham, v.v., được đề cập trong phần trình bày chi tiết.

Dhammā salakkhaṇasāmaññalakkhaṇānaṃ suññatādhammassa aniccādisattānupassanānaṃ niddesavāre āgatasantāsantādibhedānañca vasena anupassitabbā.

Phenomena should be contemplated by way of their specific characteristics (salakkhaṇa) and general characteristics (sāmaññalakkhaṇa), by way of the characteristic of emptiness (suññatā dhamma), by way of the seven contemplations of impermanence, etc., and by way of the distinctions of present and not-present, etc., as mentioned in the section on detailed explanation.

Các pháp nên được quán chiếu theo các đặc tính riêng (salakkhaṇa) và đặc tính chung (sāmaññalakkhaṇa), theo pháp tánh không (suññatādhammassa), theo bảy loại quán chiếu vô thường, v.v., và theo các loại hữu vi, vô vi, v.v., được đề cập trong phần trình bày chi tiết.

Sesaṃ vuttanayameva.

The rest is as already explained.

Phần còn lại cũng theo cách đã nói.

Kāmañcettha yassa kāyasaṅkhāte loke abhijjhādomanassaṃ pahīnaṃ, tassa vedanādilokesupi taṃ pahīnameva.

Even if for someone, craving and distress have been abandoned in the world called the body, they are abandoned in the worlds of feelings, etc., too.

Mặc dù ở đây, đối với người mà tham ái và ưu bi đã được đoạn trừ trong thế gian gọi là thân, thì chúng cũng đã được đoạn trừ trong thế gian gọi là thọ, v.v.

Nānāpuggalavasena pana nānācittakkhaṇikasatipaṭṭhānabhāvanāvasena ca sabbattha vuttaṃ.

However, it is stated everywhere due to the differences in individuals and due to the cultivation of momentary Satipaṭṭhāna in various ways.

Tuy nhiên, điều này đã được nói đến ở khắp mọi nơi theo sự khác biệt của các cá nhân và theo sự tu tập Tứ Niệm Xứ trong từng khoảnh khắc tâm khác nhau.

Yato vā ekattha pahīnaṃ, sesesupi pahīnaṃ hoti.

Or, because what is abandoned in one place is also abandoned in the others.

Hoặc, bởi vì khi chúng được đoạn trừ ở một nơi, chúng cũng được đoạn trừ ở những nơi còn lại.

Tenevassa tattha pahānadassanatthampi evaṃ vuttanti veditabbanti.

Therefore, it should be understood that it is stated thus to show the abandoning of that in those places.

Chính vì vậy, điều này cũng đã được nói đến để chỉ ra sự đoạn trừ của chúng ở đó.

1128

Uddesavāravaṇṇanā niṭṭhitā.

The exposition of the summary section is concluded.

Phần giải thích tóm tắt đã hoàn tất.

1129

Kāyānupassanāniddesavaṇṇanā

Exposition of the Detailed Explanation of the Contemplation of the Body

Giải thích chi tiết về Quán thân

1130

356. Idāni seyyathāpi nāma cheko vilīvakārako thūlakilañjasaṇhakilañjacaṅkoṭakapeḷāpuṭādīni upakaraṇāni kattukāmo ekaṃ mahāveḷuṃ labhitvā catudhā chinditvā tato ekekaṃ veḷukhaṇḍaṃ gahetvā phāletvā taṃ taṃ upakaraṇaṃ kareyya, yathā vā pana cheko suvaṇṇakāro nānāvihitaṃ piḷandhanavikatiṃ kattukāmo suparisuddhaṃ suvaṇṇaghaṭikaṃ labhitvā catudhā bhinditvā tato ekekaṃ koṭṭhāsaṃ gahetvā taṃ taṃ piḷandhanaṃ kareyya, evameva bhagavā satipaṭṭhānadesanāya sattānaṃ anekappakāraṃ visesādhigamaṃ kattukāmo ekameva sammāsatiṃ ‘‘cattāro satipaṭṭhānā – idha bhikkhu ajjhattaṃ kāye kāyānupassī viharatī’’tiādinā nayena ārammaṇavasena catudhā bhinditvā tato ekekaṃ satipaṭṭhānaṃ gahetvā vibhajanto kathañca bhikkhu ajjhattaṃ kāyetiādinā nayena niddesavāraṃ vattumāraddho.

356. Now, just as a skilled bamboo craftsman, desiring to make various implements like coarse mats, fine mats, baskets, and covered boxes, might take a large bamboo, split it into four parts, and then take each part, cleave it, and make those various implements; or just as a skilled goldsmith, desiring to make various ornaments, might take a pure lump of gold, divide it into four portions, and then take each portion and fashion those various ornaments—even so, the Blessed One, desiring to bring about various special attainments for beings through the teaching of Satipaṭṭhāna, divided the one right mindfulness into four by way of its objects, saying, "There are these four Satipaṭṭhānas: here, a bhikkhu dwells contemplating the body in the body internally," etc., and then, taking each Satipaṭṭhāna, began to explain the detailed section (niddesavāra) with the words " How, bhikkhu, does one internally (ajjhattaṃ kāye)," etc.

356. Giờ đây, như một người thợ làm đồ tre nứa lành nghề, muốn làm các vật dụng như chiếu thô, chiếu mịn, giỏ hoa, hộp đựng, v.v., đã lấy một cây tre lớn, chặt thành bốn phần, rồi lấy từng phần tre đó, chẻ ra và làm thành từng vật dụng; hoặc như một người thợ kim hoàn lành nghề, muốn làm các loại trang sức khác nhau, đã lấy một thỏi vàng tinh khiết, chia thành bốn phần, rồi lấy từng phần đó và làm thành từng món trang sức; cũng vậy, Thế Tôn, muốn cho chúng sinh đạt được nhiều loại thành tựu đặc biệt thông qua giáo pháp về Tứ Niệm Xứ, đã chia một chánh niệm duy nhất thành bốn phần theo đối tượng, như trong câu ‘‘có bốn niệm xứ – ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu sống quán thân trên nội thân, v.v.’’, rồi lấy từng niệm xứ đó và bắt đầu thuyết giảng phần giải thích chi tiết với câu ‘‘Và này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu quán thân trên nội thân như thế nào v.v.’’.

1131

Tattha kathañcātiādi vitthāretuṃ kathetukamyatāpucchā.

Therein, " How" (kathañca), etc., is a question indicating a desire to explain in detail.

Trong đó, kathañcātiādi (Và như thế nào, v.v.) là câu hỏi nhằm mục đích giải thích rộng hơn.

Ayaṃ panettha saṅkhepattho – kena ca ākārena kena pakārena bhikkhu ajjhattaṃ kāye kāyānupassī viharatīti?

The brief meaning here is: "By what manner and by what mode does a bhikkhu dwell contemplating the body in the body internally?"

Ý nghĩa tóm tắt ở đây là: Bằng cách nào, bằng phương thức nào mà một Tỳ-khưu sống quán thân trên nội thân?

Sesapucchāvāresupi eseva nayo.

The same method applies to the remaining interrogative sections.

Đối với các câu hỏi còn lại cũng theo cách này.

Idha bhikkhūti imasmiṃ sāsane bhikkhu.

Here, a bhikkhu means a bhikkhu in this Dispensation.

Idha bhikkhū (Ở đây, này các Tỳ-khưu) có nghĩa là một Tỳ-khưu trong giáo pháp này.

Ayañhettha idha-saddo ajjhattādivasena sabbappakārakāyānupassanānibbattakassa puggalassa sannissayabhūtasāsanaparidīpano aññasāsanassa tathābhāvapaṭisedhano ca.

Indeed, the word "here" (idha) in this context indicates this Dispensation as the basis for a person developing all types of contemplation of the body by way of internal, etc., and also denies such a state in other dispensations.

Thật vậy, từ “idha” (ở đây) trong ngữ cảnh này chỉ rõ giáo pháp là nơi nương tựa cho người tu hành phát triển tất cả các loại quán thân, bắt đầu từ nội thân, và cũng phủ nhận khả năng tương tự ở các giáo pháp khác.

Vuttañhetaṃ – ‘‘idheva, bhikkhave, samaṇo…pe… suññā parappavādā samaṇebhi aññehī’’ti (ma. ni. 1.139; a. ni. 4.241).

For it is said: “Here, bhikkhus, is a recluse… there are no recluses in other doctrines.”

Điều này đã được nói: ‘‘Này các Tỳ-khưu, chỉ ở đây mới có Sa-môn… các giáo pháp khác trống rỗng không có Sa-môn’’.

Tena vuttaṃ ‘‘imasmiṃ sāsane bhikkhū’’ti.

Therefore, it is said, "a bhikkhu in this Dispensation."

Vì vậy, câu ‘‘một Tỳ-khưu trong giáo pháp này’’ đã được nói.

1132

Ajjhattaṃ kāyanti attano kāyaṃ.

Internal body means one's own body.

Ajjhattaṃ kāyaṃ (nội thân) có nghĩa là thân của chính mình.

Uddhaṃ pādatalāti pādatalato upari.

Upwards from the soles of the feet means above the soles of the feet.

Uddhaṃ pādatalā (từ lòng bàn chân trở lên) có nghĩa là phía trên lòng bàn chân.

Adho kesamatthakāti kesaggato heṭṭhā.

Downwards from the top of the hair means below the tip of the hair.

Adho kesamatthakā (từ ngọn tóc trở xuống) có nghĩa là phía dưới ngọn tóc.

Tacapariyantanti tiriyaṃ tacaparicchinnaṃ.

Enclosed by skin means bounded by skin all around.

Tacapariyantaṃ (bọc bởi da) có nghĩa là được bao bọc bởi da ở mọi phía.

Pūraṃ nānappakārassa asucino paccavekkhatīti nānappakārakesādiasucibharito ayaṃ kāyoti passati.

Full of various kinds of impurity, he contemplates means he sees that this body is filled with various kinds of impurities such as hair, etc.

Pūraṃ nānappakārassa asucino paccavekkhati (quán sát đầy đủ các thứ bất tịnh khác nhau) có nghĩa là thấy rằng thân này chứa đầy các thứ bất tịnh như tóc, v.v.

Kathaṃ?

How?

Như thế nào?

Atthi imasmiṃ kāye kesā…pe… muttanti.

"There are in this body: hairs... pus... urine."

Atthi imasmiṃ kāye kesā…pe… mutta (Trong thân này có tóc…pe… nước tiểu).

Tattha atthīti saṃvijjanti.

Therein, "there are" means they exist.

Trong đó, atthī (có) có nghĩa là hiện hữu.

Imasminti yvāyaṃ uddhaṃ pādatalā adho kesamatthakā tiriyaṃ tacapariyanto pūro nānappakārassa asucinoti vuccati tasmiṃ.

"In this" refers to that body which is said to be "upwards from the soles of the feet, downwards from the top of the hair, bounded by skin all around, full of various kinds of impurity."

Imasmiṃ (trong này) có nghĩa là trong cái thân được nói là từ lòng bàn chân trở lên, từ ngọn tóc trở xuống, và được bao bọc bởi da ở mọi phía, chứa đầy các thứ bất tịnh khác nhau.

Kāyeti sarīre.

"Body" refers to the physical frame.

Kāye (trong thân) có nghĩa là trong cơ thể.

Sarīrañhi asucisañcayato kucchitānaṃ kesādīnañceva cakkhurogādīnañca rogasatānaṃ āyabhūtato kāyoti vuccati.

Indeed, the physical frame is called "body" (kāya) because it is an accumulation of impurities, and it is the birthplace of loathsome things like hair, etc., and of hundreds of diseases like eye ailments, etc.

Thật vậy, cơ thể được gọi là kāya vì nó là nơi tích tụ những thứ bất tịnh, và là nguồn gốc của hàng trăm bệnh tật ghê tởm như tóc, v.v., và các bệnh về mắt, v.v.

1133

Kesā lomāti ete kesādayo dvattiṃsākārā.

Hairs of the head, body hairs—these hairs and so on are the thirty-two constituent parts.

Kesā lomā (tóc, lông) là 32 thành phần như tóc, v.v.

Tattha atthi imasmiṃ kāye kesā, atthi imasmiṃ kāye lomāti evaṃ sambandho veditabbo.

Here, the connection should be understood as: "There are hairs on this body, there are body hairs on this body," and so on.

Ở đây, cần hiểu sự liên kết là: trong thân này có tóc, trong thân này có lông, v.v.

Imasmiñhi pādatalato paṭṭhāya upari, kesamatthakā paṭṭhāya heṭṭhā, tacato paṭṭhāya tiriyantatoti ettake byāmamatte kaḷevare sabbākārenapi vicinanto na koci kiñci muttaṃ vā maṇiṃ vā veḷuriyaṃ vā agaruṃ vā kuṅkumaṃ vā kappūraṃ vā vāsacuṇṇādiṃ vā aṇumattampi sucibhāvaṃ passati, atha kho paramaduggandhajegucchaṃ assirīkadassanaṃ nānappakāraṃ kesalomādibhedaṃ asuciṃyeva passati.

For, searching in every way within this six-foot-long (byāmamatte) body, from the soles of the feet upwards, from the top of the hair downwards, and bounded by skin all around, one finds not even a particle of purity—no pearl, no gem, no beryl, no aloe wood, no saffron, no camphor, no perfumed powder, etc.; rather, one sees only supreme stench, loathsomeness, an unattractive sight, and various kinds of impurities like hair, etc.

Thật vậy, khi một người tìm kiếm kỹ lưỡng trong cái thân cao một sải tay này – từ lòng bàn chân trở lên, từ ngọn tóc trở xuống, và được bao bọc bởi da ở mọi phía – dù theo bất kỳ cách nào, người đó sẽ không thấy dù chỉ một chút gì là thanh tịnh, như ngọc trai, ngọc bích, ngọc lưu ly, trầm hương, nghệ tây, long não, hoặc bột hương, v.v., mà chỉ thấy toàn những thứ bất tịnh cực kỳ hôi thối, ghê tởm, xấu xí, gồm các loại tóc, lông, v.v.

Tena vuttaṃ – atthi imasmiṃ kāye kesā lomā…pe… muttanti.

Therefore, it is said: " There are in this body: hairs of the head, body hairs... pus... urine."

Vì vậy, đã nói: atthi imasmiṃ kāye kesā lomā…pe… mutta (Trong thân này có tóc, lông…pe… nước tiểu).

Ayamettha padasambandhato vaṇṇanā.

This is the exposition regarding the connection of words here.

Đây là phần giải thích theo sự liên kết của các từ.

1134

Imaṃ pana kammaṭṭhānaṃ bhāvetvā arahattaṃ pāpuṇitukāmena kulaputtena āditova catubbidhaṃ sīlaṃ sodhetvā suparisuddhasīle patiṭṭhitena, yvāyaṃ dasasu palibodhesu palibodho atthi taṃ upacchinditvā, paṭikkūlamanasikārakammaṭṭhānabhāvanāya paṭhamajjhānaṃ nibbattetvā, jhānaṃ pādakaṃ katvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā, arahattaṃ anāgāmiphalādīsu vā aññataraṃ pattassa sabbantimena paricchedena sāṭṭhakathāya pāḷiyā kataparicayassa tantiācariyassāpi kalyāṇamittassa santike uggahetabbaṃ.

However, a noble son desiring to cultivate this meditation object and attain Arahantship must first purify the fourfold sīla, establish himself in thoroughly purified sīla, eliminate any existing obstacles among the ten obstacles, develop the first jhāna through the cultivation of the meditation object of foulness (paṭikkūlamanasikāra), make that jhāna the basis for insight (vipassanā), and then learn this from a Kalyāṇamitta (spiritual friend) who is also a Tantiya-ācariya (teacher of the Pāli texts) thoroughly conversant with the Pāli and commentaries by the ultimate classification, having attained Arahantship or any of the Anāgāmi fruits, etc.

Tuy nhiên, một thiện nam tử muốn tu tập đề mục thiền này để đạt đến A-la-hán quả, trước hết phải thanh tịnh hóa bốn loại giới, an trú trong giới đã hoàn toàn thanh tịnh, đoạn trừ các chướng ngại trong mười chướng ngại, phát sinh sơ thiền bằng cách tu tập đề mục quán bất tịnh, lấy thiền làm nền tảng để phát triển thiền quán (vipassanā), và đạt đến A-la-hán quả hoặc một trong các quả vị như Bất Hoàn quả, phải học từ một thiện hữu, một vị thầy Pali đã quen thuộc với Pali cùng với chú giải, từ phần cuối cùng của tất cả các phẩm.

Visuddhaṃ tathārūpaṃ kalyāṇamittaṃ ekavihāre alabhantena tassa vasanaṭṭhānaṃ gantvā uggahetabbaṃ.

If one does not find such a pure noble friend in one monastery, one should go to his dwelling place and learn from him.

Nếu không tìm được một thiện hữu trong sạch như vậy ở cùng một trú xứ, thì phải đến nơi vị ấy ở để học.

Tattha catubbidhasīlavisodhanañceva (visuddhi. 1.19) palibodho (visuddhi. 1.41) ca palibodhupacchedo ca ācariyassa santikaṃ upasaṅkamanavidhānañca sabbampi visuddhimagge vitthārato kathitaṃ.

In that regard, the purification of the fourfold moral conduct, the ten hindrances (palibodha), the cutting off of hindrances, and the method of approaching the teacher—all these have been extensively taught in the Visuddhimagga.

Ở đây, việc thanh tịnh hóa bốn loại giới, mười chướng ngại, cách đoạn trừ chướng ngại, và cách đến gần vị thầy, tất cả đều đã được giải thích chi tiết trong Visuddhimagga.

Tasmā taṃ tattha kathitanayeneva veditabbaṃ.

Therefore, all of that should be understood in the manner taught therein.

Do đó, cần phải hiểu theo cách đã được giải thích ở đó.

1135

Ācariyena pana kammaṭṭhānaṃ kathentena tividhena kathetabbaṃ.

However, the teacher, when teaching the meditation subject (kammaṭṭhāna), should teach it in three ways.

Vị thầy khi giảng về đề mục thiền phải giảng theo ba cách.

Eko bhikkhu pakatiyā uggahitakammaṭṭhāno hoti.

One monk is naturally skilled in the meditation subject.

Một Tỳ-khưu vốn đã học đề mục thiền.

Tassa ekaṃ dve nisajjavāre sajjhāyaṃ kāretvā kathetabbaṃ.

To him, it should be taught after having him recite (the meditation subject) for one or two sittings.

Với vị ấy, sau khi cho tụng đọc một hoặc hai lần ngồi, thì giảng.

Eko santike vasitvā uggaṇhitukāmo hoti.

One desires to learn by dwelling near the teacher.

Một Tỳ-khưu muốn ở lại học.

Tassa āgatāgatavelāya kathetabbaṃ.

To him, it should be taught whenever he comes.

Với vị ấy, giảng vào mỗi khi vị ấy đến.

Eko uggaṇhitvā aññattha gantukāmo hoti.

One desires to learn and then go elsewhere.

Một Tỳ-khưu muốn học xong rồi đi nơi khác.

Tassa nātipapañcaṃ nātisaṅkhepaṃ katvā nijjaṭaṃ niggaṇṭhikaṃ kammaṭṭhānaṃ kathetabbaṃ.

To him, the meditation subject should be taught clearly and unentangled, neither too elaborate nor too concise.

Với vị ấy, giảng đề mục thiền một cách rõ ràng, không quá dài dòng cũng không quá tóm tắt, không rắc rối, không vướng mắc.

Kathentena kiṃ ācikkhitabbanti?

What should be taught by the one who teaches?

Khi giảng, cần phải chỉ dạy điều gì?

Sattadhā uggahakosallaṃ dasadhā ca manasikārakosallaṃ ācikkhitabbaṃ.

The sevenfold skill in learning (uggahakosalla) and the tenfold skill in attention (manasikārakosalla) should be taught.

Cần phải chỉ dạy bảy phương pháp khéo léo trong việc học (uggahakosalla) và mười phương pháp khéo léo trong việc tác ý (manasikārakosalla).

1136

Tattha vacasā manasā vaṇṇato saṇṭhānato disato okāsato paricchedatoti evaṃ sattadhā uggahakosallaṃ ācikkhitabbaṃ.

Among these, the sevenfold skill in learning should be taught as: by word, by mind, by color, by shape, by direction, by location, and by demarcation.

Trong đó, cần phải chỉ dạy bảy phương pháp khéo léo trong việc học như sau: bằng lời nói, bằng ý nghĩ, theo màu sắc, theo hình dạng, theo phương hướng, theo không gian, và theo sự phân chia.

Imasmiñhi paṭikkūlamanasikārakammaṭṭhāne yopi tipiṭako hoti, tenapi manasikārakāle paṭhamaṃ vācāya sajjhāyo kātabbo.

Indeed, in this meditation subject of contemplating loathsomeness, even a Tipiṭaka master should first recite aloud when focusing attention.

Thật vậy, trong đề mục thiền quán bất tịnh này, ngay cả người thông thạo Tam Tạng cũng phải tụng đọc bằng lời nói trước tiên khi tác ý.

Ekaccassa hi sajjhāyaṃ karontasseva kammaṭṭhānaṃ pākaṭaṃ hoti, malayavāsīmahādevattherassa santike uggahitakammaṭṭhānānaṃ dvinnaṃ therānaṃ viya.

For some, the meditation subject becomes clear precisely while reciting, just as it happened for the two elders who learned meditation from the Elder Mahādeva of Malayavāsa.

Thật vậy, đối với một số người, đề mục thiền trở nên rõ ràng ngay khi họ tụng đọc, như trường hợp của hai vị Trưởng lão đã học đề mục thiền từ Trưởng lão Mahādeva cư ngụ ở Malayā.

Thero kira tehi kammaṭṭhānaṃ yācito ‘cattāro māse imaṃ evaṃ sajjhāyaṃ karothā’ti dvattisākārapāḷiṃ adāsi.

It is said that when those two elders asked him for the meditation subject, the elder gave them the thirty-two parts (dvattiṃsākāra) in Pāli, saying, "Recite this thus for four months."

Nghe nói, khi hai vị ấy thỉnh cầu đề mục thiền, vị Trưởng lão đã trao cho họ bài Pali về 32 thể trược và nói: ‘Hãy tụng đọc bài này như vậy trong bốn tháng’.

Te, kiñcāpi tesaṃ dve tayo nikāyā paguṇā, padakkhiṇaggāhitāya pana cattāro māse dvattiṃsākāraṃ sajjhāyantāva sotāpannā ahesuṃ.

Although they were well-versed in two or three Nikāyas, because they revered the teacher's words, they became Sotāpannas while reciting the thirty-two parts for four months.

Mặc dù hai vị ấy đã thông thạo hai hoặc ba bộ Nikāya, nhưng do vâng lời thầy một cách tôn kính, họ đã đạt được quả Dự Lưu ngay trong khi tụng đọc 32 thể trược trong bốn tháng.

1137

Tasmā kammaṭṭhānaṃ kathentena ācariyena antevāsiko vattabbo – ‘paṭhamaṃ tāva vācāya sajjhāyaṃ karohī’ti.

Therefore, when teaching the meditation subject, the teacher should tell the disciple, "First, recite it aloud."

Do đó, khi giảng đề mục thiền, vị thầy phải nói với đệ tử của mình: ‘Trước hết, hãy tụng đọc bằng lời nói’.

Karontena ca tacapañcakādīni paricchinditvā anulomapaṭilomavasena sajjhāyo kātabbo.

And while reciting, it should be done in forward and reverse order, demarcating the five parts starting with the skin (tacapañcakādi).

Và khi tụng đọc, người tu hành phải phân chia các nhóm năm như nhóm da, v.v., và tụng đọc theo thứ tự thuận và nghịch.

‘‘Kesā lomā nakhā dantā taco’’ti hi vatvā puna paṭilomato ‘‘taco dantā nakhā lomā kesā’’ti vattabbaṃ.

Indeed, after saying, "Hair, body-hair, nails, teeth, skin," one should then say in reverse, "Skin, teeth, nails, body-hair, hair."

Thật vậy, sau khi nói ‘‘Tóc, lông, móng, răng, da’’, phải nói ngược lại ‘‘Da, răng, móng, lông, tóc’’.

Tadanantaraṃ vakkapañcake ‘‘maṃsaṃ nhāru aṭṭhi aṭṭhimiñjaṃ vakka’’nti vatvā puna paṭilomato ‘‘vakkaṃ aṭṭhimiñjaṃ aṭṭhi nhāru maṃsaṃ taco dantā nakhā lomā kesā’’ti vattabbaṃ.

After that, in the five parts of the kidneys, having said, "Flesh, sinews, bones, bone marrow, kidneys," one should then say in reverse, "Kidneys, bone marrow, bones, sinews, flesh, skin, teeth, nails, body-hair, hair."

Sau đó, trong nhóm năm về thận, sau khi nói ‘‘Thịt, gân, xương, tủy xương, thận’’, phải nói ngược lại ‘‘Thận, tủy xương, xương, gân, thịt, da, răng, móng, lông, tóc’’.

Tato papphāsapañcake ‘‘hadayaṃ yakanaṃ kilomakaṃ pihakaṃ papphāsa’’nti vatvā puna paṭilomato ‘‘papphāsaṃ pihakaṃ kilomakaṃ yakanaṃ hadayaṃ vakkaṃ aṭṭhimiñjaṃ aṭṭhi nhāru maṃsaṃ taco dantā nakhā lomā kesā’’ti vattabbaṃ.

Then, in the five parts of the lungs, having said, "Heart, liver, pleura, spleen, lungs," one should then say in reverse, "Lungs, spleen, pleura, liver, heart, kidneys, bone marrow, bones, sinews, flesh, skin, teeth, nails, body-hair, hair."

Sau đó, trong nhóm năm phổi, nên nói “tim, gan, màng ruột, lá lách, phổi”, rồi lại theo thứ tự ngược lại, nên nói “phổi, lá lách, màng ruột, gan, tim, thận, tủy xương, xương, gân, thịt, da, răng, móng, lông, tóc”.

1138

Tato imaṃ tantiṃ anāruḷhampi paṭisambhidāmagge (paṭi. ma. 1.4) āgataṃ matthaluṅgaṃ karīsāvasāne tantiṃ āropetvā imasmiṃ matthaluṅgapañcake ‘‘antaṃ antaguṇaṃ udariyaṃ karīsaṃ matthaluṅga’’nti vatvā puna paṭilomato ‘‘matthaluṅgaṃ karīsaṃ udariyaṃ antaguṇaṃ antaṃ papphāsaṃ pihakaṃ kilomakaṃ yakanaṃ hadayaṃ vakkaṃ aṭṭhimiñjaṃ aṭṭhi nhāru maṃsaṃ taco dantā nakhā lomā kesā’’ti vattabbaṃ.

Then, even though it is not included in this canonical text, the brain (matthaluṅga) mentioned in the Paṭisambhidāmagga (Paṭi. Ma. 1.4) should be added to the end of the feces. In these five parts of the brain, having said, "Intestines, intestinal mesentery, stomach, feces, brain," one should then say in reverse, "Brain, feces, stomach, intestinal mesentery, intestines, lungs, spleen, pleura, liver, heart, kidneys, bone marrow, bones, sinews, flesh, skin, teeth, nails, body-hair, hair."

Sau đó, dù chưa được đưa vào bản kinh này, nhưng đã được đề cập trong Paṭisambhidāmagga, nên đưa não (matthaluṅga) vào cuối phần phân (karīsa), và trong nhóm năm não này, nên nói “ruột già, ruột non, thức ăn mới, phân, não”, rồi lại theo thứ tự ngược lại, nên nói “não, phân, thức ăn mới, ruột non, ruột già, phổi, lá lách, màng ruột, gan, tim, thận, tủy xương, xương, gân, thịt, da, răng, móng, lông, tóc”.

1139

Tato medachakke ‘‘pittaṃ semhaṃ pubbo lohitaṃ sedo medo’’ti vatvā puna paṭilomato ‘‘medo sedo lohitaṃ pubbo semhaṃ pittaṃ matthaluṅgaṃ karīsaṃ udariyaṃ antaguṇaṃ antaṃ papphāsaṃ pihakaṃ kilomakaṃ yakanaṃ hadayaṃ vakkaṃ aṭṭhimiñjaṃ aṭṭhi nhāru maṃsaṃ taco dantā nakhā lomā kesā’’ti vattabbaṃ.

Then, in the six parts of fat, having said, "Bile, phlegm, pus, blood, sweat, fat," one should then say in reverse, "Fat, sweat, blood, pus, phlegm, bile, brain, feces, stomach, intestinal mesentery, intestines, lungs, spleen, pleura, liver, heart, kidneys, bone marrow, bones, sinews, flesh, skin, teeth, nails, body-hair, hair."

Sau đó, trong nhóm sáu mỡ, nên nói “mật, đờm, mủ, máu, mồ hôi, mỡ”, rồi lại theo thứ tự ngược lại, nên nói “mỡ, mồ hôi, máu, mủ, đờm, mật, não, phân, thức ăn mới, ruột non, ruột già, phổi, lá lách, màng ruột, gan, tim, thận, tủy xương, xương, gân, thịt, da, răng, móng, lông, tóc”.

1140

Tato muttachakke ‘‘assu vasā kheḷo siṅghāṇikā lasikā mutta’’nti vatvā puna paṭilomato ‘‘muttaṃ lasikā siṅghāṇikā kheḷo vasā assu medo sedo lohitaṃ pubbo semhaṃ pittaṃ matthaluṅgaṃ karīsaṃ udariyaṃ antaguṇaṃ antaṃ papphāsaṃ pihakaṃ kilomakaṃ yakanaṃ hadayaṃ vakkaṃ aṭṭhimiñjaṃ aṭṭhi nhāru maṃsaṃ taco dantā nakhā lomā kesā’’ti evaṃ kālasatampi kālasahassampi kālasatasahassampi vācāya sajjhāyo kātabbo.

Then, in the six parts of urine, having said, "Tears, grease, saliva, nasal mucus, joint-fluid, urine," one should then say in reverse, "Urine, joint-fluid, nasal mucus, saliva, grease, tears, fat, sweat, blood, pus, phlegm, bile, brain, feces, stomach, intestinal mesentery, intestines, lungs, spleen, pleura, liver, heart, kidneys, bone marrow, bones, sinews, flesh, skin, teeth, nails, body-hair, hair." This vocal recitation should be done a hundred times, a thousand times, or even a hundred thousand times.

Sau đó, trong nhóm sáu nước tiểu, nên nói “nước mắt, mỡ lỏng, nước bọt, nước mũi, dịch khớp, nước tiểu”, rồi lại theo thứ tự ngược lại, nên nói “nước tiểu, dịch khớp, nước mũi, nước bọt, mỡ lỏng, nước mắt, mỡ, mồ hôi, máu, mủ, đờm, mật, não, phân, thức ăn mới, ruột non, ruột già, phổi, lá lách, màng ruột, gan, tim, thận, tủy xương, xương, gân, thịt, da, răng, móng, lông, tóc”. Như vậy, nên thực hành tụng niệm bằng lời nói một trăm lần, một ngàn lần, hoặc một trăm ngàn lần.

Vacasā sajjhāyena hi kammaṭṭhānatanti paguṇā hoti; na ito cito ca cittaṃ vidhāvati; koṭṭhāsā pākaṭā honti, hatthasaṅkhalikā viya khāyanti, vatipādapanti viya ca khāyanti.

For by vocal recitation, the meditation subject text becomes well-mastered; the mind does not wander hither and thither; the parts become clear, appearing like interlocked fingers or like a row of a fence.

Thật vậy, nhờ tụng niệm bằng lời nói mà bản kinh đề mục thiền trở nên quen thuộc; tâm không còn chạy tán loạn chỗ này chỗ kia; các phần trở nên rõ ràng, xuất hiện như một chuỗi mắc xích trong tay, và như một hàng rào chắn.

Yathā ca pana vacasā, tatheva manasāpi sajjhāyo kātabbo.

And just as it is done vocally, so too should it be done mentally.

Cũng như tụng niệm bằng lời nói, nên tụng niệm bằng tâm ý.

Vacasā sajjhāyo hi manasā sajjhāyassa paccayo hoti.

For vocal recitation is a condition for mental recitation.

Tụng niệm bằng lời nói là điều kiện cho việc tụng niệm bằng tâm ý.

Manasā sajjhāyo lakkhaṇapaṭivedhassa paccayo hoti.

Mental recitation is a condition for the penetration of characteristics.

Tụng niệm bằng tâm ý là điều kiện cho việc thấu hiểu các đặc tính.

Lakkhaṇapaṭivedho maggaphalapaṭivedhassa paccayo hoti.

The penetration of characteristics is a condition for the penetration of the paths and fruits.

Thấu hiểu các đặc tính là điều kiện cho việc thấu hiểu Đạo và Quả.

1141

‘Vaṇṇato’ti kesādīnaṃ vaṇṇo vavatthapetabbo.

'By color' means the color of the hair, etc., should be determined.

‘Về màu sắc’ (Vaṇṇato) nghĩa là nên xác định màu sắc của tóc và các phần khác.

‘Saṇṭhānato’ti tesaṃyeva saṇṭhānaṃ vavatthapetabbaṃ.

'By shape' means the shape of those very parts should be determined.

‘Về hình dạng’ (Saṇṭhānato) nghĩa là nên xác định hình dạng của chính các phần đó.

‘Disato’ti imasmiṃ sarīre nābhito uddhaṃ uparimā disā, adho heṭṭhimā disā.

'By direction' means that in this body, above the navel is the upper direction, and below is the lower direction.

‘Về phương hướng’ (Disato) nghĩa là trong thân này, phía trên rốn là phương trên, phía dưới là phương dưới.

Tasmā ‘‘ayaṃ koṭṭhāso imissā nāma disāyā’’ti disā vavatthapetabbā.

Therefore, the direction should be determined, saying, "This part is in this particular direction."

Do đó, nên xác định phương hướng: “Phần này nằm ở phương hướng nào”.

‘Okāsato’ti ‘‘ayaṃ koṭṭhāso imasmiṃ nāma okāse patiṭṭhito’’ti evaṃ tassa tassa okāso vavatthapetabbo.

'By location' means the location of each particular part should be determined, saying, "This part is situated in this particular location."

‘Về vị trí’ (Okāsato) nghĩa là nên xác định vị trí của từng phần như vậy: “Phần này nằm ở vị trí nào”.

‘Paricchedato’ti sabhāgaparicchedo visabhāgaparicchedoti dve paricchedā.

'By demarcation' refers to two kinds of demarcation: demarcation by similarity and demarcation by dissimilarity.

‘Về giới hạn’ (Paricchedato) có hai loại giới hạn: giới hạn đồng loại (sabhāgapariccheda) và giới hạn dị loại (visabhāgapariccheda).

Tattha ‘‘ayaṃ koṭṭhāso heṭṭhā ca upari ca tiriyañca iminā nāma paricchinno’’ti evaṃ sabhāgaparicchedo veditabbo.

Of these, "This part is demarcated below, above, and across by this particular object" should be understood as demarcation by similarity.

Trong đó, giới hạn đồng loại nên được hiểu như sau: “Phần này được giới hạn ở phía dưới, phía trên và xung quanh bởi cái gì đó”.

‘‘Kesā na lomā, lomāpi na kesā’’ti evaṃ amissīkatavasena visabhāgaparicchedo veditabbo.

"Hair is not body-hair, and body-hair is not hair" should be understood as demarcation by dissimilarity, in the sense of not being mixed.

Giới hạn dị loại nên được hiểu theo nghĩa không lẫn lộn, như “tóc không phải lông, lông cũng không phải tóc”.

1142

Evaṃ sattadhā uggahakosallaṃ ācikkhantena pana ‘‘idaṃ kammaṭṭhānaṃ asukasmiṃ sutte paṭikkūlavasena kathitaṃ, asukasmiṃ dhātuvasenā’’ti ñatvā ācikkhitabbaṃ.

However, when teaching the sevenfold skill in learning in this manner, one should teach having known, "This meditation subject is taught in such and such a Sutta as loathsome, and in such and such as elements."

Như vậy, khi giảng giải bảy loại khéo léo trong việc nắm bắt đề mục thiền, nên biết rằng “đề mục thiền này được giảng theo khía cạnh ghê tởm trong kinh này, và theo khía cạnh các yếu tố trong kinh kia”, rồi sau đó mới giảng giải.

Idañhi mahāsatipaṭṭhāne (dī. ni. 2.372; ma. ni. 1.105 ādayo) paṭikkūlavaseneva kathitaṃ, mahāhatthipadopama (ma. ni. 1.300 ādayo) -mahārāhulovāda (ma. ni. 2.113 ādayo) -dhātuvibhaṅgesu (ma. ni. 3.342 ādayo) dhātuvasena kathitaṃ.

Indeed, this (meditation subject) is taught as loathsome in the Mahāsatipaṭṭhāna Sutta, and as elements in the Mahāhatthipadopama Sutta, the Mahārāhulovāda Sutta, and the Dhātuvibhaṅga Sutta.

Thật vậy, đề mục này được giảng theo khía cạnh ghê tởm trong Mahāsatipaṭṭhāna Sutta, và được giảng theo khía cạnh các yếu tố trong Mahāhatthipadopama Sutta, Mahārāhulovāda Sutta, và Dhātuvibhaṅga Sutta.

Kāyagatāsatisutte (ma. ni. 3.153 ādayo) pana yassa vaṇṇato upaṭṭhāti, taṃ sandhāya cattāri jhānāni vibhattāni.

In the Kāyagatāsati Sutta, however, the four jhāna are explained with reference to which aspect (e.g., color) becomes apparent to a person.

Trong Kāyagatāsati Sutta, bốn thiền được phân chia dựa trên sự hiển hiện của màu sắc đối với hành giả.

Tattha dhātuvasena kathitaṃ vipassanākammaṭṭhānaṃ hoti, paṭikkūlavasena kathitaṃ samathakammaṭṭhānaṃ.

In that, what is taught as elements is vipassanā kammaṭṭhāna, and what is taught as loathsome is samatha kammaṭṭhāna.

Trong đó, đề mục thiền được giảng theo khía cạnh các yếu tố là thiền quán (vipassanākammaṭṭhāna), còn đề mục thiền được giảng theo khía cạnh ghê tởm là thiền định (samathakammaṭṭhāna).

Tadetaṃ idha samathakammaṭṭhānaṃ avisesato sabbasādhāraṇavasena kathitanti vadantiyevāti.

And they say that this (Kāyagatāsati Sutta teaching) here is taught as samatha kammaṭṭhāna in a general, undifferentiated sense.

Người ta nói rằng đề mục thiền định này ở đây được giảng một cách tổng quát, áp dụng chung cho tất cả.

1143

Evaṃ sattadhā uggahakosallaṃ ācikkhitvā ‘‘anupubbato, nātisīghato, nātisaṇikato, vikkhepapaṭibāhanato, paṇṇattisamatikkamanato, anupubbamuñcanato, appanāto, tayo ca suttantā’’ti evaṃ dasadhā manasikārakosallaṃ ācikkhitabbaṃ.

Having thus explained the sevenfold skill in apprehension, the tenfold skill in mental advertence should be explained as follows: gradually, not too quickly, not too slowly, by warding off distraction, by transcending concepts (paññatti), by gradually letting go, by absorption (appanā), and the three suttas.

Sau khi giảng giải bảy loại khéo léo trong việc nắm bắt đề mục thiền như vậy, nên giảng giải mười loại khéo léo trong việc tác ý, đó là: “theo thứ tự, không quá nhanh, không quá chậm, ngăn chặn sự tán loạn, vượt qua khái niệm, buông bỏ dần dần, an trú, và ba kinh điển”.

Tattha ‘anupubbato’ti idañhi sajjhāyakaraṇato paṭṭhāya anupaṭipāṭiyā manasikātabbaṃ, na ekantarikāya.

Among these, ‘gradually’ means that this meditation on the bodily parts should be mentally adverted to in sequential order, starting from the time of recitation, not by skipping a part.

Trong đó, ‘theo thứ tự’ (anupubbato) nghĩa là từ khi bắt đầu tụng niệm, nên tác ý theo đúng thứ tự, không bỏ qua xen kẽ.

Ekantarikāya hi manasikaronto yathā nāma akusalo puriso dvattiṃsapadaṃ nisseṇiṃ ekantarikāya ārohanto kilantakāyo patati, na ārohanaṃ sampādeti; evameva bhāvanāsampattivasena adhigantabbassa assādassa anadhigamā kilantacitto patati, na bhāvanaṃ sampādeti.

For indeed, one who mentally adverts by skipping parts, just as an unskilled person ascending a thirty-two-rung ladder by skipping rungs becomes exhausted and falls, unable to complete the ascent; in the same way, being unable to attain the delight that should be gained through the fulfillment of development, becomes weary-minded and falls, unable to accomplish the development.

Thật vậy, nếu tác ý bỏ qua xen kẽ, giống như một người vụng về khi leo lên cái thang ba mươi hai bậc mà bỏ qua xen kẽ từng bậc sẽ mệt mỏi và ngã xuống, không thể leo lên được; cũng vậy, người đó sẽ thất vọng vì không đạt được sự thỏa mãn đáng lẽ phải đạt được nhờ sự thành tựu của thiền định, và sẽ ngã xuống, không thể hoàn thành thiền định.

1144

Anupubbato manasikarontenāpi ca ‘nātisīghato’ manasikātabbaṃ.

Although one mentally adverts gradually, it should also be done ‘not too quickly’.

Dù tác ý theo thứ tự, cũng ‘không nên quá nhanh’ (nātisīghato).

Atisīghato manasikaroto hi yathā nāma tiyojanaṃ maggaṃ paṭipajjitvā okkamanavissajjanaṃ asallakkhetvā sīghena javena sattakkhattumpi gamanāgamanaṃ karoto purisassa kiñcāpi addhānaṃ parikkhayaṃ gacchati, atha kho pucchitvāva gantabbaṃ hoti; evameva kevalaṃ kammaṭṭhānaṃ pariyosānaṃ pāpuṇāti, avibhūtaṃ pana hoti, na visesaṃ āvahati.

For indeed, one who mentally adverts too quickly, just as a person who, having set out on a three-yojana journey, without discerning which path to take and which to leave, travels back and forth even seven times with swift speed, although the journey is completed, it is still unclear and does not bring forth any special attainment; similarly, the meditation subject merely reaches its conclusion, but it remains indistinct and does not lead to any special attainment.

Thật vậy, nếu tác ý quá nhanh, giống như một người đi một quãng đường ba do tuần, không chú ý đến việc dừng lại hay rẽ lối, mà cứ đi đi lại lại bảy lần với tốc độ nhanh, thì dù quãng đường đã hoàn thành, nhưng vẫn phải hỏi đường mới đi được; cũng vậy, đề mục thiền chỉ đạt đến kết thúc, nhưng không rõ ràng, không mang lại sự đặc biệt.

Tasmā nātisīghato manasikātabbaṃ.

Therefore, mental advertence should not be too quick.

Vì vậy, không nên tác ý quá nhanh.

1145

Yathā ca nātisīghato evaṃ ‘nātisaṇikato’pi.

And just as it should not be too quick, so too it should be ‘not too slow’.

Cũng như không quá nhanh, thì cũng ‘không nên quá chậm’ (nātisaṇikato).

Atisaṇikato manasikaroto hi yathā nāma tadaheva tiyojanaṃ maggaṃ gantukāmassa purisassa antarāmagge rukkhapabbatagahanādīsu vilambamānassa maggo parikkhayaṃ na gacchati, dvīhatīhena pariyosāpetabbo hoti; evameva kammaṭṭhānaṃ pariyosānaṃ na gacchati, visesādhigamassa paccayo na hoti.

For indeed, one who mentally adverts too slowly, just as for a person wishing to travel a three-yojana journey on that very day, if he lingers amidst trees, mountains, and thickets along the way, the journey does not come to an end on that day, and must be completed in two or three days; similarly, the meditation subject does not come to an end and does not become a cause for the attainment of special insight.

Thật vậy, nếu tác ý quá chậm, giống như một người muốn đi quãng đường ba do tuần trong cùng một ngày, nhưng lại chần chừ ở giữa đường vì cây cối, núi non, rừng rậm, v.v., thì quãng đường sẽ không hoàn thành, mà phải mất hai ba ngày mới xong; cũng vậy, đề mục thiền sẽ không đạt đến kết thúc, không phải là điều kiện để đạt được sự đặc biệt.

1146

‘Vikkhepapaṭibāhanato’ti kammaṭṭhānaṃ vissajjetvā bahiddhā puthuttārammaṇe cetaso vikkhepo paṭibāhitabbo.

‘By warding off distraction’ means that mental distraction, which involves abandoning the meditation subject and scattering the mind on various external objects, should be warded off.

‘Ngăn chặn sự tán loạn’ (Vikkhepapaṭibāhanato) nghĩa là nên ngăn chặn sự tán loạn của tâm ra bên ngoài, đến các đối tượng đa dạng, sau khi đã buông bỏ đề mục thiền.

Appaṭibāhato hi yathā nāma ekapadikaṃ papātamaggaṃ paṭipannassa purisassa akkamanapadaṃ asallakkhetvā ito cito ca vilokayato padavāro virajjhati, tato sataporise papāte patitabbaṃ hoti; evameva bahiddhā vikkhepe sati kammaṭṭhānaṃ parihāyati, paridhaṃsati.

For indeed, if it is not warded off, just as for a person walking on a narrow path beside a precipice, if he does not pay attention to his steps but looks here and there, his footing falters, and then he must fall into a precipice a hundred men deep; similarly, when there is external distraction, the meditation subject declines and is corrupted.

Thật vậy, nếu không ngăn chặn, giống như một người đi trên con đường dốc hiểm trở chỉ vừa đủ một bước chân, nếu không chú ý đến bước chân mà nhìn ngó chỗ này chỗ kia, thì bước chân sẽ trượt, và người đó sẽ rơi xuống vực sâu hàng trăm thước; cũng vậy, khi có sự tán loạn ra bên ngoài, đề mục thiền sẽ suy giảm, sẽ bị hư hoại.

Tasmā vikkhepapaṭibāhanato manasikātabbaṃ.

Therefore, mental advertence should be done by warding off distraction.

Vì vậy, nên tác ý bằng cách ngăn chặn sự tán loạn.

1147

‘Paṇṇattisamatikkamanato’ti yā ayaṃ ‘‘kesā lomā’’ti ādikā paṇṇatti taṃ atikkamitvā paṭikkūlanti cittaṃ ṭhapetabbaṃ.

‘By transcending concepts’ means that the mind should be established on the repulsive nature, transcending such concepts as “hairs, body-hairs,” and so on.

‘Vượt qua khái niệm’ (Paṇṇattisamatikkamanato) nghĩa là vượt qua các khái niệm như “tóc, lông”, và an trú tâm vào sự ghê tởm.

Yathā hi udakadullabhakāle manussā araññe udapānaṃ disvā tattha tālapaṇṇādikaṃ kiñcideva saññāṇaṃ bandhitvā tena saññāṇena āgantvā nhāyanti ceva pivanti ca, yadā pana tesaṃ abhiṇhasañcārena āgatāgatapadaṃ pākaṭaṃ hoti, tadā saññāṇena kiccaṃ na hoti, icchiticchitakkhaṇe gantvā nhāyanti ceva pivanti ca; evameva pubbabhāge ‘kesā lomā’ti paṇṇattivasena manasikaroto paṭikkūlabhāvo pākaṭo hoti.

For just as in times of water scarcity, people in a forest, upon seeing a well, tie some distinguishing mark like a palm leaf near it, and using that mark, they come to bathe and drink; but when, through their frequent coming and going, the paths they have taken become evident, then there is no need for the distinguishing mark, and they can go and bathe and drink whenever they wish; similarly, in the initial stage, by mentally adverting through the concept of ‘hairs, body-hairs,’ the repulsive nature becomes evident.

Như khi người ta vào rừng vào lúc khan hiếm nước, thấy một cái giếng, họ buộc một dấu hiệu nào đó như lá cọ ở đó, rồi dùng dấu hiệu đó đến tắm và uống nước. Nhưng khi dấu chân đi lại thường xuyên của họ đã rõ ràng, thì không cần dấu hiệu nữa, họ cứ đi đến tắm và uống nước bất cứ lúc nào họ muốn; cũng vậy, ở giai đoạn đầu, khi hành giả tác ý đến các phần như ‘tóc, lông’ theo cách danh định (paññatti), thì sự ghê tởm (paṭikkūlabhāva) trở nên rõ ràng.

Atha ‘kesā lomā’ti paṇṇattiṃ samatikkamitvā paṭikkūlabhāveyeva cittaṃ ṭhapetabbaṃ.

Then, transcending the concept of ‘hairs, body-hairs,’ the mind should be established solely on the repulsive nature.

Sau đó, hành giả cần vượt qua danh định ‘tóc, lông’ và giữ tâm chỉ ở trạng thái ghê tởm.

1148

‘Anupubbamuñcanato’ti yo yo koṭṭhāso na upaṭṭhāti, taṃ taṃ muñcantena anupubbamuñcanato manasikātabbaṃ.

‘By gradually letting go’ means that one should mentally advert by letting go of whatever part does not manifest.

‘Anupubbamuñcanato’ (do tuần tự buông bỏ) nghĩa là hành giả nên tác ý bằng cách tuần tự buông bỏ từng phần chưa hiện rõ.

Ādikammikassa hi ‘kesā’ti manasikaroto manasikāro gantvā ‘mutta’nti imaṃ pariyosānakoṭṭhāsameva āhacca tiṭṭhati.

For a beginner (ādikammika), when mentally adverting to ‘hairs,’ the mental advertence proceeds and settles only on ‘urine,’ which is the final part.

Quả thật, khi một hành giả sơ cơ tác ý ‘tóc’, sự tác ý của vị ấy đi đến và dừng lại ở phần cuối cùng là ‘nước tiểu’.

‘Mutta’nti ca manasikaroto manasikāro gantvā ‘kesā’ti imaṃ ādikoṭṭhāsameva āhacca tiṭṭhati.

And when mentally adverting to ‘urine,’ the mental advertence proceeds and settles only on ‘hairs,’ which is the initial part.

Và khi tác ý ‘nước tiểu’, sự tác ý của vị ấy đi đến và dừng lại ở phần đầu tiên là ‘tóc’.

Athassa manasikaroto keci koṭṭhāsā upaṭṭhahanti, keci na upaṭṭhahanti.

Then, as he mentally adverts, some parts manifest, and some do not.

Sau đó, khi vị ấy tác ý, một số phần hiện rõ, một số phần không hiện rõ.

Tena ye ye upaṭṭhahanti tesu tesu tāva kammaṃ kātabbaṃ, yāva dvīsu upaṭṭhitesu tesampi eko suṭṭhutaraṃ upaṭṭhahati.

He should therefore work on the parts that manifest, until, when two parts manifest, one of them manifests even more clearly.

Do đó, hành giả nên thực hành trên những phần nào hiện rõ, cho đến khi trong hai phần hiện rõ, một phần hiện rõ hơn hẳn.

Evaṃ upaṭṭhitaṃ pana tameva punappunaṃ manasikarontena appanā uppādetabbā.

Having thus clearly manifested, he should repeatedly advert to that very part to generate absorption (appanā).

Khi phần đó đã hiện rõ, hành giả nên tác ý lặp đi lặp lại phần đó để phát sinh sự nhập định (appanā).

1149

Tatrāyaṃ upamā – yathā hi dvattiṃsatālake tālavane vasantaṃ makkaṭaṃ gahetukāmo luddo ādimhi ṭhitatālassa paṇṇaṃ sarena vijjhitvā ukkuṭṭhiṃ kareyya; atha so makkaṭo paṭipāṭiyā tasmiṃ tasmiṃ tāle patitvā pariyantatālameva gaccheyya; tatthapi gantvā luddena tatheva kate puna teneva nayena āditālaṃ āgaccheyya; so evaṃ punappunaṃ paṭipāṭiyā gacchanto ukkuṭṭhukkuṭṭhiṭṭhāneyeva uṭṭhahitvā puna anukkamena ekasmiṃ tāle nipatitvā tassa vemajjhe makuḷatālapaṇṇasūciṃ daḷhaṃ gahetvā vijjhiyamānopi na uṭṭhaheyya, evaṃsampadamidaṃ daṭṭhabbaṃ.

Here is an analogy: just as a hunter, wishing to catch a monkey residing in a palm grove with thirty-two palms, would shoot an arrow at the leaf of the first palm and make a shouting sound; then that monkey would leap from palm to palm in sequence, going to the very last palm; and even having reached there, when the hunter did the same, it would return to the first palm in the same manner; this way, as it repeatedly travels in sequence, it would jump up at the place where the shouting occurred, and then, gradually, landing on one palm, firmly grasping the budding palm-leaf-shoot in its center, it would not move even when shot at—this should be understood as analogous.

Đây là ví dụ: Như một người thợ săn muốn bắt một con khỉ sống trong một khu rừng cọ có ba mươi hai cây, anh ta bắn một mũi tên vào lá của cây cọ đầu tiên và la lớn; con khỉ đó sẽ nhảy từ cây cọ này sang cây cọ khác cho đến cây cọ cuối cùng; khi đến đó, nếu người thợ săn làm tương tự, con khỉ sẽ quay lại cây cọ đầu tiên theo cách đó; con khỉ cứ đi đi lại lại như vậy, nó sẽ nhảy lên ở những nơi bị la lớn, rồi dần dần, nó sẽ đậu xuống một cây cọ và nắm chặt ngọn lá cọ non ở giữa cây, và dù bị bắn tên, nó cũng không bỏ đi. Điều này nên được hiểu tương tự.

1150

Tatridaṃ opammasaṃsandanaṃ – yathā hi tālavane dvattiṃsatālā, evaṃ imasmiṃ kāye dvattiṃsa koṭṭhāsā; makkaṭo viya cittaṃ; luddo viya yogāvacaro; makkaṭassa dvattiṃsatālake tālavane nivāso viya yogino cittassa dvattiṃsakoṭṭhāsake kāye ārammaṇavasena anusaṃcaraṇaṃ; luddena ādimhi ṭhitatālassa paṇṇaṃ sarena vijjhitvā ukkuṭṭhiyā katāya makkaṭassa tasmiṃ tasmiṃ tāle patitvā pariyantatālagamanaṃ viya yogino ‘kesā’ti manasikāre āraddhe paṭipāṭiyā gantvā pariyosānakoṭṭhāse eva cittassa saṇṭhānaṃ; puna paccāgamanepi eseva nayo; punappunaṃ paṭipāṭiyā gacchamānassa makkaṭassa ukkuṭṭhukkuṭṭhiṭṭhāne uṭṭhānaṃ viya punappunaṃ manasikaroto kesuci kesuci upaṭṭhitesu anupaṭṭhahante vissajjetvā upaṭṭhitesu parikammakaraṇaṃ; anukkamena ekasmiṃ tāle nipatitvā tassa vemajjhe makuḷatālapaṇṇasūciṃ daḷhaṃ gahetvā vijjhiyamānassāpi anuṭṭhānaṃ viya avasāne dvīsu upaṭṭhitesu yo suṭṭhutaraṃ upaṭṭhāti tameva punappunaṃ manasikaritvā appanāya uppādanaṃ.

Here is the comparison of the analogy: just as there are thirty-two palms in the palm grove, so too there are thirty-two parts in this body; the mind is like the monkey; the meditator (yogāvacara) is like the hunter; the monkey's dwelling in a palm grove with thirty-two palms is like the yogi's mind continually moving among the thirty-two parts of the body as its object; the hunter shooting an arrow at the leaf of the first palm and making a shouting sound, causing the monkey to leap from palm to palm and go to the last palm, is like when the yogi begins to mentally advert to ‘hairs,’ his mind proceeds in sequence and settles only on the final part; the same applies to its return; the monkey repeatedly traveling in sequence and jumping up at the place where the shouting occurred is like the yogi repeatedly mentally adverting, letting go of parts that do not manifest, and practicing on those that do manifest; gradually landing on one palm and firmly grasping the budding palm-leaf-shoot in its center, not moving even when shot at, is like, in the end, when two parts manifest, repeatedly mentally adverting to the one that manifests most clearly, and generating absorption (appanā).

Đây là sự đối chiếu với ví dụ đó: Như trong rừng cọ có ba mươi hai cây cọ, thì trong thân này có ba mươi hai phần; tâm giống như con khỉ; hành giả giống như người thợ săn; việc con khỉ sống trong khu rừng cọ có ba mươi hai cây cọ giống như việc tâm của hành giả di chuyển qua lại trong thân ba mươi hai phần theo đối tượng; việc người thợ săn bắn mũi tên vào lá của cây cọ đầu tiên và la lớn khiến con khỉ nhảy từ cây cọ này sang cây cọ khác cho đến cây cọ cuối cùng giống như việc khi hành giả bắt đầu tác ý ‘tóc’, tâm đi tuần tự và dừng lại ở phần cuối cùng; khi quay lại cũng theo cách tương tự; việc con khỉ cứ đi đi lại lại nhảy lên ở những nơi bị la lớn giống như việc khi hành giả tác ý lặp đi lặp lại, buông bỏ những phần không hiện rõ và thực hành trên những phần hiện rõ; việc con khỉ dần dần đậu xuống một cây cọ và nắm chặt ngọn lá cọ non ở giữa cây, và dù bị bắn tên cũng không bỏ đi giống như việc cuối cùng, trong hai phần hiện rõ, hành giả tác ý lặp đi lặp lại phần nào hiện rõ hơn hẳn để phát sinh sự nhập định (appanā).

1151

Aparāpi upamā – yathā nāma piṇḍapātiko bhikkhu dvattiṃsakulaṃ gāmaṃ upanissāya vasanto paṭhamagehe eva dve bhikkhā labhitvā parato ekaṃ vissajjeyya; punadivase tisso labhitvā parato dve vissajjeyya; tatiyadivase ādimhiyeva pattapūraṃ labhitvā āsanasālaṃ gantvā paribhuñjeyya, evaṃsampadamidaṃ daṭṭhabbaṃ.

Another analogy: just as a bhikkhu on alms round, dwelling near a village of thirty-two families, might receive alms from two houses in the very first house and then forego one; the next day, receiving from three houses, he might forego two later on; on the third day, having received a bowlful in the very first house, he would go to the resting hall and consume it—this should be understood as analogous.

Một ví dụ khác: Như một tỳ-khưu khất thực sống nương tựa vào một ngôi làng có ba mươi hai nhà, vào ngày đầu tiên, vị ấy nhận được hai phần khất thực ở nhà đầu tiên và buông bỏ một phần sau đó; vào ngày thứ hai, vị ấy nhận được ba phần và buông bỏ hai phần sau đó; vào ngày thứ ba, vị ấy nhận được đầy bát ngay ở nhà đầu tiên, rồi đi đến giảng đường và thọ dụng, điều này nên được hiểu tương tự.

Dvattiṃsakulagāmo viya hi dvattiṃsākāro; piṇḍapātiko viya yogāvacaro; tassa taṃ gāmaṃ upanissāya vāso viya yogino dvattiṃsākāre parikammakaraṇaṃ; paṭhamagehe dve bhikkhā labhitvā parato ekissā vissajjanaṃ viya dutiyadivase tisso labhitvā parato dvinnaṃ vissajjanaṃ viya ca manasikaroto manasikaroto anupaṭṭhahante anupaṭṭhahante vissajjetvā upaṭṭhitesu upaṭṭhitesu yāva koṭṭhāsadvaye parikammakaraṇaṃ; tatiyadivase ādimhiyeva pattapūraṃ labhitvā āsanasālāyaṃ nisīditvā paribhogo viya dvīsu yo suṭṭhutaraṃ upaṭṭhahati tameva punappunaṃ manasikaritvā appanāya uppādanaṃ.

Indeed, the thirty-two parts are like a village of thirty-two families; the yogī is like an alms-gatherer. His dwelling by relying on that village is like the yogī performing preliminary work on the thirty-two parts. And just as having received alms from two houses in the first house, one is given up later; and just as having received alms from three houses on the second day, two are given up later, so too, by repeatedly attending, by giving up those that do not appear, and by performing the preliminary work on those that do appear, until only two parts remain. Just as on the third day, having received a full bowl right at the beginning, one sits in the refectory and consumes it, so too, out of the two that appear well, one repeatedly attends to that one alone and generates appanā.

Ngôi làng có ba mươi hai nhà giống như ba mươi hai phần; vị tỳ-khưu khất thực giống như hành giả; việc vị ấy sống nương tựa vào ngôi làng đó giống như việc hành giả thực hành trên ba mươi hai phần; việc nhận được hai phần khất thực ở nhà đầu tiên và buông bỏ một phần sau đó, và việc nhận được ba phần vào ngày thứ hai và buông bỏ hai phần sau đó giống như việc khi hành giả tác ý lặp đi lặp lại, buông bỏ những phần không hiện rõ và thực hành trên những phần hiện rõ cho đến khi chỉ còn hai phần; việc nhận được đầy bát ngay ở nhà đầu tiên vào ngày thứ ba, rồi ngồi trong giảng đường và thọ dụng giống như việc trong hai phần, hành giả tác ý lặp đi lặp lại phần nào hiện rõ hơn hẳn để phát sinh sự nhập định (appanā).

1152

‘Appanāto’ti appanākoṭṭhāsato.

‘Appanāto’ means from the portion of appanā.

‘Appanāto’ nghĩa là từ phần nhập định (appanākoṭṭhāsa).

Kesādīsu ekekasmiṃ koṭṭhāse appanā hotīti veditabbāti ayamettha adhippāyo.

This is the meaning here: it should be understood that appanā occurs in each of the parts such as hair, etc.

Ý nghĩa ở đây là cần phải hiểu rằng sự nhập định (appanā) xảy ra trong từng phần như tóc, v.v.

1153

‘Tayo ca suttantā’ti adhicittaṃ, sītibhāvo, bojjhaṅgakosallanti ime tayo suttantā vīriyasamādhiyojanatthaṃ veditabbāti ayamettha adhippāyo.

‘And three suttas’ means that these three suttas—Adhicitta, Sītibhāva, and Bojjhaṅgakosalla—should be understood for the purpose of conjoining energy and concentration. This is the meaning here.

‘Tayo ca suttantā’ (và ba kinh) nghĩa là ba kinh này—Adhicitta (Tăng thượng tâm), Sītibhāva (Sự mát mẻ), Bojjhaṅgakosalla (Sự khéo léo trong các chi phần giác ngộ)—cần được hiểu để kết hợp tinh tấn và định (samādhi).

Tattha –

Therein —

Trong đó—

1154

‘‘Adhicittamanuyuttena, bhikkhave, bhikkhunā tīṇi nimittāni kālena kālaṃ manasikātabbāni…kālena kālaṃ samādhinimittaṃ manasikātabbaṃ, kālena kālaṃ paggahanimittaṃ manasikātabbaṃ, kālena kālaṃ upekkhānimittaṃ manasikātabbaṃ.

“Bhikkhus, a bhikkhu devoted to the higher mind should from time to time attend to three signs… from time to time he should attend to the sign of concentration, from time to time he should attend to the sign of exertion, from time to time he should attend to the sign of equanimity.

“Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu chuyên tâm vào tăng thượng tâm (adhicitta) cần tác ý ba tướng (nimitta) tùy thời… tùy thời tác ý tướng định (samādhinimitta), tùy thời tác ý tướng tinh tấn (paggahanimitta), tùy thời tác ý tướng xả (upekkhānimitta).

Sace, bhikkhave, adhicittamanuyutto bhikkhu ekantaṃ samādhinimittaṃyeva manasikareyya, ṭhānaṃ taṃ cittaṃ kosajjāya saṃvatteyya.

If, bhikkhus, a bhikkhu devoted to the higher mind were to attend exclusively to the sign of concentration, that mind would tend to idleness.

Này các Tỳ-khưu, nếu một Tỳ-khưu chuyên tâm vào tăng thượng tâm chỉ tác ý duy nhất tướng định, thì tâm ấy có thể dẫn đến sự biếng nhác.

Sace, bhikkhave, adhicittamanuyutto bhikkhu ekantaṃ paggahanimittaṃyeva manasikareyya, ṭhānaṃ taṃ cittaṃ uddhaccāya saṃvatteyya.

If, bhikkhus, a bhikkhu devoted to the higher mind were to attend exclusively to the sign of exertion, that mind would tend to agitation.

Này các Tỳ-khưu, nếu một Tỳ-khưu chuyên tâm vào tăng thượng tâm chỉ tác ý duy nhất tướng tinh tấn, thì tâm ấy có thể dẫn đến sự phóng dật.

Sace, bhikkhave, adhicittamanuyutto bhikkhu ekantaṃ upekkhānimittaṃyeva manasikareyya, ṭhānaṃ taṃ cittaṃ na sammāsamādhiyeyya āsavānaṃ khayāya.

If, bhikkhus, a bhikkhu devoted to the higher mind were to attend exclusively to the sign of equanimity, that mind would not be rightly concentrated for the destruction of the āsavas.

Này các Tỳ-khưu, nếu một Tỳ-khưu chuyên tâm vào tăng thượng tâm chỉ tác ý duy nhất tướng xả, thì tâm ấy sẽ không được định đúng đắn để đoạn trừ các lậu hoặc (āsava).

Yato ca kho, bhikkhave, adhicittamanuyutto bhikkhu kālena kālaṃ samādhinimittaṃ, paggahanimittaṃ, upekkhānimittaṃ manasikaroti, taṃ hoti cittaṃ mudu ca kammaniyañca pabhassarañca, na ca pabhaṅgu, sammā samādhiyati āsavānaṃ khayāya.

But when, bhikkhus, a bhikkhu devoted to the higher mind from time to time attends to the sign of concentration, the sign of exertion, and the sign of equanimity, then his mind becomes pliable, workable, radiant, and not brittle, and it is rightly concentrated for the destruction of the āsavas.

Nhưng này các Tỳ-khưu, khi một Tỳ-khưu chuyên tâm vào tăng thượng tâm tùy thời tác ý tướng định, tướng tinh tấn, tướng xả, thì tâm ấy trở nên nhu nhuyến, dễ sử dụng, sáng chói, và không dễ bị phá vỡ, được định đúng đắn để đoạn trừ các lậu hoặc.

1155

‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, suvaṇṇakāro vā suvaṇṇakārantevāsī vā ukkaṃ bandhati, ukkaṃ bandhitvā ukkāmukhaṃ ālimpeti, ukkāmukhaṃ ālimpetvā saṇḍāsena jātarūpaṃ gahetvā ukkāmukhe pakkhipeyya, ukkāmukhe pakkhipitvā kālena kālaṃ abhidhamati, kālena kālaṃ udakena paripphoseti, kālena kālaṃ ajjhupekkhati.

“Just as, bhikkhus, a goldsmith or a goldsmith’s apprentice lights the furnace, after lighting the furnace, plasters the mouth of the furnace, and after plastering the mouth of the furnace, takes the gold with tongs and puts it into the mouth of the furnace, after putting it into the mouth of the furnace, he blows on it from time to time, sprinkles it with water from time to time, and observes it with equanimity from time to time.

“Này các Tỳ-khưu, ví như một thợ vàng hay một học trò thợ vàng nhóm lò, nhóm lò xong trát miệng lò, trát miệng lò xong dùng kẹp lấy vàng thô đặt vào miệng lò, đặt vào miệng lò xong tùy thời thổi, tùy thời rưới nước, tùy thời quan sát.

Sace, bhikkhave, suvaṇṇakāro vā suvaṇṇakārantevāsī vā taṃ jātarūpaṃ ekantaṃ abhidhameyya, ṭhānaṃ taṃ jātarūpaṃ ḍaheyya.

If, bhikkhus, a goldsmith or a goldsmith’s apprentice were to blow on that gold exclusively, that gold would burn up.

Này các Tỳ-khưu, nếu một thợ vàng hay một học trò thợ vàng chỉ thổi duy nhất vào vàng thô đó, thì vàng thô ấy có thể bị cháy.

Sace, bhikkhave, suvaṇṇakāro vā suvaṇṇakārantevāsī vā taṃ jātarūpaṃ ekantaṃ udakena paripphoseyya, ṭhānaṃ taṃ jātarūpaṃ nibbāyeyya.

If, bhikkhus, a goldsmith or a goldsmith’s apprentice were to sprinkle that gold with water exclusively, that gold would cool down.

Này các Tỳ-khưu, nếu một thợ vàng hoặc một học trò thợ vàng chỉ phun nước vào vàng đó một cách liên tục, thì vàng đó có thể bị nguội tắt.

Sace, bhikkhave, suvaṇṇakāro vā suvaṇṇakārantevāsī vā taṃ jātarūpaṃ ekantaṃ ajjhupekkheyya, ṭhānaṃ taṃ jātarūpaṃ na sammā paripākaṃ gaccheyya.

If, bhikkhus, a goldsmith or a goldsmith’s apprentice were to observe that gold with equanimity exclusively, that gold would not be properly refined.

Này các Tỳ-khưu, nếu một thợ vàng hoặc một học trò thợ vàng chỉ lơ là với vàng đó một cách liên tục, thì vàng đó sẽ không được nung luyện chín mùi đúng mức.

1156

‘‘Yato ca kho, bhikkhave, suvaṇṇakāro vā suvaṇṇakārantevāsī vā taṃ jātarūpaṃ kālena kālaṃ abhidhamati, kālena kālaṃ udakena paripphoseti, kālena kālaṃ ajjhupekkhati, taṃ hoti jātarūpaṃ mudu ca kammaniyañca pabhassarañca, na ca pabhaṅgu, sammā upeti kammāya; yassā yassā ca piḷandhanavikatiyā ākaṅkhati – yadi paṭṭikāya yadi kuṇḍalāya yadi gīveyyakāya yadi suvaṇṇamālāya, tañcassa atthaṃ anubhoti.

“But when, bhikkhus, a goldsmith or a goldsmith’s apprentice blows on that gold from time to time, sprinkles it with water from time to time, and observes it with equanimity from time to time, then that gold becomes pliable, workable, radiant, and not brittle, and it is properly brought to work; whatever kind of ornament he desires—whether a headband, earrings, a necklace, or a golden wreath—that purpose it serves him.”

Này các Tỳ-khưu, khi một thợ vàng hoặc một học trò thợ vàng thổi vàng đó đúng lúc, phun nước đúng lúc, và lơ là đúng lúc, thì vàng đó trở nên mềm dẻo, dễ uốn nắn, sáng chói, không dễ vỡ, và được sử dụng đúng cách cho công việc; bất cứ loại trang sức nào mà người ấy mong muốn—dù là dây chuyền, dù là hoa tai, dù là vòng cổ, dù là vòng hoa vàng—thì vàng đó đều đáp ứng được mục đích của người ấy.

1157

‘‘Evameva kho, bhikkhave, adhicittamanuyuttena…pe… sammā samādhiyati āsavānaṃ khayāya; yassa yassa ca abhiññāsacchikaraṇīyassa dhammassa cittaṃ abhininnāmeti abhiññā sacchikiriyāya, tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati satiāyatane’’ti (a. ni. 3.103) idaṃ suttaṃ adhicittanti veditabbaṃ.

“Even so, bhikkhus, a bhikkhu devoted to the higher mind... (as before)... is rightly concentrated for the destruction of the āsavas; to whatever psychic power (abhiññā) he inclines his mind to realize, he attains competence to witness it, whenever there is an opportunity.” This sutta should be understood as the Adhicitta.

Này các Tỳ-khưu, cũng vậy, một Tỳ-khưu tinh tấn trong việc phát triển tâm cao thượng (adhicitta)…pe… đạt được chánh định để đoạn tận các lậu hoặc (āsava); tâm của vị ấy hướng về bất cứ pháp nào cần được chứng ngộ (abhiññā-sacchikaraṇīya dhamma) để chứng ngộ, thì vị ấy đạt được khả năng chứng ngộ (sakkhibhabbataṃ) ngay trong pháp ấy, khi có căn duyên (āyatana) ấy.

1158

‘‘Chahi, bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhu bhabbo anuttaraṃ sītibhāvaṃ sacchikātuṃ.

“Bhikkhus, a bhikkhu endowed with six qualities is capable of realizing the unsurpassed coolness (sītibhāva).

Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu có đủ sáu pháp thì có khả năng chứng ngộ sự tịch tịnh tối thượng.

Katamehi chahi?

With which six?

Sáu pháp ấy là gì?

Idha, bhikkhave, bhikkhu yasmiṃ samaye cittaṃ niggahetabbaṃ tasmiṃ samaye cittaṃ niggaṇhāti, yasmiṃ samaye cittaṃ paggahetabbaṃ tasmiṃ samaye cittaṃ paggaṇhāti, yasmiṃ samaye cittaṃ sampahaṃsitabbaṃ tasmiṃ samaye cittaṃ sampahaṃseti, yasmiṃ samaye cittaṃ ajjhupekkhitabbaṃ tasmiṃ samaye cittaṃ ajjhupekkhati, paṇītādhimuttiko ca hoti nibbānābhirato ca.

Here, bhikkhus, when the mind should be restrained, he restrains it; when the mind should be encouraged, he encourages it; when the mind should be gladdened, he gladdens it; when the mind should be regarded with equanimity, he regards it with equanimity; and he is devoted to the sublime (paṇīta), and delights in Nibbāna.

Này các Tỳ-khưu, ở đây, khi tâm cần được kiềm chế, Tỳ-khưu kiềm chế tâm; khi tâm cần được khích lệ, Tỳ-khưu khích lệ tâm; khi tâm cần được làm phấn khởi, Tỳ-khưu làm phấn khởi tâm; khi tâm cần được xả bỏ, Tỳ-khưu xả bỏ tâm; và vị ấy có khuynh hướng hướng đến sự cao thượng, và hoan hỷ trong Niết-bàn.

Imehi kho, bhikkhave, chahi dhammehi samannāgato bhikkhu bhabbo anuttaraṃ sītibhāvaṃ sacchikātu’’nti (a. ni. 6.85) idaṃ suttaṃ sītibhāvoti veditabbaṃ.

Bhikkhus, a bhikkhu endowed with these six qualities is capable of realizing the unsurpassed coolness (sītibhāva).” This sutta should be understood as the Sītibhāva.

Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu có đủ sáu pháp này thì có khả năng chứng ngộ sự tịch tịnh tối thượng.” Kinh này được biết đến là kinh Tịch Tịnh (Sītibhāva).

1159

Bojjhaṅgakosallaṃ pana ‘‘evameva kho, bhikkhave, yasmiṃ samaye līnaṃ cittaṃ hoti, akālo tasmiṃ samaye passaddhisambojjhaṅgassa bhāvanāyā’’ti (saṃ. ni. 5.234) saṃyuttamahāvagge bojjhaṅgasaṃyutte āgatameva.

Bojjhaṅgakosalla is indeed found in the Bojjhaṅga Saṃyutta of the Saṃyutta Mahāvagga, as in: “Even so, bhikkhus, when the mind is sluggish, that is not the time for developing the paṭṭaddhi-sambojjhaṅga (factor of enlightenment of tranquility).”

Sự khéo léo về các chi phần giác ngộ (Bojjhaṅgakosallaṃ) đã được đề cập trong Tương Ưng Bộ, Tương Ưng Các Chi Phần Giác Ngộ (Bojjhaṅgasaṃyutta) thuộc Đại Phẩm (Mahāvagga) với câu: “Này các Tỳ-khưu, cũng vậy, khi tâm bị chùng xuống, đó không phải là lúc tu tập chi phần giác ngộ khinh an (passaddhisambojjhaṅga).”

1160

Iti idaṃ sattavidhaṃ uggahakosallaṃ suggahitaṃ katvā imañca dasavidhaṃ manasikārakosallaṃ suṭṭhu vavatthapetvā tena yoginā ubhayakosallavasena kammaṭṭhānaṃ sādhukaṃ uggahetabbaṃ.

Thus, having thoroughly mastered these seven types of learning skill and having thoroughly arranged these ten types of attention skill, that yogī should learn the kammaṭṭhāna well by means of both skills.

Như vậy, sau khi nắm vững bảy loại khéo léo trong việc nắm bắt (uggahakosallaṃ) này và phân định rõ mười loại khéo léo trong việc tác ý (manasikārakosallaṃ) này, hành giả ấy phải khéo léo nắm bắt đề mục thiền (kammaṭṭhāna) theo cả hai loại khéo léo.

Sace panassa ācariyena saddhiṃ ekavihāreyeva phāsu hoti, evaṃ vitthārena akathāpetvā kammaṭṭhānamanuyuñjantena visesaṃ labhitvā uparūpari kathāpetabbaṃ.

However, if it is comfortable for him to stay in the same dwelling with his teacher, then without having it taught in such detail, he should continue to practice the kammaṭṭhāna, obtain special attainments, and have it taught further and further.

Nếu vị ấy cảm thấy thoải mái khi ở cùng một trú xứ với vị thầy, thì không cần phải giải thích đề mục thiền một cách chi tiết như vậy, mà chỉ cần tu tập đề mục thiền, đạt được sự tiến bộ, và sau đó tiếp tục được giải thích thêm.

Aññattha vasitukāmena yathāvuttena vidhinā vitthārato kathāpetvā punappunaṃ parivattetvā sabbaṃ gaṇṭhiṭṭhānaṃ chinditvā kammaṭṭhānabhāvanāya ananurūpaṃ senāsanaṃ pahāya mahāvāsatādiaṭṭhārasadosavajjite anurūpe vihāre viharantena khuddakapalibodhupacchedaṃ katvā yo tāva rāgacarito hoti, tena yasmā rāgo pahātabbo, tasmā paṭikkūlamanasikāre parikammaṃ kātabbaṃ.

A person who wishes to reside elsewhere, having had it taught in detail according to the method described, and having repeatedly reviewed it, cutting through all difficult points, should abandon unsuitable abodes for kammaṭṭhāna practice and dwell in suitable vihāras free from the eighteen faults such as being a large dwelling, and having eliminated minor impediments. He who is of a lustful temperament, because lust is to be abandoned, should perform preliminary work on the contemplation of repulsiveness (paṭikkūlamanasikāra).

Nếu muốn ở một nơi khác, thì sau khi được vị thầy giải thích chi tiết theo phương pháp đã nêu, vị ấy phải lặp đi lặp lại nhiều lần, giải quyết mọi điểm khó khăn, từ bỏ trú xứ không phù hợp để tu tập đề mục thiền, và trú ở những trú xứ phù hợp, không có mười tám lỗi như trú xứ lớn (mahāvāsatā), v.v. Sau khi đoạn trừ các chướng ngại nhỏ, nếu hành giả là người có tánh tham (rāgacarito), thì vì tham phải được đoạn trừ, nên vị ấy phải thực hành sơ hành (parikamma) về sự tác ý ghê tởm (paṭikkūlamanasikāra).

1161

Karontena pana kesesu tāva nimittaṃ gahetabbaṃ.

In doing so, he should first take the nimitta in the hairs.

Khi thực hành, trước hết phải lấy tướng (nimitta) trên tóc.

Kathaṃ?

How?

Bằng cách nào?

Ekaṃ vā dve vā kese luñcitvā hatthatale ṭhapetvā vaṇṇo tāva vavatthapetabbo.

Having plucked one or two hairs and placed them on the palm of his hand, the color should first be determined.

Nhổ một hoặc hai sợi tóc, đặt vào lòng bàn tay, và trước hết phân định màu sắc.

Chinnaṭṭhānepi kese oloketuṃ vaṭṭati; udakapatte vā yāgupatte vā oloketumpi vaṭṭatiyeva.

It is also permissible to look at the hairs in the place where they were cut; it is also permissible to look at them in a water bowl or a gruel bowl.

Cũng có thể nhìn tóc ở chỗ đã cắt; hoặc nhìn trong bát nước hay bát cháo.

Kāḷakakāle disvā kāḷakāti manasikātabbā; setakāle setāti.

When they are black, he should attend to them as black; when they are white, as white.

Khi tóc đen, phải tác ý là đen; khi tóc trắng, là trắng.

Missakakāle pana ussadavasena manasikātabbā honti.

When they are mixed, they should be attended to according to the majority.

Khi tóc lẫn lộn, phải tác ý theo màu chiếm ưu thế.

Yathā ca kesesu, evaṃ sakalepi tacapañcake disvāva nimittaṃ gahetabbaṃ.

Just as with the hairs, so too the nimitta should be taken by looking at the entire group of five skin-related parts.

Cũng như đối với tóc, phải lấy tướng bằng cách nhìn toàn bộ năm phần da.

Evaṃ nimittaṃ gahetvā sabbakoṭṭhāsesu vaṇṇasaṇṭhānadisokāsaparicchedavasena vavatthapetvā vaṇṇasaṇṭhānagandhaāsayokāsavasena pañcadhā paṭikkūlato vavatthapetabbā.

Having thus taken the sign, one should define (these parts of the body) in all their constituent parts by way of color, shape, direction, location, and delimitation; and one should define them as repulsive in five ways: by way of color, shape, odor, origin (āsayato), and location.

Sau khi lấy tướng như vậy, phải phân định sự ghê tởm của tất cả các bộ phận theo năm cách: theo màu sắc, hình dạng, mùi, nơi sinh trưởng (āsayato), và vị trí (okāsato).

1162

Tatrāyaṃ sabbakoṭṭhāsesu anupubbakathā – kesā tāva pakativaṇṇena kāḷakā addāriṭṭhakavaṇṇā, saṇṭhānato dīghavaṭṭalikā tulādaṇḍasaṇṭhānā, disato uparimadisāya jātā, okāsato ubhosu passesu kaṇṇacūḷikāhi, purato nalāṭantena, pacchato galavāṭakena paricchinnā.

Among these, the gradual explanation for all the constituent parts is as follows: Hairs (kesā) are by their natural color black, or like the color of moist black beads; by shape, they are long and cylindrical, like the shaft of a balance; by direction, they originate from the upper region; by location, they are delimited on both sides by the ear-lobes, in front by the forehead’s edge, and behind by the nape of the neck.

Trong đó, đây là cách giải thích tuần tự về tất cả các bộ phận: Tóc theo màu sắc tự nhiên thì đen, có màu như hạt tiêu đen ướt; theo hình dạng thì dài và tròn, giống như cán cân; theo hướng thì mọc ở phía trên; theo vị trí thì được phân định ở hai bên bởi dái tai, phía trước bởi trán, phía sau bởi gáy.

Sīsakaṭāhaveṭhanaṃ allacammaṃ kesānaṃ okāso.

The wet skin that covers the skull is the location of the hairs.

Lớp da ẩm bọc quanh hộp sọ là nơi tóc mọc.

Paricchedato kesā sīsaveṭhanacamme vīhaggamattaṃ pavisitvā patiṭṭhitena heṭṭhā attano mūlatalena, upari ākāsena, tiriyaṃ aññamaññena paricchinnā.

By delimitation, the hairs, having penetrated into the skin covering the head for the measure of a grain of rice, are delimited below by their own root-base where they are fixed, above by space, and horizontally by each other.

Theo sự phân định, tóc cắm sâu vào da đầu khoảng bằng đầu hạt lúa, được phân định ở phía dưới bởi gốc rễ của nó, phía trên bởi không gian, và theo chiều ngang bởi các sợi tóc khác.

Dve kesā ekato natthīti ayaṃ sabhāgaparicchedo.

There are not two hairs together; this is their delimitation by kind.

Không có hai sợi tóc nào dính liền với nhau, đây là sự phân định theo phần đồng nhất.

1163

‘Kesā na lomā, lomā na kesā’ti evaṃ avasesehi ekatiṃsakoṭṭhāsehi amissīkatā kesā nāma pāṭiyekko koṭṭhāsoti ayaṃ visabhāgaparicchedo.

That 'hairs are not body-hairs, body-hairs are not hairs,' and thus hairs are a distinct constituent part, unmixed with the remaining thirty-one constituent parts—this is their delimitation by dissimilar kind.

“Tóc không phải lông, lông không phải tóc” – như vậy, tóc là một bộ phận riêng biệt, không lẫn lộn với ba mươi mốt bộ phận còn lại. Đây là sự phân định theo phần dị biệt.

Idaṃ kesānaṃ vaṇṇādito vavatthāpanaṃ.

This is the defining of hairs by color and so on.

Đây là sự phân định tóc theo màu sắc, v.v.

1164

Idaṃ pana tesaṃ vaṇṇādivasena pañcadhā paṭikkūlato vavatthāpanaṃ – kesā ca nāmete vaṇṇatopi paṭikkūlā, saṇṭhānatopi gandhatopi āsayatopi okāsatopi paṭikkūlā.

This, however, is the fivefold definition of these as repulsive by way of color and so on: these hairs are repulsive by color, by shape, by odor, by origin, and by location.

Đây là sự phân định tóc theo năm cách về sự ghê tởm dựa trên màu sắc, v.v.: Tóc, theo màu sắc, cũng ghê tởm; theo hình dạng, cũng ghê tởm; theo mùi, cũng ghê tởm; theo nơi sinh trưởng, cũng ghê tởm; theo vị trí, cũng ghê tởm.

Manuññepi hi yāgupatte vā bhattapatte vā kesavaṇṇaṃ kiñci disvā ‘kesamissakamidaṃ, haratha na’nti jigucchanti.

Indeed, seeing something the color of hair in an appetizing gruel bowl or food bowl, people are disgusted, saying, ‘This is mixed with hair; remove it!’

Ngay cả khi thấy một vật gì đó có màu tóc trong bát cháo hay bát cơm ngon lành, người ta cũng ghê tởm mà nói: “Cái này có lẫn tóc, hãy mang nó đi!”

Evaṃ kesā vaṇṇato paṭikkūlā.

Thus, hairs are repulsive by color.

Như vậy, tóc theo màu sắc là ghê tởm.

Rattiṃ bhuñjantāpi kesasaṇṭhānaṃ akkavākaṃ vā makacivākaṃ vā chupitvāpi tatheva jigucchanti.

Even while eating at night, if they touch something like a splinter of flax or a piece of rope with the shape of hair, they are likewise disgusted.

Ngay cả khi ăn vào ban đêm, nếu chạm phải một sợi dây xơ hoặc một sợi dây gai có hình dạng giống tóc, người ta cũng ghê tởm như vậy.

Evaṃ saṇṭhānato paṭikkūlā.

Thus, they are repulsive by shape.

Như vậy, theo hình dạng, tóc là ghê tởm.

1165

Telamakkhanapupphadhūmādisaṅkhāravirahitānañca kesānaṃ gandho paramajeguccho hoti, tato jegucchataro aggimhi pakkhittānaṃ.

Moreover, the odor of hairs that are devoid of preparations like oiling, flowers, and incense is extremely repulsive; even more repulsive is the odor of those thrown into fire.

Mùi của tóc không được thoa dầu, hoa, hương, v.v., là cực kỳ ghê tởm; mùi của tóc bị đốt trên lửa còn ghê tởm hơn.

Kesā hi vaṇṇasaṇṭhānato appaṭikkūlāpi siyuṃ, gandhena pana paṭikkūlāyeva.

Indeed, hairs might not be repulsive by color and shape, but by odor, they are certainly repulsive.

Tóc có thể không ghê tởm về màu sắc và hình dạng, nhưng về mùi thì chắc chắn là ghê tởm.

Yathā hi daharassa kumārassa vaccaṃ vaṇṇato haḷiddivaṇṇaṃ, saṇṭhānatopi haliddipiṇḍasaṇṭhānaṃ; saṅkhāraṭṭhāne chaḍḍitañca uddhumātakakāḷasunakhasarīraṃ vaṇṇato tālapakkavaṇṇaṃ, saṇṭhānato vaṭṭetvā vissaṭṭhamudiṅgasaṇṭhānaṃ, dāṭhāpissa sumanamakuḷasadisāti ubhayampi vaṇṇasaṇṭhānato siyā appaṭikkūlaṃ, gandhena pana paṭikkūlameva; evaṃ kesāpi siyuṃ vaṇṇasaṇṭhānato appaṭikkūlā, gandhena pana paṭikkūlā evāti.

Just as the excrement of a young child, by color, is turmeric-yellow, and by shape, is like a lump of turmeric; and a bloated, black dog's carcass abandoned in a rubbish heap, by color, is like a ripe palm fruit, and by shape, is like a round, discarded drum, and its fangs are like jasmine buds—so both (the child's excrement and the dog's carcass) might not be repulsive by color and shape, but by odor, they are certainly repulsive. Similarly, hairs might not be repulsive by color and shape, but by odor, they are certainly repulsive.

Ví như phân của một đứa trẻ sơ sinh có màu vàng, hình dạng như cục nghệ; và xác chó đen bị sình thối vứt ở bãi rác có màu như quả thốt nốt chín, hình dạng như cái trống tròn bị vứt bỏ, răng nanh của nó giống như nụ hoa lài – cả hai thứ này có thể không ghê tởm về màu sắc và hình dạng, nhưng về mùi thì chắc chắn là ghê tởm. Cũng vậy, tóc có thể không ghê tởm về màu sắc và hình dạng, nhưng về mùi thì chắc chắn là ghê tởm.

1166

Yathā pana asuciṭṭhāne gāmanissandena jātāni sūpeyyapaṇṇāni nāgarikamanussānaṃ jegucchāni honti aparibhogāni, evaṃ kesāpi pubbalohitamuttakarīsapittasemhādinissandena jātattā atijegucchāti idaṃ nesaṃ ‘āsayato’ pāṭikulyaṃ.

Furthermore, just as vegetables grown in a filthy place by the outflow of a village are repulsive to urban people and not consumable, so too hairs are extremely repulsive due to their origin from the outflow of pus, blood, urine, feces, bile, phlegm, and so on—this is their repulsiveness by origin.

Ví như rau củ mọc từ dòng chảy của làng ở nơi dơ bẩn thì bị người thành thị ghê tởm và không dùng, cũng vậy, tóc cũng cực kỳ ghê tởm vì được sinh ra từ dòng chảy của mủ, máu, nước tiểu, phân, mật, đàm, v.v. Đây là sự ghê tởm của chúng theo nơi sinh trưởng (āsayato).

Ime ca kesā nāma gūtharāsimhi uṭṭhitakaṇṇikaṃ viya ekattiṃsakoṭṭhāsarāsimhi jātā.

And these hairs are born in the heap of thirty-one constituent parts, like a mushroom sprouting from a pile of dung.

Những sợi tóc này sinh ra trong khối ba mươi mốt phần (của thân thể), giống như nấm mọc lên từ đống phân.

Te susānasaṅkāraṭṭhānādīsu jātasākaṃ viya, parikhādīsu jātakamalakuvalayādipupphaṃ viya ca asuciṭṭhāne jātattā paramajegucchāti idaṃ tesaṃ ‘okāsato’ pāṭikkūlyaṃ.

They are extremely repulsive because they grow in an impure place, like vegetables growing in cemeteries or rubbish heaps, or like lotuses and water lilies growing in ditches and so on—this is their repulsiveness by location.

Những sợi tóc đó, vì sinh ra ở những nơi ô uế như nghĩa địa, bãi rác, v.v., giống như rau mọc ở nghĩa địa, hoặc hoa sen, hoa súng, v.v. mọc ở các hào rãnh, nên cực kỳ ghê tởm. Đây là sự ghê tởm của chúng ‘từ nơi sinh ra’.

1167

Yathā ca kesānaṃ, evaṃ sabbakoṭṭhāsānaṃ vaṇṇasaṇṭhānagandhāsayokāsavasena pañcadhā paṭikkūlatā vavatthapetabbā.

And just as with hairs, so too for all constituent parts, their fivefold repulsiveness by way of color, shape, odor, origin, and location should be defined.

Giống như tóc, tất cả các phần khác cũng phải được phân loại theo năm cách ghê tởm: theo màu sắc, hình dạng, mùi, nơi chứa đựng và nơi sinh ra.

Vaṇṇasaṇṭhānadisokāsaparicchedavasena pana sabbepi visuṃ visuṃ vavatthapetabbā.

However, all of them should be defined separately by way of color, shape, direction, location, and delimitation.

Tuy nhiên, tất cả các phần đều phải được phân loại riêng biệt theo màu sắc, hình dạng, phương hướng, nơi sinh ra và giới hạn.

1168

Tattha lomā tāva pakativaṇṇato na kesā viya asambhinnakāḷakā, kāḷapiṅgalā pana honti; saṇṭhānato onataggatālamūlasaṇṭhānā; disato dvīsu disāsu jātā; okāsato ṭhapetvā kesānaṃ patiṭṭhitokāsañca hatthapādatalāni ca yebhuyyena avasesasarīraveṭhanacamme jātā; paricchedato sarīraveṭhanacamme likkhāmattaṃ pavisitvā patiṭṭhitena heṭṭhā attano mūlatalena, upari ākāsena, tiriyaṃ aññamaññena paricchinnā.

Among these, body-hairs (lomā), by their natural color, are not purely black like hairs but are blackish-brown; by shape, they resemble the curved-tip roots of palm trees; by direction, they grow in two directions; by location, excluding the place where hairs grow and the palms of the hands and soles of the feet, they mostly grow on the rest of the skin covering the body; by delimitation, they penetrate the body-covering skin for the measure of a nit, and are delimited below by their own root-base where they are fixed, above by space, and horizontally by each other.

Trước hết, lông về màu sắc tự nhiên không phải là màu đen tuyền như tóc, mà là màu đen pha nâu; về hình dạng, chúng có hình dạng rễ cọ với đầu cong xuống; về phương hướng, chúng mọc ở hai phương; về nơi sinh ra, chúng phần lớn mọc trên lớp da bao bọc cơ thể còn lại, trừ nơi tóc mọc và lòng bàn tay, lòng bàn chân; về giới hạn, chúng được giới hạn ở phía dưới bởi gốc rễ của chúng, ăn sâu vào lớp da bao bọc cơ thể một lượng bằng hạt chí, ở phía trên bởi không gian, và ở hai bên bởi lẫn nhau.

Dve lomā ekato natthi.

There are not two body-hairs together.

Không có hai sợi lông nào mọc cùng nhau.

Ayaṃ tesaṃ sabhāgaparicchedo.

This is their delimitation by kind.

Đây là giới hạn tương đồng của chúng.

Visabhāgaparicchedo pana kesasadisoyeva.

Their delimitation by dissimilar kind is the same as that of hairs.

Giới hạn không tương đồng của chúng thì giống như tóc.

1169

Nakhāti vīsatiyā nakhapaṭṭānaṃ nāmaṃ.

Nails (nakhā) is the name for the twenty nail-plates.

Móng là tên gọi của hai mươi tấm móng.

Te sabbepi vaṇṇato setā; saṇṭhānato macchasakalikasaṇṭhānā; disato pādanakhā heṭṭhimadisāya jātā, hatthanakhā uparimadisāyāti dvīsu disāsu jātā; okāsato aṅgulīnaṃ aggapiṭṭhesu patiṭṭhitā; paricchedato dvīsu disāsu aṅgulikoṭimaṃsehi, anto aṅgulipiṭṭhimaṃsena, bahi ceva agge ca ākāsena, tiriyaṃ aññamaññena paricchinnā.

All of them are white by color; by shape, they resemble fish scales; by direction, the toenails grow in the lower region, and the fingernails in the upper region, thus growing in two directions; by location, they are fixed on the upper surfaces of the fingers and toes; by delimitation, they are delimited in two directions by the flesh at the tips of the fingers and toes, internally by the flesh on the upper part of the fingers/toes, externally and at the tip by space, and horizontally by each other.

Tất cả chúng đều có màu trắng; về hình dạng, chúng có hình dạng vảy cá; về phương hướng, móng chân mọc ở phương dưới, móng tay mọc ở phương trên, tức là mọc ở hai phương; về nơi sinh ra, chúng nằm ở mặt trên của đầu ngón tay và ngón chân; về giới hạn, chúng được giới hạn ở hai phương bởi thịt đầu ngón tay và ngón chân, ở bên trong bởi thịt mặt trên ngón tay và ngón chân, ở bên ngoài và ở đầu bởi không gian, và ở hai bên bởi lẫn nhau.

Dve nakhā ekato natthi.

There are not two nails together.

Không có hai móng nào mọc cùng nhau.

Ayaṃ nesaṃ sabhāgaparicchedo.

This is their delimitation by kind.

Đây là giới hạn tương đồng của chúng.

Visabhāgaparicchedo pana kesasadisoyeva.

Their delimitation by dissimilar kind is the same as that of hairs.

Giới hạn không tương đồng của chúng thì giống như tóc.

1170

Dantāti paripuṇṇadantassa dvattiṃsa dantaṭṭhikāni.

Teeth (dantā) refers to the thirty-two tooth-bones of a person with a full set of teeth.

Răng là ba mươi hai xương răng của người có đủ răng.

Tepi vaṇṇato setā; saṇṭhānato anekasaṇṭhānā.

They are also white by color; by shape, they have various forms.

Chúng cũng có màu trắng; về hình dạng, chúng có nhiều hình dạng khác nhau.

Tesañhi heṭṭhimāya tāva dantapāḷiyā majjhe cattāro dantā mattikāpiṇḍe paṭipāṭiyā ṭhapitaalābubījasaṇṭhānā.

Indeed, in the lower row of teeth, the four teeth in the middle resemble gourd seeds arranged in a row on a lump of clay.

Trong số đó, bốn chiếc răng ở giữa hàm dưới có hình dạng hạt bầu được sắp xếp thành hàng trên một khối đất sét.

Tesaṃ ubhosu passesu ekeko ekamūlako ekakoṭiko mallikamakuḷasaṇṭhāno.

On both sides of these, each single tooth has one root and one tip, resembling a jasmine bud.

Ở hai bên của chúng, mỗi chiếc răng có một gốc và một đỉnh, hình dạng nụ hoa lài.

Tato ekeko dvimūlako dvikoṭiko yānakaupatthambhanikasaṇṭhāno.

Next, each single tooth has two roots and two tips, resembling a chariot's support strut.

Sau đó, mỗi chiếc răng có hai gốc và hai đỉnh, hình dạng như cái nạng chống xe.

Tato dve dve timūlā tikoṭikā.

Next, two by two, they have three roots and three tips.

Sau đó, mỗi hai chiếc răng có ba gốc và ba đỉnh.

Tato dve dve catumūlā catukoṭikāti.

Next, two by two, they have four roots and four tips.

Sau đó, mỗi hai chiếc răng có bốn gốc và bốn đỉnh.

Uparimapāḷiyāpi eseva nayo.

The same method applies to the upper row.

Hàm trên cũng tương tự như vậy.

Disato uparimadisāya jātā.

By direction, they grow in the upper region.

Về phương hướng, chúng mọc ở phương trên.

Okāsato dvīsu hanukaṭṭhikesu patiṭṭhitā.

By location, they are fixed in the two jawbones.

Về nơi sinh ra, chúng nằm trong hai xương hàm.

Paricchedato heṭṭhā hanukaṭṭhike patiṭṭhitena attano mūlatalena, upari ākāsena, tiriyaṃ aññamaññena paricchinnā.

By delimitation, they are delimited below by their own root-base fixed in the jawbone, above by space, and horizontally by each other.

Về giới hạn, chúng được giới hạn ở phía dưới bởi gốc rễ của chúng nằm trong xương hàm, ở phía trên bởi không gian, và ở hai bên bởi lẫn nhau.

Dve dantā ekato natthi.

There are not two teeth together.

Không có hai răng nào mọc cùng nhau.

Ayaṃ nesaṃ sabhāgaparicchedo.

This is their delimitation by kind.

Đây là giới hạn tương đồng của chúng.

Visabhāgaparicchedo pana kesasadisoyeva.

Their delimitation by dissimilar kind is the same as that of hairs.

Giới hạn không tương đồng của chúng thì giống như tóc.

1171

Tacoti sakalasarīraṃ veṭhetvā ṭhitacammaṃ.

Skin (taco) refers to the hide that covers the entire body.

Da là lớp da bao bọc toàn bộ cơ thể.

Tassa upari kāḷasāmapītādivaṇṇā chavi nāma, yā sakalasarīratopi saṅkaḍḍhiyamānā badaraṭṭhimattā hoti.

On top of this, there is the outer skin (chavi), which is black, dusky, yellow, etc., in color, and which, when peeled off from the entire body, is about the size of a jujube seed.

Bên trên lớp da đó là lớp biểu bì (chavi) có màu đen, nâu, vàng, v.v., khi được kéo căng ra từ toàn bộ cơ thể thì chỉ bằng kích thước của hạt táo tàu.

Taco pana vaṇṇato setoyeva.

The inner skin (taco), however, is white by color.

Còn lớp da (taco) thì có màu trắng.

So cassa setabhāvo aggijālābhighātapaharaṇapahārādīhi viddhaṃsitāya chaviyā pākaṭo hoti.

This whiteness becomes apparent when the outer skin (chavi) is destroyed by burns from fire, impacts, blows, and so on.

Màu trắng của nó trở nên rõ ràng khi lớp biểu bì bị phá hủy bởi lửa, va đập, đòn đánh, v.v.

Saṇṭhānato sarīrasaṇṭhānova hoti.

By shape, it is simply the shape of the body.

Về hình dạng, nó có hình dạng của cơ thể.

Ayamettha saṅkhepo.

This is the brief explanation here.

Đây là tóm tắt về nó.

1172

Vitthārato pana pādaṅgulittaco kosakārakakosasaṇṭhāno.

In detail, however, the skin of the toes resembles a silkworm's cocoon.

Về chi tiết, da ngón chân có hình dạng như kén tằm.

Piṭṭhipādattaco puṭabandhaupāhanasaṇṭhāno.

The skin on the top of the foot resembles a sandal with a tied strap.

Da mu bàn chân có hình dạng như đôi dép có quai.

Jaṅghattaco bhattapuṭakatālapaṇṇasaṇṭhāno.

The skin of the shins resembles a palm leaf packet for food.

Da bắp chân có hình dạng như lá cọ gói cơm.

Ūruttaco taṇḍulabharitadīghatthavikasaṇṭhāno.

The skin of the thighs resembles a long bag filled with rice.

Da đùi có hình dạng như túi gạo dài đầy.

Ānisadattaco udakapūritapaṭaparissāvanasaṇṭhāno.

The skin of the buttocks resembles a water strainer cloth filled with water.

Da mông có hình dạng như tấm vải lọc nước chứa đầy nước.

Piṭṭhittaco phalakonaddhacammasaṇṭhāno.

The skin of the back resembles a hide stretched over planks.

Da lưng có hình dạng như tấm da bọc ván.

Kucchittaco vīṇādoṇikonaddhacammasaṇṭhāno.

The skin of the abdomen resembles a hide stretched over a lute soundbox.

Da bụng có hình dạng như tấm da bọc thùng đàn vīṇā.

Urattaco yebhuyyena caturassasaṇṭhāno.

The skin of the chest is mostly square in shape.

Da ngực phần lớn có hình dạng vuông.

Ubhayabāhuttaco tūṇīronaddhacammasaṇṭhāno.

The skin of both arms resembles a hide stretched over a quiver.

Da hai cánh tay có hình dạng như tấm da bọc ống tên.

Piṭṭhihatthattaco khurakosakasaṇṭhāno, phaṇakatthavikasaṇṭhāno vā.

The skin on the back of the hand resembles a razor case, or a fan-shaped bag.

Da mu bàn tay có hình dạng như bao dao cạo, hoặc như túi đựng đồ nghề.

Hatthaṅgulittaco kuñcikākosakasaṇṭhāno.

The skin of the fingers resembles a key case.

Da ngón tay có hình dạng như bao chìa khóa.

Gīvattaco galakañcukasaṇṭhāno.

The skin of the neck resembles a neck-collar.

Da cổ có hình dạng như áo cổ.

Mukhattaco chiddāvacchiddo kīṭakulāvakasaṇṭhāno.

The facial skin is full of large and small holes, like the nest of a silkworm larva.

Da mặt có nhiều lỗ lớn nhỏ, hình dạng như tổ côn trùng nhỏ.

Sīsattaco pattatthavikasaṇṭhānoti.

The scalp is like a alms-bag.

Da đầu có hình dạng như túi đựng bát.

1173

Tacapariggaṇhakena ca yogāvacarena uttaroṭṭhato paṭṭhāya upari mukhaṃ ñāṇaṃ pesetvā paṭhamaṃ tāva mukhaṃ pariyonandhitvā ṭhitacammaṃ vavatthapetabbaṃ.

The meditator discerning the skin should first direct his knowledge upwards from the upper lip, and initially discern the skin that covers the face.

Hành giả quán da nên đưa trí tuệ của mình hướng lên trên, bắt đầu từ môi trên, trước hết phải phân loại lớp da bao bọc miệng.

Tato nalāṭaṭṭhicammaṃ.

Then the skin of the forehead bone.

Sau đó là da xương trán.

Tato thavikāya pakkhittapattassa ca thavikāya ca antarena hatthamiva sīsaṭṭhikassa ca sīsacammassa ca antarena ñāṇaṃ pesetvā aṭṭhikena saddhiṃ cammassa ekābaddhabhāvaṃ viyojentena sīsacammaṃ vavatthapetabbaṃ.

Then, by sending knowledge between the skull bone and the scalp, as if a hand were inserted between the bowl placed in its bag and the bag itself, and separating the scalp from its attached state with the bone, the scalp should be discerned.

Sau đó, giống như đặt tay vào giữa bát và túi đựng bát, hành giả nên đưa trí tuệ vào giữa xương đầu và da đầu, tách rời trạng thái dính liền của da với xương, và phân loại da đầu.

Tato khandhacammaṃ.

Then the skin of the shoulders.

Sau đó là da vai.

Tato anulomena paṭilomena ca dakkhiṇahatthacammaṃ.

Then, both in ascending and descending order, the skin of the right arm.

Sau đó, da tay phải theo chiều thuận và nghịch.

Atha teneva nayena vāmahatthacammaṃ.

Then, in the same way, the skin of the left arm.

Rồi theo cách tương tự, da tay trái.

Tato piṭṭhicammaṃ.

Then the skin of the back.

Sau đó là da lưng.

Taṃ taṃ vavatthapetvā anulomena ca paṭilomena ca dakkhiṇapādacammaṃ.

Having discerned each of those, both in ascending and descending order, the skin of the right leg.

Sau khi phân loại từng phần đó, da chân phải theo chiều thuận và nghịch.

Atha teneva nayena vāmapādacammaṃ.

Then, in the same way, the skin of the left leg.

Rồi theo cách tương tự, da chân trái.

Tato anukkameneva vatthiudarahadayagīvacammāni vavatthapetabbāni.

Then, in due order, the skins of the bladder, abdomen, heart, and neck should be discerned.

Sau đó, lần lượt phân loại da bàng quang, da bụng, da tim và da cổ.

Atha gīvācammānantaraṃ heṭṭhimahanucammaṃ vavatthapetvā adharoṭṭhapariyosānaṃ pāpetvā niṭṭhapetabbaṃ.

Then, immediately after the neck skin, the skin of the lower jaw should be discerned, and extending to the lower lip, it should be completed.

Sau đó, ngay sau da cổ, phân loại da hàm dưới và kết thúc ở môi dưới.

Evaṃ oḷārikoḷārikaṃ pariggaṇhantassa sukhumampi pākaṭaṃ hoti.

By thus discerning the coarser (parts), even the subtle (parts) become manifest.

Khi quán sát theo cách thô thiển đến thô thiển như vậy, ngay cả những phần vi tế cũng trở nên rõ ràng.

1174

Disato dvīsu disāsu jāto.

In terms of direction, it arises in two directions.

Về phương hướng, nó sinh ra ở hai phương.

Okāsato sakalasarīraṃ pariyonandhitvā ṭhito.

In terms of space, it stands enveloping the entire body.

Về nơi sinh ra, nó bao bọc toàn bộ cơ thể.

Paricchedato heṭṭhā patiṭṭhitatalena, upari ākāsena paricchinno.

In terms of delimitation, it is delimited below by the surface on which it rests, and above by space.

Về giới hạn, nó được giới hạn ở phía dưới bởi mặt nền nơi nó bám vào, ở phía trên bởi không gian.

Ayamassa sabhāgaparicchedo.

This is its similar delimitation.

Đây là giới hạn tương đồng của nó.

Visabhāgaparicchedo pana kesasadisoyeva.

Its dissimilar delimitation is just like that of hair.

Giới hạn không tương đồng của nó thì giống như tóc.

1175

Maṃsanti nava maṃsapesisatāni.

Flesh means nine hundred pieces of flesh.

Thịt là chín trăm miếng thịt.

Taṃ sabbampi vaṇṇato rattaṃ kiṃsukapupphasadisaṃ; saṇṭhānato jaṅghapiṇḍikamaṃsaṃ tālapaṇṇapuṭabhattasaṇṭhānaṃ, ūrumaṃsaṃ nisadapotakasaṇṭhānaṃ, ānisadamaṃsaṃ uddhanakoṭisaṇṭhānaṃ, piṭṭhimaṃsaṃ tālaguḷapaṭalasaṇṭhānaṃ, phāsukadvayamaṃsaṃ potthalikāya kucchiyaṃ tanumattikālepanasaṇṭhānaṃ, thanamaṃsaṃ vaṭṭetvā avakkhittamattikāpiṇḍasaṇṭhānaṃ, bāhudvayamaṃsaṃ diguṇaṃ katvā ṭhapitaniccammamahāmūsikasaṇṭhānaṃ.

All of it is red in color, like the flower of a kiṃsuka tree; in shape, the calf muscle is like rice wrapped in a tāla leaf packet, the thigh muscle is like a small grinding stone, the buttock muscle is like the end of a hearth, the back muscle is like a layer of palm sugar, the flesh of both sides of the ribs is like a thin plastering of clay in a granary, the breast flesh is like a lump of clay rolled and thrown down, and the muscles of both arms are like a large skinless mouse folded in two.

Tất cả chúng đều có màu đỏ như hoa kim túc (kiṃsuka); về hình dạng, thịt bắp chân có hình dạng như cơm gói trong lá cọ, thịt đùi có hình dạng như cối giã thuốc nhỏ, thịt mông có hình dạng như đầu lò, thịt lưng có hình dạng như lớp cùi dừa nước, thịt hai bên sườn có hình dạng như lớp đất sét mỏng trát trong kho thóc, thịt vú có hình dạng như khối đất sét vo tròn rồi ném xuống, thịt hai cánh tay có hình dạng như con chuột lớn không da được gấp đôi.

Evaṃ oḷārikoḷārikaṃ maṃsaṃ pariggaṇhantassa sukhumampi pākaṭaṃ hoti.

By thus discerning the coarser and coarser flesh, even the subtle (flesh) becomes manifest.

Khi quán sát thịt từ thô thiển đến thô thiển như vậy, ngay cả những phần vi tế cũng trở nên rõ ràng.

Disato dvīsu disāsu jātaṃ.

In terms of direction, it arises in two directions.

Về phương hướng, nó sinh ra ở hai phương.

Okāsato sādhikāni tīṇi aṭṭhisatāni anulimpetvā ṭhitaṃ.

In terms of space, it stands covering over three hundred bones.

Về nơi sinh ra, nó bọc hơn ba trăm xương.

Paricchedato heṭṭhā aṭṭhisaṅghāte patiṭṭhitatalena, upari tacena, tiriyaṃ aññamaññena paricchinnaṃ.

In terms of delimitation, it is delimited below by the surface resting on the aggregate of bones, above by the skin, and transversely by mutual contact (with other flesh).

Về giới hạn, nó được giới hạn ở phía dưới bởi mặt nền nơi nó bám vào khối xương, ở phía trên bởi da, và ở hai bên bởi lẫn nhau.

Ayamassa sabhāgaparicchedo.

This is its similar delimitation.

Đây là giới hạn tương đồng của nó.

Visabhāgaparicchedo pana kesasadisova.

Its dissimilar delimitation is just like that of hair.

Giới hạn không tương đồng của nó thì giống như tóc.

1176

‘Nhārū’ti nava nhārusatāni.

'Sinews' means nine hundred sinews.

Gân là chín trăm sợi gân.

Vaṇṇato sabbepi nhārū setā; saṇṭhānato nānāsaṇṭhānā.

In color, all sinews are white; in shape, they are of various forms.

Tất cả các sợi gân đều có màu trắng; về hình dạng, chúng có nhiều hình dạng khác nhau.

Etesu hi gīvāya uparibhāgato paṭṭhāya pañca mahānhārū sarīraṃ vinaddhamānā hadayassa purimapassena otiṇṇā, pañca pacchimapassena, pañca dakkhiṇapassena, pañca vāmapassena, dakkhiṇahatthaṃ vinaddhamānāpi hatthassa purimapassena pañca, pacchimapassena pañca, tathā vāmahatthaṃ vinaddhamānāpi.

Among these, five great sinews, starting from the upper part of the neck and binding the body, descend by the front side of the heart, five by the back side, five by the right side, and five by the left side; likewise, five sinews, binding the right arm, descend by the front side of the arm, and five by the back side; similarly with the left arm.

Trong số các dây thần kinh này, năm dây thần kinh lớn, từ phần trên cổ trở xuống, quấn quanh cơ thể, đi xuống phía trước tim; năm dây đi xuống phía sau; năm dây đi xuống phía bên phải; năm dây đi xuống phía bên trái. Năm dây quấn quanh cánh tay phải đi xuống phía trước cánh tay; năm dây đi xuống phía sau; và tương tự như vậy đối với cánh tay trái.

Dakkhiṇapādaṃ vinaddhamānāpi pādassa purimapassena pañca, pacchimapassena pañca, tathā vāmapādaṃ vinaddhamānāpīti.

Five sinews, binding the right leg, descend by the front side of the leg, and five by the back side; similarly with the left leg.

Năm dây quấn quanh chân phải đi xuống phía trước chân; năm dây đi xuống phía sau; và tương tự như vậy đối với chân trái.

Evaṃ sarīradhārakā nāma saṭṭhi mahānhārū kāyaṃ vinaddhamānā otiṇṇā, ye kaṇḍarātipi vuccanti.

Thus, there are sixty great sinews, called kaṇḍarā, which sustain the body and descend, binding it.

Như vậy, sáu mươi dây thần kinh lớn, gọi là các dây nâng đỡ cơ thể, quấn quanh thân thể và đi xuống, những dây này còn được gọi là các gân (kaṇḍarā).

Te sabbepi kandalamakuḷasaṇṭhānā.

All of them are shaped like a banana sprout.

Tất cả những dây này đều có hình dạng như nụ hoa sen.

1177

Aññe pana taṃ taṃ padesaṃ ajjhottharitvā ṭhitā tato sukhumatarā suttarajjukasaṇṭhānā.

Others, however, which cover various parts, are more subtle than these, shaped like small cords of thread.

Còn những dây khác, bao phủ từng vùng, thì tinh vi hơn, có hình dạng như sợi dây thừng nhỏ.

Aññe tato sukhumatarā pūtilatāsaṇṭhānā.

Others, still more subtle than those, are shaped like rotten creepers.

Những dây khác tinh vi hơn nữa, có hình dạng như dây leo mục nát.

Aññe tato sukhumatarā mahāvīṇātantisaṇṭhānā.

Others, still more subtle than those, are shaped like the strings of a great lute.

Những dây khác tinh vi hơn nữa, có hình dạng như dây đàn đại vĩ cầm.

Aññe thūlasuttakasaṇṭhānā.

Others are shaped like thick threads.

Những dây khác có hình dạng như sợi chỉ dày.

Hatthapādapiṭṭhiyaṃ nhārū sakuṇapādasaṇṭhānā.

The sinews in the hands and feet are shaped like bird's feet.

Các dây thần kinh ở mu bàn tay và mu bàn chân có hình dạng như chân chim.

Sīsanhārū dārakānaṃ sīsajālakasaṇṭhānā.

The head sinews are shaped like the hairnets of children.

Các dây thần kinh ở đầu có hình dạng như lưới trùm đầu của trẻ em.

Piṭṭhinhārū ātape pasāritaallajālasaṇṭhānā.

The back sinews are shaped like wet nets spread out in the sun.

Các dây thần kinh ở lưng có hình dạng như tấm lưới ướt được phơi nắng.

Avasesā taṃtaṃaṅgapaccaṅgānugatā nhārū sarīre paṭimukkajālakañcukasaṇṭhānā.

The remaining sinews, which follow each major and minor limb, are shaped like a net-like tunic worn on the body.

Các dây thần kinh còn lại, chạy khắp các chi và bộ phận nhỏ, có hình dạng như chiếc áo giáp lưới khoác lên cơ thể.

Disato dvīsu disāsu jātā.

In terms of direction, they arise in two directions.

Về phương hướng, chúng phát sinh từ hai phía.

Okāsato sakalasarīre aṭṭhīni ābandhitvā ṭhitā.

In terms of space, they stand binding the bones throughout the entire body.

Về vị trí, chúng nằm khắp toàn bộ cơ thể, nối liền các xương.

Paricchedato heṭṭhā tiṇṇaṃ aṭṭhisatānaṃ upari patiṭṭhitatalehi, upari maṃsacammāni āhacca ṭhitapadesehi, tiriyaṃ aññamaññena paricchinnā.

In terms of delimitation, they are delimited below by the surfaces resting on three hundred bones, above by the regions touching the flesh and skin, and transversely by mutual contact (with other sinews).

Về giới hạn, chúng được phân chia bởi các mặt phẳng nằm trên ba trăm xương ở phía dưới, bởi các vùng tiếp giáp với thịt và da ở phía trên, và bởi lẫn nhau theo chiều ngang.

Ayaṃ nesaṃ sabhāgaparicchedo.

This is their similar delimitation.

Đây là giới hạn đồng loại của chúng.

Visabhāgaparicchedo pana kesasadisoyeva.

Its dissimilar delimitation is just like that of hair.

Còn giới hạn dị loại thì giống như tóc.

1178

Aṭṭhīti ṭhapetvā dvattiṃsa dantaṭṭhīni avasesāni catusaṭṭhi hatthaṭṭhīni, catusaṭṭhi pādaṭṭhīni, catusaṭṭhi maṃsanissitāni muduaṭṭhīni, dve paṇhikaṭṭhīni, ekekasmiṃ pāde dve gopphakaṭṭhīni, dve jaṅghaṭṭhīni, dve jaṇṇukaṭṭhīni, dve ūruṭṭhīni, dve kaṭiṭṭhīni, aṭṭhārasa piṭṭhikaṇṭakaṭṭhīni, catuvīsati phāsukaṭṭhīni, cuddasa uraṭṭhīni, ekaṃ hadayaṭṭhi, dve akkhakaṭṭhīni, dve koṭṭhaṭṭhīni, dve bāhaṭṭhīni, dve dve aggabāhaṭṭhīni, satta gīvaṭṭhīni, dve hanukaṭṭhīni, ekaṃ nāsikaṭṭhi, dve akkhiṭṭhīni, dve kaṇṇaṭṭhīni, ekaṃ nalāṭaṭṭhi, ekaṃ muddhaṭṭhi, nava sīsakapālaṭṭhīnīti evaṃ timattāni aṭṭhisatāni.

Bones (aṭṭhī): excluding the thirty-two teeth-bones, there are sixty-four hand-bones, sixty-four foot-bones, sixty-four soft bones dependent on flesh, two heel-bones, two ankle-bones in each foot, two shin-bones, two knee-cap-bones, two thigh-bones, two hip-bones, eighteen backbone-vertebrae, twenty-four rib-bones, fourteen breast-bones, one heart-bone, two collar-bones, two shoulder-blade bones, two upper arm-bones, two forearm-bones each, seven neck-bones, two jaw-bones, one nose-bone, two eye-socket bones, two ear-bones, one forehead-bone, one crown-of-the-head bone, and nine skull-cap bones—thus, three hundred bones.

Xương là: trừ ba mươi hai xương răng ra, còn lại là sáu mươi bốn xương tay, sáu mươi bốn xương chân, sáu mươi bốn xương mềm nằm trong thịt, hai xương gót chân, mỗi bàn chân có hai xương mắt cá, hai xương cẳng chân, hai xương bánh chè, hai xương đùi, hai xương hông, mười tám xương cột sống, hai mươi bốn xương sườn, mười bốn xương ức, một xương tim, hai xương đòn, hai xương bả vai, hai xương cánh tay, mỗi bên hai xương cẳng tay, bảy xương cổ, hai xương hàm, một xương mũi, hai xương hốc mắt, hai xương tai, một xương trán, một xương đỉnh đầu, và chín xương sọ. Như vậy là hơn ba trăm xương.

1179

Tāni sabbānipi vaṇṇato setāni, saṇṭhānato nānāsaṇṭhānāni.

All those bones are white in color and various in shape.

Tất cả những xương này đều có màu trắng, và có hình dạng khác nhau.

Tattha hi aggapādaṅguliṭṭhīni katakabījasaṇṭhānāni.

Among them, the bones of the tips of the toes are shaped like the seeds of the kataka tree.

Trong đó, các xương ngón chân cái có hình dạng như hạt kataka.

Tadanantarāni majjhapabbaṭṭhīni panasaṭṭhisaṇṭhānāni.

The middle phalangeal bones immediately following them are shaped like jackfruit seeds.

Các xương đốt giữa tiếp theo có hình dạng như hạt mít.

Mūlapabbaṭṭhīni paṇavasaṇṭhānāni.

The basal phalangeal bones are shaped like small drums (paṇava).

Các xương đốt gốc có hình dạng như trống paṇava.

Piṭṭhipādaṭṭhīni koṭṭhitakandalakandarāsisaṇṭhānāni.

The bones of the top of the foot are shaped like a heap of finely cut lotus roots and stems.

Các xương mu bàn chân có hình dạng như đống củ sen và thân sen được thái nhỏ.

Paṇhikaṭṭhi ekaṭṭhitālaphalabījasaṇṭhānaṃ.

The heel-bone is shaped like a single-seeded palm fruit seed.

Xương gót chân có hình dạng như hạt quả thốt nốt chỉ có một hạt.

Gopphakaṭṭhīni bandhakīḷāgoḷakasaṇṭhānāni.

The ankle-bones are shaped like paired playing balls.

Các xương mắt cá chân có hình dạng như quả bóng trò chơi được buộc lại.

Jaṅghaṭṭhīnaṃ gopphakaṭṭhīsu patiṭṭhitaṭṭhānaṃ anapanītatacasindikaḷīrasaṇṭhānaṃ.

The place where the shin-bones are set in the ankle-bones is shaped like a stripped Sindhu creeper sprout.

Vị trí xương cẳng chân tiếp giáp với xương mắt cá chân có hình dạng như củ sen non chưa bóc vỏ.

Khuddakajaṅghaṭṭhikaṃ dhanukadaṇḍasaṇṭhānaṃ, mahantaṃ milātasappapiṭṭhisaṇṭhānaṃ.

The small shin-bone is shaped like a bow-staff; the large one is shaped like the back of a withered snake.

Xương cẳng chân nhỏ có hình dạng như cán cung, xương lớn có hình dạng như lưng rắn khô héo.

Jaṇṇukaṭṭhi ekato parikkhīṇapheṇakasaṇṭhānaṃ.

The knee-cap-bone is shaped like a small piece of foam, worn away on one side.

Xương bánh chè có hình dạng như bọt biển bị hao mòn một bên.

1180

Tattha jaṅghaṭṭhikassa patiṭṭhitaṭṭhānaṃ atikhiṇaggagosiṅgasaṇṭhānaṃ.

In this (knee-cap bone), the place where the shin-bone is set is shaped like a very sharp bull's horn.

Trong đó, vị trí tiếp giáp của xương cẳng chân có hình dạng như sừng bò có đầu nhọn không sắc bén.

Ūruṭṭhi duttacchitavāsipharasudaṇḍakasaṇṭhānaṃ.

The thigh-bone is shaped like a poorly carved handle of a chisel or axe.

Xương đùi có hình dạng như cán rìu hoặc búa được đẽo gọt không khéo.

Tassa kaṭiṭṭhimhi patiṭṭhitaṭṭhānaṃ kīḷāgoḷakasaṇṭhānaṃ.

The place where it is set in the hip-bone is shaped like a playing ball.

Vị trí của nó tiếp giáp với xương hông có hình dạng như quả bóng trò chơi.

Tena kaṭiṭṭhino patiṭṭhitaṭṭhānaṃ aggacchinnamahāpunnāgaphalasaṇṭhānaṃ.

The place in the hip-bone where it is set is shaped like a large punnāga fruit with its tip cut off.

Vị trí xương hông tiếp giáp với nó có hình dạng như quả punnāga lớn bị cắt đầu.

Kaṭiṭṭhīni dvepi ekābaddhāni hutvā kumbhakārakauddhanasaṇṭhānāni, pāṭiyekkaṃ kammārakūṭayottakasaṇṭhānāni.

Both hip-bones, when joined together, are shaped like a potter's furnace, and individually, they are shaped like a blacksmith's hammer-binding strap.

Hai xương hông nối liền nhau có hình dạng như lò nung của thợ gốm, riêng lẻ thì có hình dạng như sợi dây buộc búa của thợ rèn.

Koṭiyaṃ ṭhitaānisadaṭṭhi adhomukhaṃ katvā gahitasappaphaṇasaṇṭhānaṃ sattasu ṭhānesu chiddāvachiddaṃ.

The pelvic bone (ānisadaṭṭhi) located at the end, when turned downwards, is shaped like a cobra's hood and has large and small holes in seven places.

Xương cùng (ānisadaṭṭhi) nằm ở cuối, khi úp xuống, có hình dạng như mũ rắn, có nhiều lỗ thủng ở bảy chỗ.

Piṭṭhikaṇṭakaṭṭhīni abbhantarato uparūpari ṭhapitasīsakapaṭṭaveṭhakasaṇṭhānāni, bāhirato vaṭṭanāvaḷisaṇṭhānāni.

The backbone-vertebrae are shaped like piled-up strips of lead inside, and like rows of ladles outside.

Các xương cột sống, từ bên trong, có hình dạng như những cuộn vải lụa chồng lên nhau; từ bên ngoài, có hình dạng như chuỗi bánh xe.

Tesaṃ antarantarā kakacadantasadisā dve tayo kaṇṭakā honti.

Between them are two or three thorns resembling saw-teeth.

Giữa chúng có hai hoặc ba gai giống như răng cưa.

Catuvīsatiyā phāsukaṭṭhīsu aparipuṇṇāni aparipuṇṇāsitasaṇṭhānāni, paripuṇṇāni paripuṇṇāsitasaṇṭhānāni.

Among the twenty-four rib-bones, the incomplete ones are shaped like incomplete scimitars, and the complete ones are shaped like complete scimitars.

Trong hai mươi bốn xương sườn, những xương chưa hoàn thiện có hình dạng như lưỡi kiếm chưa hoàn thiện; những xương hoàn thiện có hình dạng như lưỡi kiếm hoàn thiện.

Sabbānipi odātakukkuṭassa pasāritapakkhasaṇṭhānāni.

All of them are shaped like the spread wings of a white rooster.

Tất cả đều có hình dạng như cánh gà trắng dang ra.

1181

Cuddasa uraṭṭhīni jiṇṇasandamānikapañjarasaṇṭhānāni.

The fourteen breast-bones are shaped like the cage of an old basket-trap.

Mười bốn xương ức có hình dạng như lồng chim cũ kỹ.

Hadayaṭṭhi dabbiphaṇasaṇṭhānaṃ.

The heart-bone is shaped like a ladle-hood.

Xương tim có hình dạng như đầu muỗng.

Akkhakaṭṭhīni khuddakalohavāsidaṇḍasaṇṭhānāni.

The collar-bones are shaped like the handle of a small iron axe.

Các xương đòn có hình dạng như cán rìu nhỏ bằng sắt.

Koṭṭhaṭṭhīni ekato parikkhīṇasīhaḷakudālasaṇṭhānāni.

The shoulder-blade bones are shaped like a Sinhalese hoe worn away on one side.

Các xương bả vai có hình dạng như cái cuốc Sīhaḷa bị hao mòn một bên.

Bāhuṭṭhīni ādāsadaṇḍakasaṇṭhānāni.

The upper arm-bones are shaped like mirror handles.

Các xương cánh tay có hình dạng như cán gương.

Aggabāhuṭṭhīni yamakatālakandasaṇṭhānāni.

The forearm-bones are shaped like twin palm sprouts.

Các xương cẳng tay có hình dạng như hai củ thốt nốt.

Maṇibandhaṭṭhīni ekato allīyāpetvā ṭhapitasīsakapaṭṭaveṭhakasaṇṭhānāni.

The wrist-bones, joined together on one side, are shaped like coiled strips of lead.

Các xương cổ tay có hình dạng như những cuộn vải lụa được đặt dính vào nhau một bên.

Piṭṭhihatthaṭṭhīni koṭṭitakandalakandarāsisaṇṭhānāni.

The back-of-hand bones are shaped like a heap of finely chopped lotus roots and stems.

Các xương mu bàn tay có hình dạng như đống củ sen và thân sen được thái nhỏ.

Hatthaṅgulīsu mūlapabbaṭṭhīni paṇavasaṇṭhānāni; majjhapabbaṭṭhīni aparipuṇṇapanasaṭṭhisaṇṭhānāni; aggapabbaṭṭhīni katakabījasaṇṭhānāni.

In the fingers, the basal phalangeal bones are shaped like small drums; the middle phalangeal bones are shaped like incomplete jackfruit seeds; the tip phalangeal bones are shaped like kataka seeds.

Ở các ngón tay, các xương đốt gốc có hình dạng như trống paṇava; các xương đốt giữa có hình dạng như hạt mít chưa hoàn thiện; các xương đốt đầu có hình dạng như hạt kataka.

Satta gīvaṭṭhīni daṇḍena vijjhitvā paṭipāṭiyā ṭhapitavaṃsakaḷīracakkalikasaṇṭhānāni.

The seven neck-bones are shaped like bamboo sprout rings placed in a row by piercing them with a rod.

Bảy xương cổ có hình dạng như những khoanh tre được xiên bằng một cây gậy và xếp thành hàng.

Heṭṭhimahanukaṭṭhi kammārānaṃ ayokūṭayottakasaṇṭhānaṃ, uparimaṃ avalekhanasatthakasaṇṭhānaṃ.

The lower jaw-bone is shaped like a blacksmith's hammer-binding strap; the upper one is shaped like a small knife for scraping cane skin.

Xương hàm dưới có hình dạng như sợi dây buộc búa sắt của thợ rèn, xương hàm trên có hình dạng như con dao gọt vỏ.

1182

Akkhikūpanāsākūpaṭṭhīni apanītamiñjataruṇatālaṭṭhisaṇṭhānāni.

The eye-socket and nasal-cavity bones are shaped like tender palm seeds from which the kernel has been removed.

Các xương hốc mắt và xương hốc mũi có hình dạng như hạt thốt nốt non đã lấy ruột ra.

Nalāṭaṭṭhi adhomukhaṭhapitasaṅkhathālakakapālasaṇṭhānaṃ.

The forehead-bone is shaped like a conch shell drinking cup placed upside down.

Xương trán có hình dạng như vỏ ốc xà cừ úp ngược.

Kaṇṇacūḷikaṭṭhīni nhāpitakhurakosakasaṇṭhānāni.

The ear-lobe bones are shaped like a barber's razor case.

Các xương tai có hình dạng như hộp dao cạo của thợ cắt tóc.

Nalāṭakaṇṇacūḷikānaṃ upari paṭṭabandhanokāse aṭṭhi saṅkuṭitaghaṭapuṇṇapaṭalakhaṇḍasaṇṭhānaṃ.

Above the forehead and ear-lobes, in the place where a headband is tied, the bone is shaped like a piece of a full cloth spread over a shrivelled pot.

Xương ở vị trí buộc băng đô trên trán và tai có hình dạng như một mảnh vải đầy nước bị vặn xoắn.

Muddhaṭṭhi mukhacchinnavaṅkanāḷikerasaṇṭhānaṃ.

The crown-of-the-head bone is shaped like a curved coconut with its opening cut off.

Xương đỉnh đầu có hình dạng như quả dừa cong bị cắt miệng.

Sīsaṭṭhīni sibbetvā ṭhapitajajjaralābukaṭāhasaṇṭhānāni.

The skull-bones, stitched together, are shaped like a decrepit gourd bowl.

Các xương đầu có hình dạng như cái bát bầu khô héo được khâu lại và đặt ra.

1183

Disato dvīsu disāsu jātāni.

In terms of direction, they arise in two directions.

Về phương hướng, chúng phát sinh từ hai phía.

Okāsato avisesena sakalasarīre ṭhitāni.

In terms of location, they are situated generally throughout the entire body.

Về vị trí, chúng nằm khắp toàn bộ cơ thể một cách không đặc biệt.

Visesena panettha sīsaṭṭhīni gīvaṭṭhīsu patiṭṭhitāni, gīvaṭṭhīni piṭṭhikaṇṭakaṭṭhīsu, piṭṭhikaṇṭakaṭṭhīni kaṭiṭṭhīsu, kaṭiṭṭhīni ūruṭṭhīsu, ūruṭṭhīni jaṇṇukaṭṭhīsu, jaṇṇukaṭṭhīni jaṅghaṭṭhīsu, jaṅghaṭṭhīni gopphakaṭṭhīsu, gopphakaṭṭhīni piṭṭhipādaṭṭhīsu patiṭṭhitāni.

Specifically, the head-bones are set in the neck-bones, the neck-bones in the backbone-vertebrae, the backbone-vertebrae in the hip-bones, the hip-bones in the thigh-bones, the thigh-bones in the knee-cap-bones, the knee-cap-bones in the shin-bones, the shin-bones in the ankle-bones, and the ankle-bones in the top-of-the-foot bones.

Đặc biệt ở đây, các xương đầu nằm trên các xương cổ, các xương cổ nằm trên các xương cột sống, các xương cột sống nằm trên các xương hông, các xương hông nằm trên các xương đùi, các xương đùi nằm trên các xương bánh chè, các xương bánh chè nằm trên các xương cẳng chân, các xương cẳng chân nằm trên các xương mắt cá, các xương mắt cá nằm trên các xương mu bàn chân.

Paricchedato anto aṭṭhimiñjena, upari maṃsena, agge mūle ca aññamaññena paricchinnāni.

In terms of demarcation, they are demarcated internally by bone-marrow, externally by flesh, and at the top and base by each other.

Về giới hạn, chúng được phân chia bởi tủy xương bên trong, bởi thịt bên trên, và bởi lẫn nhau ở đầu và gốc.

Ayaṃ nesaṃ sabhāgaparicchedo.

This is their homogeneous demarcation.

Đây là giới hạn đồng loại của chúng.

Visabhāgaparicchedo pana kesasadisova.

The heterogeneous demarcation is similar to that of hair.

Còn giới hạn dị loại thì giống như tóc.

1184

Aṭṭhimiñjanti tesaṃ tesaṃ aṭṭhīnaṃ abbhantaragataṃ miñjaṃ.

Bone-marrow (aṭṭhimiñja) is the marrow located inside those bones.

Tủy xương là tủy bên trong các xương đó.

Taṃ vaṇṇato setaṃ.

Its color is white.

Nó có màu trắng.

Saṇṭhānato mahantamahantānaṃ aṭṭhīnaṃ abbhantaragataṃ veḷunāḷiyaṃ pakkhittaseditamahāvettaggasaṇṭhānaṃ, khuddānukhuddakānaṃ abbhantaragataṃ veḷuyaṭṭhipabbesu pakkhittaseditatanuvettaggasaṇṭhānaṃ.

In terms of shape, the marrow inside the very large bones is shaped like a large, boiled rattan shoot placed inside a bamboo tube; the marrow inside the smaller bones is shaped like a thin, boiled rattan shoot placed in the nodes of a small bamboo stick.

Về hình dạng, tủy bên trong các xương lớn có hình dạng như ngọn mây lớn đã luộc chín được nhét vào ống tre; tủy bên trong các xương nhỏ và rất nhỏ có hình dạng như ngọn mây mỏng đã luộc chín được nhét vào các đốt của cây tre nhỏ.

Disato dvīsu disāsu jātaṃ.

In terms of direction, it arises in two directions.

Về phương hướng, nó phát sinh từ hai phía.

Okāsato aṭṭhīnaṃ abbhantare patiṭṭhitaṃ.

In terms of location, it is situated inside the bones.

Về vị trí, nó nằm bên trong các xương.

Paricchedato aṭṭhīnaṃ abbhantaratalehi paricchinnaṃ.

In terms of demarcation, it is demarcated by the internal surfaces of the bones.

Về giới hạn, tủy được giới hạn bởi các mặt bên trong của xương.

Ayamassa sabhāgaparicchedo.

This is its homogeneous demarcation.

Đây là giới hạn đồng loại của nó.

Visabhāgaparicchedo pana kesasadisova.

The heterogeneous demarcation is similar to that of hair.

Còn giới hạn dị loại thì cũng giống như tóc.

1185

Vakkanti ekabandhanā dve maṃsapiṇḍā.

Kidneys (vakka) are two lumps of flesh bound together by a single stalk.

Thận là hai khối thịt được nối với nhau bằng một chỗ.

Taṃ vaṇṇato mandarattaṃ pāḷibhaddakaṭṭhivaṇṇaṃ.

Their color is slightly reddish, like the color of a coral tree seed.

Về màu sắc, nó có màu đỏ nhạt như màu hạt cây Pāḷibhaddaka.

Saṇṭhānato dārakānaṃ yamakakīḷāgoḷakasaṇṭhānaṃ, ekavaṇṭapaṭibaddhaambaphaladvayasaṇṭhānaṃ vā.

In terms of shape, they are like a pair of playing marbles for children, or like two mango fruits attached to a single stem.

Về hình dạng, nó giống như hai quả bóng đồ chơi của trẻ con, hoặc giống như hai quả xoài dính vào một cuống.

Disato uparimāya disāya jātaṃ.

In terms of direction, they arise in the upper direction.

Về phương hướng, nó nằm ở phía trên.

Okāsato galavāṭakā nikkhantena ekamūlena thokaṃ gantvā dvidhā bhinnena thūlanhārunā vinibaddhaṃ hutvā hadayamaṃsaṃ parikkhipitvā ṭhitaṃ.

In terms of location, they are bound by a thick nerve that emerges from the throat-passage, travels a short distance with a single root, and then divides into two, encircling the heart-flesh.

Về vị trí, nó được gắn kết bởi một gân dày, xuất phát từ cổ họng, đi một đoạn ngắn rồi chia làm hai, bao quanh tim.

Paricchedato vakkaṃ vakkabhāgena paricchinnaṃ.

In terms of demarcation, the kidneys are demarcated by the kidney-part.

Về giới hạn, thận được giới hạn bởi phần thận.

Ayamassa sabhāgaparicchedo.

This is their homogeneous demarcation.

Đây là giới hạn đồng loại của nó.

Visabhāgaparicchedo pana kesasadisova.

The heterogeneous demarcation is similar to that of hair.

Còn giới hạn dị loại thì cũng giống như tóc.

1186

Hadayanti hadayamaṃsaṃ.

Heart (hadaya) refers to the heart-flesh.

Tim là khối thịt tim.

Taṃ vaṇṇato rattaṃ padumapattapiṭṭhivaṇṇaṃ.

Its color is red, like the underside of a lotus leaf.

Về màu sắc, nó có màu đỏ, như mặt dưới lá sen.

Saṇṭhānato bāhirapattāni apanetvā adhomukhaṭhapitapadumamakuḷasaṇṭhānaṃ.

In terms of shape, it is like a lotus bud placed upside down after removing its outer petals.

Về hình dạng, nó giống như một nụ sen úp ngược, đã bỏ đi các cánh hoa bên ngoài.

Bahi maṭṭhaṃ; anto kosātakīphalassa abbhantarasadisaṃ.

It is smooth on the outside; its inside is similar to the inside of a ridge gourd fruit.

Bên ngoài nhẵn nhụi; bên trong giống như ruột quả mướp.

Paññavantānaṃ thokaṃ vikasitaṃ, mandapaññānaṃ makuḷitameva.

For the wise, it is slightly open; for the dull-witted, it remains budded.

Đối với người có trí tuệ, nó hơi hé mở; đối với người kém trí tuệ, nó vẫn còn búp.

Anto cassa punnāgaṭṭhipatiṭṭhānamatto āvāṭako hoti, yattha aḍḍhapasatamattaṃ lohitaṃ saṇṭhāti; yaṃ nissāya manodhātu manoviññāṇadhātu ca vattanti.

Inside it, there is a small cavity the size of a punnāga seed, where about half a pint of blood is stored; relying on this blood, the mind-element (manodhātu) and mind-consciousness element (manoviññāṇadhātu) arise.

Bên trong nó có một cái lỗ nhỏ bằng chỗ hạt cây Punnāga, nơi chứa khoảng nửa bát máu; nương vào đó, ý giới (manodhātu) và ý thức giới (manoviññāṇadhātu) vận hành.

Taṃ panetaṃ rāgacaritassa rattaṃ hoti, dosacaritassa kāḷakaṃ, mohacaritassa maṃsadhovanudakasadisaṃ, vitakkacaritassa kulatthayūsavaṇṇaṃ, saddhācaritassa kaṇikārapupphavaṇṇaṃ, paññācaritassa acchaṃ vippasannaṃ anāvilaṃ paṇḍaraṃ parisuddhaṃ niddhotajātimaṇi viya jutimantaṃ khāyati.

That (heart) for one of a lustful temperament is red; for one of an angry temperament, it is black; for one of a deluded temperament, it is like water used for washing meat; for one of a speculative temperament, it is the color of horse gram broth; for one of a faithful temperament, it is the color of a kaṇikāra flower; and for one of an intelligent temperament, it appears clear, exceedingly pure, untroubled, white, perfectly clean, and resplendent like a thoroughly cleansed, natural gem.

Đối với người có hành vi tham ái, nó có màu đỏ; đối với người có hành vi sân hận, nó có màu đen; đối với người có hành vi si mê, nó giống như nước rửa thịt; đối với người có hành vi tầm cầu, nó có màu nước đậu kulattha; đối với người có hành vi tín tâm, nó có màu hoa kaṇikāra; đối với người có hành vi trí tuệ, nó trong suốt, rất thanh tịnh, không vẩn đục, trắng ngần, tinh khiết, sáng chói như viên ngọc quý đã được rửa sạch.

Disato uparimāya disāya jātaṃ.

In terms of direction, it arises from the upper direction.

Về phương hướng, nó nằm ở phía trên.

Okāsato sarīrabbhantare dvinnaṃ thanānaṃ majjhe patiṭṭhitaṃ.

In terms of location, it is situated inside the body, between the two breasts.

Về vị trí, nó nằm giữa hai vú trong cơ thể.

Paricchedato hadayaṃ hadayabhāgena paricchinnaṃ.

In terms of delineation, the heart is delineated by the heart-part.

Về giới hạn, tim được giới hạn bởi phần tim.

Ayamassa sabhāgaparicchedo.

This is its similar delineation.

Đây là giới hạn đồng loại của nó.

Visabhāgaparicchedo pana kesasadisova.

Its dissimilar delineation is like that of hair.

Còn giới hạn dị loại thì cũng giống như tóc.

1187

Yakananti yamakamaṃsapaṭalaṃ.

Liver refers to a double layer of flesh. It has the nature of a reddish-yellow substance in color, resembling the underside of an unblemished water lily petal.

Gan là lớp màng thịt đôi.

Taṃ vaṇṇato rattapaṇḍukadhātukaṃ, nātirattakumudassa pattapiṭṭhivaṇṇaṃ.

In terms of color, it is of a reddish-yellow nature, resembling the underside of an unblemished water lily petal.

Về màu sắc, nó có màu đỏ vàng, như mặt dưới lá sen súng không quá đỏ.

Saṇṭhānato mūle ekaṃ, agge yamakaṃ koviḷārapattasaṇṭhānaṃ.

In terms of shape, it is single at the base and double at the tip, shaped like a Kovidāra leaf.

Về hình dạng, nó có một gốc, hai ngọn, giống hình lá cây koviḷāra.

Tañca dandhānaṃ ekameva hoti mahantaṃ, paññavantānaṃ dve vā tīṇi vā khuddakāni.

And for dull-witted persons, there is only one large one; for intelligent persons, there are two or three small ones.

Đối với người chậm chạp, nó chỉ có một cái lớn; đối với người có trí tuệ, nó có hai hoặc ba cái nhỏ.

Disato uparimadisāya jātaṃ.

In terms of direction, it arises from the upper direction.

Về phương hướng, nó nằm ở phía trên.

Okāsato dvinnaṃ thanānaṃ abbhantare dakkhiṇapassaṃ nissāya ṭhitaṃ.

In terms of location, it is situated within the two breasts, leaning towards the right side.

Về vị trí, nó nằm bên trong hai vú, tựa vào phía bên phải.

Paricchedato yakanaṃ yakanabhāgena paricchinnaṃ.

In terms of delineation, the liver is delineated by the liver-part.

Về giới hạn, gan được giới hạn bởi phần gan.

Ayamassa sabhāgaparicchedo.

This is its similar delineation.

Đây là giới hạn đồng loại của nó.

Visabhāgaparicchedo pana kesasadisova.

Its dissimilar delineation is like that of hair.

Còn giới hạn dị loại thì cũng giống như tóc.

1188

Kilomakanti paṭicchannāpaṭicchannabhedato duvidhaṃ pariyonahanamaṃsaṃ.

Diaphragm (kilomaka) refers to the enveloping flesh, which is of two kinds, classified as covering and non-covering.

Màng bụng (Kilomaka) là hai loại màng thịt bao bọc, được phân biệt thành màng che phủ và màng không che phủ.

Taṃ duvidhampi vaṇṇato setaṃ, dukūlapilotikavaṇṇaṃ.

Both kinds are white in color, resembling a piece of fine linen cloth.

Cả hai loại này, về màu sắc, đều có màu trắng, giống màu vải lụa trắng.

Saṇṭhānato attano okāsasaṇṭhānaṃ.

In terms of shape, it takes the shape of its own location.

Về hình dạng, nó có hình dạng của vị trí nó nằm.

Disato paṭicchannakilomakaṃ uparimāya disāya jātaṃ.

In terms of direction, the covering diaphragm arises from the upper direction.

Về phương hướng, màng bụng che phủ nằm ở phía trên.

Itaraṃ dvīsu disāsu jātaṃ.

The other (non-covering) arises in both directions.

Loại còn lại nằm ở hai phía.

Okāsato paṭicchannakilomakaṃ hadayañca vakkañca paṭicchādetvā ṭhitaṃ.

In terms of location, the covering diaphragm covers the heart and kidneys.

Về vị trí, màng bụng che phủ che phủ tim và thận.

Apaṭicchannakilomakaṃ sakalasarīre cammassa heṭṭhato maṃsaṃ pariyonaddhitvā ṭhitaṃ.

The non-covering diaphragm is situated throughout the entire body, enveloping the flesh beneath the skin.

Màng bụng không che phủ bao bọc thịt dưới da khắp toàn thân.

Paricchedato heṭṭhā maṃsena, upari cammena, tiriyaṃ kilomakabhāgena paricchinnaṃ.

In terms of delineation, it is delineated by the flesh below, by the skin above, and transversely by the diaphragm-part.

Về giới hạn, nó được giới hạn bởi thịt ở dưới, bởi da ở trên, và bởi phần màng bụng ở hai bên.

Ayamassa sabhāgaparicchedo.

This is its similar delineation.

Đây là giới hạn đồng loại của nó.

Visabhāgaparicchedo pana kesasadisova.

Its dissimilar delineation is like that of hair.

Còn giới hạn dị loại thì cũng giống như tóc.

1189

Pihakanti udarajivhāmaṃsaṃ.

Spleen (pihaka) refers to the tongue-shaped flesh in the abdomen.

Lá lách (Pihaka) là khối thịt lưỡi bụng.

Taṃ vaṇṇato nīlaṃ nigguṇḍikapupphavaṇṇaṃ.

In terms of color, it is blue, resembling the color of a Nigguṇḍī flower.

Về màu sắc, nó có màu xanh đen, giống màu hoa nigguṇḍi.

Saṇṭhānato sattaṅgulappamāṇaṃ abandhanaṃ kāḷavacchakajivhāsaṇṭhānaṃ.

In terms of shape, it is seven inches in size, without an attachment, and shaped like the tongue of a black calf.

Về hình dạng, nó dài bảy tấc, không có chỗ nối, giống hình lưỡi bê đen.

Disato uparimāya disāya jātaṃ.

In terms of direction, it arises from the upper direction.

Về phương hướng, nó nằm ở phía trên.

Okāsato hadayassa vāmapasse udarapaṭalassa matthakapassaṃ nissāya ṭhitaṃ, yasmiṃ paharaṇappahārena bahi nikkhante sattānaṃ jīvitakkhayo hoti.

In terms of location, it is situated on the left side of the heart, leaning against the upper part of the abdominal membrane; when it is struck by a weapon and forced out, living beings lose their lives.

Về vị trí, nó nằm tựa vào phía trên của màng bụng, bên trái của tim, nếu bị đâm thủng và lòi ra ngoài thì chúng sinh sẽ mất mạng.

Paricchedato pihakabhāgena paricchinnaṃ.

In terms of delineation, it is delineated by the spleen-part.

Về giới hạn, lá lách được giới hạn bởi phần lá lách.

Ayamassa sabhāgaparicchedo.

This is its similar delineation.

Đây là giới hạn đồng loại của nó.

Visabhāgaparicchedo pana kesasadisova.

Its dissimilar delineation is like that of hair.

Còn giới hạn dị loại thì cũng giống như tóc.

1190

Papphāsanti dvattiṃsamaṃsakhaṇḍappabhedaṃ papphāsamaṃsaṃ.

Lungs (papphāsa) refer to the lung-flesh, which consists of thirty-two pieces of flesh.

Phổi (Papphāsa) là khối thịt phổi gồm ba mươi hai mảnh thịt.

Taṃ vaṇṇato rattaṃ nātipakkaudumbaraphalavaṇṇaṃ.

In terms of color, it is red, resembling the color of an unripe fig fruit.

Về màu sắc, nó có màu đỏ, giống màu quả sung chưa chín hẳn.

Saṇṭhānato visamacchinnabahalapūvakhaṇḍasaṇṭhānaṃ.

In terms of shape, it resembles irregularly cut, thick pieces of cake.

Về hình dạng, nó giống như một miếng bánh dày bị cắt không đều.

Abbhantare asitapītānaṃ abhāve uggatena kammajatejusmanā abbhāhatattā saṅkhāditapalālapiṇḍamiva nirasaṃ nirojaṃ.

Internally, due to the absence of food and drink, it is struck by the heat generated by kamma and is therefore tasteless and devoid of essence, like a chewed lump of straw.

Bên trong, do thiếu thức ăn và nước uống, và bị sức nóng do nghiệp sinh ra tác động, nó trở nên khô khan và không có chất dinh dưỡng, giống như một nắm rơm đã nhai.

Disato uparimāya disāya jātaṃ.

In terms of direction, it arises from the upper direction.

Về phương hướng, nó nằm ở phía trên.

Okāsato sarīrabbhantare dvinnaṃ thanānamantare hadayañca yakanañca paṭicchādetvā olambantaṃ ṭhitaṃ.

In terms of location, it is situated within the body, between the two breasts, covering the heart and liver, and hanging down.

Về vị trí, nó nằm lơ lửng bên trong cơ thể, giữa hai vú, che phủ tim và gan.

Paricchedato phapphāsabhāgena paricchinnaṃ.

In terms of delineation, it is delineated by the lung-part.

Về giới hạn, phổi được giới hạn bởi phần phổi.

Ayamassa sabhāgaparicchedo.

This is its similar delineation.

Đây là giới hạn đồng loại của nó.

Visabhāgaparicchedo pana kesasadisova.

Its dissimilar delineation is like that of hair.

Còn giới hạn dị loại thì cũng giống như tóc.

1191

Antanti purisassa dvattiṃsa hatthā, itthiyā aṭṭhavīsatihatthā ekavīsatiyā ṭhānesu obhaggā antavaṭṭi.

Intestines (anta) refers to the coil of large intestine, thirty-two cubits long for a man and twenty-eight cubits for a woman, coiled in twenty-one places.

Ruột (Anta) là cuộn ruột dài ba mươi hai tấc đối với nam giới, hai mươi tám tấc đối với nữ giới, cuộn lại ở hai mươi mốt chỗ.

Tadetaṃ vaṇṇato setaṃ sakkharasudhāvaṇṇaṃ.

This (intestine) is white in color, resembling a lime-plaster made with pebbles.

Về màu sắc, nó có màu trắng, giống màu vôi vữa.

Saṇṭhānato lohitadoṇiyaṃ ābhujitvā ṭhapitasīsacchinnasappasaṇṭhānaṃ.

In terms of shape, it resembles a snake with its head cut off, placed coiled in a blood-trough.

Về hình dạng, nó giống như một con rắn bị chặt đầu, cuộn tròn trong chậu máu.

Disato dvīsu disāsu jātaṃ.

In terms of direction, it arises in both directions.

Về phương hướng, nó nằm ở hai phía.

Okāsato upari galavāṭake heṭṭhā ca karīsamagge vinibandhattā galavāṭakakarīsamaggapariyante sarīrabbhantare ṭhitaṃ.

In terms of location, being bound at the gullet above and the anal passage below, it is situated within the body, within the confines of the gullet and the anal passage.

Về vị trí, nó nằm bên trong cơ thể, từ cổ họng ở trên đến cuối đường phân ở dưới, do được gắn kết ở hai đầu.

Paricchedato antabhāgena paricchinnaṃ.

In terms of delineation, it is delineated by the intestine-part.

Về giới hạn, ruột được giới hạn bởi phần ruột.

Ayamassa sabhāgaparicchedo.

This is its similar delineation.

Đây là giới hạn đồng loại của nó.

Visabhāgaparicchedo pana kesasadisova.

Its dissimilar delineation is like that of hair.

Còn giới hạn dị loại thì cũng giống như tóc.

1192

Antaguṇanti antabhogaṭṭhānesu bandhanaṃ.

Mesentery (antaguṇa) refers to the small intestines, which act as a binding in the coiled regions of the intestines.

Mạc treo ruột (Antaguṇa) là phần gắn kết ở những chỗ ruột cuộn lại.

Taṃ vaṇṇato setaṃ dakasītalikamūlavaṇṇaṃ.

In terms of color, it is white, resembling the root of a water lily.

Về màu sắc, nó có màu trắng, giống màu rễ cây dakasītalika.

Saṇṭhānato dakasītalikamūlasaṇṭhānameva.

In terms of shape, it is exactly like the root of a water lily.

Về hình dạng, nó cũng giống hình rễ cây dakasītalika.

Disato dvīsu disāsu jātaṃ.

In terms of direction, it arises in both directions.

Về phương hướng, nó nằm ở hai phía.

Okāsato kudāḷapharasukammādīni karontānaṃ yantākaḍḍhanakāle yantasuttamiva, yantaphalakāni antabhoge ekato agaḷante ābandhitvā pādapuñchanarajjumaṇḍalakassa antarā taṃ sibbetvā ṭhitarajjukā viya ekavīsatiyā ṭhānesu antabhogānaṃ antarā ṭhitaṃ.

In terms of location, it is situated between the coils of the intestines in twenty-one places, like the rope attached to a machine when workers operate tools such as spades and axes, binding the machine planks together so they do not slip, or like the small ropes sewn between the circles of a foot-wiping mat.

Về vị trí, nó nằm giữa các cuộn ruột ở hai mươi mốt chỗ, giống như sợi dây máy trong khi những người làm công việc cuốc xẻng kéo máy, hoặc giống như những sợi dây được khâu vào giữa vòng dây chùi chân để buộc các tấm ván máy lại với nhau không cho chúng trượt ra.

Paricchedato antaguṇabhāgena paricchinnaṃ.

In terms of delineation, it is delineated by the mesentery-part.

Về giới hạn, mạc treo ruột được giới hạn bởi phần mạc treo ruột.

Ayamassa sabhāgaparicchedo.

This is its similar delineation.

Đây là giới hạn đồng loại của nó.

Visabhāgaparicchedo pana kesasadisova.

Its dissimilar delineation is like that of hair.

Còn giới hạn dị loại thì cũng giống như tóc.

1193

Udariyanti udare bhavaṃ asitapitakhāyitasāyitaṃ.

Undigested food (udariya) refers to the fresh food—eaten, drunk, chewed, and tasted—that is present in the stomach.

Thức ăn mới (Udariya) là thức ăn đã được ăn, uống, nhai, nếm, nằm trong bụng.

Taṃ vaṇṇato ajjhohaṭāhāravaṇṇaṃ.

In terms of color, it is the color of the ingested food.

Về màu sắc, nó có màu của thức ăn đã được nuốt.

Saṇṭhānato parissāvane sithilabandhataṇḍulasaṇṭhānaṃ.

In terms of shape, it resembles loosely bound rice in a strainer.

Về hình dạng, nó giống như gạo được buộc lỏng lẻo trong túi lọc.

Disato uparimāya disāya jātaṃ.

In terms of direction, it arises from the upper direction.

Về phương hướng, nó nằm ở phía trên.

Okāsato udare ṭhitaṃ.

In terms of location, it is situated in the stomach. The stomach is an intestinal membrane resembling a blister formed in the middle of a wet cloth squeezed from both sides. Externally, it is smooth; internally, it is like the patterned border of a soiled outer garment that wraps around decaying flesh, or it can be said to be like the inside of a rotten jackfruit skin. In it live thirty-two different species of worms—Takkotakas, Gaṇḍuppādakas, Tālahīrakas, Sūcimukhakas, Paṭatantasuttakas, and others—tangled and intertwined, moving in swarms. When there is no food or drink, these worms leap up and cry out, striking the heart-flesh. And when food and drink are being ingested, they turn their heads upwards and swiftly snatch the first two or three mouthfuls of food; this (stomach) is their maternity home, latrine, infirmary, and cemetery.

Về vị trí, nó nằm trong bụng.

Udaraṃ nāma ubhato nippīḷiyamānassa allasāṭakassa majjhe sañjātaphoṭakasadisaṃ antapaṭalaṃ; bahi maṭṭhaṃ, anto maṃsakasambukapaliveṭhanakiliṭṭhapāvārakapupphakasadisaṃ, kuthitapanasatacassa abbhantarasadisantipi vattuṃ vaṭṭati; yattha takkoṭakā, gaṇḍuppādakā, tālahīrakā, sūcimukhakā, paṭatantasuttakā iccevamādidvattiṃsakulappabhedā kimayo ākulabyākulā saṇḍasaṇḍacārino hutvā nivasanti; ye pānabhojanādimhi avijjamāne ullaṅghitvā viravantā hadayamaṃsaṃ abhihananti, pānabhojanādiajjhoharaṇavelāya ca uddhaṃmukhā hutvā paṭhamajjhohaṭe dve tayo ālope turitaturitā vilumpanti; yaṃ tesaṃ kimīnaṃ sūtigharaṃ, vaccakuṭi, gilānasālā, susānañca hoti.

In terms of delineation, it is delineated by the part of the undigested food.

Bụng (udara) là màng ruột giống như một vết phồng rộp nổi lên ở giữa một tấm vải ướt bị vắt từ hai phía; bên ngoài thì nhẵn nhụi, bên trong thì giống như hoa văn của một tấm áo choàng bẩn thỉu quấn quanh thịt đang rỉ nước thối, cũng có thể nói là giống như phần bên trong của vỏ mít thối; nơi đó, các loài côn trùng thuộc ba mươi hai loại khác nhau như takkoṭaka, gaṇḍuppādaka, tālahīraka, sūcimukhaka, paṭatantasuttaka, v.v., sống chen chúc, hỗn loạn, di chuyển thành từng đàn; khi không có đồ ăn thức uống, chúng nhảy lên kêu la, đập vào thịt tim; và khi đến lúc ăn uống, chúng ngẩng đầu lên, vội vã cướp lấy hai ba miếng thức ăn đầu tiên được đưa vào; đó là nơi sinh nở, nhà vệ sinh, bệnh xá và nghĩa địa của những loài côn trùng đó.

1194

Yattha seyyathāpi nāma caṇḍālagāmadvāre candanikāya nidāghasamaye thūlaphusitake deve vassante udakena vuyhamānaṃ muttakarīsacammaaṭṭhinhārukhaṇḍakheḷasiṅghāṇikalohitappabhuti nānākuṇapajātaṃ nipatitvā kaddamodakāluḷitaṃ dvīhatīhaccayena sañjātakimikulaṃ sūriyātapavegasantāpakuthitaṃ upari pheṇapubbulake muñcantaṃ abhinīlavaṇṇaṃ paramaduggandhajegucchaṃ neva upagantuṃ na daṭṭhuṃ araharūpataṃ āpajjitvā tiṭṭhati, pageva ghāyituṃ vā sāyituṃ vā; evameva nānappakārapānabhojanādidantamusalasañcuṇṇitaṃ jivhāhatthaparivattitakheḷalālāpalibuddhaṃ taṅkhaṇavigatavaṇṇagandharasādisampadaṃ tantavāyakhalisuvānavamathusadisaṃ nipatitvā pittasemhavātapaliveṭhitaṃ hutvā udaraggisantāpavegakuthitaṃ kimikulākulaṃ uparūpari pheṇapubbulakāni muñcantaṃ paramakasambuduggandhajegucchabhāvaṃ āpajjitvā tiṭṭhati; yaṃ sutvāpi pānabhojanādīsu amanuññatā saṇṭhāti, pageva paññācakkhunā avaloketvā, yattha ca patitaṃ pānabhojanādi pañcadhā vibhāgaṃ gacchati – ekaṃ bhāgaṃ pāṇakā khādanti, ekaṃ bhāgaṃ udaraggi jhāpeti, eko bhāgo muttaṃ hoti, eko karīsaṃ, eko rasabhāvaṃ āpajjitvā soṇitamaṃsādīni upabrūhayati.

Where, just as in a cesspool near a pariah village, in the hot season, when rain with large drops falls, a collection of various putrid things like urine, feces, skin fragments, bone fragments, sinews, saliva, mucus, and blood, carried by water, falls into it, becomes muddied with dirty water, and after two or three days, swarms with worms, is boiled by the intense heat of the sun, emits foam bubbles upwards, becomes exceedingly dark-colored, exceedingly foul-smelling, and abhorrent, so that it is unfit to approach or to look at, much less to smell or to taste; in the same way, various kinds of food, drink, and so on, crushed into powder by the pestle-like teeth, turned over by the hand-like tongue, mixed with saliva and spittle, instantly losing their color, smell, and taste, resembling weaver's starch or dog's vomit, having fallen into the stomach, become enveloped by bile, phlegm, and wind, boiled by the intense heat of the stomach-fire, infested with swarms of worms, emitting foam bubbles upwards, and come to be in an exceedingly putrid, foul-smelling, and repulsive state; merely hearing about which creates a feeling of unpleasantness towards food and drink, much less observing it with the eye of wisdom. And where the food and drink that have fallen become divided into five parts: one part is eaten by small creatures, one part is consumed by the stomach-fire, one part becomes urine, one part becomes feces, and one part becomes essence, nourishing blood, flesh, and so on.

Cũng như ở cổng làng của người hạ tiện, vào mùa hè, khi trời mưa lớn, nước cuốn trôi đủ loại xác thối như nước tiểu, phân, da, xương, gân, đờm, nước mũi, máu, v.v., rơi xuống, hòa lẫn với bùn nước, sau hai ba ngày, sinh ra vô số côn trùng, bị sức nóng của mặt trời làm cho sôi sục, nổi bọt và bong bóng lên trên, trở nên màu xanh sẫm, cực kỳ hôi thối và ghê tởm, đến nỗi không thể đến gần hay nhìn thấy được, huống chi là ngửi hay nếm; cũng vậy, thức ăn đồ uống đủ loại bị nghiền nát bởi răng như chày, bị lưỡi như tay đảo qua lại, bị dính đầy nước bọt và nước dãi, mất đi màu sắc, mùi vị, v.v., ngay lập tức, rơi xuống, giống như hồ vải của thợ dệt hoặc bãi nôn của chó, bị bao bọc bởi mật, đờm, gió, bị sức nóng của lửa bụng làm cho sôi sục, đầy rẫy côn trùng, nổi bọt và bong bóng lên trên, trở nên cực kỳ hôi thối như xác chết và ghê tởm; chỉ nghe nói thôi cũng đủ làm cho người ta chán ghét đồ ăn thức uống, huống chi là nhìn bằng tuệ nhãn; và thức ăn đồ uống rơi vào đó sẽ chia thành năm phần – một phần bị côn trùng ăn, một phần bị lửa bụng đốt cháy, một phần thành nước tiểu, một phần thành phân, và một phần biến thành chất dinh dưỡng để nuôi dưỡng máu thịt, v.v.

Paricchedato udarapaṭalena ceva udariyabhāgena ca paricchinnaṃ.

By definition, it is bounded by the stomach lining and the stomach cavity.

Về mặt phân định, nó được phân định bởi màng bụng và phần bụng.

Ayamassa sabhāgaparicchedo.

This is its definition by similar parts.

Đây là sự phân định tương tự của nó.

Visabhāgaparicchedo pana kesasadisova.

The definition by dissimilar parts is similar to that of hair.

Còn sự phân định khác biệt thì giống như tóc.

1195

Karīsanti vaccaṃ.

Feces refers to excrement.

Phân (karīsa) là chất thải.

Taṃ vaṇṇato yebhuyyena ajjhohaṭāhāravaṇṇameva hoti.

In terms of color, it is mostly the color of the food consumed.

Về màu sắc, nó chủ yếu có màu của thức ăn đã ăn vào.

Saṇṭhānato okāsasaṇṭhānaṃ.

In terms of shape, it takes the shape of its location.

Về hình dạng, nó có hình dạng của không gian chứa đựng.

Disato heṭṭhimāya disāya jātaṃ.

In terms of direction, it is produced in the lower direction.

Về hướng, nó phát sinh từ hướng dưới.

Okāsato pakkāsaye ṭhitaṃ.

In terms of location, it is situated in the large intestine (pakkāsaya).

Về vị trí, nó nằm trong ruột già (pakkāsaya).

Pakkāsayo nāma heṭṭhā nābhipiṭṭhikaṇṭakamūlānamantare antāvasāne ubbedhena aṭṭhaṅgulamatto veḷunāḷikasadiso, yattha seyyathāpi nāma uparūpari bhūmibhāge patitaṃ vassodakaṃ ogaḷitvā heṭṭhā bhūmibhāgaṃ pūretvā tiṭṭhati; evameva yaṃ kiñci āmāsaye patitaṃ pānabhojanādikaṃ udaragginā pheṇuddehakaṃ pakkaṃ pakkaṃ nisadāya pisitamiva saṇhabhāvaṃ āpajjitvā antabilena ogaḷitvā ogaḷitvā madditvā veḷupabbe pakkhipamānapaṇḍumattikā viya sannicitaṃ hutvā tiṭṭhati.

The large intestine (pakkāsaya) is eight finger-breadths deep, like a bamboo pipe, located below, between the navel, the back, and the base of the spine, at the end of the intestines. Just as rainwater falling on higher ground flows down and fills the lower ground, so too, whatever food and drink falls into the stomach, is cooked by the stomach-fire, becoming frothy, and as it cooks and ripens, it becomes soft like paste ground on a stone, and flows down through the intestinal cavity, pressing down, accumulating like pale clay inserted into a bamboo joint, and remains there.

Ruột già là một ống giống như ống tre, cao khoảng tám ngón tay, nằm ở cuối ruột, giữa rốn, xương sống và gốc xương cụt; nơi đó, giống như nước mưa rơi trên mặt đất phía trên chảy xuống và lấp đầy mặt đất phía dưới; cũng vậy, bất cứ thức ăn đồ uống nào rơi vào dạ dày, sau khi được lửa bụng nấu chín, sủi bọt, trở nên mịn như được nghiền bằng đá, rồi chảy xuống qua các lỗ ruột, bị nghiền nát, tích tụ lại như đất sét vàng được nhét vào các mắt tre.

Paricchedato pakkāsayapaṭalena ceva karīsabhāgena ca paricchinnaṃ.

By definition, it is bounded by the large intestine lining and the fecal portion.

Về mặt phân định, nó được phân định bởi màng ruột già và phần phân.

Ayamassa sabhāgaparicchedo.

This is its definition by similar parts.

Đây là sự phân định tương tự của nó.

Visabhāgaparicchedo pana kesasadisova.

The definition by dissimilar parts is similar to that of hair.

Còn sự phân định khác biệt thì giống như tóc.

1196

Matthaluṅganti sīsakaṭāhabbhantare ṭhitamiñjarāsi.

Brain refers to the mass of marrow situated within the skull.

Não (matthaluṅga) là khối tủy nằm bên trong hộp sọ.

Taṃ vaṇṇato setaṃ ahicchattakapiṇḍikavaṇṇaṃ, dadhibhāvaṃ asampattaduṭṭhakhīravaṇṇantipi vattuṃ vaṭṭati.

In terms of color, it is white, like the color of a mushroom cluster, or it can be said to be like the color of spoiled milk that has not yet turned into curd.

Về màu sắc, nó màu trắng, có màu của nấm mọc thành cụm, cũng có thể nói là có màu của sữa hư chưa đông thành sữa chua.

Saṇṭhānato okāsasaṇṭhānaṃ.

In terms of shape, it takes the shape of its location.

Về hình dạng, nó có hình dạng của không gian chứa đựng.

Disato uparimāya disāya jātaṃ.

In terms of direction, it is produced in the upper direction.

Về hướng, nó phát sinh từ hướng trên.

Okāsato sīsakaṭāhabbhantare cattāro sibbinimagge nissāya samodhānetvā ṭhapitā cattāro piṭṭhapiṇḍā viya samohitaṃ tiṭṭhati.

In terms of location, it is situated within the skull, arranged like four lumps of flour placed together, supported by the four suture lines.

Về vị trí, nó nằm bên trong hộp sọ, tụ lại như bốn khối bột được đặt dựa vào bốn đường khớp sọ.

Paricchedato sīsakaṭāhassa abbhantaratalehi ceva matthaluṅgabhāgena ca paricchinnaṃ.

By definition, it is bounded by the inner surfaces of the skull and the brain portion.

Về mặt phân định, nó được phân định bởi mặt trong của hộp sọ và phần não.

Ayamassa sabhāgaparicchedo.

This is its definition by similar parts.

Đây là sự phân định tương tự của nó.

Visabhāgaparicchedo pana kesasadisova.

The definition by dissimilar parts is similar to that of hair.

Còn sự phân định khác biệt thì giống như tóc.

1197

Pittanti dve pittāni – baddhapittañca abaddhapittañca.

Bile is of two kinds: bound bile (baddhapitta) and unbound bile (abaddhapitta).

Mật (pitta) có hai loại mật – mật cố định (baddhapitta) và mật không cố định (abaddhapitta).

Tattha baddhapittaṃ vaṇṇato bahalamadhukatelavaṇṇaṃ, abaddhapittaṃ milātaākulitapupphavaṇṇaṃ.

Among these, bound bile is the color of thick, dark honey oil, while unbound bile is the color of withered, tangled flowers.

Trong đó, mật cố định có màu của dầu mè đặc, còn mật không cố định có màu của hoa héo úa, rối bời.

Taṃ saṇṭhānato ubhayampi okāsasaṇṭhānaṃ.

Both types, in terms of shape, take the shape of their location.

Cả hai loại mật này, về hình dạng, đều có hình dạng của không gian chứa đựng.

Disato baddhapittaṃ uparimāya disāya jātaṃ, itaraṃ dvīsu disāsu jātaṃ.

In terms of direction, bound bile is produced in the upper direction; the other is produced in two directions.

Về hướng, mật cố định phát sinh từ hướng trên, còn loại kia (mật không cố định) phát sinh từ hai hướng.

Okāsato abaddhapittaṃ ṭhapetvā kesalomadantanakhānaṃ maṃsavinimuttaṭṭhānañceva thaddhasukkhacammañca udakamiva telabinduṃ avasesasarīraṃ byāpetvā ṭhitaṃ, yamhi kupite akkhīni pītakāni honti bhamanti, gattaṃ kampati kaṇḍuyati.

In terms of location, unbound bile, excluding the parts of the hair, body-hair, teeth, and nails that are free of flesh, and also hard, dry skin, spreads throughout the rest of the body, like a drop of oil in water. When this becomes disturbed, the eyes turn yellow and roll, and the body trembles and itches.

Về vị trí, mật không cố định nằm rải rác khắp cơ thể còn lại như giọt dầu trong nước, trừ những nơi không có thịt như tóc, lông, răng, móng và da khô cứng; khi nó bị rối loạn, mắt sẽ vàng và quay cuồng, cơ thể run rẩy và ngứa ngáy.

Baddhapittaṃ hadayapapphāsānamantare yakanamaṃsaṃ nissāya patiṭṭhite mahākosātakīkosakasadise pittakosake ṭhitaṃ, yamhi kupite sattā ummattakā honti, vipallatthacittā hirottappaṃ chaḍḍetvā akattabbaṃ karonti, abhāsitabbaṃ bhāsanti, acintetabbaṃ cintenti.

Bound bile is situated in the gallbladder, which resembles a large ridge gourd pod, located between the heart and lungs, supported by the liver tissue. When this becomes disturbed, beings become insane, their minds deranged, casting off shame and dread, they do what should not be done, speak what should not be spoken, and conceive what should not be conceived.

Mật cố định nằm trong túi mật giống như vỏ quả mướp lớn, nằm giữa tim và phổi, dựa vào thịt gan; khi nó bị rối loạn, chúng sinh trở nên điên loạn, tâm trí đảo lộn, vứt bỏ sự hổ thẹn và ghê tởm, làm những việc không nên làm, nói những lời không nên nói, suy nghĩ những điều không nên suy nghĩ.

Paricchedato pittabhāgena paricchinnaṃ.

By definition, it is bounded by the bile portion.

Về mặt phân định, nó được phân định bởi phần mật.

Ayamassa sabhāgaparicchedo.

This is its definition by similar parts.

Đây là sự phân định tương tự của nó.

Visabhāgaparicchedo pana kesasadisova.

The definition by dissimilar parts is similar to that of hair.

Còn sự phân định khác biệt thì giống như tóc.

1198

Semhanti sarīrabbhantare ekapattapūrappamāṇaṃ semhaṃ.

Phlegm refers to the phlegm within the body, which is approximately the measure of one pattha (a bowlful).

Đờm (semha) là đờm trong cơ thể, có lượng bằng một bát đầy.

Taṃ vaṇṇato setaṃ nāgabalapaṇṇarasavaṇṇaṃ.

In terms of color, it is white, like the color of the juice of the nāgabala leaf.

Về màu sắc, nó màu trắng, có màu của nước lá cây nāgabalā.

Saṇṭhānato okāsasaṇṭhānaṃ.

In terms of shape, it takes the shape of its location.

Về hình dạng, nó có hình dạng của không gian chứa đựng.

Disato uparimāya disāya jātaṃ.

In terms of direction, it is produced in the upper direction.

Về hướng, nó phát sinh từ hướng trên.

Okāsato udarapaṭale ṭhitaṃ, yaṃ pānabhojanādīni ajjhoharaṇakāle seyyathāpi nāma udake sevālapaṇakaṃ kaṭṭhe vā kapāle vā patante chijjitvā dvidhā hutvā puna ajjhottharitvā tiṭṭhati, evameva pānabhojanādimhi nipatante chijjitvā dvidhā hutvā puna ajjhottharitvā tiṭṭhati; yamhi ca mandībhūte pakkagaṇḍo viya pūtikukkuṭaṇḍamiva ca udaraṃ paramajegucchaṃ kuṇapagandhaṃ hoti; tato uggatena ca gandhena uddekopi mukhampi duggandhaṃ pūtikuṇapasadisaṃ hoti; so ca puriso ‘apehi, duggandhaṃ vāyasī’ti vattabbataṃ āpajjati; yañca vaḍḍhitvā bahalattamāpannaṃ pidhānaphalakamiva vaccakuṭiyā udarapaṭalassa abbhantareyeva kuṇapagandhaṃ sannirujjhitvā tiṭṭhati.

In terms of location, it is situated in the stomach lining. When food and drink are being consumed, just as moss and algae in water, when falling upon wood or a pot shard, split in two and then cover it again, so too, when food and drink falls upon it, the phlegm splits in two and then covers it again. When it diminishes, the stomach becomes exceedingly repulsive and emits a putrid corpse-like odor, like a ripe boil or a rotten egg. And due to the odor rising from it, both the belch and the mouth become foul-smelling, like a putrid corpse; and such a person becomes described as, ‘Go away, you emit a foul odor!’ And when it increases and becomes thick, it acts like a lid for the privy, sealing off the corpse-like odor within the stomach lining.

Về vị trí, nó nằm trên màng bụng; khi thức ăn đồ uống được đưa vào, nó bị cắt thành hai phần rồi lại bao phủ lên, giống như tảo và rêu trong nước, khi gỗ hoặc mảnh sành rơi xuống, chúng bị cắt thành hai phần rồi lại bao phủ lên; khi nó suy yếu, bụng trở nên cực kỳ ghê tởm và có mùi xác chết, giống như một vết thương mưng mủ hoặc một quả trứng gà thối; và do mùi hôi bốc ra từ đó, cả hơi thở và miệng đều hôi thối như xác chết; và người đó sẽ bị nói là ‘Đi đi, ngươi hôi thối như quạ’; và khi nó tăng lên và trở nên đặc quánh, nó sẽ chặn mùi xác chết lại ngay bên trong màng bụng, như một tấm ván đậy nắp nhà vệ sinh.

Paricchedato semhabhāgena paricchinnaṃ.

By definition, it is bounded by the phlegm portion.

Về mặt phân định, nó được phân định bởi phần đờm.

Ayamassa sabhāgaparicchedo.

This is its definition by similar parts.

Đây là sự phân định tương tự của nó.

Visabhāgaparicchedo pana kesasadisova.

The definition by dissimilar parts is similar to that of hair.

Còn sự phân định khác biệt thì giống như tóc.

1199

Pubboti pūtilohitavasena pavattapubbo.

Pus refers to pus that arises from putrid blood.

Mủ (pubbo) là mủ phát sinh do máu thối.

So vaṇṇato paṇḍupalāsavaṇṇo, matakasarīre pana pūtibahalācāmavaṇṇo hoti.

In terms of color, it is like the color of a pale, yellowish leaf, but in a corpse, it is the color of putrid, thick rice gruel.

Về màu sắc, nó có màu của lá úa vàng nhạt, nhưng trong xác chết thì có màu của nước cơm đặc thối.

Saṇṭhānato okāsasaṇṭhāno.

In terms of shape, it takes the shape of its location.

Về hình dạng, nó có hình dạng của không gian chứa đựng.

Disato dvīsu disāsu jāto.

In terms of direction, it is produced in two directions.

Về phương hướng, nó sinh ra ở hai phương.

Okāsato pana pubbassa okāso nāma nibaddho natthi yattha so sannicito tiṭṭheyya; yatra yatra pana khāṇukaṇṭakappaharaṇaggijālādīhi abhihate sarīrappadese lohitaṃ saṇṭhahitvā paccati, gaṇḍapiḷakādayo vā uppajjanti, tatra tatreva tiṭṭhati.

However, there is no fixed location for pus where it regularly accumulates. Instead, wherever a part of the body is struck by stakes, thorns, weapons, flames, or other things, and blood collects and putrefies, or where boils and pustules arise, there it is found.

Tuy nhiên, về vị trí, không có một vị trí cố định nào cho mủ để nó có thể tích tụ; nhưng bất cứ nơi nào trên cơ thể bị tổn thương bởi cọc gỗ, gai, vết chém, lửa, v.v., máu tụ lại và mưng mủ, hoặc mụn nhọt và các vết loét khác phát sinh, thì mủ sẽ ở ngay tại đó.

Paricchedato pubbabhāgena paricchinno.

By definition, it is bounded by the pus portion.

Về sự phân định, nó được phân định bởi phần mủ.

Ayamassa sabhāgaparicchedo.

This is its definition by similar parts.

Đây là sự phân định đồng loại của nó.

Visabhāgaparicchedo pana kesasadisova.

The definition by dissimilar parts is similar to that of hair.

Còn sự phân định dị loại thì giống như tóc.

1200

Lohitanti dve lohitāni – sannicitalohitañca saṃsaraṇalohitañca.

Blood is of two kinds: accumulated blood (sannicitalohita) and circulating blood (saṃsaraṇalohita).

Máu (Lohita) có hai loại: máu tụ (sannicitalohita) và máu lưu thông (saṃsaraṇalohita).

Tattha sannicitalohitaṃ vaṇṇato nipakkabahalalākhārasavaṇṇaṃ, saṃsaraṇalohitaṃ acchalākhārasavaṇṇaṃ.

Among these, accumulated blood is the color of well-cooked, thick lac dye, while circulating blood is the color of clear lac dye.

Trong đó, máu tụ về màu sắc giống màu nhựa cánh kiến đặc đã chín; máu lưu thông giống màu nhựa cánh kiến trong.

Saṇṭhānato ubhayampi okāsasaṇṭhānaṃ.

Both types, in terms of shape, take the shape of their location.

Về hình dạng, cả hai đều có hình dạng theo không gian.

Disato sannicitalohitaṃ uparimāya disāya jātaṃ, itaraṃ dvīsu disāsu jātaṃ.

In terms of direction, accumulated blood is produced in the upper direction; the other is produced in two directions.

Về phương hướng, máu tụ sinh ra ở phương trên, còn máu kia sinh ra ở hai phương.

Okāsato saṃsaraṇalohitaṃ, ṭhapetvā kesalomadantanakhānaṃ maṃsavinimmuttaṭṭhānañceva thaddhasukkhacammañca, dhamanijālānusārena sabbaṃ upādinnakasarīraṃ pharitvā ṭhitaṃ; sannicitalohitaṃ yakanaṭṭhānassa heṭṭhābhāgaṃ pūretvā ekapattapūramattaṃ hadayavakkapapphāsānaṃ upari thokaṃ thokaṃ paggharantaṃ vakkahadayayakanapapphāse temayamānaṃ ṭhitaṃ.

Blood circulating by location, except for the parts of hair, pores, teeth, nails, which are devoid of flesh, and thick dry skin, pervades and remains throughout the entire body sustained by kamma, following the network of arteries. The accumulated blood, filling the lower part of the liver region to the measure of one pattha, drips little by little over the heart, kidneys, and lungs, moistening them, and remains there.

Về vị trí, máu lưu thông, ngoại trừ những nơi không có thịt như tóc, lông, răng, móng và da khô cứng, nó lan tỏa khắp toàn bộ cơ thể hữu sinh theo các mạng lưới mạch máu; máu tụ thì lấp đầy phần dưới của gan, chảy nhỏ giọt từng chút một lên tim, thận, phổi với lượng khoảng một bát đầy, làm ướt thận, tim, gan và phổi.

Tasmiñhi vakkahadayādīni atemente sattā pipāsitā honti.

Indeed, if that blood does not moisten the kidneys, heart, and so on, beings become excessively thirsty.

Nếu máu đó không làm ướt thận, tim, v.v., chúng sinh sẽ khát nước.

Paricchedato lohitabhāgena paricchinnaṃ.

By delimitation, it is delimited by the blood aspect.

Về sự phân định, nó được phân định bởi phần máu.

Ayamassa sabhāgaparicchedo.

This is its similar delimitation.

Đây là sự phân định đồng loại của nó.

Visabhāgaparicchedo pana kesasadisova.

Its dissimilar delimitation is, however, like hair.

Còn sự phân định dị loại thì giống như tóc.

1201

Sedoti lomakūpādīhi paggharaṇakaāpodhātu.

Sweat is the water element that oozes from hair-pores and other similar openings.

Mồ hôi (Seda) là thủy đại chảy ra từ các lỗ chân lông, v.v.

So vaṇṇato vippasannatilatelavaṇṇo.

Its colour is like clarified sesame oil.

Mồ hôi đó về màu sắc giống màu dầu mè trong suốt.

Saṇṭhānato okāsasaṇṭhāno.

Its form is that of its location.

Về hình dạng, nó có hình dạng theo không gian.

Disato dvīsu disāsu jāto.

Its origin is in two directions.

Về phương hướng, nó sinh ra ở hai phương.

Okāsato sedassokāso nāma nibaddho natthi, yattha so lohitaṃ viya sadā tiṭṭheyya; yadā pana aggisantāpasūriyasantāpautuvikārādīhi sarīraṃ santappati tadā udakato abbuḷhamattavisamacchinnabhisamūḷālakumudanāḷakalāpo viya sabbakesalomakūpavivarehi paggharati.

By location, there is no fixed place for sweat, where it would always remain like blood; but when the body is heated by the warmth of fire, the heat of the sun, changes in seasons, and so on, it flows out from all the hair-pores and root-pores of the body, like a cluster of lotus stalks or water lilies freshly pulled from water and unevenly broken.

Về vị trí, không có một vị trí cố định nào cho mồ hôi để nó có thể tồn tại vĩnh viễn như máu; nhưng khi cơ thể bị nóng bức do sức nóng của lửa, sức nóng của mặt trời, sự thay đổi thời tiết, v.v., thì nó chảy ra từ tất cả các lỗ chân tóc và lỗ chân lông giống như một bó sen, súng bị cắt không đều vừa mới nhổ lên khỏi nước.

Tasmā tassa saṇṭhānampi kesalomakūpavivarānaṃyeva vasena veditabbaṃ.

Therefore, its form should also be understood in terms of the hair-pores and root-pores.

Vì vậy, hình dạng của nó cũng phải được hiểu theo các lỗ chân tóc và lỗ chân lông.

Sedapariggaṇhakena ca yoginā kesalomakūpavivare pūretvā ṭhitavaseneva sedo manasikātabbo.

A yogi contemplating sweat should perceive it as that which fills and remains in the hair-pores and root-pores.

Và hành giả quán mồ hôi phải chú tâm đến mồ hôi như là nó đang lấp đầy các lỗ chân tóc và lỗ chân lông.

Paricchedato sedabhāgena paricchinno.

By delimitation, it is delimited by the sweat aspect.

Về sự phân định, nó được phân định bởi phần mồ hôi.

Ayamassa sabhāgaparicchedo.

This is its similar delimitation.

Đây là sự phân định đồng loại của nó.

Visabhāgaparicchedo pana kesasadisova.

Its dissimilar delimitation is, however, like hair.

Còn sự phân định dị loại thì giống như tóc.

1202

Medoti thinasineho.

Fat is thick grease.

Mỡ (Medo) là chất béo đặc.

So vaṇṇato phālitahaliddivaṇṇo.

Its colour is like split turmeric.

Nó về màu sắc giống màu nghệ đã thái.

Saṇṭhānato thūlasarīrassa tāva cammamaṃsantare ṭhapitahaliddivaṇṇadukūlapilotikasaṇṭhāno hoti, kisasarīrassa jaṅghamaṃsaṃ ūrumaṃsaṃ piṭṭhikaṇṭakanissitaṃ piṭṭhamaṃsaṃ udaravaṭṭimaṃsanti etāni nissāya diguṇaṃ tiguṇaṃ katvā ṭhapitahaliddivaṇṇadukūlapilotikasaṇṭhāno.

By form, in a corpulent body, it is like pieces of fine, turmeric-coloured cloth placed between the skin and flesh; in a lean body, it is like pieces of fine, turmeric-coloured cloth folded two or three times, lying in the thigh muscles, calf muscles, back muscles near the spine, and abdominal muscles.

Về hình dạng, đối với người béo, nó có hình dạng như một mảnh vải lụa màu vàng nghệ được đặt giữa da và thịt; đối với người gầy, nó có hình dạng như một mảnh vải lụa màu vàng nghệ được đặt gấp đôi hoặc gấp ba lần dựa vào thịt bắp chân, thịt đùi, thịt lưng dựa vào xương sống và thịt bụng.

Disato dvīsu disāsu jāto.

Its origin is in two directions.

Về phương hướng, nó sinh ra ở hai phương.

Okāsato thūlassa sakalasarīraṃ pharitvā, kisassa jaṅghamaṃsādīni nissāya ṭhito, yaṃ sinehasaṅkhaṃ gatampi paramajegucchattā neva muddhani telatthāya, na nāsātelādīnaṃ atthāya gaṇhanti.

By location, in a corpulent person, it pervades the entire body; in a lean person, it lies supported by the calf muscles and so on. Although it is considered a grease, due to its extreme repulsiveness, it is not taken for oil on the head, nor for nasal oils and so forth.

Về vị trí, đối với người béo, nó lan tỏa khắp toàn bộ cơ thể; đối với người gầy, nó dựa vào thịt bắp chân, v.v. Mặc dù nó được xem là chất béo, nhưng vì cực kỳ ghê tởm, người ta không lấy nó để làm dầu bôi đầu, hoặc dầu nhỏ mũi, v.v.

Paricchedato heṭṭhā maṃsena, upari cammena, tiriyaṃ medabhāgena paricchinno.

By delimitation, it is delimited by flesh below, by skin above, and by the fat aspect sideways.

Về sự phân định, nó được phân định bởi thịt ở dưới, da ở trên, và phần mỡ ở hai bên.

Ayamassa sabhāgaparicchedo.

This is its similar delimitation.

Đây là sự phân định đồng loại của nó.

Visabhāgaparicchedo pana kesasadisova.

Its dissimilar delimitation is, however, like hair.

Còn sự phân định dị loại thì giống như tóc.

1203

Assūti akkhīhi pagdharaṇakaāpodhātu.

Tears are the water element flowing from the eyes.

Nước mắt (Assu) là thủy đại chảy ra từ mắt.

Taṃ vaṇṇato vippasannatilatelavaṇṇaṃ.

Their colour is like clarified sesame oil.

Nó về màu sắc giống màu dầu mè trong suốt.

Saṇṭhānato okāsasaṇṭhānaṃ.

Their form is that of their location.

Về hình dạng, nó có hình dạng theo không gian.

Disato uparimāya disāya jātaṃ.

Their origin is in the upper direction.

Về phương hướng, nó sinh ra ở phương trên.

Okāsato akkhikūpakesu ṭhitaṃ.

By location, they remain in the eye sockets.

Về vị trí, nó nằm trong hốc mắt.

Na cetaṃ pittakosake pittamiva akkhikūpakesu sadā sannicitaṃ tiṭṭhati; yadā pana sattā somanassajātā mahāhasitaṃ hasanti, domanassajātā rodanti paridevanti tathārūpaṃ visabhāgāhāraṃ āharanti, yadā ca nesaṃ akkhīni dhūmarajapaṃsukādīhi abhihaññanti, tadā etehi somanassadomanassavisabhāgāhārautūhi samuṭṭhahitvā akkhikūpake pūretvā tiṭṭhati vā paggharati vā.

And they do not always remain accumulated in the eye sockets like bile in the bile duct; but when beings experience joy and laugh loudly, or experience sorrow and weep and lament, or partake of incompatible food, or when their eyes are afflicted by smoke, dust, or dirt, then tears arise from these (joy, sorrow, incompatible food, seasons), fill the eye sockets and either remain there or flow out.

Và nước mắt này không phải lúc nào cũng tích tụ trong hốc mắt như mật trong túi mật; nhưng khi chúng sinh vui mừng mà cười lớn, hoặc đau khổ mà khóc than, hoặc ăn những thức ăn không hợp, hoặc khi mắt họ bị khói, bụi, đất, v.v., làm tổn thương, thì nước mắt phát sinh từ những niềm vui, nỗi buồn, thức ăn không hợp và thời tiết đó, lấp đầy hốc mắt hoặc chảy ra.

Assupariggaṇhakena pana yoginā akkhikūpake pūretvā ṭhitavaseneva pariggaṇhitabbaṃ.

A yogi contemplating tears should perceive them as that which fills and remains in the eye sockets.

Tuy nhiên, hành giả quán nước mắt phải quán nó như là nó đang lấp đầy hốc mắt.

Paricchedato assubhāgena paricchinnaṃ.

By delimitation, they are delimited by the tear aspect.

Về sự phân định, nó được phân định bởi phần nước mắt.

Ayamassa sabhāgaparicchedo.

This is their similar delimitation.

Đây là sự phân định đồng loại của nó.

Visabhāgaparicchedo pana kesasadisova.

Their dissimilar delimitation is, however, like hair.

Còn sự phân định dị loại thì giống như tóc.

1204

Vasāti vilīnasneho.

Grease is liquefied fat.

Mỡ lỏng (Vasā) là chất béo đã tan chảy.

Sā vaṇṇato nāḷikeratelavaṇṇā, ācāme āsittatelavaṇṇātipi vattuṃ vaṭṭati.

Its colour is like coconut oil, or it can be said to be like oil poured into rice gruel.

Nó về màu sắc giống màu dầu dừa, cũng có thể nói là giống màu dầu đổ vào nước cơm.

Saṇṭhānato nhānakāle pasannaudakassa upari paribbhamantasinehabinduvisaṭasaṇṭhānā.

Its form is like scattered drops of oil floating on clear water during a bath.

Về hình dạng, khi tắm, nó có hình dạng như những giọt dầu loang ra trôi nổi trên mặt nước trong.

Disato dvīsu disāsu jātā.

Its origin is in two directions.

Về phương hướng, nó sinh ra ở hai phương.

Okāsato yebhuyyena hatthatalahatthapiṭṭhipādatalapādapiṭṭhināsāpuṭanalāṭaaṃsakūṭesu ṭhitā.

By location, it is mostly found on the palms of the hands, backs of the hands, soles of the feet, tops of the feet, nostrils, forehead, and shoulders.

Về vị trí, nó thường nằm ở lòng bàn tay, mu bàn tay, lòng bàn chân, mu bàn chân, lỗ mũi, trán và đỉnh vai.

Na cesā etesu okāsesu sadā vilīnāva hutvā tiṭṭhati; yadā pana aggisantāpasūriyasantāpautuvisabhāgadhātuvisabhāgehi te padesā usmā jātā honti, tadā tattha nhānakāle pasannaudakūpari sinehabinduvisaṭo viya ito cito ca saṃsarati.

And it does not always remain liquefied in these places; but when those areas become heated by the warmth of fire, the heat of the sun, incompatible seasons, or incompatible elements, then it moves here and there, like scattered drops of oil on clear water during a bath.

Và nó không phải lúc nào cũng ở trạng thái lỏng ở những vị trí này; nhưng khi những vùng đó nóng lên do sức nóng của lửa, sức nóng của mặt trời, thời tiết không hợp hoặc các yếu tố không hợp, thì nó di chuyển từ chỗ này sang chỗ khác, giống như những giọt dầu loang ra trên mặt nước trong khi tắm.

Paricchedato vasābhāgena paricchinnā.

By delimitation, it is delimited by the grease aspect.

Về sự phân định, nó được phân định bởi phần mỡ lỏng.

Ayamassā sabhāgaparicchedo.

This is its similar delimitation.

Đây là sự phân định đồng loại của nó.

Visabhāgaparicchedo pana kesasadisova.

Its dissimilar delimitation is, however, like hair.

Còn sự phân định dị loại thì giống như tóc.

1205

Kheḷoti antomukhe pheṇamissā āpodhātu.

Saliva is the frothy water element inside the mouth.

Nước bọt (Kheḷo) là thủy đại lẫn bọt trong khoang miệng.

So vaṇṇato seto pheṇavaṇṇo.

Its colour is white, like foam.

Nó về màu sắc là màu trắng, màu bọt.

Saṇṭhānato okāsasaṇṭhāno, pheṇasaṇṭhānatotipi vattuṃ vaṭṭati.

Its form is that of its location; it can also be said to have the form of foam.

Về hình dạng, nó có hình dạng theo không gian, cũng có thể nói là hình dạng bọt.

Disato uparimāya disāya jāto.

Its origin is in the upper direction.

Về phương hướng, nó sinh ra ở phương trên.

Okāsato ubhohi kapolapassehi oruyha jivhāya ṭhito.

By location, it flows down from both sides of the cheeks and rests on the tongue.

Về vị trí, nó chảy xuống từ hai bên má và nằm trên lưỡi.

Na cesa ettha sadā sannicito hutvā tiṭṭhati.

And it does not always remain accumulated there.

Và nó không phải lúc nào cũng tích tụ ở đây.

Yadā pana sattā tathārūpaṃ āhāraṃ passanti vā saranti vā uṇhatittakaṭukaloṇambilānaṃ vā kiñci mukhe ṭhapenti, yadā vā nesaṃ hadayaṃ ākilāyati, kismiñcideva vā jigucchā uppajjati, tadā kheḷo uppajjitvā ubhohi kapolapassehi oruyha jivhāya saṇṭhāti.

But when beings see or remember such food, or place something hot, bitter, pungent, salty, or sour in their mouth, or when their heart is afflicted, or disgust arises concerning something, then saliva arises, flows down from both sides of the cheeks, and settles on the tongue.

Nhưng khi chúng sinh nhìn thấy hoặc nhớ đến một loại thức ăn nào đó, hoặc đặt một thứ gì đó nóng, đắng, cay, mặn, chua vào miệng, hoặc khi tim họ mệt mỏi, hoặc khi có sự ghê tởm phát sinh đối với một điều gì đó, thì nước bọt phát sinh, chảy xuống từ hai bên má và đọng lại trên lưỡi.

Aggajivhāya cesa tanuko hoti, mūlajivhāya bahalo; mukhe pakkhittañca puthukaṃ vā taṇḍulaṃ vā aññaṃ vā kiñci khādanīyaṃ, nadīpuḷine khatakūpakasalilaṃ viya, parikkhayaṃ agacchantova temetuṃ samattho hoti.

It is thin at the tip of the tongue and thick at the base of the tongue; and any flattened rice, husked rice, or other edible food placed in the mouth, it is able to moisten without running out, like the water in a small well dug in a river sandbank.

Nó loãng ở đầu lưỡi và đặc ở gốc lưỡi; và bất kỳ thức ăn nào như cốm hay gạo được đặt vào miệng, nó có khả năng làm ướt mà không cạn đi, giống như nước trong giếng đào trên bãi cát sông.

Paricchedato kheḷabhāgena paricchinno.

By delimitation, it is delimited by the saliva aspect.

Về sự phân định, nó được phân định bởi phần nước bọt.

Ayamassa sabhāgaparicchedo.

This is its similar delimitation.

Đây là sự phân định đồng loại của nó.

Visabhāgaparicchedo pana kesasadisova.

Its dissimilar delimitation is, however, like hair.

Còn sự phân định dị loại thì giống như tóc.

1206

Siṅghāṇikāti matthaluṅgato paggharaṇakaasuci.

Nasal mucus is the impure fluid flowing from the brain.

Nước mũi (Siṅghāṇikā) là chất dơ bẩn chảy ra từ não.

Sā vaṇṇato taruṇatālaṭṭhimiñjavaṇṇā.

Its colour is like the kernel of a young palm fruit.

Nó về màu sắc giống màu ruột hạt thốt nốt non.

Saṇṭhānato okāsasaṇṭhānā.

Its form is that of its location.

Về hình dạng, nó có hình dạng theo không gian.

Disato uparimāya disāya jātā.

Its origin is in the upper direction.

Về phương hướng, nó sinh ra ở phương trên.

Okāsato nāsāpuṭe pūretvā ṭhitā.

By location, it fills and remains in the nostrils.

Về vị trí, nó lấp đầy lỗ mũi và đọng lại ở đó.

Na cesā ettha sadā sannicitā hutvā tiṭṭhati; atha kho yathā nāma puriso paduminīpattena dadhiṃ bandhitvā heṭṭhā kaṇṭakena vijjheyya, atha tena chiddena dadhimatthu gaḷitvā bahi pateyya, evameva yadā sattā rodanti vā visabhāgāhārautuvasena vā sañjātadhātukkhobhā honti, tadā antosīsato pūtisemhabhāvaṃ āpannaṃ matthaluṅgaṃ gaḷitvā tālumatthakavivarena otaritvā nāsāpuṭe pūretvā tiṭṭhati vā paggharati vā.

And it does not always remain accumulated there; but just as a man might tie curd in a lotus leaf and pierce it from below with a thorn, and then the whey would drip out through that hole, in the same way, when beings weep, or when their elements become agitated due to incompatible food or seasons, then the brain, having turned into putrid phlegm from inside the head, drips down through the opening in the roof of the mouth and fills the nostrils, either remaining there or flowing out.

Và chất nhầy này không phải lúc nào cũng tích tụ và nằm yên ở đây; mà là, giống như một người dùng lá sen gói sữa đông rồi dùng gai chọc thủng phía dưới, sau đó nước sữa đông chảy ra ngoài qua lỗ đó, thì cũng vậy, khi các chúng sinh khóc hoặc khi các yếu tố cơ thể bị xáo trộn do thức ăn hay thời tiết không phù hợp, lúc đó chất tủy não đã hóa thành đờm mủ từ bên trong đầu sẽ chảy xuống qua khe hở trên đỉnh vòm miệng, tràn đầy lỗ mũi và nằm yên hoặc chảy ra.

Siṅghāṇikā pariggaṇhakena pana yoginā nāsāpuṭe pūretvā ṭhitavaseneva pariggaṇhitabbā.

A yogi contemplating nasal mucus should perceive it as that which fills and remains in the nostrils.

Nhưng hành giả quán xí mũi cần quán nó như thể nó đã tràn đầy lỗ mũi.

Paricchedato siṅghāṇikābhāgena paricchinnā.

By delimitation, it is delimited by the nasal mucus aspect.

Về mặt phân định, nó được phân định bằng phần chất nhầy.

Ayamassa sabhāgaparicchedo.

This is its similar delimitation.

Đây là sự phân định tương tự của nó.

Visabhāgaparicchedo pana kesasadisova.

Its dissimilar delimitation is, however, like hair.

Còn sự phân định bất tương tự thì giống như tóc.

1207

Lasikāti sarīrasandhīnaṃ abbhantare picchilakuṇapaṃ.

Synovial fluid is the viscous putrescence within the body's joints.

Chất bạch huyết (Lasikā) là chất thối rữa nhầy nhụa bên trong các khớp xương của cơ thể.

Sā vaṇṇato kaṇikāraniyyāsavaṇṇā.

Its colour is like the sap of the kaṇikāra tree.

Về màu sắc, nó có màu giống như nhựa cây Kanikāra.

Saṇṭhānato okāsasaṇṭhānā.

Its form is that of its location.

Về hình dạng, nó có hình dạng của không gian.

Disato dvīsu disāsu jātā.

Its origin is in two directions.

Về phương hướng, nó phát sinh ở hai phương.

Okāsato aṭṭhisandhīnaṃ abbhañjanakiccaṃ sādhayamānā asītisatasandhīnaṃ abbhantare ṭhitā.

By location, it performs the function of lubricating the bone joints, residing within the one hundred and eighty joints.

Về vị trí, nó nằm bên trong một trăm tám mươi khớp xương, thực hiện chức năng bôi trơn các khớp xương.

Yassa cesā mandā hoti, tassa uṭṭhahantassa nisīdantassa abhikkamantassa paṭikkamantassa sammiñjantassa pasārentassa aṭṭhikāni kaṭakaṭāyanti, accharāsaddaṃ karonto viya vicarati, ekayojanadviyojanamattampi addhānaṃ gatassa vāyodhātu kuppati, gattāni dukkhanti.

And if this (lymph) is scanty, for that person, when rising, sitting, going forward, going backward, bending, or stretching, the bones make a 'kaṭa-kaṭa' sound; he moves about as if snapping his fingers. Even after going a distance of one or two yojanas, the wind element becomes agitated, and the limbs suffer.

Nếu chất này ít, thì khi đứng dậy, ngồi xuống, đi tới, đi lui, co duỗi, xương sẽ kêu lách cách, người đó đi lại như thể đang búng ngón tay, và khi đi một quãng đường dài một hoặc hai dojana, phong đại sẽ bị xáo trộn, các chi thể sẽ đau nhức.

Yassa pana bahukā hoti tassa uṭṭhānanisajjādīsu na aṭṭhīni kaṭakaṭāyanti, dīghampi addhānaṃ gatassa na vāyodhātu kuppati, na gattāni dukkhanti.

But if it is abundant, for that person, when rising, sitting, and so forth, the bones do not make a 'kaṭa-kaṭa' sound. Even after going a long distance, the wind element does not become agitated, and the limbs do not suffer.

Nhưng nếu chất này nhiều, thì khi đứng dậy, ngồi xuống, v.v., xương sẽ không kêu lách cách, và khi đi một quãng đường dài, phong đại sẽ không bị xáo trộn, các chi thể sẽ không đau nhức.

Paricchedato lasikābhāgena paricchinnā.

In terms of delimitation, it is delimited by the portion of lymph.

Về mặt phân định, nó được phân định bằng phần chất bạch huyết.

Ayamassa sabhāgaparicchedo.

This is its delimitation by similarity.

Đây là sự phân định tương tự của nó.

Visabhāgaparicchedo pana kesasadisova.

Delimitation by dissimilarity is just like that of hair.

Còn sự phân định bất tương tự thì giống như tóc.

1208

Muttanti vaṇṇato māsakhārodakavaṇṇaṃ.

Urine is, by color, like the color of sour bean water.

Nước tiểu (Mutta) là chất có màu giống như nước tro đậu.

Saṇṭhānato adhomukhaṭhapitaudakakumbhantaragataudakasaṇṭhānaṃ.

By shape, it is like the water inside a water pot placed upside down.

Về hình dạng, nó có hình dạng của nước chứa bên trong một cái bình úp ngược.

Disato heṭṭhimāya disāya jātaṃ.

By direction, it arises from the lower direction.

Về phương hướng, nó phát sinh ở phương dưới.

Okāsato vatthissa abbhantare ṭhitaṃ.

By location, it is situated inside the bladder.

Về vị trí, nó nằm bên trong bàng quang.

Vatthi nāma vatthipuṭo vuccati, yattha seyyathāpi nāma candanikāya pakkhitte amukhe ravaṇaghaṭe candanikaraso pavisati, na cassa pavisanamaggo paññāyati; evameva sarīrato muttaṃ pavisati, na cassa pavisanamaggo paññāyati, nikkhamanamaggo pana pākaṭo hoti; yamhi ca muttassa bharite ‘passāvaṃ karomā’ti sattānaṃ āyūhanaṃ hoti.

"Bladder" refers to the urinary sac, where, just as the liquid from a cesspit enters a rotten pot with no opening, and its entry path is not discernible, so too, urine enters from the body, and its entry path is not discernible, but its exit path is evident; and when this (bladder) is filled with urine, beings exert themselves, saying, "We will urinate."

Bàng quang được gọi là cái túi bàng quang, nơi nước tiểu từ cơ thể đi vào, giống như nước rửa chén đi vào một cái nồi rửa chén không có miệng, và đường vào của nó không thể nhận biết được; cũng vậy, đường vào của nước tiểu không thể nhận biết được, nhưng đường ra thì rõ ràng; và khi bàng quang đầy nước tiểu, chúng sinh sẽ có ý muốn “đi tiểu”.

Paricchedato vatthiabbhantarena ceva muttabhāgena ca paricchinnaṃ.

By delimitation, it is delimited by the interior of the bladder and by the portion of urine.

Về mặt phân định, nó được phân định bằng bên trong bàng quang và phần nước tiểu.

Ayamassa sabhāgaparicchedo.

This is its delimitation by similarity.

Đây là sự phân định tương tự của nó.

Visabhāgaparicchedo pana kesasadisova.

Delimitation by dissimilarity is just like that of hair.

Còn sự phân định bất tương tự thì giống như tóc.

1209

Evañhi kesādike koṭṭhāse vaṇṇasaṇṭhānadisokāsaparicchedavasena vavatthapetvā anupubbato nātisīghato nātisaṇikatotiādinā nayena vaṇṇasaṇṭhānagandhāsayokāsavasena pañcadhā ‘paṭikkūlā paṭikkūlā’ti manasikaroto paṇṇattisamatikkamavasena, seyyathāpi cakkhumato purisassa dvattiṃsavaṇṇānaṃ kusumānaṃ ekasuttagaṇṭhitaṃ mālaṃ olokentassa sabbapupphāni apubbāpariyamiva pākaṭāni honti, evameva ‘‘atthi imasmiṃ kāye kesā’’ti imaṃ kāyaṃ olokentassa sabbe te dhammā apubbāpariyamiva pākaṭā honti.

When one thus defines the parts like hair by color, shape, direction, location, and delimitation, and then meditates progressively, neither too fast nor too slow, upon "repulsive, repulsive" in terms of color, shape, odor, receptacle, and location in five ways, transcending the designation (of "hair," etc.), just as for a man with sight looking at a garland strung with thirty-two kinds of flowers, all the flowers appear without any preceding or succeeding order, so too, for one contemplating this body with "there are hairs in this body," all those phenomena appear without any preceding or succeeding order.

Khi quán chiếu các bộ phận như tóc, v.v., theo cách phân định về màu sắc, hình dạng, phương hướng, vị trí và giới hạn, và tuần tự, không quá nhanh, không quá chậm, v.v., quán tưởng năm loại "ghê tởm, ghê tởm" theo màu sắc, hình dạng, mùi, chỗ chứa và vị trí, vượt qua sự phân định khái niệm, thì giống như một người có mắt nhìn một vòng hoa kết bằng ba mươi hai loại hoa khác nhau, tất cả các bông hoa đều hiện rõ như không có trước sau, thì cũng vậy, khi quán chiếu cơ thể này với ý nghĩ "có tóc trong cơ thể này", tất cả các pháp đó (các bộ phận) đều hiện rõ như không có trước sau.

Tena vuttaṃ manasikārakosallakathāyaṃ ‘‘ādikammikassa hi ‘kesā’ti manasikaroto manasikāro gantvā ‘mutta’nti imaṃ pariyosānakoṭṭhāsameva āhacca tiṭṭhatī’’ti.

Therefore, it is said in the discourse on skill in attention, "For the beginner, when he attends to 'hair,' his attention proceeds and rests only upon the final part, 'urine'."

Vì vậy, trong phần nói về sự khéo léo trong tác ý đã nói: "Đối với người sơ cơ, khi tác ý 'tóc', tác ý đó đi đến và dừng lại ngay ở bộ phận cuối cùng là 'nước tiểu'."

1210

Sace pana bahiddhāpi manasikāraṃ upasaṃharati, athassa evaṃ sabbakoṭṭhāsesu pākaṭībhūtesu āhiṇḍantā manussatiracchānādayo sattākāraṃ vijahitvā koṭṭhāsarāsivaseneva upaṭṭhahanti; tehi ca ajjhohariyamānaṃ pānabhojanādi koṭṭhāsarāsimhi pakkhipiyamānamiva upaṭṭhāti.

But if he extends his attention externally as well, then, when all these parts become evident, humans, animals, and other beings wandering about appear to him as mere heaps of parts, abandoning their form as living beings; and the food and drink consumed by them appear as if being placed into a heap of parts.

Nếu hành giả hướng tác ý ra bên ngoài, thì khi tất cả các bộ phận đó trở nên rõ ràng, những người và súc vật, v.v., đang đi lại sẽ hiện ra không còn hình dáng chúng sinh mà chỉ là một đống các bộ phận; và đồ ăn thức uống, v.v., mà họ tiêu thụ sẽ hiện ra như thể đang được đổ vào đống các bộ phận đó.

Athassa anupubbamuñcanādivasena ‘paṭikūlā paṭikūlā’ti punappunaṃ manasikaroto anukkamena appanā uppajjati.

Then, as he repeatedly attends to "repulsive, repulsive" in terms of gradual excretion and so forth, absorption (appanā) arises in due course.

Sau đó, khi hành giả lặp đi lặp lại tác ý "ghê tởm, ghê tởm" theo cách giải thoát tuần tự, v.v., thì dần dần sẽ phát sinh an định (appanā).

1211

Tattha kesādīnaṃ vaṇṇasaṇṭhānadisokāsaparicchedavasena upaṭṭhānaṃ uggahanimittaṃ, sabbākārato paṭikūlavasena upaṭṭhānaṃ paṭibhāganimittaṃ.

Therein, the appearance of hair and other parts in terms of color, shape, direction, location, and delimitation is the learning sign (uggahanimitta); the appearance in terms of repulsion in all aspects is the counterpart sign (paṭibhāganimitta).

Trong đó, sự hiện hữu của tóc, v.v., theo cách phân định màu sắc, hình dạng, phương hướng, vị trí và giới hạn là ấn tướng học được (uggahanimitta), còn sự hiện hữu theo mọi phương diện ghê tởm là ấn tướng đối chiếu (paṭibhāganimitta).

Taṃ punappunaṃ āvajjentassa manasikarontassa takkāhataṃ vitakkāhataṃ karontassa cattāro khandhā paṭikūlārammaṇā honti, paṭhamajjhānavasena appanā pavattati.

As one repeatedly reflects on it, pays attention to it, and makes it struck by initial application (vitakka) and sustained application (vicāra), the four mental aggregates become repulsive objects, and absorption proceeds in the form of the first jhāna.

Khi hành giả lặp đi lặp lại quán xét, tác ý, làm cho nó bị suy tư (takkāhata) và bị tầm (vitakkāhata), thì bốn uẩn sẽ trở thành đối tượng ghê tởm, và an định sẽ phát sinh theo đệ nhất thiền.

Pubbabhāge parikammaupacāracittāni savitakkasavicārāni sappītikāni somanassasahagatāni paṭikūlanimittārammaṇāni; appanāpi savitakkasavicārā sappītikā somanassasahagatāva.

In the preliminary stage, the preparatory and access consciousnesses are accompanied by initial application, sustained application, rapture, and joy, having the repulsive sign as their object; absorption is also accompanied by initial application, sustained application, rapture, and joy.

Ở giai đoạn trước, các tâm chuẩn bị (parikamma) và cận hành (upacāra) là có tầm có tứ (savitakkasavicārā), có hỷ (sappītikā), và đi kèm với hỷ (somanassasahagatā), lấy ấn tướng ghê tởm làm đối tượng; an định cũng là có tầm có tứ, có hỷ, và đi kèm với hỷ.

Bhūmantarena pana mahaggatā rūpāvacarā honti.

However, in terms of planes of existence, these are mahaggata (exalted) rūpāvacara (fine-material realm) states.

Tuy nhiên, về mặt cõi giới, chúng thuộc về cõi sắc giới (rūpāvacara) siêu thế (mahaggata).

Paṭikkūlepi ca etasmiṃ ārammaṇe ānisaṃsadassāvitāya somanassaṃ uppajjati, ekattārammaṇabaleneva vā taṃ uppajjati.

Even in this repulsive object, joy arises due to seeing its benefits, or it arises solely by the power of unified object.

Và ngay cả trong đối tượng ghê tởm này, hỷ cũng phát sinh do thấy được lợi ích, hoặc nó phát sinh chỉ do sức mạnh của sự nhất tâm vào đối tượng.

Dutiyajjhānādīni panettha na nibbattanti.

The second jhāna and so forth do not arise here.

Các thiền thứ hai, v.v., không thể phát sinh ở đây.

Kasmā?

Why?

Tại sao?

Oḷārikattā.

Due to its grossness.

Vì đối tượng thô.

Idañhi ārammaṇaṃ oḷārikaṃ.

For this object is gross.

Đối tượng này là thô.

Vitakkabalenevettha cittekaggatā jāyati, na vitakkasamatikkamenāti.

Here, one-pointedness of mind arises by the power of initial application itself, not by transcending initial application.

Ở đây, sự nhất tâm chỉ phát sinh nhờ sức mạnh của tầm, chứ không phải vượt qua tầm.

Ayaṃ tāva samathavasena kammaṭṭhānakathā.

This, then, is the discourse on the meditation subject in terms of samatha (tranquility).

Đây là phần nói về đề mục thiền định theo phương pháp samatha.

1212

Avisesato pana sādhāraṇavasena evaṃ veditabbaṃ – idañhi kammaṭṭhānaṃ bhāvetukāmena kammaṭṭhānaṃ uggahetvā sajjhāyakāle eva kesādīnaṃ vaṇṇanimittasaṇṭhānanimittadisānimittaokāsanimittaparicchedanimittāni vācāya pothetvā pothetvā ekekakoṭṭhāse ‘ayaṃ etaṃsarikkhako’ti tividhena sajjhāyo kātabbo.

In general, and without distinction, it should be understood thus: One who wishes to develop this meditation subject, having learned it, should, during recitation, repeatedly articulate the signs of color, shape, direction, location, and delimitation of hair and so forth, thinking for each part, "This is like that," and the recitation should be done in three ways.

Nhưng nói chung, cần phải hiểu như sau: Hành giả muốn tu tập đề mục này, sau khi học đề mục, trong lúc tụng niệm, cần phải lặp đi lặp lại tụng niệm các ấn tướng về màu sắc, hình dạng, phương hướng, vị trí và giới hạn của tóc, v.v., và trong từng bộ phận, cần phải tụng niệm ba cách: "Bộ phận này giống như cái này".

Kathaṃ?

How?

Như thế nào?

Tacapañcake tāva heṭṭhā vuttanayeneva anulomato pañcāhaṃ, paṭilomato pañcāhaṃ, anulomapaṭilomato pañcāhanti addhamāsaṃ sajjhāyo kātabbo.

First, for the group of five parts beginning with skin, as described below, one should recite in forward order for five days, in reverse order for five days, and in both forward and reverse orders for five days, thus for half a month.

Trước hết, trong nhóm năm bộ phận da, cần phải tụng niệm theo cách đã nói ở trên, năm ngày thuận, năm ngày nghịch, và năm ngày thuận nghịch, tổng cộng nửa tháng.

Tato ācariyassa santikaṃ gantvā vakkapañcakaṃ uggaṇhitvā tatheva addhamāsaṃ sajjhāyo kātabbo.

Then, one should go to the teacher, learn the group of five parts beginning with kidneys, and recite in the same way for half a month.

Sau đó, đến gặp thầy, học nhóm năm bộ phận thận, và cũng tụng niệm như vậy trong nửa tháng.

Tato te dasapi koṭṭhāse ekato katvā addhamāsaṃ.

After that, combine those ten parts and recite for half a month.

Sau đó, hợp mười bộ phận đó lại và tụng niệm trong nửa tháng.

Puna papphāsapañcakādīsupi ekekaṃ uggaṇhitvā addhamāsaṃ.

Then again, for the groups of five parts beginning with lungs, one should learn each one and recite for half a month.

Lại nữa, trong nhóm năm bộ phận phổi, v.v., cũng học từng nhóm một và tụng niệm trong nửa tháng.

Tato te pañcadasapi koṭṭhāse addhamāsaṃ.

Then, combine all fifteen parts for half a month.

Sau đó, hợp mười lăm bộ phận đó lại trong nửa tháng.

Matthaluṅgapañcakaṃ addhamāsaṃ.

For the group of five parts beginning with brain, for half a month.

Nhóm năm bộ phận tủy não trong nửa tháng.

Tato tevīsati koṭṭhāse addhamāsaṃ.

Then, for twenty-three parts, for half a month.

Sau đó, hai mươi ba bộ phận đó trong nửa tháng.

Medachakkaṃ addhamāsaṃ.

For the group of six parts beginning with fat, for half a month.

Nhóm sáu bộ phận mỡ trong nửa tháng.

Tato te chabbīsatipi koṭṭhāse ekato katvā addhamāsaṃ.

Then, combine all twenty-six parts for half a month.

Sau đó, hợp tất cả hai mươi sáu bộ phận đó lại trong nửa tháng.

Muttachakkaṃ addhamāsaṃ.

For the group of six parts beginning with urine, for half a month.

Nhóm sáu bộ phận nước tiểu trong nửa tháng.

Tato sabbepi dvattiṃsa koṭṭhāse ekato katvā addhamāsanti evaṃ cha māse sajjhāyo kātabbo.

Then, combine all thirty-two parts for half a month. Thus, the recitation should be done for six months.

Sau đó, hợp tất cả ba mươi hai bộ phận đó lại trong nửa tháng. Như vậy, cần phải tụng niệm trong sáu tháng.

1213

Tattha – upanissayasampannassa sappaññassa bhikkhuno kammaṭṭhānaṃ uggaṇhantasseva koṭṭhāsā upaṭṭhahanti, ekaccassa na upaṭṭhahanti.

Therein, for a bhikkhu endowed with strong supporting conditions and wisdom, the parts appear right when he learns the meditation subject; for some, they do not appear.

Trong đó, đối với vị tỳ khưu có đầy đủ nhân duyên hỗ trợ và có trí tuệ, các bộ phận sẽ hiện rõ ngay khi đang học đề mục; còn đối với một số người, chúng không hiện rõ.

Tena ‘na upaṭṭhahantī’ti vīriyaṃ na vissajjetabbaṃ.

Therefore, one should not abandon effort, thinking, "They do not appear."

Vì vậy, không nên từ bỏ tinh tấn với ý nghĩ "chúng không hiện rõ".

Yattakā koṭṭhāsā upaṭṭhahanti tattake gahetvā sajjhāyo kātabbo.

One should take as many parts as appear and recite them.

Cần phải lấy những bộ phận nào hiện rõ và tụng niệm chúng.

Evaṃ kammaṭṭhānaṃ kathentena pana neva paññavato na mandapaññassa vasena kathetabbaṃ, majjhimapaññassa vasena kathetabbaṃ.

However, when teaching this meditation subject, it should not be taught in terms of a person of great wisdom or a person of dull wisdom; it should be taught in terms of a person of moderate wisdom.

Tuy nhiên, khi giảng giải đề mục thiền (kammaṭṭhāna) như vậy, vị thầy không nên giảng theo cách của người có trí tuệ sắc bén, cũng không nên giảng theo cách của người có trí tuệ kém cỏi; mà nên giảng theo cách của người có trí tuệ trung bình.

Majjhimapaññassa hi vasena ācariyā chahi māsehi paricchinditvā tantiṃ ṭhapayiṃsu.

For it was in terms of a person of moderate wisdom that the teachers of old established the tradition, delimiting it to six months.

Quả thật, các vị thầy cổ xưa đã quy định giáo lý theo cách của người có trí tuệ trung bình trong sáu tháng.

Yassa pana ettāvatāpi koṭṭhāsā pākaṭā na honti, tena tato parampi sajjhāyo kātabbo eva; no ca kho aparicchinditvā, cha cha māse paricchinditvāva kātabbo.

But if, even with this much, the parts are not evident, then one must continue to recite beyond that; not without delimitation, but by delimiting it to six months at a time.

Tuy nhiên, nếu đối với người nào mà các phần (koṭṭhāsā) vẫn chưa hiện rõ ngay cả sau khoảng thời gian sáu tháng đó, thì người ấy vẫn phải tiếp tục tụng niệm hơn nữa; nhưng không phải là tụng niệm không giới hạn, mà phải tụng niệm theo từng khoảng sáu tháng.

1214

Sajjhāyaṃ karontena vaṇṇo na paccavekkhitabbo, na lakkhaṇaṃ manasikātabbaṃ, koṭṭhāsavaseneva sajjhāyo kātabbo.

While reciting, one should not reflect on the color, nor pay attention to the characteristic; the recitation should be done solely by way of the parts.

Khi tụng niệm, hành giả không nên quán sát màu sắc, không nên tác ý đến đặc tính, mà chỉ nên tụng niệm theo các phần.

Ācariyenāpi ‘vaṇṇavasena sajjhāyaṃ karohī’ti niyametvā na kathetabbaṃ.

The teacher should also not instruct, "Recite by way of color," by setting a rule.

Vị thầy cũng không nên quy định rằng: ‘Hãy tụng niệm theo màu sắc’.

Niyametvā kathite ko dosoti?

What is the fault if a rule is set and taught?

Nếu quy định như vậy thì có lỗi gì?

Sampattiyampi vipattisaññāāpajjanaṃ.

The fault is conceiving failure even in success.

Đó là sự nhận thức sai lầm (vipattisaññā) ngay cả khi có sự thành tựu (sampatti).

Sace hi ācariyena ‘vaṇṇavasena sajjhāyaṃ karohī’ti vutte imassa bhikkhuno tathā karontassa kammaṭṭhānaṃ vaṇṇato na upaṭṭhāti, paṭikūlavasena vā dhātuvasena vā upaṭṭhāti, athesa ‘na idaṃ kammaṭṭhānaṃ vilakkhaṇa’nti saññī hoti, ācariyena kathitameva kappetvā gaṇhāti.

For if the teacher says, "Recite by way of color," and this bhikkhu, while doing so, does not perceive the meditation subject by way of color, but perceives it by way of repulsion or by way of elements, then he conceives, "This meditation subject is not of the correct characteristic," and he takes only what the teacher has said as definitive.

Thật vậy, nếu vị thầy nói: ‘Hãy tụng niệm theo màu sắc’ mà khi vị tỳ-khưu ấy làm như vậy, đề mục thiền không hiện rõ theo màu sắc, mà lại hiện rõ theo sự ghê tởm (paṭikūla) hoặc theo các yếu tố (dhātu), thì vị ấy sẽ có nhận thức rằng: ‘Đây không phải là đề mục thiền có đặc tính đúng đắn’, và chấp nhận điều mà vị thầy đã nói.

‘Paṭikūlavasena sajjhāyaṃ karohī’ti vuttepi sace tassa tathā karontassa paṭikkūlato na upaṭṭhāti, vaṇṇavasena vā dhātuvasena vā upaṭṭhāti, athesa ‘nayidaṃ kammaṭṭhānaṃ vilakkhaṇa’nti saññī hoti, ācariyena kathitameva kappetvā gaṇhāti.

Even if it is said, ‘Contemplate it by way of repulsiveness,’ if repulsiveness does not appear to that person while doing so, but it appears by way of color or by way of elements, then that person perceives, ‘This kammaṭṭhāna is not characteristic,’ and he takes it only as instructed by the teacher.

Ngay cả khi được nói: ‘Hãy tụng niệm theo sự ghê tởm’, nếu khi vị ấy làm như vậy, đề mục thiền không hiện rõ theo sự ghê tởm, mà lại hiện rõ theo màu sắc hoặc theo các yếu tố, thì vị ấy sẽ có nhận thức rằng: ‘Đây không phải là đề mục thiền có đặc tính đúng đắn’, và chấp nhận điều mà vị thầy đã nói.

‘Dhātuvasena taṃ sajjhāyaṃ karohī’ti vuttepi sace tassa tathā karontassa dhātuto na upaṭṭhāti, vaṇṇavasena vā paṭikūlavasena vā upaṭṭhāti, athesa ‘nayidaṃ kammaṭṭhānaṃ vilakkhaṇa’nti saññī hoti, ācariyena kathitameva kappetvā gaṇhāti.

Even if it is said, ‘Contemplate that by way of elements,’ if elements do not appear to that person while doing so, but it appears by way of color or by way of repulsiveness, then that person perceives, ‘This kammaṭṭhāna is not characteristic,’ and he takes it only as instructed by the teacher.

Ngay cả khi được nói: ‘Hãy tụng niệm theo các yếu tố’, nếu khi vị ấy làm như vậy, đề mục thiền không hiện rõ theo các yếu tố, mà lại hiện rõ theo màu sắc hoặc theo sự ghê tởm, thì vị ấy sẽ có nhận thức rằng: ‘Đây không phải là đề mục thiền có đặc tính đúng đắn’, và chấp nhận điều mà vị thầy đã nói.

Ayaṃ ācariyena niyametvā kathite doso.

This is the fault when the teacher gives a fixed instruction.

Đây là lỗi khi vị thầy quy định điều gì đó.

1215

Kinti pana vattabbo hotīti?

So what should be said?

Vậy thì nên nói thế nào?

‘Koṭṭhāsavasena sajjhāyaṃ karohī’ti vattabbo.

It should be said, ‘Contemplate it by way of parts.’

Nên nói: ‘Hãy tụng niệm theo các phần’.

Kathaṃ?

How?

Thế nào?

‘Kesakoṭṭhāso lomakoṭṭhāsoti sajjhāyaṃ karohī’ti vattabbo.

It should be said, ‘Contemplate it as the part of hair, the part of body-hair,’ and so on.

Nên nói: ‘Hãy tụng niệm rằng: phần tóc, phần lông’.

Sace panassa evaṃ koṭṭhāsavasena sajjhāyaṃ karontassa vaṇṇato upaṭṭhāti, athānena ovādācariyassa ācikkhitabbaṃ – ‘ahaṃ dvattiṃsākāraṃ koṭṭhāsavasena sajjhāyaṃ karomi; mayhaṃ pana vaṇṇato upaṭṭhātī’ti.

However, if, while he is contemplating by way of parts in this manner, it appears to him by way of color, then he should inform his instructing teacher, ‘I contemplate the thirty-two parts by way of parts; but to me, it appears by way of color.’

Nếu khi vị ấy tụng niệm theo các phần như vậy mà đề mục thiền hiện rõ theo màu sắc, thì vị ấy nên trình bày với vị thầy chỉ dạy rằng: ‘Con tụng niệm ba mươi hai thể trược theo các phần; nhưng đối với con, đề mục thiền hiện rõ theo màu sắc’.

Ācariyena ‘kammaṭṭhānaṃ viya akammaṭṭhānaṃ, vilakkhaṇaṃ eta’nti na visaṃvādetabbaṃ.

The teacher should not contradict by saying, ‘This is not a kammaṭṭhāna, but like a kammaṭṭhāna, it is uncharacteristic.’

Vị thầy không nên bác bỏ rằng: ‘Đây không phải là đề mục thiền, mà là một điều trái ngược, một đặc tính sai lầm’.

‘Sādhu, sappurisa, pubbe tayā vaṇṇakasiṇe parikammaṃ katapubbaṃ bhavissati.

He should say, ‘Good, good man! It must be that you have previously performed preliminary practice on the color kasiṇa.

Mà nên nói: ‘Lành thay, thiện nam tử, trước đây con chắc hẳn đã từng thực hành đối với kasiṇa màu sắc.

Etadeva kammaṭṭhānaṃ tuyhaṃ sappāyaṃ.

This very kammaṭṭhāna is suitable for you.

Chính đề mục thiền này phù hợp với con.

Vaṇṇavaseneva sajjhāyaṃ karohī’ti vattabbo.

Contemplate it by way of color itself.’

Hãy tụng niệm theo màu sắc’.

Tenapi vaṇṇavaseneva sajjhāyo kātabbo.

He too should perform the contemplation by way of color itself.

Vị ấy cũng nên tụng niệm theo màu sắc.

1216

So evaṃ karonto ajjhattaṃ nīlakaṃ pītakaṃ lohitakaṃ odātakanti cattāri vaṇṇakasiṇāni labhati.

As he does so, he attains four internal color kasiṇas: blue, yellow, red, and white.

Khi làm như vậy, vị ấy đạt được bốn kasiṇa màu sắc bên trong: xanh, vàng, đỏ, trắng.

Kathaṃ?

How?

Thế nào?

Tassa hi kesalomapittesu ceva akkhīnañca kāḷakaṭṭhāne vaṇṇaṃ ‘nīlaṃ nīla’nti manasikarontassa catukkapañcakajjhānāni uppajjanti; jhānaṃ pādakaṃ katvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā arahattaṃ pāpuṇāti.

When he contemplates the color in the hair, body-hair, bile, and the black parts of the eyes as ‘blue, blue,’ the four or five jhāna attainments arise; making jhana the foundation, establishing vipassanā, he attains Arahantship.

Khi vị ấy tác ý đến màu sắc ở tóc, lông, mật và phần đen của mắt là ‘xanh, xanh’, thì các Tứ thiền và Ngũ thiền khởi lên; lấy thiền làm nền tảng, thiết lập thiền quán (vipassanā) và đạt đến A-la-hán quả.

Medasmiṃ pana akkhīnañca pītakaṭṭhāne vaṇṇaṃ ‘pītakaṃ pītaka’nti manasikarontassa catukkapañcakajjhānāni uppajjanti; jhānaṃ pādakaṃ katvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā arahattaṃ pāpuṇāti.

When he contemplates the color in the fat and the yellow parts of the eyes as ‘yellow, yellow,’ the four or five jhāna attainments arise; making jhana the foundation, establishing vipassanā, he attains Arahantship.

Khi vị ấy tác ý đến màu sắc ở mỡ và phần vàng của mắt là ‘vàng, vàng’, thì các Tứ thiền và Ngũ thiền khởi lên; lấy thiền làm nền tảng, thiết lập thiền quán và đạt đến A-la-hán quả.

Maṃsalohitesu pana akkhīnañca rattaṭṭhāne vaṇṇaṃ ‘lohitakaṃ lohitaka’nti manasikarontassa catukkapañcakajjhānāni uppajjanti; jhānaṃ pādakaṃ katvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā arahattaṃ pāpuṇāti.

When he contemplates the color in the flesh, blood, and the red parts of the eyes as ‘red, red,’ the four or five jhāna attainments arise; making jhana the foundation, establishing vipassanā, he attains Arahantship.

Khi vị ấy tác ý đến màu sắc ở thịt, máu và phần đỏ của mắt là ‘đỏ, đỏ’, thì các Tứ thiền và Ngũ thiền khởi lên; lấy thiền làm nền tảng, thiết lập thiền quán và đạt đến A-la-hán quả.

Nakhadantacammaaṭṭhīsu pana akkhīnañca paṇḍaraṭṭhāne vaṇṇaṃ ‘odātaṃ odāta’nti manasikarontassa catukkapañcakajjhānāni uppajjanti, jhānaṃ pādakaṃ katvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā arahattaṃ pāpuṇāti.

When he contemplates the color in the nails, teeth, skin, bones, and the white parts of the eyes as ‘white, white,’ the four or five jhāna attainments arise; making jhana the foundation, establishing vipassanā, he attains Arahantship.

Khi vị ấy tác ý đến màu sắc ở móng, răng, da, xương và phần trắng của mắt là ‘trắng, trắng’, thì các Tứ thiền và Ngũ thiền khởi lên; lấy thiền làm nền tảng, thiết lập thiền quán và đạt đến A-la-hán quả.

Idaṃ vaṇṇavasena abhiniviṭṭhassa bhikkhuno yāva arahattā nigamanaṃ.

This is the conclusion, up to Arahantship, for a bhikkhu who applies himself by way of color.

Đây là sự kết thúc cho vị tỳ-khưu đã chuyên tâm vào màu sắc, cho đến A-la-hán quả.

1217

Aparassa koṭṭhāsavasena sajjhāyaṃ karontassa paṭikūlato upaṭṭhāti.

To another, while contemplating by way of parts, repulsiveness appears.

Đối với một vị khác, khi tụng niệm theo các phần, đề mục thiền hiện rõ theo sự ghê tởm (paṭikūla).

Athānena ovādācariyassa ācikkhitabbaṃ.

Then he should inform his instructing teacher.

Khi ấy, vị ấy nên trình bày với vị thầy chỉ dạy.

Ācariyena ‘kammaṭṭhānaṃ viya akammaṭṭhānaṃ, vilakkhaṇaṃ eta’nti na visaṃvādetabbaṃ.

The teacher should not contradict by saying, ‘This is not a kammaṭṭhāna, but like a kammaṭṭhāna, it is uncharacteristic.’

Vị thầy không nên bác bỏ rằng: ‘Đây không phải là đề mục thiền, mà là một điều trái ngược, một đặc tính sai lầm’.

‘Sādhu, sappurisa, pubbe tayā paṭikūlamanasikāre yogo kato bhavissati.

He should say, ‘Good, good man! It must be that you have previously engaged in the mindfulness of repulsiveness.

Mà nên nói: ‘Lành thay, thiện nam tử, trước đây con chắc hẳn đã từng thực hành quán niệm sự ghê tởm (paṭikūlamanasikāra).

Etadeva kammaṭṭhānaṃ tuyhaṃ sappāyaṃ.

This very kammaṭṭhāna is suitable for you.

Chính đề mục thiền này phù hợp với con.

Paṭikūlavaseneva sajjhāyaṃ karohī’ti vattabbo.

Contemplate it by way of repulsiveness itself.’

Hãy tụng niệm theo sự ghê tởm’.

Tenapi paṭikūlavasena sajjhāyo kātabbo.

He too should perform the contemplation by way of repulsiveness itself.

Vị ấy cũng nên tụng niệm theo sự ghê tởm.

Tassa kesā nāma ‘ajaññā duggandhā jegucchā paṭikūlā’ti evaṃ paṭikūlavasena sajjhāyaṃ karontassa paṭikūlārammaṇe paṭhamajjhānaṃ nibbattati.

To him, while contemplating his hair, saying, ‘Hair is indeed ignoble, foul-smelling, disgusting, repulsive,’ the first jhāna arises with repulsiveness as its object.

Khi vị ấy tụng niệm theo sự ghê tởm như vậy, rằng tóc là ‘không đáng được tôn trọng, hôi hám, đáng ghê tởm, đáng kinh tởm’, thì sơ thiền khởi lên trên đối tượng ghê tởm.

So jhānaṃ pādakaṃ katvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā arahattaṃ pāpuṇāti.

Making jhana the foundation, establishing vipassanā, he attains Arahantship.

Vị ấy lấy thiền làm nền tảng, thiết lập thiền quán và đạt đến A-la-hán quả.

Idaṃ paṭikūlavasena abhiniviṭṭhassa bhikkhuno yāva arahattā nigamanaṃ.

This is the conclusion, up to Arahantship, for a bhikkhu who applies himself by way of repulsiveness.

Đây là sự kết thúc cho vị tỳ-khưu đã chuyên tâm vào sự ghê tởm, cho đến A-la-hán quả.

1218

Aparassa koṭṭhāsavasena sajjhāyaṃ karontassa dhātuto upaṭṭhāti.

To another, while contemplating by way of parts, elements appear.

Đối với một vị khác, khi tụng niệm theo các phần, đề mục thiền hiện rõ theo các yếu tố (dhātu).

Dhātuto upaṭṭhahantaṃ kīdisaṃ hutvā upaṭṭhātīti?

When elements appear, what kind of appearance is it?

Khi hiện rõ theo các yếu tố, nó hiện rõ như thế nào?

Kesā tāva vammikamatthake jātakunthatiṇakāni viya hutvā upaṭṭhahanti.

First, the hairs appear like blades of grass that have grown on an anthill.

Tóc thì hiện rõ như những cọng cỏ kuṇṭha mọc trên đỉnh gò mối.

Lomā purāṇagāmaṭṭhāne jātadabbatiṇakāni viya.

Body-hairs are like tough weeds grown in an old village site.

Lông thì như những cọng cỏ dabba mọc ở nơi làng cũ.

Nakhā daṇḍakesu ṭhapitamadhukaphalaṭṭhikosakā viya.

Nails are like the shells of madhuka fruit placed on sticks.

Móng thì như vỏ hạt madhuka đặt trên những thanh gỗ.

Dantā mattikāpiṇḍe pavesetvā ṭhapitaalābubījāni viya.

Teeth are like gourd seeds inserted and placed in a lump of clay.

Răng thì như hạt bầu được đặt vào trong một cục đất sét.

Taco vīṇāpabbake pariyonaddhaallagocammaṃ viya, maṃsaṃ bhittiyaṃ anulittamattikā viya.

Skin is like damp ox-hide stretched over a lute, and flesh is like clay plastered on a wall.

Da thì như tấm da bò tươi được bọc quanh bầu đàn tỳ bà, thịt thì như lớp đất sét trét trên tường.

Nhāru dabbasambhārabaddhavallī viya.

Sinews are like creepers binding together pieces of wood.

Gân thì như sợi dây leo dùng để buộc các vật liệu xây dựng.

Aṭṭhi ussāpetvā ṭhapitabhittidabbasambhāro viya.

Bones are like the pile of wooden materials used to prop up a wall.

Xương thì như đống vật liệu gỗ dựng lên để làm tường.

Aṭṭhimiñjaṃ mahāveḷumhi pakkhittaseditavettaggaṃ viya.

Bone marrow is like a boiled rattan shoot inserted into a large bamboo.

Tủy xương thì như ngọn mây đã được luộc chín đặt trong ống tre lớn.

Vakkaṃ, hadayaṃ, yakanaṃ, kilomakaṃ, pihakaṃ, papphāsanti ime cha koṭṭhāsā sūnakāragharaṃ viya hutvā upaṭṭhahanti.

The six parts—kidneys, heart, liver, diaphragm, spleen, and lungs—appear like a butcher's house.

Sáu phần này: thận, tim, gan, hoành cách mô, lá lách, phổi, hiện rõ như nhà của người bán thịt.

Dvattiṃsahatthaṃ antaṃ lohitadoṇiyaṃ saṃvellitvā ṭhapitagharasappo viya.

The thirty-two cubits of intestines are like a house snake coiled and placed in a trough of blood.

Ruột dài ba mươi hai gang tay thì như con rắn nhà cuộn tròn đặt trong máng máu.

Antaguṇaṃ pādapuñchanake sibbitarajjukā viya.

The mesentery is like small ropes sewn onto a foot-mat.

Màng ruột thì như sợi dây khâu vào tấm thảm chùi chân.

Udariyaṃ parissāvane sithilabandhataṇḍulaṃ viya.

The undigested food in the stomach is like loosely bound rice in a strainer.

Bụng thì như gạo được buộc lỏng lẻo trong túi lọc.

Karīsaṃ veṇupabbe pakkhittapaṇḍumattikā viya.

Feces are like yellowish clay placed inside a bamboo joint.

Phân thì như cục đất sét màu vàng nhạt được đặt trong đốt tre.

Matthaluṅgaṃ omadditvā ṭhapitā cattāro taṇḍulapiṭṭhapiṇḍā viya.

Brain is like four lumps of rice flour kneaded and placed there.

Não thì như bốn cục bột gạo đã được nén chặt.

Dvādasavidhā āpodhātu paṭipāṭiyā ṭhapitesu dvādasasu udakasarāvakesu pūritaudakaṃ viya hutvā upaṭṭhāti.

The twelve kinds of water element appear like water filled in twelve small water bowls placed in a row.

Mười hai loại thủy đại (āpodhātu) hiện rõ như nước đổ đầy vào mười hai cái bát nước nhỏ được đặt theo thứ tự.

1219

Athānena ovādācariyassa ācikkhitabbaṃ.

Then he should inform his instructing teacher.

Khi ấy, vị ấy nên trình bày với vị thầy chỉ dạy.

Ācariyena ‘kammaṭṭhānaṃ viya akammaṭṭhānaṃ, vilakkhaṇaṃ eta’nti na visaṃvādetabbaṃ.

The teacher should not contradict by saying, ‘This is not a kammaṭṭhāna, but like a kammaṭṭhāna, it is uncharacteristic.’

Vị thầy không nên bác bỏ rằng: ‘Đây không phải là đề mục thiền, mà là một điều trái ngược, một đặc tính sai lầm’.

‘Sādhu, sappurisa, pubbe tayā dhātumanasikāre yogo kato bhavissati.

He should say, ‘Good, good man! It must be that you have previously engaged in the mindfulness of elements.

Mà nên nói: ‘Lành thay, thiện nam tử, trước đây con chắc hẳn đã từng thực hành quán niệm các yếu tố (dhātumanasikāra).

Etadeva kammaṭṭhānaṃ tuyhaṃ sappāyaṃ.

This very kammaṭṭhāna is suitable for you.

Chính đề mục thiền này phù hợp với con.

Dhātuvaseneva sajjhāyaṃ karohī’ti vattabbo.

Contemplate it by way of elements itself.’

Hãy tụng niệm theo các yếu tố’.

Tenapi dhātuvasena sajjhāyo kātabbo.

He too should perform the contemplation by way of elements itself.

Vị ấy cũng nên tụng niệm theo các yếu tố.

1220

Tatridaṃ manasikāramukheneva sajjhāyavidhānaṃ – idha bhikkhu ‘kesā sīsaṃ pariyonaddhitvā ṭhitacamme jātā.

Herein, this is the method of contemplation by way of mindfulness: here, a bhikkhu contemplates, ‘Hairs have grown on the skin that covers the head.

Trong đó, đây là phương pháp tụng niệm chỉ với sự chú tâm làm chính yếu – ở đây, một tỳ khưu chú tâm rằng: ‘Tóc mọc trên da đầu bao bọc lấy đầu.

Te na jānanti ‘mayaṃ sīsaṃ pariyonaddhitvā ṭhitacamme jātā’ti; sīsaṃ pariyonaddhitvā ṭhitacammampi na jānāti ‘kesā mayi jātā’ti; acetanā ete abyākatā suññā thaddhā patthinnā pathavīdhātu esā’ti manasikaroti.

They do not know, “We have grown on the skin that covers the head”; nor does the skin that covers the head know, “Hairs have grown on me”; these are unconscious, undeclared, empty, solid, coarse — this is the earth element.’

Chúng không biết ‘chúng tôi mọc trên da đầu bao bọc lấy đầu’; da đầu bao bọc lấy đầu cũng không biết ‘tóc mọc trên tôi’; chúng vô tri, vô ký, trống rỗng, cứng nhắc, thô cứng, đây là địa đại’.

‘Lomā sarīraṃ pariyonahanacamme jātā.

‘Body-hairs have grown on the skin that covers the body.

‘Lông mọc trên da bao bọc thân.

Te na jānanti ‘mayaṃ sarīraṃ pariyonahanacamme jātā’ti.

They do not know, “We have grown on the skin that covers the body.”

Chúng không biết ‘chúng tôi mọc trên da bao bọc thân’.

Sarīraṃ pariyonahanacammampi na jānāti ‘lomā mayi jātā’ti etepi acetanā.

Nor does the skin that covers the body know, “Body-hairs have grown on me.” These too are unconscious.

Da bao bọc thân cũng không biết ‘lông mọc trên tôi’; những thứ này cũng vô tri.

Nakhā aṅgulīnaṃ aggesu jātā.

‘Nails have grown on the tips of the fingers.

Móng mọc ở đầu ngón tay.

Te na jānanti ‘mayaṃ aṅgulīnaṃ aggesu jātā’ti.

They do not know, “We have grown on the tips of the fingers.”

Chúng không biết ‘chúng tôi mọc ở đầu ngón tay’.

Aṅgulīnaṃ aggānipi na jānanti ‘nakhā amhesu jātā’ti.

Nor do the tips of the fingers know, “Nails have grown on us.”

Đầu ngón tay cũng không biết ‘móng mọc trên chúng tôi’.

Etepi acetanā.

These too are unconscious.

Những thứ này cũng vô tri.

Dantā hanukaṭṭhike jātā.

‘Teeth have grown in the jawbone.

Răng mọc trên xương hàm.

Te na jānanti ‘mayaṃ hanukaṭṭhike jātā’ti.

They do not know, “We have grown in the jawbone.”

Chúng không biết ‘chúng tôi mọc trên xương hàm’.

Hanukaṭṭhikampi na jānāti ‘dantā mayi jātā’ti.

Nor does the jawbone know, “Teeth have grown in me.”

Xương hàm cũng không biết ‘răng mọc trên tôi’.

Etepi acetanā.

These too are unconscious.

Những thứ này cũng vô tri.

Taco na jānāti ‘sarīraṃ mayā pariyonaddha’nti.

‘Skin does not know, “The body is covered by me.”

Da không biết ‘thân được tôi bao bọc’.

Sarīrampi na jānāti ‘ahaṃ tacena pariyonaddha’nti.

Nor does the body know, “I am covered by skin.”

Thân cũng không biết ‘tôi được da bao bọc’.

Ayampi acetano.

This too is unconscious.

Cái này cũng vô tri.

Maṃsaṃ na jānāti ‘mayā sarīraṃ anulitta’nti.

‘Flesh does not know, “The body is plastered by me.”

Thịt không biết ‘thân được tôi bao phủ’.

Sarīrampi na jānāti ‘ahaṃ maṃsena anulitta’nti.

Nor does the body know, “I am plastered by flesh.”

Thân cũng không biết ‘tôi được thịt bao phủ’.

Idampi acetanaṃ.

This too is devoid of consciousness.

Cái này cũng vô tri.

Nhāru na jānāti ‘ahaṃ aṭṭhipuñjaṃ ābandhitvā ṭhita’nti.

A sinew does not know, 'I am holding together the heap of bones.'

Gân không biết ‘tôi đang giữ chặt khối xương’.

Aṭṭhipuñjopi na jānāti ‘nhārujālenāhaṃ ābaddho’ti.

Nor does the heap of bones know, 'I am bound by a network of sinews.'

Khối xương cũng không biết ‘tôi bị mạng gân trói buộc’.

Idampi acetanaṃ.

This too is devoid of consciousness.

Cái này cũng vô tri.

1221

Sīsaṭṭhi na jānāti ‘ahaṃ gīvaṭṭhike patiṭṭhita’nti.

The skull bone does not know, 'I am resting on the neck bone.'

Xương sọ không biết ‘tôi được đặt trên xương cổ’.

Gīvaṭṭhikampi na jānāti ‘mayi sīsaṭṭhikaṃ patiṭṭhita’nti.

Nor does the neck bone know, 'The skull bone is resting on me.'

Xương cổ cũng không biết ‘xương sọ được đặt trên tôi’.

Gīvaṭṭhi na jānāti ‘ahaṃ piṭṭhikaṇṭake ṭhita’nti.

The neck bone does not know, 'I am resting on the backbone.'

Xương cổ không biết ‘tôi đang giữ trên xương sống’.

Piṭṭhikaṇṭaṭṭhikopi kaṭiṭṭhikaṃ ūruṭṭhikaṃ jaṅghaṭṭhikaṃ gopphakaṭṭhikaṃ na jānāti ‘ahaṃ paṇhikaṭṭhike patiṭṭhita’nti.

The backbone bone, nor the hip bone, nor the thigh bone, nor the shin bone, nor the ankle bone know, 'I am resting on the heel bone.'

Xương sống cũng không biết ‘tôi được đặt trên xương hông, xương đùi, xương ống chân, xương mắt cá chân, xương gót chân’.

Paṇhikaṭṭhikampi na jānāti ‘ahaṃ gopphakaṭṭhikaṃ ukkhipitvā ṭhitanti…pe… gīvaṭṭhikaṃ na jānāti ‘ahaṃ sīsaṭṭhikaṃ ukkhipitvā ṭhita’nti.

Nor does the heel bone know, 'I am supporting the ankle bone.'... Nor does the neck bone know, 'I am supporting the skull bone.'

Xương gót chân cũng không biết ‘tôi đang nâng xương mắt cá chân’… (tương tự)… xương cổ không biết ‘tôi đang nâng xương sọ’.

1222

Paṭipāṭiyā aṭṭhīni ṭhitāni koṭiyā,

The bones are arranged in sequence, tip to tip,

Các xương được sắp xếp theo thứ tự, đầu này nối đầu kia,

1223

Anekasandhiyamito na kehici;

Bound by many joints, not by anyone;

Với nhiều khớp nối, không ai có thể tách rời;

1224

Baddho nahārūhi jarāya codito,

Bound by sinews, urged on by old age,

Bị gân trói buộc, bị lão suy thúc giục,

1225

Acetano kaṭṭhakaliṅgarūpamo.

Devoid of consciousness, like a piece of wood.

Vô tri, giống như khúc gỗ mục.

1226

‘Idampi acetanaṃ.

'This too is devoid of consciousness.

‘Cái này cũng vô tri.

Aṭṭhimiñjaṃ; vakkaṃ…pe… matthaluṅgaṃ acetanaṃ abyākataṃ suññaṃ thaddhaṃ patthinnaṃ pathavīdhātū’ti manasikaroti.

Marrow; kidneys... brain are devoid of consciousness, indeterminate, empty, rigid, coarse, the earth element,' one reflects.

Tủy xương; thận… (tương tự)… não là vô tri, vô ký, trống rỗng, cứng nhắc, thô cứng, đây là địa đại’ – vị ấy chú tâm như vậy.

‘Pittaṃ semhaṃ…pe… muttaṃ acetanaṃ abyākataṃ suññaṃ yūsagataṃ āpodhātū’ti manasikaroti.

'Bile, phlegm... urine are devoid of consciousness, indeterminate, empty, like liquid, the water element,' one reflects.

‘Mật, đờm… (tương tự)… nước tiểu là vô tri, vô ký, trống rỗng, ở dạng chất lỏng, đây là thủy đại’ – vị ấy chú tâm như vậy.

1227

Ime dve mahābhūte pariggaṇhantassa udare ussadā tejodhātu pākaṭā hoti, nāsāya ussadā vāyodhātu pākaṭā hoti.

For one who comprehends these two great elements (earth and water), the prominent element of heat (tejodhātu) arises in the stomach, and the prominent element of wind (vāyodhātu) arises in the nose.

Khi quán sát hai đại này, hỏa đại nổi bật ở bụng, phong đại nổi bật ở mũi.

Ime cattāro mahābhūte pariggaṇhantassa upādārūpaṃ pākaṭaṃ hoti.

For one who comprehends these four great elements, the derivative rūpas (upādārūpa) become manifest.

Khi quán sát bốn đại này, sắc sở thủ (upādārūpa) trở nên rõ ràng.

Mahābhūtaṃ nāma upādārūpena paricchinnaṃ, upādārūpaṃ mahābhūtena.

The great elements are delimited by the derivative rūpas, and the derivative rūpas by the great elements.

Mahābhūta được phân định bởi upādārūpa, upādārūpa được phân định bởi mahābhūta.

Yathā ātapo nāma chāyāya paricchinno, chāyā ātapena; evameva mahābhūtaṃ upādārūpena paricchinnaṃ, upādārūpaṃ mahābhūtena.

Just as sunlight is delimited by shadow, and shadow by sunlight; even so, the great elements are delimited by the derivative rūpas, and the derivative rūpas by the great elements.

Cũng như nắng được phân định bởi bóng râm, bóng râm bởi nắng; cũng vậy, mahābhūta được phân định bởi upādārūpa, upādārūpa bởi mahābhūta.

Athassa evaṃ ‘‘cattāri mahābhūtāni tevīsati upādārūpāni rūpakkhandho’’ti rūpakkhandhaṃ pariggaṇhantassa āyatanadvāravasena arūpino khandhā pākaṭā honti.

Then, as he comprehends the rūpakkhandha (form aggregate) as 'the four great elements and the twenty-three derivative rūpas constitute the rūpakkhandha,' the formless aggregates (arūpino khandhā) become manifest to him through the sense-doors (āyatana-dvāra).

Rồi khi vị ấy quán sát sắc uẩn (rūpakkhandha) như vậy: “Bốn đại và hai mươi ba sắc sở thủ là sắc uẩn”, các uẩn vô sắc trở nên rõ ràng theo phương tiện của các xứ môn.

Iti rūpārūpapariggaho pañcakkhandhā honti, pañcakkhandhā dvādasāyatanāni honti, dvādasāyatanāni aṭṭhārasa dhātuyo hontīti khandhāyatanadhātuvasena yamakatālakandhaṃ phālento viya dve koṭṭhāse katvā nāmarūpaṃ vavatthapeti.

Thus, the comprehension of form and non-form results in the five aggregates; the five aggregates become the twelve sense-bases; the twelve sense-bases become the eighteen elements—in this way, by means of aggregates, sense-bases, and elements, he distinguishes nāmarūpa (mind-and-matter), as if splitting a twin palm fruit (yamakatālakandha) into two parts.

Như vậy, sự quán sát sắc và vô sắc trở thành năm uẩn, năm uẩn trở thành mười hai xứ, mười hai xứ trở thành mười tám giới – như vậy, vị ấy phân biệt danh sắc thành hai phần, như thể bổ đôi củ thốt nốt song sinh theo phương tiện của các uẩn, xứ, giới.

1228

So ‘‘idaṃ nāmarūpaṃ na ahetu na appaccayā nibbattaṃ, sahetu sappaccayā nibbattaṃ.

He then investigates, "This nāmarūpa is not produced without cause or condition; it is produced with cause and condition.

Vị ấy suy xét rằng: “Danh sắc này không phải không có nhân, không có duyên mà sinh khởi; nó sinh khởi có nhân, có duyên.

Ko panassa hetu?

But what is its cause?

Vậy nhân của nó là gì?

Ko pana paccayo’’ti upaparikkhanto ‘‘avijjāpaccayā taṇhāpaccayā kammapaccayā āhārapaccayā cā’’ti tassa paccayaṃ vavatthapetvā ‘‘atītepi paccayā ceva paccayasamuppannadhammā ca anāgatepi etarahipi paccayā ceva paccayasamuppannadhammā ca, tato uddhaṃ satto vā puggalo vā natthi, suddhasaṅkhārapuñjo evā’’ti – evaṃ tīsu addhāsu kaṅkhaṃ vitarati.

And what is its condition?" Reflecting thus, he determines its conditions as "on account of ignorance, on account of craving, on account of kamma, and on account of nutriment." Then he dispels doubt concerning the three periods of time, understanding that "in the past there were causes and phenomena arisen from causes, and in the future and present there are also causes and phenomena arisen from causes; beyond these, there is no being or person, but merely a heap of pure conditioned phenomena (suddhasaṅkhārapuñjo)."

Và duyên của nó là gì?” – khi suy xét như vậy, vị ấy phân biệt duyên của nó là “do vô minh duyên, do ái duyên, do nghiệp duyên, và do thực phẩm duyên”, rồi vị ấy vượt qua sự nghi ngờ về ba thời gian rằng: “Trong quá khứ cũng có các duyên và các pháp do duyên sinh; trong tương lai cũng vậy, và trong hiện tại cũng vậy, có các duyên và các pháp do duyên sinh. Ngoài ra, không có chúng sinh hay cá nhân nào, mà chỉ là một khối các hành thuần túy”.

Ayaṃ pana vipassanāsaṅkhārasallakkhaṇā ñātapariññā nāma.

This Vipassana, which distinguishes conditioned phenomena, is called Ñātapariññā (knowledge as full understanding).

Vipassanā này được gọi là ñātapariññā (biết rõ sự hiểu biết) về sự quán sát các hành.

1229

Evaṃ saṅkhāre sallakkhetvā ṭhitassa pana bhikkhussa dasabalassa sāsane mūlaṃ otiṇṇaṃ nāma hoti, patiṭṭhā laddhā nāma, cūḷasotāpanno nāma hoti niyatagatiko.

A bhikkhu who thus distinguishes conditioned phenomena is said to have entered the root of the Dasabala's (Buddha's) Dispensation, to have attained a foundation, and is called a "minor stream-enterer" (cūḷasotāpanna), one whose destiny is fixed.

Khi một tỳ khưu đã quán sát các hành như vậy, thì điều đó có nghĩa là căn bản đã được đặt vào giáo pháp của bậc Thập Lực, nền tảng đã được thiết lập, và vị ấy là một Tiểu Dự Lưu (cūḷasotāpanna), có một con đường chắc chắn.

Tathārūpaṃ pana utusappāyaṃ, puggalasappāyaṃ, bhojanasappāyaṃ, dhammasavaṇasappāyaṃ labhitvā ekāsane ekapallaṅkavaragato tīṇi lakkhaṇāni āropetvā vipassanāpaṭipāṭiyā saṅkhāre sammasanto arahattaṃ gaṇhātīti idaṃ dhātuvasena abhiniviṭṭhassa bhikkhuno yāva arahattā nigamanaṃ.

Such a one, having obtained suitable climate, suitable companions, suitable food, and suitable Dhamma instruction, and having taken a superior meditation posture (ekapallaṅkavaragato) in one sitting, applies his mind to the three characteristics (anicca, dukkha, anattā), and, contemplating conditioned phenomena in due course of Vipassana, attains Arahantship. This is the conclusion of the path up to Arahantship for a bhikkhu devoted to the elements.

Một vị như vậy, sau khi đạt được sự thích nghi về thời tiết, sự thích nghi về cá nhân, sự thích nghi về thức ăn, sự thích nghi về nghe pháp, ngồi trên một tòa duy nhất, trong tư thế kiết già cao quý, áp dụng ba đặc tướng, quán sát các hành theo thứ tự vipassanā, sẽ đạt được A-la-hán quả – đây là sự kết thúc cho một tỳ khưu chuyên tâm vào các yếu tố (dhātu) cho đến khi đạt A-la-hán quả.

1230

Yassa pana neva vaṇṇato upaṭṭhāti na paṭikūlato na suññato tena ‘na me upaṭṭhātī’ti na kammaṭṭhānaṃ vissajjetvā nisīditabbaṃ, koṭṭhāsamanasikāreyeva pana yogo kātabbo.

However, if the meditation object does not become manifest to him in terms of beauty, repulsion, or emptiness, he should not abandon his meditation object thinking, 'It does not appear to me,' but should rather strive diligently in the contemplation of the constituents (koṭṭhāsamanasikāra).

Tuy nhiên, nếu đối với ai mà đề mục thiền không hiện rõ về mặt màu sắc, không hiện rõ về mặt ghê tởm, cũng không hiện rõ về mặt trống rỗng, thì vị ấy không nên từ bỏ đề mục thiền mà nghĩ rằng ‘nó không hiện rõ đối với tôi’, mà chỉ nên chuyên tâm vào sự chú ý đến các phần (koṭṭhāsamanasikāra) mà thôi.

Porāṇakattherā kira ‘koṭṭhāsamanasikārova pamāṇa’nti āhaṃsu.

For the ancient elder bhikkhus indeed said, 'The contemplation of the constituents alone is sufficient.'

Các Trưởng lão thời xưa đã nói rằng ‘sự chú ý đến các phần là đủ’.

Iccassa punappunaṃ koṭṭhāsavasena sajjhāyaṃ karontassa koṭṭhāsā paguṇā honti.

Thus, as he recites the constituents repeatedly, the constituents become well-mastered for him.

Do đó, khi vị ấy lặp đi lặp lại việc tụng niệm theo các phần, các phần sẽ trở nên thành thạo.

Kadā pana paguṇā nāma hontīti?

When do they become well-mastered?

Vậy khi nào thì chúng được gọi là thành thạo?

Yadā ‘kesā’ti āvajjitamatte manasikāro gantvā ‘matthaluṅga’nti antimakoṭṭhāse patiṭṭhāti, ‘matthaluṅga’nti āvajjitamatte manasikāro āgantvā ‘kesā’ti ādikoṭṭhāse patiṭṭhāti.

When, upon merely reflecting 'hairs' (kesā), his attention proceeds to and settles on 'brain' (matthaluṅga) as the last constituent, and upon merely reflecting 'brain,' his attention returns to and settles on 'hairs' as the first constituent.

Khi chỉ cần chú tâm đến ‘tóc’, sự chú ý đi đến phần cuối cùng là ‘não’; và khi chỉ cần chú tâm đến ‘não’, sự chú ý trở lại phần đầu tiên là ‘tóc’.

1231

Athassa yathā nāma cakkhumato purisassa dvattiṃsavaṇṇānaṃ pupphānaṃ ekasuttaganthitaṃ mālaṃ olokentassa paṭipāṭiyā vā pana nikhāte dvattiṃsavatipāde paṭikkamitvā olokentassa paṭipāṭiyāva dvattiṃsavaṇṇāni pupphāni vatipādā vā pākaṭā honti, evameva dvattiṃsa koṭṭhāsā upaṭṭhahanti, vicarantā tiracchānagatāpi manussāpi sattāti na upaṭṭhahanti, koṭṭhāsāti upaṭṭhahanti, khādanīyabhojanīyaṃ koṭṭhāsantare pakkhippamānaṃ viya hoti.

Then, just as for a person with eyes who observes a garland of thirty-two colored flowers strung on a single thread, or who steps back and observes thirty-two fence posts planted in sequence, the thirty-two colored flowers or fence posts become clearly manifest in sequence, even so, the thirty-two constituents become manifest. Animals and people moving about do not appear as beings (sattā), but as constituents. Eating and drinking seem to be placed among the constituents.

Khi đó, cũng như một người có mắt nhìn một vòng hoa kết bằng ba mươi hai loại hoa, hoặc nhìn ba mươi hai cây cột đã được cắm xuống đất bằng cách lùi lại, thì ba mươi hai loại hoa hoặc các cây cột đó sẽ hiện rõ theo thứ tự; cũng vậy, ba mươi hai phần sẽ hiện rõ, các loài vật đi lại hay con người sẽ không hiện rõ là chúng sinh, mà sẽ hiện rõ là các phần, thức ăn và đồ uống sẽ như thể được đặt vào giữa các phần.

1232

Koṭṭhāsānaṃ paguṇakālato paṭṭhāya tīsu mukhesu ekena mukhena vimuccissati.

From the time the constituents are well-mastered, one will be liberated through one of the three doorways.

Từ khi các phần trở nên thành thạo, đề mục thiền sẽ được giải thoát qua một trong ba phương diện.

Kammaṭṭhānaṃ vaṇṇato vā paṭikūlato vā suññato vā upaṭṭhāti.

The meditation object will appear as beautiful, or as repulsive, or as empty.

Đề mục thiền sẽ hiện rõ về mặt màu sắc, hoặc về mặt ghê tởm, hoặc về mặt trống rỗng.

Yathā nāma pūve pacitukāmā itthī madditvā ṭhapitapiṭṭhato yaṃ yaṃ icchati taṃ taṃ pacati, yathā vā pana same bhūmippadese ṭhapitaṃ udakapūraṃ kumbhaṃ yato yato āvijjhanti tato tatova udakaṃ nikkhamati; evameva koṭṭhāsānaṃ paguṇakālato paṭṭhāya tīsu mukhesu ekena mukhena vimuccissati.

Just as a woman desiring to make cakes bakes whichever she wishes from the dough she has kneaded and prepared, or just as water flows out from whichever side a water-filled pot placed on level ground is tilted; even so, from the time the constituents are well-mastered, one will be liberated through one of the three doorways.

Cũng như một người phụ nữ muốn làm bánh, sẽ lấy bột đã nhào ra để làm bất cứ loại bánh nào cô ấy muốn; hoặc như một cái chum đầy nước đặt trên mặt đất bằng phẳng, khi nghiêng về phía nào thì nước sẽ chảy ra từ phía đó; cũng vậy, từ khi các phần trở nên thành thạo, đề mục thiền sẽ được giải thoát qua một trong ba phương diện.

Ākaṅkhamānassa vaṇṇato, ākaṅkhamānassa paṭikūlato, ākaṅkhamānassa suññato kammaṭṭhānaṃ upaṭṭhahissatiyeva.

If one desires it, the meditation object will appear as beautiful; if one desires it, it will appear as repulsive; if one desires it, it will appear as empty.

Nếu muốn, đề mục thiền sẽ hiện rõ về mặt màu sắc; nếu muốn, về mặt ghê tởm; nếu muốn, về mặt trống rỗng.

Ayaṃ ettako uggahasandhi nāma.

This much is called the 'Stage of Apprehension' (uggahasandhi).

Đây được gọi là sự liên kết của sự nắm bắt (uggahasandhi) ở mức độ này.

Imasmiṃ uggahasandhismiṃ ṭhatvā arahattaṃ pattā bhikkhu gaṇanapathaṃ vītivattā.

Bhikkhus who have reached Arahantship by standing firm in this Stage of Apprehension are beyond reckoning.

Trong giai đoạn nắm bắt (uggaha-sandhi) này, các Tỳ-khưu đã đạt đến A-la-hán thì không thể đếm xuể.

1233

Yassa pana uggahasandhismiṃ kammaṭṭhānaṃ na upaṭṭhāti, tena kammaṭṭhānaṃ uggahetvā, sace yattha ācariyo vasati, so āvāso sappāyo hoti, iccetaṃ kusalaṃ; no ce, sappāyaṭṭhāne vasitabbaṃ.

However, if the meditation object does not become manifest in the Stage of Apprehension, then having learned the meditation object, if the dwelling where the teacher resides is suitable, that is good; if not, one should dwell in a suitable place.

Tuy nhiên, nếu đề mục thiền (kammaṭṭhāna) không hiện rõ đối với người nào trong giai đoạn nắm bắt (uggaha-sandhi), thì người ấy phải học đề mục thiền. Nếu trú xứ mà vị thầy đang ở là thích hợp, thì điều đó là tốt; nếu không, thì phải trú ngụ ở một nơi thích hợp.

Vasantena aṭṭhārasa vihāradose (visuddhi. 1.52) vajjetvā pañcaṅgasamannāgate senāsane vasitabbaṃ, sayampi pañcaṅgasamannāgatena bhavitabbaṃ.

While dwelling, one should avoid the eighteen faults of a monastery and dwell in a dwelling endowed with five factors, and one should also be endowed with five factors oneself.

Người trú ngụ phải tránh mười tám lỗi của trú xứ và trú ngụ trong một chỗ ở có năm yếu tố phù hợp, chính bản thân người ấy cũng phải có năm yếu tố phù hợp.

Tato pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantena rattiṭṭhānaṃ vā divāṭṭhānaṃ vā pavisitvā kammaṭṭhānaṃ manasikātabbaṃ.

Thereafter, having returned from the alms-round after mealtime, one should enter a night dwelling or a day dwelling and apply one's mind to the meditation object.

Sau đó, sau khi thọ trai và trở về từ khất thực, người ấy phải đi vào chỗ ở ban đêm hoặc chỗ ở ban ngày và tác ý đến đề mục thiền.

1234

Kathaṃ?

How?

Làm thế nào?

Ādito tāva heṭṭhā vuttanayeneva anupubbato manasikātabbaṃ, na ekantarikā.

Firstly, one should apply one's mind in progressive order (anupubbato), just as stated earlier, not skipping any.

Trước hết, phải tác ý theo thứ tự từng bước như đã nói ở trên, không được bỏ qua một bước nào.

Anupubbato manasikaronto hi dvattiṃsapadaṃ nisseṇiṃ padapaṭipāṭiyā akkamanto pāsādaṃ āruyha pāsādānisaṃsaṃ anubhavanakapuriso viya ‘kesā lomā’ti paṭipāṭiyā kammaṭṭhānaṃ manasikaronto kammaṭṭhānato ca na parihāyati, pāsādānisaṃsasadise ca nava lokuttaradhamme anubhavati.

For indeed, one who applies his mind in progressive order, contemplating the meditation object in sequence—'hairs, body-hairs,' and so on—like a man climbing a thirty-two-rung ladder step by step to ascend a palace and enjoy the benefits of the palace, does not decline from the meditation object and experiences the nine supramundane qualities similar to the benefits of the palace.

Thật vậy, khi tác ý theo thứ tự từng bước, một hành giả tác ý đến đề mục thiền theo trình tự "tóc, lông" như một người đàn ông bước từng bậc thang của chiếc cầu thang ba mươi hai bậc để lên lầu và hưởng thụ lợi ích của lầu; người ấy không bị suy giảm đề mục thiền, và hưởng thụ chín pháp siêu thế tương tự như lợi ích của lầu.

Anupubbato manasikarontenāpi ca nātisīghato nātisaṇikato manasikātabbaṃ.

And even when applying one's mind in progressive order, it should not be done too quickly or too slowly.

Và ngay cả khi tác ý theo thứ tự từng bước, cũng không nên tác ý quá nhanh hoặc quá chậm.

Atisīghato manasikarontassa hi kiñcāpi kammaṭṭhānaṃ paguṇaṃ hoti, avibhūtaṃ pana hoti.

Indeed, for one who attends too quickly, even if the meditation object (kammaṭṭhāna) becomes familiar, it is nevertheless not clear.

Thật vậy, đối với người tác ý quá nhanh, dù đề mục thiền có thuần thục đi chăng nữa, thì nó vẫn không rõ ràng.

Tattha opammaṃ heṭṭhā vuttameva.

In that regard, the simile is as stated below.

Ở đây, ví dụ đã nói ở dưới cũng vậy.

1235

Atisaṇikato manasikarontassa kammaṭṭhānaṃ pariyosānaṃ na gacchati, antarāva osakkitabbaṃ hoti.

For one who attends too slowly, the meditation object does not reach completion; it must be abandoned midway.

Đối với người tác ý quá chậm, đề mục thiền không đạt đến kết thúc, mà phải bị bỏ dở giữa chừng.

Yathā hi puriso tiyojanaṃ maggaṃ sāyaṃ kacchaṃ bandhitvā paṭipanno nikkhantaṭṭhānato paṭṭhāya sītalacchāyaṃ disvā vissamati, ramaṇīyaṃ vālikatalaṃ disvā piṭṭhiṃ pasāreti, vanapokkharaṇiṃ disvā pānīyaṃ pivati nhāyati, pabbataṃ disvā āruyha pabbatarāmaṇeyyakaṃ passati, taṃ antarāyeva sīho vā byaggho vā dīpi vā hanati, corā vā pana viluppanti ceva hananti ca; evameva atisaṇikaṃ manasikarontassa kammaṭṭhānaṃ pariyosānaṃ na gacchati, antarāva osakkitabbaṃ hoti.

Just as a man, having tied his lower garment and set out in the evening on a journey of three yojanas, rests upon seeing a cool shade, lies on his back upon seeing a delightful sandy ground, drinks water and bathes upon seeing a forest pond, and climbs a mountain to behold its beauty, but is midway killed by a lion, tiger, or leopard, or is plundered and killed by robbers; in the same way, for one who attends too slowly, the meditation object does not reach completion and must be abandoned midway.

Như một người đàn ông buộc gói hành lý vào buổi tối và lên đường đi ba dojana (một đơn vị đo lường cổ), anh ta nghỉ ngơi khi thấy bóng mát, duỗi lưng trên bãi cát dễ chịu, uống nước và tắm khi thấy ao rừng, leo lên núi và ngắm cảnh đẹp của núi; anh ta bị sư tử, hổ, hoặc báo giết chết giữa đường, hoặc bị bọn cướp cướp bóc và giết chết; cũng vậy, đối với người tác ý quá chậm, đề mục thiền không đạt đến kết thúc, mà phải bị bỏ dở giữa chừng.

1236

Tasmā nātisīghaṃ nātisaṇikaṃ ekadivasaṃ tiṃsavāre manasikātabbaṃ; pātova dasa vāre, majjhanhike dasavāre, sāyanhe dasa vāre sajjhāyo kātabbo, no kātuṃ na vaṭṭati.

Therefore, one should attend neither too quickly nor too slowly, but should practice (sajjhāya) thirty times a day: ten times in the morning, ten times at noon, and ten times in the evening. Not doing so is improper.

Vì vậy, không nên tác ý quá nhanh cũng không quá chậm, mà phải tác ý ba mươi lần một ngày; mười lần vào buổi sáng, mười lần vào buổi trưa, mười lần vào buổi tối, việc học thuộc lòng (sajjhāya) phải được thực hiện, không được không làm.

Yathā hi pātova uṭṭhāya mukhaṃ no dhovituṃ na vaṭṭati, khādanīyaṃ bhojanīyaṃ no khādituṃ no bhuñjituṃ na vaṭṭati; etaṃ pana vaṭṭeyya; idameva ekantena no kātuṃ na vaṭṭati; karonto mahantaṃ atthaṃ gahetvā tiṭṭhati.

Just as it is improper not to get up in the morning and wash one’s face, improper not to eat or consume food; even though those might be proper, it is absolutely improper not to do this (meditation). One who does it gains great benefit.

Như việc thức dậy vào buổi sáng không được không rửa mặt, không được không ăn uống; điều đó có thể được bỏ qua; nhưng việc này thì tuyệt đối không được không làm; người làm sẽ đạt được lợi ích lớn lao.

Yathā hi ekassa purisassa tīṇi khettāni; ekaṃ khettaṃ aṭṭhakumbhaṃ deti, ekaṃ soḷasa, ekaṃ dvattiṃsa; tena tīṇipi khettāni paṭijaggituṃ asakkontena dve chaḍḍetvā ekaṃ dvattiṃsakumbhadāyakameva paṭijaggitabbaṃ; tattheva kasanavapananiddānādīni kātabbāni; tadevassa itaresu dvīsu uṭṭhānakadāyaṃ dassati; evameva sesaṃ mukhadhovanādikammaṃ chaḍḍetvāpi ettheva kammaṃ kātabbaṃ, no kātuṃ na vaṭṭati.

Just as a man has three fields: one yields eight measures, one sixteen, and one thirty-two; if he cannot cultivate all three, he should abandon two and cultivate only the one that yields thirty-two measures. He should perform ploughing, sowing, reaping, and other tasks there. That field alone will give him the yield of the other two. In the same way, even if one abandons other activities like washing the face, one must perform this task (meditation). Not doing it is improper.

Như một người đàn ông có ba thửa ruộng; một thửa cho tám kumbha (một đơn vị đo lường), một thửa cho mười sáu, một thửa cho ba mươi hai; nếu anh ta không thể chăm sóc cả ba thửa, anh ta nên bỏ hai thửa và chỉ chăm sóc thửa cho ba mươi hai kumbha; ở đó, anh ta nên thực hiện việc cày cấy, gieo hạt, gặt hái, v.v.; chính thửa đó sẽ mang lại cho anh ta sản lượng từ hai thửa kia; cũng vậy, ngay cả khi bỏ qua các việc khác như rửa mặt, v.v., thì cũng phải thực hiện công việc này ở đây, không được không làm.

Karonto mahantaṃ atthaṃ gaṇhitvā tiṭṭhatīti ettāvatā majjhimā paṭipadā nāma kathitā.

One who does it gains great benefit. Thus, the middle path (majjhimā paṭipadā) is taught to this extent.

Người làm sẽ đạt được lợi ích lớn lao; như vậy, con đường trung đạo (majjhimā paṭipadā) đã được nói đến.

1237

Evaṃ paṭipannenāpi vikkhepo paṭibāhitabbo.

Even one who practices in this way must ward off distraction.

Ngay cả khi thực hành như vậy, sự xao nhãng cũng phải được loại bỏ.

Kammaṭṭhānañhi vissajjetvā citte bahiddhā vikkhepaṃ gacchante kammaṭṭhānato parihāyati, vaṭṭabhayaṃ samatikkamituṃ na sakkoti.

For when one abandons the meditation object and the mind becomes scattered outwards, one falls away from the kammaṭṭhāna and cannot overcome the fear of saṃsāra.

Thật vậy, khi xả bỏ đề mục thiền và tâm bị xao nhãng ra bên ngoài, người ấy sẽ bị suy giảm đề mục thiền, và không thể vượt qua nỗi sợ hãi của vòng luân hồi (vaṭṭabhaya).

Yathā hi eko puriso sahassuddhāraṃ sādhetvā vaḍḍhiṃ labhitvā addhānaṃ paṭipanno antarāmagge kumbhīlamakaragāharakkhasasamuṭṭhitāya gambhīragirikandarāya upari atthataṃ ekapadikaṃ daṇḍakasetuṃ āruyha gacchanto akkamanapadaṃ vissajjetvā ito cito ca olokento paripatitvā kumbhīlādibhattaṃ hoti, evameva ayampi kammaṭṭhānaṃ vissajjetvā sacitte bahiddhā vikkhepaṃ gacchante kammaṭṭhānato parihāyati, vaṭṭabhayaṃ samatikkamituṃ na sakkoti.

Just as a man who has borrowed a thousand with interest and set out on a journey, upon reaching a deep mountain chasm in the middle of the path—a place where crocodiles, makara-fish, and monsters rise up—walks on a single-plank bridge laid across it, but by abandoning his stepping place and looking hither and thither, he falls down and becomes food for the crocodiles and other creatures; in the same way, this practitioner also falls away from the meditation object when he abandons it and his mind becomes scattered outwards, and he cannot overcome the fear of saṃsāra.

Như một người đàn ông vay nợ một ngàn và kiếm được lợi nhuận, rồi lên đường; trên đường đi, anh ta bước lên một cây cầu gỗ một ván bắc qua một khe núi sâu hiểm trở, nơi có cá sấu, thuồng luồng và quỷ dữ ẩn nấp; nếu anh ta xả bỏ bước chân và nhìn ngó khắp nơi, anh ta sẽ bị rơi xuống và trở thành thức ăn cho cá sấu, v.v.; cũng vậy, người này cũng sẽ bị suy giảm đề mục thiền và không thể vượt qua nỗi sợ hãi của vòng luân hồi khi xả bỏ đề mục thiền và tâm bị xao nhãng ra bên ngoài.

1238

Tatridaṃ opammasaṃsandanaṃ – purisassa sahassuddhāraṃ sādhetvā vaḍḍhiṃ laddhakālo viya hi imassa bhikkhuno ācariyasantike kammaṭṭhānassa uggahitakālo; antarā gambhīragirikandarā viya saṃsāro; tassa kumbhīlādīhi daṭṭhakālo viya vaṭṭamūlakāni mahādukkhāni; ekapadikadaṇḍakasetu viya imassa bhikkhuno sajjhāyavīthi; tassa purisassa ekapadikaṃ daṇḍakasetuṃ āruyha akkamanapadaṃ vissajjetvā ito cito ca olokentassa paripatitvā kumbhīlādīnaṃ bhattabhāvaṃ āpannakālo viya imassa bhikkhuno kammaṭṭhānaṃ vissajjetvā bahiddhā vikkhittacittassa kammaṭṭhānato parihāyitvā vaṭṭabhayaṃ samatikkamituṃ asamatthabhāvo veditabbo.

Herein is the correlation of the simile: The time when the man borrowed a thousand with interest is like the time when this monk received the meditation object from his teacher. The deep mountain chasm midway is like saṃsāra. The time when he was devoured by crocodiles and other creatures is like the great sufferings rooted in saṃsāra. The single-plank bridge is like this monk's path of recitation (sajjhāyavīthi). The time when that man, having ascended the single-plank bridge, abandoned his stepping place, looked hither and thither, fell down, and became food for the crocodiles and other creatures, is to be understood as this monk's inability to overcome the fear of saṃsāra, having fallen away from his meditation object due to a distracted mind.

Ở đây, sự so sánh ví dụ là: thời điểm vị Tỳ-khưu này học đề mục thiền từ vị thầy của mình giống như thời điểm người đàn ông vay nợ một ngàn và kiếm được lợi nhuận; vòng luân hồi (saṃsāra) giống như khe núi sâu hiểm trở giữa đường; những khổ đau lớn lao có gốc rễ từ vòng luân hồi giống như thời điểm người đàn ông bị cá sấu, v.v. cắn; con đường học thuộc lòng (sajjhāya-vīthi) của vị Tỳ-khưu này giống như cây cầu gỗ một ván; và việc vị Tỳ-khưu này bị suy giảm đề mục thiền và không thể vượt qua nỗi sợ hãi của vòng luân hồi do xả bỏ đề mục thiền và tâm bị xao nhãng ra bên ngoài, giống như thời điểm người đàn ông đó, khi bước lên cây cầu gỗ một ván, xả bỏ bước chân và nhìn ngó khắp nơi, rồi bị rơi xuống và trở thành thức ăn cho cá sấu, v.v.

1239

Tasmā kesā manasikātabbā.

Therefore, one should attend to the hairs of the head (kesā).

Vì vậy, phải tác ý đến tóc.

Kese manasikaritvā cittuppādassa bahiddhā vikkhepaṃ paṭibāhitvā suddhacitteneva ‘lomā nakhā dantā taco’ti manasikātabbaṃ.

Having attended to the hairs of the head, and having warded off the mind’s wandering outwards, one should attend with a pure mind to 'body-hairs, nails, teeth, skin'.

Sau khi tác ý đến tóc, phải ngăn chặn sự xao nhãng của tâm ra bên ngoài và chỉ với tâm thanh tịnh mà tác ý đến "lông, móng, răng, da".

Evaṃ manasikaronto kammaṭṭhānato na parihāyati, vaṭṭabhayaṃ samatikkamati.

Attending in this way, one does not fall away from the kammaṭṭhāna and overcomes the fear of saṃsāra.

Khi tác ý như vậy, người ấy không bị suy giảm đề mục thiền và vượt qua nỗi sợ hãi của vòng luân hồi.

Opammaṃ panettha tadeva parivattetvā veditabbaṃ.

Here, the same simile should be reversed and understood.

Ở đây, ví dụ đó phải được hiểu theo cách đảo ngược.

Sahassuddhāraṃ sādhetvā vaḍḍhiṃ labhitvā chekassa purisassa daṇḍakasetuṃ āruyha nivāsanapārupanaṃ saṃvidhāya dhātupatthaddhakāyaṃ katvā sotthinā paratīragamanaṃ viya chekassa bhikkhuno kese manasikaritvā cittuppādassa bahiddhā vikkhepaṃ paṭibāhitvā suddhacitteneva ‘lomā nakhā dantā taco’ti manasikarontassa kammaṭṭhānato aparihāyitvā vaṭṭabhayaṃ samatikkamanaṃ veditabbaṃ.

Just as a skilled man, having borrowed a thousand with interest, ascends the single-plank bridge, adjusts his lower and upper robes, makes his body rigid with the elements, and safely reaches the other shore, so too is to be understood this skilled monk's overcoming the fear of saṃsāra without falling away from the kammaṭṭhāna, by attending to the hairs of the head, warding off outward distraction of the mind-arising, and attending with a pure mind to 'body-hairs, nails, teeth, skin'.

Việc một Tỳ-khưu khéo léo tác ý đến tóc, ngăn chặn sự xao nhãng của tâm ra bên ngoài, và chỉ với tâm thanh tịnh mà tác ý đến "lông, móng, răng, da", không bị suy giảm đề mục thiền và vượt qua nỗi sợ hãi của vòng luân hồi, giống như việc một người đàn ông khéo léo, sau khi vay nợ một ngàn và kiếm được lợi nhuận, bước lên cây cầu gỗ, sắp xếp y phục và làm cho thân thể vững chắc, rồi an toàn đi đến bờ bên kia.

1240

Evaṃ bahiddhā vikkhepaṃ paṭibāhantenāpi heṭṭhā vuttanayeneva paṇṇattiṃ samatikkamanato manasikātabbaṃ.

Even by thus warding off outward distraction, one should attend by transcending the concept (paṇṇatti) in the manner stated below.

Ngay cả khi ngăn chặn sự xao nhãng ra bên ngoài như vậy, cũng phải tác ý bằng cách vượt qua khái niệm (paṇṇatti) như đã nói ở trên.

‘Kesā lomā’ti paṇṇattiṃ vissajjetvā ‘paṭikūlaṃ paṭikūla’nti sati ṭhapetabbā.

Having let go of the concept 'hairs of the head, body-hairs', one should establish mindfulness on 'repulsive, repulsive'.

Phải xả bỏ khái niệm "tóc, lông" và an trú niệm "ghê tởm, ghê tởm".

Paṭhamaṃyeva pana paṭikūlato na upaṭṭhāti.

However, at first, it does not appear as repulsive.

Tuy nhiên, ngay từ đầu, sự ghê tởm chưa hiện rõ.

Yāva na upaṭṭhāti tāva paṇṇatti na vissajjetabbā.

As long as it does not appear, the concept should not be abandoned.

Chừng nào sự ghê tởm chưa hiện rõ, chừng đó không nên xả bỏ khái niệm.

Yadā upaṭṭhāti tadā paṇṇattiṃ vissajjetvā ‘paṭikūla’nti manasikātabbaṃ.

When it appears, then, having abandoned the concept, one should attend to 'repulsive'.

Khi sự ghê tởm hiện rõ, lúc đó phải xả bỏ khái niệm và tác ý "ghê tởm".

Karontena ca heṭṭhā vuttanayeneva pañcahākārehi paṭikūlato manasikātabbā.

And one should attend to it as repulsive in the five ways stated below.

Và khi làm như vậy, phải tác ý sự ghê tởm theo năm phương diện như đã nói ở trên.

Tacapañcakasmiñhi vaṇṇasaṇṭhānagandhāsayokāsavaseneva pañcavidhampi pāṭikūlyaṃ labbhati.

Indeed, in the five parts beginning with skin (tacapañcaka), repulsiveness is found in five ways, through their color, shape, smell, habitat, and location.

Thật vậy, trong năm phần của da, sự ghê tởm năm loại được tìm thấy theo phương diện màu sắc, hình dáng, mùi, chỗ chứa (tức đờm, mật, máu, mủ), và vị trí.

Sesesupi yaṃ yaṃ labbhati, tassa tassa vasena manasikāro pavattetabbo.

In the remaining parts, whatever repulsiveness is found, attention should be directed according to that aspect.

Trong các phần còn lại, bất cứ sự ghê tởm nào được tìm thấy, thì phải thực hiện sự tác ý theo phương diện đó.

1241

Tattha kesādayo pañca koṭṭhāsā subhanimittaṃ rāgaṭṭhāniyaṃ iṭṭhārammaṇanti saṅkhaṃ gatā.

Among these, the five parts beginning with hair (kesādayo) are considered an attractive sign (subhanimitta), a basis for lust (rāgaṭṭhāniya), and a desirable object (iṭṭhārammaṇa).

Trong đó, năm phần như tóc, v.v. được xem là dấu hiệu đẹp đẽ (subhanimitta), là nơi phát sinh tham ái (rāgaṭṭhāniya), là đối tượng khả ái (iṭṭhārammaṇa).

Ye keci rajjanakasattā nāma, sabbe te imesu pañcasu koṭṭhāsesu rajjanti.

All beings who are prone to lust are attached to these five parts.

Bất cứ chúng sinh nào có sự tham đắm, tất cả họ đều tham đắm vào năm phần này.

Ayaṃ pana bhikkhu mahājanassa rajjanaṭṭhāne ‘paṭikūla’nti appanaṃ pāpeti.

But this monk attains appanā (absorption) by perceiving 'repulsive' in these objects of lust for the masses.

Tuy nhiên, vị tỳ khưu này đạt đến an chỉ (appanā) với ý niệm ‘ghê tởm’ (paṭikūla) đối với năm phần da thịt là nơi đại chúng tham đắm.

Tattha appanāppattito paṭṭhāya parato akilamantova appanaṃ pāpuṇāti.

From the moment of attaining appanā in that, he effortlessly attains appanā in what follows.

Từ khi đạt đến an chỉ (appanā) ở đó, vị ấy sẽ đạt đến an chỉ đối với các phần còn lại mà không mệt mỏi.

1242

Tatridaṃ opammaṃ – yathā hi cheko dhanuggaho rājānaṃ ārādhetvā satasahassuṭṭhānakaṃ gāmavaraṃ labhitvā sannaddhapañcāvudho tattha gacchanto antarāmagge dvattiṃsa core disvā tesu pañcacorajeṭṭhake ghāteyya; tesaṃ ghātitakālato paṭṭhāya tesu dve ekamaggaṃ paṭipajjamānā nāma na honti; evaṃsampadamidaṃ daṭṭhabbaṃ.

Here is the simile for that: Just as a skilled archer, having pleased the king and obtained a chief village with a revenue of one hundred thousand, sets out for it, fully equipped with five kinds of weapons. On the way, he sees thirty-two robbers and kills the five chief robbers among them. From the moment those (five) are killed, the remaining two (robbers) do not take the same path; the same applies here.

Về điều này, có một ví dụ như sau: Giống như một cung thủ lão luyện, sau khi làm hài lòng nhà vua và nhận được một làng lớn có thu nhập một trăm ngàn, khi đi đến đó với năm món vũ khí đã chuẩn bị sẵn, trên đường đi, anh ta nhìn thấy ba mươi hai tên cướp và giết chết năm tên đầu sỏ trong số đó; từ khi chúng bị giết, hai tên trong số chúng không còn đi trên cùng một con đường nữa. Điều này cũng phải được hiểu tương tự.

Dhanuggahassa rājānaṃ ārādhetvā gāmavaraṃ laddhakālo viya hi imassa bhikkhuno ācariyasantike kammaṭṭhānaṃ uggahetvā ṭhitakālo; dvattiṃsa corā viya dvattiṃsa koṭṭhāsā; pañca corajeṭṭhakā viya kesādayo pañca; corajeṭṭhakānaṃ ghātitakālo viya imassa bhikkhuno sabbasattānaṃ rajjanaṭṭhāne tacapañcake ‘paṭikūla’nti appanāya pāpitakālo; sesacorānaṃ pāṇippahāreneva palāyitakālo viya sesakoṭṭhāsesu akilamantasseva appanāppatti veditabbā.

The time when the archer pleased the king and received the chief village is like the time when this monk learned the meditation object from his teacher. The thirty-two robbers are like the thirty-two bodily parts. The five chief robbers are like the five parts beginning with hair (kesādayo). The time when the chief robbers were killed is like the time when this monk attained appanā by perceiving 'repulsive' in the five parts beginning with skin (tacapañcaka), which are the objects of lust for all beings. The time when the remaining robbers fled at a mere snap of the fingers is to be understood as the effortless attainment of appanā in the remaining bodily parts.

Thời điểm vị tỳ khưu này nhận đề mục thiền (kammaṭṭhāna) từ vị thầy của mình giống như thời điểm cung thủ làm hài lòng nhà vua và nhận được làng lớn; ba mươi hai tên cướp giống như ba mươi hai phần thân thể; năm tên cướp đầu sỏ giống như năm phần đứng đầu như tóc; thời điểm vị tỳ khưu này đạt đến an chỉ (appanā) với ý niệm ‘ghê tởm’ đối với năm phần da thịt là nơi tất cả chúng sinh tham đắm, giống như thời điểm năm tên cướp đầu sỏ bị giết; và việc đạt đến an chỉ đối với các phần còn lại mà không mệt mỏi giống như thời điểm những tên cướp còn lại bỏ chạy chỉ với một cái vỗ tay.

1243

Evaṃ paṇṇattiṃ samatikkamantena ca anupubbamuñcanato manasikāro pavattetabbo – kese manasikarontena manasikaronteneva kesesu sāpekkhena hutvā lomesu sati pesetabbā.

Thus, by the monk who transcends the concept and progressively releases it, attention should be directed: the monk who contemplates the hairs, as he contemplates, should remain attached to the hairs and then direct mindfulness to the body-hairs.

Như vậy, khi vượt qua khái niệm (paññatti) và dần dần buông bỏ, sự tác ý (manasikāra) phải được thực hành – khi tác ý đến tóc, vị ấy phải duy trì sự chú tâm vào tóc một cách cẩn trọng, rồi hướng sự chú tâm đến lông.

Yāva lomā na upaṭṭhahanti tāva ‘kesā kesā’ti manasikātabbā.

As long as the body-hairs do not become clear, 'hairs, hairs' should be contemplated.

Cho đến khi lông chưa hiện rõ, vị ấy phải tác ý ‘tóc, tóc’.

Yadā pana lomā upaṭṭhahanti tadā kese vissajjetvā lomesu sati upaṭṭhapetabbā.

But when the body-hairs become clear, one should relinquish the hairs of the head and establish mindfulness on the body-hairs.

Nhưng khi lông hiện rõ, vị ấy phải buông bỏ tóc và thiết lập sự chú tâm vào lông.

Evaṃ nakhādīsupi manasikāro pavattetabbo.

In the same way, attention should be directed to the nails and so on.

Tương tự, sự tác ý cũng phải được thực hành đối với móng, v.v.

1244

Tatridaṃ opammaṃ – yathā hi jalūkā gacchamānā yāva purato patiṭṭhaṃ na labhati tāva pacchato naṅguṭṭhena gahitaṭṭhānaṃ na muñcati; yadā pana purato patiṭṭhaṃ labhati tadā naṅguṭṭhaṃ ukkhipitvā mukhena gahitaṭṭhāne ṭhapeti; evameva kese manasikarontena manasikaronteneva kesesu sāpekkhena hutvā lomesu sati pesetabbā.

Herein is this simile: Just as a leech, when it moves, does not release the place it holds with its tail until it finds a footing in front; but when it finds a footing in front, it lifts its tail and places it on the spot held by its mouth; even so, the monk contemplating hairs, while contemplating, should remain attached to the hairs and then direct mindfulness to the body-hairs.

Về điều này, có một ví dụ như sau: Giống như con đỉa khi di chuyển, chừng nào nó chưa tìm được chỗ bám phía trước, chừng đó nó sẽ không buông chỗ đã bám bằng đuôi phía sau; nhưng khi nó tìm được chỗ bám phía trước, nó sẽ nhấc đuôi lên và đặt vào chỗ đã bám bằng miệng. Cũng vậy, khi tác ý đến tóc, vị ấy phải duy trì sự chú tâm vào tóc một cách cẩn trọng, rồi hướng sự chú tâm đến lông.

Yāva lomā na upaṭṭhahanti tāva ‘kesā kesā’ti manasikātabbā.

As long as the body-hairs do not become clear, 'hairs, hairs' should be contemplated.

Cho đến khi lông chưa hiện rõ, vị ấy phải tác ý ‘tóc, tóc’.

Yadā lomā upaṭṭhahanti tadā kese vissajjetvā lomesu sati upaṭṭhapetabbā.

When the body-hairs become clear, one should relinquish the hairs of the head and establish mindfulness on the body-hairs.

Khi lông hiện rõ, vị ấy phải buông bỏ tóc và thiết lập sự chú tâm vào lông.

Evaṃ nakhādīsupi manasikāro pavattetabbo.

In the same way, attention should be directed to the nails and so on.

Tương tự, sự tác ý cũng phải được thực hành đối với móng, v.v.

1245

Evaṃ pavattentena appanā hotīti vuttamanasikārakosallaṃ sampādetabbaṃ.

One should thus accomplish the skill in attention, which is said to lead to appanā, by directing it in this manner.

Khi thực hành như vậy, vị ấy phải đạt được sự khéo léo trong tác ý đã được nói đến, tức là đạt được an chỉ (appanā).

Kathaṃ?

How?

Như thế nào?

Idañhi appanākammaṭṭhānaṃ manasikarontassa appanaṃ pāpuṇāti; paṭhamaṃyeva tāva na upaṭṭhāti; anamataggasmiñhi saṃsāravaṭṭe ca nānārammaṇesu vaḍḍhitaṃ cittaṃ ‘kesā’ti āvajjitamatte sajjhāyasotānusārena gantvā matthaluṅge patiṭṭhāti.

For one who contemplates this kammaṭṭhāna of appanā, it attains appanā; but at first, it does not become clear. Indeed, the mind, developed through various objects in the beginningless cycle of transmigration, when merely recollecting 'hairs', follows the current of recitation and settles on the brain.

Thật vậy, khi tác ý đến đề mục thiền (kammaṭṭhāna) an chỉ này, vị ấy đạt đến an chỉ; lúc đầu nó không hiện rõ ngay; bởi vì tâm đã phát triển trong vòng luân hồi vô thủy và trên nhiều đối tượng khác nhau, khi vừa tác ý ‘tóc’, nó sẽ đi theo dòng tụng niệm và dừng lại ở não.

‘Matthaluṅga’nti āvajjitamatte sajjhāyasotānusārena āgantvā kesesu patiṭṭhāti.

When merely recollecting 'brain', it follows the current of recitation and returns to settle on the hairs.

Khi vừa tác ý ‘não’, nó sẽ quay lại theo dòng tụng niệm và dừng lại ở tóc.

Manasikarontassa manasikarontassa pana so so koṭṭhāso upaṭṭhāti.

But as one contemplates and contemplates, each particular part becomes clear.

Tuy nhiên, khi vị ấy tác ý đi tác ý lại, từng phần thân thể đó sẽ hiện rõ.

Sati samādhināpi tiṭṭhamānā pavattati.

Mindfulness proceeds while also abiding with samādhi.

Chánh niệm (sati) cũng hoạt động khi đứng vững với định (samādhi).

Tena yo yo koṭṭhāso adhikataraṃ upaṭṭhāti tattha tattha dviguṇena yogaṃ katvā appanā pāpetabbā.

Therefore, whichever part becomes clearer, one should make a double effort there and attain appanā.

Do đó, phần nào hiện rõ hơn, vị ấy phải nỗ lực gấp đôi ở đó để đạt đến an chỉ.

Evaṃ appanāya pāpitakālato paṭṭhāya sesakoṭṭhāsesu akilamanto appanaṃ pāpeti.

In this way, from the time appanā is attained, one attains appanā in the remaining parts without difficulty.

Khi đã đạt đến an chỉ như vậy, vị ấy sẽ đạt đến an chỉ đối với các phần còn lại mà không mệt mỏi.

Tattha tālavanamakkaṭova opammaṃ.

Here, the simile is like a monkey in a palm grove.

Về điều này, có ví dụ về con khỉ trong rừng cọ.

1246

Apicettha evampi yojanā veditabbā – dvattiṃsatālakasmiñhi tālavane makkaṭo paṭivasati.

Moreover, here, the application should be understood in this way: a monkey lived in a palm grove with thirty-two palm trees.

Hơn nữa, ở đây cũng có thể hiểu theo cách này: Một con khỉ sống trong rừng cọ có ba mươi hai cây cọ.

Taṃ gahetukāmo luddo koṭiyaṃ ṭhitatālamūle ṭhatvā ukkuṭṭhimakāsi.

A hunter, wishing to catch it, stood at the base of a palm tree at the edge (of the grove) and shouted.

Một người thợ săn muốn bắt nó, đứng dưới gốc cây cọ ở rìa rừng và la lớn.

Mānajātiko makkaṭo taṃ taṃ tālaṃ laṅghitvā pariyantatāle aṭṭhāsi.

The proud monkey leaped from palm tree to palm tree and stopped at the furthest palm tree.

Con khỉ kiêu ngạo nhảy từ cây cọ này sang cây cọ khác và dừng lại ở cây cọ cuối cùng.

Luddo tatthapi gantvā ukkuṭṭhimakāsi.

The hunter went there too and shouted.

Người thợ săn cũng đi đến đó và la lớn.

Makkaṭo puna tatheva purimatāle patiṭṭhāsi.

The monkey again settled on the former palm tree in the same way.

Con khỉ lại dừng lại ở cây cọ trước đó như vậy.

So aparāparaṃ anubandhiyamāno kilamanto tassa tasseva tālassa mūle ṭhatvā ukkuṭṭhukkuṭṭhikāle uṭṭhahitvā gacchanto gacchanto atikilamanto ekassa tālassa makuḷapaṇṇasūciṃ daḷhaṃ gahetvā dhanukoṭiyā vijjhitvā gaṇhantopi na palāyati.

Being pursued repeatedly, becoming exhausted, standing at the base of each palm tree, and continually moving as the shouts occurred, the monkey, becoming extremely weary, strongly grasped the young leaf-bud of one palm tree, and even when shot and caught with the tip of a bow, it would not flee.

Khi bị truy đuổi hết lần này đến lần khác, nó trở nên mệt mỏi, và khi người thợ săn la lớn, nó nhảy lên và di chuyển, di chuyển, trở nên quá mệt mỏi, nó nắm chặt một búp lá cọ non của một cây cọ, và dù người thợ săn dùng đầu cung đâm và bắt, nó cũng không bỏ chạy.

1247

Tattha dvattiṃsa tālā viya dvattiṃsa koṭṭhāsā; makkaṭo viya cittaṃ; luddo viya yogāvacaro; luddena tālamūle ṭhatvā ukkuṭṭhikāle mānajātikassa makkaṭassa palāyitvā pariyantakoṭiyaṃ ṭhitakālo viya anamatagge saṃsāravaṭṭe ca nānārammaṇesu vaḍḍhitacittassa ‘kesā’ti āvajjitamatte sajjhāyasotānusārena gantvā matthaluṅge patiṭṭhānaṃ; pariyantakoṭiyaṃ ṭhatvā ukkuṭṭhe orimakoṭiṃ āgamanakālo viya ‘matthaluṅga’nti āvajjitamatte sajjhāyasotānusārena gantvā kesesu patiṭṭhānaṃ; aparāparaṃ anubandhiyamānassa kilamantassa ukkuṭṭhukkuṭṭhiṭṭhāne uṭṭhānakālo viya manasikarontassa manasikarontassa tasmiṃ tasmiṃ koṭṭhāse upaṭṭhahante satiyā patiṭṭhāya patiṭṭhāya gamanaṃ; dhanukoṭiyā vijjhitvā gaṇhantassāpi apalāyanakālo viya yo koṭṭhāso adhikataraṃ upaṭṭhāti, tasmiṃ dviguṇaṃ manasikāraṃ katvā appanāya pāpanaṃ.

Therein, the thirty-two palm trees are like the thirty-two parts; the monkey is like the mind; the hunter is like the meditator; the time when the hunter stood at the base of the palm tree and shouted, causing the proud monkey to flee and stay at the furthest edge, is like the mind, which has grown through various objects in the beginningless cycle of transmigration, upon merely recollecting 'hairs', following the current of recitation and settling on the brain; the time when, having stood at the furthest edge and being shouted at, it returned to the near edge, is like, upon merely recollecting 'brain', following the current of recitation and settling on the hairs; the time when the monkey, being repeatedly pursued and becoming exhausted, would rise and move at the place where it was shouted at, is like the progressive establishment of mindfulness as each part becomes clear to the contemplating meditator; and the time when, even when shot and caught with the tip of a bow, it would not flee, is like attaining appanā by making a double effort in whichever part becomes clearer.

Ở đây, ba mươi hai cây cọ giống như ba mươi hai phần thân thể; con khỉ giống như tâm; người thợ săn giống như hành giả (yogāvacara); thời điểm con khỉ kiêu ngạo bỏ chạy và dừng lại ở rìa cuối cùng khi người thợ săn đứng dưới gốc cây cọ và la lớn, giống như thời điểm tâm đã phát triển trong vòng luân hồi vô thủy và trên nhiều đối tượng khác nhau, khi vừa tác ý ‘tóc’, nó sẽ đi theo dòng tụng niệm và dừng lại ở não; thời điểm nó quay lại rìa này khi đứng ở rìa cuối cùng và bị la lớn, giống như thời điểm khi vừa tác ý ‘não’, nó sẽ quay lại theo dòng tụng niệm và dừng lại ở tóc; thời điểm con khỉ mệt mỏi khi bị truy đuổi hết lần này đến lần khác, và nhảy lên khi bị la lớn, giống như việc chánh niệm (sati) nương tựa vào từng phần thân thể khi hành giả tác ý đi tác ý lại, và di chuyển; việc nó không bỏ chạy dù bị người thợ săn dùng đầu cung đâm và bắt, giống như việc nỗ lực gấp đôi vào phần thân thể nào hiện rõ hơn để đạt đến an chỉ.

1248

Tattha appanāya pāpitakālato paṭṭhāya sesakoṭṭhāsesu akilamantova appanaṃ pāpessati.

Then, from the time appanā is attained in that excessively clear part, one will attain appanā in the remaining parts without difficulty.

Từ khi đạt đến an chỉ ở đó, vị ấy sẽ đạt đến an chỉ đối với các phần còn lại mà không mệt mỏi.

Tasmā ‘paṭikūlaṃ paṭikūla’nti punappunaṃ āvajjitabbaṃ samannāharitabbaṃ, takkāhataṃ vitakkāhataṃ kātabbaṃ.

Therefore, 'repulsive, repulsive' should be recollected repeatedly, attended to, and made to be struck by thought and reasoning.

Do đó, phải tác ý, quán sát và tư duy lặp đi lặp lại ‘ghê tởm, ghê tởm’.

Evaṃ karontassa cattāro khandhā paṭikūlārammaṇā honti, appanaṃ pāpuṇāti.

When one does this, the four aggregates become objects of repulsion, and appanā is attained.

Khi làm như vậy, bốn uẩn trở thành đối tượng ghê tởm, và vị ấy đạt đến an chỉ.

Pubbabhāgacittāni parikammaupacārasaṅkhātāni savitakkasavicārānīti sabbaṃ heṭṭhā vuttasadisameva.

The preparatory states of consciousness, known as preliminary and access jhāna, are accompanied by initial application and sustained application, all just as described below.

Các tâm trong giai đoạn chuẩn bị, tức là tâm chuẩn bị (parikamma) và tâm cận định (upacāra), đều có tầm (vitakka) và tứ (vicāra) như đã nói ở dưới.

Ekaṃ pana koṭṭhāsaṃ manasikarontassa ekameva paṭhamajjhānaṃ nibbattati.

However, when one contemplates a single part, only one first jhāna arises.

Tuy nhiên, khi tác ý đến một phần thân thể, chỉ một sơ thiền được phát sinh.

Pāṭiyekkaṃ manasikarontassa dvattiṃsa paṭhamajjhānāni nibbattanti.

When one contemplates each separately, thirty-two first jhāna states arise.

Khi tác ý từng phần riêng lẻ, ba mươi hai sơ thiền được phát sinh.

Hatthe gahitapañhāvatthu pākatikameva.

The matter of the question held in hand is simply normal.

Vấn đề được đặt ra trong tay là điều bình thường.

1249

So taṃ nimittanti so bhikkhu taṃ kammaṭṭhānanimittaṃ.

That sign: that monk, that sign of the kammaṭṭhāna.

So taṃ nimitta (Vị ấy nương tựa vào đề mục đó): Vị tỳ khưu đó nương tựa vào đề mục thiền (kammaṭṭhāna) đó.

Āsevatīti sevati bhajati.

Cultivates: serves, frequents.

Āsevatī (thực hành): có nghĩa là thực hành, phụng sự.

Bhāvetīti vaḍḍheti.

Develops: increases.

Bhāvetī (phát triển): có nghĩa là làm cho tăng trưởng.

Bahulīkarotīti punappunaṃ karoti.

Makes it abundant: does it again and again.

Bahulīkarotī (làm cho sung mãn): có nghĩa là làm đi làm lại nhiều lần.

Svāvatthitaṃ vavatthapetīti suvavatthitaṃ karoti.

Establishes it well: makes it well-established.

Svāvatthitaṃ vavatthapetī (làm cho được thiết lập tốt): có nghĩa là làm cho được thiết lập tốt.

Bahiddhā kāye cittaṃ upasaṃharatīti evaṃ katvā bahiddhā parassa kāye attano cittaṃ upasaṃharati ṭhapeti peseti.

Directs his mind to the external body: Having done so, he directs, places, or sends his own mind to another's external body.

Bahiddhā kāye cittaṃ upasaṃharatī (hướng tâm vào thân thể bên ngoài): có nghĩa là, sau khi làm như vậy, vị ấy hướng tâm của mình vào thân thể của người khác ở bên ngoài, đặt tâm vào đó, gửi tâm vào đó.

1250

Atthissa kāyeti atthi assa kāye.

In a body that exists: there are (hairs) in his body.

Atthissa kāye (có trong thân thể đó): có nghĩa là có trong thân thể của người đó.

Ajjhattabahiddhākāye cittaṃ upasaṃharatīti kālena attano kālena paresaṃ kāye cittaṃ upanāmeti.

Directs his mind to his own body and to an external body: he directs his mind at times to his own body and at times to another's body.

Ajjhattabahiddhākāye cittaṃ upasaṃharatī (hướng tâm vào thân thể bên trong và bên ngoài): có nghĩa là, đôi khi hướng tâm vào thân thể của chính mình, đôi khi hướng tâm vào thân thể của người khác.

Atthi kāyeti idaṃ yasmā na ekantena attano kāyo nāpi parasseva kāyo adhippeto, tasmā vuttaṃ.

In a body that exists: this statement is made because it is not intended to be exclusively one's own body, nor exclusively another's body.

Atthi kāye (có trong thân thể): Câu này được nói vì nó không chỉ đề cập đến thân thể của chính mình một cách tuyệt đối, cũng không chỉ đề cập đến thân thể của người khác.

Ettha pana attano jīvamānakasarīre ‘paṭikūla’nti parikammaṃ karontassa appanāpi upacārampi jāyati.

Here, for one who performs the preliminary work, contemplating 'repulsive' in one's own living body, both appanā jhāna and upacāra jhāna arise.

Tuy nhiên, ở đây, đối với người thực hành công phu (parikamma) với ý niệm ‘ghê tởm’ (paṭikūla) trên thân thể còn sống của chính mình, cả an chỉ (appanā) và cận định (upacāra) đều có thể phát sinh.

Parassa jīvamānakasarīre ‘paṭikūla’nti manasikarontassa neva appanā jāyati, na upacāraṃ.

For one who contemplates 'repulsive' in another's living body, neither appanā jhāna nor upacāra jhāna arises.

Khi một người quán tưởng thân thể còn sống của người khác là ‘ghê tởm’, thì cả appanā lẫn upacāra đều không khởi lên.

Nanu ca dasasu asubhesu ubhayampetaṃ jāyatīti?

But do not both of these arise in the ten asubhas?

Chẳng phải cả hai điều này đều khởi lên trong mười asubha sao?

Āma, jāyati.

Yes, they do arise.

Phải, chúng khởi lên.

Tāni hi anupādinnakapakkhe ṭhitāni.

For those (asubhas) are situated in the category of what is not grasped.

Vì chúng thuộc về phía không bị chấp thủ (anupādinna).

Tasmā tattha appanāpi upacārampi jāyati.

Therefore, both appanā jhāna and upacāra jhāna arise there.

Do đó, ở đó cả appanā lẫn upacāra đều khởi lên.

Idaṃ pana upādinnakapakkhe ṭhitaṃ.

However, this (another's living body) is situated in the category of what is grasped.

Nhưng điều này lại thuộc về phía bị chấp thủ (upādinna).

Tenevettha ubhayampetaṃ na jāyati.

Therefore, neither of these two arises here.

Chính vì thế, ở đây cả hai điều này đều không khởi lên.

Asubhānupassanāsaṅkhātā pana vipassanābhāvanā hotīti veditabbā.

But it should be understood that insight development, known as contemplation of repulsiveness, does arise.

Tuy nhiên, cần phải biết rằng sự tu tập vipassanā được gọi là quán asubha thì có thể khởi lên.

Imasmiṃ pabbe kiṃ kathitanti?

What is taught in this section?

Trong phần này đã nói về điều gì?

Samathavipassanā kathitā.

Samatha-vipassanā is taught.

Đã nói về samatha-vipassanā.

1251

Idānettha evaṃ sabbaṃ manasikārasādhāraṇaṃ pakiṇṇakaṃ veditabbaṃ.

Now, here, all miscellaneous matters common to contemplation should be understood in this way.

Bây giờ, ở đây, cần phải hiểu rõ tất cả những điều hỗn tạp liên quan đến sự tác ý như sau:

Etesañhi –

For of these –

Vì những điều này –

1252

Nimittato lakkhaṇato, dhātuto atha suññato;

From sign, from characteristic, from element, and from emptiness;

Từ tướng, từ đặc tính, từ các yếu tố, và từ tánh không;

1253

Khandhādito ca viññeyyo, kesādīnaṃ vinicchayo.

From aggregates and so on, the determination of hairs and so forth should be known.

Từ các uẩn, v.v., sự phân định về tóc, v.v., cần phải được biết.

1254

Tattha ‘nimittato’ti dvattiṃsākāre saṭṭhisataṃ nimittāni, yesaṃ vasena yogāvacaro dvattiṃsākāraṃ koṭṭhāsato pariggaṇhāti, seyyathidaṃ – kesassa vaṇṇanimittaṃ, saṇṭhānanimittaṃ, disānimittaṃ, okāsanimittaṃ, paricchedanimittanti pañca nimittāni honti.

Therein, 'from sign' means there are one hundred and sixty signs in the thirty-two modes, by means of which the meditator discerns the thirty-two modes as parts; for instance, the sign of color, the sign of shape, the sign of direction, the sign of space, and the sign of circumscription of hair – these five signs exist.

Trong đó, ‘từ tướng’ có nghĩa là trong 32 thể loại, có 160 tướng, nhờ đó hành giả quán chiếu 32 thể loại theo từng phần. Chẳng hạn, đối với tóc, có năm tướng: tướng màu sắc, tướng hình dạng, tướng phương hướng, tướng vị trí, và tướng giới hạn. Đối với lông, v.v., cũng theo cách tương tự.

Lomādīsupi eseva nayo.

The same method applies to body-hairs and so on.

Đối với lông, v.v., cũng theo cách tương tự.

1255

‘Lakkhaṇato’ti dvattiṃsākāre aṭṭhavīsatisataṃ lakkhaṇāni honti, yesaṃ vasena yogāvacaro dvattiṃsākāraṃ lakkhaṇato manasikaroti, seyyathidaṃ – kese thaddhattalakkhaṇaṃ, ābandhattalakkhaṇaṃ, uṇhattalakkhaṇaṃ, vitthambhanalakkhaṇanti cattāri lakkhaṇāni honti.

"By characteristic" (Lakkhaṇato): In the thirty-two bodily parts, there are one hundred and twenty-eight characteristics, by means of which the meditator reflects on the thirty-two bodily parts by their characteristics. For example, in the hairs of the head, there are four characteristics: the characteristic of stiffness, the characteristic of binding, the characteristic of heat, and the characteristic of supporting.

‘Từ đặc tính’ có nghĩa là trong 32 thể loại, có 128 đặc tính, nhờ đó hành giả tác ý 32 thể loại theo đặc tính. Chẳng hạn, đối với tóc, có bốn đặc tính: đặc tính cứng chắc, đặc tính kết dính, đặc tính nóng, và đặc tính nâng đỡ. Đối với lông, v.v., cũng theo cách tương tự.

Lomādīsupi eseva nayo.

The same method applies to the body-hairs and so on.

Đối với lông, v.v., cũng theo cách tương tự.

1256

‘Dhātuto’ti dvattiṃsākāre ‘‘catudhāturo ayaṃ, bhikkhu, puriso’’ti vuttāsu dhātūsu aṭṭhavīsatisataṃ dhātuyo honti, yāsaṃ vasena yogāvacaro dvattiṃsākāraṃ dhātuto pariggaṇhāti, seyyathidaṃ – kese kakkhaḷatā pathavīdhātu, ābandhanatā āpodhātu, uṇhatā tejodhātu, vitthambhanatā vāyodhātūti catasso dhātuyo honti.

"By element" (Dhātuto): In the thirty-two bodily parts, there are one hundred and twenty-eight elements, as stated in "This person, bhikkhu, consists of four elements." By means of these, the meditator apprehends the thirty-two bodily parts by their elements. For example, in the hairs of the head, there are four elements: hardness is the earth element, binding is the water element, heat is the fire element, and supporting is the air element.

‘Từ các yếu tố’ có nghĩa là trong 32 thể loại, trong các yếu tố được nói đến là “này Tỳ-kheo, con người này có bốn yếu tố”, có 128 yếu tố, nhờ đó hành giả quán chiếu 32 thể loại theo yếu tố. Chẳng hạn, đối với tóc, sự cứng chắc là địa đại, sự kết dính là thủy đại, sự nóng là hỏa đại, sự nâng đỡ là phong đại. Đó là bốn yếu tố. Đối với lông, v.v., cũng theo cách tương tự.

Lomādīsupi eseva nayo.

The same method applies to the body-hairs and so on.

Đối với lông, v.v., cũng theo cách tương tự.

1257

‘Suññato’ti dvattiṃsākāre channavuti suññatā honti, yāsaṃ vasena yogāvacaro dvattiṃsākāraṃ suññato vipassati, seyyathidaṃ – kesā suññā attena vā attaniyena vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā avipariṇāmadhammena vāti.

"By emptiness" (Suññato): In the thirty-two bodily parts, there are ninety-six kinds of emptiness, by means of which the meditator discerns the thirty-two bodily parts as empty. For example, the hairs of the head are empty of a self or anything belonging to a self, empty of permanence, steadfastness, eternality, or being unchangeable.

‘Từ tánh không’ có nghĩa là trong 32 thể loại, có 96 tánh không, nhờ đó hành giả quán vipassanā 32 thể loại theo tánh không. Chẳng hạn, tóc là không có tự ngã, không có cái thuộc về tự ngã, không thường còn, không bền vững, không vĩnh cửu, không có bản chất biến đổi. Đối với tóc, có ba tánh không: tánh không tự ngã, tánh không cái thuộc về tự ngã, tánh không thường còn.

Kese tāva attasuññatā, attaniyasuññatā, niccabhāvasuññatāti tisso suññatā honti.

Thus, in the hairs of the head, there are three kinds of emptiness: emptiness of self, emptiness of what belongs to self, and emptiness of a permanent nature.

Đối với tóc, có ba tánh không: tánh không tự ngã, tánh không cái thuộc về tự ngã, tánh không thường còn.

Lomādīsupi eseva nayo.

The same method applies to the body-hairs and so on.

Đối với lông, v.v., cũng theo cách tương tự.

1258

‘Khandhādito’ti dvattiṃsākāre kesādīsu khandhādivasena pariggayhamānesu kesā kati khandhā honti, kati āyatanāni, kati dhātuyo, kati saccāni, kati satipaṭṭhānānītiādinā nayena pettha vinicchayo viññātabbo.

"By aggregates and so on" (Khandhādito): When the hairs and other bodily parts among the thirty-two bodily parts are apprehended in terms of aggregates and so on, it should be understood how many aggregates the hairs constitute, how many sense bases (āyatana), how many elements (dhātu), how many truths (sacca), how many foundations of mindfulness (satipaṭṭhāna), and so on. The decision on this matter should be known here.

‘Từ các uẩn, v.v.’ có nghĩa là trong 32 thể loại, khi tóc, v.v. được quán chiếu theo các uẩn, v.v., thì tóc có bao nhiêu uẩn, bao nhiêu xứ, bao nhiêu giới, bao nhiêu sự thật, bao nhiêu satipaṭṭhāna, v.v., sự phân định ở đây cần phải được biết theo cách này.

1259

357. Evaṃ ajjhattādibhedato tividhena kāyānupassanaṃ vitthārato dassetvā idāni ‘‘kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno’’tiādīni padāni bhājetvā dassetuṃ anupassītiādi āraddhaṃ.

Having thus extensively shown the contemplation of the body (kāyānupassanā) in three ways, distinguishing it by internal and so on, now, in order to show the breakdown of terms like "abides contemplating the body, ardent, clearly comprehending," the passage beginning with anupassī (contemplating) and so on, has been commenced.

Sau khi trình bày rộng rãi sự quán thân (kāyānupassanā) theo ba loại như phân biệt nội thân, ngoại thân, v.v., bây giờ để phân tích và trình bày các từ như “vị ấy an trú quán thân, tinh cần, tỉnh giác”, v.v., đã bắt đầu với anupassī, v.v.

Tattha yāya anupassanāya kāyānupassī nāma hoti, taṃ dassetuṃ tattha katamā anupassanā?

There, to show what kind of contemplation makes one a contemplator of the body, it is said: "What is contemplation here? It is the wisdom, the discerning."

Trong đó, để trình bày sự quán chiếu nào khiến một người được gọi là quán thân, đã nói “Thế nào là sự quán chiếu? Đó là trí tuệ, sự hiểu biết”, v.v.

Yā paññā pajānanātiādi vuttaṃ.

This is said.

Đã nói “Thế nào là sự quán chiếu? Đó là trí tuệ, sự hiểu biết”, v.v.

Ātāpītiādīsupi eseva nayo.

The same method applies to "ardent" (ātāpī) and so on.

Đối với ātāpī, v.v., cũng theo cách tương tự.

1260

Tattha paññā pajānanātiādīni heṭṭhā cittuppādakaṇḍavaṇṇanāyaṃ (dha. sa. aṭṭha. 16) vuttanayeneva veditabbāni.

There, "wisdom, discerning" and so on, should be understood in the same way as stated in the commentary on the section on the arising of consciousness below.

Trong đó, các từ paññā pajānanā, v.v., cần phải được hiểu theo cách đã nói trong phần giải thích về nhóm tâm khởi (dhammasaṅgaṇī aṭṭhakathā 16) ở trên.

Upetotiādīni sabbāni aññamaññavevacanāni.

"Endowed with" (upeto) and all other terms are synonyms of each other.

Các từ upeto, v.v., đều là những từ đồng nghĩa lẫn nhau.

Apica āsevanavasena upeto, bhāvanāvasena suṭṭhu upetoti samupeto.

Moreover, it is "endowed with" (upeto) by way of cultivation, and "well endowed with" (samupeto) by way of development.

Hơn nữa, upeto là đầy đủ theo cách thực hành, samupeto là đầy đủ một cách tốt đẹp theo cách tu tập.

Upāgato samupāgato, upapanno sampannoti imesupi dvīsu dukesu ayameva nayo.

The same method applies to these two pairs: "approached" (upāgato) and "well approached" (samupāgato), "attained" (upapanno) and "well attained" (sampanno).

Đối với hai cặp từ upāgato samupāgato, upapanno sampanno này, cũng theo cách tương tự.

Bahulīkāravasena pana samannāgatoti evamettha yojanā veditabbā.

However, "possessed of" (samannāgato) should be understood here by way of making it abundant.

Tuy nhiên, samannāgato là đầy đủ theo cách làm cho nhiều lên; sự liên kết ở đây cần phải được hiểu như vậy.

Iminā ātāpena upetoti ādīsupi eseva nayo.

The same method applies to "endowed with this ardency" and so on.

Đối với iminā ātāpena upeto, v.v., cũng theo cách tương tự.

1261

Viharatīti pade ‘tattha katamo vihāro’ti pucchaṃ akatvā puggalādhiṭṭhānāya desanāya desento iriyatītiādimāha.

In the word "abides" (viharati), instead of asking 'what is abiding?', to teach by way of a discourse based on the individual, it is said, "moves" (iriyati) and so on.

Trong từ viharati, không đặt câu hỏi ‘thế nào là sự an trú’ mà thuyết giảng theo cách quy về cá nhân, nên đã nói iriyati, v.v.

Tassattho – catunnaṃ iriyāpathānaṃ aññatarasamaṅgībhāvato iriyati.

Its meaning is: one moves by being endowed with one or another of the four postures.

Ý nghĩa của nó là – iriyati (sống) do có được một trong bốn oai nghi.

Tehi iriyāpathacatukkehi kāyasakaṭavattanena vattati.

One proceeds by maintaining the body-cart with these four postures.

Vattati (duy trì) do vận hành cỗ xe thân thể bằng bốn oai nghi đó.

Ekaṃ iriyāpathadukkhaṃ aparena iriyāpathena bādhitvā ciraṭṭhitikabhāvena sarīrakkhanato pāleti.

One sustains the body by overcoming the suffering of one posture with another posture, thereby making it last long.

Pāleti (nuôi dưỡng) do bảo vệ thân thể bằng cách chấm dứt sự khổ của một oai nghi bằng một oai nghi khác, và do đó thân thể được duy trì lâu dài.

Ekasmiṃ iriyāpathe asaṇṭhahitvā sabbiriyāpathavatanato yapeti.

One carries on by not remaining fixed in one posture but by moving through all postures.

Yapeti (duy trì sự sống) do không dừng lại ở một oai nghi mà vận hành tất cả các oai nghi.

Tena tena iriyāpathena tathā tathā kāyassa yāpanato yāpeti.

One causes to continue by maintaining the body in various ways with each posture.

Yāpeti (duy trì) do duy trì thân thể theo từng oai nghi như vậy.

Cirakālavattāpanato carati.

One moves about by causing it to continue for a long time.

Carati (sống) do duy trì sự vận hành trong thời gian dài.

Iriyāpathena iriyāpathaṃ vicchinditvā jīvitaharaṇato viharati.

One abides by interrupting one posture with another, thereby maintaining life.

Viharati (an trú) do duy trì sự sống bằng cách chuyển đổi oai nghi này sang oai nghi khác.

1262

362. Sveva kāyo lokoti yasmiṃ kāye kāyānupassī viharati, sveva kāyo lujjanapalujjanaṭṭhena loko.

362. "That very body is the world": The body in which the contemplator of the body abides, that very body is called the world (loka) in the sense of decaying and disintegrating.

Chính thân đó là thế gian có nghĩa là thân mà hành giả quán thân an trú, chính thân đó được gọi là thế gian (loka) theo nghĩa là nó bị hư hoại và tan rã.

Yasmā panassa kāye pahīyamānaṃ abhijjhādomanassaṃ vedanādīsupi pahīyati eva, tasmā pañcapi upādānakkhandhā lokoti vuttaṃ.

However, since the abandoning of covetousness and distress in his body also leads to their abandonment in feelings (vedanā) and so on, it is therefore said, "The five aggregates of clinging are the world."

Tuy nhiên, vì khi tham ái và ưu phiền được đoạn trừ trong thân của vị ấy, chúng cũng được đoạn trừ trong thọ, v.v., nên đã nói “năm uẩn chấp thủ là thế gian”.

1263

Santātiādīsupi nirodhavasena santatāya santā.

Also in "calmed" (santā) and so on: "calmed" (santā) because they are tranquil by way of cessation.

Trong các từ santā, v.v., santā (tịch tịnh) là do tịch tịnh theo nghĩa diệt trừ.

Bhāvanāya samitattā samitā.

"Appeased" (samitā) because they are quieted by development.

Samitā (được làm cho tịch tịnh) là do đã được làm cho tịch tịnh bằng sự tu tập.

Vatthupariññāya appavattivūpasamavasena vūpasantā.

"Completely appeased" (vūpasantā) by way of the pacification of non-arising through the full understanding of their basis.

Vūpasantā (hoàn toàn tịch tịnh) là do đã hoàn toàn tịch tịnh theo nghĩa chấm dứt sự khởi lên do sự hiểu biết về đối tượng.

Nirodhasaṅkhātaṃ atthaṃ gatāti atthaṅgatā.

"Gone to an end" (atthaṅgatā) means they have reached the end, which is cessation.

Atthaṅgatā (đã đi đến sự chấm dứt) là đã đi đến sự chấm dứt được gọi là diệt trừ.

Punappunaṃ nibbattiyā paṭibāhitattā ativiya atthaṃ gatāti abbhatthaṅgatā.

"Utterly gone to an end" (abbhatthaṅgatā) means they have gone completely to an end, being thwarted from recurring rebirth.

Abbhatthaṅgatā (hoàn toàn đi đến sự chấm dứt) là đã đi đến sự chấm dứt một cách tuyệt đối do đã ngăn chặn sự tái sinh liên tục.

Appitāti vināsitā, appavattiyaṃ ṭhapitātipi attho.

"Deposited" (appitā) means destroyed, or placed into non-arising.

Appitā có nghĩa là đã bị hủy diệt, hoặc cũng có nghĩa là đã được đặt vào trạng thái không khởi lên.

Byappitāti suvināsitā, ativiya appavattiyaṃ ṭhapitātipi attho.

"Well deposited" (byappitā) means thoroughly destroyed, or placed completely into non-arising.

Byappitā có nghĩa là đã bị hủy diệt hoàn toàn, hoặc cũng có nghĩa là đã được đặt vào trạng thái hoàn toàn không khởi lên.

Yathā puna na anvassavanti evaṃ sositattā sositā.

"Dried up" (sositā) because they have been dried up in such a way that they do not flow again.

Sositā (đã làm khô cạn) là do đã được làm khô cạn đến mức chúng không còn chảy ra nữa.

Suṭṭhu sositāti visositā, sukkhāpitāti attho.

"Thoroughly dried up" (visositā) means completely dried up, made arid.

Visositā (đã làm khô cạn hoàn toàn) là đã được làm khô cạn một cách tốt đẹp, có nghĩa là đã được làm cho khô ráo.

Vigatantā katāti byantī katā.

"Made to cease" (vyantīkatā) means made to be without an end or remainder.

Byantīkatā (đã làm cho chấm dứt) là đã làm cho không còn dư sót.

Ettha ca anupassanāya kammaṭṭhānavihārena kammaṭṭhānikassa kāyapariharaṇaṃ, ātāpena sammappadhānaṃ, satisampajaññena kammaṭṭhānapariharaṇūpāyo; satiyā vā kāyānupassanāvasena paṭiladdho samatho, sampajaññena vipassanā, abhijjhādomanassavinayena bhāvanāphalaṃ vuttanti veditabbaṃ.

Here, it should be understood that by contemplation (anupassanā), the maintenance of the body by the meditator through the dwelling in the meditation object is taught; by ardency (ātāpa), right effort (sammappadhāna); by mindfulness and clear comprehension (satisampajañña), the means of maintaining the meditation object; or by mindfulness, the tranquility (samatha) obtained through contemplating the body, and by clear comprehension, insight (vipassanā); and by the abandonment of covetousness and distress, the fruit of meditation (bhāvanāphala).

Và ở đây, cần phải hiểu rằng sự duy trì thân thể của hành giả bằng sự an trú trong kammaṭṭhāna là do sự quán chiếu (anupassanā); sự tinh cần đúng đắn (sammappadhāna) là do sự nỗ lực (ātāpa); phương pháp duy trì kammaṭṭhāna là do chánh niệm và tỉnh giác (satisampajañña); hoặc samatha đạt được do quán thân theo chánh niệm, vipassanā do tỉnh giác, và quả vị của sự tu tập là do sự đoạn trừ tham ái và ưu phiền.

1264

Kāyānupassanāniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.

The exposition of the section on the contemplation of the body is concluded.

Phần giải thích về Kāyānupassanā (quán thân) đã hoàn tất.

1265

Vedanānupassanāniddesavaṇṇanā

Exposition of the Section on the Contemplation of Feelings

Giải thích về Vedanānupassanā (quán thọ)

1266

363. Vedanānupassanāniddesepi heṭṭhā vuttasadisaṃ vuttanayeneva veditabbaṃ.

363. Even in the exposition of the contemplation of feelings (vedanānupassanā), what is similar to what was stated previously should be understood in the same way.

Trong phần giải thích về Vedanānupassanā cũng cần phải hiểu theo cách tương tự như đã nói ở phần trên.

Sukhaṃ vedanaṃ vedayamānotiādīsu pana sukhaṃ vedananti kāyikaṃ vā cetasikaṃ vā sukhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘ahaṃ sukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānātīti attho.

In "experiencing a pleasant feeling" (sukhaṃ vedanaṃ vedayamāno) and so on, "pleasant feeling" refers to a bodily or mental pleasant feeling. The meaning is that when one experiences a pleasant feeling, one understands, "I am experiencing a pleasant feeling."

Tuy nhiên, trong các từ sukhaṃ vedanaṃ vedayamāno, v.v., sukhaṃ vedana có nghĩa là khi một người đang cảm thọ lạc thọ, hoặc thân lạc hoặc tâm lạc, vị ấy biết “tôi đang cảm thọ lạc thọ”.

Tattha kāmaṃ uttānaseyyakāpi dārakā thaññapivanādikāle sukhaṃ vedayamānā ‘sukhaṃ vedanaṃ vedayāmā’ti pajānanti, na panetaṃ evarūpaṃ jānanaṃ sandhāya vuttaṃ.

Here, even infants lying on their backs, when experiencing pleasant feelings during activities like suckling milk, may indeed know, "We are experiencing a pleasant feeling." However, this statement is not made with reference to such a kind of knowing.

Trong trường hợp đó, dù những đứa trẻ sơ sinh nằm ngửa cũng biết “chúng tôi đang cảm thọ lạc thọ” khi chúng bú sữa, v.v., nhưng không phải sự hiểu biết như vậy được đề cập ở đây.

Evarūpañhi jānanaṃ sattūpaladdhiṃ nappajahati, sattasaññaṃ na ugghāṭeti, kammaṭṭhānaṃ vā satipaṭṭhānabhāvanā vā na hoti.

For such knowing does not abandon the perception of a being, does not uproot the notion of a being, and is not a meditation object or the development of a foundation of mindfulness.

Vì sự hiểu biết như vậy không đoạn trừ sự chấp thủ chúng sinh, không loại bỏ tưởng chúng sinh, và không phải là kammaṭṭhāna hay sự tu tập satipaṭṭhāna.

Imassa pana bhikkhuno jānanaṃ sattūpaladdhiṃ pajahati, sattasaññaṃ ugghāṭeti, kammaṭṭhānañceva satipaṭṭhānabhāvanā ca hoti.

However, the knowing of this bhikkhu abandons the perception of a being, uproots the notion of a being, and is both a meditation object and the development of a foundation of mindfulness.

Tuy nhiên, sự hiểu biết của vị Tỳ-khưu này diệt trừ tà kiến về hữu tình, phá bỏ tưởng về hữu tình, và trở thành cả nghiệp xứ lẫn sự tu tập Tứ niệm xứ.

‘Idañhi ko vedayati, kassa vedanā, kiṃ kāraṇā vedanā’ti evaṃ sampajānavediyanaṃ sandhāya vuttaṃ.

This is said with reference to knowing the experience with clear comprehension, asking 'Who experiences this? Whose feeling is it? What is the cause of the feeling?'

Thật vậy, điều này được nói đến để chỉ sự cảm thọ được biết đến một cách rõ ràng như thế này: ‘Ai cảm thọ điều này? Cảm thọ này là của ai? Cảm thọ này do nguyên nhân gì?’

1267

Tattha ko vedayatīti?

There, "Who experiences?"

Trong đó, ai cảm thọ?

Na koci satto vā puggalo vā vedayati.

No being or individual experiences.

Không có chúng sinh hay cá nhân nào cảm thọ.

Kassa vedanāti?

"Whose feeling?"

Cảm thọ này là của ai?

Na kassaci sattassa vā puggalassa vā vedanā.

It is not the feeling of any being or individual.

Không phải cảm thọ của bất kỳ chúng sinh hay cá nhân nào.

Kiṃ kāraṇā vedanāti?

"What is the cause of the feeling?"

Cảm thọ này do nguyên nhân gì?

Vatthuārammaṇā ca panesā vedanā.

This feeling, moreover, has its basis and object.

Tuy nhiên, cảm thọ này có đối tượng là căn và cảnh.

Tasmā esa evaṃ pajānāti – ‘taṃ taṃ sukhādīnaṃ vatthuṃ ārammaṇaṃ katvā vedanāva vedayati; taṃ pana vedanāpavattiṃ upādāya ‘ahaṃ vedayāmī’ti vohāramattaṃ hotī’ti.

Therefore, he understands thus: 'It is feeling itself that experiences, taking such and such a basis as its object; but it is merely a conventional expression, depending on the arising of that feeling, to say "I experience".'

Vì vậy, người ấy hiểu biết như thế này: ‘Chỉ có cảm thọ cảm thọ các căn và cảnh của lạc, v.v.; còn việc nói ‘tôi cảm thọ’ chỉ là một cách gọi thông thường dựa trên sự vận hành của cảm thọ.’

Evaṃ vatthuṃ ārammaṇaṃ katvā vedanāva vedayatīti sallakkhento ‘esa sukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānātīti veditabbo, cittalapabbate aññataro thero viya.

Thus, it should be understood that when he reflects that it is feeling itself that experiences, taking the basis as its object, he knows, "I experience a pleasant feeling," like a certain Elder in Cittala Mountain.

Khi quán sát rằng chỉ có cảm thọ cảm thọ các căn và cảnh như vậy, người ấy được hiểu là biết ‘tôi cảm thọ cảm thọ lạc’, giống như một vị Trưởng lão ở núi Cittala.

1268

Thero kira aphāsukakāle balavavedanāya nitthunanto aparāparaṃ parivattati.

It is said that the Elder, during a time of illness, moaned due to intense pain, turning over and over again.

Nghe nói, khi bị bệnh, vị Trưởng lão ấy rên rỉ vì cảm thọ mãnh liệt và lăn qua lăn lại.

Tameko daharo āha – ‘‘kataraṃ vo, bhante, ṭhānaṃ rujatī’’ti?

A young monk then asked him, "Venerable sir, which part of your body hurts?"

Một vị Tỳ-khưu trẻ hỏi ngài: “Bạch Đại đức, chỗ nào của Đại đức bị đau?”

‘‘Āvuso, pāṭiyekkaṃ rujanaṭṭhānaṃ nāma natthi; vatthuṃ ārammaṇaṃ katvā vedanāva vedayatī’’ti.

“Friend, there is no specific place of pain; it is feeling itself that feels, making the basis its object.”

“Này hiền giả, không có chỗ đau riêng biệt; chỉ có cảm thọ cảm thọ các căn và cảnh.”

‘‘Evaṃ jānanakālato paṭṭhāya adhivāsetuṃ vaṭṭati no, bhante’’ti.

“Venerable sir, from the time of knowing thus, is it not proper to endure it?”

“Bạch Đại đức, từ khi biết như vậy, Đại đức có thể chịu đựng được không?”

‘‘Adhivāsemi, āvuso’’ti.

“I shall endure it, friend.”

“Này hiền giả, tôi chịu đựng được.”

‘‘Adhivāsanā, bhante, seyyo’’ti.

“Venerable sir, endurance is better.”

“Bạch Đại đức, sự chịu đựng là tốt nhất.”

Thero adhivāsesi.

The Elder endured it.

Vị Trưởng lão đã chịu đựng.

Vāto yāva hadayā phālesi.

The wind rent him open to his heart.

Hơi thở xé toang đến tận tim.

Mañcake antāni rāsīkatāni ahesuṃ.

On the couch, his intestines were piled up.

Ruột của ngài chất đống trên giường.

Thero daharassa dassesi – ‘‘vaṭṭatāvuso, ettakā adhivāsanā’’ti?

The Elder showed the young monk: “Friend, is this much endurance proper?”

Vị Trưởng lão chỉ cho vị Tỳ-khưu trẻ: “Này hiền giả, sự chịu đựng đến mức này có được không?”

Daharo tuṇhī ahosi.

The young monk remained silent.

Vị Tỳ-khưu trẻ im lặng.

Thero vīriyasamādhiṃ yojetvā sahapaṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇitvā samasīsī hutvā parinibbāyi.

The Elder, harmonizing energy and concentration, attained Arahantship with the four analytical knowledges (paṭisambhidā) and passed into Parinibbāna, having become one who had overcome both defilements and the cycle of rebirth (samasīsī).

Vị Trưởng lão kết hợp tinh tấn và định, đạt đến A-la-hán quả cùng với các Tứ vô ngại giải, trở thành bậc đồng đẳng (samasīsī) và nhập Niết-bàn.

1269

Yathā ca sukhaṃ, evaṃ dukkhaṃ…pe… nirāmisaṃ adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘nirāmisaṃ adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’’ti pajānāti.

Just as with pleasure, so with pain... and when feeling a neutral feeling free from sensual desire, he understands: ‘I am feeling a neutral feeling free from sensual desire.’

Cũng như lạc thọ, tương tự, khi cảm thọ khổ thọ… (v.v.)… khi cảm thọ cảm thọ không khổ không lạc ly dục, người ấy biết ‘tôi cảm thọ cảm thọ không khổ không lạc ly dục’.

Iti bhagavā rūpakammaṭṭhānaṃ kathetvā arūpakammaṭṭhānaṃ kathento vedanāvasena kathesi.

Thus, the Blessed One, having taught the material meditation subject, taught the immaterial meditation subject by way of feeling.

Như vậy, sau khi Đức Thế Tôn thuyết giảng về nghiệp xứ sắc, Ngài thuyết giảng về nghiệp xứ vô sắc theo cách của cảm thọ.

Duvidhañhi kammaṭṭhānaṃ – rūpakammaṭṭhānaṃ arūpakammaṭṭhānañca; rūpapariggaho arūpapariggahotipi etadeva vuccati.

Indeed, there are two kinds of meditation subjects: the material meditation subject and the immaterial meditation subject; these are also called comprehension of matter and comprehension of mind.

Thật vậy, có hai loại nghiệp xứ: nghiệp xứ sắc và nghiệp xứ vô sắc; việc phân biệt sắc và phân biệt vô sắc cũng được gọi là như vậy.

Tattha bhagavā rūpakammaṭṭhānaṃ kathento saṅkhepamanasikāravasena vā vitthāramanasikāravasena vā catudhātuvavatthānaṃ kathesi.

Therein, the Blessed One, when teaching the material meditation subject, taught the determination of the four elements by way of brief or detailed mental application.

Trong đó, khi Đức Thế Tôn thuyết giảng về nghiệp xứ sắc, Ngài đã thuyết giảng về sự phân định Tứ đại theo cách tác ý tóm tắt hoặc cách tác ý chi tiết.

Tadubhayampi visuddhimagge sabbākārato dassitameva.

Both of these have been fully presented in the Visuddhimagga.

Cả hai điều đó đều đã được trình bày đầy đủ trong Thanh Tịnh Đạo (Visuddhimagga).

1270

Arūpakammaṭṭhānaṃ pana kathento yebhuyyena vedanāvasena kathesi.

However, when teaching the immaterial meditation subject, he taught mostly by way of feeling.

Tuy nhiên, khi thuyết giảng về nghiệp xứ vô sắc, Ngài chủ yếu thuyết giảng theo cách của cảm thọ.

Tividho hi arūpakammaṭṭhāne abhiniveso – phassavasena, vedanāvasena, cittavasenāti.

Indeed, in the immaterial meditation subject, there are three types of mental engagement: by way of contact, by way of feeling, and by way of consciousness.

Thật vậy, có ba cách tác ý trong nghiệp xứ vô sắc: theo cách xúc, theo cách cảm thọ, và theo cách tâm.

Kathaṃ?

How so?

Như thế nào?

Ekaccassa hi saṃkhittena vā vitthārena vā pariggahite rūpakammaṭṭhāne tasmiṃ ārammaṇe cittacetasikānaṃ paṭhamābhinipāto taṃ ārammaṇaṃ phusanto uppajjamāno phasso pākaṭo hoti.

For some, when the material meditation subject has been comprehended, whether briefly or extensively, the initial falling upon that object by the mind and mental factors, the contact (phassa) arising while touching that object, becomes evident.

Thật vậy, đối với một số người, khi nghiệp xứ sắc được nắm bắt một cách tóm tắt hay chi tiết, sự tiếp xúc (phasso) đầu tiên của tâm và các tâm sở trên đối tượng đó, khi khởi lên và chạm vào đối tượng đó, trở nên rõ ràng.

Ekaccassa taṃ ārammaṇaṃ anubhavantī uppajjamānā vedanā pākaṭā hoti.

For some, the feeling (vedanā) arising while experiencing that object becomes evident.

Đối với một số người, cảm thọ (vedanā) khởi lên khi trải nghiệm đối tượng đó trở nên rõ ràng.

Ekaccassa taṃ ārammaṇaṃ pariggahetvā vijānantaṃ uppajjamānaṃ viññāṇaṃ pākaṭaṃ hoti.

For some, the consciousness (viññāṇa) arising while comprehending and knowing that object becomes evident.

Đối với một số người, thức (viññāṇa) khởi lên khi nắm bắt và nhận biết đối tượng đó trở nên rõ ràng.

1271

Tattha yassa phasso pākaṭo hoti, sopi ‘na kevalaṃ phassova uppajjati; tena saddhiṃ tadevārammaṇaṃ anubhavamānā vedanāpi uppajjati, sañjānamānā saññāpi, cetayamānā cetanāpi, vijānanamānaṃ viññāṇampi uppajjatī’ti phassapañcamakeyeva pariggaṇhāti.

Therein, for whom contact is evident, he comprehends it as the group of five (phassapañcamaka), thinking: ‘It is not merely contact that arises; along with it, feeling arises, experiencing that very object, and perception arises, perceiving, and volition arises, intending, and consciousness arises, knowing.’

Trong đó, đối với người nào xúc (phasso) rõ ràng, người ấy cũng nắm bắt chỉ năm pháp có xúc đứng đầu, rằng ‘không chỉ có xúc khởi lên; cùng với xúc, cảm thọ (vedanā) trải nghiệm đối tượng đó cũng khởi lên, tưởng (saññā) nhận biết cũng khởi lên, tư (cetanā) tác ý cũng khởi lên, và thức (viññāṇa) nhận biết cũng khởi lên’.

Yassa vedanā pākaṭā hoti, sopi ‘na kevalaṃ vedanāva uppajjati; tāya saddhiṃ tadevārammaṇaṃ phusamāno phassopi uppajjati, sañjānanamānā saññāpi, cetayamānā cetanāpi, vijānanamānaṃ viññāṇampi uppajjatī’ti phassapañcamakeyeva pariggaṇhāti.

For whom feeling is evident, he too comprehends it as the group of five, thinking: ‘It is not merely feeling that arises; along with it, contact arises, touching that very object, and perception arises, perceiving, and volition arises, intending, and consciousness arises, knowing.’

Đối với người nào cảm thọ (vedanā) rõ ràng, người ấy cũng nắm bắt chỉ năm pháp có xúc đứng đầu, rằng ‘không chỉ có cảm thọ khởi lên; cùng với cảm thọ, xúc (phasso) chạm vào đối tượng đó cũng khởi lên, tưởng (saññā) nhận biết cũng khởi lên, tư (cetanā) tác ý cũng khởi lên, và thức (viññāṇa) nhận biết cũng khởi lên’.

Yassa viññāṇaṃ pākaṭaṃ hoti, sopi ‘na kevalaṃ viññāṇameva uppajjati; tena saddhiṃ tadevārammaṇaṃ phusamāno phassopi uppajjati, anubhavamānā vedanāpi, sañjānanamānā saññāpi, cetayamānā cetanāpi uppajjatī’ti phassapañcamakeyeva pariggaṇhāti.

For whom consciousness is evident, he too comprehends it as the group of five, thinking: ‘It is not merely consciousness that arises; along with it, contact arises, touching that very object, and feeling arises, experiencing, and perception arises, perceiving, and volition arises, intending.’

Đối với người nào thức (viññāṇa) rõ ràng, người ấy cũng nắm bắt chỉ năm pháp có xúc đứng đầu, rằng ‘không chỉ có thức khởi lên; cùng với thức, xúc (phasso) chạm vào đối tượng đó cũng khởi lên, cảm thọ (vedanā) trải nghiệm cũng khởi lên, tưởng (saññā) nhận biết cũng khởi lên, và tư (cetanā) tác ý cũng khởi lên’.

1272

So ‘ime phassapañcamakā dhammā kiṃnissitā’ti upadhārento ‘vatthunissitā’ti pajānāti.

He, reflecting, ‘On what do these five dharmas, with contact as the fifth, depend?’ knows, ‘They depend on a basis (vatthu).’

Người ấy quán sát ‘năm pháp có xúc đứng đầu này nương tựa vào cái gì?’, và biết rằng ‘chúng nương tựa vào căn bản’.

Vatthu nāma karajakāyo; yaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘idañca pana me viññāṇaṃ etthasitaṃ, etthapaṭibaddha’’nti (dī. ni. 1.235).

The basis is the physical body; it is in reference to this that it was said: “And this consciousness of mine is dependent here, bound here.”

Căn bản (vatthu) chính là thân do nghiệp tạo ra; điều này được nói đến trong câu: “Thức này của ta nương tựa vào đây, bị ràng buộc vào đây.”

So atthato bhūtāni ceva upādārūpāni ca.

This, in terms of ultimate reality, consists of the great elements and derived material phenomena.

Theo nghĩa tối hậu, đó là các đại chủng và các sắc y sinh.

Evamettha vatthu rūpaṃ, phassapañcamakā nāmanti nāmarūpameva passati.

Thus, here the basis is matter (rūpa), and the five dharmas with contact as the fifth are mind (nāma); thus, he sees only nāmarūpa.

Như vậy, ở đây, căn bản là sắc, và năm pháp có xúc đứng đầu là danh; người ấy chỉ thấy danh sắc.

Rūpañcettha rūpakkhandho, nāmaṃ cattāro arūpino khandhāti pañcakkhandhamattaṃ hoti.

Herein, rūpa is the rūpa-khandha, and nāma is the four immaterial khandhas, making it merely the five khandhas.

Ở đây, sắc là sắc uẩn, và danh là bốn uẩn vô sắc; như vậy, chỉ có năm uẩn.

Nāmarūpavinimuttā hi pañcakkhandhā pañcakkhandhavinimuttaṃ vā nāmarūpaṃ natthi.

For there are no five khandhas apart from nāmarūpa, nor nāmarūpa apart from the five khandhas.

Thật vậy, không có năm uẩn nào tách rời danh sắc, cũng không có danh sắc nào tách rời năm uẩn.

1273

So ‘ime pañcakkhandhā kiṃhetukā’ti upaparikkhanto ‘avijjādihetukā’ti passati; tato paccayo ceva paccayuppannañca idaṃ; añño satto vā puggalo vā natthi; suddhasaṅkhārapuñjamattamevāti sappaccayanāmarūpavasenava tilakkhaṇaṃ āropetvā vipassanāpaṭipāṭiyā ‘aniccaṃ dukkhaṃ anattā’ti sammasanto vicarati.

He, examining, ‘What is the cause of these five khandhas?’ sees, ‘Their cause is ignorance (avijjā) and so on’; then he proceeds, applying the three characteristics to this dependent nāmarūpa (which is both cause and effect), contemplating ‘impermanent, suffering, non-self’ in a sequence of insight, thinking: ‘There is no other being or person; it is merely a pure accumulation of formations.’

Người ấy quán sát ‘năm uẩn này do nhân gì?’, và thấy rằng ‘chúng do vô minh, v.v., làm nhân’; từ đó, đây là nhân và quả do nhân sinh ra; không có chúng sinh hay cá nhân nào khác; chỉ là một khối các hành thuần túy. Như vậy, bằng cách áp dụng ba đặc tính (anicca, dukkha, anattā) vào danh sắc có duyên, người ấy quán sát ‘vô thường, khổ, vô ngã’ theo thứ tự tuệ quán.

So ‘ajja ajjā’ti paṭivedhaṃ ākaṅkhamāno tathārūpe divase utusappāyaṃ, puggalasappāyaṃ, bhojanasappāyaṃ, dhammasavanasappāyaṃ vā labhitvā ekapallaṅkena nisinnova vipassanaṃ matthakaṃ pāpetvā arahatte patiṭṭhāti.

Desiring immediate penetration, he obtains suitable conditions of season, persons, food, or Dhamma hearing on such a day, and seated cross-legged, he brings his insight to its culmination and becomes established in Arahantship.

Người ấy, mong muốn đạt đến sự thâm nhập (paṭivedha) ‘hôm nay, hôm nay’, vào một ngày thích hợp với thời tiết, thích hợp với cá nhân, thích hợp với thức ăn, hoặc thích hợp với việc nghe pháp, ngồi kiết già một mình, đưa tuệ quán đến đỉnh cao và an trú vào quả vị A-la-hán.

Evaṃ imesaṃ tiṇṇampi janānaṃ yāva arahattā kammaṭṭhānaṃ kathitaṃ hoti.

Thus, for all these three persons, the meditation subject has been taught up to Arahantship.

Như vậy, nghiệp xứ cho cả ba loại người này đã được thuyết giảng cho đến quả vị A-la-hán.

1274

Idha pana bhagavā arūpakammaṭṭhānaṃ kathento vedanāvasena kathesi.

Here, however, the Blessed One, when teaching the immaterial meditation subject, taught by way of feeling.

Ở đây, Đức Thế Tôn thuyết giảng nghiệp xứ vô sắc theo cách của cảm thọ.

Phassavasena vā hi viññāṇavasena vā kathiyamānaṃ na pākaṭaṃ hoti, andhakāraṃ viya khāyati.

For if it were taught by way of contact or by way of consciousness, it would not be evident; it would appear like darkness.

Nếu thuyết giảng theo cách của xúc hay theo cách của thức thì không rõ ràng, giống như bóng tối.

Vedanāvasena pana pākaṭaṃ hoti.

But by way of feeling, it is evident.

Tuy nhiên, thuyết giảng theo cách của cảm thọ thì rõ ràng.

Kasmā?

Why?

Tại sao?

Vedanānaṃ uppattipākaṭatāya.

Due to the evident arising of feelings.

Vì sự khởi lên rõ ràng của các cảm thọ.

Sukhadukkhavedanānañhi uppatti pākaṭā.

Indeed, the arising of pleasant and painful feelings is evident.

Sự khởi lên của lạc thọ và khổ thọ là rõ ràng.

Yadā sukhaṃ uppajjati, sakalasarīraṃ khobhentaṃ maddantaṃ pharamānaṃ abhisandayamānaṃ satadhotasappiṃ khādāpayantaṃ viya, satapākatelaṃ makkhāpayamānaṃ viya, udakaghaṭasahassena pariḷāhaṃ nibbāpayamānaṃ viya, ‘aho sukhaṃ!

When pleasure arises, it arises as if stirring, massaging, pervading, flowing through the entire body, as if one were made to eat ghee purified a hundred times, as if one were made to anoint oneself with oil cooked a hundred times, as if one were quenching a fever with a thousand pots of water, uttering the words, ‘Oh, what pleasure!

Khi lạc thọ khởi lên, nó khuấy động, xoa dịu, lan tỏa, thấm đẫm toàn bộ cơ thể, như thể đang cho ăn bơ đã lọc trăm lần, như thể đang xoa dầu đã nấu trăm lần, như thể đang dập tắt cơn nóng bằng hàng ngàn chum nước, và khởi lên cùng với lời nói ‘Ôi sung sướng!

Aho sukhanti’!

Oh, what pleasure!’

Ôi sung sướng!’

Vācaṃ nicchārayamānameva uppajjati.

It arises just like that, causing one to exclaim words.

Nó khởi lên cùng với lời nói.

Yadā dukkhaṃ uppajjati, sakalasarīraṃ khobhentaṃ maddantaṃ pharamānaṃ abhisandayamānaṃ tattaphālaṃ pavesentaṃ viya, vilīnatambalohena āsiñcantaṃ viya, sukkhatiṇavanappatimhi araññe dāruukkākalāpaṃ pakkhipamānaṃ viya ‘aho dukkhaṃ!

When pain arises, it arises as if stirring, massaging, pervading, flowing through the entire body, as if a heated ploughshare were being inserted, as if molten copper were being poured over, as if a bundle of firebrands were being thrown into a dry grassy forest, lamenting with the words, ‘Oh, what pain!

Khi khổ thọ khởi lên, nó khuấy động, xoa dịu, lan tỏa, thấm đẫm toàn bộ cơ thể, như thể đang đưa một lưỡi cày nóng vào, như thể đang đổ đồng chảy, như thể đang ném một bó đuốc vào rừng cây khô héo ‘Ôi khổ!

Aho dukkhanti!’ Vippalāpayamānameva uppajjati.

Oh, what pain!’

Ôi khổ!’ Nó khởi lên cùng với tiếng than vãn.

Iti sukhadukkhavedanānaṃ uppatti pākaṭā hoti.

Thus, the arising of pleasant and painful feelings is evident.

Như vậy, sự khởi lên của lạc thọ và khổ thọ là rõ ràng.

1275

Adukkhamasukhā pana duddīpanā andhakārā avibhūtā.

But neutral feeling is difficult to explain, dark, not distinct.

Tuy nhiên, cảm thọ không khổ không lạc thì khó diễn tả, u tối và không rõ ràng.

Sā sukhadukkhānaṃ apagame sātāsātapaṭikkhepavasena majjhattākārabhūtā adukkhamasukhā vedanāti nayato gaṇhantassa pākaṭā hoti.

It becomes evident to one who comprehends it by way of inference, as the neutral feeling that is neither pleasant nor painful, existing as a state of equanimity due to the cessation of pleasant and painful feelings, and as the rejection of pleasantness and unpleasantness.

Thọ không khổ không lạc, vốn là trạng thái trung tính do loại bỏ sự dễ chịu và không dễ chịu khi lạc và khổ biến mất, trở nên rõ ràng đối với người nắm bắt theo phương pháp này.

Yathā kiṃ?

Like what?

Ví như điều gì?

Antarā piṭṭhipāsāṇaṃ āruhitvā palāyantassa migassa anupathaṃ gacchanto migaluddako piṭṭhipāsāṇassa orabhāge aparabhāgepi padaṃ disvā majjhe apassantopi ‘ito āruḷho, ito oruḷho, majjhe piṭṭhipāsāṇe iminā padesena gato bhavissatī’ti nayato jānāti.

A hunter, following the track of a deer that has climbed a rock slab and fled, sees footprints on this side and that side of the rock slab, and even though he does not see them in the middle, he knows by inference: ‘It climbed here, descended there; it must have gone through this part of the rock slab in the middle.’

Ví như người thợ săn thú đi theo dấu vết của con thú đang chạy trốn sau khi leo lên một tảng đá phẳng, dù thấy dấu chân ở phía bên này và phía bên kia của tảng đá phẳng nhưng không thấy ở giữa, vẫn biết theo phương pháp này: ‘Nó đã leo lên từ đây, đã xuống từ đây, và đã đi qua phần giữa của tảng đá phẳng này’.

Evaṃ āruḷhaṭṭhāne padaṃ viya hi sukhāya vedanāya uppatti pākaṭā hoti; oruḷhaṭṭhāne padaṃ viya dukkhāya vedanāya uppatti pākaṭā hoti.

Similarly, the arising of pleasant feeling is evident like a footprint at the place of ascent; the arising of painful feeling is evident like a footprint at the place of descent.

Cũng vậy, sự sinh khởi của thọ lạc trở nên rõ ràng như dấu chân ở chỗ leo lên; sự sinh khởi của thọ khổ trở nên rõ ràng như dấu chân ở chỗ đi xuống.

‘Ito āruḷho, ito oruḷho, majjhe evaṃ gato’ti nayato gahaṇaṃ viya sukhadukkhānaṃ apagame sātāsātapaṭikkhepavasena majjhattākārabhūtā adukkhamasukhā vedanāti nayato gaṇhantassa pākaṭā hoti.

Just as comprehending by inference: ‘It climbed from here, descended from there, and went thus through the middle,’ so too, the neutral feeling, which is neither pleasant nor painful, being a state of equanimity by way of rejecting pleasantness and unpleasantness upon the cessation of pleasure and pain, becomes evident to one who grasps it by inference.

Việc nắm bắt theo phương pháp ‘nó đã leo lên từ đây, đã xuống từ đây, và đã đi như vậy ở giữa’ cũng giống như việc thọ không khổ không lạc, vốn là trạng thái trung tính do loại bỏ sự dễ chịu và không dễ chịu khi lạc và khổ biến mất, trở nên rõ ràng đối với người nắm bắt theo phương pháp này.

1276

Evaṃ bhagavā paṭhamaṃ rūpakammaṭṭhānaṃ kathetvā pacchā arūpakammaṭṭhānaṃ kathento vedanāvasena vinivattetvā dassesi; na kevalañca idheva evaṃ dasseti, dīghanikāyamhi mahānidāne, sakkapañhe, mahāsatipaṭṭhāne, majjhimanikāyamhi satipaṭṭhāne ca cūḷataṇhāsaṅkhaye, mahātaṇhāsaṅkhaye, cūḷavedalle, mahāvedalle, raṭṭhapālasutte, māgaṇḍiyasutte, dhātuvibhaṅge, āneñjasappāye, saṃyuttanikāyamhi cūḷanidānasutte, rukkhopame, parivīmaṃsanasutte, sakale vedanāsaṃyutteti evaṃ anekesu suttesu paṭhamaṃ rūpakammaṭṭhānaṃ kathetvā pacchā arūpakammaṭṭhānaṃ vedanāvasena vinivattetvā dassesi.

Thus, the Blessed One, having first taught the meditation object of rūpa, afterwards taught the arūpa meditation object, distinguishing it by way of feeling. And not only does he show it thus here, but in the Dīgha Nikāya—in the Mahānidāna, Sakka Pañha, and Mahāsatipaṭṭhāna Suttas; in the Majjhima Nikāya—in the Satipaṭṭhāna, Cūḷataṇhāsaṅkhaya, Mahātaṇhāsaṅkhaya, Cūḷavedalla, Mahāvedalla, Raṭṭhapāla, Māgaṇḍiya, Dhātuvibhaṅga, and Āneñjasappāya Suttas; and in the Saṃyutta Nikāya—in the Cūḷanidāna, Rukkopama, Parivīmaṃsana Suttas, and the entire Vedanā Saṃyutta: in these and many other suttas, he first taught the rūpa meditation object and afterwards showed the arūpa meditation object, distinguishing it by way of feeling.

Như vậy, Thế Tôn đã thuyết giảng đề mục thiền quán về sắc trước, sau đó thuyết giảng đề mục thiền quán về vô sắc bằng cách xoay chuyển theo phương diện thọ; không chỉ ở đây Ngài thuyết giảng như vậy, mà trong nhiều kinh khác như Mahānidāna, Sakkapañha, Mahāsatipaṭṭhāna trong Dīgha Nikāya; Cūḷataṇhāsaṅkhaya, Mahātaṇhāsaṅkhaya, Cūḷavedalla, Mahāvedalla, Raṭṭhapālasutta, Māgaṇḍiyasutta, Dhātuvibhaṅga, Āneñjasappāya trong Majjhima Nikāya; Cūḷanidānasutta, Rukkhopama, Parivīmaṃsanasutta, và toàn bộ Vedanāsaṃyutta trong Saṃyutta Nikāya, Ngài cũng đã thuyết giảng đề mục thiền quán về sắc trước, sau đó xoay chuyển theo phương diện thọ để thuyết giảng đề mục thiền quán về vô sắc.

Yathā ca tesu tesu, evaṃ imasmimpi satipaṭṭhānavibhaṅge paṭhamaṃ rūpakammaṭṭhānaṃ kathetvā pacchā arūpakammaṭṭhānaṃ vedanāvasena vinivattetvā dassesi.

Just as in those suttas, so too in this Satipaṭṭhāna Vibhaṅga, he first taught the rūpa meditation object and afterwards showed the arūpa meditation object, distinguishing it by way of feeling.

Như trong các kinh ấy, cũng vậy, trong Satipaṭṭhānavibhaṅga này, Ngài đã thuyết giảng đề mục thiền quán về sắc trước, sau đó xoay chuyển theo phương diện thọ để thuyết giảng đề mục thiền quán về vô sắc.

1277

Tattha sukhaṃ vedanantiādīsu ayaṃ aparopi pajānanapariyāyo – sukhaṃ vedanaṃ vedayāmīti pajānātīti sukhavedanākkhaṇe dukkhāya vedanāya abhāvato sukhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘sukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti.

Here, regarding “ feeling a pleasant feeling,” etc., there is this other way of knowing: As for “ he understands, ‘I feel a pleasant feeling’,” because there is no painful feeling at the moment of pleasant feeling, when feeling a pleasant feeling, he understands, “I feel a pleasant feeling.”

Trong các câu như “thọ lạc” v.v., có một phương pháp nhận biết khác nữa là: “Khi cảm thọ lạc, vị ấy biết: ‘Ta cảm thọ lạc’” – vào khoảnh khắc thọ lạc, do không có thọ khổ, nên khi cảm thọ lạc, vị ấy biết: ‘Ta cảm thọ lạc’.

Tena yā pubbe bhūtapubbā dukkhā vedanā, tassā idāni abhāvato imissā ca sukhāya ito paṭhamaṃ abhāvato vedanā nāma aniccā addhuvā vipariṇāmadhammāti itiha tattha sampajāno hoti.

Therefore, because the painful feeling that occurred previously is now absent, and because this pleasant feeling was absent before this moment, he thus has full comprehension that feelings are impermanent, not lasting, and subject to change.

Do đó, vị ấy chánh niệm ở đó rằng: “Thọ là vô thường, không kiên cố, có bản chất biến đổi”, vì thọ khổ đã từng có trước đây nay không còn, và thọ lạc này trước đây cũng không có.

Vuttampi cetaṃ bhagavatā –

And this was said by the Blessed One:

Điều này cũng đã được Đức Thế Tôn nói đến:

1278

‘‘Yasmiṃ, aggivessana, samaye sukhaṃ vedanaṃ vedeti, neva tasmiṃ samaye dukkhaṃ vedanaṃ vedeti, na adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedeti, sukhaṃyeva tasmiṃ samaye vedanaṃ vedeti.

“Aggivessana, at whatever time one feels a pleasant feeling, at that time one does not feel a painful feeling, nor does one feel a neither-painful-nor-pleasant feeling; at that time one feels only a pleasant feeling.

“Này Aggivessana, vào lúc nào cảm thọ lạc, vào lúc ấy không cảm thọ khổ, không cảm thọ không khổ không lạc; vào lúc ấy chỉ cảm thọ lạc mà thôi.

Yasmiṃ, aggivessana, samaye dukkhaṃ…pe… adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedeti, neva tasmiṃ samaye sukhaṃ vedanaṃ vedeti, na dukkhaṃ vedanaṃ vedeti, adukkhamasukhaṃyeva tasmiṃ samaye vedanaṃ vedeti.

Aggivessana, at whatever time one feels a painful feeling... or a neither-painful-nor-pleasant feeling, at that time one does not feel a pleasant feeling, nor does one feel a painful feeling; at that time one feels only a neither-painful-nor-pleasant feeling.

Này Aggivessana, vào lúc nào cảm thọ khổ… (v.v.) … cảm thọ không khổ không lạc, vào lúc ấy không cảm thọ lạc, không cảm thọ khổ; vào lúc ấy chỉ cảm thọ không khổ không lạc mà thôi.

Sukhāpi kho, aggivessana, vedanā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā.

Pleasant feeling too, Aggivessana, is impermanent, conditioned, dependently arisen, subject to destruction, subject to vanishing, subject to fading away, subject to cessation.

Này Aggivessana, thọ lạc cũng là vô thường, hữu vi, duyên sinh, có bản chất diệt tận, có bản chất hoại diệt, có bản chất ly tham, có bản chất đoạn diệt.

Dukkhāpi kho…pe… adukkhamasukhāpi kho, aggivessana, vedanā aniccā saṅkhatā…pe… nirodhadhammā.

Painful feeling too... neither-painful-nor-pleasant feeling too, Aggivessana, is impermanent, conditioned... subject to cessation.

Thọ khổ cũng vậy… (v.v.) … Này Aggivessana, thọ không khổ không lạc cũng là vô thường, hữu vi… (v.v.) … có bản chất đoạn diệt.

Evaṃ passaṃ, aggivessana, sutavā ariyasāvako sukhāyapi vedanāya nibbindati, dukkhāyapi vedanāya nibbindati, adukkhamasukhāyapi vedanāya nibbindati, nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti; ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti (ma. ni. 2.205).

Seeing thus, Aggivessana, a well-taught noble disciple becomes disenchanted with pleasant feeling, becomes disenchanted with painful feeling, becomes disenchanted with neither-painful-nor-pleasant feeling. Being disenchanted, he becomes dispassionate; through dispassion, he is liberated. When liberated, the knowledge arises: ‘Liberated.’ He understands: ‘Birth is destroyed, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being.’”

Này Aggivessana, khi thấy như vậy, bậc Thánh đệ tử đã nghe pháp sẽ nhàm chán thọ lạc, nhàm chán thọ khổ, nhàm chán thọ không khổ không lạc; khi nhàm chán, vị ấy ly tham; do ly tham, vị ấy giải thoát; khi giải thoát, vị ấy có trí tuệ biết: ‘Đã giải thoát’; vị ấy biết: ‘Sự sinh đã tận, phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn tái sinh vào trạng thái này nữa’.”

1279

Sāmisaṃ vā sukhantiādīsu sāmisā sukhā nāma pañcakāmaguṇāmisanissitā cha gehassitasomanassavedanā; nirāmisā sukhā nāma cha nekkhammassitasomanassavedanā; sāmisā dukkhā nāma cha gehassitadomanassavedanā; nirāmisā dukkhā nāma cha nekkhammassitadomanassavedanā; sāmisā adukkhamasukhā nāma cha gehasitaupekkhāvedanā; nirāmisā adukkhamasukhā nāma cha nekkhammassitaupekkhāvedanā.

Regarding “ sensual pleasure,” etc.: Sensual pleasure (sāmisaṃ sukha) refers to the six household-based feelings of joy dependent on the five sense-objects as bait. Non-sensual pleasure (nirāmisā sukha) refers to the six renunciation-based feelings of joy. Sensual pain (sāmisā dukkhā) refers to the six household-based feelings of displeasure. Non-sensual pain (nirāmisā dukkhā) refers to the six renunciation-based feelings of displeasure. Sensual neither-painful-nor-pleasant feeling (sāmisā adukkhamasukhā) refers to the six household-based feelings of equanimity. Non-sensual neither-painful-nor-pleasant feeling (nirāmisā adukkhamasukhā) refers to the six renunciation-based feelings of equanimity.

Trong các câu như “thọ lạc hữu ái” v.v., thọ lạc hữu ái là sáu thọ hỷ liên hệ đến năm dục lạc hữu ái tại gia; thọ lạc vô ái là sáu thọ hỷ liên hệ đến sự xuất ly vô ái; thọ khổ hữu ái là sáu thọ ưu liên hệ đến dục lạc hữu ái tại gia; thọ khổ vô ái là sáu thọ ưu liên hệ đến sự xuất ly vô ái; thọ không khổ không lạc hữu ái là sáu thọ xả liên hệ đến dục lạc hữu ái tại gia; thọ không khổ không lạc vô ái là sáu thọ xả liên hệ đến sự xuất ly vô ái.

Tāsaṃ vibhāgo uparipaṇṇāse pāḷiyaṃ (ma. ni. 3.304 ādayo) āgatoyeva.

The classification of these has already appeared in the Pāḷi in the Uparipaṇṇāsa.

Sự phân loại của chúng đã được trình bày trong Pāḷi của Uparipaṇṇāsa.

So taṃ nimittanti so taṃ vedanānimittaṃ.

That sign: That sign of feeling.

“Nimitta đó” nghĩa là nimitta của thọ đó.

Bahiddhā vedanāsūti parapuggalassa vedanāsu.

In external feelings: In the feelings of another person.

“Trên các thọ bên ngoài” nghĩa là trên các thọ của người khác.

Sukhaṃ vedanaṃ vedayamānanti parapuggalaṃ sukhavedanaṃ vedayamānaṃ.

Feeling a pleasant feeling: Another person feeling a pleasant feeling.

“Đang cảm thọ lạc” nghĩa là người khác đang cảm thọ lạc.

Ajjhattabahiddhāti kālena attano kālena parassa vedanāsu cittaṃ upasaṃharati.

Internally and externally: At times, he directs his mind to his own feelings; at times, to another’s feelings.

“Nội tại và ngoại tại” nghĩa là lúc thì hướng tâm đến các thọ của mình, lúc thì hướng tâm đến các thọ của người khác.

Imasmiṃ vāre yasmā neva attā, na paro niyamito; tasmā vedanāpariggahamattameva dassetuṃ ‘‘idha bhikkhu sukhaṃ vedanaṃ sukhā vedanā’’tiādi vuttaṃ.

In this section, since neither oneself nor another is specified, the phrase “Here, a bhikkhu^* a pleasant feeling, a pleasant feeling,” etc., is stated merely to show the comprehension of feeling.

Trong phần này, vì không quy định là của mình hay của người khác, nên để chỉ rõ việc nắm bắt thọ, đã nói: “Ở đây, tỳ khưu, thọ lạc là thọ lạc” v.v.

Sesamettha uttānameva.

The rest here is self-evident.

Phần còn lại ở đây đều rõ ràng.

Imasmiṃ pana pabbe suddhavipassanāva kathitāti.

In this section, however, only pure insight (suddhavipassanā) is taught.

Tuy nhiên, trong phần này, chỉ thuần túy nói về vipassanā.

1280

Vedanānupassanāniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.

The commentary on the section on contemplation of feelings is concluded.

Phần giải thích về Vedanānupassanā đã hoàn tất.

1281

Cittānupassanāniddesavaṇṇanā

The Commentary on the Section on Contemplation of Mind

Phần giải thích về Cittānupassanā

1282

365. Cittānupassanāniddesepi heṭṭhā vuttasadisaṃ vuttanayeneva veditabbaṃ.

In the section on contemplation of mind too, it should be understood in the same manner as stated below.

Trong phần giải thích về Cittānupassanā cũng nên hiểu theo phương pháp đã nói ở trên, tương tự như đã nói ở dưới.

Sarāgaṃ vā cittantiādīsu pana sarāganti aṭṭhavidhaṃ lobhasahagataṃ.

Regarding “ mind with lust,” etc.: With lust refers to the eight types of mind accompanied by greed.

Trong các câu như “tâm có tham” v.v., “có tham” là tám loại tâm hiệp thế với tham.

Vītarāganti lokiyakusalābyākataṃ.

Without lust refers to mundane wholesome and indeterminate minds.

“Không tham” là tâm thiện và vô ký thuộc cõi dục.

Idaṃ pana yasmā sammasanaṃ na dhammasamodhānaṃ, tasmā idha ekapadepi lokuttaraṃ na labbhati.

However, since this is an examination and not a summation of dhammas, supramundane (lokuttara) states are not included in any single term here.

Tuy nhiên, vì đây là sự quán xét chứ không phải sự tổng hợp các pháp, nên ở đây không thể có tâm siêu thế trong bất kỳ từ nào.

Yasmā pahānekaṭṭhavasena rāgādīhi saha vattanti pahīyanti, tasmā dvīsu padesu nippariyāyena na labbhantīti na gahitāni.

Since they occur and are abandoned together with lust, etc., in terms of being causes for abandonment, the four unwholesome minds are not taken directly (nippariyāyena) in these two terms, as they are not obtained.

Vì chúng tồn tại và được đoạn trừ cùng với tham ái v.v. theo cách duy nhất là đoạn trừ, nên chúng không được chấp nhận một cách trực tiếp trong hai từ này.

Sesāni cattāri akusalacittāni neva purimapadaṃ, na pacchimapadaṃ bhajanti.

The remaining four unwholesome minds (those rooted in hatred and delusion) do not belong to either the former term (sarāga) or the latter term (vītarāga).

Bốn tâm bất thiện còn lại không thuộc về từ đầu cũng không thuộc về từ cuối.

Sadosanti duvidhaṃ domanassasahagataṃ.

With hatred refers to the two types of mind accompanied by displeasure.

“Có sân” là hai loại tâm hiệp thế với ưu.

Vītadosanti lokiyakusalābyākataṃ.

Without hatred refers to mundane wholesome and indeterminate minds.

“Không sân” là tâm thiện và vô ký thuộc cõi dục.

Sesāni dasa akusalacittāni neva purimapadaṃ, na pacchimapadaṃ bhajanti.

The remaining ten unwholesome minds (those rooted in greed and delusion) do not belong to either the former term (sadosa) or the latter term (vītadosa).

Mười tâm bất thiện còn lại không thuộc về từ đầu cũng không thuộc về từ cuối.

Samohanti vicikicchāsahagatañceva uddhaccasahagatañcāti duvidhaṃ.

With delusion refers to the two types of mind: that accompanied by doubt and that accompanied by restlessness.

“Có si” là hai loại tâm: tâm hiệp thế với hoài nghi và tâm hiệp thế với phóng dật.

Yasmā pana moho sabbākusalesu uppajjati, tasmā sesānipi idha vaṭṭanti eva.

However, since delusion arises in all unwholesome states, the remaining unwholesome minds are also applicable here.

Tuy nhiên, vì si sinh khởi trong tất cả các tâm bất thiện, nên các tâm còn lại cũng phù hợp ở đây.

Imasmiṃ yeva hi duke dvādasākusalacittāni pariyādiṇṇānīti.

Indeed, in this very pair, all twelve unwholesome minds are fully encompassed.

Trong cặp này, mười hai tâm bất thiện đã được bao gồm đầy đủ.

Vītamohanti lokiyakusalābyākataṃ.

Without delusion refers to mundane wholesome and indeterminate minds.

“Không si” là tâm thiện và vô ký thuộc cõi dục.

Saṃkhittanti thinamiddhānupatitaṃ.

Contracted refers to mind afflicted by sloth and torpor.

“Co rút” là tâm bị hôn trầm, thụy miên chi phối.

Etañhi saṅkuṭitacittaṃ nāma.

This is indeed called a constricted mind.

Tâm này được gọi là tâm co rút.

Vikkhittanti uddhaccasahagataṃ.

Distracted refers to mind accompanied by restlessness.

“Phân tán” là tâm hiệp thế với phóng dật.

Etañhi pasaṭacittaṃ nāma.

This is indeed called a scattered mind.

Tâm này được gọi là tâm phân tán.

1283

Mahaggatanti rūpāvacaraṃ arūpāvacarañca.

Developed refers to rūpāvacara and arūpāvacara minds.

“Đại hành” là tâm sắc giới và tâm vô sắc giới.

Amahaggatanti kāmāvacaraṃ.

Undeveloped refers to kāmāvacara minds.

“Phi đại hành” là tâm dục giới.

Sauttaranti kāmāvacaraṃ.

Inferior refers to kāmāvacara minds.

“Hữu thượng” là tâm dục giới.

Anuttaranti rūpāvacarañca arūpāvacarañca.

Superior refers to rūpāvacara and arūpāvacara minds.

“Vô thượng” là tâm sắc giới và tâm vô sắc giới.

Tatrāpi sauttaraṃ rūpāvacaraṃ, anuttaraṃ arūpāvacarameva.

Even within those, rūpāvacara is considered inferior (sauttara), and arūpāvacara is considered superior (anuttara).

Trong đó, tâm sắc giới là hữu thượng, và tâm vô sắc giới là vô thượng.

Samāhitanti yassa appanāsamādhi upacārasamādhi vā atthi.

Concentrated refers to a mind that possesses either absorption concentration (appanā samādhi) or access concentration (upacāra samādhi).

“Định tĩnh” là tâm có an chỉ định hoặc cận hành định.

Asamāhitanti ubhayasamādhivirahitaṃ.

Unconcentrated refers to a mind devoid of both types of concentration.

Asamāhitaṃ (không định): là tâm không có cả hai loại định.

Vimuttanti tadaṅgavikkhambhanavimuttīhi vinimuttaṃ.

Liberated refers to a mind freed by way of temporary liberation (tadaṅga vimutti) or suppression (vikkhambhana vimutti).

Vimuttaṃ (được giải thoát): là tâm được giải thoát bởi tadaṅgavimutti (giải thoát nhất thời) và vikkhambhanavimutti (giải thoát bằng cách đè nén).

Avimuttanti ubhayavimuttirahitaṃ; samucchedapaṭippassaddhinissaraṇavimuttīnaṃ pana idha okāsova natthi.

Unliberated refers to a mind devoid of both types of liberation; there is no scope here for liberation by eradication (samuccheda vimutti), tranquilization (paṭippassaddhi vimutti), or escape (nissaraṇa vimutti).

Avimuttaṃ (không được giải thoát): là tâm không có cả hai loại giải thoát; còn đối với samucchedavimutti (giải thoát bằng cách đoạn tuyệt), paṭippassaddhivimutti (giải thoát bằng cách an tịnh), và nissaraṇavimutti (giải thoát bằng cách xuất ly), thì ở đây không có cơ hội (để đề cập).

Sarāgamassa cittanti sarāgaṃ assa cittaṃ.

His mind with lust: His mind is with lust.

Sarāgamassa cittaṃ (tâm có tham của người ấy): là tâm có tham của người ấy.

Sesaṃ heṭṭhā vuttanayattā uttānatthameva.

The rest here is self-evident, being explained in the manner stated below.

Phần còn lại có ý nghĩa rõ ràng vì đã được giải thích theo phương pháp đã nói ở dưới.

Imasmimpi pabbe suddhavipassanāva kathitāti.

In this section too, only pure insight is taught.

Trong chương này, chỉ có thuần quán (suddhavipassanā) được trình bày.

1284

Cittānupassanāniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.

The commentary on the section on contemplation of mind is concluded.

Dứt phần giải về chỉ dẫn quán tâm.

1285

Dhammānupassanāniddesavaṇṇanā

The Commentary on the Section on Contemplation of Dhammas

Phần giải về chỉ dẫn quán pháp

1286

Table of Contents

1. Suttantabhājanīyaṃ uddesavāravaṇṇanā

1. Suttanta-Bhājanīya: Explanation of the Summary Section

1. Suttanta-bhājanīya: Chú giải Uddesavāra

Kāyānupassanāuddesavaṇṇanā

Description of the Exposition on Body Contemplation

Giải thích Tóm tắt về Quán Thân

Vedanānupassanādiuddesavaṇṇanā

Exposition of the Summary of the Contemplation of Feelings, etc.

Giải thích phần tóm tắt Tứ Niệm Xứ quán thọ, v.v.

Kāyānupassanāniddesavaṇṇanā

Exposition of the Detailed Explanation of the Contemplation of the Body

Giải thích chi tiết về Quán thân

Vedanānupassanāniddesavaṇṇanā

Exposition of the Section on the Contemplation of Feelings

Giải thích về Vedanānupassanā (quán thọ)

Cittānupassanāniddesavaṇṇanā

The Commentary on the Section on Contemplation of Mind

Phần giải thích về Cittānupassanā

Dhammānupassanāniddesavaṇṇanā

The Commentary on the Section on Contemplation of Dhammas

Phần giải về chỉ dẫn quán pháp

Nīvaraṇapabbavaṇṇanā

The Commentary on the Section on Hindrances

Phần giải về chương triền cái

Table of Contents

Sammohavinodanī-aṭṭhakathā

1. Suttantabhājanīyaṃ uddesavāravaṇṇanā

1. Suttanta-Bhājanīya: Explanation of the Summary Section

1. Suttanta-bhājanīya: Chú giải Uddesavāra

Kāyānupassanāuddesavaṇṇanā

Description of the Exposition on Body Contemplation

Giải thích Tóm tắt về Quán Thân

Vedanānupassanādiuddesavaṇṇanā

Exposition of the Summary of the Contemplation of Feelings, etc.

Giải thích phần tóm tắt Tứ Niệm Xứ quán thọ, v.v.

Kāyānupassanāniddesavaṇṇanā

Exposition of the Detailed Explanation of the Contemplation of the Body

Giải thích chi tiết về Quán thân

Vedanānupassanāniddesavaṇṇanā

Exposition of the Section on the Contemplation of Feelings

Giải thích về Vedanānupassanā (quán thọ)

Cittānupassanāniddesavaṇṇanā

The Commentary on the Section on Contemplation of Mind

Phần giải thích về Cittānupassanā

Dhammānupassanāniddesavaṇṇanā

The Commentary on the Section on Contemplation of Dhammas

Phần giải về chỉ dẫn quán pháp

Nīvaraṇapabbavaṇṇanā

The Commentary on the Section on Hindrances

Phần giải về chương triền cái

Settings