Abhidhammāvatāro-nāmarūpaparicchedo

11186

5. Bhūmipuggalakathā

5. Discourse on Planes of Existence and Individuals

5. Phần trình bày về cõi và chúng sanh

11187

180.

11188

Ito paraṃ pavakkhāmi, bhūmipuggalabhedato;

Henceforth I shall explain, according to the distinction of planes of existence and individuals;

Từ đây tôi sẽ nói về sự tổng hợp của tất cả các tâm theo thứ tự;

11189

Cittānaṃ pana sabbesaṃ, kamato saṅgahaṃ kathaṃ.

How the compilation of all consciousnesses is made in order.

Theo sự phân loại cõi và chúng sanh như thế nào.

11190

181.

11191

Nirayañca tiracchānayoni petāsurā tathā;

Hell, animal realm, the realm of hungry ghosts, and the asuras—

Địa ngục, loài súc sanh, ngạ quỷ và A-tu-la;

11192

Caturāpāyabhūmīti, kāme duggatiyo matā.

These four woeful planes are considered the Kāma-Duggatiyo.

Bốn cõi khổ này, được xem là ác thú trong dục giới.

11193

182.

11194.

11194

Cātumahārājikā ca, tāvatiṃsā ca yāmakā;

The Cātumahārājika, Tāvatiṃsā, Yāmā;

Chư Thiên Tứ Đại Vương, và cõi Tam Thập Tam Thiên, cõi Dạ Ma;

11195

Tusitā ceva nimmānaratino vasavattino.

Tusitā, Nimmānaratī, and Paranimmitavasavattī.

Cõi Đâu Suất, và cõi Hóa Lạc, cõi Tha Hóa Tự Tại.

11196

183.

11197.

11197

Chaḷete devalokā ca, mānavāti ca sattadhā;

These six deva worlds, together with humans, are sevenfold;

Sáu cõi trời này, và cõi người có bảy loại;

11198

Kāmasugatiyo cekādasadhā kāmabhūmiyo.

These Kāma-Sugatiyo are elevenfold kāma-bhūmiyo.

Mười một cõi thiện dục giới là các cõi dục giới.

11199

184.

11200

Brahmānaṃ pārisajjā ca, tathā brahmapurohitā;

The Brahmā-pārisajjā, and likewise the Brahmā-purohitā;

Các Phạm Chúng Thiên, và các Phạm Phụ Thiên như vậy;

11201

Mahābrahmā ca tividhā, paṭhamajjhānabhūmiyo.

And the Mahābrahmā—these three are the first jhāna planes.

Đại Phạm Thiên có ba loại, là các cõi thiền thứ nhất.

11202

185.

11203

Parittābhāppamāṇābhā, tathevābhassarāti ca;

Parittābhā, Appamāṇābhā, and likewise Ābhassarā;

Thiểu Quang Thiên, Vô Lượng Quang Thiên, và Quang Âm Thiên như vậy;

11204

Dutiyajjhānabhūmi ca, tividhāva pakāsitā.

The second jhāna plane is declared to be threefold.

Cõi thiền thứ hai cũng được tuyên bố là có ba loại.

11205

186.

11206

Parittasubhāppamāṇāsubhā ca subhakiṇhakā;

Parittasubhā, Appamāṇasubhā, and Subhakiṇhā;

Thiểu Tịnh Thiên, Vô Lượng Tịnh Thiên, và Biến Tịnh Thiên;

11207

Tividhāpi pavuccanti, tatiyajjhānabhūmiyo.

These three are also called the third jhāna planes.

Cả ba loại này được gọi là các cõi thiền thứ ba.

11208

187.

11209

Vehapphalā asaññī ca, suddhāvāsā ca pañcadhā;

Vehapphalā, Asaññī, and the Suddhāvāsā, which are fivefold;

Cõi Quảng Quả, cõi Vô Tưởng, và năm cõi Tịnh Cư.

11210

Iccetā pana sattāpi, catutthajjhānabhūmiyo.

These seven are indeed the fourth jhāna planes.

Bảy cõi này là các cõi thuộc Tứ Thiền.

11211

188.

11212

Avihā ca atappā ca, sudassā ca sudassino;

Avihā, Atappā, Sudassā, Sudassī;

Cõi Vô Phiền, cõi Vô Nhiệt, cõi Thiện Hiện, và cõi Thiện Kiến.

11213

Akaniṭṭhāti pañcete, suddhāvāsā pakāsitā.

And Akaniṭṭhā—these five are declared as the Suddhāvāsā.

Cùng với cõi Akaniṭṭha, năm cõi này được tuyên bố là các cõi Tịnh Cư.

11214

189.

11215

Iti soḷasadhā bhinnā, brahmalokā pavuccare;

Thus, these sixteen divisions are called the Brahmā worlds;

Như vậy, các cõi Phạm Thiên được nói là mười sáu loại;

11216

Rūpibrahmānamāvāsā, rūpāvacarabhūmiyo.

The abodes of the rūpī-brahmās are the rūpāvacara-bhūmiyo.

Các trú xứ của các vị Phạm Thiên sắc giới là các cõi Sắc giới.

11217

190.

11218

Ākāsānañcāyatananāmādīhi pakāsitā;

Declared by names such as Ākāsānañcāyatana;

Và các cõi Phạm Thiên vô sắc giới, được tuyên bố với tên gọi là Không Vô Biên Xứ, v.v.,

11219

Arūpibrahmalokā ca, catudhā rūpabhūmiyo.

The arūpī-brahmā worlds are fourfold arūpa-bhūmiyo.

Có bốn loại, là các cõi Vô Sắc.

11220

191.

11221

Sotāpannādibhedena, catudhā nuttarā matā;

The lokuttara are considered fourfold, according to the distinctions of Sotāpanna and so on;

Các cõi Siêu Thế được cho là có bốn loại, với sự phân chia thành Bậc Dự Lưu, v.v.;

11222

Pañcatiṃsa paniccevaṃ, sabbathāpi ca bhūmiyo.

In this way, all planes of existence are thirty-five.

Như vậy, tổng cộng có ba mươi lăm cõi.

11223

192.

11224

Jāyanti caturāpāye, pāpapākāya sandhiyā;

Beings are reborn in the four woeful planes by the ripening of unwholesome kamma;

Các chúng sinh được tái sinh vào bốn cõi đọa xứ do sự kết nối của quả bất thiện;

11225

Kāmāvacaradevesu, mahāpākehi jāyare.

They are reborn among the kāma-worlds devas by great wholesome kamma.

Trong các cõi trời dục giới, họ được tái sinh do các quả đại thiện.

11226

193.

192.

193.

11227

Ahetukā puññapākāhetukena tu jāyare;

They are reborn due to ahetuka-puñña-vipāka-ahetuka consciousnesses;

Các chúng sinh vô nhân được tái sinh do quả thiện vô nhân;

11228

Bhummadevamanussesu, mahāpākehi cetare.

And others in the human world and deva-worlds by great wholesome kamma.

Trong cõi người và các cõi trời hạ giới, những người khác được tái sinh do các quả đại thiện.

11229

194.

193.

194.

11230

Vipākaṃ paṭhamajjhānaṃ, paṭhamajjhānabhūmiyaṃ;

The resultant first jhāna consciousness arises in the first jhāna plane;

Quả của sơ thiền thì ở cõi sơ thiền;

11231

Dutiyaṃ tatiyañceva, dutiyajjhānabhūmiyaṃ.

The second and third arise in the second jhāna plane.

Quả của nhị thiền và tam thiền thì ở cõi nhị thiền.

11232

195.

194.

195.

11233

Tatiyamhi catutthaṃ tu, catutthamhi ca pañcamaṃ;

The fourth arises in the third, and the fifth in the fourth;

Quả của tứ thiền thì ở cõi tam thiền, và quả của ngũ thiền thì ở cõi tứ thiền;

11234

Āruppā ca kameneva, āruppe honti sandhiyo.

And in the arūpa planes, conjunctions occur in order in the arūpa planes.

Và các cõi vô sắc thì có sự tái sinh tương ứng trong các cõi vô sắc.

11235

196.

195.

196.

11236

Kāyavācāmanodvāre, kammaṃ pāṇavadhādikaṃ;

Having performed unwholesome actions like killing beings through the doors of body, speech, and mind,

Sau khi thực hiện hành động sát sinh, v.v., qua thân, khẩu, ý,

11237

Katvā pāpakacittehi, jāyantāpāyabhūmiyaṃ.

Beings are reborn in the woeful planes by unwholesome consciousnesses.

Với các tâm bất thiện, họ được tái sinh vào các cõi đọa xứ.

11238

197.

196.

197.

11239

Kāyavācāmanodvāre, dānaṃ sīlañca bhāvanaṃ;

Having performed generosity, morality, and meditation through the doors of body, speech, and mind,

Sau khi thực hành bố thí, giới và thiền định qua thân, khẩu, ý,

11240

Kāmapuññehi katvāna, kāmasugatiyaṃ siyuṃ.

By kāma-wholesome actions, they are in the kāma-sugati.

Với các thiện nghiệp dục giới, họ được tái sinh vào các cõi thiện dục giới.

11241

198.

197.

198.

11242

Parittaṃ majjhimaṃ jhānaṃ, paṇītañca yathākkamaṃ;

Having cultivated the jhāna—minor, mediocre, and refined—in due order,

Các hành giả, sau khi tu tập thiền định thấp, trung bình và cao theo thứ tự,

11243

Bhāvetvā tividhā honti, tīsu bhūmīsu yogino.

Yogis become threefold in the three planes.

Sẽ có ba loại tái sinh trong ba cõi thiền đầu.

11244

199.

198.

199.

11245

Vehapphalesu jāyanti, bhāvetvā pañcamaṃ tathā;

They are reborn in the Vehapphalā by cultivating the fifth jhāna;

Họ được tái sinh vào cõi Quảng Quả sau khi tu tập ngũ thiền như vậy;

11246

Saññāvirāgatañceva, bhāvetvāsaññibhūmiyaṃ.

And having cultivated the dispassion towards perception, they are in the Asaññī plane.

Và sau khi tu tập sự ly tham đối với tưởng, họ được tái sinh vào cõi Vô Tưởng.

11247

200.

199.

200.

11248

Suddhāvāsesu jāyanti, anāgāmikapuggalā;

Anāgāmī individuals are reborn in the Suddhāvāsā;

Các bậc Bất Lai được tái sinh vào các cõi Tịnh Cư;

11249

Āruppāni ca bhāvetvā, arūpesu yathākkamaṃ.

And by cultivating the arūpa-jhānas, they are reborn in the arūpa planes in due order.

Và sau khi tu tập các thiền vô sắc, họ được tái sinh vào các cõi vô sắc theo thứ tự.

11250

201.

200.

201.

11251

Lokuttaraṃ tu bhāvetvā, yathāsakamanantaraṃ;

And having cultivated the lokuttara, immediately thereafter, in due order,

Nhưng sau khi tu tập các pháp siêu thế, và ngay sau đó,

11252

Samāpattikkhaṇe ceva, appeti phalamānasaṃ.

At the moment of attainment, the consciousness of fruition enters absorption.

Vào khoảnh khắc nhập định, tâm quả siêu thế sẽ an trụ.

11253

202.

201.

202.

11254

Apāyamhā cutā sattā, kāmadhātumhi jāyare;

Beings who pass away from the woeful planes are reborn in the kāma-dhātu;

Các chúng sinh sau khi chết từ các cõi đọa xứ, được tái sinh vào dục giới;

11255

Sabbaṭṭhānesu jāyanti, kāmasugatito cutā.

Those who pass away from the kāma-sugati are reborn in all planes.

Sau khi chết từ các cõi thiện dục giới, họ được tái sinh vào mọi nơi.

11256

203.

202.

203.

11257

Cutā jāyanti rūpamhā, sabbatthāpāyavajjite;

Those who pass away from rūpa-bhūmi are reborn everywhere except the woeful planes;

Sau khi chết từ cõi sắc giới, họ được tái sinh vào mọi nơi trừ các cõi đọa xứ;

11258

Kāmasugatiyaṃ honti, arūpāsaññato cutā.

Those who pass away from arūpa and asaññī realms are reborn in the kāma-sugati.

Sau khi chết từ cõi vô sắc và cõi Vô Tưởng, họ được tái sinh vào cõi thiện dục giới.

11259

204.

203.

204.

11260

Tathārūpacutā honti, tatthevoparimeva ca;

Likewise, those who pass away from arūpa are reborn in the same plane or in higher planes;

Tương tự, sau khi chết từ cõi vô sắc, họ được tái sinh tại đó hoặc các cõi cao hơn;

11261

Vaṭṭamūlasamucchedā, nibbāyanti anāsavā.

Those free from taints extinguish (attain Nibbāna) by eradicating the root of the cycle of existence.

Các bậc vô lậu, sau khi đoạn trừ gốc rễ của luân hồi, sẽ nhập Niết Bàn.

11262

205.

204.

205.

11263

Suddhāvāsesvanāgāmi-puggalāvopapajjare;

Anāgāmī individuals are reborn in the Suddhāvāsā;

Các bậc Bất Lai được tái sinh vào các cõi Tịnh Cư;

11264

Kāmadhātumhi jāyanti, anāgāmivivajjitā.

Those who are not Anāgāmī are reborn in the kāma-dhātu.

Những người không phải Bất Lai được tái sinh vào dục giới.

11265

206.

205.

206.

11266

Heṭṭhupapattibrahmānaṃ, ariyānaṃ na katthaci;

Among the lower reborn brahmās, ariyas are nowhere (to be found);

Các bậc Thánh không bao giờ tái sinh vào các cõi Phạm Thiên thấp hơn;

11267

Asaññasattāpāyesu, natthevāriyapuggalā.

In the Asaññī beings' plane and woeful planes, there are no Ariya individuals.

Không có bậc Thánh nào trong các cõi Vô Tưởng và các cõi đọa xứ.

11268

207.

206.

207.

11269

Vehapphale akaniṭṭhe, bhavagge ca patiṭṭhitā;

Established in Vehapphalā, Akaniṭṭhā, and Bhavagga;

Tất cả các bậc Thánh, sau khi an trụ trong cõi Quảng Quả, cõi Akaniṭṭha, và cõi Hữu Đỉnh,

11270

Na punāññattha jāyanti, sabbe ariyapuggalā.

All Ariya individuals are not reborn elsewhere again.

Không tái sinh vào bất kỳ nơi nào khác nữa.

11271

208.

207.

208.

11272

Chasu devesvanāgāmī, vītarāgā na tiṭṭhare;

Anāgāmī, who are devoid of passion, do not remain in the six deva worlds;

Các bậc Bất Lai, những người đã ly tham, không an trụ trong sáu cõi trời dục giới;

11273

Na ciraṭṭhāyino tattha, lokiyāpi ca yogino.

Nor do even mundane yogis remain there for long.

Ngay cả các hành giả thế gian cũng không an trụ lâu dài ở đó.

11274

209.

208.

209.

11275

Gihiliṅge na tiṭṭhanti, manussesu anāsavā;

Those free from taints do not remain in the lay state among humans;

Các bậc vô lậu không an trụ trong hình tướng cư sĩ ở cõi người;

11276

Pabbajjāyañca bhumme ca, brahmattepi ca tiṭṭhare.

But they do remain in the monastic life, among humans, and also in the Brahmā realm.

Họ an trụ trong đời sống xuất gia, trong cõi người và trong cõi Phạm Thiên.

11277

210.

209.

210.

11278

Yāni paññāsa vassāni,

Fifty years

Năm mươi năm của loài người,

11279

Manussānaṃ sa piṇḍito;

Of humans, when aggregated;

Tổng cộng lại;

11280

Eko rattidivo tena,

That makes one day and night;

Là một ngày đêm ở đó,

11281

Māseko tiṃsa rattiyo.

Thirty such days and nights make one month.

Một tháng có ba mươi ngày đêm.

11282

211.

210.

211.

11283

Dvādasamāsiyo vasso, tena pañcasataṃ bhave;

A year has twelve months; thus five hundred such years;

Một năm có mười hai tháng, vậy nên sẽ là năm trăm năm;

11284

Cātumahārājikānaṃ, pamāṇamidamāyuno.

This is the measure of life span for the Cātumahārājikā devas.

Đây là tuổi thọ của Tứ Đại Thiên Vương.

11285

212.

211.

212.

11286

Taṃ navutivassasata-sahassaṃ pana piṇḍitaṃ;

That is ninety million human years when aggregated;

Tổng cộng là chín mươi ngàn năm trăm ngàn năm;

11287

Gaṇanāya manussānaṃ, catubhāgūparūpari.

In human calculation, it is a quarter (of the previous calculation) and increasing upwards (for higher devas).

Theo cách tính của loài người, mỗi cõi trên cao hơn một phần tư.

11288

213.

212.

213.

11289

Yaṃ manussavassasataṃ, tadeko divaso kato;

One hundred human years, that is made one day;

Một trăm năm của loài người được tính là một ngày;

11290

Tena vassasahassāyu, tāvatiṃsesu desito.

Thus, a life span of one thousand such years is taught for the Tāvatiṃsā devas.

Với cách tính đó, tuổi thọ một ngàn năm được nói là ở cõi Đao Lợi.

11291

214.

213.

214.

11292

Koṭittayaṃ saṭṭhisatasahassañcādhikaṃ bhave;

It amounts to three crores and sixty hundred thousand human years;

Ba mươi triệu sáu mươi vạn năm hơn nữa;

11293

Gaṇanāya manussānaṃ, tāvatiṃsesu piṇḍitaṃ.

Aggregated in human calculation, for the Tāvatiṃsā devas.

Tổng cộng theo cách tính của loài người, là ở cõi Đao Lợi.

11294

215.

214.

215.

11295

Āyuppamāṇamiccevaṃ, devānamuparūpari;

Thus, the measure of life span for the devas, going higher and higher;

Như vậy, tuổi thọ của các vị trời ở các cõi trên cao hơn;

11296

Dvikkhattuṃ dviguṇaṃ katvā, catubhāgamudāhaṭaṃ.

Is declared to be twice (the previous, then) two times (again) and a quarter (of that product).

Được nói là tăng gấp đôi hai lần, rồi một phần tư.

11297

216.

215.

216.

11298

Gaṇanāya manussānaṃ, tattha cuddasa koṭiyo;

In human calculation, fourteen crores;

Theo cách tính của loài người, ở cõi Dạ Ma có mười bốn triệu;

11299

Cattālīsasatasahassādhikā yāmabhūmiyaṃ.

And forty hundred thousand years for the Yāma plane.

Bốn mươi vạn năm hơn nữa.

11300

217.

216.

217.

11301

Tusitānaṃ pakāsenti, sattapaññāsa koṭiyo;

For the Tusitā devas, they declare fifty-seven crores;

Tuổi thọ của cõi Đâu Suất được nói là năm mươi bảy triệu;

11302

Saṭṭhisatasahassāni, vassāni adhikāni ca.

And sixty hundred thousand years in addition.

Sáu mươi vạn năm hơn nữa.

11303

218.

217.

218.

11304

Nimmānaratidevānaṃ, dvisataṃ tiṃsa koṭiyo;

For the Nimmānaratī devas, two hundred and thirty crores;

Các vị trời Hóa Lạc có hai trăm ba mươi triệu;

11305

Cattālīsavassasatasahassāni ca sabbathā.

And forty hundred thousand years altogether.

Bốn mươi vạn năm tổng cộng.

11306

219.

218.

219.

11307

Navakoṭisatañcekavīsativassakoṭiyo;

Nine hundred crores, twenty-one crores of years;

Chín trăm hai mươi mốt triệu năm;

11308

Saṭṭhivassasatasahassādhikā vasavattisu.

And sixty hundred thousand years in addition for the Vasavattī devas.

Sáu mươi vạn năm hơn nữa ở cõi Tha Hóa Tự Tại.

11309

220.

219.

220.

11310

Kappassa tatiyo bhāgo, upaḍḍhañca yathākkamaṃ;

One third of a kappa, and half a kappa in due order;

Một phần ba, và một nửa kiếp theo thứ tự;

11311

Kappeko dve ca cattāro, aṭṭha kappā ca soḷasa.

One kappa, two, and four, eight kappas, and sixteen.

Một kiếp, hai kiếp, bốn kiếp, tám kiếp, và mười sáu kiếp.

11312

221.

220.

221.

11313

Dvattiṃsa catusaṭṭhī ca, navasu brahmabhūmisu;

Thirty-two and sixty-four in the nine Brahmā planes;

Ba mươi hai và sáu mươi bốn kiếp, trong chín cõi Phạm Thiên;

11314

Vehapphalā asaññī ca, pañcakappasatāyukā.

Vehapphalā and Asaññī devas have a life span of five hundred kappas.

Cõi Quảng Quả và Vô Tưởng có tuổi thọ năm trăm kiếp.

11315

222.

221.

222.

11316

Kappasahassaṃ dve cattāri, aṭṭha soḷasa cakkamā;

One thousand kappas, two, four, eight, and sixteen thousand kappas in due order;

Một ngàn kiếp, hai ngàn, bốn ngàn, tám ngàn, và mười sáu ngàn kiếp theo thứ tự;

11317

Sahassāni ca kappānaṃ, suddhāvāsānamuddise.

Are declared for the Suddhāvāsā devas.

Được nói là tuổi thọ của các cõi Tịnh Cư.

11318

223.

222.

223.

11319

Vīsakappasahassāni, cattālīsañca saṭṭhi ca;

Twenty thousand kappas, forty, and sixty;

Hai mươi ngàn kiếp, bốn mươi ngàn, và sáu mươi ngàn;

11320

Caturāsītisahassā, kappā cā ruppake kamā.

Eighty-four thousand kappas for the arūpaka planes in order.

Tám mươi bốn ngàn kiếp theo thứ tự ở các cõi Vô Sắc.

11321

224.

223.

224.

11322

Āyuppamāṇaniyamo, natthi bhumme ca mānave;

There is no fixed measure of life span for humans and those in the human realm;

Không có quy định về tuổi thọ ở cõi người và các cõi trời hạ giới;

11323

Vassānaṃ gaṇanā natthi, caturāpāyabhūmiyaṃ.

Nor is there a calculation of years in the four woeful planes.

Không có cách tính năm trong bốn cõi đọa xứ.

11324

225.

224.

225.

11325

Puthujjanāriyā ceti, duvidhā honti puggalā;

Individuals are twofold: Puthujjana and Ariya;

Các chúng sinh có hai loại: phàm phu và Thánh nhân;

11326

Tihetukādibhedena, tividhā ca puthujjanā.

Puthujjanas are threefold, according to the distinction of Tihetuka and so on.

Phàm phu có ba loại, với sự phân chia thành tam nhân, v.v.

11327

226.

225.

226.

11328

Maggaṭṭhā ca phalaṭṭhā ca,

Those on the path and those on the fruition—

Các bậc đang hành đạo và các bậc đã chứng quả,

11329

Aṭṭhevāriyapuggalā;

There are eight Ariya individuals;

Có tám loại Thánh nhân;

11330

Ādito satta sekkhā ca,

The first seven are Sekkhas,

Bảy bậc đầu là hữu học,

11331

Asekkho cārahāparo.

And the other is an Asekha Arahant.

Và bậc A-la-hán là vô học.

11332

227.

226.

227.

11333

Ahetukāva labbhanti, sattā duggatiyaṃ pana;

Only Ahetuka individuals are found in the woeful planes;

Chỉ có các chúng sinh vô nhân được tìm thấy trong các cõi ác thú;

11334

Tihetukāva labbhanti, rūpārūpe sacittakā.

Only Tihetuka individuals with consciousness are found in the rūpa and arūpa planes.

Chỉ có các chúng sinh tam nhân được tìm thấy trong các cõi sắc và vô sắc có tâm.

11335

228.

227.

228.

11336

Kāmāvacaradevesu, ahetukavivajjitā;

Among the kāma-sphere devas, those devoid of Ahetuka;

Trong các cõi trời dục giới, không có chúng sinh vô nhân;

11337

Vinipātāsure ceva, mānave ca tayopi ca.

And in the asura-vinipāta and among humans, all three (types of individuals) exist.

Trong cõi đọa xứ, A-tu-la và cõi người, có cả ba loại.

11338

229.

228.

229.

11339

Ariyā nāma labbhanti, asaññāpāyavajjite;

Ariyas are found everywhere except the Asaññā and woeful planes;

Các bậc Thánh được tìm thấy ở những nơi trừ cõi Vô Tưởng và các cõi đọa xứ;

11340

Puthujjanā tu labbhanti, suddhāvāsavivajjite.

Puthujjanas are found everywhere except the Suddhāvāsā.

Còn phàm phu thì được tìm thấy ở những nơi trừ các cõi Tịnh Cư.

11341

230.

229.

230.

11342

Suddhāvāsamapāyañca, hitvāsaññibhavaṃ tidhā;

Excluding the Suddhāvāsā, the woeful planes, and the three Asaññī realms;

Sau khi bỏ các cõi Tịnh Cư, các cõi đọa xứ và cõi Vô Tưởng, có ba loại;

11343

Sotāpannādayo dvepi, sesaṭṭhānesu labbhare.

Sotāpannas and the other two (types of Ariyas) are found in the remaining planes.

Các bậc Dự Lưu, v.v., hai loại đó được tìm thấy ở các nơi còn lại.

11344

231.

230.

231.

11345

Iti sabbappabhedena, bhūmipuggalasaṅgahaṃ;

Thus, having understood the compilation of planes and individuals in all their divisions,

Sau khi biết sự tổng hợp về cõi và chúng sinh với tất cả các phân loại như vậy,

11346

Ñatvā viññū vibhāveyya, tattha cittāni sambhavāti.

The discerning person should clarify the consciousnesses that arise therein.

Người trí nên quán xét các tâm sinh khởi ở đó.

11347

Iti cittavibhāge bhūmipuggalakathā niṭṭhitā.

Thus concludes the discourse on Planes of Existence and Individuals in the Classification of Consciousness.

Như vậy, phần nói về cõi và chúng sinh trong phân loại tâm đã hoàn tất.

11348

Pañcamo paricchedo.

Fifth Chapter.

Chương thứ năm.

11349

Chaṭṭho paricchedo

Sixth Chapter

Chương thứ sáu

11350

6. Bhūmipuggalacittappavattikathā

6. Discourse on the Occurrence of Minds in Realms and Individuals

6. Phần nói về sự vận hành của tâm trong các cõi và chúng sinh

11351

232.

11352

Kāmasugatiyaṃ honti, mahāpākā yathārahaṃ;

In the sensual happy realms, great results occur appropriately;

Trong các cõi thiện dục giới, có các quả đại thiện tương ứng;

11353

Mahaggatavipākā ca, yathāsandhivavatthitā.

and exalted results are established according to the rebirth-linking.

Và các quả đại hành, được an định theo sự tái sinh.

11354

233.

11355

Voṭṭhabbakāmapuññāni, viyuttāni ca diṭṭhiyā;

Sense-sphere wholesome cittas of determining, dissociated from wrong view,

Các tâm phân đoán, các tâm thiện dục giới ly tà kiến;

11356

Uddhaccasahitañceti, honti sabbattha cuddasa.

and accompanied by restlessness — these are fourteen everywhere.

Và tâm phóng dật, tổng cộng có mười bốn tâm ở mọi nơi.

11357

234.

11358

Santīraṇamanodhātu-cakkhusotamanā pana;

Investigating minds, mind-element, and eye-, ear-, and mind-consciousness,

Tâm phân đoán, ý giới, nhãn thức, nhĩ thức và ý thức;

11359

Dasa cittāni jāyanti, sabbatthārūpavajjite.

these ten cittas arise everywhere, except in the Formless Realm.

Mười tâm này sinh khởi ở mọi nơi trừ các cõi vô sắc.

11360

235.

11361

Diṭṭhigatasampayuttā, vicikicchāyutā tathā;

Associated with wrong view, and likewise accompanied by doubt,

Các tâm tương ưng với tà kiến, và các tâm tương ưng với hoài nghi;

11362

Pañca sabbattha jāyanti, suddhāvāsavivajjite.

five arise everywhere, except in the Suddhāvāsa realms.

Năm tâm này sinh khởi ở mọi nơi trừ các cõi Tịnh Cư.

11363

236.

11364

Dosamūladvayañceva, ghānādittayamānasā;

The two roots of aversion, and the minds of nose-, tongue-, body-consciousness,

Hai tâm sân căn, và các tâm mũi, lưỡi, thân;

11365

Aṭṭha sabbattha jāyanti, mahaggatavivajjite.

these eight arise everywhere, except in the Exalted Realms.

Tám tâm này sinh khởi ở mọi nơi trừ các cõi đại hành.

11366

237.

11367

Catutthāruppajavanaṃ, anāgāmiphalādayo;

The fourth formless javana, and the fruits of anāgāmi and so on,

Tâm tốc hành vô sắc thứ tư, các tâm quả của bậc Bất Lai, v.v.;

11368

Mahākriyā ca jāyanti, terasāpāyavajjite.

and great functional cittas — these thirteen arise, except in the planes of misery.

Và các tâm đại tác, mười ba tâm này sinh khởi ở những nơi trừ các cõi đọa xứ.

11369

238.

11370

Heṭṭhāruppajavā dve dve, chāpāyuparivajjite;

The two lower formless javanas, two each, arise everywhere except above the six planes of misery;

Hai tâm tốc hành vô sắc thấp hơn, không có trong sáu cõi trên các cõi đọa xứ;

11371

Sitarūpajavā honti, arūpāpāyavajjite.

the lower form javanas arise everywhere except in the Formless Realm and planes of misery.

Các tâm tốc hành sắc giới thì không có trong các cõi vô sắc và các cõi đọa xứ.

11372

239.

11373

Sotāpattiphalādīni, suddhāpāyavivajjite;

The fruits of stream-entry and so on, arise everywhere except in the Suddhāvāsa realms and planes of misery;

Các tâm quả Dự Lưu, v.v., không có trong các cõi đọa xứ thuần túy;

11374

Paṭhamānuttaraṃ suddhā-pāyārūpavivajjite.

the first supramundane jhāna arises everywhere except in the Suddhāvāsa realms, planes of misery, and Formless Realm.

Tâm siêu thế đầu tiên không có trong các cõi đọa xứ và vô sắc thuần túy.

11375

240.

11376

Avatthābhūmibhūtattā, na gayhanti anuttarā;

Being in a state or realm, the supramundane cittas are not taken;

Vì là các cõi trạng thái, các tâm siêu thế không được tính.

11377

Ekavokārabhūmi ca, rūpamattā na gayhati.

And in the single-constituent realm, matter (rūpa) is not grasped.

Và trong cõi một uẩn, chỉ sắc pháp không được tính đến.

11378

241.

11379

Sabhummā sabbabhummā ca, ekadvittayavajjitā;

Those belonging to specific realms and those belonging to all realms, excluding the one, two, and three^*;

Tâm thuộc các cõi và tâm thuộc tất cả các cõi, trừ một, hai, ba cõi;

11380

Tathārūpasuddhāvāsa-brahmāpāyavasāti ca.

Also the rūpa Suddhāvāsa Brahmās and those dwelling in the woeful states.

Cũng vậy, các cõi Phạm thiên Tịnh Cư và các cõi khổ.

11381

242.

11382

Mānasā pañca koṭṭhāsā, sattarasa catuddasa;

The consciousnesses are five sections, seventeen, fourteen;

Các tâm có năm phần, mười bảy, mười bốn;

11383

Chattiṃsatekavīsā ca, ekañceva yathākkamaṃ.

Thirty-six, twenty-one, and one, respectively.

Ba mươi sáu, hai mươi mốt, và một, theo thứ tự.

11384

243.

11385

Aṭṭhārasāpi hontete, navadhāpi punekadhā;

These are eighteen, and also nine-fold, and again one-fold;

Mười tám cũng có, chín loại cũng có một loại nữa;

11386

Catudhā tividhā ceva, ekadhāti ca bhedato.

Four-fold, three-fold, and one-fold, in terms of distinctions.

Bốn loại, ba loại, và một loại, theo sự phân chia.

11387

244.

11388

Terasāpi ca koṭṭhāsā, bhavantekatibhūmakā;

And thirteen sections become those of one and three planes;

Và mười ba phần, có trong các cõi một, ba;

11389

Chasattekādasasatta-rasabhūmakamānasā.

The consciousnesses belonging to six, one hundred, eleven, and seventeen planes.

Sáu, một trăm, mười một, mười bảy cõi tâm.

11390

245.

11391

Ekadvayaticatukkapañcakādhikavīsajā;

Arising from twenty plus one, two, three, four, five;

Hai mươi cộng thêm một, hai, ba, bốn, năm;

11392

Chabbīsatiṃsajā ceti, yathānukkamato bhave.

And arising from twenty-six and thirty, should occur in due order.

Hai mươi sáu và ba mươi, theo đúng thứ tự.

11393

246.

11394

Cattāri puna cattāri, ekamaṭṭhaṭṭha cekakaṃ;

Four, again four, one, eight, eight, and one;

Bốn lại bốn, một, tám, tám và một;

11395

Cattārekādasa dve dve, satta tevīsa cuddasa.

Four, eleven, two, two, seven, twenty-three, fourteen.

Bốn, mười một, hai, hai, bảy, hai mươi ba, mười bốn.

11396

247.

11397

Kriyājavamahāpākā, lokuttaramahaggatā;

Functional javanas, great results, supramundane, and exalted;

Tâm duy tác, tâm đại quả, tâm siêu thế, tâm đại hành;

11398

Dvepaññāsa na labbhanti, caturāpāyabhūmiyaṃ.

Fifty-two are not obtained in the four woeful states.

Năm mươi hai tâm không có trong bốn cõi khổ.

11399

248.

11400

Kāmāvacaradevesu, chasu bhumme ca mānave;

Among the Kāmāvacara devas, among the six terrestrial beings, and among humans;

Trong các cõi trời Dục giới, sáu cõi, và nhân loại ở cõi đất;

11401

Kāmasugatiyaṃ natthi, nava pākā mahaggatā.

In the sensual blissful realms, the nine exalted resultant consciousnesses do not exist.

Trong Dục giới thiện thú không có chín tâm đại hành quả.

11402

249.

11403

Dosamūlamahāpākā, ghānādittayamānasā;

The consciousnesses rooted in aversion, great results, and the three of nose, etc.;

Tâm quả gốc sân và ba tâm giác quan (mũi, lưỡi, thân);

11404

Natthārūpavipākā ca, vīsatī rūpabhūmiyaṃ.

And the formless resultant consciousnesses, twenty of these are not in the rūpa-bhūmi.

Và các tâm vô sắc quả không có hai mươi tâm trong cõi sắc.

11405

250.

11406

Kaṅkhādiṭṭhiyutā pañcārūpapākā catubbidhā;

The five^* associated with doubt and wrong view, the four kinds of formless resultant consciousnesses;

Năm tâm hoài nghi và tà kiến, bốn tâm vô sắc quả;

11407

Pañcādonuttarā ceva, suddhāvāse na labbhare.

And the five unsurpassed consciousnesses are not obtained in the Suddhāvāsa realms.

Năm tâm siêu thế thấp hơn không có trong cõi Tịnh Cư.

11408

251.

11409

Ādāvajjanamaggā ca, paṭighārūpamānasā;

The initial advertings, and consciousnesses rooted in aversion, and formless consciousnesses;

Hai tâm khai môn, tâm đạo, tâm sân, tâm vô sắc;

11410

Kāmapākā sitārūpe, tecattālīsa natthi te.

Sensual resultant consciousnesses and those associated with formless jhāna, these forty-three do not exist.

Tâm dục giới quả, tâm cười, bốn mươi ba tâm ấy không có.

11411

252.

11412

Sattatiṃsa parittā ca, labbhantāpāyabhūmiyaṃ;

Thirty-seven inferior^* are obtained in the woeful states;

Ba mươi bảy tâm nhỏ được tìm thấy trong cõi khổ;

11413

Mānasāsīti labbhanti, kāmasugatiyaṃ pana.

But eighty consciousnesses are obtained in the sensual blissful realms.

Tám mươi tâm được tìm thấy trong Dục giới thiện thú.

11414

253.

11415

Ekūnasattati rūpe, suddhe paññāsa pañca ca;

Sixty-nine in the rūpa realm, fifty-five in the Suddhāvāsa realms;

Sáu mươi chín trong cõi sắc, năm mươi lăm trong cõi Tịnh Cư;

11416

Chacattālīsa āruppe, natthāsaññīsu kiñcipi.

Forty-six in the arūpa realm, and nothing at all in the asaṅñīsatta realm.

Bốn mươi sáu trong cõi vô sắc, không có gì trong cõi Vô Tưởng.

11417

254.

11418

Itthamekadviticatupañcabhummāni soḷasa;

Thus, the sixteen^* for one, two, three, four, and five planes;

Như vậy, mười sáu tâm thuộc cõi một, hai, ba, bốn, năm;

11419

Dasa pañcadasevātha, catuttiṃsa catuddasa.

Ten, then fifteen, then thirty-four, and fourteen.

Mười, mười lăm, ba mươi tư, mười bốn.

11420

255.

11421

Apāyāhetukānaṃ tu, mahāpākakriyājave;

For those of the woeful states and those of rootless (ahetuka) rebirth, all other inferior consciousnesses are obtained,

Đối với những chúng sinh vô nhân trong các cõi khổ, trừ tâm đại quả và tâm duy tác;

11422

Hitvā sesaparittāni, cittāni pana labbhare.

Excluding great resultant and functional javanas.

Các tâm nhỏ còn lại được tìm thấy.

11423

256.

11424

Dvihetukāhetukānaṃ, sesānaṃ kāmamānasā;

For those of two roots (dvihetuka) and those of rootless (ahetuka) rebirth, the remaining sensual consciousnesses;

Đối với những chúng sinh nhị nhân và vô nhân, các tâm dục giới còn lại;

11425

Labbhanti pana hitvāna, ñāṇapākakriyājave.

Are obtained, excluding those associated with knowledge, resultant, and functional javanas.

Được tìm thấy, trừ tâm quả trí tuệ và tâm duy tác.

11426

257.

11427

Tihetukānaṃ sattānaṃ, tattha tatthūpapattiyaṃ;

For beings of three roots (tihetuka), in whatever realm they are reborn;

Đối với những chúng sinh tam nhân, khi tái sinh vào từng cõi;

11428

Tattha tatthūpapannānaṃ, labbhamānāni labbhare.

Those that are obtained among those reborn in those particular realms, are obtained.

Các tâm được tìm thấy nơi những người tái sinh vào từng cõi ấy.

11429

258.

11430

Tihetukānaṃ sabbepi, mānasāpāyapāṇinaṃ;

For beings of three roots (tihetuka), all consciousnesses (mānasā) for beings in woeful states;

Tất cả các tâm của chúng sinh tam nhân trong cõi khổ;

11431

Sattatiṃsāvasesānaṃ, ekatālīsa niddise.

For the remaining thirty-seven, forty-one should be specified.

Ba mươi bảy tâm còn lại của chúng sinh, nên nói là bốn mươi mốt.

11432

259.

11433

Puthujjanāna sekkhānaṃ, na santi javanakriyā;

For ordinary people (puthujjana) and trainees (sekkhā), functional javanas do not exist;

Đối với phàm phu và bậc Hữu học, không có tâm duy tác;

11434

Na santi vītarāgānaṃ, puññāpuññāni sabbathā.

For those who are free from defilements (vītarāga), all wholesome and unwholesome deeds do not exist at all.

Đối với bậc Vô lậu, hoàn toàn không có tâm thiện và bất thiện.

11435

260.

11436

Kaṅkhādiṭṭhiyutā pañca, sekkhānaṃ natthi mānasā;

The five consciousnesses associated with doubt and wrong view do not exist for trainees (sekkhā);

Năm tâm hoài nghi và tà kiến, bậc Hữu học không có;

11437

Dosamūladvayañcāpi, natthānāgāmino pana.

And the two rooted in aversion also do not exist for non-returners (Anāgāmī).

Hai tâm gốc sân cũng không có nơi bậc Bất lai.

11438

261.

11439

Vavatthitāriyesveva, yathāsakamanuttarā;

Among the Noble Ones (ariya) who are established, the unsurpassed^* is according to their own^*;

Chỉ những tâm siêu thế của các bậc Thánh đã an trú, tùy theo mỗi người;

11440

Maggaṭṭhānaṃ sako maggo, natthaññaṃ kiñci sabbathā.

For those on the path (maggaṭṭha), their own path^* exists, nothing else at all.

Đạo của bậc Đạo quả, hoàn toàn không có tâm nào khác.

11441

262.

11442

Puthujjanānaṃ dvinnampi, phalaṭṭhānaṃ yathākkamaṃ;

For both ordinary people (puthujjana), and for those who have attained the two fruits, respectively;

Của hai phàm phu, và của các bậc Quả theo thứ tự;

11443

Tatiyassa phalaṭṭhassa, catutthassa ca sambhavā.

For the third fruit-attainer, and for the fourth, there is existence.

Của bậc Quả thứ ba, và của bậc Quả thứ tư, theo sự hiện hữu.

11444

263.

11445

Tesaṭṭhi ceva cittāni, labbhantekūnasaṭṭhi ca;

Sixty-three consciousnesses are obtained, and fifty-nine;

Sáu mươi ba tâm, và năm mươi chín tâm;

11446

Sattapaññāsa cittāni, tepaññāsa ca sabbathā.

Fifty-seven consciousnesses, and fifty-three in all.

Năm mươi bảy tâm, và năm mươi ba tâm hoàn toàn.

11447

264.

11448

Catupaññāsa paññāsa, paññāsadvayahīnakā;

Fifty-four, fifty, and forty-eight;

Năm mươi bốn, năm mươi, năm mươi trừ hai;

11449

Kāmesu tesaṃ sambhonti, catutālīsa cakkamā.

Forty-four of these occur in the sensual realms in due order.

Trong Dục giới, bốn mươi bốn tâm của họ hiện hữu theo thứ tự.

11450

265.

11451

Tecattālīsa cekūnacattālīsa yathākkamaṃ;

Forty-three and thirty-nine, respectively;

Bốn mươi ba, và bốn mươi mốt, theo thứ tự;

11452

Bhavantekūnatālīsa, pañcattiṃsa ca rūpisu.

Thirty-nine and thirty-five occur in the rūpa realms.

Bốn mươi mốt, và ba mươi lăm tâm trong cõi sắc.

11453

266.

11454

Sattavīsa ca tevīsa, tevīsa ca yathākkamaṃ;

Twenty-seven and twenty-three, and twenty-three respectively;

Hai mươi bảy, và hai mươi ba, hai mươi ba theo thứ tự;

11455

Āruppesupi labbhanti, tesamaṭṭhāraseva ca.

Also eighteen of these are obtained in the arūpa realms.

Trong cõi vô sắc cũng được tìm thấy mười tám tâm của họ.

11456

267.

11457

Puthujjanā ca cattāro, apāyāhetukādayo;

Ordinary people (puthujjanā) are four, those with rootless rebirth (ahetukā) and so on;

Phàm phu và bốn loại chúng sinh vô nhân, v.v.;

11458

Ariyā ceva aṭṭhāti, dvādasannaṃ vasā siyuṃ.

And the Noble Ones (ariyā) are eight, thus there are twelve types.

Và tám bậc Thánh, là mười hai loại người.

11459

268.

11460

Chabbidhā cittakoṭṭhāsā, ekapuggalikā tathā;

Six kinds of consciousness sections, and likewise for a single individual;

Sáu loại phần tâm, cũng như một người;

11461

Catupañcachasattaṭṭha-puggalaṭṭhāti cakkamā.

Four, five, six, seven, and eight individuals, respectively.

Bốn, năm, sáu, bảy, tám người, theo thứ tự.

11462

269.

11463

Chabbīsa cuddasevātha, terasa dve ca mānasā;

Twenty-six, then fourteen, and two consciousnesses;

Hai mươi sáu, mười bốn, mười ba, và hai tâm;

11464

Dasa sattādhikā ceva, puna sattādhikā dasāti.

Ten with seven additional, and again ten with seven additional.

Mười, bảy thêm, lại mười thêm bảy.

11465

Iti cittavibhāge bhūmipuggalacittappavattikathā niṭṭhitā.

Here ends the discourse on the occurrence of consciousnesses in realms and individuals, in the Section on the Analysis of Consciousness.

Như vậy, phần trình bày về sự phát sinh của các tâm theo cõi và loại người trong phân loại tâm đã kết thúc.

11466

Chaṭṭho paricchedo.

The Sixth Chapter.

Chương thứ sáu.

11467

Table of Contents

5. Bhūmipuggalakathā

5. Discourse on Planes of Existence and Individuals

5. Phần trình bày về cõi và chúng sanh

Chaṭṭho paricchedo

Sixth Chapter

Chương thứ sáu

6. Bhūmipuggalacittappavattikathā

6. Discourse on the Occurrence of Minds in Realms and Individuals

6. Phần nói về sự vận hành của tâm trong các cõi và chúng sinh

Sattamo paricchedo

The Seventh Chapter

Chương thứ bảy

Table of Contents

Abhidhammāvatāro-nāmarūpaparicchedo

5. Bhūmipuggalakathā

5. Discourse on Planes of Existence and Individuals

5. Phần trình bày về cõi và chúng sanh

Chaṭṭho paricchedo

Sixth Chapter

Chương thứ sáu

6. Bhūmipuggalacittappavattikathā

6. Discourse on the Occurrence of Minds in Realms and Individuals

6. Phần nói về sự vận hành của tâm trong các cõi và chúng sinh

Sattamo paricchedo

The Seventh Chapter

Chương thứ bảy

Settings