Table of Contents

⮲

Niruttidīpanī

Edit
1551
Saṅkhyārāsi
Numerical terms
Nhóm Số Từ
1552
Ekasaddo saṅkhyatthe pavatto ekavacanantova, aññatthe pavatto ekabahuvacananto.
The word 'eka' (one), when used in a numerical sense, is always singular; when used in another sense, it can be singular or plural.
Từ eka khi được dùng với nghĩa số lượng thì chỉ ở số ít, khi được dùng với nghĩa khác thì có thể ở số ít và số nhiều.
1553
Tattha saṅkhyatthe – ekā itthī, ekaṃ, ekāya, ekissā iccādi.
There, in the numerical sense – one woman (ekā itthī), one (ekaṃ), of one (ekāya), of one (ekissā), and so on.
Trong nghĩa số lượng – ekā itthī (một người phụ nữ), ekaṃ, ekāya, ekissā, v.v.
Punnapuṃsakesu ekavacanesu purisa, cittarūpameva.
In masculine and neuter, in the singular, it is like the forms of 'purisa' and 'citta'.
Trong giống đực và giống trung, ở số ít, nó giống như các dạng của purisa và citta.
1554
Aññatthe – ekā itthī, ekā itthiyo, ekaṃ, ekā, ekāya, ekissā, ekāhi, ekābhi iccādi.
In another sense – one woman (ekā itthī), some women (ekā itthiyo), one (ekaṃ), some (ekā), by one (ekāya), by one (ekissā), by some (ekāhi), by some (ekābhi), and so on.
Trong nghĩa khác – ekā itthī (một người phụ nữ), ekā itthiyo (một số người phụ nữ), ekaṃ, ekā, ekāya, ekissā, ekāhi, ekābhi, v.v.
1555
Eko puriso, eke, ekaṃ, eke, ekena, ekehi, ekebhi, ekassa, ekesaṃ, ekesānaṃ.
One man (eko puriso), some (eke), one (ekaṃ), some (eke), by one (ekena), by some (ekehi), by some (ekebhi), to/of one (ekassa), to/of some (ekesaṃ), to/of some (ekesānaṃ).
Eko puriso (một người đàn ông), eke (một số người đàn ông), ekaṃ (một người đàn ông), eke (một số người đàn ông), ekena (với một người đàn ông), ekehi (với một số người đàn ông), ekebhi (với một số người đàn ông), ekassa (của một người đàn ông), ekesaṃ (của một số người đàn ông), ekesānaṃ (của một số người đàn ông).
Pulliṅga sabbasamaṃ.
It is similar to all forms of the masculine gender.
Giống như tất cả các dạng của giống đực.
1556
Ekaṃ kulaṃ, ekāni kulāni, ekaṃ kulaṃ, ekāni kulāni.
One family (ekaṃ kulaṃ), some families (ekāni kulāni), one family (ekaṃ kulaṃ), some families (ekāni kulāni).
Ekaṃ kulaṃ (một gia đình), ekāni kulāni (một số gia đình), ekaṃ kulaṃ (một gia đình), ekāni kulāni (một số gia đình).
Sesaṃ pulliṅgasamaṃ.
The rest is similar to the masculine gender.
Phần còn lại giống như danh từ giống đực.
1557
Kapaccaye pare sabbādirūpaṃ natthi.
When the suffix 'ka' follows, the form of 'sabba' (all) does not occur.
Khi hậu tố ka theo sau, không có dạng sabbādi.
1558
‘‘Ekikā sayane setu, yā te ambe avāhari* .
"Let that solitary woman sleep on the couch, mother, who stole your mangoes."
“Ekikā sayane setu, yā te ambe avāhari” (Hãy ngủ một mình trên giường, hỡi người đã lấy xoài của con).
Ekākinī gahaṭṭhāhaṃ, mātuyā paricoditā’’ti* pāḷi, ekako puriso, ekakaṃ, ekakena.
"I, a solitary householder, was reproached by my mother." This is a Pāḷi text. A solitary man (ekako puriso), a solitary (ekakaṃ), by a solitary (ekakena).
“Ekākinī gahaṭṭhāhaṃ, mātuyā paricoditā” (Tôi là một người nữ tại gia đơn độc, bị mẹ tôi quở trách) là Pāḷi. Ekako puriso (một người đàn ông đơn độc), ekakaṃ, ekakena.
Ekakaṃ kulaṃ iccādi ekavacanantameva, ekakānaṃ bahutte vattabbe dve ekakā, dve ekake, dvīhi ekakehīti labbhati.
A solitary family (ekakaṃ kulaṃ), and so on, are always singular. When speaking of many solitaries, "two solitaries (dve ekakā), two solitaries (dve ekake), by two solitaries (dvīhi ekakehi)" are obtained.
Ekakaṃ kulaṃ (một gia đình đơn độc), v.v., chỉ ở số ít. Khi cần nói về số nhiều của ekaka, có thể dùng dve ekakā (hai người đơn độc), dve ekake (hai người đơn độc), dvīhi ekakehīti (với hai người đơn độc).
‘‘Pañcālo ca videho ca, ubho ekā bhavantu te’’ti pāḷi.
"Let Pañcāla and Videha, both, become one for you." This is a Pāḷi text.
“Pañcālo ca videho ca, ubho ekā bhavantu te” (Pancala và Videha, cả hai hãy trở thành một với con) là Pāḷi.
Iminā nayena bahuvacanampi labbhati.
In this way, the plural is also obtained.
Theo cách này, số nhiều cũng được sử dụng.
‘Ekā’ti missakā.
'Ekā' means mixed.
‘Ekā’ có nghĩa là hỗn hợp.
1559
Paṭisedhayutte pana anekā itthiyo, anekāsaṃ itthīnaṃ.
However, when combined with a negative particle, it is 'many women' (anekā itthiyo), 'of many women' (anekāsaṃ itthīnaṃ).
Tuy nhiên, khi dùng với nghĩa phủ định: anekā itthiyo (nhiều người phụ nữ), anekāsaṃ itthīnaṃ (của nhiều người phụ nữ).
Aneke purisā, anekesaṃ purisānaṃ.
Many men (aneke purisā), of many men (anekesaṃ purisānaṃ).
Aneke purisā (nhiều người đàn ông), anekesaṃ purisānaṃ (của nhiều người đàn ông).
Anekāni kulāni, anekesaṃ kulānaṃ.
Many families (anekāni kulāni), of many families (anekesaṃ kulānaṃ).
Anekāni kulāni (nhiều gia đình), anekesaṃ kulānaṃ (của nhiều gia đình).
Pāḷiyaṃ pana ‘‘nekāni dhaññagaṇāni, nekāni khettagaṇāni, nekānaṃ dhaññagaṇānaṃ, nekānaṃ khettagaṇāna’’ntipi atthi.
In the Pāḷi, there are also "many heaps of grain (nekāni dhaññagaṇāni), many groups of fields (nekāni khettagaṇāni), of many heaps of grain (nekānaṃ dhaññagaṇānaṃ), of many groups of fields (nekānaṃ khettagaṇānaṃ)."
Trong Pāḷi cũng có: “nekāni dhaññagaṇāni, nekāni khettagaṇāni, nekānaṃ dhaññagaṇānaṃ, nekānaṃ khettagaṇānaṃ” (nhiều đống ngũ cốc, nhiều mảnh ruộng; của nhiều đống ngũ cốc, của nhiều mảnh ruộng).
1560
Ekacca, ekacciya, kati, bahusaddāpi idha vattabbā.
The words 'ekacca', 'ekacciya', 'kati', and 'bahu' should also be mentioned here.
Các từ ekacca, ekacciya, kati, bahu cũng nên được đề cập ở đây.
Ekaccā itthī, ekaccā, ekaccāyoti sabbaṃ kaññāsamaṃ.
Some woman (ekaccā itthī), some (ekaccā), of some (ekaccāya), all are like 'kaññā'.
Ekaccā itthī (một số người phụ nữ), ekaccā, ekaccāya, v.v., tất cả đều giống như kaññā.
1561
Ekacco puriso.
Some man (ekacco puriso).
Ekacco puriso (một số người đàn ông).
1562
135. Ekaccādīhyato* .
135. From ekacca and others, 'a'.
135. Ekaccādīhyato.
1563
Akārantehi ekaccādīhi yonaṃ ṭe hoti.
For 'yo' after 'ekacca' and other words ending in 'a', 'ṭe' occurs.
Đối với các từ ekaccādi kết thúc bằng âm a, yo trở thành ṭe.
1564
Ekacce purisā, ekacce purise.
Some men (ekacce purisā), some men (ekacce purise).
Ekacce purisā (một số người đàn ông), ekacce purise (một số người đàn ông).
Sesaṃ purisasamaṃ.
The rest is similar to 'purisa'.
Phần còn lại giống như purisa.
Ādisaddena appekacca, ekatiya, ubhādayo saṅgayhanti.
By the word 'ādi' (etc.), 'appekacca', 'ekatiya', 'ubha' and so on are included.
Từ ādi bao gồm appekacca, ekatiya, ubhādayo.
Appekacce purisā, ekatiye purisā, ubhe purisā.
Some men (appekacce purisā), some men (ekatiye purisā), both men (ubhe purisā).
Appekacce purisā (một vài người đàn ông), ekatiye purisā (một số người đàn ông), ubhe purisā (cả hai người đàn ông).
1565
Ekaccaṃ cittaṃ.
Some mind (ekaccaṃ cittaṃ).
Ekaccaṃ cittaṃ (một số tâm).
1566
236. Na nissa ṭā.
236. No 'ṭā' for 'ni'.
236. Na nissa ṭā.
1567
Ekaccādīhi nissa ṭā na hoti.
For 'ni' after 'ekacca' and others, 'ṭā' does not occur.
Đối với các từ ekaccādi, nissa không trở thành ṭā.
1568
Ekaccāni cittāni.
Some minds (ekaccāni cittāni).
Ekaccāni cittāni (một số tâm).
Sesaṃ cittasamaṃ.
The rest is similar to 'citta'.
Phần còn lại giống như citta.
1569
Ekacciya, ekacceyya, ekatiyasaddā kaññā, purisa, cittanayā.
The words 'ekacciya', 'ekacceyya', 'ekatiya' follow the pattern of 'kaññā', 'purisa', 'citta'.
Các từ ekacciya, ekacceyya, ekatiya theo cách của kaññā, purisa, citta.
‘‘Itthīpi hi ekacciyā, seyyā posa janādhipa* .
"Indeed, some women, O king of men, are superior to men.
“Itthīpi hi ekacciyā, seyyā posa janādhipa” (Hỡi chúa tể loài người, ngay cả một số phụ nữ cũng tốt hơn).
Saccaṃ kirevamāhaṃsu, narā ekacciyā idha.
They say truly, some men here.
“Saccaṃ kirevamāhaṃsu, narā ekacciyā idha” (Quả thật, người ta đã nói như vậy, một số người ở đây).
Kaṭṭhaṃ niplavitaṃ seyyo, na tvevekacciyo naro’’ti* ca ‘‘parivāritā muñcare ekacceyyā’’ti ca ‘‘na vissase ekatiyesū’’ti ca pāḷī – tattha ‘niplavita’nti udakato ubbhataṃ.
Better a piece of wood afloat than some man." And "surrounded, some move about," and "do not trust some." These are Pāḷi texts – there, 'niplavitaṃ' means 'lifted from the water'.
“Kaṭṭhaṃ niplavitaṃ seyyo, na tvevekacciyo naro” (Gỗ trôi nổi còn tốt hơn, chứ không phải một số người) và “parivāritā muñcare ekacceyyā” (được bao quanh, một số người được giải thoát) và “na vissase ekatiyesū” (đừng tin vào một số người) là Pāḷi – trong đó ‘niplavitaṃ’ có nghĩa là được nâng lên khỏi nước.
1570
Katisaddo bahuvacanantova.
The word 'kati' is always plural.
Từ kati chỉ ở số nhiều.
1571
237. Ṭikatimhā* .
237. 'ṭi' from 'kati'.
237. Ṭikatimhā.
1572
Katimhā yonaṃ ṭi hoti.
For 'yo' after 'kati', 'ṭi' occurs.
Từ kati, yo trở thành ṭi.
1573
Kati itthiyo, kati purisā, kati purise, kati cittāni.
How many women, how many men, how many men (acc.), how many minds.
Kati itthiyo (bao nhiêu người phụ nữ), kati purisā (bao nhiêu người đàn ông), kati purise (bao nhiêu người đàn ông), kati cittāni (bao nhiêu tâm).
Katihi itthīhi, katihi purisehi, katihi cittehi.
By how many women, by how many men, by how many minds.
Katihi itthīhi (với bao nhiêu người phụ nữ), katihi purisehi (với bao nhiêu người đàn ông), katihi cittehi (với bao nhiêu tâm).
1574
238. Bahukatīnaṃ* .
238. Of many and 'kati'.
238. Bahukatīnaṃ.
1575
Naṃmhi bahu, katīnaṃ ante nuka hoti.
When 'naṃ' follows 'bahu' and 'kati', 'nuka' occurs at the end.
Khi naṃ theo sau, nuka được thêm vào cuối bahu và kati.
1576
Katinnaṃ itthīnaṃ, katinnaṃ purisānaṃ, katinnaṃ cittānaṃ, ayaṃ nāgamo bahulaṃ na hoti, ‘katinaṃ tithīnaṃ pūraṇī katimī’ti ca dissati.
Of how many women, of how many men, of how many minds. This insertion of 'na' is often optional, and 'katinaṃ tithīnaṃ pūraṇī katimī' (What is the ordinal number of how many dates?) is also seen.
Katinnaṃ itthīnaṃ (của bao nhiêu người phụ nữ), katinnaṃ purisānaṃ (của bao nhiêu người đàn ông), katinnaṃ cittānaṃ (của bao nhiêu tâm). Việc thêm nuka này thường không xảy ra, và người ta cũng thấy ‘katinaṃ tithīnaṃ pūraṇī katimī’ (thứ tự của bao nhiêu ngày là thứ mấy).
‘‘Bahūnaṃ vassasatānaṃ, bahūnaṃ vassasahassāna’’nti ca ‘‘bahūnaṃ kusaladhammānaṃ, bahūnaṃ akusaladhammāna’’nti ca ‘‘bahūnaṃ vata atthāya, uppajjiṃsu tathāgatā’’ti* ca pāḷī.
And "of many hundreds of years, of many thousands of years," and "of many wholesome states, of many unwholesome states," and "for the welfare of many, the Tathāgatas arose." These are Pāḷi texts.
Và “bahūnaṃ vassasatānaṃ, bahūnaṃ vassasahassānaṃ” (của nhiều trăm năm, của nhiều ngàn năm) và “bahūnaṃ kusaladhammānaṃ, bahūnaṃ akusaladhammānaṃ” (của nhiều pháp thiện, của nhiều pháp bất thiện) và “bahūnaṃ vata atthāya, uppajjiṃsu tathāgatā” (Thật vậy, các Như Lai xuất hiện vì lợi ích của nhiều người) là Pāḷi.
1577
Katisu itthīsu, katisu purisesu, katisu cittesu.
In how many women, in how many men, in how many minds.
Katisu itthīsu (trong bao nhiêu người phụ nữ), katisu purisesu (trong bao nhiêu người đàn ông), katisu cittesu (trong bao nhiêu tâm).
1578
Bahusadde dvīsu naṃvacanesu bahunnaṃ, bahunnanti vattabbaṃ.
For the word 'bahu' (many), in the two 'naṃ' cases, 'bahunnaṃ, bahunnaṃ' should be used.
Với từ bahu, trong hai dạng naṃ, phải dùng bahunnaṃ, bahunnaṃ.
Sesaṃ dhenu, bhikkhu, āyusadisaṃ.
The rest is similar to 'dhenu', 'bhikkhu', 'āyu'.
Phần còn lại giống như dhenu, bhikkhu, āyu.
1579
Kapaccaye kaññā, purisa, cittasadisaṃ, bahū itthiyo, bahukā itthiyo.
With the suffix 'ka', it is similar to 'kaññā', 'purisa', 'citta'. Many women (bahū itthiyo), many women (bahukā itthiyo).
Khi có hậu tố ka, nó giống như kaññā, purisa, citta. Bahū itthiyo (nhiều người phụ nữ), bahukā itthiyo (nhiều người phụ nữ).
Bahū purisā, bahavo purisā, bahukā purisā.
Many men (bahū purisā), many men (bahavo purisā), many men (bahukā purisā).
Bahū purisā (nhiều người đàn ông), bahavo purisā (nhiều người đàn ông), bahukā purisā (nhiều người đàn ông).
Bahūni cittāni, bahukāni cittāni iccādinā vattabbaṃ.
Many minds (bahūni cittāni), many minds (bahukāni cittāni), and so on, should be stated.
Bahūni cittāni (nhiều tâm), bahukāni cittāni (nhiều tâm), v.v., phải được nói như vậy.
Bahūnaṃ samudāyāpekkhane sati ekavacanampi labbhati, ‘‘bahujanassa atthāya bahujanassa hitāya, bahuno janassa atthāya hitāyā’’ti* pāḷi.
When considering a multitude, the singular is also obtained, "for the welfare of the many, for the benefit of the many, for the welfare of the numerous people, for the benefit of the numerous people." This is a Pāḷi text.
Khi có sự kỳ vọng về một tập hợp lớn, số ít cũng được sử dụng, “bahujanassa atthāya bahujanassa hitāya, bahuno janassa atthāya hitāyā” (vì lợi ích của nhiều người, vì hạnh phúc của nhiều người, vì lợi ích và hạnh phúc của nhiều người) là Pāḷi.
1580
Ubhasaddo bahuvacanantova, ‘ubhagohi ṭo’ti yonaṃ ṭo, ubho itthiyo, purisā, kulāni gacchanti, ubho itthiyo, purisā, kulāni passati.
The word 'ubha' (both) is always plural. By 'ubhagohi ṭo', 'ṭo' occurs for 'yo'. Both women, men, families go; he sees both women, men, families.
Từ ubha chỉ ở số nhiều. ‘ubhagohi ṭo’ nghĩa là yo trở thành ṭo. Ubho itthiyo, purisā, kulāni gacchanti (cả hai người phụ nữ, đàn ông, gia đình đều đi), ubho itthiyo, purisā, kulāni passati (thấy cả hai người phụ nữ, đàn ông, gia đình).
1581
239. Suhisubhasso* .
239. 'o' for 'ubha' in 'su' and 'hi'.
239. Suhisubhasso.
1582
Su, hisu ubhassa anto o hoti.
For 'ubha' in 'su' and 'hi', 'anto' becomes 'o'.
Trong su và hi, âm cuối của ubha trở thành o.
1583
Ubhohi, ubhosu.
By both, in both.
Ubhohi, ubhosu.
1584
240. Ubhinnaṃ* .
240. Of both.
240. Ubhinnaṃ.
1585
Ubhamhā naṃvacanassa innaṃ hoti.
For the 'naṃ' case ending after 'ubha', 'innaṃ' occurs.
Từ ubha, naṃ trở thành innaṃ.
1586
Ubhinnaṃ.
Of both.
Ubhinnaṃ.
Sabbattha itthi, purisa, kulehi yojetabbaṃ.
It should be combined with 'itthi', 'purisa', 'kula' everywhere.
Ở khắp mọi nơi, nó phải được kết hợp với itthi, purisa, kula.
1587
241. Yomhi dvinnaṃ duvedve* .
241. 'duve, dve' for 'dvi' in 'yo'.
241. Yomhi dvinnaṃ duvedve.
1588
Yosu savibhattissa dvissa duve, dve honti.
When 'yo' with its ending follows 'dvi', 'duve' and 'dve' occur.
Trong các dạng yo có biến cách, dvi trở thành duve và dve.
‘Dvinna’nti vacanaṃ dvissa bahuvacanantaniyamatthaṃ.
The mention of 'dvinnaṃ' means to fix the plural for 'dvi'.
Việc nói ‘dvinnaṃ’ là để quy định số nhiều cho dvi.
1589
Dve itthiyo, dve purisā, dve purise, dve cittāni, duve itthiyo, duve purisā, duve purise, duve cittāni, dvīhi, dvībhi.
Two women (dve itthiyo), two men (dve purisā), two men (dve purise), two minds (dve cittāni), two women (duve itthiyo), two men (duve purisā), two men (duve purise), two minds (duve cittāni), by two (dvīhi), by two (dvībhi).
Dve itthiyo (hai người phụ nữ), dve purisā (hai người đàn ông), dve purise (hai người đàn ông), dve cittāni (hai tâm), duve itthiyo (hai người phụ nữ), duve purisā (hai người đàn ông), duve purise (hai người đàn ông), duve cittāni (hai tâm), dvīhi (với hai), dvībhi (với hai).
1590
242. Naṃmhi nuka dvādīnaṃ sattarasannaṃ* .
242. 'nuka' for 'dvi' and others up to seventeen in 'naṃ'.
242. Naṃmhi nuka dvādīnaṃ sattarasannaṃ.
1591
Naṃmhi pare dvādīnaṃ aṭṭhārasantānaṃ sattarasannaṃ saṅkhyānaṃ ante nuka hoti.
When 'naṃ' follows, 'nuka' occurs at the end of 'dvi' and others, seventeen of the eighteen numbers.
Khi naṃ theo sau, nuka được thêm vào cuối mười bảy số từ từ dvi trở đi, trong số mười tám số từ.
U-kāro uccāraṇattho.
The 'u' is for pronunciation.
Âm u chỉ để phát âm.
Kānubandhaṃ disvā anteti ñāyati.
Seeing the 'ka' as an anubandha, it is understood to be at the end.
Khi thấy kānubandha, người ta biết rằng nó được thêm vào cuối.
1592
Dvinnaṃ.
Of two.
Dvinnaṃ.
1593
243. Duvinnaṃ naṃmhi* .
243. 'duvinnaṃ' in 'naṃ'.
243. Duvinnaṃ naṃmhi.
1594
Naṃmhi savibhattissa dvissa duvinnaṃ hoti vā.
When 'naṃ' with its ending follows 'dvi', 'duvinnaṃ' optionally occurs.
Khi naṃ theo sau, dvi có biến cách có thể trở thành duvinnaṃ.
1595
Duvinnaṃ, dvīhi, dvībhi, dvinnaṃ, duvinnaṃ, dvīsu.
Of two (duvinnaṃ), by two (dvīhi), by two (dvībhi), of two (dvinnaṃ), of two (duvinnaṃ), in two (dvīsu).
Duvinnaṃ, dvīhi, dvībhi, dvinnaṃ, duvinnaṃ, dvīsu.
Mahāvuttinā sumhi duve hoti, nāgassa duvesu dantesu nimmitā* , cakkāni pādesu duvesu vindati* .
According to Mahāvutti, 'duve' occurs in 'sumhi'. "Teeth were created in the two tusks of the elephant," "He finds wheels in his two feet."
Theo Mahāvutti, trong su, duve được hình thành, “nāgassa duvesu dantesu nimmitā” (được tạo ra trên hai chiếc răng của con voi) và “cakkāni pādesu duvesu vindati” (tìm thấy các bánh xe trên hai bàn chân) là Pāḷi.
Evañca sati duvehi, duvebhītipi siddhameva hoti, ayaṃ dvisaddo ubhasaddo viya aliṅgo.
And thus, 'duvehi' and 'duvebhīti' are also established. This word 'dvi' is genderless like the word 'ubha'.
Và như vậy, duvehi, duvebhīti cũng được hình thành. Từ dvi này không có giống, giống như từ ubha.
1596
244. Tisso catasso yomhi savibhattīnaṃ* .
244. 'tisso, catasso' for 'dvi' and 'catur' in 'yo' with endings.
244. Tisso catasso yomhi savibhattīnaṃ.
1597
Itthiyaṃ yosu savibhattīnanti, catunnaṃ tisso, catasso honti.
In the feminine, when 'yo' with its ending follows 'tinnaṃ' and 'catunnaṃ', 'tisso' and 'catasso' occur.
Trong giống cái, trong các dạng yo có biến cách, ti và catu trở thành tisso và catasso.
1598
Tisso itthiyo, catasso itthiyo.
Three women, four women.
Tisso itthiyo (ba người phụ nữ), catasso itthiyo (bốn người phụ nữ).
1599
Mahāvuttinā hisu ca tissa, catassā honti, ‘‘tissehi catassehi parisāhi, catassehi sahito lokanāyako’’ti pāḷī.
According to Mahāvutti, 'tissa' and 'catassā' also occur in 'hi' and 'su'. "With three and four assemblies, the Lord of the world was accompanied by four." This is a Pāḷi text.
Theo Mahāvutti, trong hi cũng có tissa và catassā, “tissehi catassehi parisāhi, catassehi sahito lokanāyako” (với ba và bốn hội chúng, vị lãnh đạo thế giới cùng với bốn hội chúng) là Pāḷi.
Tīhi, tībhi itthīhi, catūhi, catūbhi, catubbhi itthīhi.
By three women, by three women, by four women, by four women, by four women.
Tīhi, tībhi itthīhi (với ba người phụ nữ), catūhi, catūbhi, catubbhi itthīhi (với bốn người phụ nữ).
1600
245. Naṃmhi ticatunnamitthiyaṃ tissacatassā* .
245. 'tissa, catassā' for 'tinnaṃ' and 'catunnaṃ' in the feminine 'naṃ'.
245. Naṃmhi ticatunnamitthiyaṃ tissacatassā.
1601
Itthiyaṃ naṃmhiti, catunnaṃ tissa, catassā honti.
In the feminine, when 'naṃ' follows 'tinnaṃ' and 'catunnaṃ', 'tissa' and 'catassā' occur.
Trong giống cái, khi naṃ theo sau, ti và catu trở thành tissa và catassā.
1602
Tissannaṃ itthīnaṃ, catassannaṃ itthīnaṃ, tiṇṇaṃ itthīnaṃ, catunnaṃ itthīnaṃ, samaṇo gotamo catunnaṃ parisānaṃ sakkato hoti, catunnaṃ parisānaṃ piyo hoti manāpoti* , tissehi, catassehi, tīhi, tībhi, catūhi, catūbhi, catubbhi, tissannaṃ, catassannaṃ, tiṇṇaṃ, catunnaṃ, tīsu, catūsu.
For three women, for four women, for three women, for four women. The recluse Gotama is honored by the four assemblies, dear and pleasing to the four assemblies; by three, by four, by three, by four, by three, by four, by four; for three, for four, for three, for four; in three, in four.
của ba người nữ, của bốn người nữ; của ba*, của bốn*; Sa-môn Gotama được bốn hội chúng tôn kính, được bốn hội chúng yêu mến và vừa lòng*; bởi ba*, bởi bốn*; bởi ba*, bởi ba*; bởi bốn*, bởi bốn*, bởi bốn*; của ba*, của bốn*; của ba*, của bốn*; trong ba*, trong bốn*.
1603
Pāḷiyaṃ ‘‘catassehī’’ti diṭṭhattā tissesu, catassesūtipi diṭṭhameva hoti.
As "catassehi" is seen in the Pali, "tissesu" and "catassesu" are also seen.
Vì trong Pāḷi có thấy ‘‘catassehī’’ nên cũng có thấy tissesu, catassesūti.
1604
246. Pume tayo cattāro* .
246. In the masculine, tayo and cattāro.
246. Pume tayo cattāro*.
1605
Pulliṅge yosu savibhattīnanti, catunnaṃ tayo, cattāro honti.
In the masculine gender, for the inflected forms (of the yo case), three and four become "tayo" and "cattāro" respectively.
Trong giống đực, đối với các vibhatti yosu, tayo và cattāro là của catunnaṃ.
1606
Tayo purisā, tayo purise, cattāro purisā, cattāro purise.
Three men, three men, four men, four men.
Tayo purisā (ba người đàn ông), tayo purise (ba người đàn ông); cattāro purisā (bốn người đàn ông), cattāro purise (bốn người đàn ông).
1607
247. Caturo catussa* .
247. Caturo for catussa.
247. Caturo catussa*.
1608
Pume savibhattissa catusaddassa caturo hoti.
In the masculine gender, for the inflected word "catu", it becomes "caturo".
Trong giống đực, đối với catus-sadda có vibhatti, thì caturo xuất hiện.
1609
Caturo purisā, caturo purise.
Four men, four men.
Caturo purisā (bốn người đàn ông), caturo purise (bốn người đàn ông).
Kathaṃ caturo nimitte nādassiṃ, caturo phalamuttameti?
How is "caturo nimitte nādassiṃ" (I did not see four signs), "caturo phalamuttame" (the four excellent fruits)?
Làm sao lại có ‘caturo nimitte nādassiṃ’ (tôi đã không thấy bốn điềm), ‘caturo phalamuttame’ (bốn quả tối thượng)?
‘‘Liṅgavipallāsā’’ti vuttiyaṃ vuttaṃ, tīhi, tībhi, catūhi, catūbhi, catubbhi.
It is stated in the commentary, "due to gender reversal"; by three, by four, by three, by four, by four.
Trong phần chú giải đã nói là ‘‘do sự đảo ngược giống’’; tīhi, tībhi, catūhi, catūbhi, catubbhi.
1610
248. Iṇṇaṃiṇṇannaṃ tito jhā* .
248. Iṇṇaṃ and iṇṇannaṃ from the jha of ti.
248. Iṇṇaṃiṇṇannaṃ tito jhā*.
1611
Jhasaññamhā timhā naṃvacanassa iṇṇaṃ, iṇṇannaṃ honti.
From the numeral "ti" (three), which has the designation "jha", the "naṃ" suffix becomes "iṇṇaṃ" and "iṇṇannaṃ".
Từ timhā có saññā jha, đối với naṃ-vacana, iṇṇaṃ và iṇṇannaṃ xuất hiện.
1612
Tiṇṇaṃ, tiṇṇannaṃ, catunnaṃ, tīhi, tībhi, catūhi, catūbhi, catubbhi, tiṇṇaṃ, tiṇṇannaṃ, catunnaṃ, tīsu, catūsu.
Tiṇṇaṃ, tiṇṇannaṃ, catunnaṃ; by three, by four, by three, by four, by four; tiṇṇaṃ, tiṇṇannaṃ, catunnaṃ; in three, in four.
Tiṇṇaṃ, tiṇṇannaṃ, catunnaṃ; tīhi, tībhi, catūhi, catūbhi, catubbhi; tiṇṇaṃ, tiṇṇannaṃ, catunnaṃ; tīsu, catūsu.
1613
249. Tīṇicattāri napuṃsake* .
249. Tīṇi and cattāri in the neuter gender.
249. Tīṇicattāri napuṃsake*.
1614
Napuṃsake yosu savibhattīnanti, catunnaṃ tīṇi, cattāri honti.
In the neuter gender, for the inflected forms (of the yo case), three and four become "tīṇi" and "cattāri" respectively.
Trong giống trung, đối với các vibhatti yosu, tīṇi và cattāri là của catunnaṃ.
1615
Tīṇi cittāni, cattāri cittāni.
Three minds, four minds.
Tīṇi cittāni (ba tâm), cattāri cittāni (bốn tâm).
Sesaṃ pulliṅgasamaṃ.
The rest is similar to the masculine gender.
Phần còn lại tương tự giống đực.
1616
Vacanasiliṭṭhatte pana sati visadisaliṅgavacanānampi padānaṃ aññamaññasaṃyogo hoti, cattāro satipaṭṭhānā* , cattāro sammappadhānā* , tayomahābhūtā, tayo mahābhūte* , sabbe mālā upenti maṃ* , sabbe kaññā upenti maṃ* , sabbe ratanā upenti maṃ* , sabbe yānā upenti maṃ* , avijjāya sati saṅkhārā honti, saṅkhāresu sati viññāṇaṃ hoti* iccādi.
However, when there is agreement in speech, even words with dissimilar gender and number can be combined: "cattāro satipaṭṭhānā" (four foundations of mindfulness), "cattāro sammappadhānā" (four right exertions), "tayo mahābhūtā" (three great elements), "tayo mahābhūte" (three great elements), "sabbe mālā upenti maṃ" (all garlands come to me), "sabbe kaññā upenti maṃ" (all maidens come to me), "sabbe ratanā upenti maṃ" (all jewels come to me), "sabbe yānā upenti maṃ" (all vehicles come to me), "avijjāya sati saṅkhārā honti" (when there is ignorance, volitional formations arise), "saṅkhāresu sati viññāṇaṃ hoti" (when there are volitional formations, consciousness arises), and so forth.
Tuy nhiên, khi có sự phù hợp về cách nói, các từ có giống và số khác nhau cũng có thể kết hợp với nhau, như cattāro satipaṭṭhānā (bốn niệm xứ)*, cattāro sammappadhānā (bốn chánh cần)*, tayo mahābhūtā (ba đại chủng), tayo mahābhūte (ba đại chủng)*, sabbe mālā upenti maṃ (tất cả vòng hoa đến với tôi)*, sabbe kaññā upenti maṃ (tất cả thiếu nữ đến với tôi)*, sabbe ratanā upenti maṃ (tất cả châu báu đến với tôi)*, sabbe yānā upenti maṃ (tất cả xe cộ đến với tôi)*, avijjāya sati saṅkhārā honti (khi có vô minh thì có các hành), saṅkhāresu sati viññāṇaṃ hoti (khi có các hành thì có thức)*, v.v...
1617
Gāthāsu vipallāsāpi bahulaṃ dissanti, aññe dhammāni desenti, evaṃ dhammāni sutvāna, satañca dhammāni sukittitāni sutvā, atthāni cintayitvāna, uttamatthāni tayi labhimhā, kiṃ tvaṃ atthāni jānāsi, iccheyyāmi bhante sattaputtāni, siviputtāni avhaya* , puttadārāni posenti, balībaddāni soḷasa iccādi.
In verses, reversals are also frequently seen: "aññe dhammāni desenti" (others teach the Dhamma), "evaṃ dhammāni sutvāna" (having heard such teachings), "satañca dhammāni sukittitāni sutvā" (having heard the Dhamma well-expounded by the virtuous), "atthāni cintayitvāna" (having pondered the meanings), "uttamatthāni tayi labhimhā" (we have attained the supreme meaning in you), "kiṃ tvaṃ atthāni jānāsi" (what meanings do you know?), "iccheyyāmi bhante sattaputtāni" (Venerable sir, I desire seven sons), "siviputtāni avhaya" (call the sons of Sivi), "puttadārāni posenti" (they support sons and wives), "balībaddāni soḷasa" (sixteen oxen), and so forth.
Trong các bài kệ, sự đảo ngược cũng thường thấy, như aññe dhammāni desenti (những người khác thuyết các pháp), evaṃ dhammāni sutvāna (sau khi nghe các pháp như vậy), satañca dhammāni sukittitāni sutvā (sau khi nghe các pháp được thiện thuyết của các bậc thiện trí), atthāni cintayitvāna (sau khi suy nghĩ các ý nghĩa), uttamatthāni tayi labhimhā (chúng tôi đã đạt được các ý nghĩa tối thượng nơi ngài), kiṃ tvaṃ atthāni jānāsi (ngươi có biết các ý nghĩa không), iccheyyāmi bhante sattaputtāni (bạch Ngài, con muốn bảy người con trai), siviputtāni avhaya (hãy gọi các con trai của Sivi)*, puttadārāni posenti (nuôi dưỡng vợ con), balībaddāni soḷasa (mười sáu con bò đực), v.v...
1618
Idha sesasaṅkhyānāmāni dīpiyante.
Here, the remaining numerals are explained.
Ở đây, các danh từ số còn lại được trình bày.
1619
250. Ṭa pañcādīhi cuddasahi* .
250. Ṭa from pañcādi and cuddasa.
250. Ṭa pañcādīhi cuddasahi*.
1620
Pañcādīhi aṭṭhārasantehi saṅkhyāsaddehi yonaṃ ṭa hoti.
From the numeral words beginning with "pañca" up to "aṭṭhārasa" (eighteen), the "yo" suffix becomes "ṭa".
Đối với yosu của các danh từ số từ pañca (năm) đến aṭṭhārasa (mười tám), thì ṭa xuất hiện.
1621
Pañca itthiyo, pañca purisā, purise, pañca cittāni, cha itthiyo.
Five women, five men, five men, five minds, six women.
Pañca itthiyo (năm người nữ), pañca purisā (năm người đàn ông), pañca purise (năm người đàn ông), pañca cittāni (năm tâm); cha itthiyo (sáu người nữ).
1622
Ḷāgame pana ‘‘itthibhāvā na muccissaṃ, chaḷāni gatiyo imā’’ti pāḷi.
However, in the Pali with the addition of "ḷa" (ḷāgama), it is "itthibhāvā na muccissaṃ, chaḷāni gatiyo imā" (may I not be freed from the feminine state, these six destinies).
Tuy nhiên, trong Pāḷi có ḷāgama là ‘‘itthibhāvā na muccissaṃ, chaḷāni gatiyo imā’’ (tôi sẽ không thoát khỏi trạng thái nữ, đây là sáu nẻo đường).
1623
Cha purisā, cha purise, cha cittāni.
Six men, six men, six minds.
Cha purisā (sáu người đàn ông), cha purise (sáu người đàn ông), cha cittāni (sáu tâm).
Evaṃ satta, aṭṭha, nava, dasa, ekādasa…pe… aṭṭhārasa.
Similarly, seven, eight, nine, ten, eleven... up to... eighteen.
Tương tự, satta (bảy), aṭṭha (tám), nava (chín), dasa (mười), ekādasa (mười một)…v.v… aṭṭhārasa (mười tám).
1624
251. Pañcādīnaṃ cuddasannama* .
251. A for pañcādi (up to) cuddasa.
251. Pañcādīnaṃ cuddasannama*.
1625
Su, naṃ, hisu pañcādīnaṃ cuddasannaṃ assa attameva hoti, na ettaṃ vā dīghattaṃ vā hoti.
For the fourteen numeral words from "pañca" onwards, when followed by "su", "naṃ", or "hi", the final vowel becomes "a"; it is neither shortened nor lengthened.
Trong su, naṃ, hisu, đối với mười bốn danh từ số từ pañca trở đi, thì a xuất hiện, không có ettaṃ hoặc dīghattaṃ.
1626
Pañcahi, pañcannaṃ, pañcasu, chahi, channaṃ, chasu, sattahi, sattannaṃ, sattasu, aṭṭhahi, aṭṭhannaṃ, aṭṭhasu, navahi, navannaṃ, navasu, dasahi, dasannaṃ, dasasu, ekādasahi, ekādasannaṃ, ekādasasu…pe… aṭṭhārasahi, aṭṭhārasannaṃ, aṭṭhārasasu.
By five, for five, in five; by six, for six, in six; by seven, for seven, in seven; by eight, for eight, in eight; by nine, for nine, in nine; by ten, for ten, in ten; by eleven, for eleven, in eleven... up to... by eighteen, for eighteen, in eighteen.
Pañcahi (bởi năm), pañcannaṃ (của năm), pañcasu (trong năm); chahi (bởi sáu), channaṃ (của sáu), chasu (trong sáu); sattahi (bởi bảy), sattannaṃ (của bảy), sattasu (trong bảy); aṭṭhahi (bởi tám), aṭṭhannaṃ (của tám), aṭṭhasu (trong tám); navahi (bởi chín), navannaṃ (của chín), navasu (trong chín); dasahi (bởi mười), dasannaṃ (của mười), dasasu (trong mười); ekādasahi (bởi mười một), ekādasannaṃ (của mười một), ekādasasu (trong mười một)…v.v… aṭṭhārasahi (bởi mười tám), aṭṭhārasannaṃ (của mười tám), aṭṭhārasasu (trong mười tám).
1627
Ete sabbe aliṅgā bahuvacanantā eva.
All these are indeclinable and always in the plural.
Tất cả những từ này đều không có giống và chỉ ở số nhiều.
1628
‘Itthiyamatvā’ti vīsa, tiṃsa, cattālīsa, paññāsehi āpaccayo, mahāvuttinā simhi rasso silopo ca, ‘niggahīta’nti vikappena niggahītāgamo, vikappena aṃlopo, nādīnaṃ ekavacanānaṃ yādeso, vīsa itthiyo, vīsaṃ itthiyo, vīsa purisā, vīsaṃ purisā, vīsa purise, vīsaṃ purise, vīsa cittāni, vīsaṃ cittāni, vīsāya itthīhi kammaṃ kataṃ, vīsāya purisehi kammaṃ kataṃ, vīsāya kulehi kammaṃ kataṃ, vīsāya itthīnaṃ, purisānaṃ, kulānaṃ, sattamiyaṃ vīsāya itthīsu, purisesu, kulesu.
For "vīsa", "tiṃsa", "cattālīsa", "paññāsa" (twenty, thirty, forty, fifty), the "ā" suffix is added if it is feminine. According to Mahāvutti, in the "si" case, the vowel is shortened and the "si" suffix is dropped. By "niggahītaṃ" rule, the niggahīta (ṃ) is optionally added, and the "aṃ" is optionally dropped. For singular forms of "nādīnaṃ", "yā" is substituted. Thus: twenty women, twenty women, twenty men, twenty men, twenty men, twenty men, twenty minds, twenty minds. Work done by twenty women, work done by twenty men, work done by twenty families. For twenty women, for twenty men, for twenty families. In the locative case: in twenty women, in twenty men, in twenty families.
‘Itthiyamatvā’ thì vīsa, tiṃsa, cattālīsa, paññāsa có ā-paccaya. Theo mahāvutti, đối với simhi, có rasso và silopo. ‘Niggahīta’ thì có niggahītāgama tùy chọn, aṃ-lopo tùy chọn. Đối với các ekavacana của nādi, có yādeso. Vīsa itthiyo (hai mươi người nữ), vīsaṃ itthiyo (hai mươi người nữ); vīsa purisā (hai mươi người đàn ông), vīsaṃ purisā (hai mươi người đàn ông); vīsa purise (hai mươi người đàn ông), vīsaṃ purise (hai mươi người đàn ông); vīsa cittāni (hai mươi tâm), vīsaṃ cittāni (hai mươi tâm); kammaṃ kataṃ vīsāya itthīhi (việc làm được thực hiện bởi hai mươi người nữ), kammaṃ kataṃ vīsāya purisehi (việc làm được thực hiện bởi hai mươi người đàn ông), kammaṃ kataṃ vīsāya kulehi (việc làm được thực hiện bởi hai mươi gia đình); vīsāya itthīnaṃ (của hai mươi người nữ), purisānaṃ (của hai mươi người đàn ông), kulānaṃ (của hai mươi gia đình); trong sattamī, vīsāya itthīsu (trong hai mươi người nữ), purisesu (trong hai mươi người đàn ông), kulesu (trong hai mươi gia đình).
1629
Tipaccaye vīsati, tiṃsatisaddāpi saṭṭhi, sattati, asīti, navutisaddā viya niccaṃ itthi liṅgekavacanantā eva, si, aṃlopo, vīsati itthiyo, vīsati purisā, purise, vīsati kulāni, vīsatiyā itthīhi, itthīnaṃ, purisehi, purisānaṃ, kulehi, kulānaṃ, vīsatiyā, vīsatiyaṃ itthi, purisa, kulesu, evaṃ yāvanavutiyā veditabbā.
In the "ti" suffix, words like "vīsati" and "tiṃsati", like "saṭṭhi", "sattati", "asīti", "navuti", are always feminine singular. With "si", the "aṃ" is dropped. Twenty women, twenty men, twenty men, twenty families. By twenty women, for twenty women, by twenty men, for twenty men, by twenty families, for twenty families. In twenty women, in twenty men, in twenty families. This should be understood up to ninety.
Đối với ti-paccaya, các từ vīsati, tiṃsati, cũng như saṭṭhi, sattati, asīti, navuti, luôn ở giống cái và số ít. Si, aṃ-lopo. Vīsati itthiyo (hai mươi người nữ), vīsati purisā (hai mươi người đàn ông), vīsati purise (hai mươi người đàn ông), vīsati kulāni (hai mươi gia đình); vīsatiyā itthīhi (bởi hai mươi người nữ), itthīnaṃ (của hai mươi người nữ), purisehi (bởi hai mươi người đàn ông), purisānaṃ (của hai mươi người đàn ông), kulehi (bởi hai mươi gia đình), kulānaṃ (của hai mươi gia đình); vīsatiyā, vīsatiyaṃ itthi (trong hai mươi người nữ), purisa (trong hai mươi người đàn ông), kulesu (trong hai mươi gia đình). Tương tự, cần hiểu cho đến navuti.
Vaggabhede pana sati bahuvacanampi vikappena dissati, dve vīsatiyo iccādi.
However, in divisions of groups, the plural is also optionally seen, such as "dve vīsatiyo" (two twenties), and so forth.
Tuy nhiên, khi có sự phân loại nhóm, số nhiều cũng xuất hiện tùy chọn, như dve vīsatiyo (hai mươi), v.v...
1630
Sataṃ, sahassaṃ, dasasahassaṃ, satasahassaṃ, dasasatasahassanti ime napuṃsakaliṅgāyeva.
"Sataṃ" (hundred), "sahassaṃ" (thousand), "dasasahassaṃ" (ten thousand), "satasahassaṃ" (hundred thousand), "dasasatasahassaṃ" (million) – these are always in the neuter gender.
Các từ sataṃ (một trăm), sahassaṃ (một ngàn), dasasahassaṃ (mười ngàn), satasahassaṃ (một trăm ngàn), dasasatasahassaṃ (một triệu) này đều là giống trung.
Saṅkhyeyyapadhāne pana itthiliṅge vattabbe sahassī, dasasahassī, satasahassīti itthiliṅgaṃ bhavati.
However, when the counted object is predominant and in the feminine gender, "sahassī" (a thousand), "dasasahassī" (ten thousand), "satasahassī" (a hundred thousand) become feminine gender.
Tuy nhiên, khi số đếm là chính yếu và cần dùng giống cái, thì sahassī (ngàn), dasasahassī (mười ngàn), satasahassī (trăm ngàn) trở thành giống cái.
Vaggabhede pana dve satāni, tīṇi satāni, dve sahassāni, tīṇi sahassāni iccādīni bhavanti.
In divisions of groups, however, "dve satāni" (two hundreds), "tīṇi satāni" (three hundreds), "dve sahassāni" (two thousands), "tīṇi sahassāni" (three thousands), and so forth, occur.
Khi có sự phân loại nhóm, thì dve satāni (hai trăm), tīṇi satāni (ba trăm), dve sahassāni (hai ngàn), tīṇi sahassāni (ba ngàn), v.v... xuất hiện.
Koṭi, pakoṭi, koṭipakoṭi, akkhobhiṇīsaddā itthiliṅgā eva.
The words "koṭi" (ten million), "pakoṭi" (hundred trillion), "koṭipakoṭi" (ten quintillion), "akkhobhiṇī" (an immeasurable number) are always in the feminine gender.
Các từ koṭi (mười triệu), pakoṭi (một trăm tỷ), koṭipakoṭi (mười ngàn tỷ), akkhobhiṇī (một đơn vị số rất lớn) đều là giống cái.
Sesaṃ sabbaṃ yāvaasaṅkhyeyyā napuṃsakameva.
All the rest, up to "asaṅkhyeyya" (incalculable), are in the neuter gender.
Tất cả phần còn lại cho đến asaṅkhyeyya (vô lượng) đều là giống trung.
1631
Sahassaṃ kāsi nāma, dasasahassaṃ nahutaṃ nāma, satasahassaṃ lakkhaṃ nāma.
A thousand is called kāsi, ten thousand is called nahutaṃ, a hundred thousand is called lakkhaṃ.
Một ngàn gọi là kāsi, mười ngàn gọi là nahutaṃ, một trăm ngàn gọi là lakkhaṃ.
1632
Duvidhaṃ padhānaṃ saṅkhyāpadhānaṃ, saṅkhyeyyapadhānañca.
There are two kinds of predominance: numerical predominance and the predominance of the counted object.
Có hai loại chính yếu: số đếm là chính yếu (saṅkhyāpadhāna) và vật được đếm là chính yếu (saṅkhyeyyapadhāna).
Purisānaṃ vīsati hoti, purisānaṃ navuti hoti, purisānaṃ sataṃ hoti, sahassaṃ hoti iccādi saṅkhyāpadhānaṃ nāma, vīsati purisā, navuti purisā, sataṃ purisā, sahassaṃ purisā iccādi saṅkhyeyyapadhānaṃ nāma.
"Purisānaṃ vīsati hoti" (there are twenty men), "purisānaṃ navuti hoti" (there are ninety men), "purisānaṃ sataṃ hoti" (there are a hundred men), "sahassaṃ hoti" (there are a thousand men) and so forth, is called numerical predominance. "Vīsati purisā" (twenty men), "navuti purisā" (ninety men), "sataṃ purisā" (a hundred men), "sahassaṃ purisā" (a thousand men) and so forth, is called predominance of the counted object.
Purisānaṃ vīsati hoti (hai mươi người đàn ông), purisānaṃ navuti hoti (chín mươi người đàn ông), purisānaṃ sataṃ hoti (một trăm người đàn ông), sahassaṃ hoti (một ngàn người đàn ông), v.v... gọi là số đếm là chính yếu; vīsati purisā (hai mươi người đàn ông), navuti purisā (chín mươi người đàn ông), sataṃ purisā (một trăm người đàn ông), sahassaṃ purisā (một ngàn người đàn ông), v.v... gọi là vật được đếm là chính yếu.
1633
Etthapi vīsatisaddo itthiliṅgekavacano eva.
Here too, the word "vīsati" is always feminine singular.
Ở đây, từ vīsati vẫn là giống cái số ít.
Sata, sahassasaddā napuṃsakekavacanā eva.
The words "sata" and "sahassa" are always neuter singular.
Các từ sata, sahassa vẫn là giống trung số ít.
Saṅkhyāsaddānaṃ pana padavidhānañca guṇavidhānañca samāsakaṇḍe āgamissati.
However, the formation of words for numerals and the formation of qualities (adjectives) will be discussed in the chapter on compounds.
Tuy nhiên, sự sắp xếp từ và sự sắp xếp phẩm chất của các danh từ số sẽ được trình bày trong chương về hợp từ (samāsa-kaṇḍa).
1634
Saṅkhyārāsi niṭṭhito.
The section on Numerals is concluded.
Phần về các con số đã hoàn tất.
1635
252. Simhāhaṃ* .
252. Ahaṃ from simhi.
252. Simhāhaṃ*.
1636
Simhi savibhattissa amhassa ahaṃ hoti.
When "si" is present, the inflected form of "amha" becomes "ahaṃ".
Đối với amha có vibhatti simhi, thì ahaṃ xuất hiện.
1637
Ahaṃ gacchāmi.
I go.
Ahaṃ gacchāmi (tôi đi).
1638
253. Mayamasmāmhassa* .
253. Mayaṃ and asmā for amha.
253. Mayamasmāmhassa*.
1639
Yosu savibhattissa amhassa kamena mayaṃ, asmā honti vā.
When "yo" is present, the inflected form of "amha" optionally becomes "mayaṃ" and "asmā" in order.
Đối với amha có vibhatti yosu, thì mayaṃ và asmā xuất hiện theo thứ tự, hoặc tùy chọn.
1640
Mayaṃ gacchāma, asme passāmi.
We go, I see us.
Mayaṃ gacchāma (chúng tôi đi), asme passāmi (tôi thấy chúng tôi).
1641
Pakkhe –
Alternatively –
Trong trường hợp khác –
1642
‘Yonameṭa’ iti vidhi, amhe gacchāma.
The rule "yonameṭa" applies, we go.
Quy tắc ‘Yonameṭa’ (thay thế e cho yo) được áp dụng, amhe gacchāma (chúng tôi đi).
1643
254. Tumhassa tuvaṃtvaṃmhi ca* .
254. And 'tuvaṃ' and 'tvaṃ' for 'tumha'.
254. Tumhassa tuvaṃtvaṃmhi ca.
1644
Simhi ca aṃmhi ca savibhattissa tumhassa tuvaṃ, tvaṃ honti.
In (the endings) si and aṃ, tumha with its case ending becomes tuvaṃ and tvaṃ.
Trong trường hợp của si và aṃ, tumha với hậu tố cách trở thành tuvaṃ và tvaṃ.
1645
Tuvaṃ buddho tuvaṃ satthā, tuvaṃ mārābhibhū muni* , tvaṃ no satthā anuttaro, tumhe gacchatha, tuvaṃ passati, tvaṃ passati.
You are the Buddha, you are the Teacher, you are the sage who conquered Māra, you are our unsurpassed Teacher. You (pl.) go, you (sg.) see, you (sg.) see.
Ngươi là Phật, ngươi là Bậc Đạo Sư, ngươi là bậc ẩn sĩ đã chiến thắng Ma vương, ngươi là Bậc Đạo Sư vô thượng của chúng ta, các ngươi hãy đi, ngươi thấy, ngươi thấy.
1646
255. Aṃmhi taṃ maṃ tavaṃ mamaṃ* .
255. In 'aṃ', 'taṃ', 'maṃ', 'tavaṃ', 'mamaṃ'.
255. Aṃmhi taṃ maṃ tavaṃ mamaṃ.
1647
Aṃmhi savibhattīnaṃ tumhā’mhānaṃ taṃ, maṃ, tavaṃ, mamaṃ honti.
In (the ending) aṃ, tumha and amha with their case endings become taṃ, maṃ, tavaṃ, and mamaṃ.
Trong trường hợp của aṃ, tumha và amha với hậu tố cách trở thành taṃ, maṃ, tavaṃ, mamaṃ.
1648
Maṃ passati, mamaṃ passati, taṃ passati, tavaṃ passati, amhe passati, tumhe passati.
He sees me, he sees mamaṃ, he sees you, he sees tavaṃ, he sees us, he sees you (pl.).
Thấy tôi, thấy tôi, thấy ngươi, thấy ngươi, thấy chúng tôi, thấy các ngươi.
1649
256. Dutiyāyomhi vā* .
256. Or in the second yo.
256. Dutiyāyomhi vā.
1650
Dutiyāyomhi savibhattīnaṃ tumhā’mhānaṃ ṅānubandhā aṃ, ākaṃādesā honti vā.
In the second yo, for tumha and amha with their case endings, the ṅ suffixes aṃ and ākaṃ are optionally substituted.
Trong trường hợp của yo ở cách hai, tumha và amha với hậu tố cách có thể trở thành các biến thể aṃ và ākaṃ có ṅa làm phụ âm nối.
1651
Amhaṃ, amhākaṃ passati, tumhaṃ, tumhākaṃ passati.
He sees us, he sees us, he sees you (pl.), he sees you (pl.).
Thấy chúng tôi, thấy chúng tôi, thấy các ngươi, thấy các ngươi.
1652
257. Nāsmāsu tayāmayā* .
257. In nā and smā, tayā and mayā.
257. Nāsmāsu tayāmayā.
1653
Nā, smāsu savibhattīnaṃ tumhā’mhānaṃ tayā, mayā honti.
In (the endings) nā and smā, tumha and amha with their case endings become tayā and mayā.
Trong trường hợp của nā và smā, tumha và amha với hậu tố cách trở thành tayā, mayā.
1654
Mayā kataṃ, tayā kataṃ, mayā apeti, tayā apeti.
Done by me, done by you. It departs from me, it departs from you.
Tôi đã làm, ngươi đã làm, tôi rời đi, ngươi rời đi.
1655
258. Tayātayīnaṃ tva vā tassa* .
258. And tva for tayā, tayī optionally.
258. Tayātayīnaṃ tva vā tassa.
1656
Tayā, tayīnaṃ tassa tva hoti vā.
Tva optionally occurs for tayā and tayī.
Tayā và tayī có thể trở thành tva.
1657
Tvayā kataṃ, tvayā apeti, amhehi kataṃ, tumhehi kataṃ.
Done by you (sg.), it departs from you (sg.), done by us, done by you (pl.).
Ngươi đã làm, ngươi rời đi, chúng tôi đã làm, các ngươi đã làm.
1658
259. Tavamamatuyhaṃmayhaṃ se* .
259. Tava, mama, tuyhaṃ, mayhaṃ in se.
259. Tavamamatuyhaṃmayhaṃ se.
1659
Samhi savibhattīnaṃ tumhā’mhānaṃ tavādayo honti.
In (the ending) sa, tumha and amha with their case endings become tava and so on.
Trong trường hợp của sa, tumha và amha với hậu tố cách trở thành tava v.v.
1660
Mama dīyate, mayhaṃ dīyate, tava dīyate, tuyhaṃ dīyate.
Given to me, given to me (mayhaṃ), given to you, given to you (tuyhaṃ).
Được ban cho tôi, được ban cho tôi, được ban cho ngươi, được ban cho ngươi.
1661
260. Naṃsesvasmākaṃmamaṃ* .
260. Asmākaṃ and mamaṃ in naṃ and su.
260. Naṃsesvasmākaṃmamaṃ.
1662
Naṃ, sesu savibhattissa amhassa kamena asmākaṃ, mamaṃ honti.
In (the endings) naṃ and su, amha with its case ending becomes asmākaṃ and mamaṃ respectively.
Trong trường hợp của naṃ và se, amha với hậu tố cách lần lượt trở thành asmākaṃ và mamaṃ.
1663
Mamaṃ dīyate, asmākaṃ dīyate.
Given to me (mamaṃ), given to us.
Được ban cho tôi, được ban cho chúng tôi.
1664
261. Ṅaṃṅākaṃ naṃmhi* .
261. Ṅaṃ and ṅākaṃ in naṃ.
261. Ṅaṃṅākaṃ naṃmhi.
1665
Naṃmhi savibhattīnaṃ tumhā’mhānaṃ ṅānubandhā aṃ, ākaṃādesā honti vā.
In (the ending) naṃ, for tumha and amha with their case endings, the ṅ suffixes aṃ and ākaṃ are optionally substituted.
Trong trường hợp của naṃ, tumha và amha với hậu tố cách có thể trở thành các biến thể aṃ và ākaṃ có ṅa làm phụ âm nối.
1666
Amhaṃ dīyate, amhākaṃ dīyate, tumhaṃ dīyate, tumhākaṃ dīyate.
Given to us, given to us, given to you (pl.), given to you (pl.).
Được ban cho chúng tôi, được ban cho chúng tôi, được ban cho các ngươi, được ban cho các ngươi.
Pañcamiyaṃ mayā, tayā, tvayā, pubbe vuttāva.
In the fifth case, mayā, tayā, tvayā are already stated.
Trong cách năm, mayā, tayā, tvayā đã được nêu ở trên.
1667
262. Smāmhi tvamhā.
262. Tvamhā in smā.
262. Smāmhi tvamhā.
1668
Smāmhi savibhattissa tumhassa tvamhā hoti.
In (the ending) smā, tumha with its case ending becomes tvamhā.
Trong trường hợp của smā, tumha với hậu tố cách trở thành tvamhā.
1669
Tvamhā apeti, amhehi, tumhehi, mama, mamaṃ, mayhaṃ, tava, tuyhaṃ, amhaṃ, amhākaṃ, asmākaṃ, tumhaṃ, tumhākaṃ.
It departs from you (sg.), from us, from you (pl.), mine, mine, mine, yours, yours, ours, ours, ours, yours, yours.
Ngươi rời đi, bởi chúng tôi, bởi các ngươi, của tôi, của tôi, của tôi, của ngươi, của ngươi, của chúng tôi, của chúng tôi, của chúng tôi, của các ngươi, của các ngươi.
1670
263. Smiṃmhi tumhamhānaṃ tayimayi* .
263. Tayi and mayi for tumha and amha in smiṃ.
263. Smiṃmhi tumhamhānaṃ tayimayi.
1671
Smiṃmhi savibhattīnaṃ tumhā’mhānaṃ tayi, mayi honti.
In (the ending) smiṃ, tumha and amha with their case endings become tayi and mayi.
Trong trường hợp của smiṃ, tumha và amha với hậu tố cách trở thành tayi, mayi.
1672
Tayi, mayi, tvatte tvayi, amhesu, tumhesu.
In you (sg.), in me, in you (sg.), in you (sg.), in us, in you (pl.).
Trong ngươi, trong tôi, trong ngươi, trong các ngươi, trong chúng tôi.
1673
264. Sumhāmhassāsmā* .
264. Asmā for amha in su.
264. Sumhāmhassāsmā.
1674
Sumhi amhassa asmā hoti.
In (the ending) su, amha becomes asmā.
Trong trường hợp của su, amha trở thành asmā.
1675
Asmāsu.
In us.
Trong chúng tôi.
1676
Mahāvuttinā yo, hisu amhassa asmādeso, yonaṃ ettañca, asmā gacchāma, asme passati, asmāhi kataṃ, asmākaṃ dīyate, asmāhi apeti, asmākaṃ dhanaṃ, asmāsu ṭhitaṃ.
According to the Mahāvutti, asmā is the substitute for amha in yo and hi, and also ettañca for yo. We go, they see us, done by us, given to us, it departs from us, our wealth, situated in us.
Theo Mahāvutti, trong trường hợp của yo và hi, amha trở thành asmā, và yo cũng trở thành etta. Chúng tôi đi, thấy chúng tôi, chúng tôi đã làm, được ban cho chúng tôi, chúng tôi rời đi, tài sản của chúng tôi, đặt trong chúng tôi.
‘‘Asmābhijappanti janā anekā’’ti* pāḷi-asme abhijappanti patthentīti attho.
In the Pāḷi ‘‘Asmābhijappanti janā anekā’’, the meaning is ‘many people long for us’.
Trong đoạn kinh văn ‘‘Asmābhijappanti janā anekā’’ (jā. 1.7.68), ‘asme abhijappanti’ có nghĩa là ‘mong muốn chúng tôi’.
‘‘Asmābhi pariciṇṇosi, mettacittā hi nāyakā’’ti* therīpāḷi – ‘pariciṇṇo’ti paricārito.
In the Therī Pāḷi ‘‘Asmābhi pariciṇṇosi, mettacittā hi nāyakā’’, ‘pariciṇṇo’ means ‘served’.
Trong đoạn kinh văn của Therī ‘‘Asmābhi pariciṇṇosi, mettacittā hi nāyakā’’ (apa. therī 2.2.230), ‘pariciṇṇo’ có nghĩa là ‘được phụng sự’.
1677
Catutthiyaṃ asmākaṃ adhipannānaṃ, khamassu rājakuñjara* – ‘adhipannāna’nti dukkhābhibhūtānaṃ.
In the fourth case: forgive us, the afflicted ones, O best of kings – ‘adhipannānaṃ’ means ‘those overcome by suffering’.
Trong cách bốn, ‘asmākaṃ adhipannānaṃ, khamassu rājakuñjara’ (jā. 2.21.181) – ‘adhipannānaṃ’ có nghĩa là ‘những người bị khổ đau áp bức’.
1678
Chaṭṭhiyaṃ esasmākaṃ kule dhammo* , esā asmākaṃ dhammatā.
In the sixth case: this is our family custom, this is our nature.
Trong cách sáu, ‘esasmākaṃ kule dhammo’ (jā. 1.4.147), ‘esā asmākaṃ dhammatā’.
1679
Sattamiyaṃ yaṃ kiccaṃ parame mitte, katamasmāsu taṃ tayā.
In the seventh case: whatever duty there is for supreme friends, that has been done by you in us.
Trong cách bảy, ‘yaṃ kiccaṃ parame mitte, katamasmāsu taṃ tayā’.
Pattā nissaṃsayaṃ tvamhā, bhattirasmāsu yā tava* – tattha ‘yaṃ kicca’nti yaṃ kammaṃ kattabbaṃ, tava asmāsu yā bhatti, tāya mayaṃ tvamhā nissaṃsayataṃ pattāti attho.
We have certainly attained, through your devotion which is in us – there, ‘yaṃ kiccaṃ’ means ‘whatever work is to be done’, the meaning is ‘by that devotion of yours which is in us, we have attained certainty from you’.
‘Pattā nissaṃsayaṃ tvamhā, bhattirasmāsu yā tava’ (jā. 2.21.81) – ở đó, ‘yaṃ kiccaṃ’ có nghĩa là ‘việc cần làm’, ‘tava asmāsu yā bhatti, tāya mayaṃ tvamhā nissaṃsayataṃ pattā’ có nghĩa là ‘nhờ lòng trung thành của ngươi đối với chúng tôi, chúng tôi đã đạt được sự không nghi ngờ từ ngươi’.
1680
265. Apādādo padatekavākye* .
265. After a word that is not at the beginning of a sentence, within a single sentence.
265. Apādādo padatekavākye.
1681
Apādādimhi pavattānaṃ padato paresaṃ ekavākye ṭhitānaṃ tumhā’mhānaṃ vidhi hoti.
The rule applies to tumha and amha which occur after a word, not at the beginning of a sentence, and within a single sentence.
Quy tắc này áp dụng cho tumha và amha đứng sau một từ và nằm trong cùng một câu, khi chúng không ở đầu câu.
Adhikārasuttamidaṃ.
This is an adhikāra-sutta (governing rule).
Đây là một quy tắc quyền hạn.
1682
266. Yonaṃhisvapañcamyā vono* .
266. Vo and no for yo, naṃ, hi except for the fifth case.
266. Yonaṃhisvapañcamyā vono.
1683
Pañcamīvajjitesu yo, naṃ, hisu paresu apādādopavattānaṃ padato paresaṃ ekavākye ṭhitānaṃ savibhattīnaṃ tumhā’mhasaddānaṃ vo, no honti vā.
Excluding the fifth case, when yo, naṃ, or hi follow, vo and no optionally occur for tumha and amha words with their case endings, which are located after a word and not at the beginning of a sentence, within a single sentence.
Trong trường hợp của yo, naṃ, hi (ngoại trừ cách năm), khi đứng sau một từ và nằm trong cùng một câu, tumha và amha với hậu tố cách có thể trở thành vo và no.
1684
Gacchatha vo, gacchatha tumhe, gacchāma no, gacchāma amhe, passeyya vo, passeyya tumhe, passeyya no, passeyya amhe, dīyate vo, dīyate tumhākaṃ, dīyate no, dīyate amhākaṃ, dhanaṃ vo, dhanaṃ tumhākaṃ, dhanaṃ no, dhanaṃ amhākaṃ, kataṃ vo puññaṃ, kataṃ tumhehi puññaṃ, kataṃ no puññaṃ, kataṃ amhehi puññaṃ.
Go, you (pl.) go; we go, we go; may you (pl.) see, may you (pl.) see; may we see, may we see; given to you (pl.), given to you (pl.); given to us, given to us; your (pl.) wealth, your (pl.) wealth; our wealth, our wealth; merit done by you (pl.), merit done by you (pl.); merit done by us, merit done by us.
Các ngươi hãy đi, các ngươi hãy đi, chúng tôi hãy đi, chúng tôi hãy đi, các ngươi hãy thấy, các ngươi hãy thấy, chúng tôi hãy thấy, chúng tôi hãy thấy, được ban cho các ngươi, được ban cho các ngươi, được ban cho chúng tôi, được ban cho chúng tôi, tài sản của các ngươi, tài sản của các ngươi, tài sản của chúng tôi, tài sản của chúng tôi, các ngươi đã tạo công đức, các ngươi đã tạo công đức, chúng tôi đã tạo công đức, chúng tôi đã tạo công đức.
1685
Apañcamyāti kiṃ?
Why ‘excluding the fifth case’?
Tại sao ‘ngoại trừ cách năm’?
Nissaṭaṃ tumhehi, nissaṭaṃ amhehi.
It has departed from you (pl.), it has departed from us.
Các ngươi đã thoát, chúng tôi đã thoát.
1686
Apādādotveva?
Why ‘not at the beginning of a sentence’?
Tại sao ‘không ở đầu câu’?
Balañca bhikkhūnamanuppadinnaṃ, tumhehi puññaṃ pasutaṃ anappakaṃ* .
And strength has been given to the bhikkhus; much merit has been performed by you.
Sức mạnh đã được ban cho các Tỳ-kheo, các ngươi đã tạo công đức không ít.
1687
Padatotveva?
Why ‘after a word’?
Tại sao ‘sau một từ’?
Tumhe gacchatha, amhe gacchāma.
You (pl.) go, we go.
Các ngươi hãy đi, chúng tôi hãy đi.
1688
Ekavākyetveva?
Why ‘within a single sentence’?
Tại sao ‘trong cùng một câu’?
Devadatto tiṭṭhati gāme, tumhe tiṭṭhatha nagare.
Devadatta stands in the village; you (pl.) stand in the city.
Devadatta đứng trong làng, các ngươi đứng trong thành phố.
1689
Savibhattīnantveva?
Why ‘with their case endings’?
Tại sao ‘với hậu tố cách’?
Arahati dhammo tumhādisānaṃ.
The Dhamma is worthy of ones like you.
Pháp xứng đáng với những người như các ngươi.
1690
267. Teme nāse* .
267. Te and me in nā and se.
267. Teme nāse.
1691
Nā, sesu tādisānaṃ savibhattīnaṃ tumha, amhasaddānaṃ te, me honti vā.
In (the endings) nā and se, for tumha and amha words with their case endings, te and me optionally occur.
Trong trường hợp của nā và se, tumha và amha với hậu tố cách có thể trở thành te và me.
1692
Kataṃ te puññaṃ, kataṃ tayā puññaṃ, kataṃ me puññaṃ, kataṃ mayā puññaṃ, dinnaṃ te vatthaṃ, dinnaṃ tuyhaṃ vatthaṃ, dinnaṃ me vatthaṃ, dinnaṃ mayhaṃ vatthaṃ, idaṃ te raṭṭhaṃ, idaṃ tava raṭṭhaṃ, idaṃ me raṭṭhaṃ, idaṃ mama raṭṭhaṃ.
Merit has been done by you, merit has been done by you (tayā); merit has been done by me, merit has been done by me (mayā); cloth has been given to you, cloth has been given to you (tuyhaṃ); cloth has been given to me, cloth has been given to me (mayhaṃ); this is your realm, this is your (tava) realm; this is my realm, this is my (mama) realm.
Công đức của ngươi đã được tạo, công đức của ngươi đã được tạo, công đức của tôi đã được tạo, công đức của tôi đã được tạo, y phục đã được ban cho ngươi, y phục đã được ban cho ngươi, y phục đã được ban cho tôi, y phục đã được ban cho tôi, đây là quốc độ của ngươi, đây là quốc độ của ngươi, đây là quốc độ của tôi, đây là quốc độ của tôi.
1693
268. Anvādese* .
268. In subsequent mention.
268. Anvādese.
1694
Anvādesaṭṭhāne tumhā’mhasaddānaṃ vo, no, te, meādesā niccaṃ bhavanti punabbidhānā.
In the context of subsequent mention, the substitutions vo, no, te, me for tumha and amha words always occur due to repetition of the rule.
Trong trường hợp anvādesa, các biến thể vo, no, te, me của tumha và amha luôn được sử dụng do quy tắc được lặp lại.
1695
Gāmo tumhākaṃ pariggaho, atho nagarampi vo pariggaho.
The village is your (pl.) possession, and the city is also your (pl.) possession.
Làng là sở hữu của các ngươi, và thành phố cũng là sở hữu của các ngươi.
Evaṃ sesesu.
Likewise in the remaining cases.
Tương tự trong các trường hợp khác.
1696
269. Sapubbā paṭhamantā vā* .
269. Or with a preceding word and ending in the first case.
269. Sapubbā paṭhamantā vā.
1697
Saṃvijjati pubbapadaṃ assāti sapubbaṃ, sapubbā paṭhamantapadamhā paresaṃ savibhattīnaṃ tumhā’mhasaddānaṃ vo, no, te, meādesā vikappena honti anvādesaṭṭhānepi.
If there is a preceding word (sapubba), vo, no, te, me are optionally substituted for tumha and amha words with their case endings, when they follow a word ending in the first case, even in the context of subsequent mention.
Khi có một tiền tố, vo, no, te, me có thể được sử dụng thay thế cho tumha và amha với hậu tố cách, ngay cả trong trường hợp anvādesa.
1698
Gāme paṭo tumhākaṃ, atho nagare kambalaṃ vo, atho nagare kambalaṃ tumhākaṃ vā.
A cloth in the village is yours, and a blanket in the city is yours, or a blanket in the city is yours (tumhākaṃ).
Trong làng, tấm vải là của các ngươi; và trong thành phố, tấm chăn là của các ngươi; hoặc trong thành phố, tấm chăn là của các ngươi.
Evaṃ sesesu.
Likewise in the remaining cases.
Tương tự trong các trường hợp khác.
1699
270. Na cavāhāhevayoge* .
270. Not in conjunction with ca, vā, ha, aha, eva.
270. Na cavāhāhevayoge.
1700
Ca, vā, ha, aha, evasaddehi yoge tumhā’mhānaṃ vo, no, te, meādesā na honti.
In conjunction with the words ca, vā, ha, aha, eva, the substitutions vo, no, te, me for tumha and amha do not occur.
Khi kết hợp với các từ ca, vā, ha, aha, eva, các biến thể vo, no, te, me của tumha và amha không được sử dụng.
1701
Gāmo tava ca mama ca pariggaho, gāmo tava vā mama vā pariggaho iccādi.
The village is your and my possession, the village is your or my possession, and so on.
Làng là sở hữu của ngươi và của tôi, làng là sở hữu của ngươi hoặc của tôi, v.v.
1702
Cādiyogeti kiṃ?
Why ‘in conjunction with ca and so on’?
Tại sao ‘khi kết hợp với các từ ca v.v.’?
Gāmo ca te pariggaho, nagarañca me pariggaho.
And the village is your possession, and the city is my possession.
Làng là sở hữu của ngươi, và thành phố là sở hữu của tôi.
1703
271. Dassanatthenālocane* .
271. When "looking" is used for the purpose of seeing.
271. Khi có ý nghĩa là thấy, không phải là nhìn ngắm.
1704
Ālocanaṃ olokanaṃ, ālocanato aññasmiṃ dassanatthe payujjamāne tumhā’mhānaṃ vo, no, te, meādesā na honti.
Ālocana means 'looking'. When ālocana is used in a sense other than 'seeing', the substitutes vo, no, te, me for tumha and amha do not occur.
Ālocana là olokana (nhìn ngắm). Khi được sử dụng với ý nghĩa là thấy, khác với ālocana (nhìn ngắm), các đại từ thay thế vo, no, te, me cho tumhā và amhā sẽ không xảy ra.
1705
Gāmo tumhe uddissa āgato, gāmo amhe uddissa āgato – ‘gāmo’ti gāmavāsī mahājano.
The village came for you, the village came for us — 'the village' means the large number of villagers.
Làng đến vì các bạn, làng đến vì chúng tôi – ‘Gāmo’ có nghĩa là dân làng, đông đảo người dân.
1706
Anālocaneti kiṃ?
What if it is not ālocana?
Thế nào là không phải nhìn ngắm?
Gāmo vo passati, gāmo no passati.
The village sees you, the village sees us.
Làng thấy các bạn, làng thấy chúng tôi.
1707
272. Āmantanapubbaṃ asantaṃva* .
272. An address is as if not existing in the prior position.
272. Từ hô cách đứng trước như không hiện hữu.
1708
Āmantanabhūtaṃ pubbapadaṃ asantaṃ viya hoti, padatoti saṅkhyaṃ na gacchati.
A prior word which is an address is as if not existing; it is not counted as a word.
Từ hô cách đứng trước như không hiện hữu, nó không được tính vào số từ.
1709
Devadatta!
Devadatta!
Devadatta!
Tava pariggaho.
Your possession.
Tài sản của bạn.
1710
273. Na sāmaññavacanamekatthe* .
273. A common noun is not as if non-existent when referring to the same person.
273. Khi có một nghĩa, không phải là từ chung.
1711
Tulyādhikaraṇabhūte pade sati pubbaṃ sāmaññavacanabhūtaṃ āmantanapadaṃ asantaṃ viya na hoti, padatoti saṅkhyaṃ gacchati.
When there is an appositional word, a prior vocative common noun is not as if non-existent; it is counted as a word.
Khi có một từ đồng vị, từ hô cách chung đứng trước không như không hiện hữu, nó được tính vào số từ.
1712
Māṇavaka jaṭila!
Youth, ascetic!
Này thanh niên khổ hạnh!
Te pariggaho.
Your possession.
Tài sản của các bạn.
1713
Sāmaññavacananti kiṃ?
What is 'common noun'?
Thế nào là từ chung?
Māṇavaka devadatta!
Youth, Devadatta!
Này thanh niên Devadatta!
Tuyhaṃ pariggaho.
Your possession.
Tài sản của bạn.
1714
Ekattheti kiṃ?
What is 'referring to the same person'?
Thế nào là một nghĩa?
Devadatta!
Devadatta!
Devadatta!
Yaññadatta!
Yaññadatta!
Yaññadatta!
Tumhākaṃ pariggaho.
Your possession.
Tài sản của các bạn.
1715
274. Bahūsu vā* .
274. Or in many.
274. Hoặc trong nhiều người.
1716
Bahūsu janesu pavattamānaṃ sāmaññavacanabhūtampi āmantanapadaṃ ekatthe pade sati asantaṃ viya na hoti vā.
Or, even a vocative common noun referring to many people is not as if non-existent when there is a word referring to the same thing.
Từ hô cách chung, dù áp dụng cho nhiều người, khi có một từ đồng vị, nó có thể không như không hiện hữu.
1717
Brāhmaṇā guṇavanto vo pariggaho, brāhmaṇā guṇavanto tumhākaṃ pariggaho.
O brahmins, virtuous ones, your possession; O brahmins, virtuous ones, your possession.
Này các Bà-la-môn có phẩm hạnh, tài sản của các bạn; Này các Bà-la-môn có phẩm hạnh, tài sản của các bạn.
1718
Sabbādirāsi niṭṭhito.
The section on sabbādi (all-beginning) words is finished.
Phần Sabbādi đã hoàn tất.
1719
Vibhattipaccayantarāsi
Section on vibhatti-suffixes
Phần Vibhattipaccaya
1720
Atha vibhattipaccayā dīpiyante.
Now the vibhatti-suffixes are explained.
Bây giờ các hậu tố vibhatti sẽ được giải thích.
1721
Vibhatyatthānaṃ jotakattā vibhattiṭṭhāne ṭhitā paccayā vibhattipaccayā.
The suffixes that stand in place of the vibhatti are called vibhatti-suffixes because they illuminate the meanings of the vibhattis.
Các hậu tố đứng ở vị trí của vibhatti được gọi là vibhattipaccaya vì chúng làm sáng tỏ ý nghĩa của vibhatti.
1722
275. To pañcamyā* .
275. To for the fifth case.
275. To cho cách thứ năm.
1723
Pañcamiyā vibhattiyā atthe topaccayo hoti.
The suffix to occurs in the meaning of the fifth case vibhatti.
Hậu tố to xảy ra trong ý nghĩa của cách thứ năm.
1724
Tomhi dīghānaṃ rasso, kaññato, rattito, itthito, dhenuto.
When to is added, long vowels become short: kaññato, rattito, itthito, dhenuto.
Khi có to, các nguyên âm dài trở thành ngắn: kaññato, rattito, itthito, dhenuto.
Mahāvuttinā tomhi mātāpitūnaṃ ittaṃ, mātito, pitito, vadhuto, purisato, munito, daṇḍito, bhikkhuto, satthārato, kattuto, gotrabhuto, sabbato, yato, tato.
According to the Mahāvutti, when to is added, mātā and pitu get ittaṃ: mātito, pitito, vadhuto, purisato, munito, daṇḍito, bhikkhuto, satthārato, kattuto, gotrabhuto, sabbato, yato, tato.
Theo Mahāvutti, khi có to, mātā và pitū trở thành ittaṃ: mātito, pitito, vadhuto, purisato, munito, daṇḍito, bhikkhuto, satthārato, kattuto, gotrabhuto, sabbato, yato, tato.
1725
Ima, eta, kiṃsaddehi to.
To from the words ima, eta, kiṃ.
To từ các từ ima, eta, kiṃ.
1726
276. Itotettokuto* .
276. Ito, atto, etto, kuto.
276. Ito, atto, etto, kuto.
1727
Ito, ato, etto, kutoti ete saddā topaccayantā nipaccante.
The words ito, atto, etto, kuto are formed with the suffix to.
Các từ ito, atto, etto, kuto này là các từ được tạo thành với hậu tố to.
1728
Imamhā imehīti vā ito, etasmā etehīti vā ato, etto, kasmā kehīti vā kuto.
Ito from imamhā or imehi; atto (or etto) from etasmā or etehi; kuto from kasmā or kehi.
Imamhā hoặc imehi là ito; etasmā hoặc etehi là atto, etto; kasmā hoặc kehi là kuto.
Ettha ca imamhā, imehītiādikaṃ atthavākyaṃ disvā pakatiliṅgaṃ veditabbaṃ.
Here, by observing the meaning sentence like imamhā, imehī, the original gender should be understood.
Ở đây, cần biết giống tính của từ gốc bằng cách nhìn vào câu có nghĩa như imamhā, imehi.
Iminā suttena imassa ittaṃ, etassa attaṃ ettañca, ‘saramhā dve’ti esaramhā dvittaṃ, kiṃsaddassa kuttaṃ.
By this rule, i is for ima, a and etta for eta, and kutta for kiṃ from 'saramhā dve'.
Với quy tắc này, ima trở thành ittaṃ, eta trở thành attaṃ và ettaṃ, e từ sara trở thành dvittaṃ bởi ‘saramhā dve’, và từ kiṃ trở thành kuttaṃ.
Esa nayo sesesu nipātanesu.
This is the method for the remaining indeclinables.
Đây là phương pháp cho các từ được tạo thành còn lại.
1729
277. Abhyādīhi* .
277. From abhi and so on.
277. Từ abhi và các từ khác.
1730
Abhiādīhi to hoti, punabbidhānā’pañcamyatthepītipi siddhaṃ.
To occurs from abhi and so on; by reiterating the rule, it is also established that it can occur even when not in the fifth case meaning.
Hậu tố to xảy ra từ abhi và các từ khác. Do việc quy định lại, nó cũng được thiết lập rằng nó xảy ra ngay cả khi không có ý nghĩa của cách thứ năm.
1731
Abhito gāmaṃ gāmassa abhimukheti attho.
Abhito gāmaṃ means 'facing the village'.
Abhito gāmaṃ có nghĩa là hướng về làng.
1732
Parito gāmaṃ gāmassa samantatoti attho.
Parito gāmaṃ means 'around the village'.
Parito gāmaṃ có nghĩa là xung quanh làng.
1733
Ubhato gāmaṃ gāmassa ubhosu passesūti attho.
Ubhato gāmaṃ means 'on both sides of the village'.
Ubhato gāmaṃ có nghĩa là ở cả hai bên của làng.
1734
Pacchato, heṭṭhato, uparito.
Pacchato, heṭṭhato, uparito.
Pacchato, heṭṭhato, uparito.
1735
278. Ādyādīhi* .
278. From ādi and so on.
278. Từ ādi và các từ khác.
1736
Ādipabhutīhi apañcamyatthepi to hoti.
To occurs from ādi and so on, even when not in the fifth case meaning.
Từ ādi và các từ khác, hậu tố to cũng xảy ra ngay cả khi không có ý nghĩa của cách thứ năm.
1737
Ādito, majjhato, purato, passato, piṭṭhito, orato, parato, pacchato, puratthimato, dakkhiṇatoiccādīsu bahulaṃ sattamyatthe dissati.
It is frequently seen in the seventh case meaning in words like ādito, majjhato, purato, passato, piṭṭhito, orato, parato, pacchato, puratthimato, dakkhiṇato, etc.
Ādito, majjhato, purato, passato, piṭṭhito, orato, parato, pacchato, puratthimato, dakkhiṇato, v.v., thường được thấy trong ý nghĩa của cách thứ bảy.
1738
Tathā tatiyatthepi rūpaṃ attato samanupassati* , pañcakkhandhe aniccato vipassati iccādi.
Similarly, in the third case meaning: rūpaṃ attato samanupassati (perceives form as self), pañcakkhandhe aniccato vipassati (discerns the five aggregates as impermanent), etc.
Tương tự, trong ý nghĩa của cách thứ ba: rūpaṃ attato samanupassati (quán sát sắc là tự ngã), pañcakkhandhe aniccato vipassati (quán sát năm uẩn là vô thường), v.v.
1739
Yatonidānaṃ* , yatvādhikaraṇaṃ, yatodakaṃ tadādittamiccādīsu* paṭhamatthe icchanti.
In yatonidānaṃ (from what origin), yatvādhikaraṇaṃ (what support), yatodakaṃ tadādittaṃ (where there is water, there is fire), etc., it is desired in the first case meaning.
Trong yatonidānaṃ (từ nguyên nhân nào), yatvādhikaraṇaṃ (từ căn cứ nào), yatodakaṃ tadādittaṃ (nước từ đâu thì cháy từ đó), v.v., người ta muốn nó có ý nghĩa của cách thứ nhất.
1740
Ito ehi, ito balāke āgaccha, caṇḍo me vāyaso sakhā iccādīsu dutiyatthe.
In ito ehi (come here), ito balāke āgaccha (come here, O crane), caṇḍo me vāyaso sakhā (my fierce crow-friend), etc., it is in the second case meaning.
Trong ito ehi (hãy đến đây), ito balāke āgaccha (này sếu, hãy đến đây), caṇḍo me vāyaso sakhā (con quạ hung dữ là bạn của tôi), v.v., là cách thứ hai.
1741
Paratoghoso, nādiṭṭhā parato dosaṃ iccādīsu chaṭṭhyatthe.
In paratoghoso (a sound from afar), nādiṭṭhā parato dosaṃ (one should not look for fault in others), etc., it is in the sixth case meaning.
Trong paratoghoso (âm thanh từ phía bên kia), nādiṭṭhā parato dosaṃ (không thấy lỗi của người khác), v.v., là cách thứ sáu.
1742
279. Sabbādito sattamyā tratthā* .
279. Tra and tthā for the seventh case from sabbādi words.
279. Từ tất cả các từ sabbādi, tra và tthā cho cách thứ bảy.
1743
Sabbādināmakehi sabbanāmehi sattamiyā atthe tra, tthā honti.
From the pronouns beginning with sabba, tra and tthā occur in the meaning of the seventh case.
Từ các đại danh từ thuộc nhóm sabbādi, tra và tthā xảy ra trong ý nghĩa của cách thứ bảy.
1744
Sabbasmiṃ sabbesūti vā sabbatra, sabbattha, sabbassaṃ sabbāsu vātipi.
Sabbatra or sabbattha from sabbasmiṃ or sabbesu, or even sabbassaṃ or sabbāsu.
Sabbasmiṃ hoặc sabbesu là sabbatra, sabbattha; hoặc sabbassaṃ hoặc sabbāsu cũng vậy.
Evaṃ kataratra, katarattha, aññatra, aññattha iccādi.
Similarly, kataratra, katarattha, aññatra, aññattha, etc.
Tương tự: kataratra, katarattha, aññatra, aññattha, v.v.
1745
Yatra, yattha, tatra, tattha.
Yatra, yattha, tatra, tattha.
Yatra, yattha, tatra, tattha.
1746
280. Katthetthakutrātrakvehidha* .
280. Katha, ettha, kutra, atra, kva, iha, idha.
280. Kattha, ettha, kutra, atra, kva, iha, idha.
1747
Kattha, ettha, kutra, atra, tva, iha, idhāti ete saddāttha, tra,va ha, dhāpaccayantā sattamyatthe sijjhanti.
These words kattha, ettha, kutra, atra, kva, iha, idha are formed with the suffixes ttha, tra, va, ha, dhā in the meaning of the seventh case.
Các từ kattha, ettha, kutra, atra, kva, iha, idha này được tạo thành với các hậu tố ttha, tra, va, ha, dhā trong ý nghĩa của cách thứ bảy.
1748
Kasmiṃ kesūti vā kattha, kutra, kva.
Kattha, kutra, kva from kasmiṃ or kesu.
Kasmiṃ hoặc kesu là kattha, kutra, kva.
‘Kuva’ntipi sijjhati, ‘‘kuvaṃ sattassa kārako, kuvaṃ satto samuppanno* , kuvaṃ asissaṃ, kuvaṃ khādissa’’nti pāḷi.
Kuva is also formed: "Where is the maker of beings? Where did beings originate? Where shall I sit? Where shall I eat?" is the Pāḷi text.
Kuvaṃ cũng được tạo thành, như trong các đoạn kinh: ‘‘kuvaṃ sattassa kārako, kuvaṃ satto samuppanno, kuvaṃ asissaṃ, kuvaṃ khādissaṃ’’.
1749
Etasmiṃ etesūti vā ettha, atra, imasmiṃ imesūti vā iha, idha.
Ettha, atra from etasmiṃ or etesu; iha, idha from imasmiṃ or imesu.
Etasmiṃ hoặc etesu là ettha, atra; imasmiṃ hoặc imesu là iha, idha.
1750
281. Dhi sabbā vā* .
281. Dhi optionally from sabba.
281. Dhi từ sabba hoặc.
1751
Sabbasaddamhā sattamyatthe dhi hoti vā.
Dhi occurs optionally from the word sabba in the meaning of the seventh case.
Từ từ sabba, dhi xảy ra trong ý nghĩa của cách thứ bảy, hoặc.
1752
Namo te buddha vīra’tthu, vippamuttosi sabbadhi* .
Homage to you, O Buddha, hero, you are completely liberated in every way (or everywhere).
Namo te buddha vīra’tthu, vippamuttosi sabbadhi (Kính lễ Ngài, bậc Phật anh hùng, Ngài đã hoàn toàn giải thoát ở khắp mọi nơi).
1753
282. Yā hiṃ* .
282. Hiṃ for ya.
282. Hiṃ từ ya.
1754
Yamhā sattamyatthe hiṃ hoti.
Hiṃ occurs from ya in the meaning of the seventh case.
Từ yamhā, hiṃ xảy ra trong ý nghĩa của cách thứ bảy.
1755
Yahiṃ.
Yahiṃ.
Yahiṃ.
1756
283. Tā hañca* .
283. Ha also for ta.
283. Haṃ và ca từ ta.
1757
Tamhā sattamyatthe hiṃ hoti hañca.
Hiṃ and ha occur from ta in the meaning of the seventh case.
Từ tamhā, hiṃ xảy ra trong ý nghĩa của cách thứ bảy, và haṃ.
1758
Tahiṃ, tahaṃ.
Tahiṃ, tahaṃ.
Tahiṃ, tahaṃ.
Dutiyatthepi dissati ‘‘tahaṃ tahaṃ olokento gacchatī’’ti.
It is also seen in the second case meaning: "looking here and there, he goes."
Cũng được thấy trong ý nghĩa của cách thứ hai: ‘‘tahaṃ tahaṃ olokento gacchatī’’ (đi nhìn ngắm khắp nơi).
1759
284. Kiṃssa kukañca* .
284. Ku and ka for kiṃ.
284. Ku và ka từ kiṃ.
1760
Kiṃmhā sattamyatthe hiṃ, taṃ hoti.
From kiṃ, hiṃ occurs in the meaning of the seventh case.
Từ kiṃmhā, hiṃ và taṃ xảy ra trong ý nghĩa của cách thứ bảy.
Kiṃssa kuttaṃ kattañca hoti.
Ku and ka occur for kiṃ.
Kiṃ trở thành kuttaṃ và kattaṃ.
1761
Kuhiṃ gacchati, kuhaṃ gacchati.
Kuhiṃ gacchati (where does he go), kuhaṃ gacchati (where does he go).
Kuhiṃ gacchati (đi đâu), kuhaṃ gacchati (đi đâu).
Kahaṃ ekaputtaka kahaṃ ekaputtaka* .
Kahaṃ ekaputtaka kahaṃ ekaputtaka (where, only son, where, only son).
Kahaṃ ekaputtaka kahaṃ ekaputtaka (con trai duy nhất ở đâu, con trai duy nhất ở đâu).
Kuhiñci, kuhiñcananti dve ci, cana-nipātantā sijjhanti.
Kuhiñci, kuhiñcana are formed with the enclitics ci and cana.
Kuhiñci, kuhiñcanaṃ được tạo thành với hai tiểu từ ci, cana.
1762
Iti sāmaññasattamyantarāsi.
Thus concludes the section on general seventh-case endings.
Như vậy là phần Cách thứ bảy chung đã hoàn tất.
1763
Kālasattamyantaṃ vuccate.
The temporal seventh-case endings are now stated.
Cách thứ bảy chỉ thời gian được nói đến.
1764
285. Sabbekaññayatehi kāledā* .
285. Dā in the sense of 'time' from sabba, eka, añña, ya, ta.
285. Dā cho thời gian từ sabba, eka, añña, ya, ta.
1765
Sabba, eka, añña, ya, tasaddehi kāle dā hoti.
Dā occurs in the meaning of 'time' from the words sabba, eka, añña, ya, ta.
Từ các từ sabba, eka, añña, ya, ta, dā xảy ra trong ý nghĩa thời gian.
1766
Sabbasmiṃ kāle sabbadā, ekasmiṃ kāle ekadā, aññasmiṃ kāle aññadā, yasmiṃ kāle yadā, tasmiṃ kāle tadā.
Sabbadā (always) from 'at all times'; ekadā (once) from 'at one time'; aññadā (at another time) from 'at another time'; yadā (when) from 'at which time'; tadā (then) from 'at that time'.
Sabbasmiṃ kāle là sabbadā (mọi lúc); ekasmiṃ kāle là ekadā (một lúc); aññasmiṃ kāle là aññadā (lúc khác); yasmiṃ kāle là yadā (khi nào); tasmiṃ kāle là tadā (lúc đó).
1767
286. Kadākudāsadāadhunedāni* .
286. Kadā, kudā, sadā, adhunā, idāni.
286. Kadā, kudā, sadā, adhunā, idāni.
1768
Etepi sattamyatthe kāle dā, dhunā, dānipaccayantā sijjhanti.
These words are also formed with the suffixes dā, dhunā, dāni in the meaning of 'time' for the seventh case.
Những từ này cũng được tạo thành với các hậu tố dā, dhunā, dāni trong ý nghĩa cách thứ bảy chỉ thời gian.
1769
Kiṃsmiṃ kāle kadā, kudā, sabbasmiṃ kāle sadā, imasmiṃ kāle adhunā, idāni.
Kadā, kudā from 'at what time?'; sadā from 'at all times'; adhunā, idāni from 'at this time'.
Kiṃsmiṃ kāle là kadā, kudā (khi nào); sabbasmiṃ kāle là sadā (luôn luôn); imasmiṃ kāle là adhunā, idāni (bây giờ).
1770
287. Ajjasajjuparajjetarahikarahā* .
287. Ajja, sajju, parajju, jetarahi, karahā.
287. Ajja, sajju, parajja, etarahi, karahā.
1771
Etepi kāle jja, jju, rahi, raha paccayantā sijjhanti.
These words are also formed with the suffixes jja, jju, rahi, raha in the sense of 'time'.
Những từ này cũng được tạo thành với các hậu tố jja, jju, rahi, raha trong ý nghĩa thời gian.
1772
Imasmiṃ kāle ajja, imasmiṃ divasetyattho.
Ajja (today) from 'at this time', meaning 'on this day'.
Imasmiṃ kāle là ajja (hôm nay), có nghĩa là vào ngày này.
1773
Samāne kāle sajju-‘samāne’ti vijjamāne.
Sajju (presently, immediately) from 'at the same time'— 'at the same time' means 'at the existing time'.
Samāne kāle là sajju (ngay lập tức) – ‘samāne’ có nghĩa là hiện hữu.
Na hi pāpaṃ kataṃ kammaṃ, sajju khīraṃva muccati* , sajjukaṃ pāhesi – tattha ‘sajjū’ti tasmiṃ divase.
Indeed, an evil deed done does not curdle immediately like milk. (You sent immediately). There, 'sajju' means 'on that very day'.
Việc ác đã làm không phải như sữa tươi không đông ngay, nó gửi ngay. Ở đây, ‘sajju’ nghĩa là ‘trong ngày đó’.
1774
Aparasmiṃ kāle aparajju, punadivaseti attho.
At another time, 'aparajju' means 'on the following day'.
Vào một thời gian khác, ngày hôm sau, có nghĩa là ngày khác.
1775
Imasmiṃ kāle etarahi, kiṃsmiṃ kāle karaha.
At this time, 'etarahi'. At what time, 'karaha'.
Vào thời điểm này (etarahi), vào thời điểm nào (karaha).
Kutoci, kvaci, katthaci, kuhiñci, kadāci, karahacisaddā pana ci-nipātantā honti, tathā yato kutoci, yattha katthaci, yadā kadācīti.
The words 'kutoci', 'kvaci', 'katthaci', 'kuhiñci', 'kadāci', 'karahaci' end with the particle 'ci', as do 'yato kutoci', 'yattha katthaci', 'yadā kadāci'.
Tuy nhiên, các từ kutoci, kvaci, katthaci, kuhiñci, kadāci, karahaci là các từ tận cùng bằng tiếp vĩ ngữ ci, cũng như yato kutoci, yattha katthaci, yadā kadāci.
Kiñcanaṃ, kuhiñcanaṃ, kudācananti cana-nipātantāti.
'Kiñcanaṃ', 'kuhiñcanaṃ', 'kudācananti' end with the particle 'cana'.
Kiñcanaṃ, kuhiñcanaṃ, kudācananti là các từ tận cùng bằng tiếp vĩ ngữ cana.
1776
Vibhattipaccayantarāsi niṭṭhito.
The section on Vibhatti-paccayanta is concluded.
Phần kết thúc bằng tiếp vĩ ngữ vibhatti đã hoàn tất.
1777
Abyayapadāni
Indeclinable words
Các từ bất biến (Abyayapadāni)
1778
Upasaggapadarāsi
Section on Prepositions (Upasagga)
Phần các tiền tố (Upasaggapadarāsi)
1779
Atha abyayapadāni dīpiyante.
Now, indeclinable words are explained.
Bây giờ, các từ bất biến (abyayapadāni) được giải thích.
1780
Chabbidhāni abyayapadāni upasaggapadaṃ, nipātapadaṃ, vibhattipaccayantapadaṃ, abyayībhāvasamāsapadaṃ, abyayataddhitapadaṃ, tvādipaccayantapadanti.
There are six kinds of indeclinable words: prepositions (upasaggapada), particles (nipātapada), words ending in case-endings and suffixes (vibhattipaccayantapada), indeclinable compounds (abyayībhāvasamāsapada), indeclinable derivatives (abyayataddhitapada), and words ending in 'tvā' and similar suffixes (tvādipaccayantapada).
Có sáu loại từ bất biến: từ tiền tố (upasaggapada), từ tiểu từ (nipātapada), từ tận cùng bằng tiếp vĩ ngữ vibhatti (vibhattipaccayantapada), từ hợp chất abyayībhāva (abyayībhāvasamāsapada), từ taddhita bất biến (abyayataddhitapada), và từ tận cùng bằng tiếp vĩ ngữ tvā (tvādipaccayantapada).
Byayo vuccati vikāro, nānāliṅgavibhattivacanehi natthi rūpabyayo etesanti abyayā, asaṅkhyāti ca vuccanti.
Declension is called 'vikāra' (change); words which have no change in form due to different genders, cases, and numbers are called 'abyaya' (indeclinable), and they are also called 'asaṅkhyā' (innumerable).
Byaya được gọi là biến đổi, không có sự biến đổi hình thức đối với chúng theo các giới tính, vibhatti và số nhiều khác nhau, nên chúng được gọi là abyaya, và cũng được gọi là asaṅkhya.
1781
Tattha vibhattipaccayantapadato puna vibhattuppatti nāma natthi.
Among these, there is no further origin of case-endings from words ending in case-endings and suffixes.
Trong đó, từ các từ tận cùng bằng tiếp vĩ ngữ vibhatti, không có sự phát sinh vibhatti trở lại.
Abyayībhāvasamāsamhi vibhattīnaṃ vidhi samāsakaṇḍe vakkhati, tasmā tāni dve ṭhapetvā sesāni cattāri idha vuccante.
The rule for case-endings in abyayībhāva compounds will be explained in the chapter on compounds. Therefore, setting aside those two, the remaining four are discussed here.
Trong hợp chất abyayībhāva, quy tắc về các vibhatti sẽ được giải thích trong phần hợp chất, do đó, bỏ qua hai loại đó, bốn loại còn lại được nói đến ở đây.
1782
288. Asaṅkhyehi sabbāsaṃ* .
288. From indeclinables, of all (case-endings).
288. Asaṅkhyehi sabbāsaṃ* .
1783
Asaṅkhyehi padehi yathārahaṃ sabbāsaṃ vibhattīnaṃ lopo hoti, kehici padehi paṭhamāya lopo, kehici padehi dutiyāya lopo…pe… kehici sattamiyā, kehici dvinnaṃ, kehici tissannaṃ…pe… kehici sattannanti vuttaṃ hoti.
It is said that from indeclinable words, the elision of all case-endings occurs as appropriate: from some words, the elision of the first case; from some words, the elision of the second case…and so on…from some, the seventh; from some, two; from some, three…and so on…from some, all seven.
Từ các từ bất biến (asaṅkhya), sự lược bỏ tất cả các vibhatti xảy ra một cách thích hợp, tức là, từ một số từ, vibhatti thứ nhất bị lược bỏ, từ một số từ, vibhatti thứ hai bị lược bỏ…pe… từ một số từ, vibhatti thứ bảy, từ một số từ, hai vibhatti, từ một số từ, ba vibhatti…pe… từ một số từ, tất cả bảy vibhatti bị lược bỏ.
1784
Tattha āvuso, bho, bhanteiccādīhi āmantananipātehi atthi, natthi, sakkā, labbhā, siyā, siyuṃ, sādhu, tuṇhīiccādīhi ca paṭhamāya lopo.
Among these, the elision of the first case occurs with vocative particles such as 'āvuso', 'bho', 'bhante', etc., and with 'atthi', 'natthi', 'sakkā', 'labbhā', 'siyā', 'siyuṃ', 'sādhu', 'tuṇhī', etc.
Ở đây, từ các tiểu từ hô cách như āvuso, bho, bhante, v.v., và từ atthi, natthi, sakkā, labbhā, siyā, siyuṃ, sādhu, tuṇhī, v.v., vibhatti thứ nhất bị lược bỏ.
1785
Ciraṃ, cirassaṃ, niccaṃ, satataṃ, abhiṇhaṃ, abhikkhaṇaṃ, muhuttaṃ iccādīhi accantasaṃyogalakkhaṇe dutiyāya.
The elision of the second case occurs with 'ciraṃ', 'cirassaṃ', 'niccaṃ', 'satataṃ', 'abhiṇhaṃ', 'abhikkhaṇaṃ', 'muhuttaṃ', etc., when indicating continuous duration (accantasaṃyoga).
Từ ciraṃ, cirassaṃ, niccaṃ, satataṃ, abhiṇhaṃ, abhikkhaṇaṃ, muhuttaṃ, v.v., vibhatti thứ hai bị lược bỏ trong ý nghĩa liên tục (accantasaṃyoga).
1786
Yathā, tathā, sabbathā, sabbaso, musā, micchāiccādīhi tatiyāya.
The elision of the third case occurs with 'yathā', 'tathā', 'sabbathā', 'sabbaso', 'musā', 'micchā', etc.
Từ yathā, tathā, sabbathā, sabbaso, musā, micchā, v.v., vibhatti thứ ba bị lược bỏ.
1787
Kātuṃ, kātave iccādīhi catutthiyā.
The elision of the fourth case occurs with 'kātuṃ', 'kātave', etc.
Từ kātuṃ, kātave, v.v., vibhatti thứ tư bị lược bỏ.
1788
Samantā, samantato, dīghaso, orasoiccādīhi pañcamiyā.
The elision of the fifth case occurs with 'samantā', 'samantato', 'dīghaso', 'oraso', etc.
Từ samantā, samantato, dīghaso, oraso, v.v., vibhatti thứ năm bị lược bỏ.
1789
Pure, purā, pacchā, uddhaṃ, upari, adho, heṭṭhā, antarā, anto, raho, āvi, hiyyo, suveiccādīhi sattamiyā lopo.
The elision of the seventh case occurs with 'pure', 'purā', 'pacchā', 'uddhaṃ', 'upari', 'adho', 'heṭṭhā', 'antarā', 'anto', 'raho', 'āvi', 'hiyyo', 'suve', etc.
Từ pure, purā, pacchā, uddhaṃ, upari, adho, heṭṭhā, antarā, anto, raho, āvi, hiyyo, suve, v.v., vibhatti thứ bảy bị lược bỏ.
1790
Namosaddamhā ‘‘namo te buddha vīra’tthū’’ti ettha paṭhamāya.
From the word 'namo', the first case is elided in "Homage to you, O Buddha, O Hero!"
Từ từ namo, trong câu ‘‘namo te buddha vīra’tthū’’, vibhatti thứ nhất bị lược bỏ.
‘‘Namo karohi nāgassā’’ti ettha dutiyāya.
The second case is elided in "Pay homage to the Nāga."
Trong câu ‘‘Namo karohi nāgassā’’, vibhatti thứ hai bị lược bỏ.
1791
Sayaṃsaddamhā ‘‘kusūlo sayameva bhijjate’’ti ettha paṭhamāya.
From the word 'sayaṃ', the first case is elided in "The granary itself breaks open."
Từ từ sayaṃ, trong câu ‘‘kusūlo sayaṃ’eva bhijjate’’, vibhatti thứ nhất bị lược bỏ.
‘‘Sayaṃ kataṃ sukhadukkha’’nti* ettha tatiyāya, iccādinā yathārahavibhāgo veditabbo.
The third case is elided in "Pleasure and pain made by oneself." In this manner, the appropriate distinction should be understood.
Trong câu ‘‘Sayaṃ kataṃ sukhadukkha’’*, vibhatti thứ ba bị lược bỏ, v.v., sự phân biệt thích hợp cần được hiểu theo cách này.
1792
Iti, evaṃsaddehi payogānurūpaṃ sattannaṃ vibhattīnaṃ lopaṃ icchanti.
It is desired that with the words 'iti' and 'evaṃ', the elision of the seven case-endings occurs according to their usage.
Với các từ iti, evaṃ, người ta mong muốn sự lược bỏ bảy vibhatti tùy theo cách sử dụng.
1793
Upasaggehipi atthānurūpaṃ taṃtaṃvibhattilopo.
Even with prepositions (upasagga), the elision of the respective case-ending occurs according to the meaning.
Với các tiền tố (upasagga) cũng vậy, sự lược bỏ vibhatti tương ứng xảy ra tùy theo ý nghĩa.
1794
Rūpasiddhiyaṃ pana ‘‘tehi paṭhamekavacanameva bhavatī’’ti* vuttaṃ.
However, in Rūpasiddhi, it is stated: "Only the first case singular occurs with them."
Trong Rūpasiddhi, đã nói rằng ‘‘chỉ có vibhatti thứ nhất số ít xảy ra với chúng’’*.
1795
Tattha ‘‘abhikkamati, abhidhammo’’ iccādīsu dhātuliṅgāni upecca tesaṃ atthaṃ nānāppakāraṃ karontā sajjanti saṅkharontīti upasaggā.
There, in "He proceeds," "Abhidhamma," etc., the prepositions come together (upecca) with verbs and nouns, and by making their meanings diverse, they are formed or arranged (saṅkharonti). Hence, they are called prepositions (upasaggā).
Ở đây, trong các trường hợp như ‘‘abhikkamati, abhidhammo’’, v.v., các tiền tố (upasagga) được gắn vào các gốc động từ và danh từ để tạo ra các ý nghĩa khác nhau, chúng được gọi là upasagga vì chúng kết hợp và cấu tạo.
Te hi kvaci tadatthaṃ visiṭṭhaṃ karonti ‘‘jānāti, pajānāti, sañjānāti, avajānāti, abhijānāti, parijānāti, susīlo, dussīlo, suvaṇṇo, dubbaṇṇo, surājā, durājā’’ iccādīsu.
Indeed, sometimes they make that meaning specific, as in "knows (jānāti), clearly understands (pajānāti), perceives (sañjānāti), misunderstands (avajānāti), comprehends (abhijānāti), fully understands (parijānāti), virtuous (susīlo), unvirtuous (dussīlo), golden (suvaṇṇo), ill-coloured (dubbaṇṇo), good king (surājā), bad king (durājā)," etc.
Đôi khi chúng làm cho ý nghĩa đó trở nên đặc biệt, như trong ‘‘jānāti, pajānāti, sañjānāti, avajānāti, abhijānāti, parijānāti, susīlo, dussīlo, suvaṇṇo, dubbaṇṇo, surājā, durājā’’ v.v.
1796
Kvaci tadatthaṃ nānāppakāraṃ katvā vibhajjanti ‘‘gacchati, āgacchati, uggacchati, ogacchati’’iccādīsu.
Sometimes they diversify and divide that meaning, as in "goes (gacchati), comes (āgacchati), rises (uggacchati), descends (ogacchati)," etc.
Đôi khi chúng phân chia ý nghĩa đó thành nhiều loại khác nhau, như trong ‘‘gacchati, āgacchati, uggacchati, ogacchati’’ v.v.
1797
Kvaci tadatthaṃ bādhetvā tappaṭiviruddhe vā tadaññasmiṃ vā atthe tāni yojenti.
Sometimes they suppress that meaning and apply those words to a contrary meaning or another meaning.
Đôi khi chúng làm thay đổi ý nghĩa đó, hoặc gán chúng cho một ý nghĩa đối lập hoặc một ý nghĩa khác.
1798
Tattha tappaṭiviruddhe –
There, to a contrary meaning –
Ở đây, trong ý nghĩa đối lập –
1799
Jeti, parājeti, omuñcati, paṭimuñcati, gilati, uggilati, nimmujjati, ummujjati, dhammo, uddhammoiccādi.
Conquers (jeti), is defeated (parājeti); takes off (omuñcati), puts on (paṭimuñcati); swallows (gilati), vomits (uggilati); sinks (nimmujjati), emerges (ummujjati); Dhamma (dhammo), un-Dhamma (uddhammo), etc.
Jeti, parājeti (thắng, thua); omuñcati, paṭimuñcati (tháo ra, buộc lại); gilati, uggilati (nuốt, nhổ ra); nimmujjati, ummujjati (chìm, nổi); dhammo, uddhammo (Pháp, phi Pháp) v.v.
1800
Tadaññasmiṃ –
To another meaning –
Trong ý nghĩa khác –
1801
Dadāti, ādadāti, dadhāti, vidheti, pidheti, nidheti, sandhiyati, saddahati, abhidhātiiccādi.
Gives (dadāti), takes (ādadāti); holds (dadhāti), creates (vidheti), covers (pidheti), deposits (nidheti); is connected (sandhiyati), believes (saddahati), declares (abhidhāti), etc.
Dadāti (cho), ādadāti (lấy); dadhāti (giữ), vidheti (sắp đặt), pidheti (đóng), nidheti (cất giữ); sandhiyati (liên kết), saddahati (tin tưởng); abhidhāti (giải thích) v.v.
1802
Kvaci pana padasobhaṇaṃ katvā tadatthaṃ anuvattanti, ‘‘vijjati, saṃvijjati, labhati, paṭilabhati’’ iccādi.
Sometimes, however, they adorn the word and follow its meaning, as in "exists (vijjati), exists well (saṃvijjati); obtains (labhati), receives (paṭilabhati)," etc.
Đôi khi, chúng làm đẹp từ và duy trì ý nghĩa đó, như trong ‘‘vijjati, saṃvijjati (tồn tại); labhati, paṭilabhati (đạt được)’’ v.v.
1803
Te vīsati honti-pa, ā, u, o, du, ni, vi, su, saṃ, ati, adhi, anu, apa, api, abhi, ava, upa, pati, parā, pari.
They are twenty: pa, ā, u, o, du, ni, vi, su, saṃ, ati, adhi, anu, apa, api, abhi, ava, upa, pati, parā, pari.
Có hai mươi tiền tố: pa, ā, u, o, du, ni, vi, su, saṃ, ati, adhi, anu, apa, api, abhi, ava, upa, pati, parā, pari.
1804
Kaccāyane pana osaddo avakāriyamattanti taṃ aggahetvā nīsaddaṃ gaṇhāti, idha pana nīsaddo nissa dīghamattanti taṃ aggahetvā osaddaṃ gaṇhāti.
In Kaccāyana, however, the word 'o' is considered merely a form of 'ava' and is not taken, but 'nī' (nis) is taken. Here, however, 'nī' is considered merely a lengthened 'ni' and is not taken, but the word 'o' is taken.
Trong Kaccāyana, từ o được coi là một biến thể của ava, nên không được chấp nhận, và từ nī được chấp nhận; ở đây, từ nī được coi là chỉ là dạng dài của ni, nên không được chấp nhận, và từ o được chấp nhận.
1805
Tattha pa –
Among them, pa –
Trong đó, pa –
1806
Pakāratthe-paññā.
In the sense of kind: paññā (wisdom).
Trong ý nghĩa loại: paññā (trí tuệ).
Ādikamme-vippakataṃ.
In the sense of beginning: vippakataṃ (begun).
Trong ý nghĩa khởi đầu: vippakataṃ (đã bắt đầu).
Padhāne-paṇītaṃ.
In the sense of chief: paṇītaṃ (excellent).
Trong ý nghĩa chính: paṇītaṃ (tinh tế).
Issariye-pabhū.
In the sense of lordship: pabhū (lord).
Trong ý nghĩa quyền lực: pabhū (chúa tể).
Antobhāve-pakkhittaṃ, passāso.
In the sense of inclusion: pakkhittaṃ (inserted), passāso (in-breath).
Trong ý nghĩa bên trong: pakkhittaṃ (đã ném vào), passāso (hơi thở vào).
Viyoge-pavāso.
In the sense of separation: pavāso (exile).
Trong ý nghĩa chia ly: pavāso (sự đi xa).
Tappare-pācariyo.
In the sense of devoted to: pācariyo (excellent teacher).
Trong ý nghĩa phụ thuộc: pācariyo (phó sư).
Tadanubandhe-putto, paputto, nattā, panattā.
In the sense of succession: putto (son), paputto (grandson), nattā (grandchild), panattā (great-grandchild).
Trong ý nghĩa tiếp nối: putto (con trai), paputto (cháu trai), nattā (cháu), panattā (chắt).
Bhusatthe-pavaḍḍho.
In the sense of abundance: pavaḍḍho (greatly grown).
Trong ý nghĩa rất nhiều: pavaḍḍho (rất tăng trưởng).
Sambhave-pabhavati.
In the sense of origin: pabhavati (originates).
Trong ý nghĩa phát sinh: pabhavati (phát sinh).
Tittiyaṃ-pahutaṃ annaṃ.
In the sense of satisfaction: pahutaṃ annaṃ (ample food).
Trong ý nghĩa đầy đủ: pahutaṃ annaṃ (thức ăn dồi dào).
Anāvile-pasanno.
In the sense of clear: pasanno (clear, serene).
Trong ý nghĩa không vẩn đục: pasanno (trong sáng).
Patthanāyaṃ-paṇidhānaṃ.
In the sense of aspiration: paṇidhānaṃ (aspiration, vow).
Trong ý nghĩa ước nguyện: paṇidhānaṃ (lời nguyện).
1807
Ā –
Ā –
Ā –
1808
Abhimukhe-āgacchati.
In the sense of towards: āgacchati (comes).
Trong ý nghĩa đối mặt: āgacchati (đến).
Uddhaṃkamme-ārohati.
In the sense of ascending: ārohati (ascends).
Trong ý nghĩa hành động đi lên: ārohati (leo lên).
Mariyādāyaṃ-āpabbatā khettaṃ.
In the sense of limit: āpabbatā khettaṃ (the field up to the mountain).
Trong ý nghĩa giới hạn: āpabbatā khettaṃ (cánh đồng đến núi).
Abhividhimhi-ābrahmalokā kittisaddo.
In the sense of pervading: ābrahmalokā kittisaddo (the sound of fame reaching up to the Brahma-world).
Trong ý nghĩa bao gồm: ābrahmalokā kittisaddo (tiếng lành đến cõi Phạm thiên).
Pattiyaṃ-āpanno.
In the sense of attainment: āpanno (attained).
Trong ý nghĩa đạt được: āpanno (đã đạt được).
Icchāyaṃ-ākaṅkhā.
In the sense of desire: ākaṅkhā (desire).
Trong ý nghĩa mong muốn: ākaṅkhā (mong muốn).
Parissajane-āliṅgati.
In the sense of embrace: āliṅgati (embraces).
Trong ý nghĩa ôm ấp: āliṅgati (ôm).
Ādikamme-ārambho.
In the sense of beginning: ārambho (beginning).
Trong ý nghĩa khởi đầu: ārambho (sự khởi đầu).
Gahaṇe-ādīyati.
In the sense of taking: ādīyati (takes).
Trong ý nghĩa nắm lấy: ādīyati (nắm lấy).
Nivāse-āvasatho.
In the sense of dwelling: āvasatho (dwelling).
Trong ý nghĩa nơi ở: āvasatho (nơi cư trú).
Samīpe-āsannaṃ.
In the sense of proximity: āsannaṃ (near).
Trong ý nghĩa gần: āsannaṃ (gần).
Avhāne-āmantanaṃ.
In the sense of summoning: āmantanaṃ (invitation).
Trong ý nghĩa gọi: āmantanaṃ (lời mời).
1809
U –
U –
U –
1810
Uggate-uggacchati.
In the sense of arisen: uggacchati (rises).
Trong ý nghĩa nổi lên: uggacchati (nổi lên).
Uddhaṃkamme-uṭṭhāti.
In the sense of ascending: uṭṭhāti (stands up).
Trong ý nghĩa hành động đi lên: uṭṭhāti (đứng dậy).
Padhāne-uttaro.
In the sense of chief: uttaro (superior).
Trong ý nghĩa chính: uttaro (tối thượng).
Viyoge-upavāso.
In the sense of separation: upavāso (fasting).
Trong ý nghĩa chia ly: upavāso (sự nhịn ăn).
Sambhave-ubbhūto.
In the sense of origin: ubbhūto (originated).
Trong ý nghĩa phát sinh: ubbhūto (đã phát sinh).
Atthalābhe-rūpassa uppādo.
In the sense of gain: rūpassa uppādo (the arising of form).
Trong ý nghĩa đạt được lợi ích: rūpassa uppādo (sự phát sinh của sắc).
Sattiyaṃ-ussahati gantuṃ.
In the sense of ability: ussahati gantuṃ (strives to go).
Trong ý nghĩa khả năng: ussahati gantuṃ (có khả năng đi).
Sarūpakhyāne-uddeso.
In the sense of description of its own nature: uddeso (outline).
Trong ý nghĩa mô tả bản chất: uddeso (sự trình bày).
1811
O –
O –
O –
1812
Antobhāve-ocarako, orodho.
In the sense of inclusion: ocarako (spy), orodho (harem).
Trong ý nghĩa bên trong: ocarako (gián điệp), orodho (cung cấm).
Adhokamme-okkhitto.
In the sense of downward action: okkhitto (thrown down).
Trong ý nghĩa hành động đi xuống: okkhitto (đã ném xuống).
Niggahe-ovādo.
In the sense of restraint: ovādo (admonition).
Trong ý nghĩa kiềm chế: ovādo (lời khuyên).
Antare, dese ca-okāso.
In the sense of between, and place: okāso (opportunity, space).
Trong ý nghĩa giữa, nơi chốn: okāso (cơ hội, nơi chốn).
Pātubhāve-opapātiko.
In the sense of manifestation: opapātiko (spontaneously arisen).
Trong ý nghĩa hiện ra: opapātiko (hóa sinh).
Yesu atthesu avasaddo vattati, tesupi osaddo vattati.
In meanings where the word 'ava' occurs, the word 'o' also occurs.
Trong những ý nghĩa mà từ ava được dùng, từ o cũng được dùng.
1813
Du –
Du –
Du –
1814
Asobhaṇe-duggandho.
In the sense of disagreeable: duggandho (foul smell).
Trong ý nghĩa không tốt: duggandho (mùi hôi).
Abhāve-dubbhikkhaṃ, dussīlo, duppañño.
In the sense of absence: dubbhikkhaṃ (famine), dussīlo (immoral), duppañño (unwise).
Trong ý nghĩa thiếu: dubbhikkhaṃ (nạn đói), dussīlo (người ác giới), duppañño (người kém trí tuệ).
Kucchite-dukkaṭaṃ.
In the sense of blameworthy: dukkaṭaṃ (wrongdoing).
Trong ý nghĩa đáng chê: dukkaṭaṃ (việc ác).
Asamiddhiyaṃ-dusassaṃ.
In the sense of unsuccessful: dusassaṃ (bad horse).
Trong ý nghĩa không thành công: dusassaṃ (con ngựa tồi).
Kicche-dukkaraṃ.
In the sense of difficulty: dukkaraṃ (difficult).
Trong ý nghĩa khó khăn: dukkaraṃ (khó làm).
Virūpe-dubbaṇṇo, dummukho.
In the sense of ugly: dubbaṇṇo (ugly), dummukho (ugly-faced).
Trong ý nghĩa xấu xí: dubbaṇṇo (người xấu sắc), dummukho (người mặt xấu).
1815
Ni –
Ni –
Ni –
1816
Nissese-nirutti.
In the sense of complete: nirutti (explanation, complete utterance).
Trong ý nghĩa hoàn toàn: nirutti (ngữ pháp).
Niggate-niyyānaṃ.
In the sense of gone out: niyyānaṃ (exit, departure).
Trong ý nghĩa đi ra: niyyānaṃ (sự xuất ly).
Nīharaṇe-niddhāraṇaṃ.
In the sense of extraction: niddhāraṇaṃ (determining, extracting).
Trong ý nghĩa lấy ra: niddhāraṇaṃ (sự xác định).
Antopavesane-nikhāto.
In the sense of insertion: nikhāto (buried, planted).
Trong ý nghĩa đưa vào bên trong: nikhāto (đã chôn).
Abhāve-nimmakkhikaṃ.
In the sense of absence: nimmakkhikaṃ (free from flies).
Trong ý nghĩa thiếu: nimmakkhikaṃ (không có ruồi).
Nisedhe-nivāreti.
In the sense of prohibition: nivāreti (prevents).
Trong ý nghĩa cấm đoán: nivāreti (ngăn cản).
Nikkhante-nibbānaṃ.
In the sense of gone forth: nibbānaṃ (Nirvana).
Trong ý nghĩa đi ra: nibbānaṃ (Niết bàn).
Pātubhāve-nimmitaṃ.
In the sense of manifestation: nimmitaṃ (created, manifested).
Trong ý nghĩa hiện ra: nimmitaṃ (đã tạo ra).
Avadhāraṇe-vinicchayo.
In the sense of ascertainment: vinicchayo (decision).
Trong ý nghĩa xác định: vinicchayo (sự quyết định).
Vibhajjane-niddeso.
In the sense of division: niddeso (description, exposition).
Trong ý nghĩa phân chia: niddeso (sự trình bày chi tiết).
Upamāyaṃ-nidassanaṃ.
In the sense of simile: nidassanaṃ (example).
Trong ý nghĩa so sánh: nidassanaṃ (ví dụ).
Upadhāraṇe-nisāmeti.
In the sense of attention: nisāmeti (listens attentively).
Trong ý nghĩa lắng nghe: nisāmeti (lắng nghe).
Avasāne-niṭṭhitaṃ.
In the sense of completion: niṭṭhitaṃ (finished).
Trong ý nghĩa kết thúc: niṭṭhitaṃ (đã hoàn tất).
Cheke-nipuṇo.
In the sense of clever: nipuṇo (skilful).
Trong ý nghĩa khéo léo: nipuṇo (khéo léo).
1817
Vi –
Vi –
Vi –
1818
Visese-vipassati.
In the sense of special: vipassati (discerns).
Trong ý nghĩa đặc biệt: vipassati (quán chiếu).
Vividhe-vicittaṃ.
In the sense of various: vicittaṃ (varied, adorned).
Trong ý nghĩa đa dạng: vicittaṃ (đa dạng).
Viruddhe-vivādo.
In the sense of contrary: vivādo (dispute).
Trong ý nghĩa đối lập: vivādo (tranh cãi).
Vigate-vimalo.
In the sense of gone away: vimalo (pure, stainless).
Trong ý nghĩa không có: vimalo (không cấu uế).
Viyoge-vippayutto.
In the sense of separation: vippayutto (separated).
Trong ý nghĩa chia ly: vippayutto (đã chia ly).
Virūpe-vippaṭisāro.
In the sense of disagreeable: vippaṭisāro (regret).
Trong ý nghĩa xấu xí: vippaṭisāro (sự hối hận).
1819
Su –
Su –
Su –
1820
Sobhaṇe-suggati.
In the sense of good: suggati (happy destiny).
Trong ý nghĩa tốt đẹp: suggati (thiện thú).
Sundare-sumano.
In the sense of beautiful: sumano (pleasant-minded).
Trong ý nghĩa đẹp đẽ: sumano (tâm hoan hỷ).
Sammāsaddatthe-sugato.
In the sense of rightly: sugato (well-gone, a Buddha).
Trong ý nghĩa đúng đắn: sugato (Thiện Thệ).
Samiddhiyaṃ-subhikkhaṃ.
In the sense of prosperity: subhikkhaṃ (abundance, good harvest).
Trong ý nghĩa thịnh vượng: subhikkhaṃ (mùa màng bội thu).
Sukhatthe-sukaro.
In the sense of ease: sukaro (easy to do).
Trong ý nghĩa dễ dàng: sukaro (dễ làm).
1821
Saṃ –
Saṃ –
Saṃ –
1822
Samodhāne-sandhi.
In the sense of joining: sandhi (connection).
Trong ý nghĩa kết hợp: sandhi (hòa hợp).
Sammā, samatthesu-samādhi, sampayutto.
In the sense of rightly, completely: samādhi (concentration), sampayutto (connected).
Trong ý nghĩa đúng đắn, đầy đủ: samādhi (định), sampayutto (kết hợp).
Samantabhāve-saṃkiṇṇo.
In the sense of all around: saṃkiṇṇo (scattered, confused).
Trong ý nghĩa khắp nơi: saṃkiṇṇo (trộn lẫn).
Saṅgate-samāgamo, saṅkhepe-samāso.
In the sense of together: samāgamo (meeting); in the sense of brevity: samāso (compound).
Trong ý nghĩa kết nối: samāgamo (sự hội ngộ); trong ý nghĩa tóm tắt: samāso (hợp chất).
Bhusatthe-sāratto.
In the sense of intensely: sāratto (deeply attached).
Trong ý nghĩa rất nhiều: sāratto (rất tham ái).
Sahatthe-saṃvāso, sambhogo.
In the sense of together: saṃvāso (dwelling together), sambhogo (enjoyment).
Trong ý nghĩa cùng với: saṃvāso (sự chung sống), sambhogo (sự hưởng thụ).
Appatthe-samaggho.
In the sense of little: samaggho (cheap).
Trong ý nghĩa ít: samaggho (giá trị thấp).
Pabhave-sambhavo.
In the sense of origin: sambhavo (origin).
Trong ý nghĩa phát sinh: sambhavo (sự phát sinh).
Abhimukhe-sammukhaṃ.
In the sense of facing: sammukhaṃ (facing).
Trong ý nghĩa đối mặt: sammukhaṃ (trước mặt).
Saṅgahe-saṅgayhati.
In the sense of gathering: saṅgayhati (is compiled).
Trong ý nghĩa thu thập: saṅgayhati (được thu thập).
Pidahane-saṃvuto.
In the sense of covering: saṃvuto (restrained).
Trong ý nghĩa che đậy: saṃvuto (đã che đậy).
Punappunakamme-sandhāvati, saṃsarati.
In the sense of repeated action: sandhāvati (runs around), saṃsarati (wanders).
Trong ý nghĩa lặp lại: sandhāvati (chạy đi chạy lại), saṃsarati (luân hồi).
Samiddhiyaṃ-sampanno.
In the sense of prosperity: sampanno (accomplished, prosperous).
Trong ý nghĩa thịnh vượng: sampanno (đã thành tựu).
1823
Ati –
Ati –
Ati –
1824
Atikkame-atirocati, accayo, atīto.
In exceeding: excels, transgression, past.
Trong nghĩa 'vượt qua': atirocati (vượt trội), accayo (lỗi lầm, vượt quá), atīto (đã qua).
Atikkante-accantaṃ.
In excess: exceedingly.
Trong nghĩa 'vượt quá': accantaṃ (cực kỳ).
Atissaye-atikusalo.
In excellence: very skillful.
Trong nghĩa 'quá mức': atikusalo (rất thiện xảo).
Bhusatthe-atikodho.
In the sense of 'intensely': intense anger.
Trong nghĩa 'rất nhiều': atikodho (cơn giận dữ tột độ).
Antokamme-mañcaṃ vā pīṭhaṃ vā atiharitvā ṭhapeti.
In removing: having carried away a bed or a stool, one places it.
Trong nghĩa 'hành động vượt qua': mañcaṃ vā pīṭhaṃ vā atiharitvā ṭhapeti (mang giường hoặc ghế vượt qua và đặt xuống).
1825
Adhi –
Adhi –
Adhi –
1826
Adhike-adhisīlaṃ.
In addition: higher virtue (adhisīla).
Trong nghĩa 'hơn, trội hơn': adhisīlaṃ (giới tăng thượng).
Issare-adhipati, adhibrahmadatte pañcālā.
In mastery: master (adhipati), the Pañcālas ruled by Brahmadatta.
Trong nghĩa 'chủ tể, quyền lực': adhipati (chúa tể), adhibrahmadatte pañcālā (Pañcālā dưới quyền Brahmadatta).
Uparibhāve-adhiseti.
In being above: lies on (adhiseti).
Trong nghĩa 'ở trên': adhiseti (ngủ trên).
Paribhavane-adhibhūto.
In overcoming: overcome (adhibhūto).
Trong nghĩa 'áp đảo': adhibhūto (bị áp đảo).
Ajjhāyane-ajjheti, byākaraṇamadhīte.
In studying: studies, studies grammar.
Trong nghĩa 'học hỏi': ajjheti (học), byākaraṇamadhīte (học ngữ pháp).
Adhiṭṭhāne-navakammaṃ adhiṭṭhāti, cīvaraṃ adhiṭṭhāti, iddhivikubbanaṃ adhiṭṭhāti.
In determination: he supervises construction work, he determines a robe, he determines a magical display.
Trong nghĩa 'quyết định, xác định': navakammaṃ adhiṭṭhāti (xác định công việc mới), cīvaraṃ adhiṭṭhāti (xác định y áo), iddhivikubbanaṃ adhiṭṭhāti (quyết định biến hóa thần thông).
Nicchaye-adhimuccati.
In resolve: resolves (adhimuccati).
Trong nghĩa 'quyết đoán': adhimuccati (quyết đoán).
Pāpuṇane-bhogakkhandhaṃ adhigacchati, amataṃ adhigacchati.
In attaining: he attains a mass of wealth, he attains the Deathless.
Trong nghĩa 'đạt được': bhogakkhandhaṃ adhigacchati (đạt được khối tài sản), amataṃ adhigacchati (đạt được Niết Bàn).
1827
Anu –
Anu –
Anu –
1828
Anugate-anveti.
In following: follows after.
Trong nghĩa 'đi theo': anveti (đi theo).
Anuppacchinne-anusayo.
In unbroken continuity: latent tendency (anusaya).
Trong nghĩa 'không bị cắt đứt': anusayo (tiềm miên tùy miên).
Pacchāsaddatthe-anurathaṃ.
In the sense of 'after' or 'along': along the chariot.
Trong nghĩa 'phía sau': anurathaṃ (theo xe).
Punappunabhāve-anvaḍḍhamāsaṃ, anusaṃvaccharaṃ.
In reiteration: every half month, every year.
Trong nghĩa 'lặp đi lặp lại': anvaḍḍhamāsaṃ (nửa tháng một lần), anusaṃvaccharaṃ (hàng năm).
Yogyabhāve-anurūpaṃ.Kaniṭṭhabhāve-anubuddho, anuthero.
In suitability: suitable. In being younger: subsequent Buddha (anubuddho), junior elder (anuthero).
Trong nghĩa 'phù hợp': anurūpaṃ (tương xứng). Trong nghĩa 'nhỏ hơn': anubuddho (Phật thứ cấp), anuthero (trưởng lão thứ cấp).
Sesaṃ kārakakaṇḍe vakkhati.
The rest will be explained in the Kārakakaṇḍa.
Phần còn lại sẽ được nói đến trong phần Kārakakaṇḍa (Phần Cú Pháp).
1829
Apa –
Apa –
Apa –
1830
Apagate-apeti, apāyo.
In removal: goes away, a woeful state.
Trong nghĩa 'rời đi': apeti (rời đi), apāyo (ác đạo).
Garahe-apagabbho, apasaddo.
In censure: impudent, a bad word.
Trong nghĩa 'chê bai': apagabbho (vô liêm sỉ), apasaddo (tiếng xấu).
Vajjane-apasālāya āyanti.
In avoiding: they come away from the hall.
Trong nghĩa 'tránh xa': apasālāya āyanti (họ đến tránh xa hội trường).
Pūjāyaṃ-vuḍḍha-mapacāyanti.
In reverence: they revere the elder.
Trong nghĩa 'tôn kính': vuḍḍha-mapacāyanti (họ tôn kính người già).
Padussane-aparajjhati.
In transgression: commits an offense.
Trong nghĩa 'phạm lỗi': aparajjhati (phạm lỗi).
1831
Api –
Api –
Api –
1832
Sambhāvane-apipabbataṃ bhindeyya, merumpi vinivijjheyya.
In possibility: he could split a mountain, he could pierce Mount Meru.
Trong nghĩa 'có khả năng': apipabbataṃ bhindeyya (có thể phá núi), merumpi vinivijjheyya (có thể xuyên qua cả núi Meru).
Apekkhāyaṃ-ayampi dhammo aniyato.
In consideration: this Dhamma too is undetermined.
Trong nghĩa 'mong đợi': ayampi dhammo aniyato (pháp này cũng không cố định).
Samuccaye-itipi arahaṃ, chavimpi dahati, cammampi dahati, maṃsampi dahati.
In accumulation: this one too is an Arahant, he burns even a corpse, he burns even skin, he burns even flesh.
Trong nghĩa 'tập hợp': itipi arahaṃ (vị này cũng là A-la-hán), chavimpi dahati (thiêu cả da), cammampi dahati (thiêu cả da thịt), maṃsampi dahati (thiêu cả thịt).
Garahāyaṃ-api amhākaṃ paṇḍitaka.
In censure: O our little wise one!
Trong nghĩa 'chê bai': api amhākaṃ paṇḍitaka (ngay cả kẻ thông thái của chúng ta).
Pucchāyaṃ-api bhante bhikkhaṃ labhittha, api nu tumhe sotukāmāttha.
In questioning: Reverend Sir, did you obtain alms? Are you desirous of hearing?
Trong nghĩa 'hỏi': api bhante bhikkhaṃ labhittha (bạch Thế Tôn, ngài có nhận được vật thực khất thực không?), api nu tumhe sotukāmāttha (các vị có muốn nghe không?).
1833
Abhi –
Abhi –
Abhi –
1834
Abhimukhe-abhikkanto.
In facing: gone forward.
Trong nghĩa 'hướng về': abhikkanto (đã đến).
Visiṭṭhe-abhiññā.
In excellence: higher knowledge (abhiññā).
Trong nghĩa 'đặc biệt': abhiññā (thắng trí).
Adhike-abhidhammo.
In addition: higher Dhamma (Abhidhamma).
Trong nghĩa 'hơn, trội hơn': abhidhammo (vi diệu pháp).
Uddhaṃkamme-abhirūhati.
In ascending: climbs up.
Trong nghĩa 'hành động lên trên': abhirūhati (leo lên).
Kule-abhijāto.
In lineage: well-born.
Trong nghĩa 'dòng dõi': abhijāto (sinh ra từ dòng dõi cao quý).
Sāruppe-abhirūpo.
In likeness: beautiful.
Trong nghĩa 'tương tự': abhirūpo (đẹp đẽ).
Vandane-abhivādeti.
In salutation: salutes.
Trong nghĩa 'đảnh lễ': abhivādeti (đảnh lễ).
Sesaṃ kārakakaṇḍe vakkhati.
The rest will be explained in the Kārakakaṇḍa.
Phần còn lại sẽ được nói đến trong phần Kārakakaṇḍa (Phần Cú Pháp).
1835
Ava –
Ava –
Ava –
1836
Adhobhāge-avakkhitto.
In the lower part: cast down.
Trong nghĩa 'phía dưới': avakkhitto (đã ném xuống).
Viyoge-avakokilaṃ vanaṃ.
In separation: a forest devoid of cuckoos.
Trong nghĩa 'chia lìa': avakokilaṃ vanaṃ (khu rừng không có chim cu gáy).
Paribhave-avajānāti.
In contempt: despises.
Trong nghĩa 'khinh thường': avajānāti (khinh thường).
Jānane-avagacchati.
In knowing: understands.
Trong nghĩa 'biết': avagacchati (hiểu biết).
Suddhiyaṃ-vodāyati, vodānaṃ.
In purity: becomes clear, purification.
Trong nghĩa 'thanh tịnh': vodāyati (trở nên thanh tịnh), vodānaṃ (sự thanh tịnh).
Nicchaye-avadhāraṇaṃ.
In ascertainment: ascertainment.
Trong nghĩa 'quyết định': avadhāraṇaṃ (sự quyết định).
Dese-avakāso.
In place: opportunity.
Trong nghĩa 'nơi chốn': avakāso (cơ hội, chỗ trống).
Theyye-avahāro.
In theft: theft.
Trong nghĩa 'trộm cắp': avahāro (sự trộm cắp).
1837
Upa –
Upa –
Upa –
1838
Upagame-upanisīdati.
In approaching: sits near.
Trong nghĩa 'đến gần': upanisīdati (ngồi gần).
Samīpe-upacāro, upanagaraṃ.
In proximity: vicinity, suburb.
Trong nghĩa 'gần': upacāro (phạm vi gần), upanagaraṃ (gần thành phố).
Upapattiyaṃ-saggaṃ lokaṃ upapajjati.
In rebirth: is reborn in the heavenly world.
Trong nghĩa 'tái sinh': saggaṃ lokaṃ upapajjati (tái sinh vào cõi trời).
Sadise-upamāṇaṃ, upameyyaṃ.
In likeness: comparison, that which is to be compared.
Trong nghĩa 'tương tự': upamāṇaṃ (sự so sánh), upameyyaṃ (cái được so sánh).
Adhike-upakhāriyaṃ doṇo.
In addition: a droṇa more than a khārī.
Trong nghĩa 'hơn': upakhāriyaṃ doṇo (một doṇa hơn một khāri).
Uparibhāve – upasampanno, upacayo.
In superiority: fully ordained, accumulation.
Trong nghĩa 'ở trên': upasampanno (đã thọ giới), upacayo (sự tích lũy).
Anasane-upavāso.
In fasting: fasting.
Trong nghĩa 'nhịn ăn': upavāso (sự nhịn ăn).
Dosakkhāne-paraṃ upavadati.
In fault-finding: he abuses another.
Trong nghĩa 'chỉ trích lỗi lầm': paraṃ upavadati (chỉ trích người khác).
Saññāyaṃ-upadhā, upasaggo.
In designation: consideration, prefix.
Trong nghĩa 'nhận biết': upadhā (sự xem xét), upasaggo (tiền tố).
Pubbakamme-upakkamo, upahāro.
In initial action: attempt, offering.
Trong nghĩa 'hành động trước': upakkamo (sự khởi đầu), upahāro (sự cúng dường).
Pūjāyaṃ-buddhaṃ upaṭṭhāti.
In reverence: he attends on the Buddha.
Trong nghĩa 'tôn kính': buddhaṃ upaṭṭhāti (phụng sự Đức Phật).
Gayhākāre-paccupaṭṭhānaṃ.
In being perceptible: manifestation.
Trong nghĩa 'sự xuất hiện': paccupaṭṭhānaṃ (sự hiện diện).
Bhusatthe-upādānaṃ, upāyāso, upanissayo.
In the sense of 'intensely': clinging, distress, strong support.
Trong nghĩa 'rất nhiều': upādānaṃ (sự chấp thủ), upāyāso (sự tuyệt vọng), upanissayo (sự hỗ trợ mạnh mẽ).
1839
Pati –
Pati –
Pati –
1840
Patigate-paccakkhaṃ.
In return: direct perception.
Trong nghĩa 'đối diện': paccakkhaṃ (trực tiếp).
Paṭilome-paṭisotaṃ.
In opposition: against the current.
Trong nghĩa 'ngược lại': paṭisotaṃ (ngược dòng).
Paṭiyogimhi-paṭipuggalo.
In counterpart: an individual match.
Trong nghĩa 'đối thủ': paṭipuggalo (người đối lại).
Nisedhe-paṭisedho.
In prohibition: prohibition.
Trong nghĩa 'ngăn cấm': paṭisedho (sự ngăn cấm).
Nivatte-paṭikkamati.
In turning back: withdraws.
Trong nghĩa 'quay lại': paṭikkamati (quay lại).
Sadise-paṭirūpakaṃ.
In likeness: an imitation.
Trong nghĩa 'tương tự': paṭirūpakaṃ (bản sao).
Paṭikamme-rogassa paṭikāro.
In counteraction: remedy for illness.
Trong nghĩa 'hành động đối lại': rogassa paṭikāro (sự chữa bệnh).
Ādāne-paṭiggaṇhāti.
In receiving: receives.
Trong nghĩa 'nhận lấy': paṭiggaṇhāti (nhận lấy).
Paṭibodhe-paṭivedho.
In understanding: penetration.
Trong nghĩa 'sự thấu hiểu': paṭivedho (sự thấu hiểu).
Paṭicce-paccayo.
In dependence: condition.
Trong nghĩa 'tùy thuộc': paccayo (duyên).
Sesaṃ kārakakaṇḍe vakkhati.
The rest will be explained in the Kārakakaṇḍa.
Phần còn lại sẽ được nói đến trong phần Kārakakaṇḍa (Phần Cú Pháp).
1841
Parā –
Parā –
Parā –
1842
Parihāniyaṃ-parābhavo.
In loss: downfall.
Trong nghĩa 'suy đồi': parābhavo (sự suy đồi).
Parājaye-parājito.
In defeat: defeated.
Trong nghĩa 'thất bại': parājito (đã bị đánh bại).
Gatiyaṃ-parāyanaṃ.
In goal: final goal.
Trong nghĩa 'đi đến': parāyanaṃ (nơi nương tựa).
Vikkame-parakkamo.
In exertion: effort.
Trong nghĩa 'nỗ lực': parakkamo (sự nỗ lực).
Āmasane-parāmasanaṃ.
In touching: touching.
Trong nghĩa 'chạm vào': parāmasanaṃ (sự chạm vào).
1843
Pari –
Pari –
Pari –
1844
Samantabhāve-parivuto, parikkhitto, parikkhāro.
In all around: surrounded, encircled, requisites.
Trong nghĩa 'khắp nơi': parivuto (được bao quanh), parikkhitto (được bao bọc), parikkhāro (vật dụng).
Paricchede-pariññeyyaṃ, parijānāti.
In demarcation: to be fully understood, fully comprehends.
Trong nghĩa 'xác định': pariññeyyaṃ (cái cần được hiểu rõ), parijānāti (hiểu rõ).
Vajjane-pariharati.
In avoiding: avoids.
Trong nghĩa 'tránh xa': pariharati (tránh xa).
Parihāro.
Avoidance.
Sự tránh xa.
Āliṅgane-parissajati.
In embracing: embraces.
Trong nghĩa 'ôm': parissajati (ôm).
Nivāsane-vatthaṃ paridahati.
In wearing: wears a robe.
Trong nghĩa 'mặc': vatthaṃ paridahati (mặc y áo).
Pūjāyaṃ-pāricariyā.
In veneration: service.
Trong nghĩa 'tôn kính': pāricariyā (sự phục vụ).
Bhojane-parivisati.
In serving food: serves food.
Trong nghĩa 'phục vụ thức ăn': parivisati (phục vụ thức ăn).
Abhibhave-paribhavati.
In overcoming: despises.
Trong nghĩa 'áp đảo': paribhavati (khinh thường).
Dosakkhāne-paribhāsati.
In fault-finding: censures.
Trong nghĩa 'chỉ trích lỗi lầm': paribhāsati (chỉ trích).
Sesaṃ kārakakaṇḍe vakkhati.
The rest will be explained in the Kārakakaṇḍa.
Phần còn lại sẽ được nói đến trong phần Kārakakaṇḍa (Phần Cú Pháp).
1845
Nīsaddo pana nīharaṇa, nīvaraṇādīsu vattati, nīharaṇaṃ, nīvaraṇaṃiccādi.
Furthermore, the word "nī" is used in the senses of removal, obstruction, and so on, as in 'nīharaṇaṃ' (removal), 'nīvaraṇaṃ' (obstruction), etc.
Tiền tố Nī- cũng được dùng trong các nghĩa nīharaṇa (sự mang ra), nīvaraṇa (sự che chướng), v.v., như trong nīharaṇaṃ, nīvaraṇaṃ, v.v.
1846
Iti upasaggapadarāsi.
Thus ends the section on Upasaggas.
Đây là phần tập hợp các tiền tố.
1847
Nipātapadarāsi
Section on Nipātas
Tập hợp các trạng từ
1848
Niccaṃ ekarūpena vākyapathe patantīti nipātā.
Words that are always unchangeable and occur in the sentence are called nipātas.
Những từ luôn xuất hiện trong câu với một hình thức duy nhất được gọi là trạng từ (nipātā).
Padānaṃ ādi, majjhā’vasānesu nipatantīti nipātātipi vadanti.
Some also say that nipātas are those that occur at the beginning, middle, or end of words.
Cũng có người nói rằng những từ xuất hiện ở đầu, giữa và cuối câu là trạng từ.
1849
Asatvavācakā cādisaddā nipātā nāma.
Indeclinables such as "ca" are called nipātas.
Những từ như “cā” và các từ khác không chỉ định thực thể là trạng từ.
Te pana vibhattiyuttā, ayuttā cāti duvidhā honti.
These are of two kinds: those with case endings and those without.
Chúng có hai loại: có biến cách và không có biến cách.
Tattha vibhattiyuttā pubbe dassitā eva.
Among them, those with case endings have already been shown.
Trong đó, những từ có biến cách đã được trình bày ở trên.
Cādayo ayuttā nāma.
Words like "ca" are those without case endings.
Những từ như “ca” và các từ khác là những từ không có biến cách.
Te pana anekasatappabhedā honti.
These are of several hundred kinds.
Chúng có hàng trăm loại khác nhau.
Nighaṇṭusatthesu gahetabbāti.
They should be understood from glossaries.
Chúng cần được học từ các sách từ điển (Nighaṇṭusattha).
1850
Abyayataddhitapaccayapadarāsi
Section on Indeclinable Taddhita Suffixes
Tập hợp các từ tận cùng bằng hậu tố bất biến (Abyayataddhita) và hậu tố (Paccaya)
1851
Abyayataddhitapaccayantā nāma yathā, tathā, ekadhā, ekajjhaṃ, sabbaso, kathaṃ, itthaṃ iccādayo.
Examples of words ending in indeclinable taddhita suffixes are: yathā (as), tathā (so), ekadhā (in one way), ekajjhaṃ (together), sabbaso (altogether), kathaṃ (how), itthaṃ (thus), etc.
Các từ tận cùng bằng hậu tố bất biến và hậu tố là: yathā (như thế nào), tathā (như vậy), ekadhā (một cách), ekajjhaṃ (một nơi), sabbaso (hoàn toàn), kathaṃ (bằng cách nào), itthaṃ (theo cách này), v.v.
Tehi tatiyālopo.
From these, the third case ending is omitted.
Ở những từ này, biến cách thứ ba bị lược bỏ.
1852
Tvādipaccayantapadarāsi
Section on Tvādi Suffixes
Tập hợp các từ tận cùng bằng hậu tố Tvā- và các hậu tố khác
Next Page →

Settings