Kiñcāpi khomhi kisikātiādikā cittāya theriyā gāthā.
“Although I am thin” and so on, are the verses of Cittā Therī.
Bài kệ của Trưởng lão ni Cittā bắt đầu bằng câu "Dù ta gầy ốm".
Ayampi purimabuddhesu katādhikārā tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinantī ito catunnavutikappe candabhāgāya nadiyā tīre kinnarayoniyaṃ nibbatti.
This Theri, having made aspirations under previous Buddhas and accumulated wholesome deeds that lead to Nibbāna in various existences, ninety-four aeons ago from this present aeon, was reborn as a Kinnarī on the bank of the Candabhāgā River.
Vị này cũng đã tạo công đức trong các vị Phật quá khứ, tích lũy các thiện nghiệp là nhân duyên cho sự thoát ly luân hồi trong các kiếp sống khác nhau, và vào chín mươi bốn kiếp trước, đã tái sinh vào loài kinnarī bên bờ sông Candabhāgā.
Sā ekadivasaṃ ekaṃ paccekabuddhaṃ rukkhamūle nisinnaṃ disvā pasannamānasā naḷapupphehi pūjaṃ katvā vanditvā añjaliṃ paggahetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
One day, seeing a Paccekabuddha seated at the foot of a tree, she, with a gladdened heart, offered reeds, worshipped him, raised her hands in añjali, circumambulated him, and departed.
Một ngày nọ, nàng thấy một vị Độc Giác Phật đang ngồi dưới gốc cây, tâm hoan hỷ, đã cúng dường bằng hoa lau, đảnh lễ, chắp tay, đi nhiễu hữu và rời đi.
Sā tena puññakammena devamanussesu saṃsarantī imasmiṃ buddhuppāde rājagahe gahapatimahāsālakule nibbattitvā viññutaṃ patvā satthu rājagahappavesane paṭiladdhasaddhā pacchā mahāpajāpatigotamiyā santike pabbajitvā mahallikākāle gijjhakūṭapabbataṃ abhiruhitvā samaṇadhammaṃ karontī vipassanaṃ vaḍḍhetvā saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇi.
Due to that wholesome deed, she wandered through realms of devas and humans, and in this Buddha-era, she was reborn in Rājagaha into a wealthy householder's family. Having come of age, she gained faith upon the Buddha's entry into Rājagaha, and later, she went forth under Mahāpajāpatī Gotamī. In her old age, she ascended Gijjhakūṭa Mountain, practiced the ascetic's way, developed vipassanā, and attained Arahantship together with the paṭisambhidā.
Nhờ thiện nghiệp ấy, nàng luân hồi trong cõi trời và cõi người, và trong thời kỳ Phật pháp này, nàng tái sinh vào gia đình một đại gia chủ ở Rājagaha. Khi trưởng thành, nàng có đức tin khi Đức Phật vào Rājagaha, sau đó xuất gia với Mahāpajāpatī Gotamī. Khi về già, nàng lên núi Gijjhakūṭa, thực hành pháp Sa-môn, phát triển tuệ quán, và đạt A-la-hán cùng với các Tứ Vô Ngại Giải.
Tena vuttaṃ apadāne –
Therefore, it is stated in the Apadāna:
Vì thế đã nói trong Apadāna:
Tattha kiñcāpi khomhi kisikāti yadipi ahaṃ jarājiṇṇā appamaṃsalohitabhāvena kisasarīrā amhi.
Therein, kiñcāpi khomhi kisikā means, "Although I am old and infirm, my body is emaciated due to having little flesh and blood."
Trong đó, "Dù ta gầy ốm" có nghĩa là dù ta đã già yếu, thân thể gầy gò do ít thịt và máu.
Gilānā bāḷhadubbalāti dhātvādivikārena gilānā, teneva gelaññena ativiya dubbalā.
Gilānā bāḷhadubbalā means "sick due to the disorder of the elements and so very weak due to that sickness."
"Bị bệnh, vô cùng yếu ớt" có nghĩa là bị bệnh do sự rối loạn của các yếu tố (dhātu) v.v., và do bệnh tật ấy mà cực kỳ yếu ớt.
Daṇḍamolubbha gacchāmīti yattha katthaci gacchantī kattarayaṭṭhiṃ ālambitvāva gacchāmi.
Daṇḍamolubbha gacchāmi means "wherever I go, I walk leaning on a staff."
"Ta nương gậy mà đi" có nghĩa là khi đi bất cứ đâu, ta phải nương vào cây gậy chống.
Pabbataṃ abhirūhiyāti evaṃ bhūtāpi vivekakāmatāya gijjhakūṭapabbataṃ abhiruhitvā.
Pabbataṃ abhirūhiyā means "even though I am such, desiring seclusion, I ascended Gijjhakūṭa Mountain."
"Leo lên núi" có nghĩa là dù trong tình trạng như vậy, vì yêu thích sự độc cư, ta đã leo lên núi Gijjhakūṭa.
Saṅghāṭiṃ nikkhipitvānāti santaruttarā eva hutvā yathāsaṃhataṃ aṃse ṭhapitaṃ saṅghāṭiṃ hatthapāse ṭhapetvā.
Saṅghāṭiṃ nikkhipitvānā means "being with an inner and outer robe, having placed the folded saṅghāṭi, which was on my shoulder, within arm's reach."
"Đặt y Saṅghāṭī xuống" có nghĩa là chỉ mặc y nội và y thượng, y Saṅghāṭī đã được xếp gọn đặt trên vai, nay được đặt trong tầm tay.
Pattakañca nikujjiyāti mayhaṃ valañjanamattikāpattaṃ adhomukhaṃ katvā ekamante ṭhapetvā.
Pattakañca nikujjiyā means "having turned my almsbowl upside down and placed it to one side."
"Úp bát xuống" có nghĩa là úp cái bát đất mà ta dùng xuống và đặt nó sang một bên.
Sele khambhesimattānaṃ, tamokhandhaṃ padāliyāti pabbate nisinnā iminā dīghena addhunā apadālitapubbaṃ mohakkhandhaṃ padāletvā, teneva ca mohakkhandhapadālanena attānaṃ attabhāvaṃ khambhesiṃ, mama santānaṃ āyatiṃ anuppattidhammatāpādanena vikkhambhesinti attho.
Sele khambhesimattānaṃ, tamokhandhaṃ padāliyā means "seated on the mountain, having torn asunder the mass of delusion, which had not been torn asunder before throughout this long journey of saṃsāra, and by that very tearing asunder of the mass of delusion, I suppressed myself, my existence, meaning that I brought about the non-arising of my continuum in the future."
"Ta đã tựa mình vào tảng đá, phá tan khối si mê" có nghĩa là ngồi trên núi, ta đã phá tan khối si mê (mohakhandha) mà chưa từng bị phá tan trong quãng thời gian dài này (luân hồi). Và do việc phá tan khối si mê ấy, ta đã loại bỏ tự ngã của mình, tức là ta đã loại bỏ dòng tương tục của mình bằng cách khiến nó không tái sinh trong tương lai. Đó là ý nghĩa.
Kiñcāpi khomhi dukkhitātiādikā mettikāya theriyā gāthā.
Kiñcāpi khomhi dukkhitā and so on, are the verses of Theri Mettikā.
Bài kệ của Trưởng lão ni Mettikā bắt đầu bằng câu "Dù ta đau khổ".
Ayampi purimabuddhesu katādhikārā tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ puññaṃ upacinantī siddhatthassa bhagavato kāle gahapatikule nibbattitvā viññutaṃ patvā satthu cetiye ratanena paṭimaṇḍitāya mekhalāya pūjaṃ akāsi.
She too, having made aspirations under previous Buddhas and accumulated wholesome deeds that led to Nibbāna in various existences, was reborn in the time of the Buddha Siddhattha in a householder's family. Having come of age, she made an offering of a jewel-studded belt to the Buddha's cetiya.
Vị này cũng đã tạo công đức trong các vị Phật quá khứ, tích lũy các thiện nghiệp là nhân duyên cho sự thoát ly luân hồi trong các kiếp sống khác nhau. Vào thời Đức Phật Siddhattha, nàng tái sinh vào gia đình một gia chủ. Khi trưởng thành, nàng đã cúng dường một chiếc thắt lưng nạm ngọc vào tháp thờ của Đức Phật.
Sā tena puññakammena devamanussesu saṃsarantī imasmiṃ buddhuppāde rājagahe brāhmaṇamahāsālakule nibbatti.
Due to that wholesome deed, she wandered through realms of devas and humans, and in this Buddha-era, she was reborn in Rājagaha into a wealthy brahmin family.
Nhờ thiện nghiệp ấy, nàng luân hồi trong cõi trời và cõi người, và trong thời kỳ Phật pháp này, nàng tái sinh vào gia đình một đại Bà-la-môn ở Rājagaha.
Sesaṃ anantare vuttasadisaṃ.
The rest is similar to what was said in the preceding account.
Phần còn lại tương tự như đã nói ở câu chuyện trước.
Ayaṃ pana paṭibhāgakūṭaṃ abhiruhitvā samaṇadhammaṃ karontī vipassanaṃ vaḍḍhetvā saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇi.
This Theri, however, ascended Paṭibhāgakūṭa, practiced the ascetic's way, developed vipassanā, and attained Arahantship together with the paṭisambhidā.
Vị này đã leo lên đỉnh núi Paṭibhāga, thực hành pháp Sa-môn, phát triển tuệ quán, và đạt A-la-hán cùng với các Tứ Vô Ngại Giải.
Tena vuttaṃ apadāne (apa. therī 2.1.20-25) –
Therefore, it is stated in the Apadāna:
Vì thế đã nói trong Apadāna:
Cātuddasiṃ pañcadasintiādikā aparāya mittāya theriyā gāthā.
Cātuddasiṃ pañcadasi and so on, are the verses of another Theri Mittā.
Bài kệ của Trưởng Lão Ni Mittā khác bắt đầu bằng Cātuddasiṃ pañcadasiṃ.
Ayampi purimabuddhesu katādhikārā tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinantī vipassissa bhagavato kāle khattiyakule nibbattitvā viññutaṃ patvā bandhumassa rañño antepurikā hutvā vipassissa bhagavato sāvikaṃ ekaṃ khīṇāsavattheriṃ disvā pasannamānasā hutvā tassā hatthato pattaṃ gahetvā paṇītassa khādanīyabhojanīyassa pūretvā mahagghena sāṭakayugena saddhiṃ adāsi.
She too, having made aspirations under previous Buddhas and accumulated wholesome deeds that led to Nibbāna in various existences, was reborn in the time of the Buddha Vipassī in a khattiya family. Having come of age, she became a royal attendant in King Bandhumā's inner palace. Seeing a female Arahant disciple of the Buddha Vipassī, she, with a gladdened heart, took the Theri's bowl, filled it with excellent hard and soft food, and gave it along with a valuable pair of robes.
Vị này cũng đã tích lũy thiện nghiệp là nhân duyên cho sự thoát ly luân hồi trong các kiếp sống khác nhau, sau khi đã tạo các công đức trong thời chư Phật quá khứ. Trong thời Đức Phật Vipassī, bà sinh ra trong một gia đình Sát-đế-lợi, khi trưởng thành, bà trở thành một người trong hậu cung của Vua Bandhuma. Bà nhìn thấy một Trưởng Lão Ni đã đoạn tận các lậu hoặc, một đệ tử của Đức Phật Vipassī, tâm bà tràn đầy niềm tin thanh tịnh. Bà đã nhận bát từ tay vị ấy, đổ đầy thức ăn ngon và cúng dường cùng với một bộ y phục quý giá.
Sā tena puññakammena devamanussesu saṃsarantī imasmiṃ buddhuppāde kapilavatthusmiṃ sakyarājakule nibbattitvā viññutaṃ patvā satthu santike dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddhā upāsikā ahosi.
Due to that wholesome deed, she wandered through realms of devas and humans, and in this Buddha-era, she was reborn in Kapilavatthu into a Sākiyan royal family. Having come of age, she heard the Dhamma from the Buddha, gained faith, and became a female lay follower.
Nhờ thiện nghiệp đó, bà đã luân hồi trong cõi trời và cõi người. Trong thời Đức Phật hiện tại, bà sinh ra trong dòng dõi Sát-đế-lợi Sakya ở Kapilavatthu. Khi trưởng thành, bà nghe pháp từ Đức Phật, phát khởi niềm tin và trở thành một nữ cư sĩ.
Sā aparabhāge mahāpajāpatigotamiyā santike pabbajitvā katapubbakiccā vipassanāya kammaṃ karontī na cirasseva saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇi.
Later, she went forth under Mahāpajāpatī Gotamī, fulfilled her preliminary duties, practiced vipassanā meditation, and before long attained Arahantship together with the paṭisambhidā.
Sau đó, bà xuất gia với Mahāpajāpatī Gotamī, sau khi hoàn tất các việc sơ khởi, bà thực hành thiền quán và chẳng bao lâu đã chứng đắc A-la-hán cùng với các Tứ Vô Ngại Giải.
Tena vuttaṃ apadāne (apa. therī 2.1.46-59) –
Therefore, it is stated in the Apadāna:
Vì vậy, trong Apadāna đã nói:
Tattha cātuddasiṃ pañcadasinti catuddasannaṃ pūraṇī cātuddasī, pañcadasannaṃ pūraṇī pañcadasī, taṃ cātuddasiṃ pañcadasiñca, pakkhassāti sambandho.
There, cātuddasiṃ pañcadasiti: cātuddasī is the completing (day) of fourteen (days); pañcadasī is the completing (day) of fifteen (days). This refers to the cātuddasī and pañcadasī, connected with "of the fortnight."
Trong đó, cātuddasiṃ pañcadasiṃ có nghĩa là cātuddasī là ngày thứ mười bốn, pañcadasī là ngày thứ mười lăm. Có sự liên hệ với ‘pakkhassa’ (của nửa tháng).
Accantasaṃyoge cetaṃ upayogavacanaṃ.
And this is a word in the accusative case for continuous duration.
Đây là cách dùng từ trong ý nghĩa liên tục không ngừng.
Yā ca pakkhassa aṭṭhamī, tañcāti yojanā.
Yā ca pakkhassa aṭṭhamī: “and the eighth day of the fortnight” is the construction.
Yā ca pakkhassa aṭṭhamī có nghĩa là và ngày mùng tám của nửa tháng.
Pāṭihāriyapakkhañcāti pariharaṇakapakkhañca cātuddasīpañcadasīaṭṭhamīnaṃ yathākkamaṃ ādito antato vā pavesaniggamavasena uposathasīlassa pariharitabbapakkhañca terasīpāṭipadasattamīnavamīsu cāti attho.
Pāṭihāriyapakkhañcāti: “and the special fortnight,” meaning the fortnight to be observed, by way of entering and exiting in due order on the fourteenth, fifteenth, and eighth days, and also on the thirteenth, first, seventh, and ninth days, which are to be observed for the Uposatha-sīla. This is the meaning.
Pāṭihāriyapakkhañcā có nghĩa là nửa tháng của các ngày cần được bảo vệ, tức là nửa tháng mà giới Uposatha cần được bảo vệ bằng cách bắt đầu hoặc kết thúc vào các ngày mười bốn, mười lăm, mùng tám, hoặc các ngày mười ba, mùng một, mùng bảy, mùng chín.
Aṭṭhaṅgasusamāgatanti pāṇātipātā veramaṇiādīhi aṭṭhahi aṅgehi suṭṭhu samannāgataṃ.
Aṭṭhaṅgasusamāgatanti: perfectly endowed with eight factors, such as abstaining from killing living beings.
Aṭṭhaṅgasusamāgata có nghĩa là được đầy đủ tốt đẹp với tám chi phần như sự kiêng cữ sát sinh, v.v.
Uposathaṃ upāgacchinti upavāsaṃ upagamiṃ, upavasinti attho.
Uposathaṃ upāgacchinti: “I observed the uposatha,” meaning I kept the fast, or practised it. This is the meaning.
Uposathaṃ upāgacchi có nghĩa là tôi đã thọ trì Uposatha, tức là tôi đã thực hành Uposatha.
Yaṃ sandhāya vuttaṃ –
Concerning which it was said:
Điều này được nói đến trong câu:
Devakāyābhinandinīti tatrūpapattiākaṅkhāvasena cātumahārājikādiṃ devakāyaṃ abhipatthentī uposathaṃ upāgacchinti yojanā.
Devakāyābhinandinīti: The construction is, “desiring a deva realm,” meaning craving rebirth in that deva realm, such as that of the Cātumahārājika devas, “I observed the Uposatha.”
Devakāyābhinandinī có nghĩa là tôi đã thọ trì Uposatha vì mong muốn tái sinh vào các cõi trời như cõi Tứ Đại Thiên Vương, v.v., với ý nguyện tái sinh vào đó.
Sājja ekena bhattenāti sā ahaṃ ajja imasmiṃyeva divase ekena bhattabhojanakkhaṇena.
Sājja ekena bhattenāti: “But I, today, on this very day, with a single meal occasion.”
Với một bữa ăn hôm nay (Sājja ekena bhattenā) có nghĩa là tôi, hôm nay, chính trong ngày này, với một bữa ăn duy nhất.
Muṇḍā saṅghāṭipārutāti muṇḍitakesā saṅghāṭipārutasarīrā ca hutvā pabbajitāti attho.
Muṇḍā saṅghāṭipārutāti: “Shaven-headed and with my body covered by the triple robe,” meaning having become a bhikkhunī. This is the meaning.
Đầu trọc, đắp y Saṅghāṭī (Muṇḍā saṅghāṭipārutā) có nghĩa là đã xuất gia với mái tóc cạo sạch và thân đắp y Saṅghāṭī.
Devakāyaṃ na patthehanti aggamaggassa adhigatattā kañci devanikāyaṃ ahaṃ na patthaye.
Devakāyaṃ na pattheha: “I do not long for any deva realm,” because I have attained the highest path.
Không còn mong cầu cõi trời (Devakāyaṃ na patthehaṃ) có nghĩa là do đã thành tựu đạo tối thượng, tôi không mong cầu bất kỳ cõi trời nào nữa.
Tenevāha – ‘‘vineyya hadaye dara’’nti, cittagataṃ kilesadarathaṃ samucchedavasena vinetvāti attho.
Therefore, it is said: ‘‘vineyya hadaye dara’’nti, meaning having completely dispelled the anguish of defilements that were in my mind. This is the meaning.
Vì vậy mà nói – “đã đoạn trừ sự phiền não trong tâm” (vineyya hadaye dara), có nghĩa là đã diệt trừ hoàn toàn sự phiền não trong tâm.
Idameva cassā aññābyākaraṇaṃ ahosi.
This was her declaration of final knowledge (aññābyākaraṇa).
Đây chính là lời tuyên bố thành tựu A-la-hán của vị Tỳ-khưu-ni ấy.
Uddhaṃ pādatalātiādikā abhayamātāya theriyā gāthā.
The verses of Abhayamātā Theri begin with Uddhaṃ pādatalā (from the sole of the foot).
Bài kệ của Trưởng lão Abhayamātā bắt đầu bằng “Từ lòng bàn chân trở lên” (Uddhaṃ pādatalā).
Ayampi purimabuddhesu katādhikārā tattha tattha bhave puññāni upacinantī tissassa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patvā ekadivasaṃ satthāraṃ piṇḍāya carantaṃ disvā pasannamānasā pattaṃ gahetvā kaṭacchumattaṃ bhikkhaṃ adāsi.
This Abhayamātā Theri, too, having performed extraordinary deeds under previous Buddhas, accumulating merit in various existences, was reborn into a good family during the time of the Buddha Tissa. Having reached maturity, one day she saw the Teacher going for alms, and with a gladdened mind, she took his bowl and offered a spoonful of alms-food.
Vị này cũng đã tạo công đức trong các vị Phật quá khứ, tích lũy phước báu trong các kiếp sống khác nhau, và trong thời Đức Phật Tissa, đã tái sinh vào một gia đình quý tộc. Khi đến tuổi trưởng thành, một ngày nọ, thấy Đức Phật đang khất thực, với tâm hoan hỷ, bà đã cầm bát và cúng dường một muỗng cơm.
Sā tena puññakammena devamanussesu saṃsarantī imasmiṃ buddhuppāde tādisena kammanissandena ujjeniyaṃ padumavatī nāma nagarasobhiṇī ahosi.
Due to that meritorious deed, she wandered among devas and humans, and in this Buddha era, as a result of that karma, she became a courtesan named Padumavatī in the city of Ujjenī.
Với công đức ấy, bà đã luân hồi trong cõi trời và loài người, và trong sự xuất hiện của Đức Phật hiện tại, nhờ kết quả của nghiệp ấy, bà trở thành một kỹ nữ tên là Padumavatī ở thành Ujjenī.
Rājā bimbisāro tassā rūpasampattiādike guṇe sutvā purohitassa ācikkhi – ‘‘ujjeniyaṃ kira padumavatī nāma gaṇikā ahosi, tamahaṃ daṭṭhukāmomhī’’ti.
King Bimbisāra, having heard of her beauty and other qualities, told his royal chaplain, “I hear there is a courtesan named Padumavatī in Ujjenī; I wish to see her.”
Vua Bimbisāra nghe về vẻ đẹp và các đức tính khác của bà, đã nói với vị đạo sĩ hoàng gia: “Nghe nói có một kỹ nữ tên là Padumavatī ở Ujjenī, ta muốn gặp bà ấy.”
Purohito ‘‘sādhu, devā’’ti mantabalena kumbhīraṃ nāma yakkhaṃ āvahetvā yakkhānubhāvena rājānaṃ tāvadeva ujjenīnagaraṃ nesi.
The royal chaplain, saying, “Very well, Your Majesty,” invoked a yakkha named Kumbhīra through the power of his mantra, and by the yakkha’s power, he instantly took the king to the city of Ujjenī.
Vị đạo sĩ hoàng gia nói: “Tâu Đại vương, tốt lắm!” rồi dùng sức mạnh thần chú triệu hồi một Dạ-xoa tên là Kumbhīra, và nhờ thần lực của Dạ-xoa, ngay lập tức đưa nhà vua đến thành Ujjenī.
Rājā tāya saddhiṃ ekarattiṃ saṃvāsaṃ kappesi.
The king spent one night with her.
Nhà vua đã chung sống với bà một đêm.
Sā tena gabbhaṃ gaṇhi.
She conceived a child by him.
Bà đã thọ thai từ đó.
Rañño ca ārocesi – ‘‘mama kucchiyaṃ gabbho patiṭṭhahī’’ti.
And she informed the king, saying, “A child has been conceived in my womb.”
Và bà đã báo cho nhà vua: “Con đã thọ thai trong bụng thiếp.”
Taṃ sutvā rājā naṃ ‘‘sace putto bhaveyya, vaḍḍhetvā mamaṃ dassehī’’ti vatvā nāmamuddikaṃ datvā agamāsi.
Hearing that, the king said to her, “If it is a son, raise him and show him to me,” and giving her a signet ring with his name, he departed.
Nghe vậy, nhà vua nói: “Nếu là con trai, hãy nuôi dưỡng nó và cho ta thấy,” rồi trao một chiếc nhẫn có khắc tên và ra đi.
Sā dasamāsaccayena puttaṃ vijāyitvā nāmaggahaṇadivase abhayoti nāmaṃ akāsi.
After ten months, she gave birth to a son, and on the naming day, she named him Abhaya.
Mười tháng sau, bà sinh một người con trai và vào ngày đặt tên, bà đặt tên là Abhaya.
Puttañca sattavassikakāle ‘‘tava pitā bimbisāramahārājā’’ti rañño santikaṃ pahiṇi.
When her son was seven years old, she sent him to the king, saying, “Your father is King Bimbisāra.”
Khi con trai lên bảy tuổi, bà gửi con đến nhà vua và nói: “Cha của con là Đại vương Bimbisāra.”
Rājā taṃ puttaṃ passitvā puttasinehaṃ paṭilabhitvā kumārakaparihārena vaḍḍhesi.
The king, seeing his son, felt paternal affection and raised him with royal princely care.
Vua thấy người con ấy, phát sinh lòng yêu thương con, và nuôi dưỡng người con ấy với sự chăm sóc của một hoàng tử.
Tassa saddhāpaṭilābho pabbajjā visesādhigamo ca heṭṭhā āgatoyeva.
His acquisition of faith, his ordination, and his attainment of special knowledge have already been mentioned below.
Việc người ấy đạt được đức tin, xuất gia và chứng đắc các pháp thượng nhân đã được đề cập ở dưới rồi.
Tassa mātā aparabhāge puttassa abhayattherassa santike dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddhā bhikkhunīsu pabbajitvā vipassanāya kammaṃ karontī nacirasseva saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇi.
His mother, later on, having heard the Dhamma from her son, Thera Abhaya, attained faith, ordained as a bhikkhunī, and practicing insight meditation, she soon attained arahantship together with the paṭisambhidā.
Sau đó, mẹ của vị ấy, sau khi nghe pháp từ Abhayatthera, con trai mình, đã đạt được đức tin, xuất gia vào hàng tỳ khưu ni, và thực hành thiền quán (vipassanā). Không lâu sau, bà đã chứng đắc A-la-hán quả cùng với các tuệ phân tích (paṭisambhidā).
Tena vuttaṃ apadāne (apa. therī 2.1.60-70) –
Therefore, it is said in the Apadāna:
Do đó, trong Apadāna có nói:
Tattha evaṃ viharamānāyāti evaṃ mama puttena abhayattherena ‘‘uddhaṃ pādatalā’’tiādinā dinne ovāde ṭhatvā sabbakāyaṃ asubhato disvā ekaggacittā tattha bhūtupādāyabhede rūpadhamme tappaṭibaddhe vedanādike arūpadhamme pariggahetvā tattha tilakkhaṇaṃ āropetvā aniccānupassanādivasena viharamānāya.
In that verse, “As I dwelt thus” means: abiding in the exhortation given by my son, Venerable Abhaya, beginning with “from the sole of the foot upwards,” seeing the entire body as impure, with a concentrated mind, comprehending the material phenomena, which are differentiated as fundamental and derived elements, and the immaterial phenomena, such as feeling, associated with them, and then applying the three characteristics to them, and dwelling by way of impermanence-contemplation and so forth.
Trong đó, “khi sống như vậy” có nghĩa là: khi sống theo lời khuyên của con trai tôi, Trưởng lão Abhaya, bắt đầu bằng “từ lòng bàn chân trở lên,” tôi đã quán chiếu toàn bộ thân thể là bất tịnh, với tâm định nhất điểm, tôi đã thấu hiểu các pháp sắc uẩn được phân loại thành đại chủng và sở y sắc, và các pháp vô sắc như thọ uẩn liên quan đến chúng, sau đó tôi đã áp dụng Tam Tướng (vô thường, khổ, vô ngã) vào chúng, và sống theo sự quán chiếu vô thường, v.v.
Sabbo rāgo samūhatoti vuṭṭhānagāminivipassanāya maggena ghaṭitāya maggapaṭipāṭiyā aggamaggena sabbo rāgo mayā samūhato samugghāṭito.
“All craving was uprooted” means: all craving has been uprooted and utterly eradicated by me through the path connected with the insight leading to emergence, and through the progressive stages of the path, by means of the highest path (Arahantship).
“Mọi tham ái đã được diệt trừ” có nghĩa là: mọi tham ái đã được tôi diệt trừ hoàn toàn bằng đạo A-la-hán, thông qua sự tuệ quán dẫn đến sự thoát ly và chuỗi đạo.
Pariḷāho samucchinnoti tato eva sabbo kilesapariḷāho sammadeva ucchinno, tassa ca samucchinnattā eva sītibhūtā saupādisesāya nibbānadhātuyā nibbutā amhīti.
“The torment was cut off” means: for that very reason, all defilement-torment has been completely cut off; and because it has been completely cut off, “I am cooled” (sītibhūtā) means I am extinguished (nibbutā) with the Nibbāna-element with substratum of existence remaining.
“Sự thiêu đốt đã bị cắt đứt” có nghĩa là: do đó, mọi sự thiêu đốt của phiền não đã bị cắt đứt hoàn toàn, và vì nó đã bị cắt đứt hoàn toàn, nên “tôi đã trở nên mát mẻ,” tôi đã nhập Niết-bàn với hữu dư y Niết-bàn. (Nissaya: Tôi đã đạt đến sự an tịnh do không còn sự thiêu đốt của phiền não, tôi đã an tịnh với Niết-bàn hữu dư y Niết-bàn.)
Abhaye bhiduro kāyotiādikā abhayattheriyā gāthā.
The verses of Abhayātherī begin with “Abhayā, this body is fragile.”
Bài kệ của Trưởng lão ni Abhayā bắt đầu bằng “Abhaye bhiduro kāyo” (Này Abhayā, thân này dễ vỡ). Bà này cũng đã tạo công đức trong các Đức Phật quá khứ, tích lũy công đức làm nhân duyên cho sự thoát ly trong các kiếp sống khác nhau, và vào thời Đức Phật Sikhī, bà đã tái sinh vào một gia đình vương giả giàu có, khi trưởng thành, bà trở thành Hoàng hậu của vua Aruṇa.
Ayampi purimabuddhesu katādhikārā tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ puññaṃ upacinantī sikhissa bhagavato kāle khattiyamahāsālakule nibbattitvā viññutaṃ patvā aruṇarañño aggamahesī ahosi.
She too, having created a foundation of merit in previous Buddhas, accumulating wholesome deeds that lead to liberation in various existences, was reborn in the time of Sikhi Bhagavā in a great Khattiya family, and upon reaching maturity, became the chief consort of King Aruṇa.
Bà này cũng đã tạo công đức trong các Đức Phật quá khứ, tích lũy công đức làm nhân duyên cho sự thoát ly trong các kiếp sống khác nhau, và vào thời Đức Phật Sikhī, bà đã tái sinh vào một gia đình vương giả giàu có, khi trưởng thành, bà trở thành Hoàng hậu của vua Aruṇa.
Rājā tassā ekadivasaṃ gandhasampannāni satta uppalāni adāsi.
One day, the king gave her seven fragrant lotuses.
Một ngày nọ, nhà vua đã tặng bà bảy bông sen thơm ngát.
Sā tāni gahetvā ‘‘kiṃ me imehi piḷandhantehi.
She took them and thought, “What use are these for me to adorn myself?
Bà cầm chúng và suy nghĩ: “Những bông hoa này để trang sức cho tôi thì có ích gì?
Yaṃnūnāhaṃ imehi bhagavantaṃ pūjessāmī’’ti cintetvā nisīdi.
It would be better if I offered these to the Bhagavā.”
Tốt hơn hết là tôi nên cúng dường chúng cho Đức Thế Tôn.”
Bhagavā ca bhikkhācāravelāyaṃ rājanivesanaṃ pāvisi.
The Bhagavā then entered the royal palace at the time of seeking alms.
Và Đức Thế Tôn cũng vào hoàng cung vào giờ khất thực.
Sā bhagavantaṃ disvā pasannamānasā paccuggantvā tehi pupphehi pūjetvā pañcapatiṭṭhitena vandi.
Seeing the Bhagavā, she, with a gladdened mind, went forth to meet him, offered the flowers, and worshipped him with the five-point prostration.
Thấy Đức Thế Tôn, bà với tâm hoan hỷ, đi ra nghênh đón, cúng dường những bông hoa đó và đảnh lễ bằng năm chi chạm đất.
Sā tena puññakammena devamanussesu saṃsarantī imasmiṃ buddhuppāde ujjeniyaṃ kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patvā abhayamātusahāyikā hutvā tāya pabbajitāya tassā sinehena sayampi pabbajitvā tāya saddhiṃ rājagahe vasamānā ekadivasaṃ asubhadassanatthaṃ sītavanaṃ agamāsi.
Due to that meritorious deed, she wandered through realms of devas and humans, and in this Buddha-era, she was reborn in a good family in Ujjenī, and upon reaching maturity, became a friend of Abhayāmātā. When Abhayāmātā renounced the world, Abhayā herself also renounced out of affection for her. While dwelling with her in Rājagaha, she went to Sītavana one day to contemplate impurity.
Nhờ nghiệp công đức đó, bà đã luân hồi trong cõi trời và cõi người, và trong thời Đức Phật hiện tại, bà tái sinh vào một gia đình quý tộc ở Ujjenī, khi trưởng thành, bà trở thành bạn của Abhayāmātā. Khi Abhayāmātā xuất gia, bà cũng xuất gia theo tình bạn với bà ấy, và khi sống ở Rājagaha cùng với bà ấy, một ngày nọ, bà đã đến Sītavana để quán chiếu sự bất tịnh.
Satthā gandhakuṭiyaṃ nisinnova tassā anubhūtapubbaṃ ārammaṇaṃ purato katvā tassā uddhumātakādibhāvaṃ pakāsesi.
The Teacher, seated in the Fragrant Hut, made an object she had experienced before appear before her, and revealed the state of the body as being bloated and so forth.
Đức Thế Tôn, đang ngồi trong Gandhakuti, đã đặt một đối tượng mà bà đã từng trải nghiệm trước đây trước mặt bà và trình bày trạng thái sưng phồng, v.v. của nó cho bà.
Taṃ disvā saṃvegamānasā aṭṭhāsi.
Seeing that, she stood with a sense of urgency.
Thấy vậy, bà đứng yên với tâm xúc động.
Satthā obhāsaṃ pharitvā purato nisinnaṃ viya attānaṃ dassetvā –
The Teacher projected an aura, appearing as if seated before her, and spoke these verses:
Đức Thế Tôn đã phóng quang, hiện thân như đang ngồi trước mặt bà và –
Tattha abhayeti attānameva ālapati.
Here, Abhaye refers to herself.
Trong đó, Abhaye là tự xưng hô. Bhiduro có nghĩa là có bản chất dễ vỡ, tức là vô thường. Yattha sattā puthujjanā có nghĩa là các chúng sinh phàm phu mê muội này đã bám víu vào thân thể có bản chất dễ vỡ từng khoảnh khắc, đầy bất tịnh, hôi thối, ghê tởm và đáng chán ghét này.
Bhiduroti bhijjanasabhāvo, aniccoti attho.
Bhiduro means having the nature of breaking, meaning impermanent.
Bhiduro có nghĩa là có bản chất dễ vỡ, tức là vô thường.
Yattha sattā puthujjanāti yasmiṃ khaṇena bhijjanasīle asuciduggandhajegucchapaṭikkūlasabhāve kāye ime andhaputhujjanā sattā laggā laggitā.
Yattha sattā puthujjanā means: on which body, having the nature of being perishable every moment, impure, foul-smelling, disgusting, and repulsive, these blind ordinary beings are clinging and attached.
Yattha sattā puthujjanā có nghĩa là các chúng sinh phàm phu mê muội này đã bám víu vào thân thể có bản chất dễ vỡ từng khoảnh khắc, đầy bất tịnh, hôi thối, ghê tởm và đáng chán ghét này.
Nikkhipissāmimaṃ dehanti ahaṃ pana imaṃ dehaṃ pūtikāyaṃ puna anādānena nirapekkhā khipissāmi chaḍḍessāmi.
Nikkhipissāmimaṃ dehaṃ means: I, however, will cast away, will abandon this body, this putrid body, without taking it up again, being without attachment.
“Nikkhipissāmimaṃ deha” (Ta sẽ vứt bỏ thân này) có nghĩa là ta sẽ vứt bỏ, từ bỏ thân thể thối rữa này mà không chấp thủ lại nữa, không còn luyến tiếc.
Tattha kāraṇamāha ‘‘sampajānā satīmatī’’ti.
There, the reason is stated as “with full comprehension, mindful.”
Tại đó, nguyên nhân được nói là “sampajānā satīmatī” (có sự hiểu biết rõ ràng và có niệm).
Bahūhi dukkhadhammehīti jātijarādīhi anekehi dukkhadhammehi phuṭṭhāyāti adhippāyo.
“By many suffering phenomena”: The meaning is, afflicted by numerous suffering phenomena such as birth, old age, and so on.
“Bahūhi dukkhadhammehī” (bởi nhiều pháp khổ) có nghĩa là bị chạm trán bởi vô số pháp khổ như sinh, già, v.v.
Appamādaratāyāti tāya eva dukkhotiṇṇatāya paṭiladdhasaṃvegattā satiavippavāsasaṅkhāte appamāde ratāya.
“Delighting in heedfulness”: That is, delighting in heedfulness, which is non-separation from mindfulness, due to having gained spiritual urgency from being overwhelmed by suffering in that very way.
“Appamādaratāyā” (do sự hoan hỷ trong không phóng dật) có nghĩa là do sự hoan hỷ trong không phóng dật, tức là sự không rời xa niệm, vì đã đạt được sự xúc động do vượt qua khổ.
Sesaṃ vuttanayameva.
The rest is as stated before.
Phần còn lại cũng theo cách đã nói.
Ettha ca satthārā desitaniyāmena –
And here, according to the method taught by the Teacher—
Ở đây, theo cách được bậc Đạo Sư thuyết giảng –