Divāvihārā nikkhammātiādikā dantikāya theriyā gāthā.
The verses beginning Divāvihārā nikkhammā are by Dantikā Therī. This Therī, having accumulated merits in previous Buddhas' dispensations, and cultivating wholesome deeds that are conditions for Nibbāna in various existences, was reborn in the species of a kinnarī on the bank of the Candabhāgā river during an interval without a Buddha. One day, while playing and roaming with other kinnaras, she saw a Paccekabuddha seated for his day-dwelling at the foot of a certain tree. Seeing him, with a purified mind, she approached, made an offering of sāla flowers, paid homage, and departed. Due to that meritorious deed, she wandered through realms of devas and humans, and in this Buddha's dispensation, she was reborn in Sāvatthī in the house of the Kosala king's brahmin chaplain. Having attained maturity, and having gained faith at the reception of Jetavana, she became a lay follower. Later, she ordained under Mahāpajāpatī Gotamī and while residing in Rājagaha, one day after her meal, she ascended Gijjhakūṭa mountain and was seated for her day-dwelling. Seeing an elephant stretching out its leg for its mahout to mount, she took that as her meditation object, developed vipassanā, and attained Arahantship together with the analytical knowledges (paṭisambhidā). Therefore, it is said in the Apadāna:
Kệ ngôn của Trưởng lão Ni Dantikā bắt đầu bằng “Divāvihārā nikkhammā” (Từ nơi trú ngụ ban ngày đi ra).
Ayampi purimabuddhesu katādhikārā tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinantī buddhasuññakāle candabhāgāya nadiyā tīre kinnarayoniyaṃ nibbatti.
This Therī too, having made aspirations in previous Buddha's dispensations, and accumulating wholesome deeds that are conditions for Nibbāna in various existences, was reborn in the species of a kinnarī on the bank of the Candabhāgā river during an interval without a Buddha.
Vị này cũng đã tích lũy thiện nghiệp là nhân duyên cho sự thoát ly sinh tử trong nhiều kiếp ở các thời Đức Phật quá khứ. Vào thời kỳ không có Đức Phật, vị này tái sinh vào loài kinnarī (nhân ngưu) bên bờ sông Candabhāgā.
Sā ekadivasaṃ kinnarehi saddhiṃ kīḷantī vicaramānā addasa aññataraṃ paccekabuddhaṃ aññatarasmiṃ rukkhamūle divāvihāraṃ nisinnaṃ.
One day, while playing and roaming with other kinnaras, she saw a Paccekabuddha seated for his day-dwelling at the foot of a certain tree.
Một ngày nọ, khi đang vui chơi cùng các kinnara khác, vị ấy đi lang thang và nhìn thấy một vị Độc Giác Phật đang an trú ban ngày dưới gốc cây.
Disvāna pasannamānasā upasaṅkamitvā sālapupphehi pūjaṃ katvā vanditvā pakkāmi.
Seeing him, with a purified mind, she approached, made an offering of sāla flowers, paid homage, and departed.
Sau khi nhìn thấy, với tâm hoan hỷ, vị ấy đến gần, dâng hoa sāla cúng dường, đảnh lễ rồi rời đi.
Sā tena puññakammena devamanussesu saṃsarantī imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ kosalarañño purohitabrāhmaṇassa gehe nibbattitvā viññutaṃ patvā jetavanapaṭiggahaṇe paṭiladdhasaddhā upāsikā hutvā pacchā mahāpajāpatigotamiyā santike pabbajitvā rājagahe vasamānā ekadivasaṃ pacchābhattaṃ gijjhakūṭaṃ abhiruhitvā divāvihāraṃ nisinnā hatthārohakassa abhiruhanatthāya pādaṃ pasārentaṃ hatthiṃ disvā tadeva ārammaṇaṃ katvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇi.
Due to that meritorious deed, she wandered through realms of devas and humans, and in this Buddha's dispensation, she was reborn in Sāvatthī in the house of the Kosala king's brahmin chaplain. Having attained maturity, and having gained faith at the reception of Jetavana, she became a lay follower. Later, she ordained under Mahāpajāpatī Gotamī and while residing in Rājagaha, one day after her meal, she ascended Gijjhakūṭa mountain and was seated for her day-dwelling. Seeing an elephant stretching out its leg for its mahout to mount, she took that as her meditation object, developed vipassanā, and attained Arahantship together with the analytical knowledges (paṭisambhidā).
Nhờ thiện nghiệp đó, vị ấy luân hồi trong cõi trời và cõi người. Đến thời Đức Phật hiện tại, vị ấy tái sinh tại Sāvatthī, trong nhà của vị Bà-la-môn cận thần của vua Kosala. Sau khi trưởng thành, vào ngày cúng dường Jetavana, vị ấy phát khởi niềm tin và trở thành một nữ cư sĩ. Sau đó, vị ấy xuất gia với Mahāpajāpatī Gotamī và an trú tại Rājagaha. Một ngày nọ, sau bữa ăn, vị ấy leo lên núi Gijjhakūṭa và đang an trú ban ngày thì nhìn thấy một con voi đang duỗi chân để người quản tượng leo lên. Lấy đó làm đối tượng, vị ấy phát triển thiền quán và không lâu sau đó đạt được A-la-hán quả cùng với các phân tích tuệ (paṭisambhidā).
Tena vuttaṃ apadāne (apa. therī 2.2.86-96) –
Therefore, it is said in the Apadāna:
Vì thế, đã nói trong Apadāna:
Disvā adantaṃ damitanti pakatiyā pubbe adantaṃ idāni hatthācariyena hatthisikkhāya damitadamathaṃ upagamitaṃ.
Disvā adantaṃ damitaṃ: seeing the previously untamed, now tamed and brought to discipline by the elephant trainer through elephant training. What kind of tamed? Manussānaṃ vasaṃ gataṃ: which obeys whatever humans command. The interpretation is: seeing what it does. Tato cittaṃ samādhesiṃ, khalu tāya vanaṃ gatā: khalu is a particle used for emphasis. Tato: after seeing the elephant; tāya: due to that action of the elephant; vanaṃ gatā: having gone to the forest, I indeed composed my mind. How? By reflecting, "This elephant, being an animal, has attained discipline through the elephant trainer; why should not my mind, being human, attain discipline through the Buddha, the trainer of men?" Thus, filled with a sense of urgency, she developed vipassanā and composed her mind with the samādhi of the highest path, meaning she utterly destroyed all defilements through supreme concentration.
Disvā adantaṃ damitanti nghĩa là thấy con voi vốn dĩ chưa được thuần hóa trước đây, nay đã được huấn luyện và thuần hóa bởi người quản tượng thông qua việc huấn luyện voi.
Kīdisaṃ damitaṃ?
What kind of tamed?
Thuần hóa như thế nào?
Manussānaṃ vasaṃ gataṃ yaṃ yaṃ manussā āṇāpenti, taṃ taṃ disvāti yojanā.
Manussānaṃ vasaṃ gataṃ: which obeys whatever humans command. The interpretation is: seeing what it does.
Manussānaṃ vasaṃ gataṃ là sự kết nối nghĩa: thấy con vật đã phục tùng ý muốn của con người, làm bất cứ điều gì con người ra lệnh.
Tato cittaṃ samādhesiṃ, khalu tāya vanaṃ gatāti khalūti avadhāraṇatthe nipāto.
Tato cittaṃ samādhesiṃ, khalu tāya vanaṃ gatā: khalu is a particle used for emphasis.
Tato cittaṃ samādhesiṃ, khalu tāya vanaṃ gatāti, chữ khalū là một giới từ dùng để nhấn mạnh.
Tato hatthidassanato pacchā, tāya hatthino kiriyāya hetubhūtāya, vanaṃ araññaṃ gatā cittaṃ samādhesiṃyeva.
Tato: after seeing the elephant; tāya: due to that action of the elephant; vanaṃ gatā: having gone to the forest, I indeed composed my mind.
Tato là sau khi thấy con voi, tāya là do hành động của con voi làm nguyên nhân, vanaṃ là đi vào rừng, tôi đã định tâm.
Kathaṃ?
How?
Bằng cách nào?
‘‘Ayampi nāma tiracchānagato hatthī hatthidamakassa vasena damathaṃ gato, kasmā manussabhūtāya cittaṃ purisadamakassa satthu vasena damathaṃ na gamissatī’’ti saṃvegajātā vipassanaṃ vaḍḍhetvā aggamaggasamādhinā mama cittaṃ samādhesiṃ accantasamādhānena sabbaso kilese khepesinti attho.
By reflecting, "This elephant, being an animal, has attained discipline through the elephant trainer; why should not my mind, being human, attain discipline through the Buddha, the trainer of men?" Thus, filled with a sense of urgency, she developed vipassanā and composed her mind with the samādhi of the highest path, meaning she utterly destroyed all defilements through supreme concentration.
“Con voi này, một loài bàng sinh, còn được thuần hóa nhờ sự huấn luyện của người huấn luyện voi, tại sao tâm của ta, một con người, lại không được thuần hóa nhờ sự hướng dẫn của Bậc Đạo Sư, người thuần hóa những người chưa được thuần hóa?” Với tâm khởi sự xúc động như vậy, sau khi phát triển thiền quán, ta đã an định tâm mình bằng định tối thượng đạo, và với sự an định tột bậc, ta đã diệt trừ hoàn toàn mọi phiền não – đó là ý nghĩa.
Amma, jīvātiādikā ubbiriyā theriyā gāthā.
The verses beginning Amma, jīvā are by Ubbirī Therī.
Bài kệ “Amma, jīvā” và các bài kệ khác là của Trưởng lão ni Ubbirī.
Ayampi purimabuddhesu katādhikārā tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinantī padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare kulagehe nibbattitvā viññutaṃ pattā ekadivasaṃ mātāpitūsu maṅgalaṃ anubhavituṃ gehantaragatesu adutiyā sayaṃ gehe ohīnā upakaṭṭhāya velāya bhagavato sāvakaṃ ekaṃ khīṇāsavattheraṃ gehadvārasamīpena gacchantaṃ disvā bhikkhaṃ dātukāmā, ‘‘bhante, idha pavisathā’’ti vatvā there gehaṃ paviṭṭhe pañcapatiṭṭhitena theraṃ vanditvā gonakādīhi āsanaṃ paññāpetvā adāsi.
This Ubbirī Theri, having established exceptional merit in the presence of previous Buddhas, accumulating wholesome kamma conducive to liberation in various existences, was reborn in a noble family in the city of Haṃsavatī during the time of Padumuttara Bhagavā. Having attained understanding, one day, while her parents were away at another house enjoying a festival, she remained alone at home. As midday approached, she saw a Kīṇāsava Thera, a disciple of the Bhagavā, passing near her house door. Desiring to offer alms, she said, "Venerable sir, please enter here." When the elder had entered the house, she bowed to him with the five-point prostration, spread a seat with a rug and other coverings, and offered it to him.
Vị này cũng đã tạo công đức trong các vị Phật quá khứ, tích lũy thiện nghiệp là nhân duyên cho sự giải thoát trong các kiếp sống khác nhau. Vào thời Đức Phật Padumuttara, vị ấy tái sinh vào một gia đình quyền quý ở thành phố Haṃsavatī. Khi trưởng thành, một ngày nọ, trong lúc cha mẹ đi dự lễ hội ở nhà khác, vị ấy ở nhà một mình. Gần đến giờ ngọ, thấy một vị Tỳ khưu A-la-hán, đệ tử của Đức Phật, đi ngang qua gần cửa nhà, vị ấy muốn cúng dường thức ăn, bèn nói: “Bạch Đại đức, xin mời vào đây.” Khi vị Tỳ khưu đã vào nhà, vị ấy đảnh lễ vị Tỳ khưu bằng năm chi, trải tọa cụ bằng thảm lông và các vật khác, rồi dâng lên.
Nisīdi thero paññatte āsane.
The elder sat on the seat that had been prepared.
Vị Tỳ khưu ngồi trên tọa cụ đã được trải.
Sā pattaṃ gahetvā piṇḍapātassa pūretvā therassa hatthe ṭhapesi.
She took his bowl, filled it with alms-food, and placed it in the elder's hands.
Vị ấy cầm bát, đong đầy vật thực cúng dường, rồi đặt vào tay vị Tỳ khưu.
Thero anumodanaṃ katvā pakkāmi.
The elder gave his approval and departed.
Vị Tỳ khưu thuyết pháp tùy hỷ rồi ra đi.
Sā tena puññakammena tāvatiṃsesu nibbattitvā tattha yāvatāyukaṃ uḷāradibbasampattiṃ anubhavitvā tato cutā sugatīsuyeva saṃsarantī imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ gahapatimahāsālakule nibbattitvā ubbirīti laddhanāmā abhirūpā dassanīyā pāsādikā ahosi.
Through that meritorious deed, she was reborn in the Tāvatiṃsa realm, where she enjoyed sublime divine pleasures for the duration of her life. Having passed away from there, she continued to wander in happy destinations only. During the arising of this Buddha, she was reborn in Sāvatthī in the family of a wealthy householder and was named Ubbirī. She was beautiful, pleasing to the eye, and charming.
Nhờ thiện nghiệp đó, vị ấy tái sinh vào cõi trời Ba Mươi Ba, hưởng thọ phước báu trời cao quý cho đến hết tuổi thọ. Sau khi mạng chung từ đó, vị ấy luân hồi trong các cõi thiện giới. Trong thời kỳ Đức Phật này xuất hiện, vị ấy tái sinh vào một gia đình gia chủ giàu có ở Sāvatthī, được đặt tên là Ubbirī, và trở nên xinh đẹp, dễ nhìn, đáng yêu.
Sā vayappattakāle kosalaraññā attano gehaṃ nītā, katipayasaṃvaccharātikkamena ekaṃ dhītaraṃ labhi.
When she came of age, the King of Kosala took her to his palace, and after a few years, she bore a daughter.
Khi đến tuổi trưởng thành, vị ấy được vua Kosala đưa về cung. Sau vài năm, vị ấy sinh được một người con gái.
Tassā jīvantīti nāmaṃ akaṃsu.
They named her Jīvantī.
Họ đặt tên cho con gái là Jīvantī.
Rājā tassā dhītaraṃ disvā tuṭṭhamānaso ubbiriyā abhisekaṃ adāsi.
Seeing his daughter, the king was delighted and bestowed consecration upon Ubbirī.
Vua thấy con gái của bà, lòng vui mừng, đã ban lễ quán đảnh cho Ubbirī.
Dhītā panassā ādhāvitvā paridhāvitvā vicaraṇakāle kālamakāsi.
However, her daughter passed away while she was still at the age of running and playing about.
Nhưng con gái của bà, khi đến tuổi có thể chạy tới chạy lui, đã qua đời.
Mātā yattha tassā sarīranikkhepo kato, taṃ susānaṃ gantvā divase divase paridevati.
Her mother would go to the cremation ground where her body was laid and lament every day.
Người mẹ đi đến nghĩa địa nơi thi thể con gái được chôn cất, ngày ngày than khóc.
Ekadivasaṃ satthu santikaṃ gantvā vanditvā thokaṃ nisīditvā gatā aciravatīnadiyā tīre ṭhatvā dhītaraṃ ārabbha paridevati.
One day, she went to the Teacher, paid homage, sat for a while, then left. Standing on the bank of the Aciravatī River, she lamented, grieving for her daughter.
Một ngày nọ, sau khi đến yết kiến Đức Thế Tôn, đảnh lễ và ngồi một lát rồi ra đi, bà đứng bên bờ sông Aciravatī và than khóc về con gái mình.
Taṃ disvā satthā gandhakuṭiyaṃ yathānisinnova attānaṃ dassetvā ‘‘kasmā vippalapasī’’ti pucchi.
Seeing her, the Teacher manifested himself as if seated in the Fragrant Hut and asked, "Why do you wail?"
Thấy vậy, Đức Thế Tôn, vẫn ngồi trong Hương thất, hiện thân ra và hỏi: “Tại sao bà lại than khóc?”
‘‘Mama dhītaraṃ ārabbha vippalapāmi, bhagavā’’ti.
"Bhagavā, I wail for my daughter."
“Bạch Thế Tôn, con than khóc về con gái của con.”
‘‘Imasmiṃ susāne jhāpitā tava dhītaro caturāsītisahassamattā, tāsaṃ katara sandhāya vippalapasī’’ti.
"Eighty-four thousand of your daughters have been cremated in this charnel ground. For which of them do you wail?"
“Trong nghĩa địa này, có tám vạn bốn ngàn người con gái của bà đã bị hỏa táng, bà than khóc vì người con gái nào trong số đó?”
Tāsaṃ taṃ taṃ āḷāhanaṭṭhānaṃ dassetvā –
Showing her their respective cremation places, he spoke half a verse and a full verse:
Sau khi chỉ cho bà những nơi hỏa táng đó –
Tattha, amma, jīvāti mātupacāranāmena dhītuyā ālapanaṃ, idañcassā vippalapanākāradassanaṃ.
Therein, Mother Jīvā is the address to the daughter by the name used for a mother; this is to show her manner of lamentation.
Trong đó, này mẹ, Jīvā là cách gọi con gái bằng tên thân mật của mẹ, và đây là cách thể hiện sự than khóc của bà.
Vanamhi kandasīti vanamajjhe paridevasi.
You wail in the forest means you lament in the middle of the forest.
Con khóc trong rừng là con than khóc giữa rừng.
Attānaṃ adhigaccha ubbirīti ubbiri tava attānameva tāva bujjhassu yāthāvato jānāhi.
Realize yourself, Ubbirī means, Ubbirī, first understand your own self as it truly is.
Hãy tự mình tỉnh ngộ, Ubbirī là này Ubbirī, con hãy tự mình giác ngộ, hãy biết một cách đúng đắn.
Cullāsītisahassānīti caturāsītisahassāni.
Eighty-four thousand means eighty-four thousand.
Tám vạn bốn ngàn là tám vạn bốn ngàn.
Sabbā jīvasanāmikāti tā sabbāpi jīvanti, yā samānanāmikā.
All named Jīvā means all those daughters were named Jīvantī, having the same name.
Tất cả đều mang tên Jīvā là tất cả những người con gái đó đều mang tên Jīvā.
Etamhāḷāhane daḍḍhāti etamhi susāne jhāpitā.
Cremated in this very charnel ground means burned in this charnel ground.
Đã bị thiêu tại nghĩa địa này là đã bị hỏa táng tại nghĩa địa này.
Tāsaṃ kamanusocasīti tāsu jīvantīnāmāsu caturāsītisahassamattāsu kaṃ sandhāya tvaṃ anusocasi anusokaṃ āpajjasīti evaṃ satthārā dhamme desite desanānusārena ñāṇaṃ pesetvā vipassanaṃ ārabhitvā satthu desanāvilāsena attano ca hetusampattiyā yathāṭhātāva vipassanaṃ ussukkāpetvā maggapaṭipāṭiyā aggaphale arahatte patiṭṭhāsi.
For which of them do you grieve? means, among those eighty-four thousand daughters named Jīvantī, for which one do you grieve repeatedly, to which grief do you succumb? Thus, when the Teacher had taught the Dhamma, she, in accordance with the teaching, directed her wisdom, commenced Vipassanā, and through the Teacher's excellent exposition and her own excellent conditions, she diligently cultivated Vipassanā as it truly is, and by the path progression, she became established in Arahantship, the highest fruit.
Con than khóc vì ai trong số họ là trong số tám vạn bốn ngàn người con gái mang tên Jīvā đó, con than khóc vì ai, con rơi vào sầu khổ vì ai? Khi Đức Thế Tôn thuyết giảng Pháp như vậy, bà đã hướng trí tuệ theo lời dạy, bắt đầu thiền quán (vipassanā), và với sự uy nghi trong lời dạy của Đức Thế Tôn cùng với sự viên mãn của nhân duyên của chính mình, bà đã thúc đẩy thiền quán (vipassanā) như vốn có, và theo thứ tự của các đạo, bà đã chứng đắc A-la-hán quả tối thượng.
Tena vuttaṃ apadāne (apa. therī 2.2.37-60) –
Therefore, it is said in the Apadāna:
Vì thế, trong Apadāna đã nói –
Tattha abbahī vata me sallaṃ, duddasaṃ hadayassitanti anupacitakusalasambhārehi yāthāvato duddasaṃ mama cittasannissitaṃ pīḷājananato dunnīharaṇato anto tudanato ca ‘‘salla’’nti laddhanāmaṃ sokaṃ taṇhañca abbahī vata nīhari vata.
Therein, Indeed, you pulled out the dart for me, so hard to see, lodged in my heart means, indeed, you pulled out for me the grief and craving, which are truly hard to see by those who have not accumulated wholesome provisions, which abide in my mind, and which are named "dart" because they cause affliction, are difficult to remove, and sting inwardly.
Trong đó, Ngài đã nhổ cái gai khó thấy, ẩn sâu trong tim con nghĩa là ngài đã nhổ bỏ, đã loại trừ nỗi sầu khổ và khát ái, được gọi là “gai” vì gây ra sự đau đớn, khó loại bỏ, và đâm sâu vào bên trong, điều mà những người chưa tích lũy thiện nghiệp không thể thấy rõ ràng, và nó ẩn chứa trong tâm tôi.
Yaṃ me sokaparetāyāti yasmā sokena abhibhūtāya mayhaṃ dhītusokaṃ byapānudi anavasesato nīhari, tasmā abbahī vata me sallanti yojanā.
Yaṃ me sokaparetāyā means, "Since he completely removed the sorrow of my daughter, who was overwhelmed by sorrow, therefore, alas, he has drawn out the dart from me." This is the connection.
Cái đã xua tan nỗi sầu khổ về con gái, khi con bị sầu khổ vây hãm nghĩa là vì ngài đã loại bỏ hoàn toàn nỗi sầu khổ về con gái của tôi, người bị sầu khổ vây hãm, do đó, ngài đã nhổ bỏ cái gai của tôi. Đó là cách giải thích.
Sājja abbūḷhasallāhanti sā ahaṃ ajja sabbaso uddhaṭataṇhāsallā tato eva nicchātā parinibbutā.
Sājja abbūḷhasallāhaṃ means, "Today I, with the dart of craving completely extracted, am therefore quenched and fully emancipated."
Giờ đây, con đã nhổ được gai nghĩa là tôi, giờ đây, đã hoàn toàn nhổ bỏ được cái gai khát ái, do đó đã hết khát ái, đã được Niết-bàn.
Muninti sabbaññubuddhaṃ tadupadesitamaggaphalanibbānapabhedaṃ navavidhalokuttara dhammañca, tattha patiṭṭhitaṃ aṭṭhaariyapuggalasamūhasaṅkhātaṃ saṅghañca, anuttarehi tehi yojanato sakalavaṭṭadukkhavināsanato ca saraṇaṃ tāṇaṃ leṇaṃ parāyaṇanti, upemi upagacchāmi bujjhāmi sevāmi cāti attho.
Muni means the All-Knowing Buddha; Dhammañca means the ninefold supramundane Dhamma, comprising the path, fruit, and Nibbāna as taught by him; Saṅghañca means the community of eight types of noble individuals established therein; and saraṇaṃ means refuge, shelter, protection, and ultimate resort, because of its connection with these unsurpassed qualities and its ability to destroy all suffering of saṃsāra. Upemi means I approach, I understand, and I resort to.
Này Hiền Giả nghĩa là tôi quy y (upemi), tức là tôi đến nương tựa, tôi giác ngộ, tôi thực hành Đức Phật Toàn Giác (sabbaññubuddhaṃ), Pháp siêu thế chín loại (navavidhalokuttaradhammañca) bao gồm Đạo, Quả và Niết-bàn do Ngài chỉ dạy, và Tăng đoàn (saṅghañca) gồm tám bậc Thánh nhân đã an trú trong Pháp đó, vì sự kết hợp với những điều vô thượng đó và vì sự tiêu diệt mọi khổ đau trong vòng luân hồi.
Kiṃme katā rājagahetiādikā sukkāya theriyā gāthā.
The verses beginning with Kiṃme katā rājagahe belong to Sukkā Theri.
Kệ ngôn của Trưởng lão ni Sukkā bắt đầu bằng ‘‘Kiṃ me katā rājagahe’’.
Ayampi purimabuddhesu katādhikārā tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinantī vipassissa bhagavato kāle bandhumatīnagare kulagehe nibbattitvā viññutaṃ pattā upāsikāhi saddhiṃ vihāraṃ gantvā satthu santike dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddhā pabbajitvā bahussutā dhammadharā paṭibhānavatī ahosi.
This Theri, too, having performed meritorious deeds in the presence of previous Buddhas and accumulated wholesome karma conducive to liberation in various existences, was reborn in a noble family in Bandhumatī city during the time of Vipassī Bhagavā. Having reached maturity, she went to the monastery with female lay followers, heard the Dhamma from the Teacher, gained faith, and renounced the world. She became learned, a guardian of the Dhamma, and quick-witted.
Vị này cũng vậy, đã tích lũy thiện nghiệp là nhân duyên thoát khỏi luân hồi trong các kiếp trước dưới thời các Đức Phật quá khứ. Vào thời Đức Phật Vipassī, bà sinh ra trong một gia đình danh giá tại thành Bandhumatī. Khi trưởng thành, bà cùng với các nữ cư sĩ khác đến tịnh xá, nghe Pháp từ Đức Thế Tôn, có được đức tin, xuất gia, trở thành người đa văn, thọ trì Pháp và có trí tuệ ứng đối.
Sā tattha bahūni vassasahassāni brahmacariyaṃ caritvā puthujjanakālakiriyameva katvā tusite nibbatti.
There, she practiced the holy life for many thousands of years, and after passing away as an ordinary person, she was reborn in Tusita heaven.
Bà đã sống đời Phạm hạnh trong nhiều ngàn năm ở đó, sau đó chỉ chết như một phàm nhân và tái sinh vào cõi trời Tusita.
Tathā sikhissa bhagavato, vessabhussa bhagavato kāleti evaṃ tiṇṇaṃ sammāsambuddhānaṃ sāsane sīlaṃ rakkhitvā bahussutā dhammadharā ahosi, tathā kakusandhassa, koṇāgamanassa, kassapassa ca bhagavato sāsane pabbajitvā visuddhasīlā bahussutā dhammakathikā ahosi.
Similarly, during the time of Sikhī Bhagavā and Vessabhū Bhagavā, thus in the Dispensation of three Sammāsambuddhas, she observed sīla, became learned and a guardian of the Dhamma. Likewise, in the Dispensation of Kakusandha, Koṇāgamana, and Kassapa Bhagavā, she renounced the world and became pure in sīla, learned, and a Dhamma speaker.
Tương tự, vào thời Đức Phật Sikhī và Đức Phật Vessabhū, bà đã giữ giới, trở thành người đa văn và thọ trì Pháp trong giáo pháp của ba Đức Phật Chánh Đẳng Giác này. Tương tự, trong giáo pháp của Đức Phật Kakusandha, Đức Phật Koṇāgamana và Đức Phật Kassapa, bà đã xuất gia, giữ giới thanh tịnh, trở thành người đa văn và là một Pháp sư.
Evaṃ sā tattha tattha bahuṃ puññaṃ upacinitvā sugatīsuyeva saṃsarantī imasmiṃ buddhuppāde rājagahanagare gahapatimahāsālakule nibbatti, sukkātissā nāmaṃ ahosi.
Thus, having accumulated much merit in various existences and wandered only in happy destinations, she was reborn in a wealthy householder's family in Rājagaha city in this Buddha-era. Her name was Sukkā.
Như vậy, bà đã tích lũy nhiều công đức ở khắp mọi nơi, luân hồi trong các thiện cảnh. Trong thời Đức Phật hiện tại, bà sinh ra trong một gia đình gia chủ giàu có tại thành Rājagaha, và tên của bà là Sukkā.
Sā viññutaṃ pattā satthu rājagahapavesane laddhappasādā upāsikā hutvā aparabhāge dhammadinnāya theriyā santike dhammaṃ sutvā sañjātasaṃvegā tassā eva santike pabbajitvā vipassanāya kammaṃ karontī nacirasseva saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇi.
Having reached maturity, she gained faith upon the Teacher's entry into Rājagaha and became a female lay follower. Later, having heard the Dhamma from Dhammadinnā Theri, she became filled with saṃvega and renounced the world under her. Practicing vipassanā, she attained Arahantship with the Paṭisambhidā within a short time.
Khi trưởng thành, bà đã có được niềm tin vào Đức Thế Tôn khi Ngài vào Rājagaha, trở thành một nữ cư sĩ. Sau đó, bà nghe Pháp từ Trưởng lão ni Dhammadinnā, phát sinh cảm động, và xuất gia dưới sự hướng dẫn của chính vị ấy. Trong khi thực hành thiền quán (vipassanā), bà đã chứng đắc A-la-hán quả cùng với các tuệ phân tích (paṭisambhidā) không lâu sau đó.
Tena vuttaṃ apadāne (apa. therī 2.4.111-142) –
Therefore, it is said in the Apadāna:
Do đó, trong Apadāna đã nói:
Arahattaṃ pana patvā pañcasatabhikkhuniparivārā mahādhammakathikā ahosi.
Having attained Arahantship, she became a renowned Dhamma speaker, surrounded by five hundred bhikkhunīs.
Sau khi đạt A-la-hán, với năm trăm Tỳ-kheo-ni vây quanh, bà trở thành một vị thuyết pháp vĩ đại.
Sā ekadivasaṃ rājagahe piṇḍāya caritvā katabhattakiccā bhikkhunupassayaṃ pavisitvā sannisinnāya mahatiyā parisāya madhubhaṇḍaṃ pīḷetvā sumadhuraṃ pāyentī viya amatena abhisiñcantī viya dhammaṃ deseti.
One day, having wandered for alms in Rājagaha and completed her meal, she entered the bhikkhunī monastery and taught the Dhamma to a large, seated assembly, as if pressing honey from a honeycomb and giving them sweet honey to drink, or as if sprinkling them with the nectar of immortality.
Một ngày nọ, sau khi khất thực ở Rājagaha và dùng bữa xong, bà vào tu viện Tỳ-kheo-ni và thuyết pháp cho một hội chúng đông đảo đang ngồi, như đang vắt mật từ tổ ong cho uống thứ mật ngọt lịm, như đang rưới nước cam lồ.
Parisā cassā dhammakathaṃ ohitasotā avikkhittacittā sakkaccaṃ suṇāti.
And the assembly listened to her Dhamma talk attentively, with undistracted minds, respectfully.
Hội chúng chăm chú lắng nghe pháp thoại của bà với tâm không xao nhãng và cung kính.
Tasmiṃ khaṇe theriyā caṅkamanakoṭiyaṃ rukkhe adhivatthā devatā dhammadesanāya pasannā rājagahaṃ pavisitvā rathiyāya rathiyaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ vicaritvā tassā guṇaṃ vibhāventī –
At that moment, a devatā residing in a tree at the end of the Therī’s walking path, pleased with the Dhamma teaching, entered Rājagaha and, wandering from street to street and crossroad to crossroad, proclaimed her virtues:
Vào lúc đó, một vị thiên nữ trú trên cây ở cuối đường kinh hành của vị Trưởng lão-ni, hoan hỷ với pháp thoại, đi vào Rājagaha, đi khắp các con đường, các ngã tư, và tán thán phẩm hạnh của bà:
Tattha kiṃme katā rājagahe manussāti ime rājagahe manussā kiṃ katā, kismiṃ nāma kicce byāvaṭā.
There, kiṃme katā rājagahe manussā means: what are these people in Rājagaha doing, what business are they engaged in?
Trong đó, người dân Rājagaha đã làm gì nghĩa là những người dân Rājagaha này đang làm gì, đang bận rộn với công việc gì.
Madhuṃ pītāva acchareti yathā bhaṇḍamadhuṃ gahetvā madhuṃ pītavanto visaññino hutvā sīsaṃ ukkhipituṃ na sakkonti, evaṃ imepi dhammasaññāya visaññino hutvā maññe sīsaṃ ukkhipituṃ na sakkonti, kevalaṃ acchantiyevāti attho.
Madhuṃ pītāva acchare means: Just as those who have taken honeycomb and drunk honey become senseless and cannot lift their heads, so too, these people, having become senseless due to the perception of Dhamma, cannot, I think, lift their heads (to listen to the Dhamma), but merely remain idle.
Họ ngồi như say mật nghĩa là, giống như những người đã uống mật ong từ tổ ong, say sưa không thể ngẩng đầu lên được, những người này cũng vậy, do say sưa với pháp, họ không thể ngẩng đầu lên được, chỉ đơn thuần là ngồi yên. Đó là ý nghĩa.
Ye sukkaṃ na upāsanti, desentiṃ buddhasāsananti buddhassa bhagavato sāsanaṃ yāthāvato desentiṃ pakāsentiṃ sukkaṃ theriṃ ye na upāsanti na payirupāsanti.
Ye sukkaṃ na upāsanti, desentiṃ buddhasāsana means: those who do not attend upon or serve Sukka Theri, who teaches and proclaims the Buddha's dispensation truly.
Những ai không đến gần Sukka, người đang thuyết giáo pháp của Đức Phật nghĩa là những ai không đến gần, không phụng sự Trưởng lão-ni Sukka, người đang thuyết giảng, đang công bố giáo pháp của Đức Thế Tôn một cách chân thật.
Te ime rājagahe manussā kiṃ katāti yojanā.
The connection is: "What are these people in Rājagaha doing?"
Thì những người dân Rājagaha này đang làm gì? Đó là cách liên kết.
Tañca appaṭivānīyanti tañca pana dhammaṃ anivattitabhāvāvahaṃ niyyānikaṃ, abhikkantatāya vā yathā sotujanasavanamanoharabhāvena anapanīyaṃ, asecanakaṃ anāsittakaṃ pakatiyāva mahārasaṃ tato eva ojavantaṃ.
Tañca appaṭivānīya means: that Dhamma, which leads to the state of non-returning, to liberation, or, because of its excellence, is not to be rejected due to its charm to the ears and minds of listeners; asecanakaṃ means: not to be supplemented, naturally of great essence, and therefore full of vitality.
Pháp ấy không thể từ bỏ nghĩa là pháp ấy là con đường dẫn đến sự không thoái chuyển, là sự giải thoát, hoặc do sự siêu việt của nó, không thể từ bỏ vì làm cho tâm người nghe hoan hỷ, không cần thêm thắt nghĩa là tự nhiên có hương vị tuyệt vời, do đó có tinh túy.
‘‘Osadha’’ntipi pāḷi.
The Pali text also says "osadha" (medicine).
Cũng có bản Pāḷi là “ osadha” (thuốc).
Vaṭṭadukkhabyādhitikicchāya osadhabhūtaṃ.
It is a medicine for the illness of the suffering of saṃsāra.
Là thuốc để chữa trị căn bệnh khổ đau của vòng luân hồi.
Pivanti maññe sappaññā, valāhakamivaddhagūti valāhakantarato nikkhantaṃ udakaṃ nirudakakantāre pathagā viya taṃ dhammaṃ sappaññā paṇḍitapurisā pivanti maññe pivantā viya suṇanti.
Pivanti maññe sappaññā, valāhakamivaddhagū means: Just as travelers in a waterless desert eagerly drink water that has emerged from a cloud, so too, wise people, I think, drink that Dhamma, or rather, listen to it.
Những người trí tuệ uống nó, như lữ khách uống nước từ đám mây nghĩa là những người trí tuệ, những người có trí tuệ, uống pháp ấy như những lữ khách trong sa mạc không nước uống nước từ đám mây, nghĩa là họ lắng nghe như đang uống.
Natthi nissaraṇaṃ loketiādikā selāya theriyā gāthā.
Natthi nissaraṇaṃ loke and so on are the verses of Selā Theri.
Kệ của Trưởng lão-ni Selā bắt đầu bằng Natthi nissaraṇaṃ loke (Không có lối thoát trong thế gian).
Ayampi purimabuddhesu katādhikārā tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinantī haṃsavatīnagare kulagehe nibbattitvā viññutaṃ pattā mātāpitūhi samānajātikassa kulaputtassa dinnā, tena saddhiṃ bahūni vassasatāni sukhasaṃvāsaṃ vasitvā tasmiṃ kālaṅkate sayampi addhagatā vayoanuppattā saṃvegajātā kiṃkusalagavesinī kālena kālaṃ ārāmena ārāmaṃ vihārena vihāraṃ anuvicarati ‘‘samaṇabrāhmaṇānaṃ santike dhammaṃ sossāmī’’ti.
She too, having made aspirations under previous Buddhas, accumulating wholesome kamma that leads to liberation in various existences, was reborn in a noble family in the city of Haṃsavatī. Having reached maturity, she was given in marriage by her parents to a young man of equal birth. She lived happily with him for many hundreds of years, and when he passed away, she herself, having advanced in age and reached old age, became agitated. Seeking what is wholesome, she wandered from monastery to monastery, from dwelling to dwelling, from time to time, thinking, "I will hear the Dhamma from ascetics and brahmins."
Vị này cũng vậy, đã tạo thiện nghiệp trong các Đức Phật quá khứ, tích lũy thiện pháp là nhân duyên cho sự giải thoát trong các đời khác nhau. Bà sinh ra trong một gia đình quý tộc ở thành Haṃsavatī, khi trưởng thành, được cha mẹ gả cho một chàng trai cùng đẳng cấp. Sau khi sống hạnh phúc với người đó nhiều trăm năm, khi người đó qua đời, bà cũng đã già, đến tuổi xế chiều, phát sinh tâm xúc động, tìm kiếm điều thiện, thỉnh thoảng đi từ tu viện này đến tu viện khác, từ trú xứ này đến trú xứ khác, với ý nghĩ “Tôi sẽ nghe pháp từ các Sa-môn, Bà-la-môn”.
Sā ekadivasaṃ satthu bodhirukkhaṃ upasaṅkamitvā ‘‘yadi buddho bhagavā asamo asamasamo appaṭipuggalo, dassetu me ayaṃ bodhi pāṭihāriya’’nti nisīdi.
One day, she approached the Bodhi tree of the Master and sat down, resolving, "If the Buddha, the Blessed One, is peerless, unequaled, and without a rival, may this Bodhi tree show me a miracle!"
Một ngày nọ, bà đến cây Bồ-đề của Đức Đạo Sư và ngồi xuống, nói: “Nếu Đức Phật, Thế Tôn là vô song, là vô song tuyệt đối, là bậc vô thượng, thì xin cây Bồ-đề này hãy hiện thần thông cho con thấy.”
Tassā tathā cittuppādasamanantarameva bodhi pajjali, sabbasovaṇṇamayā sākhā uṭṭhahiṃsu, sabbā disā virociṃsu.
Immediately after this thought arose in her, the Bodhi tree blazed forth, its branches became entirely golden, and all directions shone brightly.
Ngay khi ý nghĩ đó khởi lên trong tâm bà, cây Bồ-đề liền phát sáng, các cành cây đều biến thành vàng ròng, và mọi phương hướng đều rực rỡ.
Sā taṃ pāṭihāriyaṃ disvā pasannamānasā garucittīkāraṃ upaṭṭhapetvā sirasi añjaliṃ paggayha sattarattindivaṃ tattheva nisīdi.
Seeing that miracle, she became filled with faith, developed deep veneration, raised her clasped hands to her head, and sat there for seven days and nights.
Thấy thần thông ấy, bà với tâm hoan hỷ, đặt lòng tôn kính sâu sắc, chắp tay lên đầu và ngồi tại đó suốt bảy ngày đêm.
Sattame divase uḷāraṃ pūjāsakkāraṃ akāsi.
On the seventh day, she offered great homage and reverence.
Vào ngày thứ bảy, bà đã thực hiện một lễ cúng dường trọng thể.
Sā tena puññakammena devamanussesu saṃsarantī imasmiṃ buddhuppāde āḷavīraṭṭhe āḷavikassa rañño dhītā hutvā nibbatti.
Through that meritorious deed, she wandered through divine and human realms, and in this present Buddha era, she was reborn as the daughter of King Āḷavaka in the country of Āḷavī.
Nhờ thiện nghiệp ấy, bà luân hồi trong cõi trời và loài người, rồi trong thời kỳ Đức Phật này xuất hiện, bà tái sinh làm con gái của vua Āḷavaka ở xứ Āḷavī.
Selātissā nāmaṃ ahosi.
Her name was Selā.
Tên bà là Selā.
Āḷavikassa pana rañño dhītāti katvā āḷavikātipi naṃ voharanti.
Because she was the daughter of King Āḷavaka, they also called her Āḷavikā.
Vì là con gái của vua Āḷavaka, nên người ta cũng gọi bà là Āḷavikā.
Sā viññutaṃ pattā satthari āḷavakaṃ dametvā tassa hatthe pattacīvaraṃ datvā tena saddhiṃ āḷavīnagaraṃ upagate dārikā hutvā raññā saddhiṃ satthu santikaṃ upagantvā dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddhā upāsikā ahosi.
Having reached maturity, when the Master subdued the demon Āḷavaka, gave him the bowl and robe, and journeyed with him to the city of Āḷavī, she, as a young girl, went with the king to the Master, heard the Dhamma, gained faith, and became a lay follower.
Khi đến tuổi trưởng thành, khi Đức Đạo Sư đã chế ngự Āḷavaka, trao y bát cho ông ta và cùng ông ta đến thành Āḷavī, bà là một cô gái nhỏ, cùng với vua đến gặp Đức Đạo Sư, nghe Pháp, và trở thành một nữ cư sĩ có niềm tin vững chắc.
Sā aparabhāge sañjātasaṃvegā bhikkhunīsu pabbajitvā katapubbakiccā vipassanaṃ paṭṭhapetvā saṅkhāre sammasantī upanissayasampannattā paripakkañāṇā nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi.
Later, she became deeply agitated, ordained among the bhikkhunīs, performed her preliminary duties, established vipassanā, and while contemplating the formations, owing to her abundant supporting conditions and mature wisdom, she attained Arahantship without delay.
Sau đó, bà khởi tâm xúc động, xuất gia làm Tỳ-kheo-ni, hoàn tất các nghi thức sơ khởi, bắt đầu tu thiền minh sát, quán xét các hành, và nhờ đầy đủ các duyên lành, với tuệ giác viên mãn, không lâu sau bà đã chứng A-la-hán.
Tena vuttaṃ apadāne (apa. therī 2.2.61-85) –
Thus it was said in the Apadāna:
Do đó, trong Apadāna (apa. therī 2.2.61-85) có nói:
Tassattho – imasmiṃ loke sabbasamayesupi upaparikkhīyamānesu nissaraṇaṃ nibbānaṃ nāma natthi tesaṃ tesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ chandaso paṭiññāyamānaṃ vohāramattamevetaṃ, tasmā kiṃ vivekena kāhasi evarūpe sampannapaṭhamavaye ṭhitā iminā kāyavivekena kiṃ karissasi?
Its meaning is: In this world, even when thoroughly examined at all times, there is no such thing as nibbāna, which is an escape from suffering. That is merely a conventional designation professed by those various ascetics and brahmins according to their desires. Therefore, "What will you do with solitude?" What will you do with this bodily solitude, you who are in such a perfect prime of life?
Ý nghĩa của lời đó là: Trong thế gian này, ngay cả khi được xem xét kỹ lưỡng trong mọi thời điểm, không có cái gọi là Niết-bàn, sự thoát ly khỏi luân hồi. Đó chỉ là một cách gọi được các Sa-môn và Bà-la-môn tuyên bố theo ý muốn của họ. Vì vậy, “cô sẽ làm gì với sự độc cư?” – Cô, người đang ở trong tuổi thanh xuân viên mãn như thế này, sẽ làm gì với sự độc cư thân này? Thay vào đó, “hãy tận hưởng các dục lạc” – hãy trải nghiệm những niềm vui và sự hưởng thụ gắn liền với vật dục và phiền não dục. Tại sao? “Đừng để sau này phải hối tiếc” – ý nghĩa là đừng để sau này cô phải hối tiếc, nghĩ rằng: “Niết-bàn mà ta đã thực hành Phạm hạnh vì nó không tồn tại, do đó ta đã không đạt được nó, và các dục lạc cũng đã bị bỏ lỡ. Thật là vô ích cho ta!”
Atha kho bhuñjāhi kāmaratiyo vatthukāmakilesakāmasannissitā khiḍḍāratiyo paccanubhohi.
Moreover, "enjoy sense pleasures"—experience the delights associated with object-desires and defilement-desires.
Thay vào đó, hãy tận hưởng các dục lạc – hãy trải nghiệm những niềm vui và sự hưởng thụ gắn liền với vật dục và phiền não dục.
Māhu pacchānutāpinī ‘‘yadatthaṃ brahmacariyaṃ carāmi, tadeva nibbānaṃ natthi, tenevetaṃ nādhigataṃ, kāmabhogā ca parihīnā, anattho vata mayha’’nti pacchā vippaṭisārinī mā ahosīti adhippāyo.
"Do not be regretful later"—the intention is: "The nibbāna for which I practice the holy life does not exist, therefore it has not been attained, and sense pleasures have been forsaken. Oh, what a disadvantage for me!" Do not be regretful later, that is the meaning.
Đừng để sau này phải hối tiếc – ý nghĩa là đừng để sau này cô phải hối tiếc, nghĩ rằng: “Niết-bàn mà ta đã thực hành Phạm hạnh vì nó không tồn tại, do đó ta đã không đạt được nó, và các dục lạc cũng đã bị bỏ lỡ. Thật là vô ích cho ta!”
Taṃ sutvā therī ‘‘bālo vatāyaṃ māro, yo mama paccakkhabhūtaṃ nibbānaṃ paṭikkhipati.
Hearing that, the Therī thought, "Indeed, this Māra is foolish, he denies nibbāna which is directly experienced by me.
Nghe vậy, vị Trưởng lão ni nghĩ: “Māra này thật ngu ngốc, dám phủ nhận Niết-bàn đang hiện hữu trước mắt ta.
Kāmesu ca maṃ pavāreti, mama khīṇāsavabhāvaṃ na jānāti.
He invites me to sense pleasures, not knowing my state of being taintless.
Hắn lại còn khuyến dụ ta vào các dục lạc, hắn không biết rằng ta đã là bậc lậu tận.
Handa naṃ taṃ jānāpetvā tajjessāmī’’ti cintetvā –
Well, I shall let him know that and admonish him," and she said:
Nào, ta hãy cho hắn biết điều đó và răn đe hắn!” – Rồi bà suy nghĩ:
Tattha sattisūlūpamā kāmāti kāmā nāma yena adhiṭṭhitā, tassa sattassa vinivijjhanato nisitasatti viya sūlaṃ viya ca daṭṭhabbā.
In this, " Sense pleasures are like spears and stakes" means that sense pleasures, by which a being is pierced and cut when devoted to them, should be regarded as a sharp spear and a stake. " Khandhas" refers to the upādānakkhandhas. " Their" refers to those sense pleasures. " A chopping block" means a place for cutting, a place for severing, is the meaning.
Trong đó, dục lạc ví như gươm giáo có nghĩa là các dục lạc được xem như lưỡi gươm sắc bén và cây cọc nhọn, vì chúng đâm xuyên qua chúng sinh nào bị chúng chi phối. Các uẩn là các thủ uẩn. Của chúng là của các dục lạc đó. Thớt chặt có nghĩa là nơi để chặt chém, là nơi để cắt xẻ. Vì khi các chúng sinh bị các dục lạc cắt xẻ trên các uẩn, họ phải chịu sự cắt đứt và phá hủy.
Khandhāti upādānakkhandhā.
Upādānakkhandhas.
Các uẩn là các thủ uẩn.
Āsanti tesaṃ.
Their.
Của chúng là của các dục lạc đó.
Adhikuṭṭanāti chindanādhiṭṭhānā, accādānaṭṭhānanti attho.
A place for cutting, a place for severing, is the meaning.
Thớt chặt có nghĩa là nơi để chặt chém, là nơi để cắt xẻ.
Yato khandhe accādāya sattā kāmehi chejjabhejjaṃ pāpuṇanti.
Because beings, having been cut and severed by sense pleasures, attain breaking and shattering upon the chopping block of the khandhas.
Vì khi các chúng sinh bị các dục lạc cắt xẻ trên các uẩn, họ phải chịu sự cắt đứt và phá hủy.
Yaṃ tvaṃ kāmaratiṃ brūsi, arati dāni sā mamāti, pāpima, tvaṃ yaṃ kāmaratiṃ ramitabbaṃ sevitabbaṃ katvā vadasi, sā dāni mama niratijātikattā mīḷhasadisā, na tāya mama koci attho atthīti.
" That which you call delight in sense pleasures, for me it is now a displeasure" means: Evil One, that which you declare to be a delight in sense pleasures, to be enjoyed and indulged in, is now like excrement to me, being devoid of delight; I have no use for it.
Điều mà ngươi gọi là dục lạc, giờ đây đối với ta chỉ là sự không vui thích có nghĩa là, hỡi kẻ ác, điều mà ngươi nói là dục lạc đáng để vui thích, đáng để hưởng thụ, giờ đây đối với ta chỉ như phân uế, vì ta đã không còn vui thích, ta không còn chút lợi ích nào từ nó.
Tattha kāraṇamāha ‘‘sabbattha vihatā nandī’’tiādinā.
In this regard, she stated the reason, beginning with, " Delight has been utterly destroyed everywhere."
Trong đó, lý do được nói đến bằng câu “niềm vui thích đã bị hủy diệt khắp nơi” và các câu tiếp theo.
Tattha evaṃ jānāhīti ‘‘sabbaso pahīnataṇhāvijjā’’ti maṃ jānāhi, tato eva balavidhamanavisayātikkamanehi antaka lāmakācāra, māra, tvaṃ mayā nihato bādhito asi, na panāhaṃ tayā bādhitabbāti attho.
In this, " Know this" means "know me as one whose craving and ignorance are utterly abandoned"; from that, O Destroyer, you with your vile conduct, Māra, by me through the shattering of your army and transcending your domain, you are struck down (vanquished), you are tormented. But I am not to be tormented by you, is the meaning.
Trong đó, hãy biết như vậy có nghĩa là “hãy biết ta là người đã hoàn toàn đoạn trừ tham ái và vô minh”, từ đó, hỡi Kẻ Diệt Vong (antaka), hỡi Māra với hành vi thấp kém, ngươi đã bị ta đánh bại (nihato) và quấy nhiễu bằng cách phá hủy quân đội của ngươi và vượt qua lãnh địa của ngươi; nhưng ta thì không thể bị ngươi quấy nhiễu hay làm hại – đó là ý nghĩa.
Yaṃ taṃ isīhi pattabbantiādikā somāya theriyā gāthā.
The verses of Somātherī begin with " That which is to be attained by seers."
Yaṃ taṃ isīhi pattabba là những bài kệ của Trưởng lão ni Somā.
Ayampi purimabuddhesu katādhikārā tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinantī sikhissa bhagavato kāle khattiyamahāsālakule nibbattitvā viññutaṃ patvā aruṇarañño aggamahesī ahosīti sabbaṃ atītavatthu abhayattheriyā vatthusadisaṃ.
This Therī too, having performed meritorious deeds under previous Buddhas, accumulating wholesome kamma that leads to nibbāna in various existences, was reborn into a wealthy Khattiya family during the time of Sikhi Bhagavā. Having reached maturity, she became the chief queen of King Aruṇa. All her past story is similar to that of Abhayātherī.
Vị Trưởng lão ni này cũng vậy, đã tạo thiện nghiệp trong các Đức Phật quá khứ, tích lũy thiện pháp làm nhân duyên mạnh mẽ cho sự giải thoát khỏi vòng luân hồi trong các kiếp sống khác nhau. Vào thời Đức Phật Sikhī, bà đã tái sinh vào một gia đình quý tộc vương giả giàu có, khi đến tuổi trưởng thành, bà trở thành hoàng hậu của vua Aruṇa. Toàn bộ câu chuyện quá khứ này tương tự như câu chuyện của Trưởng lão ni Abhayā.
Paccuppannavatthu pana ayaṃ therī tattha tattha devamanussesu saṃsarantī imasmiṃ buddhuppāde rājagahe bimbisārassa rañño purohitassa dhītā hutvā nibbatti.
Her present story, however, is that this Therī, having wandered through various divine and human realms, was reborn in Rājagaha as the daughter of King Bimbisāra's chaplain during this Buddha-era.
Còn về câu chuyện hiện tại, vị Trưởng lão ni này đã luân hồi trong các cõi trời và người, rồi tái sinh vào thời Đức Phật Gotama tại Rājagaha, làm con gái của vị quan tư tế của vua Bimbisāra.
Tassā somāti nāmaṃ ahosi.
Her name was Somā.
Tên của bà là Somā.
Sā viññutaṃ pattā satthu rājagahapavesane paṭiladdhasaddhā upāsikā hutvā aparabhāge sañjātasaṃvegā bhikkhunīsu pabbajitvā katapubbakiccā vipassanāya kammaṃ karontī na cirasseva saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇi.
Having reached maturity, she gained faith when the Teacher entered Rājagaha and became a lay follower. Later, feeling a strong sense of urgency, she ordained among the bhikkhunīs and, having performed her preliminary duties, practiced vipassanā meditation, and before long attained Arahantship together with the analytical knowledges (paṭisambhidā).
Khi đến tuổi trưởng thành, bà đã có đức tin khi Đức Thế Tôn vào Rājagaha, trở thành một nữ cư sĩ. Sau đó, bà phát khởi tâm xúc động, xuất gia vào hội chúng Tỳ-kheo-ni, hoàn thành các việc cần làm trước đó, hành thiền quán và không lâu sau đã chứng A-la-hán cùng với các Tứ Vô Ngại Giải.
Tena vuttaṃ apadāne (apa. therī 2.1.71, 80-90) –
Therefore, it is said in the Apadāna:
Vì thế, trong Apadāna đã nói:
Tassattho – sīlakkhandhādīnaṃ esanaṭṭhena ‘‘isī’’ti laddhanāmehi buddhādīhi mahāpaññehi pattabbaṃ, taṃ aññehi pana durabhisambhavaṃ dunnipphādanīyaṃ.
Its meaning is: That which is to be attained by the wise, such as the Buddhas, who are called "seers" because of their seeking of the aggregates of virtue (sīlakkhandha) and so forth, that state, by others, is difficult to produce, difficult to accomplish.
Ý nghĩa của bài kệ đó là: Địa vị A-la-hán, nơi an lạc tối thượng, được các bậc đại trí như Đức Phật và các vị khác đạt được, những người được gọi là “Hiền giả” (isī) vì họ tìm cầu các uẩn giới (sīlakkhandha) và các pháp khác. Đối với những người khác, địa vị ấy khó đạt được (durabhisambhava), khó thành tựu.
Yaṃ taṃ arahattasaṅkhātaṃ paramassāsaṭṭhānaṃ, na taṃ dvaṅgulapaññāya nihīnapaññāya itthiyā pāpuṇituṃ sakkā.
That supreme comforting state, called Arahantship, cannot be attained by a woman with inferior wisdom, "two-finger wisdom."
Cái địa vị an lạc tối thượng được gọi là A-la-hán đó, không thể đạt được bởi một người nữ với trí tuệ thấp kém, trí tuệ hai ngón tay.
Itthiyo hi sattaṭṭhavassakālato paṭṭhāya sabbakālaṃ odanaṃ pacantiyo pakkuthite udake taṇḍule pakkhipitvā ‘‘ettāvatā odanaṃ pakka’’nti na jānanti, pakkuthiyamāne pana taṇḍule dabbiyā uddharitvā dvīhi aṅgulīhi pīḷetvā jānanti, tasmā dvaṅgulipaññāyāti vuttā.
For women, from the age of seven or eight years onwards, always cooking rice, do not know that "the rice is cooked" by simply putting the rice into boiling water. But when the rice is boiling, they scoop it out with a ladle and press it with two fingers to know if it is cooked. Therefore, it is said, "with two-finger wisdom."
Thật vậy, phụ nữ từ bảy, tám tuổi trở đi, khi nấu cơm, sau khi bỏ gạo vào nước đang sôi, họ không biết “cơm đã chín” chỉ bằng cách nhìn. Nhưng khi gạo đang sôi, họ múc gạo bằng vá, rồi dùng hai ngón tay bóp để biết cơm đã chín hay chưa. Vì vậy, họ được gọi là người có trí tuệ hai ngón tay.
Tattha itthibhāvo no kiṃ kayirāti mātugāmabhāvo amhākaṃ kiṃ kareyya, arahattappattiyā kīdisaṃ vibandhaṃ uppādeyya.
In this, " What can womanhood do to us?" means: what hindrance can the state of being a woman create for us? What kind of obstacle can it produce for the attainment of Arahantship?
Trong đó, itthibhāvo no kiṃ kayirā có nghĩa là thân phận phụ nữ có thể làm gì cho chúng tôi, có thể tạo ra chướng ngại nào cho việc chứng A-la-hán?
Cittamhi susamāhiteti citte aggamaggasamādhinā suṭṭhu samāhite.
" When the mind is well-composed" means when the mind is perfectly composed by the supreme path-concentration (aggamagga-samādhi).
Cittamhi susamāhite có nghĩa là khi tâm đã được định tĩnh tốt đẹp bằng định của đạo tối thượng.
Ñāṇamhi vattamānamhīti tato arahattamaggañāṇe pavattamāne.
" When knowledge is present" means when the Arahantship path-knowledge is arising from that samādhi.
Ñāṇamhi vattamānamhi có nghĩa là khi trí tuệ của đạo A-la-hán đang vận hành.
Sammā dhammaṃ vipassatoti catusaccadhammaṃ pariññādividhinā sammadeva passato.
" Discerning Dhamma rightly" means rightly seeing the four Noble Truths with the method of full comprehension and so forth.
Sammā dhammaṃ vipassato có nghĩa là khi quán chiếu Tứ Thánh Đế một cách chân chánh bằng phương pháp biến tri.
Ayañhettha saṅkhepo – pāpima, itthī vā hotu puriso vā, aggamagge adhigate arahattaṃ hatthagatamevāti.
This is the summary here: Evil One, be it a woman or a man, when the supreme path is attained, Arahantship is as if held in hand.
Đây là tóm tắt ở đây: Hỡi kẻ ác, dù là phụ nữ hay đàn ông, khi đã đạt được đạo tối thượng, quả A-la-hán chỉ là trong tầm tay.