Abhidhammāvatāro-nāmarūpaparicchedo

1610

Pakiṇṇakaniddeso

Miscellaneous Exposition

Diễn giải về các điều tạp.

1611

475.

1612

Idāni pana sabbesaṃ, etesaṃ mānasaṃ mayā;

Now, for the clear understanding of all these (mental states) by bhikkhus,

Bây giờ, tôi sẽ trình bày những điều tạp này

1613

Pāṭavatthāya bhikkhūnaṃ, kathīyati pakiṇṇakaṃ.

a miscellaneous exposition is given by me.

về tất cả các tâm (mānasa) để các tỳ khưu dễ hiểu.

1614

476.

1615

Panthamakkaṭako nāma, disāsu pana pañcasu;

There is a road-spider, who in the five directions,

Có một con nhện (panthamakkaṭako) ở năm phương;

1616

Tattha suttaṃ pasāretvā, jālamajjhe nipajjati.

having spread its thread, lies down in the middle of its web.

Nó giăng tơ ở đó và nằm giữa mạng nhện.

1617

477.

1618

Paṭhamāya disāyettha, sutte pana pasārite;

When in the first direction, the thread being spread,

Khi sợi tơ ở phương thứ nhất được giăng ra,

1619

Pāṇakena paṭaṅgena, ghaṭṭite makkhikāya vā.

is struck by an insect or a fly.

nó bị một con côn trùng hoặc một con ruồi chạm vào.

1620

478.

1621

Nipannaṭṭhānato kiñci, calitvā uṇṇanābhi tu;

The spider, moving slightly from its resting place,

Con nhện (uṇṇanābhi) hơi di chuyển từ chỗ nó đang nằm,

1622

Gantvā suttānusārena, yūsaṃ pivati tassa sā.

goes along the thread and drinks its juice.

rồi đi theo sợi tơ và hút chất dịch của con mồi.

1623

479.

1624

Punāgantvāna tattheva, nipajjati yathāsukhaṃ;

Then it returns and lies down there again at ease;

Sau đó, nó trở lại và nằm thoải mái ngay tại chỗ cũ;

1625

Evameva karoteva, disāsu dutiyādisu.

it does the same in the second and other directions.

Nó cũng làm như vậy ở các phương thứ hai v.v.

1626

480.

1627

Pasādā pañca daṭṭhabbā, suttaṃ pañcadisāsviva;

The five sense-faculties (pasāda) should be seen like the thread in the five directions;

Năm tịnh sắc (pasāda) nên được xem như năm phương của sợi tơ;

1628

Cittaṃ pana ca daṭṭhabbaṃ, majjhe makkaṭako viya.

and consciousness (citta) should be seen like the spider in the middle.

Còn tâm (citta) thì nên được xem như con nhện ở giữa.

1629

481.

1630

Pāṇakādīhi suttassa, tassa saṅghaṭṭanā viya;

The striking of that thread by insects and so on,

Sự va chạm của côn trùng v.v. vào sợi tơ đó,

1631

Pasādānaṃ tu daṭṭhabbā, ghaṭṭanārammaṇena hi.

should be seen as the impingement of an object upon the sense-faculties.

nên được xem là sự va chạm của đối tượng vào các tịnh sắc.

1632

482.

1633

Calanaṃ viya taṃmajjhe, nipannāyuṇṇanābhiyā;

Just as the spider in the middle moves when the (thread) is struck;

Sự di chuyển của con nhện đang nằm ở giữa đó,

1634

Pasādaghaṭṭanaṃ tattha, gahetvārammaṇaṃ pana.

so, when a sense-faculty is struck, the consciousness seizes the object there.

sau khi nắm giữ đối tượng từ sự va chạm của tịnh sắc ở đó,

1635

483.

1636

Manodhātukriyācittaṃ, bhavaṅgāvaṭṭanaṃ mataṃ;

The mind-element (manodhātu) functional consciousness (kriyācitta) is considered the turning (āvaṭṭana) from bhavaṅga;

được coi là ý giới duy tác (manodhātukriyācitta) – sự chuyển động của hữu phần (bhavaṅgāvaṭṭana);

1637

Tassā suttānusāraṃva, vīthicittapavattanaṃ.

its running along the thread is like the occurrence of the thought-process (vīthicitta).

Và sự diễn tiến của tâm lộ (vīthicitta) giống như sự đi theo sợi tơ của nó.

1638

484.

1639

Sīse panassa vijjhitvā, yūsapānaṃva cetaso;

Its drinking the juice by piercing (the head of the prey), is like the mind's;

Việc hút chất dịch bằng cách đâm vào đầu con mồi của nó,

1640

Ārammaṇesu daṭṭhabbaṃ, javanassa pavattanaṃ.

impulsion (javana) in respect to objects.

nên được xem là sự diễn tiến của tốc hành tâm (javana) trên các đối tượng.

1641

485.

1642

Punāgantvā yathā sutta-jālamajjhe nipajjanaṃ;

And its returning to lie down in the middle of the thread-web,

Việc quay trở lại và nằm giữa mạng nhện như trước,

1643

Vatthuṃyeva ca nissāya, cittassa parivattanaṃ.

is the turning of consciousness (citta) solely based on the base (vatthu).

là sự chuyển động của tâm chỉ nương tựa vào y xứ (vatthu).

1644

486.

1645

Idaṃ tu pana opammaṃ, atthaṃ dīpeti kiṃ tu hi;

This simile, however, illuminates what meaning, indeed?

Tuy nhiên, ví dụ này làm sáng tỏ ý nghĩa gì?

1646

Ārammaṇena paṭhamaṃ, pasāde ghaṭṭite pana.

When an object first impinges upon a sense-faculty,

Khi đối tượng va chạm vào tịnh sắc trước tiên,

1647

487.

1648

Pasādavatthuto cittā, vatthusannissitaṃ mano;

the mind (mano) associated with the base arises first from the sense-faculty base,

tâm nương tựa vào y xứ (vatthu) từ tịnh sắc và y xứ của tâm,

1649

Tato hi paṭhamaṃyeva, jāyatīti hi dīpitaṃ.

it is indeed shown to arise from there first.

đã được làm sáng tỏ rằng nó sinh khởi trước tiên.

1650

488.

1651

Ekekārammaṇaṃ dvīsu, dvīsu dvāresu sabbaso;

That each single object comes into contact with two doors in all ways,

Mỗi đối tượng đi vào phạm vi của hai cửa ở khắp mọi nơi;

1652

Āgacchati tenāpāthaṃ, ayamatthopi dīpito.

this meaning also is illustrated.

Ý nghĩa này cũng được làm sáng tỏ.

1653

489.

1654

Rūpaṃ cakkhupasādamhi, ghaṭṭitvā taṅkhaṇe pana;

Visible form, having impinged on the eye-faculty at that very moment,

Sắc pháp (rūpa) va chạm vào nhãn tịnh sắc (cakkhupasāda), ngay lập tức

1655

Manodvāre tathāpātha-māgacchati nisaṃsayo.

comes into the range of the mind-door without doubt.

đi vào phạm vi của ý môn (manodvāra) một cách không nghi ngờ.

1656

490.

1657

Khago yathā hi rukkhagge, nilīyantova sākhino;

Just as a bird, alighting on a tree-branch,

Như con chim đậu trên ngọn cây, nó va chạm vào cành cây;

1658

Sākhaṃ ghaṭṭeti tassīdha, chāyā pharati bhūmiyaṃ.

strikes the branch, and its shadow here falls on the ground.

Bóng của nó chiếu xuống mặt đất.

1659

491.

1660

Sākhāya ghaṭṭanacchāyā, pharaṇāni ca sabbaso;

The striking of the branch and the falling of the shadow,

Sự va chạm vào cành cây và sự chiếu bóng

1661

Apubbācarimaṃ eka-kkhaṇasmiṃyeva jāyare.

all occur simultaneously, in a single moment.

đều xảy ra đồng thời, trong cùng một khoảnh khắc.

1662

492.

1663

Evameva ca rūpassa, pasādassa ca ghaṭṭanaṃ;

In the same way, the impingement of visible form on the sense-faculty,

Cũng vậy, sự va chạm của sắc pháp và tịnh sắc,

1664

Bhavaṅgacalanassāpi, paccayattena atthato.

and the vibration of the bhavaṅga, are in essence concurrent causes.

và sự rung động của hữu phần (bhavaṅga) cũng vậy, về mặt ý nghĩa là nhân duyên.

1665

493.

1666

Tatheva ca manodvāre, āpāthagamanampi ca;

And likewise, the coming into the range of the mind-door,

Và sự đi vào phạm vi của ý môn cũng vậy,

1667

Apubbācarimaṃ eka-kkhaṇasmiṃyeva hotiti.

occurs simultaneously, in a single moment.

đều xảy ra đồng thời, trong cùng một khoảnh khắc.

1668

494.

1669

Tato bhavaṅgaṃ chinditvā, cakkhudvāre yathākkamaṃ;

Thereupon, having cut off the bhavaṅga, in the eye-door in sequence,

Sau đó, hữu phần bị cắt đứt, theo thứ tự ở nhãn môn;

1670

Āvajjane samuppanne, dassane sampaṭicchane.

when adverting (āvajjana) arises, seeing (dassana) and receiving (sampaṭicchana) (occur).

Khi sự hướng tâm (āvajjana) sinh khởi, sự thấy (dassana), sự tiếp nhận (sampaṭicchana).

1671

495.

1672

Santīraṇe samuppanne, tato voṭṭhabbanepi ca;

When investigating (santīraṇa) arises, then also in determining (voṭṭhabbana);

Khi sự suy xét (santīraṇa) sinh khởi, sau đó là sự quyết định (voṭṭhabbana);

1673

Kusalaṃ javanaṃ cittaṃ, tathākusalameva vā.

wholesome impulsion (javana) consciousness, or likewise, unwholesome (arises).

Tâm tốc hành (javana) thiện hoặc bất thiện cũng vậy.

1674

496.

1675

Eso eva nayo sota-dvārādīsupi viññunā;

This same method, in the sound-door and others as well, by the discerning one,

Người trí nên hiểu nguyên tắc tương tự không khác biệt

1676

Avisesena viññeyyo, saddādīnaṃ tu ghaṭṭane.

should be understood without distinction, regarding the impingement of sounds and so forth.

ở nhĩ môn (sotadvāra) v.v., khi âm thanh v.v. va chạm.

1677

497.

1678

Dovārikopamādīni, etassatthassa dīpane;

Similes like that of the doorkeeper (dovārika), in illustrating this meaning,

Các ví dụ như người gác cổng v.v., để làm sáng tỏ ý nghĩa này;

1679

Uddharitvāna tānettha, dassetabbāni viññunā.

should be drawn upon and shown here by the discerning one.

Người trí nên đưa ra và trình bày chúng ở đây.

1680

498.

1681

Asambhedena cakkhussa, rūpāpāthagamena ca;

Through the intactness of the eye (asambheda), and the coming of visible form into range;

Do sự không phân biệt của mắt, và sự đi vào phạm vi của sắc pháp;

1682

Ālokanissayenāpi, samanakkārahetunā.

and through reliance on light (āloka), and the cause of attention (samanakkāra).

Do sự nương tựa vào ánh sáng, và do nhân tác ý (samanakkāra).

1683

499.

1684

Paccayehi panetehi, sametehi catūhipi;

By these four combined conditions,

Do bốn nhân duyên này hợp lại,

1685

Jāyate cakkhuviññāṇaṃ, sampayuttehi taṃ saha.

eye-consciousness (cakkhuviññāṇa) arises, together with its concomitants.

nhãn thức (cakkhuviññāṇa) sinh khởi cùng với các pháp tương ưng.

1686

500.

1687

Asambhedena sotassa, saddāpāthagamena ca;

Through the intactness of the ear, and the coming of sound into range;

Do sự không phân biệt của tai, và sự đi vào phạm vi của âm thanh;

1688

Ākāsanissayenāpi, samanakkārahetunā.

and through reliance on space (ākāsa), and the cause of attention.

Do sự nương tựa vào không gian, và do nhân tác ý.

1689

501.

1690

Paccayehi panetehi, sametehi catūhipi;

By these four combined conditions,

Do bốn nhân duyên này hợp lại,

1691

Jāyate sotaviññāṇaṃ, sampayuttehi taṃ saha.

ear-consciousness (sotaviññāṇa) arises, together with its concomitants.

nhĩ thức (sotaviññāṇa) sinh khởi cùng với các pháp tương ưng.

1692

502.

1693

Asambhedena ghānassa, gandhāpāthagamena ca;

Through the intactness of the nose, and the coming of odor into range;

Do sự không phân biệt của mũi, và sự đi vào phạm vi của mùi;

1694

Vāyosannissayenāpi, samanakkārahetunā.

and through reliance on air (vāyo), and the cause of attention.

Do sự nương tựa vào gió, và do nhân tác ý.

1695

503.

1696

Paccayehi panetehi, sametehi catūhipi;

By these four combined conditions,

Do bốn nhân duyên này hợp lại,

1697

Jāyate ghānaviññāṇaṃ, sampayuttehi taṃ saha.

nose-consciousness (ghānaviññāṇa) arises, together with its concomitants.

tỷ thức (ghānaviññāṇa) sinh khởi cùng với các pháp tương ưng.

1698

504.

1699

Asambhedena jivhāya, rasāpāthagamena ca;

Through the intactness of the tongue, and the coming of taste into range;

Do sự không phân biệt của lưỡi, và sự đi vào phạm vi của vị;

1700

Āposannissayenāpi, samanakkārahetunā.

and through reliance on water (āpo), and the cause of attention.

Do sự nương tựa vào nước, và do nhân tác ý.

1701

505.

1702

Paccayehi panetehi, sametehi catūhipi;

By these four combined conditions,

Do bốn nhân duyên này hợp lại,

1703

Jāyate jivhāviññāṇaṃ, sampayuttehi taṃ saha.

tongue-consciousness (jivhāviññāṇa) arises, together with its concomitants.

thiệt thức (jivhāviññāṇa) sinh khởi cùng với các pháp tương ưng.

1704

506.

1705

Asambhedena kāyassa, phoṭṭhabbāpāthasaṅgamā;

Through the intactness of the body, and the contact with tangibles in range;

Do sự không phân biệt của thân, và sự tiếp xúc với đối tượng xúc chạm;

1706

Pathavīnissayenāpi, samanakkārahetunā.

and through reliance on earth (paṭhavī), and the cause of attention.

Do sự nương tựa vào đất, và do nhân tác ý.

1707

507.

508.

1708

Paccayehi panetehi, sametehi catūhipi;

By these four combined conditions,

Do bốn nhân duyên này hợp lại,

1709

Jāyate kāyaviññāṇaṃ, sampayuttehi taṃ saha.

body-consciousness (kāyaviññāṇa) arises, together with its concomitants.

thân thức (kāyaviññāṇa) sinh khởi cùng với các pháp tương ưng.

1710

508.

509.

1711

Asambhedā manassāpi, dhammāpāthagamena ca;

Through the intactness of the mind (manas), and the coming of dhammas into range;

Do sự không phân biệt của ý, và sự đi vào phạm vi của pháp trần;

1712

Vatthusannissayenāpi, samanakkārahetunā.

and through reliance on the base (vatthu), and the cause of attention.

Do sự nương tựa vào y xứ, và do nhân tác ý.

1713

509.

510.

1714

Paccayehi panetehi, sametehi catūhipi;

By these four combined conditions,

Do bốn nhân duyên này hợp lại,

1715

Manoviññāṇamevaṃ tu, sampayuttehi jāyate.

mind-consciousness (manoviññāṇa) thus arises, together with its concomitants.

ý thức (manoviññāṇa) cũng sinh khởi cùng với các pháp tương ưng.

1716

510.

511.

1717

Mano bhavaṅgacittanti, veditabbaṃ vibhāvinā;

The mind (mano) should be understood by the discerning one as the bhavaṅga-consciousness;

Ý (mano) nên được người phân tích hiểu là tâm hữu phần (bhavaṅgacitta);

1718

Āvajjanakriyācittaṃ, samanakkāroti saññitaṃ.

the functional consciousness of adverting is called attention (samanakkāra).

Tâm duy tác hướng tâm (āvajjana-kriyācitta) được gọi là tác ý (samanakkāra).

1719

511.

512.

1720

Vatthusannissayenāti, nāyaṃ sabbattha gacchati;

"Through reliance on the base" – this does not apply in all cases;

Tuy nhiên, từ "nương tựa vào y xứ" không áp dụng cho mọi trường hợp;

1721

Bhavaṃ tu pañcavokāraṃ, sandhāya kathito pana.

Existence, however, is said with reference to the five-constituent (existence).

Tuy nhiên, đã được nói đến khi đề cập đến cõi ngũ uẩn.

1722

512.

1723

Paṭisandhādicittāni, sabbānekūnavīsati;

All nineteen rebirth-linking consciousnesses, etc.,

Các tâm tái sinh, tổng cộng là mười chín;

1724

Kāme dasa ca rūpesu, pañca cattārirūpisu.

are ten in the sense-sphere, five in the fine-material spheres, and four in the immaterial spheres.

Mười trong cõi dục, năm trong cõi sắc, và bốn trong cõi vô sắc.

1725

513.

1726

Kammaṃ kammanimittañca, tathā gatinimittakaṃ;

Kamma, kamma-sign, and likewise the destiny-sign;

Nghiệp, tướng nghiệp, và tướng cảnh giới;

1727

Idaṃ hi tividhaṃ tesaṃ, ārammaṇamudīritaṃ.

This three-fold object is declared for them.

Đây được nói là ba loại đối tượng của chúng.

1728

514.

1729

Kāmāvacarasandhīnaṃ, parittārammaṇaṃ mataṃ;

For sense-sphere rebirth-linkings, a limited object is considered;

Đối tượng của các tâm tái sinh dục giới được xem là nhỏ nhặt;

1730

Paccuppannamatītaṃ vā, hoti natthi anāgataṃ.

It is present or past, but never future.

Có thể là hiện tại hoặc quá khứ, không có tương lai.

1731

515.

1732

Aṭṭheva ca mahāpākā, tīṇi santīraṇāni ca;

There are eight great resultant consciousnesses and three investigating consciousnesses;

Tám đại tâm quả, và ba tâm thẩm tấn;

1733

Ekādasavidhaṃ cittaṃ, tadārammaṇasaññitaṃ.

These eleven types of consciousness are called tadārammaṇa.

Mười một loại tâm được gọi là tadārammaṇa.

1734

516.

1735

Ekādasavidhe citte, tadārammaṇasaññite;

Among these eleven types of consciousness, called tadārammaṇa;

Trong mười một loại tâm được gọi là tadārammaṇa;

1736

Dasa puññavipākāni, ekaṃ hoti apuññajaṃ.

ten are wholesome resultants, and one is unwholesome resultant.

Mười là tâm quả thiện, một là tâm quả bất thiện.

1737

517.

1738

Mahāpākā na jāyante, rūpārūpabhavadvaye;

The great resultant consciousnesses do not arise in the two fine-material and immaterial existences;

Các đại tâm quả không phát sinh trong hai cõi sắc và vô sắc;

1739

Kāme rūpe bhave ceva, hoti santīraṇattayaṃ.

The three investigating consciousnesses occur in the sense-sphere, fine-material sphere, and existence.

Ba tâm thẩm tấn có mặt trong cõi dục và cõi sắc.

1740

518.

1741

Tadārammaṇacittāni, yāni vuttāni satthunā;

Of the tadārammaṇa consciousnesses that were taught by the Teacher,

Những tâm tadārammaṇa mà Đức Đạo Sư đã nói đến;

1742

Tesu cittaṃ panekampi, rūpārūpabhavadvaye.

not even one consciousness (from that group) in the two fine-material and immaterial existences

Trong đó, không một tâm nào trong hai cõi sắc và vô sắc.

1743

519.

1744

Na tadārammaṇaṃ hutvā, pavattati kadācipi;

ever arises as tadārammaṇa;

Không bao giờ phát sinh dưới dạng tadārammaṇa;

1745

Kasmā na hoti ce tattha, bījassābhāvato pana.

Why does it not occur there? Because of the absence of the seed.

Tại sao không có ở đó? Bởi vì không có hạt giống.

1746

520.

1747

Paṭisandhibījaṃ natthettha, kāmāvacarasaññitaṃ;

There is no rebirth-linking seed here, which is called sense-sphere;

Không có hạt giống tái sinh dục giới ở đó;

1748

Rūpādigocare tassa, bhaveyya janakaṃ tu yaṃ.

which would generate it in the fine-material, etc., objects.

Điều đó sẽ tạo ra nó trong đối tượng sắc giới, v.v.

1749

521.

1750

Cakkhuviññāṇakādīnaṃ, natthitāpajjatīti ce;

If one says that the eye-consciousness, etc., would then be non-existent;

Nếu nói rằng các tâm nhãn thức, v.v. cũng không có;

1751

Nindriyānaṃ pavattānu-bhāvato cittasambhavo.

No, (their) arising of consciousness is due to the power of the faculties operating.

Không, sự phát sinh của tâm là do sự hoạt động của các căn.

1752

522.

1753

Ekantena yathā cetaṃ, tadārammaṇamānasaṃ;

Just as this tadārammaṇa consciousness, in all cases,

Làm thế nào mà tâm tadārammaṇa này,

1754

Nappavattati sabbampi, rūpārūpabhavadvaye.

does not arise at all in the two fine-material and immaterial existences.

hoàn toàn không phát sinh trong hai cõi sắc và vô sắc?

1755

523.

1756

Akāmāvacaradhammepi, tadetaṃ nānubandhati;

Even in non-sense-sphere phenomena, this does not follow;

Trong các pháp phi dục giới, nó cũng không theo sau;

1757

Kasmā ajanakattā hi, janakassāsamānato.

Why? Because it is not generated, due to the non-identity of the generator.

Tại sao? Bởi vì nó không phải là tâm tạo tác, do không giống với tâm tạo tác.

1758

524.

1759

Janakaṃ tena tulyaṃ vā, kāmāvacarasaññitaṃ;

The javana that is its generator, or similar to it, and is called sense-sphere,

Tâm tạo tác hoặc tâm tương tự với nó, được gọi là dục giới;

1760

Kusalākusalādiṃ tu, javanaṃ anubandhati.

wholesome or unwholesome, etc., follows.

Tâm javana thiện, bất thiện, v.v. theo sau.

1761

525.

1762

Kāmāvacaradhammāpi, ye mahaggatagocarā;

Even those sense-sphere phenomena that operate having had great-resultant objects,

Các pháp dục giới, là đối tượng của các pháp siêu thế;

1763

Hutvā vattanti te cāpi, idaṃ nevānubandhati.

this (tadārammaṇa) does not follow them either.

Sau khi phát sinh, chúng cũng không theo sau nó.

1764

526.

1765

Parittārammaṇattā ca, ekantena panassa hi;

And because its object is always limited,

Và do đối tượng của nó là nhỏ nhặt, hoàn toàn là như vậy;

1766

Tathāparicitattā ca, nānubandhati sabbadā.

and it is thus accustomed, it never follows.

Và do không quen thuộc như vậy, nó không bao giờ theo sau.

1767

527.

1768

Kiṃ tena yuttivādena, vuttaṃ aṭṭhakathāsu hi;

Why this rational argument? It is stated in the Aṭṭhakathās (commentaries)

Với lý lẽ đó, điều gì đã được nói trong các Aṭṭhakathā;

1769

Tadārammaṇacittāni, ekādasapi sabbaso.

that all eleven tadārammaṇa consciousnesses,

Tất cả mười một tâm tadārammaṇa.

1770

528.

1771

Nāmagottaṃ panārabbha, javane javitepi ca;

even when the javana has run its course, taking name and gender as object,

Khi tâm javana đã hoạt động liên quan đến danh và họ;

1772

Tadārammaṇaṃ na gaṇhanti, rūpārūpabhavesu vā.

do not take tadārammaṇa in the fine-material or immaterial existences.

Tâm tadārammaṇa không nắm giữ trong cõi sắc và vô sắc.

1773

529.

1774

Yadā paññattimārabbha, javane javitepi vā;

When the javana has run its course, taking conceptual designations as object,

Khi tâm javana đã hoạt động liên quan đến khái niệm;

1775

Tathā vipassanāyāpi, lakkhaṇārammaṇāya ca.

likewise, with insight whose object is characteristics,

Cũng như liên quan đến vipassanā, và đối tượng là đặc tướng.

1776

530.

1777

Tadārammaṇā na labbhanti, micchattaniyatesupi;

tadārammaṇa cannot be obtained; nor in those fixed in wrong view;

Tadārammaṇa không đạt được, ngay cả trong những điều cố định sai lầm;

1778

Na lokuttaradhammepi, ārabbha javane gate.

nor in supramundane phenomena when the javana has gone forth taking them as object.

Cũng không trong các pháp siêu thế, khi tâm javana đã hoạt động liên quan đến chúng.

1779

531.

1780

Tathā mahaggate dhamme, ārabbha javane pana;

Likewise, when the javana, taking great-resultant phenomena as object, has run its course;

Cũng vậy, khi tâm javana đã hoạt động liên quan đến các pháp siêu thế;

1781

Paṭisambhidāñāṇāni, ārabbha javitepi ca.

and when the javana, taking the analytical knowledges (paṭisambhidāñāṇa) as object, has run its course.

Và khi tâm javana đã hoạt động liên quan đến các tuệ phân tích.

1782

532.

1783

Manodvārepi sabbesaṃ, javanānamanantaraṃ;

Even in the mind-door, immediately after all javana consciousnesses,

Ngay cả trong ý môn, ngay sau tất cả các tâm javana;

1784

Tadārammaṇacittāni, bhavanti anupubbato.

tadārammaṇa consciousnesses arise sequentially.

Các tâm tadārammaṇa phát sinh theo thứ tự.

1785

533.

1786

Na vijjati manodvāre, ghaṭṭanārammaṇassa hi;

If there is no contact-object in the mind-door,

Không có sự va chạm của đối tượng trong ý môn;

1787

Kathaṃ bhavaṅgato hoti, vuṭṭhānaṃ pana cetaso.

how does the consciousness arise from bhavaṅga?

Làm thế nào mà sự thoát khỏi bhavanga của tâm lại xảy ra?

1788

534.

1789

Manodvārepi āpātha-māgacchanteva gocarā;

Even in the mind-door, objects that come into apperception (āpātha),

Ngay cả trong ý môn, các đối tượng chỉ đến trong phạm vi nhận thức;

1790

Ghaṭṭanāya vinā tasmā, cittānaṃ hoti sambhavo.

without contact, therefore, there is the arising of consciousnesses.

Do đó, sự phát sinh của các tâm xảy ra mà không cần va chạm.

1791

535.

1792

Dvādasāpuññacittānaṃ, vipākā sattasattati;

The seventy-seven results of the twelve unwholesome consciousnesses

Ba mươi hai tâm quả, bảy mươi bảy tâm bất thiện;

1793

Bhavanti caturāsīti, pāpapākā pavattiyaṃ.

become eighty-four evil results in the course of existence.

Tổng cộng tám mươi bốn tâm quả ác trong quá trình tồn tại.

1794

536.

1795

Ekādasavidhānaṃ tu, hitvā uddhaccamānasaṃ;

Eleven types (of consciousness), excluding the Uddhacca consciousness,

Trừ tâm phóng dật trong mười một loại tâm;

1796

Ekādasavidhā ceva, bhavanti paṭisandhiyo.

become eleven types of rebirth-linking consciousnesses.

Cũng có mười một loại tái sinh.

1797

537.

1798

Kriyacittesu sabbesu, javanaṃ na ca hoti yaṃ;

That which is not javana among all functional consciousnesses (kriyacitta),

Trong tất cả các tâm duy tác, tâm nào không phải là javana;

1799

Taṃ ve karaṇamattattā, vātapupphasamaṃ mataṃ.

is considered merely an act, like a flower in the wind.

Tâm đó được xem như bông hoa gió, chỉ là sự làm.

1800

538.

1801

Javanattaṃ tu sampattaṃ, kiccasādhanato pana;

But having attained the state of javana, by accomplishing its function,

Tâm nào đạt đến trạng thái javana, do hoàn thành chức năng;

1802

Chinnamūlassa rukkhassa, pupphaṃva aphalaṃ siyā.

it is like the flower of a tree with its roots cut off, it would be fruitless.

Nó có thể không có quả, như bông hoa của cây bị chặt gốc.

1803

539.

1804

Paṭicca pana etasmā, phalametīti paccayo;

From this, a result comes, hence it is a condition (paccaya);

Do dựa vào điều này mà quả phát sinh, nên gọi là duyên;

1805

Yo dhammo yassa dhammassa, ṭhitiyuppattiyāpi vā.

Whatever phenomenon contributes to the stability or arising of another phenomenon,

Pháp nào là sự hỗ trợ cho sự tồn tại hoặc phát sinh của pháp khác.

1806

540.

1807

Upakāro hi so tassa, paccayoti pavuccati;

that is said to be a condition for it;

Pháp đó được gọi là duyên của pháp kia;

1808

Sambhavopabhavo hetu, kāraṇaṃ paccayo mato.

Origin, source, cause, reason, condition are considered synonymous.

Sự phát sinh, nguồn gốc, nhân, nguyên nhân, được xem là duyên.

1809

541.

1810

Lobhādi pana yo dhammo, mūlaṭṭhenupakārako;

But that phenomenon, such as greed, which is supportive in the sense of a root,

Pháp nào như tham, v.v. hỗ trợ ở vị trí gốc;

1811

Hetūti pana so dhammo, viññātabbo vibhāvinā.

that phenomenon should be understood by the discerning one as a root (hetu).

Pháp đó cần được người có trí phân biệt là nhân.

1812

542.

1813

Lobho doso ca moho ca,

Greed, aversion, and delusion,

Tham, sân và si,

1814

Tathālobhādayo tayo;

and non-greed, etc., the three;

Cũng như vô tham, v.v. ba loại;

1815

Chaḷeva hetuyo honti,

There are indeed six roots (hetu),

Chỉ có sáu nhân,

1816

Jātito navadhā siyuṃ.

which are nine by type.

Có chín loại theo bản chất.

1817

543.

1818

Dhammānaṃ kusalādīnaṃ, kusalādittasādhako;

Some teachers, however, say that the root-sense is that which establishes the wholesomeness, etc.,

Một số vị đạo sư nói rằng nhân là vị trí gốc,

1819

Mūlaṭṭhoti vadantevaṃ, eke ācariyā pana.

of wholesome, etc., phenomena.

làm cho các pháp thiện, v.v. trở thành thiện, v.v.

1820

544.

1821

Evaṃ sante tu hetūnaṃ, taṃsamuṭṭhānarūpisu;

If this were so, then for the roots (hetu) and the rūpas (material qualities) arising from them,

Nếu vậy, thì các nhân không bao giờ có thể là duyên nhân

1822

Hetupaccayatā neva, sampajjati kadācipi.

the condition of root (hetu-paccaya) would never be established.

đối với các sắc do chúng sinh ra.

1823

545.

1824

Na hi te pana rūpānaṃ, sādhenti kusalādikaṃ;

They do not, in fact, establish the wholesomeness, etc., of those rūpas;

Vì chúng không làm cho các sắc đó trở thành thiện, v.v.;

1825

Na tesaṃ pana rūpānaṃ, paccayā na ca honti te.

nor are they not conditions for those rūpas.

Nhưng chúng không phải là duyên của các sắc đó.

1826

546.

1827

Tasmā hi kusalādīnaṃ, kusalādittasādhako;

Therefore, the root-sense as establishing the wholesomeness, etc., of wholesome, etc., phenomena,

Do đó, người có trí và hiểu biết về giáo pháp không nên chấp nhận rằng

1828

Mūlaṭṭhoti na gantabbo, viññunā samayaññunā.

should not be accepted by the wise one who knows the tradition.

nhân là vị trí gốc làm cho các pháp thiện, v.v. trở thành thiện, v.v.

1829

547.

1830

Suppatiṭṭhitabhāvassa, sādhanenupakārako;

That which is supportive by establishing the state of being well-established,

Nhân cần được người có trí phân biệt là vị trí gốc,

1831

Mūlaṭṭhoti ca hetūnaṃ, viññātabbo vibhāvinā.

should be understood by the discerning one as the root-sense of the roots (hetu).

hỗ trợ bằng cách làm cho sự thiết lập vững chắc.

1832

548.

1833

Kusalākusalā hetū, kriyāhetū ca sabbaso;

Wholesome and unwholesome roots, and all functional roots,

Các nhân thiện, bất thiện, và tất cả các nhân duy tác;

1834

Dhammānaṃ sampayuttānaṃ, taṃsamuṭṭhānarūpinaṃ.

for phenomena that are associated with them, and for the rūpas arising from them,

Đối với các pháp tương ưng và các sắc do chúng sinh ra.

1835

549.

1836

Hetupaccayataṃ yātā, pañcavokārabhūmiyaṃ;

become a root-condition (hetu-paccaya) in the five-constituent existence;

Trở thành duyên nhân trong cõi ngũ uẩn;

1837

Sampayuttānamevete, catuvokārabhūmiyaṃ.

and for those associated with them, in the four-constituent existence.

Những điều này chỉ là của các pháp tương ưng trong cõi tứ uẩn.

1838

550.

1839

Kāme vipākahetūpi, kāmāvacarabhūmiyaṃ;

In the sense-sphere, resultant roots, too, in the sense-sphere realm,

Các nhân quả trong cõi dục, trong cõi dục giới;

1840

Attanā sampayuttānaṃ, paṭisandhikkhaṇe pana.

for those associated with themselves at the moment of rebirth-linking,

Đối với các pháp tương ưng với chúng, vào khoảnh khắc tái sinh.

1841

551.

1842

Kaṭattārūpajātānaṃ, tatheva ca pavattiyaṃ;

and likewise for kamma-born rūpas in the course of existence,

Cũng như trong quá trình tồn tại của các sắc do nghiệp sinh ra;

1843

Cittajānañca rūpānaṃ, hetupaccayataṃ gatā.

and for mind-born rūpas, they become a root-condition.

Và các sắc do tâm sinh ra, đã trở thành duyên nhân.

1844

552.

1845

Rūpe vipākahetu ca, rūpāvacarabhūmiyaṃ;

And resultant roots in the fine-material sphere, in the fine-material realm,

Các nhân quả trong cõi sắc, trong cõi sắc giới;

1846

Tathā vuttappakārānaṃ, honti te hetupaccayā.

likewise, become root-conditions for the phenomena described.

Cũng vậy, chúng là duyên nhân của các loại đã nói trên.

1847

553.

1848

Hetuyo pañcavokāre, lokuttaravipākajā;

The roots (hetu) in the five-constituent existence, which are supramundane resultants,

Các nhân quả siêu thế trong cõi ngũ uẩn;

1849

Cittajānañca rūpānaṃ, sampayuttānameva ca.

and for mind-born rūpas, and for those associated (with the roots) themselves,

Của các sắc do tâm sinh ra và của các pháp tương ưng.

1850

554.

1851

Te hetupaccayā honti, catuvokārabhūmiyaṃ;

those are root-conditions in the four-constituent existence;

Chúng là duyên nhân trong cõi tứ uẩn;

1852

Bhavanti sampayuttānaṃ, itare ca sabhūmiyaṃ.

The others, in all realms, are for those associated with them.

Chúng là của các pháp tương ưng, và các pháp khác trong tất cả các cõi.

1853

555.

1854

Hetuttho hetuyo ceva, hetupaccayasambhavo;

The meaning of root, the roots themselves, and the arising of root-condition;

Ý nghĩa của nhân, các nhân, và sự phát sinh của duyên nhân;

1855

Evameva ca viññeyyo, sañjātasukhahetunā.

should be understood in this way, by the one who causes happiness to arise.

Cũng vậy, cần được hiểu bởi người có nhân sinh lạc.

1856

556.

1857

Chando cittañca vīriyaṃ, vīmaṃsā cāti satthunā;

Desire, consciousness, effort, and investigation, are called by the Teacher,

Dục, tâm, tinh tấn, và sự quán sát;

1858

Lokādhipatinā vuttā, catudhādhipatī siyuṃ.

the Lord of the world, as four kinds of dominant factors (adhipati).

Được Đức Thế Tôn, vị Chúa tể thế gian, nói là bốn loại tăng thượng.

1859

557.

1860

Chandaṃ tu jeṭṭhakaṃ katvā, chandaṃ katvā dhuraṃ pana;

Having made desire primary, having made desire the leading factor, then;

Lấy dục làm chính, lấy dục làm chủ yếu;

1861

Cittassuppattikālasmiṃ, chandādhipati nāmaso.

at the time of the arising of consciousness, it is called desire-dominance (chandādhipati).

Vào thời điểm tâm phát sinh, đó là dục tăng thượng.

1862

558.

1863

Eseva ca nayo ñeyyo, sesesupi ca tīsupi;

This same method should be understood in the other three as well;

Cũng vậy, cần hiểu nguyên tắc này đối với ba loại còn lại;

1864

Adhippatīti niddiṭṭho, jeṭṭhaṭṭhenupakārako.

Adhippati (dominant factor) is designated as that which is supportive in the sense of being primary.

Được chỉ định là tăng thượng, hỗ trợ ở vị trí chính yếu.

1865

559.

1866

Sumatimativibodhanaṃ vicittaṃ,

Diverse, for awakening good wisdom,

Làm cho trí tuệ tốt được thức tỉnh một cách đa dạng,

1867

Kumatimatindhanapāvakaṃ padhānaṃ;

a blazing fire for the fuel of bad wisdom, paramount;

Là ngọn lửa đốt cháy củi của trí tuệ xấu, là điều quan trọng;

1868

Imamatimadhuraṃ avedi yo yo,

Whoever understood this sweet meaning,

Ai đã hiểu được ý nghĩa ngọt ngào này,

1869

Jinavacanaṃ sakalaṃ avedi so so.

that person understood the entire word of the Buddha.

Người đó đã hiểu toàn bộ lời dạy của Đức Phật.

1870

Iti abhidhammāvatāre pakiṇṇakaniddeso nāma

Here ends the section on Miscellaneous Exposition in the Abhidhammāvatāra,

Đây là phần trình bày các điều tạp trong Abhidhammāvatāra,

1871

Aṭṭhamo paricchedo.

the eighth chapter.

Chương thứ tám.

1872

Table of Contents

Pakiṇṇakaniddeso

Miscellaneous Exposition

Diễn giải về các điều tạp.

9. Navamo paricchedo

9. Ninth Chapter

9. Chương thứ chín

Table of Contents

Abhidhammāvatāro-nāmarūpaparicchedo

Pakiṇṇakaniddeso

Miscellaneous Exposition

Diễn giải về các điều tạp.

9. Navamo paricchedo

9. Ninth Chapter

9. Chương thứ chín

Settings