Abhidhammāvatāro-nāmarūpaparicchedo

11468

7. Bhūmipuggalasambhavakathā

7. Discourse on the Origin of Individuals in Realms

7. Phần trình bày về sự hiện hữu của cõi và loại người

11469

270.

11470

Dvihetukāhetukānaṃ, na sampajjati appanā;

For those of two roots and those of no roots, appanā (absorption) does not arise;

Đối với những chúng sinh nhị nhân và vô nhân, sự an chỉ không phát sinh;

11471

Arahattañca natthīti, nattheva javanakriyā.

And Arahantship does not exist, thus functional javanas do not exist.

Và A-la-hán quả không có, nên tâm duy tác cũng không có.

11472

271.

11473

Ñāṇapākā na vattanti, jaḷattā mūlasandhiyā;

Resultant consciousnesses associated with knowledge do not operate, due to dullness at the root-connection;

Tâm quả trí tuệ không vận hành, do sự ngu tối của tâm tái sinh;

11474

Dvihetukatadālambaṃ, siyā sugatiyaṃ na vā.

Dvihetuka tadālambaṇa may or may not occur in the blissful states.

Tâm quả nhị nhân có thể có hoặc không có trong thiện thú.

11475

272.

11476

Tihetukānaṃ sattānaṃ, samathañca vipassanaṃ;

For beings of three roots, who are developing serenity (samatha) and insight (vipassanā);

Đối với những chúng sinh tam nhân, khi tu tập định và tuệ;

11477

Bhāventānaṃ pavattanti, chabbīsatipi appanā.

All twenty-six appanā (absorptions) operate.

Tất cả hai mươi sáu tâm an chỉ đều vận hành.

11478

273.

11479

Arahantāna sattānaṃ, bhavanti javanakriyā;

For Arahant beings, functional javanas occur;

Đối với các bậc A-la-hán, tâm duy tác phát sinh;

11480

Yathābhūminiyāmena, ñāṇapākā ca labbhare.

And resultant consciousnesses associated with knowledge are obtained according to the specific realm.

Tâm quả trí tuệ cũng được tìm thấy, theo quy luật của cõi.

11481

274.

11482

Vajjhā paṭhamamaggena, kaṅkhādiṭṭhiyutā pana;

Those associated with doubt and wrong view are abandoned by the first path;

Năm tâm hoài nghi và tà kiến bị đoạn trừ bởi đạo quả đầu tiên;

11483

Paṭighaṃ tatiyeneva, kammamantena sāsavaṃ.

Aversion by the third^*, and deeds that generate defilements (āsava) by the last^*.

Tâm sân bị đoạn trừ bởi đạo quả thứ ba, và nghiệp hữu lậu bị đoạn trừ bởi đạo quả cuối cùng.

11484

275.

11485

Tasmā tesaṃ na vattanti, tāni cittāni sabbathā;

Therefore, those consciousnesses do not operate for them at all;

Do đó, những tâm ấy hoàn toàn không vận hành nơi họ;

11486

Maggaṭṭhānaṃ tu maggova, nāññaṃ sambhoti kiñcipi.

For those on the path (maggaṭṭha), only the path^* occurs, nothing else at all.

Đối với các bậc Đạo quả, chỉ có đạo quả của họ, không có gì khác phát sinh.

11487

276.

11488

Ahetukavipākāni, labbhamānāya vīthiyā;

Rootless resultant consciousnesses, in whatever thought-process they are obtained;

Các tâm quả vô nhân, trong lộ trình tâm được tìm thấy;

11489

Sabbathāpi ca sabbesaṃ, sambhavanti yathārahaṃ.

All of them, for all beings, occur appropriately.

Hoàn toàn và đối với tất cả, chúng phát sinh một cách thích hợp.

11490

277.

11491

Pañcadvāre manodvāre, dhuvamāvajjanadvayaṃ;

In the five sense-doors and the mind-door, the two advertings are constant;

Trong năm cửa và cửa ý, hai tâm khai môn là thường xuyên;

11492

Parittapuññāpuññāni, labbhanti lahuvuttito.

Inferior wholesome and unwholesome consciousnesses are obtained due to their quick occurrence.

Tâm thiện và bất thiện nhỏ được tìm thấy do sự vận hành nhanh chóng.

11493

278.

11494

Kriyājavanamappanā, natthāpāyesu kāraṇaṃ;

Functional javanas and appanā (absorption) do not exist in the woeful states, that is the reason;

Tâm duy tác và tâm an chỉ không có trong các cõi khổ, đó là lý do;

11495

Natthi sahetukā pākā, duggatattā hi sandhiyā.

Resultant consciousnesses with roots do not exist, due to the unfortunate nature of the rebirth-linking.

Tâm quả hữu nhân không có, vì tâm tái sinh là ác thú.

11496

279.

11497

Brahmānaṃ paṭighaṃ natthi, jhānavikkhambhitaṃ tathā;

For Brahmās, aversion (paṭigha) does not exist, and similarly jhāna-suppression;

Các Phạm thiên không có tâm sân, cũng như thiền bị chướng ngại;

11498

Heṭṭhājhānaṃ virattattā, na bhāventi arūpino.

Those in the arūpa realms, being dispassionate towards lower jhānas, do not develop them.

Các bậc vô sắc không tu tập thiền thấp hơn, vì đã ly tham.

11499

280.

11500

Pubbeva diṭṭhasaccāva, ariyārūpabhūmakā;

The Noble Ones (ariya) in the arūpa realms have seen the truths previously;

Các bậc Thánh ở cõi vô sắc đã thấy chân lý từ trước;

11501

Tasmādimaggo natthettha, kāyābhāvā sitaṃ tathā.

Therefore, the initial path does not exist there, and similarly, there is no joy due to the absence of a body.

Do đó, đạo quả đầu tiên không có ở đây, cũng như tâm cười do không có thân.

11502

281.

11503

Suddhāvāsāpi pattāva, heṭṭhānuttarapañcakaṃ;

The Suddhāvāsa Brahmās have also attained the five lower unsurpassed^*;

Các bậc Tịnh Cư cũng đã đạt được năm đạo quả siêu thế thấp hơn;

11504

Sattapāpapahīnā ca, tasmā natthettha tāni ca.

And the seven evil deeds are abandoned, therefore these do not exist there.

Và đã đoạn trừ bảy ác nghiệp, do đó những tâm ấy không có ở đây.

11505

282.

11506

Pañcadvārikacittāni, dvārābhāve na vijjare;

The five-door consciousnesses do not exist in the absence of a door;

Các tâm thuộc năm cửa không có khi không có cửa;

11507

Sahetukavipākā ca, yathābhūmivavatthitā.

And resultant consciousnesses with roots are established according to the realm.

Các tâm quả hữu nhân được an trú tùy theo cõi.

11508

283.

11509

Sambhavāsambhavañcevaṃ, ñatvā puggalabhūmisu;

Thus, having known the possibility and impossibility in individuals and realms;

Như vậy, sau khi biết sự có mặt và không có mặt của tâm trong các loại người và cõi;

11510

Labbhamānavasā tattha, cittasaṅgahamuddise.

One should set forth the compendium of consciousnesses based on what is obtained therein.

Nên trình bày sự tổng hợp tâm theo sự hiện hữu của chúng ở đó.

11511

284.

11512

Kusalādippabhedā ca, tathā bhūmādibhedato;

And the divisions based on wholesome, etc., and likewise based on realms, etc.;

Sự phân loại theo thiện, v.v., và cũng theo cõi, v.v.;

11513

Vatthudvārārammaṇato, bhūmipuggalatopi ca.

Based on object, door, and object, and also based on realm and individual.

Theo đối tượng, cửa, cảnh, và cũng theo cõi và loại người.

11514

285.

11515

Vibhāgo yo samuddiṭṭho,

The division that has been specified,

Sự phân biệt đã được trình bày,

11516

Cittānañca tu sambhavā;

Regarding the occurrence of consciousnesses;

Về sự phát sinh của các tâm;

11517

Ñeyyo cetasikānañca,

Should also be known for mental factors (cetasikā),

Cũng nên biết về các tâm sở,

11518

Sampayogānusāratoti.

According to their association.

Theo sự tương ưng.

11519

Iti cittavibhāge bhūmipuggalasambhavakathā niṭṭhitā.

Here ends the discourse on the origin of individuals in realms, in the Section on the Analysis of Consciousness.

Như vậy, phần trình bày về sự hiện hữu của cõi và loại người trong phân loại tâm đã kết thúc.

11520

Sattamo paricchedo.

The Seventh Chapter.

Chương thứ bảy.

11521

Niṭṭhito ca cittavibhāgo.

And here ends the Section on the Analysis of Consciousness.

Phần phân loại tâm đã hoàn tất.

11522

Aṭṭhamo paricchedo

The Eighth Chapter

Chương thứ tám

11523

2. Cetasikavibhāgo

2. Analysis of Mental Factors (Cetasikavibhāgo)

2. Phân loại tâm sở

11524

8. Cetasikasampayogakathā

8. Discourse on the Association of Mental Factors (Cetasikasampayogakathā)

8. Phần trình bày về sự tương ưng của tâm sở

11525

286.

11526

Iti cittavidhiṃ ñatvā, dvepaññāsa vibhāvinā;

Thus, having known the method of consciousness, by one who clearly understands the fifty-two;

Như vậy, sau khi biết phương pháp về tâm, với năm mươi hai tâm sở đã được phân loại;

11527

Ñeyyā cetasi sambhūtā, dhammā cetasikā kathaṃ.

It should be known how mental factors, the phenomena arising in consciousness, operate.

Nên biết các pháp tâm sở phát sinh trong tâm như thế nào.

11528

287.

11529

Phasso ca vedanā saññā, cetanekaggatā tathā;

Contact (phassa), and feeling (vedanā), perception (saññā), volition (cetanā), and one-pointedness (ekaggatā);

Xúc, và Thọ, Tưởng, Tư, Nhất tâm cũng vậy;

11530

Jīvitaṃ manasikāro, satta sādhāraṇā ime.

Life-faculty (jīvita), and attention (manasikāra)—these seven are universal (sabbacittasādhāraṇa).

Mạng căn, Tác ý, bảy tâm sở này là biến hành.

11531

288.

11532

Vitakko ca vicāro ca, pīti ca vīriyaṃ tathā;

Initial application (vitakka) and sustained application (vicāra), and joy (pīti), and effort (vīriya);

Tầm, và Tứ, và Hỷ, và Tinh tấn cũng vậy;

11533

Chando ca adhimokkho ca, cha pakiṇṇakanāmakā.

Intention (chanda) and decision (adhimokkha)—these six are called miscellaneous (pakiṇṇaka).

Dục, và Thắng giải, sáu tâm sở này gọi là biệt cảnh.

11534

289.

11535

Puññāpuññesu pākesu, kriyāsu ca yathārahaṃ;

In wholesome and unwholesome^*, in their results, and in functional^*, as appropriate;

Trong thiện, bất thiện, quả, và duy tác, một cách thích hợp;

11536

Mānasesu pavattanti, vippakiṇṇā pakiṇṇakā.

The miscellaneous (pakiṇṇakā) operate in the various consciousnesses.

Các tâm sở biệt cảnh vận hành trong các tâm.

11537

290.

11538

Saddhā satindriyañceva, hirottappabaladvayaṃ;

Faith (saddhā), and mindfulness (sati), moral shame (hiri) and moral dread (ottappa)—the pair of powers;

Tín, và Niệm căn, hai lực Tàm và Quý;

11539

Alobho ca adoso ca, paññā majjhattatāpi ca.

Non-greed (alobha) and non-aversion (adosa), and wisdom (paññā), and equanimity (majjhattatā).

Vô tham, và Vô sân, và Trí tuệ, và Hành xả.

11540

291.

11541

Aṭṭhete uttamā nāma, dhammā uttamasādhanā;

These eight are called supreme qualities, supreme means^*;

Tám pháp này gọi là tối thượng, là phương tiện tối thượng;

11542

Nivajjāti pavuccanti, yugaḷā cha tatopare.

six pairs and more than that are called blameless.

Sáu cặp tiếp theo được gọi là vô tội.

11543

292.

11544

Passaddhi kāyacittānaṃ, lahutā mudutā tathā;

Tranquillity of body and mind, lightness, pliancy, too;

Khinh an thân và tâm, khinh khoái, nhu nhuyến cũng vậy;

11545

Kammaññatā ca pāguñña-tā ca ujukatāti ca.

fitness for work, proficiency, and uprightness.

Thích ứng, thành thạo và ngay thẳng.

11546

293.

11547

Appamaññādvayaṃ nāma, karuṇāmuditā siyuṃ;

The two immeasurables are karuṇā (compassion) and muditā (appreciative joy);

Hai Vô Lượng Tâm tức là Bi và Hỷ;

11548

Sammāvācā ca kammantā-jīvā ca viratittayaṃ.

right speech, right action, and right livelihood are the three abstinences.

Chánh Ngữ, Chánh Nghiệp và Chánh Mạng là ba giới phần.

11549

294.

11550

Pañcavīsa paniccete, anavajjā yathārahaṃ;

These twenty-five are indeed blameless, appropriately;

Hai mươi lăm pháp này là vô tội, tùy theo trường hợp;

11551

Pāpāhetukamuttesu, anavajjesu jāyare.

they arise in blameless cittas, except the unwholesome and rootless.

Chúng sanh khởi trong các tâm vô tội, bất thiện và vô nhân.

11552

295.

11553

Lobho doso ca moho ca,

Greed, aversion, and delusion,

Tham, sân và si,

11554

Māno diṭṭhi ca saṃsayo;

conceit, wrong view, and doubt;

Mạn, tà kiến và hoài nghi;

11555

Thinamiddhañca uddhaccaṃ,

sloth and torpor, and restlessness,

Hôn trầm, thụy miên và phóng dật,

11556

Kukkuccañca tathā dasa.

and regret — these are ten.

Cũng như hối hận, là mười pháp.

11557

296.

11558

Ahirīkamanottappaṃ, issā macchariyanti ca;

Shamelessness, lack of moral dread, envy, and avarice;

Vô tàm, vô quý, tật đố và xan tham;

11559

Honti cuddasa sāvajjā, sāvajjesveva sambhavā.

these fourteen are blameworthy, arising only in blameworthy cittas.

Là mười bốn pháp hữu tội, chỉ sanh khởi trong các tâm hữu tội.

11560

297.

11561

Dvepaññāsa catuddhevaṃ, dhammā cetasikā ṭhitā;

Thus fifty-two mental factors are established, fourteen in this way;

Năm mươi hai pháp tâm sở được thiết lập như vậy;

11562

Tesaṃ dāni pavakkhāmi, sampayogañca saṅgahaṃ.

now I shall speak of their association and compilation.

Bây giờ tôi sẽ nói về sự tương ưng và sự tập hợp của chúng.

11563

298.

11564

Satta sādhāraṇā sabba-cittasādhāraṇā tato;

The seven universals are thereafter common to all cittas;

Bảy pháp biến hành và sau đó là các pháp biến hành của tất cả các tâm;

11565

Cittena saddhi aṭṭhannaṃ, vippayogo na katthaci.

with citta, the eight are never dissociated.

Sự bất tương ưng của tám pháp này với tâm không bao giờ xảy ra.

11566

299.

11567

Vitakko pañcaviññāṇaṃ, dutiyādivivajjite;

Initial application is excluded from the fivefold consciousness, and from the second jhāna and so on;

Tầm không có trong ngũ song thức, các thiền thứ hai trở đi;

11568

Vicāropi ca tattheva, tatiyādivivajjite.

sustained application also there, but excluded from the third jhāna and so on.

Tứ cũng vậy, không có trong các thiền thứ ba trở đi.

11569

300.

11570

Somanassayute pīti-catutthajjhānavajjite;

Joy is in those accompanied by happiness, and excluded from the fourth jhāna;

Hỷ có trong các tâm câu hữu với hỷ, trừ thiền thứ tư;

11571

Vīriyaṃ paṭhamāvajja-vipākāhetuvajjite.

energy is excluded from the first advertence, resultant, and rootless cittas.

Cần có trong các tâm trừ tâm khai môn đệ nhất, tâm quả và tâm vô nhân.

11572

301.

11573

Chando sambhoti sabbattha, momūhāhetuvajjite;

Intention arises everywhere, except in rootless delusive cittas;

Dục sanh khởi ở khắp mọi nơi, trừ các tâm si mê vô nhân;

11574

Adhimokkho vicikicchā-pañcaviññāṇavajjite.

decision is excluded from doubt and the fivefold consciousness.

Thắng giải trừ hoài nghi và ngũ song thức.

11575

302.

11576

Chasaṭṭhi pañcapaññāsa, sattati ceva soḷasa;

Sixty-six, fifty-five, seventy, and sixteen;

Sáu mươi sáu, năm mươi lăm, bảy mươi và mười sáu;

11577

Vīsatekādasevātha, pakiṇṇakavivajjitā.

twenty and eleven, respectively, are excluded from the particulars.

Hai mươi và mười một, đó là các tâm không có các pháp biệt cảnh.

11578

303.

11579

Mānasā pañcapaññāsa, savitakkā chasaṭṭhi ca;

Fifty-five are with mind, and sixty-six are with initial application;

Năm mươi lăm tâm có Tầm, sáu mươi sáu tâm có Tứ;

11580

Savicārekapaññāsa, sappītikamanā tathā.

fifty-one are with sustained application, likewise those with joy and mind.

Năm mươi mốt tâm có Hỷ, các tâm có Hỷ cũng vậy.

11581

304.

11582

Tesattati savīriyā, sachandekūnasattati;

Seventy-three are with energy, sixty-nine are with intention;

Bảy mươi ba tâm có Cần, sáu mươi chín tâm có Dục;

11583

Sādhimokkhā pavuccanti, aṭṭhasattati mānasā.

seventy-eight are said to be with decision, associated with mind.

Tám mươi tám tâm có Thắng giải được gọi là các tâm.

11584

305.

11585

Paññāppamaññāviratī, hitvā ekūnasaṭṭhisu;

Wisdom, the immeasurables, and the abstinences — excluding these in fifty-nine;

Trừ Tuệ, Vô Lượng Tâm và Giới Phần, trong năm mươi chín tâm;

11586

Pāpāhetukamuttesu, saddhādekūnavīsati.

faith (and others) are nineteen in unwholesome, rootless, and emancipated cittas.

Trong các tâm bất thiện, vô nhân và vô tội, tín có trong mười chín tâm.

11587

306.

11588

Dvihetukāhetupāpavajjitesu samāsato;

In brief, excluded from unwholesome, rootless, and two-rooted cittas;

Tóm lại, trừ các tâm nhị nhân, vô nhân và bất thiện;

11589

Paññā tu jāyate sattacattālīsesu sabbathā.

wisdom arises everywhere in forty-seven cittas.

Tuệ luôn sanh khởi trong bốn mươi bảy tâm.

11590

307.

11591

Mahākriyākāmapuñña-rūpajjhānesu jāyare;

The immeasurables arise in great functional cittas, sensual wholesome cittas, and form jhānas;

Vô Lượng Tâm sanh khởi trong các tâm đại thiện, dục giới thiện và sắc giới thiền;

11592

Appamaññāṭṭhavīsesu, hitvā jhānaṃ tu pañcamaṃ.

in twenty-eight, excluding the fifth jhāna.

Trong hai mươi tám tâm, trừ thiền thứ năm.

11593

308.

11594

Lokuttaresu sabbattha, saheva viratittayaṃ;

In all supramundane cittas, the three abstinences are together;

Ba giới phần luôn có mặt trong tất cả các tâm siêu thế;

11595

Kāmapuññesu sambhoti, yathāsambhavato visuṃ.

in sensual wholesome cittas, they arise separately as possible.

Trong các tâm dục giới thiện, chúng sanh khởi riêng biệt tùy theo sự hiện hữu.

11596

309.

11597

Viratīappamaññāsu, pañcasvapi yathārahaṃ;

Among the abstinences and immeasurables, in all five, as appropriate;

Trong năm giới phần và Vô Lượng Tâm, tùy theo trường hợp;

11598

Kadācideva sambhoti, ekekova na cekato.

sometimes only one arises, never all together.

Chúng có thể sanh khởi từng cái một, không đồng thời.

11599

310.

11600

Ahirīkamanottappaṃ, mohauddhaccameva ca;

Shamelessness, lack of moral dread, delusion, and restlessness;

Vô tàm, vô quý, si và phóng dật;

11601

Pāpasādhāraṇā nāma, cattāro pāpasambhavā.

these four are called common to the unwholesome, arising in unwholesome cittas.

Bốn pháp này được gọi là các pháp biến hành bất thiện, sanh khởi trong các tâm bất thiện.

11602

311.

11603

Lobho ca lobhamūlesu, diṭṭhiyuttesu diṭṭhi ca;

Greed is in cittas rooted in greed, and wrong view in those associated with wrong view;

Tham có trong các tâm tham căn, tà kiến có trong các tâm câu hữu với tà kiến;

11604

Māno diṭṭhiviyuttesu, diṭṭhimānā na cekato.

conceit is in those dissociated from wrong view; wrong view and conceit are not together.

Mạn có trong các tâm không câu hữu với tà kiến, tà kiến và mạn không đồng thời.

11605

312.

11606

Dosamūlesu doso ca, issā macchariyaṃ tathā;

Aversion is in cittas rooted in aversion, and likewise envy, avarice;

Sân có trong các tâm sân căn, tật đố và xan tham cũng vậy;

11607

Kukkuccamiti cattāro, vicikicchā tu kaṅkhite.

and regret — these four; doubt is in the doubtful.

Hối hận là bốn pháp, hoài nghi có trong tâm hoài nghi.

11608

313.

11609

Saheva thinamiddhaṃ tu, sasaṅkhāresu pañcasu;

Sloth and torpor are together in the five cittas with prompting;

Hôn trầm và thụy miên đồng thời có trong năm tâm hữu hành;

11610

Iti cuddasa sāvajjā, sāvajjesveva nicchitā.

thus these fourteen blameworthy cittas are ascertained only in blameworthy cittas.

Như vậy, mười bốn pháp hữu tội được xác định chỉ có trong các tâm hữu tội.

11611

314.

11612

Māno ca thinamiddhañca, saha vātha visuṃ na vā;

Conceit and sloth and torpor, either together or separately;

Mạn, hôn trầm và thụy miên, hoặc đồng thời hoặc riêng biệt;

11613

Issāmaccherakukkuccā, aññamaññaṃ visuṃ na vāti.

envy, avarice, and regret, not separately from each other.

Tật đố, xan tham và hối hận, không đồng thời với nhau.

11614

Iti cetasikavibhāge cetasikasampayogakathā niṭṭhitā.

Here ends the Discourse on the Association of Mental Factors in the Division of Mental Factors.

Tại đây kết thúc phần Kể Về Sự Tương Ưng Của Các Tâm Sở trong chương Phân Loại Tâm Sở.

11615

Aṭṭhamo paricchedo.

Eighth Chapter.

Chương thứ tám.

11616

Table of Contents

7. Bhūmipuggalasambhavakathā

7. Discourse on the Origin of Individuals in Realms

7. Phần trình bày về sự hiện hữu của cõi và loại người

Aṭṭhamo paricchedo

The Eighth Chapter

Chương thứ tám

2. Cetasikavibhāgo

2. Analysis of Mental Factors (Cetasikavibhāgo)

2. Phân loại tâm sở

8. Cetasikasampayogakathā

8. Discourse on the Association of Mental Factors (Cetasikasampayogakathā)

8. Phần trình bày về sự tương ưng của tâm sở

Navamo paricchedo

Ninth Chapter

Chương thứ chín

Table of Contents

Abhidhammāvatāro-nāmarūpaparicchedo

7. Bhūmipuggalasambhavakathā

7. Discourse on the Origin of Individuals in Realms

7. Phần trình bày về sự hiện hữu của cõi và loại người

Aṭṭhamo paricchedo

The Eighth Chapter

Chương thứ tám

2. Cetasikavibhāgo

2. Analysis of Mental Factors (Cetasikavibhāgo)

2. Phân loại tâm sở

8. Cetasikasampayogakathā

8. Discourse on the Association of Mental Factors (Cetasikasampayogakathā)

8. Phần trình bày về sự tương ưng của tâm sở

Navamo paricchedo

Ninth Chapter

Chương thứ chín

Settings