Yato ahaṃ pabbajitoti āyasmato migasirattherassa gāthā.
Yato ahaṃ pabbajito and so on are the verses of the Venerable Elder Migasira.
Yato ahaṃ pabbajito (Từ khi tôi xuất gia) là kệ của Trưởng lão Migasira đáng kính.
Kā uppatti?
What is the origin?
Sự khởi nguyên là gì?
Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto kassapassa bhagavato kāle brāhmaṇakule nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ satthāraṃ disvā pasannacitto kusaṭṭhakaṃ adāsi.
He, too, having made aspirations under former Buddhas and accumulated merits in various existences, was reborn into a brahmin family during the time of Kassapa Bhagavā; having reached maturity, he saw the Teacher one day, and with a gladdened mind, offered eight portions of rice.
Vị này cũng vậy, đã tích lũy công đức trong các kiếp sống khác nhau, từng tạo thiện nghiệp dưới thời Đức Phật Kassapa. Sinh ra trong một gia đình Bà-la-môn, khi trưởng thành, một ngày nọ, thấy Đức Bổn Sư, ông đã hoan hỷ cúng dường một bó cỏ kusa.
So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kosalaraṭṭhe brāhmaṇakule paṭisandhiṃ gahetvā migasiranakkhattena jātattā migasiroti laddhanāmo vayappatto brāhmaṇānaṃ vijjāsippesu nipphattiṃ gato chavasīsamantaṃ nāma sikkhi, yaṃ parijappetvā tivassamatthake matānampi sīsaṃ nakhena ākoṭetvā ‘‘ayaṃ satto asukaṭṭhāne nibbatto’’ti jānāti.
Due to that meritorious deed, he wandered through divine and human realms, and in this Buddha-era, he took rebirth in a brahmin family in the Kosala country; being born under the Migasira constellation, he was named Migasira; having reached adulthood, he mastered the brahmin arts and sciences, and learned a mantra called chavasīsamantaṃ, by chanting which he could tap the head of even those who had died three years prior and know, "This being was reborn in such-and-such a place."
Nhờ thiện nghiệp đó, ông luân hồi trong cõi trời và cõi người. Trong thời Đức Phật này xuất hiện, ông tái sinh vào một gia đình Bà-la-môn ở xứ Kosala. Vì sinh vào tiết Migasira (Sao Đầu Nai), ông được đặt tên là Migasira. Khi trưởng thành, ông đã tinh thông các học vấn và kỹ nghệ của Bà-la-môn, học được một thần chú gọi là "chavasīsamanta" (thần chú đầu người chết). Nhờ niệm chú này, ông có thể dùng móng tay gõ vào đầu của người đã chết, thậm chí đã chết hơn ba năm, để biết rằng "chúng sinh này đã tái sinh ở nơi nào đó".
So gharāvāsaṃ anicchanto paribbājakapabbajjaṃ pabbajitvā taṃ vijjaṃ nissāya lokena sakkato garukato lābhī hutvā vicaranto sāvatthiṃ upagato satthu santikaṃ gantvā attano ānubhāvaṃ pakāsento – ‘‘ahaṃ, bho gotama, matānaṃ nibbattaṭṭhānaṃ jānāmī’’ti vatvā, ‘‘kathaṃ pana tvaṃ jānāsī’’ti vutte, ‘‘chavasīsāni āharāpetvā mantaṃ parijappetvā nakhena sīsaṃ ākoṭento nirayādikaṃ tehi tehi nibbattaṭṭhānaṃ jānāmī’’ti kathesi.
Disliking household life, he went forth into the ascetic's homelessness; relying on that knowledge, he became respected, honored, and prosperous among people; while wandering, he arrived in Sāvatthī; going to the Teacher, and wishing to display his power, he said, "Venerable Gotama, I know the destination of the dead." When asked, "How do you know?" he replied, "By having corpses' heads brought, chanting the mantra, and tapping the head with my fingernail, I know their destination, whether it be hell or elsewhere."
Vì không muốn sống đời gia đình, ông xuất gia làm du sĩ (paribbājaka). Nhờ thần chú đó, ông được mọi người tôn kính, trọng vọng, trở nên có nhiều lợi lộc. Khi du hành đến Sāvatthī, ông đến gặp Đức Bổn Sư và tỏ bày năng lực của mình, nói: "Bạch Đức Gotama, con biết được nơi tái sinh của người chết." Khi được hỏi: "Làm sao ông biết được?", ông đáp: "Con cho mang đầu người chết đến, niệm thần chú, rồi dùng móng tay gõ vào đầu, con biết được nơi tái sinh của họ, như địa ngục, v.v..."
Athassa bhagavā parinibbutassa bhikkhuno sīsakapālaṃ āharāpetvā, ‘‘kathehi tāva tassa gatiṃ, yassidaṃ sīsakapāla’’nti āha.
Then, the Bhagavā had the skull of a bhikkhū who had attained parinibbāna brought and said, "Tell me the destination of the one whose skull this is."
Sau đó, Đức Thế Tôn cho mang đến một mảnh sọ của một Tỳ-kheo đã nhập Niết-bàn và nói: "Hãy nói cho ta biết cảnh giới của người có mảnh sọ này."
So taṃ kapālaṃ mantaṃ parijappetvā nakhena ākoṭetvā neva antaṃ na koṭiṃ passati.
He chanted the mantra over that skull, tapped it with his fingernail, but saw neither end nor beginning.
Vị du sĩ đó niệm thần chú vào mảnh sọ, dùng móng tay gõ vào, nhưng không thấy được điểm cuối cũng không thấy được điểm đầu.
Atha satthārā, ‘‘na sakkosi paribbājakā’’ti vutte, ‘‘upaparikkhissāmi tāvā’’ti vatvā punappunaṃ parivattentopi na passateva.
Then, when the Teacher said, "Are you unable, ascetic?" he replied, "I will examine it further," and even though he turned it over and over again, he still could not see it.
Khi Đức Bổn Sư nói: "Ông không thể làm được phải không, này du sĩ?", ông đáp: "Con sẽ thử lại." Dù ông xoay đi xoay lại nhiều lần, ông vẫn không thể thấy được.
Bāhirakamantena hi khīṇāsavassa gatiṃ kathaṃ jānissati, athassa matthakato kacchehi ca sedo mucci.
Indeed, how could he know the destination of an Arahant with an external mantra? Then, sweat broke out from his head and armpits.
Thật vậy, làm sao một thần chú ngoại đạo có thể biết được cảnh giới của một vị A-la-hán? Sau đó, mồ hôi chảy ra từ đầu và nách của ông.
So lajjitvā tuṇhībhūto aṭṭhāsi.
He, being ashamed, remained silent.
Ông ta hổ thẹn, im lặng đứng đó.
Satthā ‘‘kilamasi paribbājakā’’ti āha.
The Teacher said, "Are you weary, ascetic?"
Đức Bổn Sư nói: “Này du sĩ, ông mệt mỏi ư?”
So ‘‘āma, kilamāmi, na imassa gatiṃ jānāmi, tumhe pana jānāthā’’ti.
He said, "Yes, I am weary. I do not know his destination. But do you, Venerable Gotama, know it?"
Ông ta đáp: “Vâng, tôi mệt mỏi, tôi không biết cảnh giới của người này, còn quý Ngài thì có biết không?”
‘‘Ahaṃ etaṃ jānāmi, ito uttaritarampi jānāmī’’ti vatvā ‘‘nibbānaṃ gato so’’ti āha.
Having said, "I know this, and I know even more than this," he said, "He has gone to Nibbāna."
Ngài nói: “Ta biết điều này, và còn biết sâu xa hơn thế nữa,” rồi Ngài nói: “Người ấy đã nhập Niết Bàn.”
Paribbājako ‘‘imaṃ vijjaṃ mayhaṃ dethā’’ti āha.
The ascetic said, "Give me this knowledge."
Du sĩ nói: “Xin quý Ngài ban cho tôi pháp môn này.”
‘‘Tena hi pabbajā’’ti vatvā taṃ pabbājetvā paṭhamaṃ samathakammaṭṭhāne niyojetvā jhānābhiññāsu patiṭṭhitassa vipassanāya kammaṃ upadisi.
Saying, "Then go forth," the Teacher ordained him, first engaged him in the samatha meditation subject, and when he was established in the jhānas and supernormal powers (abhiññā), he instructed him in the work of vipassanā.
Ngài nói: “Vậy thì hãy xuất gia,” rồi cho ông ta xuất gia, trước tiên hướng dẫn ông ta tu tập pháp chỉ (samatha), sau khi ông ta đã an trú trong các thiền định và các thắng trí (abhiññā), Ngài chỉ dạy pháp tuệ (vipassanā).
So vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi.
While practicing vipassanā, he attained Arahantship not long after.
Khi tu tập pháp tuệ, chẳng bao lâu ông ta đã chứng A-la-hán.
Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.48.56-60) –
Thus it is said in the Apadāna:
Vì thế, trong Apadāna có nói –
Tattha yato ahaṃ pabbajito, sammāsambuddhasāsaneti yato pabhuti ahaṃ pabbajito buddhassa bhagavato sāsane, pabbajitakālato paṭṭhāya.
Therein, since I went forth in the Dispensation of the Perfectly Self-Enlightened One means: from the time I went forth in the Dispensation of the Blessed Buddha, from the time of my ordination.
Sự giải thoát của tôi là bất động, vì tất cả các kiết sử đã được đoạn tận.”
Vimuccamāno uggacchinti saṃkilesapakkhato paṭhamaṃ tāva samathavipassanāhi vimuccamāno vodānadhammasavanena uṭṭhahiṃ.
As I was being liberated, I ascended means: first, I was liberated from the defilement side by samatha and vipassanā, and I arose by listening to the purifying Dhamma.
Trong đó, yato ahaṃ pabbajito, sammāsambuddhasāsane nghĩa là từ khi tôi xuất gia trong giáo pháp của Đức Phật Thế Tôn, tức là từ thời điểm xuất gia.
Evaṃ uggacchanto kāmadhātuṃ upaccagaṃ anāgāmimaggena accantameva kāmadhātuṃ atikkamiṃ.
Ascending thus, I transcended the sensuous realm means: I completely transcended the sensuous realm by the non-returner path.
Vimuccamāno uggacchi nghĩa là tôi đã vươn lên, trước hết được giải thoát khỏi các cấu uế nhờ pháp chỉ và pháp tuệ, nhờ nghe pháp thanh tịnh.
Brahmuno pekkhamānassa, tato cittaṃ vimucci meti sadevakassa lokassa aggabhūtattā seṭṭhaṭṭhena brahmuno buddhassa bhagavato mahākaruṇāyogena ‘‘ayaṃ kulaputto mama sāsane pabbajitvā kathaṃ nu kho paṭipajjatī’’ti pekkhantassa tato anāgāmimaggādhigamato pacchā aggamaggādhigamena mama cittaṃ sabbasaṃkilesato accantameva mucci.
While the Brahmā (Buddha) was looking on, then my mind was liberated means: while the Buddha, the Blessed One, who is supreme due to being the foremost of the world with devas, was looking on with great compassion, thinking, "How is this noble son practicing in my Dispensation?", then, after attaining the non-returner path, by attaining the supreme path (Arahantship), my mind was completely liberated from all defilements. "My liberation is unshakable," due to the destruction of all fetters means: because of having a mind thus liberated, and because of the destruction, the complete destruction, of all fetters, my liberation (Arahantship) is unshakable. Thus he declared his Arahantship.
Khi vươn lên như vậy, kāmadhātuṃ upaccagaṃ nghĩa là tôi đã hoàn toàn vượt qua dục giới bằng con đường Bất Lai.
Akuppā me vimuttīti, sabbasaṃyojanakkhayāti tathāvimuttacittattā eva sabbesaṃ saṃyojanānaṃ khayā parikkhayā iti evaṃ akuppā me vimuttīti aññaṃ byākāsi.
Thus, due to the mind being liberated in that manner, and due to the complete destruction, the perishing of all fetters, he declared, ‘My liberation is unshakable’.
Brahmuno pekkhamānassa, tato cittaṃ vimucci me nghĩa là khi Đức Phật Thế Tôn, bậc tối thượng trong thế gian cùng với chư thiên, với lòng đại bi, quán sát: “Liệu thiện nam tử này sẽ tu tập như thế nào sau khi xuất gia trong giáo pháp của Ta?”, sau khi chứng đắc đạo Bất Lai, rồi chứng đắc đạo tối thượng, tâm tôi đã hoàn toàn giải thoát khỏi tất cả các cấu uế.
Aniccāni gahakānīti āyasmato sivakattherassa gāthā.
‘Unstable are these dwellings’ are the verses of Venerable Sivaka Thera.
2. Chú giải kệ của Trưởng lão Sivaka
Kā uppatti?
What is the origin?
Bài kệ Aniccāni gahakānī này là của Trưởng lão Sivaka.
Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto vipassissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ bhagavantaṃ piṇḍāya carantaṃ passitvā pasannamānaso pattaṃ ādāya kummāsassa pūretvā adāsi.
This Elder, too, having made aspirations under former Buddhas and accumulated merits in various existences, was reborn in a good family during the time of Vipassī Bhagavā. Having reached maturity, one day, seeing the Bhagavā on his alms round, with a mind filled with faith, he took his bowl, filled it with barley meal, and offered it.
Vị này cũng vậy, đã tạo thiện nghiệp trong các Đức Phật quá khứ, tích lũy công đức trong các kiếp sống khác nhau. Đến thời Đức Phật Vipassī, vị ấy sinh ra trong một gia đình quý tộc, trở nên thông minh và một ngày nọ, thấy Đức Thế Tôn đang khất thực, với tâm hoan hỷ, đã lấy bát và đong đầy bột lúa mạch cúng dường.
So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde rājagahe brāhmaṇakule nibbatti, sivakotissa nāmaṃ ahosi.
Through that meritorious deed, he wandered through realms of devas and humans, and in this Buddha-era, he was reborn in a brāhmaṇa family in Rājagaha, and his name was Sivaka.
Do nghiệp phước ấy, vị ấy luân hồi trong cõi trời và cõi người. Trong thời Đức Phật hiện tại này, vị ấy sinh ra trong một gia đình Bà-la-môn ở Rājagaha, và được đặt tên là Sivaka.
So vayappatto vijjāsippesu nipphattiṃ gato nekkhammajjhāsayatāya kāme pahāya paribbājakapabbajjaṃ pabbajitvā vicaranto satthāraṃ upasaṅkamitvā dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi.
Having come of age and become proficient in various arts and sciences, due to his strong inclination towards renunciation, he abandoned sensual pleasures, took up the ascetic’s life, and wandered as a paribbājaka. Approaching the Teacher, he heard the Dhamma, gained faith, and was ordained. Practicing insight meditation, he soon attained Arahantship.
Khi trưởng thành, vị ấy đã hoàn thiện các học vấn và kỹ năng, do có ý chí xuất gia mãnh liệt, đã từ bỏ các dục vọng và xuất gia làm du sĩ. Khi đang du hành, vị ấy đến gặp Đức Đạo Sư, nghe Pháp, phát sinh tín tâm, rồi xuất gia và thực hành thiền Tứ Niệm Xứ. Chẳng bao lâu sau, vị ấy đã đạt được A-la-hán quả.
Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.56.117-121) –
Therefore, it is stated in the Apadāna:
Về điều đó, đã được nói trong Apadāna (Apa. Thera 2.56.117-121) rằng:
Tattha aniccāni gahakāni, tattha tattha punappunanti tasmiṃ tasmiṃ bhave punappunaṃ nibbattamānāni gahakāni attabhāvagehāni na nibbāni anavaṭṭhitāni ittarāni parittakālāni.
In this, ‘ Unstable are these dwellings, reborn again and again in various places’ means that these houses of existence, the personal aggregates (attabhāva-gehāni), which are born repeatedly in various existences, are not permanent, not fixed, but temporary and short-lived.
Trong đó, aniccāni gahakāni, tattha tattha punappunaṃ (những ngôi nhà không thường còn, hết nơi này đến nơi khác lặp đi lặp lại) có nghĩa là những ngôi nhà tự thân (attabhāvagehāni) sinh khởi lặp đi lặp lại trong mỗi kiếp sống, chúng không thường còn (na niccāni), không bền vững (anavaṭṭhitāni), chỉ tồn tại trong thời gian ngắn (ittarāni, parittakālāni).
Gahakāraṃ gavesantoti imassa attabhāvagehassa kārakaṃ taṇhāvaḍḍhakiṃ pariyesanto ettakaṃ kālaṃ anuvicarinti adhippāyo.
‘ Searching for the house-builder’ means that he wandered for so long, seeking the craving-carpenter, the maker of this house of existence.
Gahakāraṃ gavesanto (tìm kiếm kẻ xây nhà) có nghĩa là tìm kiếm người thợ mộc ái dục (taṇhāvaḍḍhakiṃ), kẻ đã tạo ra ngôi nhà tự thân này, và đã lang thang trong một thời gian dài như vậy.
Dukkhā jāti punappunanti idaṃ gahakārakagavesanassa kāraṇavacanaṃ.
‘ Painful is rebirth again and again’ is a statement of the reason for searching for the house-builder.
Dukkhā jāti punappunaṃ (sinh lại nhiều lần là khổ) là lời nói về nguyên nhân của việc tìm kiếm kẻ xây nhà.
Yasmā jarābyādhimaraṇamissatāya jāti nāmesā punappunaṃ upagantuṃ dukkhā, na ca sā tasmiṃ adiṭṭhe nivattati, tasmā taṃ gavesanto vicarinti attho.
The meaning is that since this rebirth, mixed with old age, sickness, and death, is painful to encounter repeatedly, and since it does not cease as long as that (craving) is not seen, therefore he wandered seeking it.
Vì việc sinh khởi này, do bị pha trộn với già, bệnh, chết, là khổ khi phải lặp đi lặp lại, và nó sẽ không chấm dứt nếu kẻ đó không bị nhìn thấy, nên ý nghĩa là: ta đã lang thang tìm kiếm kẻ đó.
Gahakāraka diṭṭhosīti idāni pana yena so sakkā daṭṭhuṃ, tena ariyamaggañāṇacakkhunā gahakāraka diṭṭho asi.
‘ O house-builder, you are seen’: Now, O house-builder, you are seen by that eye of noble path-knowledge by which you can be seen.
Gahakāraka diṭṭhosi (hỡi kẻ xây nhà, ngươi đã bị nhìn thấy) có nghĩa là: giờ đây, ngươi, kẻ xây nhà, đã bị nhìn thấy bằng con mắt trí tuệ của đạo lộ Thánh (ariyamaggañāṇacakkhunā), nhờ đó có thể nhìn thấy ngươi.
Puna gehanti puna imasmiṃ saṃsāravaṭṭe attabhāvasaṅkhātaṃ mama gehaṃ na kāhasi na karissasi.
‘ No house again’: You shall not make my house, which is called the personal aggregates, in this cycle of existence again.
Puna gehaṃ (ngôi nhà nữa): Ngươi sẽ không kāhasi (xây dựng) ngôi nhà của ta, tức là ngôi nhà tự thân trong vòng luân hồi này, puna (một lần nữa).
Sabbā te phāsukā bhaggāti tava sabbā anavasesakilesaphāsukā mayā bhaggā.
‘ All your rafters are broken’: All your defilement-rafters, without remainder, have been broken by me.
Sabbā te phāsukā bhaggā (tất cả sườn nhà ngươi đã bị phá vỡ) có nghĩa là: tất cả sườn nhà phiền não (kilesaphāsukā) của ngươi, không còn sót lại gì, đã bị ta phá vỡ.
Thūṇikā ca vidālitāti idāni tayā kātabbassa attabhāvagehassa avijjāsaṅkhātā kaṇṇikā ca bhinnā.
‘ And the ridge-pole is shattered’: And the ignorance-ridge-pole of the house of existence to be built by you has now been shattered.
Thūṇikā ca vidālitā (cột trụ cũng bị đập tan) có nghĩa là: bây giờ, cột trụ của ngôi nhà tự thân mà ngươi phải xây dựng, tức là vô minh (avijjā), cũng đã bị ta phá vỡ.
Vimariyādikataṃ cittanti mama cittaṃ vigatantaṃ kataṃ, āyatiṃ anuppattidhammataṃ āpāditaṃ.
‘ The mind, having become unbound’: My mind has been made without boundaries, made such that it will not be reborn in the future.
Vimariyādikataṃ cittaṃ (tâm đã vượt qua mọi giới hạn) có nghĩa là: tâm ta đã được làm cho không còn giới hạn, đã đạt đến trạng thái không còn sinh khởi trong tương lai.
Tato eva idheva vidhamissati imasmiṃyeva bhave viddhaṃsissati, carimakacittanirodhena nirujjhissatīti attho.
For that very reason, ‘ will here and now perish’: it will be completely destroyed in this very existence; it will cease with the cessation of the final thought-moment—this is the meaning.
Chính vì thế, idheva vidhamissati (ngay tại đây sẽ được tiêu diệt) có nghĩa là: nó sẽ bị tiêu diệt ngay trong kiếp sống này, sẽ chấm dứt cùng với sự diệt của tâm cuối cùng.
Arahaṃ sugatoti āyasmato upavāṇattherassa gāthā.
‘The Arahant, the Fortunate One’ are the verses of Venerable Upavāṇa Thera.
Arahaṃ sugato (Bậc A-la-hán, Bậc Thiện Thệ) v.v. là những bài kệ của Trưởng lão đáng kính Upavāṇa.
Kā uppatti?
What is the origin?
Sự khởi nguyên là gì?
Ayaṃ kira padumuttarassa bhagavato kāle daliddakule nibbattitvā viññutaṃ patto bhagavati parinibbute tassa dhātuṃ gahetvā manussadevanāgagaruḷakumbhaṇḍayakkhagandhabbehi sattaratanamaye sattayojanike thūpe kate tattha sudhotaṃ attano uttarāsaṅgaṃ veḷagge ābandhitvā dhajaṃ katvā pūjaṃ akāsi.
It is said that this Elder, having been born into a poor family during the time of Padumuttara Bhagavā, and having reached maturity, when the Bhagavā had attained parinibbāna, took his relics. When humans, devas, nāgas, garuḷas, kumbhaṇḍas, yakkhas, and gandhabbas had built a seven-yojana stūpa made of seven precious gems, he tied his well-washed outer robe to the tip of a bamboo pole, making it a banner, and offered homage.
Nghe nói, vào thời Đức Phật Padumuttara, vị này sinh ra trong một gia đình nghèo khó, khi trưởng thành, sau khi Đức Phật nhập Niết-bàn, ngài đã lấy xá-lợi của Ngài và khi chư Thiên, người, Nāga, Garuḷa, Kumbhaṇḍa, Yakṣa và Gandhabba đã xây dựng một bảo tháp cao bảy dojana bằng bảy loại ngọc quý, ngài đã buộc chiếc y thượng của mình, đã được giặt sạch, vào ngọn tre, làm thành một lá cờ và cúng dường.
Taṃ gahetvā abhisammatako nāma yakkhasenāpati devehi cetiyapūjārakkhaṇatthaṃ ṭhapito adissamānakāyo ākāse dhārento cetiyaṃ tikkhattuṃ padakkhiṇaṃ akāsi.
Abhisammataka, a yakkha general appointed by the devas to guard the cetiya-homage, took that banner, and being invisible, held it in the sky and circumambulated the cetiya three times.
Một vị tướng Yakṣa tên là Abhisammataka, được chư Thiên đặt để để bảo vệ sự cúng dường bảo tháp, đã lấy lá cờ đó, thân vô hình, bay lượn trên không và đi nhiễu quanh bảo tháp ba lần.
So taṃ disvā bhiyyosomattāya pasannamānaso ahosi.
Seeing that, the man’s mind became even more deeply pleased.
Thấy vậy, tâm ngài càng thêm hoan hỷ.
So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ brāhmaṇakule nibbattitvā upavāṇoti laddhanāmo vayappatto jetavanapaṭiggahaṇe buddhānubhāvaṃ disvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā vipassanāya kammaṃ karonto arahattaṃ patvā chaḷabhiñño ahosi.
Through that meritorious deed, he wandered through realms of devas and humans, and in this Buddha-era, he was reborn in a brāhmaṇa family in Sāvatthī, receiving the name Upavāṇa. Having come of age, on the day of the Jetavana offering, he saw the Buddha’s majesty, gained faith, and was ordained. Practicing insight meditation, he attained Arahantship and became endowed with the six abhiññās (supernormal powers).
Nhờ công đức đó, ngài đã luân hồi trong cõi trời và cõi người, và vào thời Đức Phật hiện tại, ngài sinh ra trong một gia đình Bà-la-môn ở Sāvatthī, được đặt tên là Upavāṇa. Khi đến tuổi trưởng thành, ngài thấy thần thông của Đức Phật trong lễ tiếp nhận Tịnh xá Jetavana, phát khởi niềm tin, xuất gia, thực hành thiền quán và đạt đến quả vị A-la-hán với sáu thần thông.
Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.56.122-178) –
Therefore, it is stated in the Apadāna:
Vì vậy, trong Apadāna đã nói:
Athāyasmā upavāṇo bhagavato upaṭṭhāko ahosi.
Later, Venerable Upavāṇa became the attendant of the Blessed One.
Sau đó, Tôn giả Upavāṇa trở thành thị giả của Đức Thế Tôn.
Tena ca samayena bhagavato vātābādho uppajji.
At that time, the Blessed One was afflicted by a wind-sickness.
Vào thời điểm đó, Đức Thế Tôn bị bệnh gió (vātābādha).
Therassa ca gihisahāyo devahito nāma brāhmaṇo sāvatthiyaṃ paṭivasati.
The elder had a lay friend named Devahita, a brahmin, who lived in Sāvatthī.
Vị Bà-la-môn tên Devahita, bạn thân của Trưởng lão khi còn là cư sĩ, sống ở Sāvatthī.
So theraṃ catūhi paccayehi pavedesi.
He used to provide the elder with the four requisites.
Ông đã mời Trưởng lão cúng dường bốn vật dụng.
Athāyasmā upavāṇo nivāsetvā pattacīvaramādāya tassa brāhmaṇassa nivesanaṃ upagacchi.
Then Venerable Upavāṇa, having dressed and taken his bowl and robe, went to the brahmin’s house.
Thế rồi, Tôn giả Upavāṇa mặc y, cầm bát và y tăng-già-lê, đến nhà của vị Bà-la-môn ấy.
Brāhmaṇo ‘‘kenaci aññena payojanena thero āgato’’ti ñatvā, ‘‘vadeyyātha, bhante, kenattho’’ti āha.
The brahmin, knowing that “the elder has come for some other purpose,” said, “Please speak, Venerable Sir, what is your need?”
Vị Bà-la-môn biết rằng “Trưởng lão đến vì một mục đích khác,” bèn nói: “Bạch Đại đức, xin hãy nói, Ngài cần gì?”
Thero tassa brāhmaṇassa payojanaṃ ācikkhanto –
The elder, wishing to inform the brahmin of the purpose of his visit, recited two verses:
Trưởng lão, muốn nói rõ mục đích của mình cho vị Bà-la-môn ấy, đã nói hai câu kệ:
Tassattho – yo imasmiṃ loke pūjaneyyānaṃ pūjetabbehi sakkādīhi devehi mahābrahmādīhi ca brahmehi pūjito, sakkareyyānaṃ sakkātabbehi bimbisārakosalarājādīhi sakkato, apaceyyānaṃ apacāyitabbehi mahesīhi khīṇāsavehi apacito, kilesehi ārakattādinā arahaṃ, sobhanagamanādinā sugato sabbaññū muni mayhaṃ satthā devadevo sakkānaṃ atisakko brahmānaṃ atibrahmā, so dāni vātehi vātahetu vātakkhobhanimittaṃ ābādhiko jāto.
The meaning of this is: The person who is worshipped by devas like Sakka and Brahmās like Mahābrahmā, who are worthy of worship in this world; who is honored by kings like Bimbisāra and Kosala, who are worthy of honor; who is respected by the noble ones, the Arahants, who are worthy of respect and who cultivate virtues such as the Sīlakkhandha; who is Arahant due to meanings such as being far from defilements; who is Sugata due to reasons such as having a graceful gait; the all-knowing Sage, my Teacher, who is the deva of devas, the chief among Sakka-devas, the chief among Brahmās—he is now afflicted due to winds, due to the cause of wind, due to the agitation of wind.
Ý nghĩa của câu kệ đó là: Vị nào trong thế gian này được cúng dường bởi những vị đáng được cúng dường như chư thiên Sakka và các vị Đại Phạm Thiên, được tôn kính bởi những vị đáng được tôn kính như vua Bimbisāra và vua Kosala, được kính trọng bởi những vị đáng được kính trọng như các vị Đại Hiền giả, các vị A-la-hán; Vị ấy là A-la-hán do đã đoạn trừ các phiền não, là Sugata do đã đi con đường tốt đẹp, là Bậc Toàn Tri Mâu-ni, là Bậc Đạo Sư của ta, là Thiên Trung Chi Thiên, là Sakka tối thắng trong các Sakka, là Phạm Thiên tối thắng trong các Phạm Thiên. Nay, vị ấy bị bệnh do gió, do nguyên nhân gió, do sự rối loạn của gió.
Sace, brāhmaṇa, uṇhodakaṃ atthi, tassa vātābādhavūpasamanatthaṃ taṃ hātave upanetuṃ icchāmīti.
“ Brahmin, if there is hot water, I wish to offer it to him to alleviate that wind-sickness.”
“Này Bà-la-môn, nếu có nước nóng, ta muốn dâng lên để bệnh gió của Ngài được tiêu trừ.”
Taṃ sutvā brāhmaṇo uṇhodakaṃ tadanurūpaṃ vātārahañca bhesajjaṃ bhagavato upanāmesi.
Hearing that, the brahmin offered hot water and medicine suitable for wind-sickness to the Blessed One.
Nghe vậy, vị Bà-la-môn đã dâng nước nóng và thuốc trị bệnh gió phù hợp lên Đức Thế Tôn.
Tena ca satthu rogo vūpasami.
And by that, the Teacher’s illness subsided.
Nhờ đó, bệnh của Bậc Đạo Sư đã thuyên giảm.
Tassa bhagavā anumodanaṃ akāsīti.
The Blessed One then gave an anumodanā to him.
Đức Thế Tôn đã tùy hỷ công đức của ông ấy.
Diṭṭhā mayāti āyasmato isidinnattherassa gāthā.
“Diṭṭhā mayā” and so forth are the verses of Venerable Isidinnatthera.
“ Diṭṭhā mayā” là các câu kệ của Tôn giả Trưởng lão Isidinnā.
Kā uppatti?
What is the origin?
Sự phát sinh như thế nào?
Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni karonto vipassissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto bījaniṃ gahetvā bodhiyā pūjaṃ akāsi.
This Elder Isidinna, having made aspirations with previous Buddhas, performing good deeds in various existences, was reborn in a respectable family during the time of the Buddha Vipassī. Having attained maturity, he took a fan and made an offering to the Bodhi tree.
Vị này cũng đã tạo các điều kiện thuận lợi dưới các Đức Phật quá khứ, và đã làm các công đức trong các kiếp sống khác nhau. Vào thời Đức Thế Tôn Vipassī, vị ấy sinh ra trong một gia đình quý tộc, khi trưởng thành, đã cầm quạt và cúng dường cây Bồ-đề.
So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sunāparantajanapade seṭṭhikule nibbattitvā isidinnoti laddhanāmo vayappatto satthu candanamāḷapaṭiggahaṇe pāṭihāriyaṃ disvā pasannamānaso satthāraṃ upasaṅkamitvā dhammaṃ sutvā sotāpanno hutvā agāraṃ ajjhāvasati.
Due to that meritorious kamma, he wandered in the realms of gods and humans, and in this arising of the Buddha, he was reborn in a wealthy family in the Sunāparanta country, named Isidinna. Having reached adulthood, he saw the miracle at the Buddha's acceptance of the sandalwood pavilion, his mind was purified, and he approached the Buddha. Having heard the Dhamma, he became a sotāpanna and dwelt in the household life.
Nhờ nghiệp công đức ấy, vị ấy đã luân hồi trong cõi trời và cõi người. Trong thời Đức Phật hiện tại, vị ấy sinh ra trong một gia đình trưởng giả ở vùng Sunāparanta, được đặt tên là Isidinnā. Khi đến tuổi trưởng thành, vị ấy thấy phép thần thông của Đức Đạo Sư khi Ngài nhận tháp hương chiên đàn, tâm hoan hỷ, bèn đến gần Đức Đạo Sư, nghe Pháp, trở thành một bậc Nhập Lưu, và sống tại gia.
Tassa hitānukampinī devatā taṃ codentī –
A deity, compassionate and wishing for his welfare, desiring to admonish him, said: —
Một vị thiên nữ có lòng từ bi với ông ấy, đã thúc giục ông:
Tattha diṭṭhā mayā dhammadharā upāsakā, kāmā aniccā iti bhāsamānāti idhekacce pariyattidhammadharā upāsakā mayā diṭṭhā, pariyattidhammadharattā eva ‘‘kāmā nāmete aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā’’ti kāmesu ādīnavapaṭisaṃyuttaṃ dhammaṃ bhāsamānā, sayaṃ pana sārattarattā maṇikuṇḍalesu, puttesu dāresu ca te apekkhāti sārattā hutvā bahalarāgarattā maṇīsu kuṇḍalesu ca, maṇicitesu vā kuṇḍalesu, puttesu puttadhītāsu dāresu ca adhigatasnehā, aññaṃ bhaṇantā aññaṃ karontā diṭṭhā mayāti attho.
Therein, “I have seen lay followers who uphold the Dhamma, speaking thus: ‘Sensual pleasures are impermanent’” means, "I have seen some lay followers here who uphold the Pariyatti-Dhamma; being upholders of the Pariyatti-Dhamma, they speak the Dhamma connected with the danger in sensual pleasures, saying, ‘These sensual pleasures are impermanent, painful, and of a nature to change.’ But they themselves are “greatly attached to jeweled earrings, and they have affection for their sons and wives” – greatly attached with intense passion to jewels and earrings, or to earrings adorned with jewels, having acquired affection for sons, daughters, and wives. I have seen them saying one thing and doing another, this is the meaning.
Trong đó, " Diṭṭhā mayā dhammadharā upāsakā, kāmā aniccā iti bhāsamānā" có nghĩa là: Ta đã thấy một số cư sĩ giữ Pháp Pariyatti ở đây. Vì họ giữ Pháp Pariyatti, họ nói Pháp liên quan đến sự nguy hiểm của các dục, rằng "các dục này là vô thường, khổ, và có bản chất biến hoại." Nhưng chính họ, " sārattarattā maṇikuṇḍalesu, puttesu dāresu ca te apekkhā" có nghĩa là: họ lại đắm nhiễm sâu sắc, bị tham ái mạnh mẽ ràng buộc vào ngọc báu và hoa tai, hoặc vào hoa tai được khảm ngọc, và họ còn quyến luyến con cái, con trai, con gái và vợ. Ý nghĩa là ta đã thấy họ nói một đằng, làm một nẻo.
Yatoti yasmā te upāsakā sārattarattā maṇikuṇḍalesu puttesu dāresu ca apekkhavanto, tasmā idha imasmiṃ buddhasāsane dhammaṃ yāthāvato addhā ekaṃsena na jānanti.
Yato (since) means, "Since these lay followers are greatly attached and have affection for jewels, earrings, sons, and wives, idha (here), in this Buddha’s Dispensation, addhā (surely) they do not truly know the Dhamma."
" Yato" có nghĩa là: bởi vì những cư sĩ ấy đắm nhiễm sâu sắc vào ngọc báu, hoa tai, và còn quyến luyến con cái và vợ, cho nên " idha" (ở đây), trong giáo pháp của Đức Phật này, họ " addhā" (chắc chắn) " na jānanti" (không hiểu) Pháp một cách chân thật.
Evaṃ bhūtā ca ‘‘kāmā aniccā’’iti cāpi āhu ahosi, sattapakati vicittasabhāvāti adhippāyo.
And though such persons "also say, ‘Sensual pleasures are impermanent’" — "Alas! The natural state of beings is wondrous and varied," is the intention.
Và những người như vậy cũng " kāmā aniccā" (nói rằng các dục là vô thường), ý là bản chất của chúng sinh là đa dạng và kỳ lạ.
Rāgañca tesaṃ na balatthi chettunti tesaṃ upāsakānaṃ yasmā rāgaṃ chettuṃ samucchindituṃ tādisaṃ ñāṇabalaṃ natthi, tasmā tena kāraṇena sitā taṇhāvasena nissitā puttadāraṃ dhanañca allīnā na vissajjentīti sabbametaṃ devatā taṃyeva upāsakaṃ uddissa aññāpadesena kathesi.
"And there is no strength in them to cut off craving" means, "Since those lay followers do not have such knowledge-power to cut off, to eradicate craving, tasmā (therefore), for that reason, sitā (clinging), dependent on craving, they are attached to sons, wives, and wealth, they do not renounce them." All this the deity spoke, referring to that very lay follower, by way of an indirect address.
" Rāgañca tesaṃ na balatthi chettuṃ" có nghĩa là: bởi vì những cư sĩ ấy không có sức mạnh trí tuệ để đoạn trừ tham ái, để nhổ tận gốc tham ái, " tasmā" (vì lý do đó) họ " sitā" (nương tựa) vào tham ái, bám víu vào con cái, vợ và tài sản, không từ bỏ chúng. Tất cả những lời này, vị thiên nữ đã nói ám chỉ chính cư sĩ ấy.
Taṃ sutvā upāsako saṃvegajāto pabbajitvā nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi.
Hearing that, the lay follower became filled with spiritual urgency, went forth, and soon attained Arahantship.
Nghe vậy, cư sĩ ấy khởi tâm xúc động, xuất gia và không lâu sau đã chứng đắc A-la-hán quả.
Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.48.46-50) –
Therefore, it is said in the Apadāna: —
Vì thế, trong Apadāna (apa. thera 2.48.46-50) đã nói: