Table of Contents

⮲

Mahāvaṃsa

Edit
3

Pathamapariccheda

Chapter One

Chương Thứ Nhất

4
Mahiyaṅgaṇāgamanaṃ
The Visit to Mahiyangana
Đức Phật Đến Mahiyangana
5
1.
1.
1.
6
Namassitvāna sambuddhaṃ, susuddhaṃ suddhavaṃsajaṃ;
Having paid homage to the Perfectly Enlightened One, who is utterly pure, born of a pure lineage;
Sau khi đảnh lễ Đức Toàn Giác, bậc thanh tịnh hoàn toàn, sinh ra trong dòng dõi thanh tịnh;
7
Mahāvaṃsaṃ pavakkhāmi, nānānūnādhikārikaṃ.
I shall relate the Mahāvaṃsa, which is not too little nor too much.
Tôi sẽ trình bày Đại Sử Biên Niên, không thiếu sót cũng không dư thừa.
8
2.
2.
2.
9
Porāṇehi kato’peso, ativitthārito kvaci;
Though compiled by the ancients, it is sometimes overly elaborate;
Mặc dù được biên soạn bởi các bậc cổ nhân, đôi khi quá dài;
10
Atīva kvaci saṃkhitto, anekapunaruttako.
and sometimes too concise, with many repetitions.
Đôi khi lại quá vắn tắt, và lặp đi lặp lại nhiều lần.
11
3.
3.
3.
12
Vajjitaṃ tehi dosehi, sukhaggahaṇadhāraṇaṃ;
Freed from these flaws, it is easy to grasp and remember;
Đoạn này đã tránh những lỗi đó, dễ hiểu và dễ ghi nhớ;
13
Pasādasaṃvegakaraṃ, sutito ca upāgataṃ.
inspiring faith and urgency, and based on what has been heard.
Gây khởi niềm tịnh tín và sự xúc động, và đến từ (các bản) kinh điển.
14
4.
4.
4.
15
Pasādajanake ṭhāne, tathā saṃvegakārake;
In places that generate faith, and likewise that cause urgency;
Tại những nơi gây khởi niềm tịnh tín, cũng như những nơi gây xúc động;
16
Janayanto pasādañca, saṃvegañca suṇātha taṃ.
generating faith and urgency, listen to it.
Xin hãy lắng nghe điều đó, điều gây khởi niềm tịnh tín và sự xúc động.
17
5.
5.
5.
18
Dīpaṅkarañhi sambuddhaṃ, passitvā no jino purā;
Indeed, our Victorious One, having seen the Perfectly Enlightened Dīpaṅkara long ago;
Trước đây, Đức Chiến Thắng của chúng ta, sau khi thấy Đức Toàn Giác Dīpaṅkara;
19
Lokaṃ dukkhā pamocetuṃ, bodhāya paṇidhiṃ akā.
made a resolution for enlightenment, to free the world from suffering.
Đã phát nguyện thành tựu giác ngộ để giải thoát chúng sinh khỏi khổ đau.
20
6.
6.
6.
21
Tato tañceva sambuddhaṃ, koṇḍaññaṃ maṅgalaṃ muniṃ;
Thereafter, that very Perfectly Enlightened One, Koṇḍañña, the sage Maṅgala;
Sau đó, Ngài đã gặp Đức Toàn Giác ấy, Đức Muni Koṇḍañña, Maṅgala;
22
Sumanaṃ revataṃ buddhaṃ, sobhitañca mahāmuniṃ.
Sumana, the Buddha Revata, and the great sage Sobhita.
Đức Phật Sumana, Revata, và Đức Đại Muni Sobhita.
23
7.
7.
7.
24
Anomadassiṃ sambuddhaṃ, padumaṃ nāradaṃ jinaṃ;
The Perfectly Enlightened Anomadassī, Paduma, the Victor Nārada;
Đức Toàn Giác Anomadassī, Đức Chiến Thắng Paduma, Nārada;
25
Padumuttarasambuddhaṃ, sumedhañca tathāgataṃ.
the Perfectly Enlightened Padumuttara, and the Tathāgata Sumedha.
Đức Toàn Giác Padumuttara, và Đức Tathāgata Sumedha.
26
8.
8.
8.
27
Sujātaṃ piyadassiñca, atthadassiñca nāyakaṃ;
Sujāta and Piyadassī, and the leader Atthadassī;
Sujāta, Piyadassī, và Đức Đạo Sư Atthadassī;
28
Dhammadassiñca siddhatthaṃ, tissaṃ phussajinaṃ tathā.
Dhammadassī and Siddhattha, and likewise the Victor Tissa and Phussa.
Dhammadassī, Siddhattha, Tissa, và Đức Chiến Thắng Phussa.
29
9.
9.
9.
30
Vipassiṃ sikhīsambuddhaṃ, sambuddhaṃ vessabhuṃ vibhuṃ;
Vipassī, the Perfectly Enlightened Sikhī, the mighty Perfectly Enlightened Vessabhū;
Vipassī, Đức Toàn Giác Sikhī, Đức Toàn Giác Vessabhū bậc Toàn Năng;
31
Kakusandhañca sambuddhaṃ, koṇāgamanameva ca.
and the Perfectly Enlightened Kakusandha, and Koṇāgamana.
Và Đức Toàn Giác Kakusandha, cũng như Koṇāgamana.
32
10.
10.
10.
33
Kassapaṃ sugatañca’me, sambuddhe catuvīsati;
And Kassapa, these twenty-four Sugatas, Perfectly Enlightened Ones;
Và Đức Sugata Kassapa, sau khi phụng sự hai mươi bốn vị Toàn Giác này;
34
Ārādhetvā mahāvīro, tehi bodhāya byākato.
the Great Hero worshipped them, and was declared for enlightenment by them.
Đức Đại Hùng đã được các Ngài thọ ký sẽ thành tựu giác ngộ.
35
11.
11.
11.
36
Puretvā pāramī sabbā, patvā sambodhimuttamaṃ;
Having fulfilled all pāramīs, having attained the supreme Perfect Enlightenment;
Sau khi hoàn thành tất cả các pāramī, đạt đến sự giác ngộ tối thượng;
37
Uttamo gotamo buddho, satte dukkhā pamocayi.
the supreme Buddha Gotama, liberated beings from suffering.
Đức Phật Gotama tối thượng đã giải thoát chúng sinh khỏi khổ đau.
38
12.
12.
12.
39
Magadhesu ruvelāyaṃ, bodhimūle mahāmuni;
In Magadha, at Ruvelā, beneath the Bodhi tree, the Great Sage;
Tại Ruvelā ở Magadha, dưới cội Bồ-đề, Đức Đại Muni;
40
Visākhapuṇṇamāyaṃ so, patto sambodhimuttamaṃ.
on the full moon day of Vesākha, attained that supreme Perfect Enlightenment.
Vào ngày trăng tròn tháng Visākha, Ngài đã đạt đến sự giác ngộ tối thượng.
41
13.
13.
13.
42
Sattāhāni tahiṃ satta, so vimuttisukhaṃ paraṃ;
For seven periods of seven days, he resided there, experiencing the supreme bliss of liberation;
Tại đó, trong bảy tuần, Ngài đã an trú, cảm nhận niềm an lạc giải thoát tối thượng;
43
Vindantaṃ madhurattañca, dassayanto vasī vasi.
displaying its sweetness, the Master dwelt.
Và Ngài đã an trú, thể hiện sự ngọt ngào của nó.
44
14.
14.
14.
45
Tato bārāṇasiṃ gantvā, dhammacakkaṃ pagattayi;
Then going to Bārāṇasī, he set in motion the Wheel of Dhamma;
Sau đó, Ngài đến Bārāṇasī, và chuyển Pháp luân;
46
Tattha vassa vasanto’va, saṭṭhiṃ arahataṃ akā.
residing there for a vassa, he made sixty Arahants.
An cư mùa mưa tại đó, Ngài đã tạo ra sáu mươi vị A-la-hán.
47
15.
15.
15.
48
Te dhammadesanatthāya, vissajjetvāna bhikkhavo;
Having sent forth those bhikkhus to preach the Dhamma;
Sau khi phái các Tỳ-kheo đó đi để thuyết giảng Dhamma;
49
Vinetvā ca tato tiṃsa-sahā ye bhaddavaggiye.
and thereafter having disciplined those thirty Bhaddavaggiya companions.
Và sau khi giáo hóa ba mươi vị Bhaddavaggīya.
50
16.
16.
16.
51
Sahassajaṭile nātho, vinetuṃ kassapādike;
The Lord, to discipline Kassapa and the other thousand Jaṭilas;
Đức Đạo Sư đã giáo hóa một ngàn vị ẩn sĩ tóc bện (jaṭila), đứng đầu là Kassapa;
52
Hemante uruvelāyaṃ, vasite paripācayaṃ.
in the cold season, he ripened them, residing at Uruvelā.
Vào mùa đông, Ngài đã ở tại Uruvelā để làm cho họ trưởng thành.
53
17.
17.
17.
54
Uruvelakassapassa, mahāyaññe upaṭṭhite;
When the great sacrifice of Uruvelakassapa was at hand;
Khi đại lễ của Uruvelakassapa đang diễn ra;
55
Tassa’ttano nāgamane, icchācāraṃ vijāniya.
knowing his own intention not to attend.
Ngài đã biết được ý muốn của ông ấy về việc Ngài không đến.
56
18.
18.
18.
57
Uttarakuruto bhikkhaṃ, āharitvā rimaddano;
The destroyer of enemies, having brought alms from Uttarākuru;
Sau khi thọ thực từ Uttarakuru, Đức Phật, bậc tiêu diệt kẻ thù;
58
Anotattadahe bhutvā, sāyanhasamaye sayaṃ.
and eaten at Lake Anotatta, in the evening, by himself.
Sau khi dùng bữa tại hồ Anotatta, vào buổi chiều, chính Ngài.
59
19.
19.
19.
60
Bodhito navame māse, phussapuṇṇamiyaṃ jino;
In the ninth month from his enlightenment, on the full moon day of Phussa, the Victorious One;
Vào ngày trăng tròn tháng Phussa, chín tháng sau khi giác ngộ, Đức Chiến Thắng;
61
Laṅkādīpaṃ visodhetuṃ, laṅkādīpamupāgami.
to purify the island of Laṅkā, arrived at the island of Laṅkā.
Đã đến đảo Laṅkā để thanh tịnh đảo Laṅkā.
62
20.
20.
20.
63
Sāsanujjotanaṃ ṭhānaṃ, laṃkā ñātā jinena hi;
Laṅkā was known to the Victorious One as a place for the flourishing of the Dispensation;
Đảo Laṅkā đã được Đức Chiến Thắng biết đến là nơi làm rạng rỡ giáo pháp;
64
Yakkhapuṇṇāya laṅkāya, yakkhā nibbā siyāti ca.
and that the yakkhas on the yakkhī-filled Laṅkā should be banished.
Và rằng các Yakkha trên đảo Laṅkā đầy Yakkha sẽ bị tiêu diệt.
65
21.
21.
21.
66
Ñātova laṅkāmajjhamhi, gaṅgābhīre manorame;
Knowing that in the middle of Laṅkā, by the delightful bank of the Gaṅgā;
Đức Phật biết rằng ở giữa Laṅkā, gần bờ sông Gaṅgā, có một nơi đẹp đẽ;
67
Tiyojanāya te ramme, ekayojanavitthate.
in a charming area three yojanas long and one yojana wide.
Rộng một dojana, dài ba dojana.
68
22.
22.
22.
69
Mahānāgavanuyyāne, yakkhasaṅgāmabhūmiyā;
In the Mahānāgavanuyyāna, the battlefield of yakkhas;
Trong khu vườn Mahānāgavana, là chiến trường của các Yakkha;
70
Laṅkādīpaṭṭhayakkhānaṃ, mahāyakkhasamāgamo.
a great assembly of yakkhas, inhabitants of the island of Laṅkā, was taking place.
Là nơi tập trung đông đảo các Yakkha của đảo Laṅkā.
71
23.
23.
23.
72
Upāgato taṃ sugato, mahāyakkhasamāgamaṃ;
The Sugata arrived at that great assembly of yakkhas;
Đức Sugata đã đến nơi tập trung đông đảo Yakkha đó;
73
Samāgamassa majjhamhi, tattha tesaṃ siropari.
in the midst of the assembly, directly above their heads.
Ở giữa cuộc tập hợp đó, trên đầu của họ.
74
24.
25.
24.
75
Mahiyaṅgaṇathūpassa, ṭhāne vehāyasaṃ jino;
At the site of the Mahiyangana Thūpa, the Victorious One, hovering in the air;
Tại vị trí của tháp Mahiyangana, Đức Chiến Thắng trên không trung;
76
Vuṭṭhivātandhakāresi, tesaṃ saṃvejanaṃ akā.
caused a storm, wind, and darkness, creating urgency for them.
Đã tạo ra mưa, gió và bóng tối, khiến họ kinh hãi.
77
25.
25.
25.
78
Te bhayaṭṭhā’bhayaṃ yakkhā, ayācuṃ abhayaṃ jinaṃ;
Those yakkhas, terrified, asked for safety, for safety from the Victorious One;
Các Yakkha đang sợ hãi đó đã cầu xin sự an toàn từ Đức Chiến Thắng, bậc ban sự an toàn;
79
Jino abhayado āha, yakkhe te’ti bhayaddīte.
the Giver of Safety spoke to those yakkhas, who were extremely terrified.
Đức Chiến Thắng, bậc ban sự an toàn, đã nói với các Yakkha đang rất sợ hãi đó.
80
26.
26.
26.
81
Yakkhā bhayaṃ vo dukkhañca, harissāmi idaṃ ahaṃ;
"Yakkhas, I shall remove this fear and suffering from you;
“Này các Yakkha, ta sẽ loại bỏ sự sợ hãi và khổ đau này của các ngươi;
82
Tumhe nisajjaṭhānaṃ me, samaggā detha no idha.
you, united, give me a place to sit here."
Các ngươi hãy đồng lòng nhường cho ta một chỗ ngồi ở đây.”
83
27.
27.
27.
84
Āhu te sugataṃ yakkhā, dema mārisa te idha;
Those yakkhas said to the Sugata, "Master, we will give it to you here;
Các Yakkha nói với Đức Sugata: “Thưa Đức Thế Tôn, chúng con sẽ nhường cho Ngài ở đây;
85
Sabbepi sakalaṃ dīpaṃ, dehi no abhayaṃ tuvaṃ.
all of us, the entire island, you give us safety."
Ngài hãy ban sự an toàn cho toàn bộ hòn đảo này cho chúng con.”
86
28.
28.
28.
87
Bhayaṃ sītaṃ tamaṃ tesaṃ, hantvā taṃ dinnabhūmiyaṃ;
Having removed their fear, cold, and darkness, in the given place;
Sau khi loại bỏ nỗi sợ hãi, cái lạnh và bóng tối của họ, trên mảnh đất đã được nhường đó;
88
Cammakkhandhaṃ attharitvā, tatthā’ sīno jino tato.
having spread a leather mat, the Victorious One then sat down there.
Đức Chiến Thắng đã trải tấm da thú ra, và ngồi xuống đó.
89
29.
29.
29.
90
Cammakkhaṇḍaṃ pasāresi, ādittaṃ taṃ samantato;
He caused the leather mat to extend, blazing all around;
Ngài đã trải rộng tấm da thú, nó bốc cháy khắp nơi;
91
Ghammābhibhūtā te bhītā, ṭhitā ante samantato.
overwhelmed by heat, they stood terrified, at the edges all around.
Họ bị nóng bức, sợ hãi, đứng xung quanh ở các rìa.
92
30.
30.
30.
93
Giridīpaṃ tato nātho, rammaṃ tesaṃ idhā’nayi;
Then the Lord brought the charming Giridīpa here for them;
Sau đó, Đức Đạo Sư đã mang hòn đảo Giridīpa xinh đẹp đến cho họ ở đó;
94
Tesu tattha paviṭṭhesu, yathāṭhāne ṭhapesi ca.
when they had entered there, he re-established it in its proper place.
Khi họ đã vào đó, Ngài đã đặt nó trở lại vị trí cũ.
95
31.
31.
31.
96
Nātho taṃ saṃkhipi dhammaṃ, tadā devā samāgamuṃ;
The Lord summarized the Dhamma; at that time, devas assembled;
Đức Đạo Sư đã tóm tắt Dhamma, lúc đó các vị chư thiên đã đến;
97
Tasmiṃ samāgame tesaṃ, satthā dhamma madesayi.
at that assembly, the Teacher preached the Dhamma to them.
Trong cuộc tập hợp đó, Đức Đạo Sư đã thuyết giảng Dhamma cho họ.
98
32.
32.
32.
99
Nekesaṃ pāṇakoṭīnaṃ, dhammābhisamayo ahu;
The realization of Dhamma occurred for many crores of beings;
Hàng triệu chúng sinh đã chứng ngộ Dhamma;
100
Saraṇesu ca sīlesu, ṭhitā āsuṃ asaṃkhiyā.
countless beings became established in the refuges and precepts.
Vô số người đã an trú trong Tam quy và Ngũ giới.
101
33.
33.
33.
102
Sotāpattiphalaṃ patvā, sele sumanakūṭake;
Having attained the fruit of stream-entry, on the Sumanakūṭa peak;
Sau khi đạt quả Sotāpatti, trên đỉnh núi Sumanakūṭa;
103
Mahāsumanadevindo, pūjiyaṃ yāci pūjiyaṃ.
the great deva-king Sumana requested a relic to be worshipped.
Vị thiên vương Mahāsumana đã cầu xin một vật đáng cúng dường.
104
34.
34.
34.
105
Siraṃ parāmasitvāna, nīlāmalasiroruho;
Touching his head, adorned with dark blue, spotless hair;
Sau khi xoa đầu, Đức Chiến Thắng, bậc có mái tóc đen nhánh;
106
Pāṇimatteadā kese, tassa pāṇa hito jino.
the Victorious One, benevolent to beings, gave a handful of hair.
Đã ban một nắm tóc cho ông ấy, vì lợi ích của chúng sinh.
107
35.
35.
35.
108
So taṃ suvaṇṇacaṅkoṭa-varenādāya satthuno;
He, taking that in a superb golden casket from the Teacher;
Ông ấy đã lấy vật đó trong chiếc hộp vàng quý giá của Đức Đạo Sư;
109
Nisinnaṭṭhānaracite, nānāratanasañcaye.
in a structure built on the sitting place, adorned with various jewels.
Và trên một nền đá quý được xây dựng tại nơi Đức Phật đã ngồi.
110
36.
36.
36.
111
Sabbato sattaratane, te ṭhapetvā siroruhe;
Having placed those hair relics among seven kinds of jewels;
Sau khi đặt những sợi tóc đó lên, được bao quanh bởi bảy loại đá quý;
112
So indanīlathūpena, pidahesi namassi ca.
he covered it with an indanīla stūpa and paid homage.
Ông ấy đã dùng tháp đá Indanīla che phủ và đảnh lễ.
113
37.
37.
37.
114
Parinibbutamhi sambuddhe, citakato ca iddhiyā;
When the Perfectly Enlightened One had attained Parinibbāna, from the funeral pyre, by supernatural power;
Khi Đức Toàn Giác nhập Niết Bàn, từ giàn hỏa táng, với thần thông;
115
Ādāya jinagīvaṭṭhiṃ, thero sarabhūnāmako.
the thera named Sarabhū took the Buddha's collarbone relic.
Trưởng lão tên Sarabhū đã lấy xương quai xanh của Đức Chiến Thắng.
116
38.
38.
38.
117
Therassa sāriputtassa, sisso ānīya cetiye;
The disciple of the Thera Sāriputta, having brought it to the cetiya;
Đệ tử của Trưởng lão Sāriputta, sau khi mang đến và đặt vào ngôi tháp;
118
Tasmiṃyeva ṭhapetvāna, bhikkhūhi parivārito.
having placed it in that very spot, surrounded by bhikkhus.
Tại chính nơi đó, được các Tỳ-kheo vây quanh.
119
39.
39.
39.
120
Chādāpetvā medavaṇṇa-pāsāṇehi mahiddhiko;
The greatly powerful one, having had it covered with cloud-colored stones;
Với thần thông lớn, ông ấy đã cho che phủ bằng những tảng đá màu mỡ;
121
Thūpaṃ dvādasahatthuccaṃ, kārāpetvāna pakkami.
and caused a stūpa twelve cubits high to be built, then departed.
Và sau khi xây dựng một ngôi tháp cao mười hai cubit (dvādasahatthuccaṃ), ông ấy đã rời đi.
122
40.
40.
40.
123
Devānaṃpiyatissassa, rañño bhātukudhārako;
The younger brother of King Devānaṃpiyatissa;
Người anh em của vua Devānaṃpiyatissa, người em cùng mẹ khác cha;
124
Uddhacūḷābhayo nāma, disvā cetiya mabbhutaṃ.
named Uddhacūḷābhaya, seeing the wonderful cetiya.
Tên là Uddhacūḷābhaya, sau khi thấy ngôi tháp kỳ diệu đó.
125
41.
41.
41.
126
Taṃ chādayitvā kāresi, tiṃsahatthucca cetiyaṃ;
He covered it and had a cetiya thirty cubits high built;
Đã cho che phủ nó và xây dựng một ngôi tháp cao ba mươi cubit;
127
Maddanto damiḷe rājā, tatraṭṭho dukkhagāmaṇi.
the king, the leader in battle, having subdued the Damiyas, there.
Vua Duṭṭhagāmaṇī, người đã đánh bại người Damiḷa, tại nơi đó.
128
42.
42.
42.
129
Asītihatthaṃ kāresi, tassa kañjukacetiyaṃ;
Had its outer cetiya built eighty cubits high;
Đã xây dựng một ngôi tháp bọc ngoài (kañjukacetiya) cao tám mươi cubit cho nó;
130
Mahiyaṅgaṇathūpoya-meso evaṃ patiṭṭhito.
thus was established this Mahiyangana Thūpa.
Tháp Mahiyangana này đã được thiết lập như vậy.
131
43.
43.
43.
132
Evaṃ dīpamimaṃkatvā, manussārahamissaro;
Thus, having made this island fit for humans, the Lord;
Như vậy, sau khi biến hòn đảo này thành nơi thích hợp cho loài người, Đức Đạo Sư;
133
Uruvelamagā dhīro, uruvīra parakkamoti.
the steadfast one went to Uruvelā, mighty in valor.
Bậc anh hùng, bậc có đại nghị lực, đã đến Uruvelā.
134
Mahiyaṅgaṇāgamanaṃ niṭṭhitaṃ.
The visit to Mahiyangana is finished.
Chương Đức Phật Đến Mahiyangana đã hoàn thành.
135
Nāgadīpāgamana
The Visit to Nāgadīpa
Đức Phật Đến Nāgadīpa
Next Page →

Settings