135. Sāvatthinidānaṃ.
135. Occasion at Sāvatthī.
135. Tại Sāvatthī.
Ekamantaṃ nisinno kho rājā pasenadi kosalo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kattha nu kho, bhante, dānaṃ dātabba’’nti?
Then King Pasenadi of Kosala, sitting to one side, addressed the Blessed One thus: “Where, venerable sir, should a gift be given?”
Vua Pasenadi nước Kosala ngồi sang một bên và nói với Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn, nên bố thí ở đâu?”
‘‘Yattha kho, mahārāja, cittaṃ pasīdatī’’ti.
“Where, great king, the mind is clear.”
“Này Đại vương, nơi nào tâm Đại vương tịnh tín.”
‘‘Kattha pana, bhante, dinnaṃ mahapphala’’nti?
“But where, venerable sir, is a gift given of great fruit?”
“Vậy bạch Thế Tôn, bố thí ở đâu thì được quả lớn?”
‘‘Aññaṃ kho etaṃ, mahārāja, kattha dānaṃ dātabbaṃ, aññaṃ panetaṃ kattha dinnaṃ mahapphalanti?
“This is one thing, great king: ‘Where should a gift be given?’ This is another thing: ‘Where is a gift given of great fruit?’
“Này Đại vương, việc nên bố thí ở đâu là một chuyện, còn việc bố thí ở đâu được quả lớn lại là một chuyện khác.
Sīlavato kho, mahārāja, dinnaṃ mahapphalaṃ, no tathā dussīle.
A gift given to one of virtue, great king, is of great fruit, not so to one without virtue.
Này Đại vương, bố thí cho người có giới hạnh thì được quả lớn, không như bố thí cho người vô giới.
Tena hi, mahārāja, taññevettha paṭipucchissāmi.
Therefore, great king, I will question you about this.
Vậy thì, này Đại vương, Ta sẽ hỏi lại Đại vương về điều này.
Yathā, te khameyya, tathā naṃ byākareyyāsi.
You may answer it as you see fit.
Đại vương hãy trả lời theo ý Đại vương chấp nhận.
Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, idha tyassa yuddhaṃ paccupaṭṭhitaṃ saṅgāmo samupabyūḷho* .
What do you think, great king? Suppose a battle has arisen for you, a combat has been arrayed.
Này Đại vương, Đại vương nghĩ sao, nếu ở đây có một trận chiến sắp xảy ra, một cuộc giao tranh đã được dàn trận.
Atha āgaccheyya khattiyakumāro asikkhito akatahattho akatayoggo akatūpāsano bhīru chambhī utrāsī palāyī.
Then a Khattiya youth might come, untrained, unpracticed in archery, unexercised, unacquainted with the bow, timid, confused, afraid, a deserter.
Rồi một hoàng tử Sát-đế-lợi đến, chưa được huấn luyện, chưa quen tay, chưa luyện tập, chưa bắn cung, nhút nhát, run rẩy, hoảng sợ, bỏ chạy.
Bhareyyāsi taṃ purisaṃ, attho ca te tādisena purisenā’’ti?
Would you maintain that man? Would such a man be of use to you?”
Đại vương có nuôi dưỡng người đó không, Đại vương có cần một người như vậy không?”
‘‘Nāhaṃ, bhante, bhareyyaṃ taṃ purisaṃ, na ca me attho tādisena purisenā’’ti.
“No, venerable sir, I would not maintain that man, nor would such a man be of use to me.”
“Bạch Thế Tôn, con sẽ không nuôi dưỡng người đó, con cũng không cần một người như vậy.”
‘‘Atha āgaccheyya brāhmaṇakumāro asikkhito…pe… atha āgaccheyya vessakumāro asikkhito…pe… atha āgaccheyya suddakumāro asikkhito…pe… na ca me attho tādisena purisenā’’ti.
“Then a Brahmana youth might come, untrained…etc.…Then a Vessa youth might come, untrained…etc.…Then a Sudda youth might come, untrained…etc.…nor would such a man be of use to me.”
“Rồi một thanh niên Bà-la-môn đến, chưa được huấn luyện… (còn lại giống như trên)… rồi một thanh niên Phệ-xá đến, chưa được huấn luyện… (còn lại giống như trên)… rồi một thanh niên Thủ-đà-la đến, chưa được huấn luyện… (còn lại giống như trên)… con cũng không cần một người như vậy.”
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, idha tyassa yuddhaṃ paccupaṭṭhitaṃ saṅgāmo samupabyūḷho.
“What do you think, great king? Suppose a battle has arisen for you, a combat has been arrayed.
“Này Đại vương, Đại vương nghĩ sao, nếu ở đây có một trận chiến sắp xảy ra, một cuộc giao tranh đã được dàn trận.
Atha āgaccheyya khattiyakumāro susikkhito katahattho katayoggo katūpāsano abhīru acchambhī anutrāsī apalāyī.
Then a Khattiya youth might come, well-trained, practiced in archery, exercised, acquainted with the bow, not timid, not confused, not afraid, not a deserter.
Rồi một hoàng tử Sát-đế-lợi đến, đã được huấn luyện kỹ càng, đã quen tay, đã luyện tập, đã bắn cung, không nhút nhát, không run rẩy, không hoảng sợ, không bỏ chạy.
Bhareyyāsi taṃ purisaṃ, attho ca te tādisena purisenā’’ti?
Would you maintain that man? Would such a man be of use to you?”
Đại vương có nuôi dưỡng người đó không, Đại vương có cần một người như vậy không?”
‘‘Bhareyyāhaṃ, bhante, taṃ purisaṃ, attho ca me tādisena purisenā’’ti.
“Yes, venerable sir, I would maintain that man, and such a man would be of use to me.”
“Bạch Thế Tôn, con sẽ nuôi dưỡng người đó, con cũng cần một người như vậy.”
‘‘Atha āgaccheyya brāhmaṇakumāro…pe… atha āgaccheyya vessakumāro…pe… atha āgaccheyya suddakumāro susikkhito katahattho katayoggo katūpāsano abhīru acchambhī anutrāsī apalāyī.
“Then a Brahmana youth might come…etc.…Then a Vessa youth might come…etc.…Then a Sudda youth might come, well-trained, practiced in archery, exercised, acquainted with the bow, not timid, not confused, not afraid, not a deserter.
“Rồi một thanh niên Bà-la-môn đến… (còn lại giống như trên)… rồi một thanh niên Phệ-xá đến… (còn lại giống như trên)… rồi một thanh niên Thủ-đà-la đến, đã được huấn luyện kỹ càng, đã quen tay, đã luyện tập, đã bắn cung, không nhút nhát, không run rẩy, không hoảng sợ, không bỏ chạy.
Bhareyyāsi taṃ purisaṃ, attho ca te tādisena purisenā’’ti?
Would you maintain that man? Would such a man be of use to you?”
Đại vương có nuôi dưỡng người đó không, Đại vương có cần một người như vậy không?”
‘‘Bhareyyāhaṃ, bhante, taṃ purisaṃ, attho ca me tādisena purisenā’’ti.
“Yes, venerable sir, I would maintain that man, and such a man would be of use to me.”
“Bạch Thế Tôn, con sẽ nuôi dưỡng người đó, con cũng cần một người như vậy.”
‘‘Evameva kho, mahārāja, yasmā kasmā cepi* kulā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti, so ca hoti pañcaṅgavippahīno pañcaṅgasamannāgato, tasmiṃ dinnaṃ mahapphalaṃ hoti.
“Even so, great king, from whatever family one has gone forth from home to homelessness, and he is one who has abandoned five factors and is endowed with five factors—a gift given to him is of great fruit.
“Cũng vậy, này Đại vương, dù xuất gia từ bất cứ gia đình nào, từ bỏ đời sống gia đình để sống không gia đình, mà người đó đã từ bỏ năm chi và thành tựu năm chi, bố thí cho người đó thì được quả lớn.”
Katamāni pañcaṅgāni pahīnāni honti?
What five factors are abandoned?
Năm chi phần nào đã được đoạn trừ?
Kāmacchando pahīno hoti, byāpādo pahīno hoti, thinamiddhaṃ pahīnaṃ hoti, uddhaccakukkuccaṃ pahīnaṃ hoti, vicikicchā pahīnā hoti.
Sensual desire is abandoned, ill-will is abandoned, sloth and torpor are abandoned, restlessness and remorse are abandoned, skeptical doubt is abandoned.
Dục ái (kāmacchanda) đã được đoạn trừ, sân hận (byāpāda) đã được đoạn trừ, hôn trầm thụy miên (thinamiddha) đã được đoạn trừ, trạo cử hối hận (uddhaccakukkucca) đã được đoạn trừ, hoài nghi (vicikicchā) đã được đoạn trừ.
Imāni pañcaṅgāni pahīnāni honti.
These five factors are abandoned.
Năm chi phần này đã được đoạn trừ.
Katamehi pañcahaṅgehi samannāgato hoti?
With what five factors is one endowed?
Vị ấy đầy đủ năm chi phần nào?
Asekkhena sīlakkhandhena samannāgato hoti, asekkhena samādhikkhandhena samannāgato hoti, asekkhena paññākkhandhena samannāgato hoti, asekkhena vimuttikkhandhena samannāgato hoti, asekkhena vimuttiñāṇadassanakkhandhena samannāgato hoti.
One is endowed with the aggregate of unconditioned virtue, endowed with the aggregate of unconditioned concentration, endowed with the aggregate of unconditioned wisdom, endowed with the aggregate of unconditioned liberation, and endowed with the aggregate of unconditioned knowledge and vision of liberation.
Vị ấy đầy đủ giới uẩn vô học (asekkha sīlakkhandha), đầy đủ định uẩn vô học (asekkha samādhikkhandha), đầy đủ tuệ uẩn vô học (asekkha paññākkhandha), đầy đủ giải thoát uẩn vô học (asekkha vimuttikkhandha), đầy đủ giải thoát tri kiến uẩn vô học (asekkha vimuttiñāṇadassanakkhandha).
Imehi pañcahaṅgehi samannāgato hoti.
One is endowed with these five factors.
Vị ấy đầy đủ năm chi phần này.
Iti pañcaṅgavippahīne pañcaṅgasamannāgate dinnaṃ mahapphala’’nti.
Thus, to one who has abandoned five factors and is endowed with five factors, a gift given yields great fruit."
Như vậy, bố thí cho người đã đoạn trừ năm chi phần và đầy đủ năm chi phần thì được quả lớn.”
Idamavoca bhagavā…pe… satthā –
The Blessed One, the Teacher, said this…
Thế Tôn đã nói điều này…pe… Bậc Đạo Sư:
136. Sāvatthinidānaṃ.
136. Thus have I heard: Once the Blessed One was staying at Sāvatthī.
136. Tại Sāvatthī.
Ekamantaṃ nisinnaṃ kho rājānaṃ pasenadiṃ kosalaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘handa, kuto nu tvaṃ, mahārāja, āgacchasi divā divassā’’ti?
Then, as King Pasenadi of Kosala was sitting to one side, the Blessed One said to him: "Now, great king, from where are you coming so early in the day?"
Khi vua Pasenadi nước Kosala đang ngồi một bên, Thế Tôn nói với vua rằng: “Này Đại vương, giữa ban ngày, Đại vương từ đâu đến vậy?”
‘‘Yāni tāni, bhante, raññaṃ khattiyānaṃ muddhāvasittānaṃ issariyamadamattānaṃ kāmagedhapariyuṭṭhitānaṃ janapadatthāvariyappattānaṃ mahantaṃ pathavimaṇḍalaṃ abhivijiya ajjhāvasantānaṃ rājakaraṇīyāni bhavanti, tesu khvāhaṃ, etarahi ussukkamāpanno’’ti.
"Bhante, those are the duties of anointed warrior-kings, intoxicated with the pride of sovereignty, obsessed by the greed for sensual pleasures, having attained stability in their domains, having conquered and dwelling over a vast expanse of land. I am currently engaged in these tasks."
“Bạch Thế Tôn, những công việc của các vị vua Sát-đế-lợi đã được xức dầu lên đỉnh đầu, say sưa với quyền lực, bị dục vọng chi phối, đã đạt được sự vững chắc trên đất nước, đã chinh phục và thống trị một vùng đất rộng lớn, hiện tại con đang bận rộn với những công việc ấy.”
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, idha te puriso āgaccheyya puratthimāya disāya saddhāyiko paccayiko.
"What do you think, great king? If a trustworthy and reliable man were to come to you from the eastern direction.
“Này Đại vương, Đại vương nghĩ sao? Ở đây, có một người đáng tin cậy, đáng tin tưởng, từ phương đông đến với Đại vương.
So taṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadeyya – ‘yagghe, mahārāja, jāneyyāsi, ahaṃ āgacchāmi puratthimāya disāya.
He would approach you and say: 'Please, great king, be informed, I have come from the eastern direction.
Người ấy đến gần Đại vương và nói: ‘Thưa Đại vương, xin Đại vương hãy biết, tôi đến từ phương đông.
Tatthaddasaṃ mahantaṃ pabbataṃ abbhasamaṃ sabbe pāṇe nippothento āgacchati.
There I saw a mighty mountain, like a cloud, coming, crushing all living beings.
Ở đó, tôi đã thấy một ngọn núi lớn, tựa như đám mây, đang lăn đến nghiền nát tất cả chúng sinh.
Yaṃ te, mahārāja, karaṇīyaṃ, taṃ karohī’ti.
Whatever needs to be done by you, great king, do it.'
Này Đại vương, điều gì cần làm, Đại vương hãy làm đi!’
Atha dutiyo puriso āgaccheyya pacchimāya disāya…pe… atha tatiyo puriso āgaccheyya uttarāya disāya…pe… atha catuttho puriso āgaccheyya dakkhiṇāya disāya saddhāyiko paccayiko.
Then a second man would come from the western direction… And a third man would come from the northern direction… And a fourth trustworthy and reliable man would come from the southern direction.
Rồi một người thứ hai đến từ phương tây…pe… Rồi một người thứ ba đến từ phương bắc…pe… Rồi một người thứ tư đến từ phương nam, đáng tin cậy, đáng tin tưởng.
So taṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadeyya – ‘yagghe mahārāja, jāneyyāsi, ahaṃ āgacchāmi dakkhiṇāya disāya.
He would approach you and say: 'Please, great king, be informed, I have come from the southern direction.
Người ấy đến gần Đại vương và nói: ‘Thưa Đại vương, xin Đại vương hãy biết, tôi đến từ phương nam.
Tatthaddasaṃ mahantaṃ pabbataṃ abbhasamaṃ sabbe pāṇe nippothento āgacchati.
There I saw a mighty mountain, like a cloud, coming, crushing all living beings.
Ở đó, tôi đã thấy một ngọn núi lớn, tựa như đám mây, đang lăn đến nghiền nát tất cả chúng sinh.
Yaṃ te, mahārāja, karaṇīyaṃ taṃ karohī’ti.
Whatever needs to be done by you, great king, do it.'
Này Đại vương, điều gì cần làm, Đại vương hãy làm đi!’
Evarūpe te, mahārāja, mahati mahabbhaye samuppanne dāruṇe manussakkhaye* dullabhe manussatte kimassa karaṇīya’’nti?
When such a great and terrible danger has arisen for you, great king, a dreadful destruction of human life, a rare human existence, what should be done?"
Này Đại vương, khi một nỗi sợ hãi lớn lao, khủng khiếp như vậy xuất hiện, sự hủy diệt loài người khó tránh khỏi, trong kiếp người khó tìm được này, điều gì cần làm?”
‘‘Ārocemi kho te, mahārāja, paṭivedemi kho te, mahārāja, adhivattati kho taṃ, mahārāja, jarāmaraṇaṃ.
"I declare to you, great king, I make known to you, great king, old age and death are approaching you.
“Này Đại vương, Ta báo cho Đại vương biết, Ta tuyên bố cho Đại vương biết, này Đại vương, già và chết đang áp bức Đại vương.
Adhivattamāne ce te, mahārāja, jarāmaraṇe kimassa karaṇīya’’nti?
When old age and death are approaching you, great king, what should be done?"
Này Đại vương, khi già và chết đang áp bức Đại vương, điều gì cần làm?”
‘‘Adhivattamāne ca me, bhante, jarāmaraṇe kimassa karaṇīyaṃ aññatra dhammacariyāya samacariyāya kusalakiriyāya puññakiriyāya?
"Bhante, when old age and death are approaching me, what else could be done but to live righteously, to live in equanimity, to do wholesome deeds, to do meritorious deeds?
“Bạch Thế Tôn, khi già và chết đang áp bức con, điều gì cần làm ngoài việc sống đúng Pháp, sống bình đẳng, làm điều thiện, làm việc phước đức?
Yāni tāni, bhante, raññaṃ khattiyānaṃ muddhāvasittānaṃ issariyamadamattānaṃ kāmagedhapariyuṭṭhitānaṃ janapadatthāvariyappattānaṃ mahantaṃ pathavimaṇḍalaṃ abhivijiya ajjhāvasantānaṃ hatthiyuddhāni bhavanti; tesampi, bhante, hatthiyuddhānaṃ natthi gati natthi visayo adhivattamāne jarāmaraṇe.
Bhante, those elephant battles that belong to anointed warrior-kings, intoxicated with the pride of sovereignty, obsessed by the greed for sensual pleasures, having attained stability in their domains, having conquered and dwelling over a vast expanse of land; for them too, Bhante, those elephant battles have no recourse, no sphere of action, when old age and death are approaching.
Bạch Thế Tôn, những trận chiến voi của các vị vua Sát-đế-lợi đã được xức dầu lên đỉnh đầu…pe… đã chinh phục và thống trị một vùng đất rộng lớn, những trận chiến voi ấy cũng không có lối thoát, không có phạm vi nào khi già và chết đang áp bức.
Yānipi tāni, bhante, raññaṃ khattiyānaṃ muddhāvasittānaṃ…pe… ajjhāvasantānaṃ assayuddhāni bhavanti…pe… rathayuddhāni bhavanti …pe… pattiyuddhāni bhavanti; tesampi, bhante, pattiyuddhānaṃ natthi gati natthi visayo adhivattamāne jarāmaraṇe.
And those horse battles that belong to anointed warrior-kings… dwelling over a vast expanse of land… and those chariot battles… and those infantry battles; for them too, Bhante, those infantry battles have no recourse, no sphere of action, when old age and death are approaching.
Bạch Thế Tôn, những trận chiến ngựa của các vị vua Sát-đế-lợi đã được xức dầu lên đỉnh đầu…pe… đã chinh phục và thống trị một vùng đất rộng lớn…pe… những trận chiến xe…pe… những trận chiến bộ binh; những trận chiến bộ binh ấy cũng không có lối thoát, không có phạm vi nào khi già và chết đang áp bức.
Santi kho pana, bhante, imasmiṃ rājakule mantino mahāmattā, ye pahonti* āgate paccatthike mantehi bhedayituṃ.
And, Bhante, there are in this royal family counselors and great ministers who are able to break up approaching enemies through counsel.
Bạch Thế Tôn, trong hoàng gia này có các vị cố vấn, các đại thần, những người có khả năng dùng mưu lược để đánh bại kẻ thù đang đến.
Tesampi, bhante, mantayuddhānaṃ natthi gati natthi visayo adhivattamāne jarāmaraṇe.
For them too, Bhante, those battles of counsel have no recourse, no sphere of action, when old age and death are approaching.
Bạch Thế Tôn, những trận chiến mưu lược ấy cũng không có lối thoát, không có phạm vi nào khi già và chết đang áp bức.
Saṃvijjati kho pana, bhante, imasmiṃ rājakule pahūtaṃ hiraññasuvaṇṇaṃ bhūmigatañceva vehāsaṭṭhañca, yena mayaṃ pahoma āgate paccatthike dhanena upalāpetuṃ.
And, Bhante, there is in this royal family abundant gold and silver, both buried in the earth and stored aloft, with which we are able to appease approaching enemies with wealth.
Bạch Thế Tôn, trong hoàng gia này có rất nhiều vàng bạc, cả dưới đất lẫn trên cao, mà chúng con có thể dùng tài sản ấy để dụ dỗ kẻ thù đang đến.
Tesampi, bhante, dhanayuddhānaṃ natthi gati natthi visayo adhivattamāne jarāmaraṇe.
For them too, Bhante, those battles of wealth have no recourse, no sphere of action, when old age and death are approaching.
Bạch Thế Tôn, những trận chiến tài sản ấy cũng không có lối thoát, không có phạm vi nào khi già và chết đang áp bức.
Adhivattamāne ca me, bhante, jarāmaraṇe kimassa karaṇīyaṃ aññatra dhammacariyāya samacariyāya kusalakiriyāya puññakiriyāyā’’ti?
When old age and death are approaching me, Bhante, what else could be done but to live righteously, to live in equanimity, to do wholesome deeds, to do meritorious deeds?"
Bạch Thế Tôn, khi già và chết đang áp bức con, điều gì cần làm ngoài việc sống đúng Pháp, sống bình đẳng, làm điều thiện, làm việc phước đức?”
‘‘Evametaṃ, mahārāja, evametaṃ, mahārāja!
"It is so, great king, it is so, great king!
“Đúng vậy, Đại vương, đúng vậy, Đại vương!
Adhivattamāne jarāmaraṇe kimassa karaṇīyaṃ aññatra dhammacariyāya samacariyāya kusalakiriyāya puññakiriyāyā’’ti?
When old age and death are approaching, what else can be done but to live righteously, to live in equanimity, to do wholesome deeds, to do meritorious deeds?"
Khi già và chết đang áp bức, điều gì cần làm ngoài việc sống đúng Pháp, sống bình đẳng, làm điều thiện, làm việc phước đức?”
Idamavoca bhagavā…pe… satthā –
The Blessed One, the Teacher, said this:
Thế Tôn đã nói điều này…pe… Bậc Đạo Sư:
137. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā uruvelāyaṃ viharati najjā nerañjarāya tīre ajapālanigrodhamūle paṭhamābhisambuddho.
137. Thus have I heard: On one occasion the Blessed One was staying in Uruvelā, on the bank of the Nerañjarā River, at the foot of the Ajapāla Banyan tree, having just attained full enlightenment.
Tôi nghe như vầy: Một thời Thế Tôn trú ở Uruvelā, trên bờ sông Nerañjarā, dưới gốc cây Ajapāla Nigrodha, ngay sau khi Ngài thành tựu Chánh Đẳng Giác.
Atha kho bhagavato rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘‘mutto vatamhi tāya dukkarakārikāya.
Then, as the Blessed One was alone in seclusion, a thought arose in his mind thus: “Indeed, I am freed from that difficult ascetic practice.
Rồi Thế Tôn, khi đang ở một mình, nhập thiền tịnh, tâm Ngài khởi lên ý nghĩ này: “Ta đã thoát khỏi sự khổ hạnh ấy rồi.
Sādhu mutto vatamhi tāya anatthasaṃhitāya dukkarakārikāya.
Indeed, I am well freed from that difficult ascetic practice which was not conducive to welfare.
Thật tốt lành thay, ta đã thoát khỏi sự khổ hạnh không lợi ích ấy.
Sādhu vatamhi mutto bodhiṃ samajjhaga’’nti* .
Indeed, I am well freed, I have attained enlightenment.”
Thật tốt lành thay, ta đã thoát khỏi và chứng đắc giác ngộ (bodhi).”
138. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā uruvelāyaṃ viharati najjā nerañjarāya tīre ajapālanigrodhamūle paṭhamābhisambuddho.
138. Thus have I heard: On one occasion the Blessed One was staying in Uruvelā, on the bank of the Nerañjarā River, at the foot of the Ajapāla Banyan tree, having just attained full enlightenment.
Tôi nghe như vầy: Một thời Thế Tôn trú ở Uruvelā, trên bờ sông Nerañjarā, dưới gốc cây Ajapāla Nigrodha, ngay sau khi Ngài thành tựu Chánh Đẳng Giác.
Tena kho pana samayena bhagavā rattandhakāratimisāyaṃ abbhokāse nisinno hoti, devo ca ekamekaṃ phusāyati.
At that time, the Blessed One was sitting in the open air in the deep darkness of night, and the sky was drizzling drop by drop.
Lúc bấy giờ, Thế Tôn đang ngồi giữa trời trong đêm tối mịt mùng, và trời đang mưa từng hạt.
Atha kho māro pāpimā bhagavato bhayaṃ chambhitattaṃ lomahaṃsaṃ uppādetukāmo mahantaṃ hatthirājavaṇṇaṃ abhinimminitvā yena bhagavā tenupasaṅkami.
Then Māra the Evil One, desiring to arouse fear, terror, and horripilation in the Blessed One, created the form of a great king elephant and approached the Blessed One.
Rồi Māra, ác ma, muốn làm cho Thế Tôn sợ hãi, run rẩy, dựng tóc gáy, liền hóa hiện thành hình dáng một vị vua voi khổng lồ, đi đến chỗ Thế Tôn.
Seyyathāpi nāma mahāariṭṭhako maṇi, evamassa sīsaṃ hoti.
Its head was like a great, black jewel.
Đầu của nó như một viên ngọc ariṭṭhaka lớn.
Seyyathāpi nāma suddhaṃ rūpiyaṃ, evamassa dantā honti.
Its tusks were like pure silver.
Ngà của nó như bạc tinh khiết.
Seyyathāpi nāma mahatī naṅgalīsā* , evamassa soṇḍo hoti.
Its trunk was like a great plowshare.
Vòi của nó như một cái cày lớn.
Atha kho bhagavā ‘‘māro ayaṃ pāpimā’’ iti viditvā māraṃ pāpimantaṃ gāthāya ajjhabhāsi –
Then the Blessed One, knowing, “This is Māra the Evil One,” addressed Māra the Evil One with a verse:
Rồi Thế Tôn, biết rằng “Đây là Māra, ác ma,” liền nói với Māra, ác ma, bằng bài kệ:
139. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā uruvelāyaṃ viharati najjā nerañjarāya tīre ajapālanigrodhamūle paṭhamābhisambuddho.
Thus have I heard: At one time the Blessed One was dwelling in Uruvelā, on the bank of the Nerañjarā River, at the foot of the Ajapāla Banyan Tree, having just attained full enlightenment.
Tôi nghe như vầy: Một thời Thế Tôn trú ở Uruvelā, trên bờ sông Nerañjarā, dưới gốc cây Ajapāla Nigrodha, ngay sau khi Ngài thành tựu Chánh Đẳng Giác.
Tena kho pana samayena bhagavā rattandhakāratimisāyaṃ abbhokāse nisinno hoti, devo ca ekamekaṃ phusāyati.
Now at that time, the Blessed One was sitting in the open air during a dark, gloomy night, and rain was falling drop by drop.
Lúc bấy giờ, Thế Tôn đang ngồi giữa trời trong đêm tối mịt mùng, và trời đang mưa từng hạt.
Atha kho māro pāpimā, bhagavato bhayaṃ chambhitattaṃ lomahaṃsaṃ uppādetukāmo, yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavato avidūre uccāvacā vaṇṇanibhā upadaṃseti, subhā ceva asubhā ca.
Then Māra the Evil One, desiring to arouse fear, terror, and horripilation in the Blessed One, approached the Blessed One; having approached, he displayed various forms and colors, both beautiful and ugly, not far from the Blessed One.
Rồi Māra, ác ma, muốn làm cho Thế Tôn sợ hãi, run rẩy, dựng tóc gáy, liền đi đến chỗ Thế Tôn; và sau khi đến, hiện ra những hình sắc khác nhau, tốt đẹp và không tốt đẹp, không xa Thế Tôn.
Atha kho bhagavā ‘‘māro ayaṃ pāpimā’’ iti viditvā māraṃ pāpimantaṃ gāthāhi ajjhabhāsi –
Then the Blessed One, knowing, “This is Māra the Evil One,” addressed Māra the Evil One with verses:
Rồi Thế Tôn, biết rằng “Đây là Māra, ác ma,” liền nói với Māra, ác ma, bằng những bài kệ:
‘‘Mayhaṃ kho, bhikkhave, yoniso manasikārā yoniso sammappadhānā anuttarā vimutti anuppattā, anuttarā vimutti sacchikatā.
“Through proper attention and proper striving, bhikkhus, I have attained unsurpassed liberation, I have realized unsurpassed liberation.
“Này các Tỳ-kheo, do tác ý chân chánh, do tinh cần chánh đáng, ta đã đạt được sự giải thoát vô thượng, ta đã chứng ngộ sự giải thoát vô thượng.
Tumhepi, bhikkhave, yoniso manasikārā yoniso sammappadhānā anuttaraṃ vimuttiṃ anupāpuṇātha, anuttaraṃ vimuttiṃ sacchikarothā’’ti.
You too, bhikkhus, through proper attention and proper striving, attain unsurpassed liberation, realize unsurpassed liberation.”
Các ngươi cũng vậy, này các Tỳ-kheo, do tác ý chân chánh, do tinh cần chánh đáng, hãy đạt được sự giải thoát vô thượng, hãy chứng ngộ sự giải thoát vô thượng.”
Atha kho māro pāpimā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ gāthāya ajjhabhāsi –
Then Māra the Evil One approached the Blessed One; having approached, he addressed the Blessed One with a verse:
Rồi Māra, ác ma, đi đến chỗ Thế Tôn, và sau khi đến, nói với Thế Tôn bằng bài kệ: