Jātakapāḷi-1

3553

1. Avāriyavaggo

1. The Chapter on Avāriya

1. Phẩm Avāriya

3554

376. Avāriyajātakaṃ (6-1-1)

376. The Avāriya Jātaka (6-1-1)

376. Chuyện Tiền Thân Avāriya (6-1-1)

3555

1.

3556

Māsu kujjha bhūmipati, māsu kujjha rathesabha;

O king, lord of the earth, do not be angry. O king, bull among charioteers, do not be angry.

“Thưa chúa tể mặt đất, xin đừng nổi giận; thưa vua xe, xin đừng nổi giận;

3557

Kuddhaṃ appaṭikujjhanto, rājā raṭṭhassa pūjito.

A king who does not get angry in return at one who is angry is honored by the realm.

Vua không nổi giận lại với kẻ nổi giận thì được dân chúng trong nước tôn kính.”

3558

2.

3559

Gāme vā yadi vāraññe, ninne vā yadi vā thale;

Whether in a village or in the forest, whether in a low place or on high ground,

“Dù ở làng hay rừng, ở chỗ trũng hay chỗ cao;

3560

Sabbattha anusāsāmi, māsu kujjha^* rathesabha.

I instruct you everywhere: O king, bull among charioteers, do not be angry.

Ở khắp mọi nơi, tôi khuyên ngài: thưa vua xe, xin đừng nổi giận.”

3561

3.

3562

Avāriyapitā nāma, ahu gaṅgāya nāviko;

There was a ferryman named Avāriya’s father on the Gaṅgā.

Có một người lái đò tên là Avāriyapitā trên sông Hằng;

3563

Pubbe janaṃ tāretvāna, pacchā yācati vetanaṃ;

He would ferry people across first, and then ask for his fare afterwards.

Trước tiên đưa người qua sông, sau đó mới đòi tiền công;

3564

Tenassa bhaṇḍanaṃ hoti, na ca bhogehi vaḍḍhati.

Because of this, disputes arose for him, and he did not prosper in his wealth.

Vì thế mà sinh ra cãi vã, và tài sản cũng chẳng tăng trưởng.

3565

4.

3566

Atiṇṇaṃyeva yācassu, apāraṃ tāta nāvika;

O son, ferryman, ask for the fare from those who have not yet crossed, while they are still on this side.

Này người lái đò, con ơi, hãy đòi tiền khi họ chưa qua sông;

3567

Añño hi tiṇṇassa mano, añño hoti pāresino^* .

For the mind of one who has crossed is different; the mind of one who wishes to cross is different.

Vì tâm trí của người đã qua sông khác, tâm trí của người muốn qua sông cũng khác.

3568

5.

3569

Gāme vā yadi vāraññe, ninne vā yadi vā thale;

Whether in a village or in the forest, whether in a low place or on high ground,

Dù ở làng hay ở rừng, dù ở trũng hay ở gò;

3570

Sabbattha anusāsāmi, māsu kujjhittha nāvika.

I instruct you everywhere: O ferryman, do not be angry.

Ta khuyên con khắp mọi nơi, này người lái đò, chớ nổi giận.

3571

6.

3572

Yāyevānusāsaniyā, rājā gāmavaraṃ adā;

By the very instruction by which the king gave him an excellent village,

Chính nhờ lời khuyên ấy, nhà vua đã ban cho một ngôi làng quý báu;

3573

Tāyevānusāsaniyā, nāviko paharī mukhaṃ.

By that very instruction, the ferryman struck him in the face.

Cũng chính vì lời khuyên ấy, người lái đò đã đánh vào mặt.

3574

7.

3575

Bhattaṃ bhinnaṃ hatā bhariyā, gabbho ca patito chamā;

The meal was broken, the wife was beaten, and the fetus fell to the ground.

Bát cơm vỡ, vợ bị đánh, thai nhi rơi xuống đất;

3576

Migova jātarūpena, na tenatthaṃ abandhi sūti^* .

Like a deer with gold, he gained no benefit from it.

Như con nai giẫm lên vàng bạc, chẳng vì thế mà tăng trưởng lợi ích.

3577

Avāriyajātakaṃ paṭhamaṃ.

The Avāriya Jātaka, first.

Jātaka Avāriya thứ nhất.

3578

377. Setaketujātakaṃ (6-1-2)

377. The Setaketu Jātaka (6-1-2)

377. Setaketujātaka (6-1-2)

3579

8.

3580

Mā tāta kujjhi na hi sādhu kodho, bahumpi te adiṭṭhamassutañca;

O son, do not be angry, for anger is not good; much is still unseen and unheard by you.

Này con, chớ nổi giận, vì giận dữ chẳng tốt lành; nhiều điều con chưa thấy, chưa nghe;

3581

Mātā pitā disatā^* setaketu, ācariyamāhu disataṃ pasatthā.

Mother and father are called directions, Setaketu; teachers are praised as directions.

Mẹ và cha là phương hướng, này Setaketu; các bậc thầy được ca ngợi là phương hướng.

3582

9.

3583

Agārino annadapānavatthadā^* , avhāyikā tampi disaṃ vadanti;

Householders who give food, drink, and clothing, and who invite, they also call a direction.

Những gia chủ bố thí cơm, nước, y phục, họ cũng được gọi là phương hướng;

3584

Esā disā paramā setaketu, yaṃ patvā dukkhī sukhino bhavanti.

This is the supreme direction, Setaketu, by reaching which the suffering become happy.

Này Setaketu, đó là phương hướng tối thượng, nơi khi đến những người đau khổ trở nên hạnh phúc.

3585

10.

3586

Kharājinā jaṭilā paṅkadantā, dummakkharūpā^* yeme jappanti mante;

Those who wear rough deer-skins, have matted hair, dirty teeth, and are of unpleasant appearance, who murmur mantras—

Những người mặc da thô, búi tóc, răng bám bùn, với vẻ ngoài nhếch nhác, tụng niệm thần chú này;

3587

Kacci nu te mānusake payoge, idaṃ vidū parimuttā apāyā.

Do they, by their human practices, know this and are they freed from the lower realms?

Họ có biết điều này trong các hành động của con người, và đã thoát khỏi các cõi khổ chăng?

3588

11.

3589

Pāpāni kammāni katvāna rāja, bahussuto ce na^* careyya dhammaṃ;

O king, if one, though learned, does not practice the Dhamma after performing evil deeds,

Này vua, nếu đã làm các ác nghiệp, dù đa văn cũng chẳng hành Pháp;

3590

Sahassavedopi na taṃ paṭicca, dukkhā pamuñce caraṇaṃ apatvā.

Even if he knows a thousand Vedas, he cannot, by that, be freed from suffering without attaining right conduct.

Dù thông thạo ngàn Veda, cũng chẳng thể thoát khổ nếu chưa đạt đến hạnh kiểm.

3591

12.

3592

Sahassavedopi na taṃ paṭicca, dukkhā pamuñce caraṇaṃ apatvā;

Even if he knows a thousand Vedas, he cannot, by that, be freed from suffering without attaining right conduct.

Dù thông thạo ngàn Veda, cũng chẳng thể thoát khổ nếu chưa đạt đến hạnh kiểm;

3593

Maññāmi vedā aphalā bhavanti, sasaṃyamaṃ caraṇameva^* saccaṃ.

I think the Vedas are fruitless; right conduct with self-restraint is truly effective.

Ta nghĩ rằng các Veda là vô hiệu, chỉ có hạnh kiểm với sự tự chế là chân thật.

3594

13.

3595

Na heva vedā aphalā bhavanti, sasaṃyamaṃ caraṇameva saccaṃ;

Indeed, the Vedas are not fruitless; right conduct with self-restraint is truly effective.

Các Veda không phải là vô hiệu, chỉ có hạnh kiểm với sự tự chế là chân thật;

3596

Kittiñhi pappoti adhicca vede, santiṃ puṇeti^* caraṇena dantoti.

For one attains fame by learning the Vedas, but one who is disciplined attains peace through right conduct.

Quả thật, người học Veda sẽ đạt được danh tiếng, người được chế ngự bằng hạnh kiểm sẽ đạt được sự an tịnh.

3597

Setaketujātakaṃ dutiyaṃ.

The Setaketu Jātaka, second.

Jātaka Setaketu thứ hai.

3598

378. Darīmukhajātakaṃ (6-1-3)

378. The Darīmukha Jātaka (6-1-3)

378. Darīmukhajātaka (6-1-3)

3599

14.

3600

Paṅko ca kāmā palipo ca kāmā, bhayañca metaṃ timūlaṃ pavuttaṃ;

Sense pleasures are mire, sense pleasures are a quagmire; this is declared by me as a three-rooted danger.

Dục vọng là bùn lầy, dục vọng là hố sâu, và đó là nỗi sợ hãi ba gốc rễ đã được nói đến;

3601

Rajo ca dhūmo ca mayā pakāsitā, hitvā tuvaṃ pabbaja brahmadatta.

Defilement and delusion have been revealed by me. Abandon them, Brahmadatta, and go forth.

Bụi bẩn và khói mù đã được ta tuyên bố, này Brahmadatta, hãy từ bỏ và xuất gia.

3602

15.

3603

Gadhito^* ca ratto ca adhimucchito ca, kāmesvahaṃ brāhmaṇa bhiṃsarūpaṃ;

I am attached, infatuated, and utterly deluded by sense pleasures, O brahmin, which are terrifying.

Này Bà-la-môn, ta bị dính mắc, say đắm và mê muội trong dục vọng đáng sợ;

3604

Taṃ nussahe jīvikattho pahātuṃ, kāhāmi puññāni anappakāni.

I cannot abandon them for the sake of livelihood; I will perform many meritorious deeds.

Ta không thể từ bỏ nó vì cuộc sống, ta sẽ làm nhiều công đức vô lượng.

3605

16.

3606

Yo atthakāmassa hitānukampino, ovajjamāno na karoti sāsanaṃ;

He who, being advised by one who desires his welfare and is compassionate, does not follow the instruction,

Kẻ ngu si nào, khi được người mong muốn lợi ích, đầy lòng từ bi khuyên dạy, mà không làm theo lời giáo huấn;

3607

Idameva seyyo iti maññamāno, punappunaṃ gabbhamupeti mando.

Thinking, "This is better," that fool repeatedly enters a womb.

Nghĩ rằng "điều này là tốt hơn", kẻ đó sẽ tái sinh vào thai mẹ hết lần này đến lần khác.

3608

17.

3609

So ghorarūpaṃ nirayaṃ upeti, subhāsubhaṃ muttakarīsapūraṃ;

He goes to a fearsome hell, filled with beautiful and ugly things, with urine and feces.

Kẻ đó sẽ đi vào địa ngục đáng sợ, đầy phân và nước tiểu, vừa đẹp đẽ vừa xấu xa;

3610

Sattā sakāye na jahanti giddhā, ye honti kāmesu avītarāgā.

Beings who are greedy do not abandon their own bodies, those who are not free from lust for sense pleasures.

Những chúng sinh tham lam, chưa lìa tham ái đối với dục vọng, không từ bỏ thân mình.

3611

18.

3612

Mīḷhena littā ruhirena makkhitā, semhena littā upanikkhamanti;

Smeared with excrement, stained with blood, smeared with phlegm, they emerge.

Bị bẩn bởi phân, dính máu, bị bẩn bởi đờm dãi, chúng sinh ra;

3613

Yaṃ yañhi kāyena phusanti tāvade, sabbaṃ asātaṃ dukhameva kevalaṃ.

Whatever they touch with their bodies, all of it is immediately unpleasant, nothing but suffering.

Bất cứ điều gì chúng chạm vào bằng thân thể, ngay lập tức tất cả đều là bất toại nguyện, chỉ toàn là khổ đau.

3614

19.

3615

Disvā vadāmi na hi aññato savaṃ, pubbenivāsaṃ bahukaṃ sarāmi;

I speak from seeing, not from hearing from another; I recall many past existences.

Ta nói điều này vì đã thấy, không phải vì nghe từ người khác, ta nhớ lại nhiều đời sống quá khứ;

3616

Citrāhi gāthāhi subhāsitāhi, darīmukho nijjhāpayi sumedhanti.

Thus, Darīmukha enlightened the wise one with diverse and well-spoken verses.

Với những vần kệ phong phú và thiện xảo, Darīmukha đã giác ngộ Sumedha.

3617

Darīmukhajātakaṃ tatiyaṃ.

The Darīmukha Jātaka, the third.

Jātaka Darīmukha thứ ba.

3618

379. Nerujātakaṃ (6-1-4)

379. The Neru Jātaka (6-1-4)

379. Nerujātaka (6-1-4)

3619

20.

3620

Kākolā kākasaṅghā ca, mayañca patataṃ varā^* ;

O elder Swan, noblest of flying creatures, having come to this mountain,

Quạ đen và đàn quạ, và chúng ta là những kẻ bay lượn tối thắng;

3621

Sabbeva sadisā homa, imaṃ āgamma pabbataṃ.

We, the wild crows and the common crows, all become similar in appearance.

Tất cả đều trở nên giống nhau khi đến ngọn núi này.

3622

21.

3623

Idha sīhā ca byagghā ca, siṅgālā ca migādhamā;

Here, lions and tigers, and jackals, the lowest of beasts;

Ở đây, sư tử và hổ, và cả những con chó rừng hèn hạ nhất;

3624

Sabbeva sadisā honti, ayaṃ ko nāma pabbato.

All become similar. What kind of mountain is this?

Tất cả đều trở nên giống nhau, ngọn núi này tên là gì?

3625

22.

3626

Imaṃ nerūti^* jānanti, manussā pabbatuttamaṃ;

Humans know this supreme mountain as Neru;

Con người biết ngọn núi tối thượng này là Neru;

3627

Idha vaṇṇena sampannā, vasanti sabbapāṇino.

Here, all beings, endowed with good color, dwell.

Ở đây, tất cả chúng sinh với vẻ đẹp hoàn hảo đều sinh sống.

3628

23.

3629

Amānanā yattha siyā, santānaṃ vā vimānanā;

Where there is no respect, or disrespect towards the virtuous,

Ở đâu có sự vô lễ, hoặc khinh thường những người tốt lành;

3630

Hīnasammānanā vāpi, na tattha vasatiṃ vase^* .

Or honor for the base, one should not dwell there.

Hoặc sự tôn trọng những kẻ hèn hạ, thì chớ nên sống ở đó.

3631

24.

3632

Yatthālaso ca dakkho ca, sūro bhīru ca pūjiyā;

Where the lazy and the skillful, the brave and the timid are honored alike,

Ở đâu kẻ lười biếng và kẻ tài giỏi, người dũng cảm và kẻ nhát gan đều được tôn kính như nhau;

3633

Na tattha santo vasanti, avisesakare nare^* .

The virtuous do not dwell among such people who make no distinction.

Ở đó, những người tốt lành không sống, giữa những người không phân biệt.

3634

25.

3635

Nāyaṃ neru vibhajati, hīnaukkaṭṭhamajjhime;

This Neru does not distinguish between the low, the high, and the middle;

Neru này không phân biệt kẻ thấp kém, kẻ tối thắng và kẻ trung bình;

3636

Avisesakaro neru, handa neruṃ jahāmaseti.

Neru makes no distinction; come, let us abandon Neru.

Neru là kẻ không phân biệt, thôi nào, chúng ta hãy rời bỏ Neru.

3637

Nerujātakaṃ catutthaṃ.

The Neru Jātaka, the fourth.

Jātaka Neru thứ tư.

3638

380. Āsaṅkajātakaṃ (6-1-5)

380. The Āsaṅka Jātaka (6-1-5)

380. Āsaṅkajātaka (6-1-5)

3639

26.

3640

Āsāvatī nāma latā, jātā cittalatāvane;

There is a creeper named Āsāvatī, born in Cittalatāvana;

Có một loài dây leo tên là Āsāvatī, mọc trong khu rừng Cittalatā;

3641

Tassā vassasahassena, ekaṃ nibbattate phalaṃ.

From it, one fruit ripens in a thousand years.

Sau một ngàn năm, nó mới kết một quả duy nhất.

3642

27.

3643

Taṃ devā payirupāsanti, tāva dūraphalaṃ satiṃ;

The devas attend upon it, remembering that fruit so distant;

Các vị trời vẫn tôn kính nó, dù quả ấy xa xôi như vậy;

3644

Āsīseva^* tuvaṃ rāja, āsā phalavatī sukhā.

O king, you too should hope; hope, when fruitful, is happiness.

Này vua, hãy cứ hy vọng, hy vọng có quả sẽ mang lại hạnh phúc.

3645

28.

3646

Āsīsateva^* so pakkhī, āsīsateva^* so dijo;

That bird hopes, that twice-born hopes;

Con chim ấy vẫn hy vọng, con chim ấy vẫn hy vọng;

3647

Tassa cāsā^* samijjhati, tāva dūragatā satī;

And his hope is fulfilled, remembering that which is so far away;

Và hy vọng của nó được thành tựu, dù quả ấy xa vời như vậy;

3648

Āsīseva tuvaṃ rāja, āsā phalavatī sukhā.

O king, you too should hope; hope, when fruitful, is happiness.

Này vua, hãy cứ hy vọng, hy vọng có quả sẽ mang lại hạnh phúc.

3649

29.

3650

Sampesi kho maṃ vācāya, na ca sampesi^* kammunā;

You have satisfied me with words, but not with deeds;

Ngươi chỉ làm ta mãn nguyện bằng lời nói, chứ không làm ta mãn nguyện bằng hành động;

3651

Mālā sereyyakasseva, vaṇṇavantā agandhikā.

Like a garland of sereyyaka flowers, beautiful but without fragrance.

Như vòng hoa Sereyyaka, có sắc mà không có hương.

3652

30.

3653

Aphalaṃ madhuraṃ vācaṃ, yo mittesu pakubbati;

Whoever speaks sweet but fruitless words to friends,

Người nào nói những lời ngọt ngào vô ích với bạn bè;

3654

Adadaṃ avissajaṃ bhogaṃ, sandhi tenassa jīrati.

Without giving or releasing wealth, his friendship with them decays.

Không cho, không bố thí tài sản, thì mối quan hệ của người ấy sẽ suy yếu.

3655

31.

3656

Yañhi kayirā tañhi vade, yaṃ na kayirā na taṃ vade;

What one would do, that one should say; what one would not do, that one should not say;

Điều gì nên làm thì hãy nói, điều gì không nên làm thì chớ nói;

3657

Akarontaṃ bhāsamānaṃ, parijānanti paṇḍitā.

The wise understand one who speaks but does not act.

Kẻ nói mà không làm, người trí sẽ nhận ra.

3658

32.

3659

Balañca vata me khīṇaṃ, pātheyyañca na vijjati;

Indeed, my strength is exhausted, and there is no provision;

Sức lực của ta đã cạn kiệt, lương thực cũng không còn;

3660

Saṅke pāṇūparodhāya, handa dāni vajāmahaṃ.

I fear for my life; come, let me go now.

Ta e rằng sẽ mất mạng, thôi nào, giờ ta phải đi.

3661

33.

3662

Etadeva hi me nāmaṃ, yaṃ nāmasmi rathesabha;

This is indeed my name, by which I am known, O chief of chariots;

Thưa đại vương, tên của con chính là điều mà ngài đang nói đến;

3663

Āgamehi mahārāja, pitaraṃ āmantayāmahanti.

Wait, great king, let me address my father.

Xin đại vương hãy chờ đợi, con sẽ thưa chuyện với phụ vương.

3664

Āsaṅkajātakaṃ pañcamaṃ.

The Āsaṅka Jātaka, the fifth.

Jātaka Āsaṅka thứ năm.

3665

381. Migālopajātakaṃ (6-1-6)

381. The Migālopa Jātaka (6-1-6)

381. Migālopajātaka (6-1-6)

3666

34.

3667

Na me rucci migālopa, yassa te tādisī gatī;

I do not like your behavior, Migālopa, because your conduct is like that;

Này Migālopa, ta không hài lòng với cách đi của con;

3668

Atuccaṃ tāta patasi, abhūmiṃ tāta sevasi.

My dear, you fly too high; my dear, you frequent an unsuitable place.

Con bay quá cao, con ơi, con đang ở nơi không phải là đất của con.

3669

35.

3670

Catukkaṇṇaṃva kedāraṃ, yadā te pathavī siyā;

When the earth appears to you like a four-cornered field, my dear,

Khi nào mặt đất đối với con chỉ như một thửa ruộng bốn góc;

3671

Tato tāta nivattassu, māssu etto paraṃ gami.

Then turn back; do not go beyond that.

Thì con ơi, hãy quay lại từ đó, chớ đi xa hơn nữa.

3672

36.

3673

Santi aññepi sakuṇā, pattayānā vihaṅgamā;

There are other birds, winged creatures,

Có những loài chim khác, những kẻ bay lượn có cánh;

3674

Akkhittā vātavegena, naṭṭhā te sassatīsamā.

Carried away by the force of the wind, they perished as if forever.

Bị gió thổi bay, chúng đã biến mất mãi mãi.

3675

37.

3676

Akatvā apanandassa^* , pitu vuddhassa sāsanaṃ;

Without heeding the instruction of his aged father, Apananda,

Không nghe lời giáo huấn của cha già Apananda;

3677

Kālavāte atikkamma, verambhānaṃ vasaṃ agā^* .

He passed beyond the seasonal winds and fell under the sway of the Verambha winds.

Vượt qua những cơn gió thời tiết, nó đã đi vào vùng ảnh hưởng của gió Verambha.

3678

38.

3679

Tassa puttā ca dārā ca, ye caññe anujīvino;

His sons and wives, and all others who depended on him,

Con cái của nó, vợ con của nó, và những kẻ khác sống nhờ nó;

3680

Sabbe byasanamāpāduṃ, anovādakare dije.

All came to ruin, because the bird did not heed advice.

Tất cả đều gặp tai họa, vì con chim không nghe lời khuyên.

3681

39.

3682

Evampi idha vuddhānaṃ, yo vākyaṃ nāvabujjhati;

Even so, here, whoever does not understand the words of the elders,

Cũng vậy, ở đời này, kẻ nào không hiểu lời của các bậc trưởng thượng;

3683

Atisīmacaro^* ditto, gijjhovātītasāsano;

Arrogant, wandering beyond bounds, like the vulture who disregarded instruction;

Đi quá giới hạn, ngạo mạn, như con kên kên không vâng lời giáo huấn;

3684

Sabbe byasanaṃ papponti, akatvā buddhasāsananti.

All come to ruin, not having followed the Buddha's teaching.

Tất cả đều gặp tai họa, vì không làm theo lời giáo huấn của Đức Phật.

3685

Migālopajātakaṃ chaṭṭhaṃ.

The Migālopa Jātaka, the sixth.

Jātaka Migālopa thứ sáu.

3686

382. Sirikāḷakaṇṇijātakaṃ (6-1-7)

382. The Sirikāḷakaṇṇī Jātaka (6-1-7)

382. Sirikāḷakaṇṇijātaka (6-1-7)

3687

40.

3688

Kā nu kāḷena vaṇṇena, na cāpi^* piyadassanā;

Who are you, dark in complexion, and not pleasant to behold?

Ai vậy, với màu da đen sạm, và cũng chẳng dễ nhìn;

3689

Kā vā tvaṃ kassa vā dhītā, kathaṃ jānemu taṃ mayaṃ.

Who are you, and whose daughter are you? How are we to know you?

Ngươi là ai, con gái của ai, làm sao chúng ta biết được ngươi?

3690

41.

3691

Mahārājassahaṃ dhītā, virūpakkhassa caṇḍiyā;

I am the daughter of the great king Virūpakkha, the fierce one;

Ta là con gái của Đại vương Virūpakkha hung dữ;

3692

Ahaṃ kāḷī alakkhikā, kāḷakaṇṇīti maṃ vidū;

I am Kāḷī, the unfortunate one; they know me as Kāḷakaṇṇī;

Ta là Kāḷī, kẻ bất hạnh, họ biết ta là Kāḷakaṇṇī;

3693

Okāsaṃ yācito dehi, vasemu tava santike.

Grant me the space I ask for; let me dwell near you.

Xin cho ta một chỗ, ta muốn sống gần ngươi.

3694

42.

3695

Kiṃsīle kiṃsamācāre, purise nivisase tuvaṃ;

What kind of character, what kind of conduct do you find in men to dwell with?

Này Kāḷī, ngươi ưa thích người có giới hạnh và hành xử như thế nào?

3696

Puṭṭhā me kāḷi akkhāhi, kathaṃ^* jānemu taṃ mayaṃ.

Tell me, Kāḷī, as I ask you, how are we to know you?

Khi được hỏi, hãy nói cho ta biết, làm sao chúng ta biết được ngươi?

3697

43.

3698

Makkhī paḷāsī sārambhī, issukī maccharī saṭho;

Envious, resentful, quarrelsome, jealous, stingy, deceitful;

Kẻ che giấu, ganh tị, hiếu chiến, đố kỵ, keo kiệt, xảo trá;

3699

So mayhaṃ puriso kanto, laddhaṃ yassa vinassati.

That man is dear to me, whose gains are lost.

Người đàn ông ấy là người ta yêu thích, người mà tài sản của anh ta sẽ bị tiêu tan.

3700

44.

3701

Kodhano upanāhī ca, pisuṇo ca vibhedako;

He who is wrathful and bears resentment, who is malicious and divisive;

Kẻ nóng giận, ôm hận, nói xấu và chia rẽ;

3702

Kaṇḍakavāco^* pharuso, so me kantataro tato.

whose speech is thorny and harsh, he is dearer to me than that one.

Kẻ có lời nói như gai góc, thô lỗ, kẻ đó còn được ta yêu thích hơn.

3703

45.

3704

Ajja suveti puriso, sadatthaṃ nāvabujjhati;

A man who does not understand his own welfare, saying 'today' or 'tomorrow';

Người đàn ông nói "hôm nay, ngày mai" mà không hiểu lợi ích của mình;

3705

Ovajjamāno kuppati, seyyaṃ so atimaññati.

when admonished, he gets angry, and he despises the superior.

Khi được khuyên bảo thì nổi giận, coi thường người hơn mình.

3706

46.

3707

Davappaluddho^* puriso, sabbamittehi dhaṃsati;

A man who is deluded by sensual pleasures is ruined by all his friends;

Người đàn ông mê đắm dục vọng, sẽ bị tất cả bạn bè xa lánh;

3708

So mayhaṃ puriso kanto, tasmiṃ homi anāmayā.

that man is dear to me, may I be free from illness in him.

Người đàn ông ấy là người ta yêu thích, ta sẽ không bệnh tật gì khi ở bên anh ta.

3709

47.

3710

Apehi etto tvaṃ kāḷi, netaṃ amhesu vijjati;

Go away from here, Kāḷī, that is not found among us;

Này Kāḷī, hãy đi khỏi đây, điều đó không có ở chúng ta;

3711

Aññaṃ janapadaṃ gaccha, nigame rājadhāniyo.

go to another country, to towns and royal capitals.

Hãy đi đến một xứ sở khác, đến các thị trấn và kinh đô.

3712

48.

3713

Ahampi kho taṃ^* jānāmi, netaṃ tumhesu vijjati;

Indeed, I also know that this is not found among you;

Ta cũng biết điều đó, điều đó không có ở các ngươi;

3714

Santi loke alakkhikā, saṅgharanti bahuṃ dhanaṃ;

there are unlucky people in the world who accumulate much wealth;

Có những kẻ bất hạnh trên đời, họ tích lũy nhiều tài sản;

3715

Ahaṃ devo ca me bhātā, ubho naṃ vidhamāmase.

I and my brother, the deity, both of us destroy it.

Tôi và anh trai tôi, cả hai chúng tôi sẽ tiêu diệt nó.

3716

49.

3717

Kā nu dibbena vaṇṇena, pathabyā supatiṭṭhitā;

Who are you, established on earth with divine radiance;

Ai với sắc đẹp thần thánh, đứng vững trên mặt đất này?

3718

Kā vā tvaṃ kassa vā dhītā, kathaṃ jānemu taṃ mayaṃ.

who are you, and whose daughter are you? How are we to know you?

Ngươi là ai, con gái của ai? Làm sao chúng ta biết ngươi?

3719

50.

3720

Mahārājassahaṃ dhītā, dhataraṭṭhassa sirīmato^* ;

I am the daughter of the great king, the glorious Dhataraṭṭha;

Tôi là con gái của Đại vương Dhataraṭṭha vinh quang;

3721

Ahaṃ sirī ca lakkhī ca, bhūripaññāti maṃ vidū;

I am Sirī and Lakkhī, they know me as Bhūripaññā;

Tôi là Sirī và Lakkhī, người ta biết tôi là Bhūripaññā;

3722

Okāsaṃ yācito dehi, vasemu tava santike.

grant me the space I ask for, that we may dwell near you.

Hãy cho tôi một chỗ, tôi xin được ở gần ngài.

3723

51.

3724

Kiṃsīle kiṃsamācāre, purise nivisase tuvaṃ;

In what kind of man, with what conduct, do you reside?

Ngươi sống với người đàn ông có giới hạnh và cách cư xử như thế nào?

3725

Puṭṭhā me lakkhi akkhāhi, kathaṃ^* jānemu taṃ mayaṃ.

Lakshmi, tell me when asked, how are we to know you?

Hỡi Lakkhī, hãy nói cho ta biết khi ta hỏi, làm sao chúng ta biết ngươi?

3726

52.

3727

Yo cāpi sīte athavāpi uṇhe, vātātape ḍaṃsasarīsape ca;

Whoever, whether in cold or heat, in wind or sun, or from stinging insects;

Bất cứ ai, dù trong lạnh hay nóng, gió hay nắng, côn trùng hay bò sát;

3728

Khudhaṃ^* pipāsaṃ abhibhuyya sabbaṃ, rattintivaṃ yo satataṃ niyutto;

overcoming all hunger and thirst, is constantly diligent day and night;

Vượt qua mọi đói khát, người nào luôn tận tụy ngày đêm;

3729

Kālāgatañca na hāpeti atthaṃ, so me manāpo nivise ca tamhi.

and does not neglect the timely purpose, he is pleasing to me, and I reside in him.

Và không bỏ lỡ lợi ích đúng lúc, người đó là người tôi yêu thích và tôi sẽ ở với người đó.

3730

53.

3731

Akkodhano mittavā cāgavā ca, sīlūpapanno asaṭhojubhūto^* ;

He who is not wrathful, has friends, is generous, endowed with virtue, not deceitful, and upright;

Người không giận dữ, có bạn bè, có lòng bố thí, có giới hạnh, không gian xảo, ngay thẳng;

3732

Saṅgāhako sakhilo saṇhavāco, mahattapattopi nivātavutti;

who is helpful, friendly, and soft-spoken, even when he achieves greatness, he is humble in conduct;

Người biết giúp đỡ, thân thiện, lời nói dịu dàng, dù đạt được địa vị cao vẫn khiêm tốn;

3733

Tasmiṃhaṃ^* pose vipulā bhavāmi, ūmi samuddassa yathāpi vaṇṇaṃ.

in such a man, I become abundant, like the color of the ocean's wave.

Tôi sẽ trở nên phong phú nơi người đàn ông như vậy, như sóng biển vậy.

3734

54.

3735

Yo cāpi mitte athavā amitte, seṭṭhe sarikkhe atha vāpi hīne;

And whoever, whether among friends or enemies, among superiors, equals, or inferiors;

Bất cứ ai, dù với bạn bè hay kẻ thù, người cao quý, ngang hàng hay thấp kém;

3736

Atthaṃ carantaṃ athavā anatthaṃ, āvī raho saṅgahameva vatte^* .

whether pursuing welfare or harm, openly or secretly, always acts with compassion.

Dù đang làm điều lợi hay điều hại, công khai hay bí mật, luôn duy trì sự giúp đỡ.

3737

Vācaṃ na vajjā pharusaṃ kadāci, matassa jīvassa ca tassa homi.

He never speaks harsh words, and I am a friend to him, whether dead or alive.

Không bao giờ nói lời thô lỗ, tôi sẽ là của người đó, dù sống hay chết.

3738

55.

3739

Etesaṃ yo aññataraṃ labhitvā, kantā sirī^* majjati appapañño;

Whoever, having obtained one of these, an unwise person, becomes intoxicated by dear Sirī;

Kẻ nào không có trí tuệ, sau khi đạt được một trong những điều này, lại say mê vinh quang đáng yêu;

3740

Taṃ dittarūpaṃ visamaṃ carantaṃ, karīsaṭhānaṃva^* vivajjayāmi.

that arrogant one, behaving unequally, I avoid like a place of excrement.

Tôi tránh xa kẻ đó, kẻ kiêu căng, hành xử bất chính, như tránh xa một đống phân.

3741

56.

3742

Attanā kurute lakkhiṃ, alakkhiṃ kurutattanā;

One makes one's own fortune, one makes one's own misfortune;

Người tự tạo ra may mắn, tự tạo ra bất hạnh;

3743

Na hi lakkhiṃ alakkhiṃ vā, añño aññassa kārakoti.

for no one else is the maker of another's fortune or misfortune.

Vì không ai có thể tạo ra may mắn hay bất hạnh cho người khác.

3744

Sirikāḷakaṇṇijātakaṃ sattamaṃ.

The Sirikāḷakaṇṇi Jātaka, the seventh.

Sirikāḷakaṇṇijātakaṃ thứ bảy.

3745

383. Kukkuṭajātakaṃ (6-1-8)

383. The Kukkuṭa Jātaka (6-1-8)

383. Chuyện Tiền Thân Gà Rừng (Kukkuṭajātaka) (6-1-8)

3746

57.

3747

Sucittapattachadana, tambacūḷa vihaṅgama;

O bird with beautifully colored wings, with a red crest;

Hỡi chim chóc cánh đẹp rực rỡ, đầu mào đỏ san hô;

3748

Oroha dumasākhāya, mudhā bhariyā bhavāmi te.

descend from the branch of the tree, I will be your wife for free.

Hãy xuống khỏi cành cây, ta sẽ là vợ của ngươi miễn phí.

3749

58.

3750

Catuppadī tvaṃ kalyāṇi, dvipadāhaṃ manorame;

You are a quadruped, fair one, I am a biped, delightful one;

Hỡi nàng mèo xinh đẹp, ngươi có bốn chân, ta có hai chân;

3751

Migī pakkhī asaññuttā, aññaṃ pariyesa sāmikaṃ.

a beast and a bird are incompatible, seek another husband.

Nàng mèo và chim không hợp nhau, hãy tìm một người chồng khác.

3752

59.

3753

Komārikā te hessāmi, mañjukā piyabhāṇinī;

I will be your young maiden, charming and sweet-spoken;

Ta sẽ là một thiếu nữ trinh nguyên cho ngươi, dịu dàng, nói lời dễ thương;

3754

Vinda maṃ ariyena vedena, sāvaya maṃ yadicchasi.

obtain me by noble means, make me known as you wish.

Hãy cưới ta bằng cách hợp pháp, hãy cho ta biết nếu ngươi muốn.

3755

60.

3756

Kuṇapādini lohitape, cori kukkuṭapothini;

O carrion-eater, blood-drinker, thief, chicken-killer;

Kẻ ăn xác chết, kẻ uống máu, kẻ trộm, kẻ giết gà;

3757

Na tvaṃ ariyena vedena, mamaṃ bhattāramicchasi.

you do not desire me as a husband by noble means.

Ngươi không muốn ta làm chồng bằng cách hợp pháp.

3758

61.

3759

Evampi caturā^* nārī, disvāna sadhanaṃ^* naraṃ;

Even so, a clever woman, seeing a wealthy man;

Cũng vậy, người phụ nữ xảo quyệt, khi nhìn thấy người đàn ông giàu có,

3760

Nenti saṇhāhi vācāhi, biḷārī viya kukkuṭaṃ.

leads him with gentle words, just like a cat leads a rooster.

Họ dẫn dắt bằng lời nói ngọt ngào, như mèo dẫn dắt gà.

3761

62.

3762

Yo ca uppatitaṃ atthaṃ, na khippamanubujjhati;

And whoever does not quickly understand an arisen matter;

Người nào không nhanh chóng nhận ra điều lợi đang đến,

3763

Amittavasamanveti, pacchā ca anutappati.

falls under the power of enemies, and later repents.

Sẽ rơi vào tay kẻ thù, và sau đó hối hận.

3764

63.

3765

Yo ca uppatitaṃ atthaṃ, khippameva nibodhati;

And whoever quickly discerns an arisen matter;

Người nào nhanh chóng nhận ra điều lợi đang đến,

3766

Muccate sattusambādhā, kukkuṭova biḷāriyāti.

is freed from the oppression of enemies, just like the rooster from the cat.

Sẽ thoát khỏi sự kìm kẹp của kẻ thù, như gà thoát khỏi mèo.

3767

Kukkuṭajātakaṃ aṭṭhamaṃ.

The Kukkuṭa Jātaka, the eighth.

Chuyện Tiền Thân Gà Rừng là thứ tám.

3768

Table of Contents

1. Avāriyavaggo

1. The Chapter on Avāriya

1. Phẩm Avāriya

376. Avāriyajātakaṃ (6-1-1)

376. The Avāriya Jātaka (6-1-1)

376. Chuyện Tiền Thân Avāriya (6-1-1)

377. Setaketujātakaṃ (6-1-2)

377. The Setaketu Jātaka (6-1-2)

377. Setaketujātaka (6-1-2)

378. Darīmukhajātakaṃ (6-1-3)

378. The Darīmukha Jātaka (6-1-3)

378. Darīmukhajātaka (6-1-3)

379. Nerujātakaṃ (6-1-4)

379. The Neru Jātaka (6-1-4)

379. Nerujātaka (6-1-4)

380. Āsaṅkajātakaṃ (6-1-5)

380. The Āsaṅka Jātaka (6-1-5)

380. Āsaṅkajātaka (6-1-5)

381. Migālopajātakaṃ (6-1-6)

381. The Migālopa Jātaka (6-1-6)

381. Migālopajātaka (6-1-6)

382. Sirikāḷakaṇṇijātakaṃ (6-1-7)

382. The Sirikāḷakaṇṇī Jātaka (6-1-7)

382. Sirikāḷakaṇṇijātaka (6-1-7)

383. Kukkuṭajātakaṃ (6-1-8)

383. The Kukkuṭa Jātaka (6-1-8)

383. Chuyện Tiền Thân Gà Rừng (Kukkuṭajātaka) (6-1-8)

384. Dhammadhajajātakaṃ (6-1-9)

384. The Dhammadhaja Jātaka (6-1-9)

384. Chuyện Tiền Thân Cờ Pháp (Dhammadhajajātaka) (6-1-9)

Table of Contents

Jātakapāḷi-1

1. Avāriyavaggo

1. The Chapter on Avāriya

1. Phẩm Avāriya

376. Avāriyajātakaṃ (6-1-1)

376. The Avāriya Jātaka (6-1-1)

376. Chuyện Tiền Thân Avāriya (6-1-1)

377. Setaketujātakaṃ (6-1-2)

377. The Setaketu Jātaka (6-1-2)

377. Setaketujātaka (6-1-2)

378. Darīmukhajātakaṃ (6-1-3)

378. The Darīmukha Jātaka (6-1-3)

378. Darīmukhajātaka (6-1-3)

379. Nerujātakaṃ (6-1-4)

379. The Neru Jātaka (6-1-4)

379. Nerujātaka (6-1-4)

380. Āsaṅkajātakaṃ (6-1-5)

380. The Āsaṅka Jātaka (6-1-5)

380. Āsaṅkajātaka (6-1-5)

381. Migālopajātakaṃ (6-1-6)

381. The Migālopa Jātaka (6-1-6)

381. Migālopajātaka (6-1-6)

382. Sirikāḷakaṇṇijātakaṃ (6-1-7)

382. The Sirikāḷakaṇṇī Jātaka (6-1-7)

382. Sirikāḷakaṇṇijātaka (6-1-7)

383. Kukkuṭajātakaṃ (6-1-8)

383. The Kukkuṭa Jātaka (6-1-8)

383. Chuyện Tiền Thân Gà Rừng (Kukkuṭajātaka) (6-1-8)

384. Dhammadhajajātakaṃ (6-1-9)

384. The Dhammadhaja Jātaka (6-1-9)

384. Chuyện Tiền Thân Cờ Pháp (Dhammadhajajātaka) (6-1-9)

Settings